Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

yəni xristian-pravoslav mənasında işlənilir”(Məmmədov Aydın,
2007:7, 30 Oktyabr).
Tarixçi Sevda Süleymanovanın “Albaniyanın şimal-qərb sərhəd
bölgəsi liniya-ereti” məqaləsi də (Süleymanova S.Ə.,
2007:56-74) mövzuya aydınlıq gətirə biləcək faktlarla zəngindir.
Nəinki orta yüzillərdə, hətta 19-cu yüzildə, 20-ci yüzilin əvvəllərində
milliyyətlə dini inancın eyni mənada işləndiyini
müşahidə edirik. Çox vaxt isə dini inancın milliyyəti üstələdiyinin
şahidi oluruq. Adamlar mənsub olduqları millətin adı
ilə deyil, dininə görə adlandırılırdılar.
Bölgədə folklor toplayarkən Baş Daşağıllı 79 yaşlı Mehralı
Səmədov Göybulaxlı Aşıq Donu, Çalıflı Aşıq Əvək və başqalarından
da söz açdı. Erməni kimi tanıdıqları bu aşıqların
əsasən türkcə oxuduqlarını söylədi. Araşdırıcılar isə 300-dən
çox erməni aşığının türkcə çalıb-oxuduğunu, şeir yazdığını
göstərirlər. Çox təəssüf ki, bu günədək onlardan hansının hayyəni
bu gün erməni adlandırılan xalqdan olduğuna, hansının
xristian türkü olduğuna aydınlıq gətirilməmişdir. Son zamanlar
bu mövzuda yazan araşdırıcıların fikrincə, qriqorian təriqətinə
inanan bütün xalqlar erməni adlandırılmış, bugünki erməni adlandırılan
xalqın soykökünü təşkil edənlər hay adlandırılmışlar.
Xristian türklər haqqında ciddi araşdırmalara rast gəlinmir.
Buna görə də xristianlığın qriqorian təriqətinə inanan türklər
ermənilərlə, pravoslav təriqətinə inanan türklərin böyük bir
qismi isə yunanlarla (qrek) və gürcülərlə eyniləşdirilmişdir.
Pravoslav inanclı qaqauzların, çuvaşların, bəzi tatar toplumlarının
türk kökənli olmaları, dillərini, mədəniyyətlərini qoruyub
saxlamaları göz önündədir. Demək, xristianlığın başqa təriqətlərinə
inanan türklərin də tarixinin öyrənilməsinə yenidən nəzər
salmaq lazımdır. Onda görəcəyik ki, türkcə çalıb-oxuyan
erməni aşıqları siyahısına saldığımız aşıqların bir çoxu qriqo-
109
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com