Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın

30.01.2013 Views
KİTÂB-I MUKADDES VE KUR’ÂN-I KERÎM’E GÖRE İLK GÜNAH VE KADIN Mustafa ŞENTÜRK Adem’e yedirdiğini ve bu sebeple Havva’ya ceza olarak kendisinden her ay âdet kanı akacağı, onun zorlu bir hâmilelik ve doğum süreci yaşayacağı ve bu süreçlerde ölüme yaklaşacağının söylendiğini nakleder. 97 Kurtubî’ye (671/1272) göre de yasak meyveyi ilk yiyen Havva’dır. Ona göre bu olay, erkeğin kadın vasıtasıyla ilk fitneye düşürülmesi olayıdır. 98 Süyûti de (911/1505) şeytanın meyveyi Adem’e götürdüğünü, Adem’in buna yanaşmadığını, bunun üzerine şeytanın meyveyi Havva’ya götürerek ona yedirdiğini ve sonra Havva’nın kendisine bir şey olmadığını söyleyerek Adem’i meyveyi yemeye ikna ettiğini anlatır. 99 Sa’lebî (427/1035) ise şeytanın yeminler ederek Adem ve Havva’yı kandırdığını, önce Havva sonra da Adem olmak üzere yasağı çiğnediklerini belirtir; ayrıca Adem’in aklı başında iken meyveyi yemediğini, Havva tarafından sarhoş edildikten sonra yediğini dolayısıyla yasağı bilinçli olarak çiğnemediğini içeren Saîd İbn Müseyyeb rivâyetine yer verir. 100 Sa’lebî aynı bilgileri Arâisü’l-Mecâlis’in de de verdikten sonra, bu günahla ilgili olarak Havva ve kadın cinsine on beş maddelik bir fatura çıkarır: Hayız, hâmilelik meşakkati, doğum sancısı, dînî bakımdan eksik olmak, akıl bakımından eksik olmak, mîrasta erkeğin aldığı payın yarısını almak, iddet beklemek, erkeğin hâkimiyeti altında olmak, talâk/boşanma hakkının olmaması, cihâdtan ve sevabından mahrûm olmak, peygamber olamamak, devlet başkanı ve hâkim olamamak, yanında mahremi olmadan tek başına seyahat edememek, Cuma namazı kılamamak ve kendilerine selam verilmemesi. 101 Havva’yı bir anlamda şeytanla işbirliği yapıp Adem’i ayartmakla sorumlu tutan tefsîrlerdeki bu tasvîrlerin, daha önce aktardığımız Tekvin 3/1-24 pasajlarından mülhem olup onlarla örtüştüğünü ve bu tasvîrlerde Kur’ân metninden çok Ahd-i Atîk anlatımının etkili olduğunu söyleyebiliriz. 102 Bunun da ötesinde Hz. Peygamber’e dayandırılan anlatımlarda, Havva’nın Adem’e “ihanetinin” kadının kocasına ihâneti şeklinde kapsamının genişletildiğini 103 ve ilgili yorumlarda bu ihanetin şeytanla bir olup Adem’e yasak meyveyi yedirmek şeklinde açıklandığını 104 ve böylece ihanetin kadınla özdeşleştirildiğini görüyoruz. Müfessirleri bu yaklaşıma götüren temel sâikin, “peygamberlerin masumiyeti/günahsızlığı” ilkesi gereği, bir peygamber olarak Adem’i günahla ilişkilendirmemek kaygısı olduğunu görüyoruz. Onlar Adem’i temize çıkarmak için, Adem’in bilinçli olarak yasağı çiğnemediğini, zira Havva tarafından içki içirilerek sarhoş edildiğini ileri sürecek kadar yorum sınırlarını zorlamışlardır. 105 Havva ve ilk günah meselesi hakkında Kitâb-ı Mukaddes ile Kur’ân anlatımındaki bu farka rağmen, Havva ve dolayısıyla kadın algısı, İslâm geleneğinde kadını cennetten kovuluşun tek başına sorumlusu saymak şeklinde, Yahûdî-Hıristiyan geleneğine doğru bir kayma olarak tezâhür etmektedir. Böylelikle Kur’ân’ın bu konudaki anlatımı ile rivâyetler ve müfessirler arasında açık bir mesafe oluşmuştur. 106 Bir başka ifadeyle bu konuda yapılan tefsîr, Kur’ân’ın anlamını açığa çıkarmaktan çok, Kur’ân ile muhataplar arasındaki mesafeyi de açmıştır. Oysa Kur’ân’ın yukarıda da aktardığımız ilgili bölümleri daha yakından incelendiğinde; Bakara ve A’râf sûrelerindeki pasajlarda insan türünün iki cinsinin de eş(it) olarak muhatab alındığı, cennete yerleşme, dilediklerince yaşama ve fakat “belli bir ağaca” yaklaşmamaları şeklindeki emir ve yasakların, açık bir şekilde tesniye/ikili ifade kalıplarıyla ikisine de yöneltildiği görülmektedir. Yine şeytanın ikisine de vesvese verdiği ve daha önce de belirttiğimiz gerekçelerle her ikisini de kandırıp cennetten kovulmalarına sebep olacak eylemi onlara yaptırdığı anlatılmaktadır. Bakara’daki bölümde Adem’in Rabbine yöneldiği ve tevbe ettiği, Allah’ın onun tevbesini kabul ettiği belirtilir. A’râf sûresinde ise Adem ile Havva’nın beraberce Allah’tan bağışlanma diledikleri nakledilir. Bu iki sûreden farklı olarak, Tâ-hâ sûresinde ise şeytanın önce Adem’e vesvese verdiği, sonra beraberce ağaçtan yedikleri, daha sonra da A’râf sûresinde olduğu gibi “kötü yerlerinin” farkına vardıkları ve cennet yapraklarıyla örtünmeye çalıştıkları anlatılır ve en sonunda açıkça “Adem Rabbine karşı geldi ve yanıldı” denilerek olaydan öncelikle Havva değil Adem sorumlu tutulur. 107 Journal of Islamic Research 2011;22(1) 37

