Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

ian inanclı türklər, yunan (qrek, urumlu) adlandırdıqlarımızın
böyük bir qismi isə pravoslav inanclı türklərdir.
Bölgədəki toponimlərin qaqauzların yaşadıqları yerin adı ilə
uyarlığı, burada yaşayanlara zarafatla da olsa, “qaqauz” deyilməsi
20-ci yüzilin əvvəllərinədək burada xristian türklərin yaşamasından
xəbər verir. Bu da yeni araşdırmalar üçün ipucu ola bilər.
2.1. Qaqauz ədəbiyyatının yaranmasını formalaşdıran
ictimai-siyasi şərait
Günümüzdə ədəbiyyat ideoloji işin bir parçası olduğundan,
onu dünyada baş verən siyasi hadisələrdən kənarda öyrənmək
mümkün deyildir. Qaqauz ədəbiyyatı 20-ci yüzildə zəngin türk
folkloru və SSRİ-də yaşayan xalqların yazılı ədəbiyyatı əsasında
formalaşmışdır. Oğuz türklərinin yaşadıqları bölgələrdə
toplanan folklor nümunələrinin əksəriyyətini qaqauzlar arasından
da toplamaq mümkün idi. Təəssüflər olsun ki, kadr çatışmadığından,
bu iş peşəkarlar tərəfindən vaxtında və yüksək səviyyədə
yerinə yetirilməmişdir.
Qaqauz folklorunu ilk dəfə V.Moşkov toplamışdır. Varşavadakı
Rus ordusunun həkimi V.Moşkov kənd-kənd gəzərək folklora
və etnoqrafiyaya aid materiallar toplayaraq onu 1904-cü
ildə çap etdirmişdir (Moşkov, 1904). Atanas Manov da,
V.Moşkov kimi qaqauzları fərqli bir millət kimi öyrənməyə
çalışmışdır (Manov 1939:107). Bütün bunların arxasında Rusiya
strateqlərinin ayrımçılıq siyasətinin durduğu aydın görünür.
Lyubov Çimpoyeşin dastanlar, Mariya Durbaylonun ballada
türküləri (xalq mahnıları), Nikolay Baboğlunun ata sözləri,
deyimlər, Vitaliy Sırfın nağıllar və Tudora Arnautun mani -
bayatılar üzərində apardıqları araşdırmalar, eləcə də qaqauz
araşdırıcılarının toplayıb çap etdirdikləri folklor nümunələri də
onu göstərir ki, Türkiyə, Azərbaycan, İraq, Suriya, Rumıniya,
110
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com