Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Kultayev (1941), Kadriya Temurbulatova (1948-78) və b. yazıçı
və şairlər yetişmişlər.
1970-90-cı illərin poeziyasının nümayəndələri olan Karaçay-Çərkəz
xalq şairi Keldixan Kumratovanın, Nəsimi mükafatı
laureatı Murat Avezov (1951), Kadriya Temirbulatova, Askarbiy
Kireyev, Muharbiy Aubekigyev, Yelena Bulatıkova
(1937), Ajdat Naymanov (1942), Farida Sidahmetova (1966),
Salimat Maylibayeva, Maqamatali Asanov, Maqamat Kosayev,
Argrntin Ayıbov, Srajdin Batırov (1951-92) və b. əsərlərində
tarixi mövzulara daha duyarlı yanaşmış, epik və lirik dastan
janrını mükəmməlləşdirmiş, ədəbiyyatı şüarçılıqdan və ideologiyanın
əsarətindən çıxarmağa çalışmışlar. Noqay poeziyasında
ənənəvi janrların və klassik poeziyadan gələn bədii ifadə
vasitələrinin yenidən canlandırılmasını davam etdirmişlər.
Bekbiyke Kuluncaxova (1946), Valeri Kazakov (1948), İsa
Kapayevi (1949) və b. ədəbiyyatı Kommunist partiyasının təbliğat
vasitəsindən, şüarçılıqdan uzaqlaşdıraraq insanın daxili
aləmini işıqlandıran sənətə çevirməyə çalışmışlar.
Açar sözlər: Noqaylar, Qıpçaq-Noqay ədəbiyyatı, folklor,
“Yedigey” dastanı, çağdaş ədəbiyyat
Giriş
Noqaylar da öz ədəbiyyat tarixlərini miladi V-X yüzildə
yazılmış Orxon-Yenisey qəbirüstü abidələrindən, Mahmud
Kaşqarlının “Divan-i lüğat it-Türk”ündən (XI yüzil), Yusif Balasaqunlunun
“Kutadqu biliq”indən, Hoca Əhməd Yəsəvinin
“Hikmətlər”indən (XII yüzil), Süleyman Bakırkanlının (XII
yüzil), Əhməd Yügnəkinin (XIII yüzil), Rabğuzinin (XIV yüzil)
yaradıcılığından, “Nahsül feradis” kimi əsərlərdən başlayırlar.
Hətta bəzi araşdırıcılar bu siyahını daha da genişləndirə-
183
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com