�� Mustafa ŞENTÜRK KİTÂB-I MUKADDES VE KUR’ÂN-I KERÎM’E GÖRE İLK GÜNAH VE KADIN Adem ile Havva bunu zaten yapmışlardır. Allah da SONUÇ onların tevbelerini kabul etmiştir. O bakımdan bu Metinlerarası bir okuma yöntemi uygulamaya ça- eylemin ilk günah adı ile anılması kabul edilebilıştığımıız makalemizin sonunda, ulaştığımız solirse de, aslî günah, miras günah ve kalıtsal günah nuçları özetlemek gerekirse, şunları söylemek gibi isimler verilmesi kabul edilemez. Çünkü mümkündür: Kur’ân’a göre, günah ve sorumluluğu kişiseldir ve Eski Ahit’e göre “yasak meyveyi” yemek sûre- kişi ana-babası dâhil bir başkasının günahından sotiyle günahı ilk işleyen Havva’dır. Havva/kadın, rumlu tutulamaz. Adem’i/erkeği de günaha sürüklemiştir. Bundan dolayı Havva, Yeni Ahit’e göre insanlığın ilk günahının ve hâl-i hazırdaki günahının esas sorumlusudur. Aynı olayın Kur’ân’daki anlatımına baktığımızda ise, ilk günahı Havva’nın işlediğine dâir herhangi bir âyet ya da işaret yoktur. Aksine Kur’ân şeytanın vesvesesine önce Adem’in uyduğunu, isyana sürüklendiğini ve böylece yanıldığını açık bir şekilde zikreder. Yine Adem ile Havva’nın (erkek ile kadının) şeytan tarafından beraberce kandırıldığı ve yasak meyveyi beraber yedikleri anlatılır. Dolayısıyla Kur’ân’a göre, Havva/kadın insanlığın ne ilk ne de aktüel günahının sorumlusudur. Öte yandan Kur’ân’a göre önemli olan günahı kimin işlediği değil, günahtan tevbe edilmesidir ki, 38 Journal of Islamic Research 2011;22(1) 108 �� Bir diğer taraftan Eski Ahit’te yılana, Adem’e ve Havva’ya “ceza” olarak verildiği belirtilen ve aktardığımız özelliklerin, tamamen doğal süreçlerden ibaret olup metafizik bir açıklamaya ihtiyaç bırakmayacak fiziksel açıklamaları olduğu ortadadır. Başta da belirttiğimiz gibi, vahiy açısından kadın ve erkek ancak birbirleriyle tam(am) olan iki “eş(it)” yarımdır. Birbirlerinin huzur ve mutluluk kaynağıdır. Vahiy, zamanı, aracısı ve günümüzde tasnîfi farklı da olsa, bir bütündür. Vahiy zincirinin son halkası olan Kur’ân, kendisinden önceki kitapların tashîh ve kendi ifadesiyle tasdîk edicisidir. Dolayısıyla bizim de deneme olarak bir örneğini sunmaya çalıştığımız metinlerarası okuma yöntemi, vahyin bütününü anlamak yönünde bir çaba olarak değerlendirilebilir. KAYNAKLAR 1. Batı ve İslâm kültürlerinde ilgili tartışmalara leceği düşüncesiyle ilgili olarak bkz. Reşîd lah’ın en son yarattığı varlık idi” şeklinde bir örnek olarak bkz. H. A. Thompson, D.D., Rızâ, Tefsîru’l-Menâr, Kahire, 1947, I/258-260; hadîs rivâyet eder. Ebû Cafer Muhammed İbn L.L.D, Women of the Bible, U. B. Publish., Ahmed Hamdi Aksekili, “Âdem”, İslâm-Türk Cerîr et-Taberî (310/922), el-Câmiu’l-Beyân Dayton, 1914, ss. 7-9; Gordon Wenham, “Ori- Ansiklopedisi, Âsâr-ı İlmiye Kütüphânesi an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, (Thk. Hânî el-Hâc, vd.), ginal Sin in Genesis 1-11”, Religious Studies Neşr., İstanbul, 1941, I/78-79; S. Hayri Bolay, el-Mektebetü’t-Tevfîkıyye, Kahire, 2004, at the Cheltenman and Gloucester College of “Âdem”, DİA, İstanbul, 1988, I/359; Mustafa XXIX/214. Higher Education’daki konferansından. www. Erdem, Hz. Adem İlk İnsan, TDV Yay., An- 5. Tekvin 1:26-27. Ayrıca Tevrat’ın bu ifadesine churchsociety.org/churchman/.../ Cman_104_ kara, 1994, s. 130 vd. benzer olarak “…Allah Adem’i kendi sûretinde 4_Wenham.pdf Erişim: 20.05. 