Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Türkiyədə qaqauz məsələsinin gündəmdə saxlamağa çalışmışlar.
Bu gənclərdən biri – qaqauz Doğan Dan “Akınçılar köyü” romanını
o dövrün ən çox oxunan jurnallarından “Varlığ”ın 1938ci
il noyabr – 1939-cu il yanvar aylarında çap etdirmişdi. Təəssüf
ki, qaqauzların etnoqrafiyasına və folkloruna dair zəngin
məlumatı yaşadan bu roman və onun yazarı uzun illər diqqətdən
kənarda qalmışdır (Argunşah Hülya, 2001:142).
Türkiyəyə oxumağa gedən gənclərdən söz açan S.Bulgar
yazır ki, Həmdullah Süphi Tanrıöverin yardımı ilə Bucak
bölgəsindən də 20-yə yaxın öyrənci göndərilmiş və onların
hamısı Türkiyədə qalmış, vətəndaşlığı qəbul etmiş, əsgəri xidmətdə
olmuşlar. Amma heç vaxt qaqauzları unutmamışlar. Qaqauzların
folklorunu, ədəbiyyatını, adət-ənənələrini öyrənərək
Türkiyədə təbliğ etmişlər. Belə aydınlardan birisi Veysel
Arsevendir (Vasiliy Öküzcü). Bu şəxs Türkiyədə bacarıqlı pedaqoq,
musiqişünas, elm adamı kimi tanınmışdır. Qaqauzların
folkloru, nəğmələrinin musiqi düzümü və s. haqqında yazdığı
elmi, publisistik məqalələrini Türkiyə mətbuatında çap etdirmişdi
(Bulgar S., 2004).
Qaqauzlar milli azadlıq mübarizəsini açıq və gizli şəkildə
davam etdirsələr də, istəklərinə yalnız SSRİ dağıldıqdan sonra
çatmışlar. Onlar 1989-cu il fevralın 11-də Moldova Kommunist
Partiyası Mərkəzi Komitəsinin binası qarşısında mitinq
keçirərək, Qaqauz Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının yaradılmasını
tələb etmişlər. Lakin onların bu tələbinə əhəmiyyət
verilməmişdi. 1989-cu il mayın 21-də Komratda toplanan
Birinci Qaqauz Xalq Qurultayı Qaqauz Muxtar Respublikasını
qurmağı qərara alır. Həmin il noyabrın 12-də onlar bu işi
gerçəkləşdirərək Qaqauz Muxtar Sovet Sosialist Respublikasını
elan edir və hökumət yaradırlar.
113
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com