PARLEMENTODA KUTLANDI - Telgraf UK

28
Kes hawara
wan nabihîze
Hefteya borî jinên afgan li peytexta Afganistanê Qabîlê li
dijî projeya qanûneke meclîsê mefleke protestoyî li dar
xist. Li gorî vê yasayê tecawiza hevjînê mêr wek tifltekî
normal dihat qebûlkirin. Jinê ku bi pankart û dirûflman ev
qanûn protesto kirin, li kolanê rastî êrîfla zilaman hatin.
Zilamên ku bi keviran êrîflê jinan kirin digotin “Mirin ji
koleyên xristiyanan re!” Di êrîflê de çend jin birîndar bûn.
Li gorî qanûnê mêr
bê destûra jinê dikare
bi wê re têkiliya
cinsî deyne û jin ji bilî
xetera mirinê, bê destûra
mêrê xwe nikare ji malê
derkeve. Jinên xwepîflander
vê qanûnê wek
“qanûna koletiyê” bi nav
dikin û li dijî wê derdikevin.
Serokdewletê Afganistanê
Hamîd Karzaî
jî qanûn îmze kir. Lê ji
ber ber rexneyên saziyên
navnetewî heta niha
qanûn nehatiye pêkanîn.
Vê bûyerê careke
din rewfla jinên Afganistanê
anî rojevê. Li Afga-
nistanê zextên li ser jinan
didomin. Hikûmet
bê ku li dijî çewisandina
jinan tedbîran bigire
amadekarî dike ku Wezareta
Fazîletê ku di dema
rejîma Talîban de hatibû
damezirandin careke
din vebike. Jinên afgan
jî zextên li ser xwe
bi flewitandina xwe protesto
dikin.
AFGANISTAN
PAfiVE GAV DIAVÊJE
Berdevkê Serokê Afganistanê
Hamîd Karzaî
hefteya borî daxuyand
ku wek dema rejîma Ta-
Çîrokên nehatine
vegotin
Pirtûk xebateke alternatîf
a dîrokê ye.
Pirtûka Nadje Sadîg
Al-Alî ji weflanên Îletîflîmê
derket. Nivîskar bi gelek
jinên iraqî yên ji nasname
û çandên cuda re axivî ye.
Di demên cuda de bi taybetî
jin çawa jiyane û jiyana
wan çawa hatiye guhertin
tê vegotin. Rewfla
jinan a malbatê, dibistanê
li kargehan û weke jin an
jî dayik jiyana xwe çawa
didomînin bi awayekî
berfireh tên vegotin. Nivîskar
bi slogana “hemû
dîrok û bîranîn tên înflakirin”
pirtûka xwe nivîsandiye.
Bi taybetî jî bûyerekê
ji gelek aliyan ve vedikole
û dinivîsîne. Li gorî
wê rastî û hifl dikarin li
hev nekin. Der barê bûyerekê
de gelek rastî dikarin
hebin. Ev yek ne girîngiya
hifl kêm dike ne jî di rastiyê
de çi qewimî be bere-
vajî dike. Nivîskar Al- Alî
xwestiye jin çawa bûyeran
bi bîr tîne bide nîflandan.
Salên êfl û janê çawa
hatine jiyîn, jinan çi jiyane
bi zimanê wan vedibêje.
Di pirtûkê de herî zêde jî
ji bo jinan peyama “yekîtî
û pifltgiriyê” tê dayîn. Pirtûk
ji aliyê Yasemîn Tezgîdan
ve hatiye wergerandin.
lîban wê Wezareta Fazîletê
damezirînin. Ev wezaret
yek ji remzên rejîma
Îslamiyên radîkal bû.
Berdevkê hikûmetê her
çend dibêje wê wezareta
ku ew damezirînin ji ya
dema berê cudatir be û
bi karûbarên exlaqî û
ayînî yê civakê re eleqedar
bibe jî parazvanên
mafê mirovan û rêxistina
Human Rights Watch ku
ji pêflveçûnan gumanbar
e, dibêje wê ev wezaret
ji bo mafê jinan xetereke
mezin be. Li aliyê din
rewfla mafê jinan ji niha
ve bê ku Wezareta Fazî-
Pirtûka bi navê
“Çîrokên jinên
iraqî yên
nehatine vegotin”
di 70
salên dawî de
bûyerên ku li
Iraqê
qewimîne bi
flahidî û
tecrûbeyên
jinan ve
vedibêje.
letê heye jî gelek xembar
e. Weke mînak li baflûrê
Afganistanê li bajarê
Kandaharê ku wek keleha
Talîbanê tê naskirin.
