Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Turan qəsəbəsindəki çayxanada Oğuz rayonunun Baş Daşağıl
kəndində yaşayanlara qaqauzlar deyildiyini qeydə almışdım.
Məsələni aydınlaşdırmaq üçün Baş Daşağıl kəndinə getdim.
Kəndin çevrəsindəki qəbiristanlıqlarda başdaşlarının çoxu
torpağa batıb. Kənddən aşağıda isə xristian məbədinin xarabalıqları
qalır. Burada araşdırma aparılmayıb.
Kəndin indiki sakinlərinin əksəriyyəti Qafqazda Rusiya
müstəmləkəçiliyinə qarşı Şeyx Şamilin başçılığı ilə 30 il
davam edən müridizm hərəkatı məğlub olduqdan sonra, yəni
son 100-150 ildə burada məskunlaşmışlar. Hətta elə ailələr var
ikinci dünya savaşından sonra buraya köçmüşlər.
Rayon mərkəzindən Baş Daşağıla gedən yolun sağında
Bucaq adlı kənd var. Bu kənd haqqında “Azərbaycan toponimləri.
Ensiklopedik lüğət” kitabında yazılmışdır: “Bucaq-Oğuz
rayonunda kənd. Baş Qafqaz silsiləsinin ətəyindədir. Əsil adı
Bucaq Daşağıl. 19-cu yüzildə kənd ərazisində Güllü Bucaqlı
adlı icma vardı. Bölündükdən sonra bir hissəsi Daşağıl kəndi
yaxınlığında yerləşdiyinə görə Bucaq Daşağıl, digər hissəsi isə
Muxas kəndi yaxınlığında olduğuna görə Muxas Bucaq adlandırılmışdır.
Kənd Qozluçayın sahilində yerləşdiyinə görə,
“Qozlu Bucaq” da adlanırdı.
Toponim bucaq tayfasının adı ilə əlaqədardır. Keçmişdə
Azərbaycanda Bucaq adlı 7 kənd vardı. Bucaq etnonimi ilə
bağlı toponimlər Qafqazda geniş yayılmışdır. 13-cü yüzildə
moğollar qıpçaqları Şimali Qafqazda sıxışdırdıqdan sonra bir
hissəsi, o cümlədən bucaqlar Azərbaycana gəlib məskunlaşmışlar.
Bucaqlar qədim türkdilli bulqarların bir hissəsi idilər.
Dnepr-Dunay çayları ilə Qara dəniz arasında Bucaq adlı yerdə
məskunlaşdıqlarından qədim bulqarların bir hissəsi bu adı qəbul
etmişlər. Həmin ərazi yunan qaynaqlarında Oqloss (künc,
bucaq) adlandırılırdı. Toponimin yayılma arealı genişdir. Mol-
106
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com