Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Abdulxamid Şarşembi ulu Canıbekov (1879-1955). Çağdaş
noqay ədəbiyyatının inkişafında və formalaşmasında böyük xidməti
olan Abdulxamid etnoqrafik və tarixi materiallar toplamaqla,
nəşriyyat işi və pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1926-cı
ildə Bakıda kecirilən Birinci Türkoloji Qurultayda iştirakı onu
yaradıcılığa daha da həvəsləndirmiş, milli məsələyə diqqətini
artırmış və o, türk xalqlarının latın qrafikalı vahid əlifbasının yaradılması
uğrunda çalışan aydınların sırasına qoşulmuşdur. 1928ci
ildə Moskvada “Karaydar man Qızılgül” lirik poeması işıq üzü
görmüşdür. O, Moskvada, eləcə də Kazanda çap olunan “Beznen
yol” (Bizim yol) jurnalında folklor materiallarını çap etdirmişdir.
Onun topladığı folklor nümüunələri 1935-ci ildə Mahaçqalada
“Avıl poezyası”, 1940-cı ildə Pyatiqorskda (Beş tau) “Xalk yırları
em erteqiler”(S.Dautovla birlikdə), 1949-cu ildə İ.Kapayevin
tərcüməsi ilə rus dilində Stavropolda çap olunmuşdur. O, yaşlaşdıqca
bədii yaradıcılıqdan daha çox elmi araşdırmalarla məşğul
olmuşdur. Karaçay-Çərkəz Vilayətinin arxivində onun dördcildlik
“Söz xazinası” və “İstoriceskiy oçerk noqayskoy literaturı” kitablarının
əlyazması saxlanılır.
Abdulxamid Canıbeyovun 1918-ci ildə “Noqay toyu” adlı
pyes yazdığı qaynaqlarda göstərilsə də, günümüzədək gəlib
çatmamışdır.
Abdulxamid Canıbeyov çoxsahəli ədəbi, elmi, pedaqoji fəaliyyətlə
yeni bir ədəbi nəsil yetişdirmişdir (Литература...,
1999:234).
Ədəbiyyata yeni gələn Musa Kurmanaliyev (1894-1972)
və Zeit Kaybəliyev (1898-1979) kimi gənclər sinfi mübarizəni
aparıcı mövzuya çevirməyə, ənənəvi poeziyanı yeniləşdirməyə
çalışmışlar. Bununla yanaşı, Xasan Bulatıkov 1936-cı ildə yazdığı
“Fatimat” pyesləri ilə noqay ədəbiyyatında dramçılığın
əsasını qoymuşdur.
206
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com