Her çend ku Rejima Talîban
4.5 sal berê hat rûxandin
jî ev bajarê ku
zêdetir Pefltû lê dijîn hîn
jî gelek kevneperest e.
Leflkerên hêza navnetewî
derbasî vî bajarî nabin
û kêm caran flandeyên
rêxistinên sivîl riya
xwe bi vî aliyê Afganistanê
ve dixin.
Zêdebûna flîdeta siyasî
pirsgirêkeke esasî ya civaka
Afgan piflguh dike.
Ev jî zextên li ser jin û
keçên Afgan e. Ev zext
ew çend tund bûye ku bi
Di bernameya ku li
fianogeha Muammer
Karacayê di
bin rêveberiya helbestvan
Jana Seyda de li kat,
helbestvan Fatma Savci û
Gulîzêr wekî axifger befldar
bûn. Fatma Savci û
Gulîzer pêflî helbestên
xwe xwendin û dûre jî li
ser helbesta kurdî, helbestvanên
jin ên kurd û
helbestên jinên kurd ên
di girtîgehê de axivîn.
VANE NOTÊN JI
ÇALAKIYÊ:
Jana Seyda: Jin ji bo bên
fêmkirin divê bê hezkirin.
Li baflûr jî li bakur jî
du qat jin zehmetiyê dikiflînin.
Wêjeya ku jin
derdixin di bin zext û
taybtî li Kandaharê gelek
keç û jin xwe diflewitînin.
Lêdan, kufltin, zewaca
bi zorê, bazirganiya
keçan, kufltinên flerefê,
ji bo afltiya navbera
eflîran bertîldana keçan
çend ji cûreyê zextên li
ser jinên afgan in.
ÊRÎfiÊN LI DIJÎ
JINAN NAYÊN DÎTIN
Ji bilî leflkerên taybet yên
Amerîkî ku li pey rêça
Usama Bin Ladin digerin,
kes lingên xwe navêje vê
herêmê. Ji Brukselê heta
New Yorkê dîplomatên
ku behsa mafê jinan dikin
jî serdana Kandaharê
nakin. Ne Hikûmeta Qabîlê
ne jî civaka navnete-
zorê de derdikeve.
Gulîzer: (Pifltî qala hemflîretiya
xwe û dermankirina
birînan kir) Ez
pênûsê wekî alava baflkirina
birînan dibînim.
Birînek neêfle rehet nabe.
Pênûs here ser kîjan
birînê êdî ew ne bêxwedî
ye û wê ber bi rehet-
wî dexlê karê eflîran nabin.
Lijneya Serbixwe ya
Mafê Mirov li Afganistanê
yek ji saziyên wêrek
ya vî welatî ye ku der
barê vê mijarê de jî dixebite.
Wekîla Serokê Lijneya
Serbixwe ya Mafê Mirov
a Kandaharê Afîfe
Marûf dema behsa êflên
jinan dike gelek xemgîn
dibe. Ew dibêje her hefte
gelek jinên flewitî tên
Nexweflxana Mirwais ya
bajar. Afîfe Maruf wiha
dibêje:
“Di nava hefteyekê de
çar hewldanên xwekufltinê
hebûn. 3 jinan xwe
flewitandibûn û yekê jî bi
keleflînkofê gule berî
xwe dabû.”
Jin, helbesta kurdî û
helbesta zindanê
Di çarçoveya "fiiir ‹stanbul" de nîqafla jin,
helbesta kurdî, helbesta jinên kurd a li
zindanê hate nîqaflkirin.
bûnê ve biçe. Pênûs çiqas
birînê biêrîflen, bilav
bike jî dikeve wê bafl bike,
rehet bike. Fatma
Savci: Polîtîkaya înkarê
ya dewletê heta nihê me
hatiye.
Heta ziman hatiye. Dema
ziman qedexe be dê
çawa edebiyat bê afirandin?
Ziman hê di talûkeye
de ye. Zimanê kurdî
hê nebûye zimanê bazarê
û perwerdehiyê.