Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

toplu yaşadıqları kənd və qəsəbələrin əksəriyyətində ibtidai
siniflərdə ana dilində oxumağa başlayırlar. Yuxarı siniflərdə
isə qaqauz türkcəsi və ədəbiyyatı tədris olundu.
1957-1960-cı illərdə “Moldaviya Sotsialiste” qəzeti həftədə
bir dəfə qaqauz türkcəsində səhifə çap etməyə başladı. Dionis
Tanasoğlunun və Nikolay Baboğlunun hazırladığı bu səhifələr
qaqauz yazılı ədəbiyyatının inkişafına təkan verdi. Burada Nikolay
Baboğlu (Baboqlu), Vasili Duloğlu, Aleksey Tukan, Filip
Topaz, Mina Kösə, Stepan Kuroğlu, Savel Ekonomov kimi yazarların
ədəbi yaradıcılıq nümunələrinin çapına, bununla da
onların qələminin püxtələşməsinə şərait yarandı. 1959-cu ildə
Kişinyovda “Bucakdan sesler – Literatura yazıları” adlı toplu
çap olundu. Topluya folklor nümunələri ilə yanaşı, qaqauz şairlərinin
də əsərləri daxil edildi. Qəzet-jurnal olmadan günümüzdə
ədəbi əsərlərin yayılması, yaranması və formalaşması çox çətindir.
Qaqauzların qəzet-jurnalları ardıcıl çıxmadığı zamanlarda
yazıçı və şairlər əsərlərini dərs kitabları nəşr etdirməklə ana
dilini zənginləşdirir, yetişməkdə olan nəslə təsir göstərirdilər.
1960-cı ildən sonra “Moldaviya Sotsialiste” qəzetinin qaqauz
türkcəsindəki əlavəsi və ana dilində tədris dayandırıldı.
Lakin qaqauzlar bununla razılaşmadı, ana dilində nəşrlərə nail
olmaq üçün müxtəlif təşkilatlara müraciətlər edirdilər.
Sovet dövründə müttəfiq respublikaların hamısında və bir
çox muxtar respublikalarda da yazıçılar ittifaqlarının ədəbibədii
jurnalları, qəzetləri buraxılırdı. Moldova Yazıçılar İttifaqının
orqanı “Literatura iş arta” qəzeti də 1986-cı ildə qaqauz
türkcəsində səhifə verməyə başladı. Bu səhifənin materiallarını
Nikolay Baboğlu hazırlayırdı.
1988-ci il avqustun 14-də isə “Sovetskaya Moldaviya” qəzetinin
əlavəsi kimi qaqauz türkcəsində, gənc şair Todur Zanetin
redaktorluğu ilə “Ana sözü” adlı qəzet nəşrə başladı. Ki-
118
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com