2009; Bernard 3. Adem, Hicr 15/28 ve 33. âyetlerde “beşer” ola- yarattı / şek- Ramm, Orijinal Günah, (çev.: Levent Kınran), rak tanımlanırken, A’râf 7/27. âyette de Havva linde rivâyet edilen hadîs için bkz. Muhammed Haberci Yay., İstanbul, 2006, ss. 92-109. Mu- ile beraber “anne-babanız / ” şek- b. İsmâîl Buhârî (256/869-70), el-Câmiu’shammed Ahmed Halefullah (1417/1997), linde zikredilir. Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul, 1992, İsti’zân, 1. Kur’an’da Anlatım Sanatı el-Fennu’l-Kasasî, 4. Tekvin 1:1-27. Ayrıca Bakara 2/30-33’e göre Hadîsin metninde geçen he/ zamîrinin nereye (çev.: Şaban Karataş), Ankara Okulu Yay., Adem’in meleklerden ve Hıcr 15/26-27’ye göre râci olduğu ve dolayısıyla Allah’ın Adem’i Ankara, 2002, ss. 217-221; Muhammed cinlerden sonra yaratıldığı sonucu çıkarılabi- Adem’in kendi sûretinde, diğer varlıklardan İkbal, The Reconstruction of Religious Tholir. Nitekim Adem’in Kur’ân’da “halîfe” olarak ayrı özel bir sûrette ve Allah’ın kendi sûretinde ught in Islam, Kitab Bhavan, New Delhi, vasıflandırılmasının meleklerin ve cinlerin “ha- yarattığı şeklindeki farklı görüşler için bkz. Mu- 1984, ss. 82-85; Cengiz Batuk, Mitoloji Ve lefi” manasında olduğunu düşünen müfessirler hammed Abdürraûf el-Münâvî (1031/1622), Tarihsellik Hristiyanlığın Aslî Günah Mitinin vardır. Örnek olarak bkz. Mahmûd İbn Ömer Feyzü’l-Kadîr Şerhu’l-Câmiı’s-Sagîr, Dâru’l- Tarihsel Dönüşümü, İz Yay., İstanbul, 2006, ez-Zemahşerî (538/1143), el-Keşşâf an Ha- Ma’rife, Beyrut, 1972, III/445-446. Hadîsin, ss. 106-107, 368; Mustafa Öztürk, “Âdem kâikı Gavâmidı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl, Dâ- kölesini döven bir adama karşı Hz. Peygam- Cennet Ve Düşüş”, Milel Ve Nihal, sayı: 2, ru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, I/124; Fahruddîn ber tarafından söylendiği, buna göre kölenin 2004, s. 151. er-Râzî (606/1210), et-Tefsîru’l-Kebîr, Tahran, (insanın) dövülmemesi gerektiği, çünkü Al- 2. Adem’den önce başka akıllı varlıkların olabi- trs., II/165. Ayrıca Taberî tefsîrinde “Adem Allah’ın Adem’i onun (insan) sûretinde yarattığı � � ��

Page 1 and 2: 32 ARAŞTIRMA VE İNCELEME Yrd.Doç

Page 3 and 4: Mustafa ŞENTÜRK KİTÂB-I MUKADDE

Page 5: Mustafa ŞENTÜRK KİTÂB-I MUKADDE

Page 9 and 10: ��

Page 11 and 12: Mustafa ŞENTÜRK KİTÂB-I MUKADDE

mukaddes

islamiarastirmalar.com

Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın

Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın ... View more Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın

Delete template?

Save as template ?

Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın