Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

loq), maktau (oda), munklau (ağı) və başqa janrlarda yaradıcılıqlarını
davam etdirən sənətkarlar yeni noqay ədəbiyyatının
formalaşması üçün zəngin bir baza yaratmışlar.
Sovetlər dönəmində isə noqay ədəbiyyatı yeni bir yön almış,
Avropa metodlarını mənimsəmək, yeniləşmək adı altında rus
ədəbiyyatının təqlidinə başlamışdı. Bu, bir tərəfdən ədəbiyyatın
siyasiləşməsinə, noqayların yazı dilinin qonşu türk xalqlarının
dilindən uzaqlaşmasına xidmət etmişdirsə, o biri tərəfdən
də ədəbi dilin inkişafına yardımçı olmuşdur. Ədəbiyyata
yeni gələn Basir Abdullin (1892-1937), Musa Kurmanaliyev
(1894-1972), və Zeit Kaybaliyev (1898-1979) kimi gənclər
sinfi mübarizəni aparıcı mövzuya çevirməyə, ənənəvi poeziyanı
yeniləşdirməyə çalışmışlar. Absulxamit Canıbekov (1879-
1955) da onlarla ayaqlaşmağa çalışırdı. Asan(Xasan) Bulatıkov
(1907-37) 1936-cı ildə yazdığı “Fatimat” pyesləri ilə noqay
ədəbiyyatında dramçılığın əsasını qoymuşdur. Bununla yanaşı,
Basir Abdullin 1932-ci ildə yazdığı “Düşmən yenildi”, “Batrak”,
1934-cü ildə yazdığı “Əməyin yendiyi zaman” əsərləri ilə
noqay nəsrini formalaşdırmışdır. Abdulrehman Ömərov (Umarov)
(1867-1933) ədəbi mühiti yönləndirməkdə böyük rol oy
namışdır.
Noqayların ədəbi və elmi mərkəzləri Karaçay-Çərkəz Muxtar
Vilayətində və Dağıstan Muxtar Respublikasında fəaliyyətə
başlamışdır. Karaçay-Çərkəzdə Fazil Abdulcəlilov (1913-74),
Salexjan Zalyand (1924-73), Söyün Kapayev (1927-2001),
Maqomet Kirimov (1927), Canbolad Türkmenov (1935), Askerbiy
Kireyev (1938), Qamzat Acıgeldiyev (1939-66), Gülcamal
Mirzayeva (1940), Keldixan Kumratova (1944-2003), Dağıstanda
isə Musa Kurmanaliyev (1894-1972), Zeit Kaybalıyev
(1898-1979), Kuruptursun Orazbayev (1924-90), Anvarbek
182
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com