Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

və xristian dininə dair mətnlərin ana dillərinə çevrilməsinə xüsusi
diqqət yetirirdi. Bu işi görə biləcək kadrlar isə yox dərəcəsində
idi. Rusiya qaqauzlar arasında xristian dininin möhkəmlənməsi
üçün anadilli kadrlar hazırlamasına da şərait yaratdı.
1810-cu illərdə Vyanada çap olunmuş “Psaltıra”(Zəbur) və
Yunanıstanlı şair Aristofanın (M.Ö.455-385) komediyalarından
parçalar, Nikolay və İvan Fazlı qardaşlarının Aleksandr
Puşkinin “Qış yolları”, “Kahırsız quşcığaz” (Zavallı quşcuğaz)
və “Qış gecələri” şeirlərinin tərcümələri qaqauz türkcəsinin ilk
ədəbi məhsulları sayılır (Arnaut T., 2001).
Qaqauz yazılı dilinin formalaşması, tarixinin yazılması isə
Mixail Çakırın adı ilə bağlıdır.
Mixail Çakır (27.04.1861, Çadır qəsəbəsi- 08.10.1938, Kişinyov
şəhəri). 1812-ci ildə qaqauzlar Bucaq bölgəsinə köçürüləndə
Mixail Çakırın ata-babası da Çadır (indi Çadır–Lunqa
adlanır. Lunqa sözü də moldavca çadır deməkdir) yerləşdirilir.
İlk təhsilini doğulduğu Bender Tihin qəsəbəsidəki dördsinifli
ibtidai məktəbdə alır. Sonra ailəsinin istəyi ilə Kişinyov şəhərindəki
ilahiyyat məktəbinə daxil olur. Oranı bitirib Kiyevə
gedərək, üç il də orada dini təhsilini davam etdirir. 1881-ci ildə
onu Kişinyovda öyrətmən işləməyə göndərirlər. Qısa bir zamanda
din xadimi və öyrətmən kimi böyük nüfuz qazanır. Dini
məktəbdə riyaziyyatdan, təbiət elmlərindən dərs deməklə yanaşı,
keşiş vəzifəsini də yerinə yetirir. Mixail Çakır protoiyerey
(dini rütbə, keşiş - Ə.Ş.) rütbəsinə yüksəlir.
1884-cü ildə onu dini işlər üzrə məhəllə müvəkkili və rusca
və moldovca dini mətnlərin nəşri şurasına üzv seçirlər. O,
qazandığı nüfuzdan istifadə edərək kilsədə duaların milli dillərdə
oxunmasına razılıq ala bilir (Türkiye dışındakı…,
1999:351, 12-ci cild).
115
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com