Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın

32 

ARAŞTIRMA VE İNCELEME 

Yrd.Doç.Dr. Mustafa ŞENTÜRK a 

a Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği, 

Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 

Bayburt 

Ge liş Ta ri hi/Re ce i ved: 20.08.2010 

Ka bul Ta ri hi/Ac cep ted: 17.01.2011 

Bu makale, Uluslararası Multidisipliner Kadın 

Kongresi (IMWC) “Değişim ve Güçlenme” 

13-16 Ekim 2009 İzmir-Türkiye’de, “İlk Günah 

Meselesi ve Kadın: Metinlerarası Bir Okuma 

Denemesi” adıyla sunulan tebliğin kaynak ve 

metin yönünden zenginleştirilmiş halidir. 

Ya zış ma Ad re si/Cor res pon den ce: 

Yrd.Doç.Dr. Mustafa ŞENTÜRK 

Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği, 

Bayburt, 

TÜRKİYE/TURKEY 

mustafasenturk74@hotmail.com 

Cop yright © 2011 by İslâmi Araştırmalar 

Kitâb-ı Mukaddes ve Kur’ân-ı Kerîm’e Göre 

İlk Günah ve Kadın 

ÖZET Çalışmamız, metinlerarası okuma yaklaşımıyla Kitâb-ı Mukaddes ve Kur’ân’da; ilk insan 

Adem’in ve eşi Havva’nın yaratılışını, Cennet’teki yaşayışlarını, İblis tarafından kandırılıp “ilk 

günahı” işlemelerini ve bunun sonucunda Cennet’ten kovulmalarını karşılaştırmalı olarak ele 

alacaktır. İlk günah konusu etrafında yaşanan yukarıdaki olaylar dizisi, tertip sırasına göre Ahd-i 

Atîk’in Tekvîn I:1-27, II:7-25, III:1-24 ve Ahd-i Cedîd’in II. Korintliler 11:3, Timoteos’a Mektup 

II:4-15 ve Romalılar’a Mektup V:12-21 bölümlerinde; Kur’ân’da ise yine tertip sırasına göre Bakara 

2/30-38, A’râf 7/11-25 ve Tâhâ 20/115-123 sûrelerinde anlatılmaktadır. Biz metinler arasında 

yapacağımız karşılaştırmalı okuma ile insanın yaratılışını ve özellikle ilk günahı daha iyi anlamayı; 

ayrıca Hıristiyan teolojisinde geliştirilen “aslî günah” teorisini ele alıp, bunun insan türünün kadın 

cinsine mâledilmesini ve bu sebeple semitik gelenekte ve onun etkisiyle İslâm tefsîr geleneğinde 

oluşan kadın karşıtı söylemin tarihî ve kültürel temellerini eleştirel açıdan değerlendirmeyi 

amaçlıyoruz. 

Anah tar Ke li me ler: Kadın; Havva; ilk günah; Kur’ân’ı Kerîm; Kitâb-ı Mukaddes 

ABS TRACT With intertextuality reading, our study will take charge of Adam and Eve’s first sin and 

therefore their driving away from paradise. Events around the first sin are mentioned in Genesis 

I:27, II:7-25, III:1-24 in The Old Testament and II Corinthians 11:3, II Timothy 4-15, V Romans 12- 

21 in The New Testament; otherwise Bakara 2/30-38, A’râf 7/11-25 and Tâhâ 20/115-123 pasages 

in The Quran. With an intertextuality reading, we aim to understand the first sin, in addition, to 

study the theory of original sin which is put forward in the Christian theology and to criticize the 

historical and so-called theological basis of anti-woman attitudes in the semitic tradition and also 

with its effect in the tradition of islamic commentary. 

Key Words: Woman; eve; the first sin; Qur’an; Bible 

Journal of Islamic Research 2011;22(1):32-43 

lk insanın kimliği ya da neliğine dair tartışmalar ve bu konuda ortaya 

atılan teoriler, kendi tarihini öğrenmek isteyen insanoğlunun zihnini 

en çok meşgul eden konuların başında gelmektedir. Biz çalışmamızda 

Tarih, Antropoloji ve daha birçok disiplinin bu kadîm sorusunun cevabı etrafındaki 

tartışmaların ayrıntılarına dalmayacak; bu konuda ilâhî dinlerin 

kutsal metinlerine dayandırılan anlatımların sembolik ya da tarihsel olduğunu 

1 tartışmadan, ilk insanın Hz. Adem olduğu 2 genel kabulünden hareket 

edeceğiz. Bu paradigmaya göre, Adem “Ebu’l-Beşer”, yani insanlığın 

atasıdır. 3 Dolayısıyla o, ilk düşünen, ilk konuşan, ilk sevinen, ilk üzülen, ilk 

Journal of Islamic Research 2011;22(1)

KİTÂB-I MUKADDES VE KUR’ÂN-I KERÎM’E GÖRE İLK GÜNAH VE KADIN Mustafa ŞENTÜRK 

seven, ilk sevilen, ilk yapıp-eden... ve nihayet yapıp 

ettiklerinde ilk hataya düşen ve hatasından ilk dönendir. 

İlâhî metinlerden insanın yeryüzünde en son 

yaratılan varlık olduğu anlaşılmaktadır. 4 Aklı ve 

düşünebilme yeteneği ile diğer varlıklardan ayrılan 

insan, karmaşık yapısıyla en üstün varlıktır. 

Eski Ahit bunu insanın “Tanrı sûretinde” yaratılması 

olarak ifade ederken, 5 Kur’ân “en güzel 

kıvâm” tabirini kullanmış6 insan soyunun da şerefli 

kılındığını bildirmiştir. 7 Çünkü diğer varlıklar 

içerisinde, insan kâinâtta öğrenmeye ve eğitilmeye 

en yatkın varlıktır. 8 İnsana eşyayı tanıma ve tanımlama 

melekesi verilmiştir. 9 Bu sebeple meleklerin 

insana secde etmeleri emredilmiş, “cinlerden 

olan İblîs” dışındaki melekler insana secde etmişlerdir. 

10 İnsan nefsine ilhâm edilen irâdî olarak kötülük 

ve iyilik yapabilme ve bunlardan herhangi 

birini tercih edebilme özelliği11 ile, ahlâkî olarak 

varlıkların en üst basamağı ile en alt basamağı arasında 

olabilecek şekilde donatılmıştır. 12 Bütün 

bunlardan dolayı varlığın amaçsız yaratılmaması, 13 

öncelikle ve en çok insan için geçerlidir. Arzın halîfesi 

olarak, Yaratıcının donattığı evrenin en 

önemli objesi olan insan, deyim yerindeyse “büyük 

planın” ya da başka bir ifadeyle “büyük sınavın” 

başrol oyuncusudur. Buna göre insan kulluk yapmak14 

ve denenmek için yaratılmıştır15 ve bu sınavın 

özü, ortak telakkî’ye göre “en güzel davranışı” 

gösterme çabasıdır. 16 Bu süreç ilk insan Adem’le 

başlamıştır. Tabii belirttiğimiz gibi insan karmaşık 

bir varlıktır ve buna göre zaafları vardır. İnsan zayıftır, 

17 sabırsızdır, 18 câhildir, 19 tartışmacıdır, 20 acelecidir, 

21 nankördür, 22 şımarık ve kibirlidir, 23 

zâlimdir... 24 Yani insan mutlak iyi bir varlık değildir. 

25 

Her şey çift yaratılmıştır. 26 İnsan da bir erkek 

ile dişiden ancak “tek bir nefs’ten” yaratılmıştır. 27 

Erkek ve kadın birbirinin eşidir. Râgıb el-Isfahânî’nin 

de (502/1108 ) belirttiği gibi “İkili olan her 

şeye eş denir” ve Kur’ân’da zevc kelimesi hem 

erkek hem de kadın için kullanılır. 28 Birbirlerinin 

“örtüsü” olarak kadın ile erkeğin her biri diğerinin 

tamamlayıcısı, yani öteki yarısıdır. 29 Birbirlerinin 

sükûn ve huzur kaynağıdır. 30 Bu sebeple ilâhî metinlerde 

mutlak cinsiyet ayrımına dayalı hitapların 

bulunmadığı, bu hitapların eril ya da dişil ifade kalıplarıyla 

yapılsalar bile, bunun tarihin ve kültürün 

inşâ ettiği bir cinsiyet sınırlandırması olmadığı, bu 

metinlerin insan türünün her iki cinsini de “eş” olarak 

muhatap aldığı söylenebilir. 31 Çünkü inanç, 

ibadet ve ahlâk açısından kadın ve erkek arasında 

fark ve üstünlük olmadığı gibi mükafat ve ceza yönünden 

de hiçbir fark yoktur. 32 Vahiy açısından üstünlük 

ve erdem mutlak olarak Allah’a duyulan 

saygı ile doğru orantılıdır. 33 Zira hiçbir insanın 

kendi cinsiyetini belirleyebilme imkanı olmadığına 

göre, sırf bu özelliği sebebiyle yüceltilmesi ya da 

alçaltılması söz konusu değildir. Kadın ve erkeğin 

birbirlerinden ontolojik değil, belki biyolojik ve 

psikolojik olarak “fazlalıkları” 34 olabilir. İnsanlar biyolojik 

yapılarından değil, ancak irâdî söylem ve 

eylemlerinden sorumlu tutulabilirler. Bu çerçevede 

Arapça cinsiyetli bir dil (gender-spesific language) 

olmasına rağmen, Kur’ân’da Arap gramerine göre 

müzekker (eril) kalıbıyla inananlara yapılan hitaplar, 

erkek-kadın herkesi kapsamaktadır. Örneğin 

îmân edip sâlih amel işleyenlerin cennetle müjdelendiği 

Bakara Sûresi 2/25. âyette, “îmân edip sâlih 

amel işleyenler” şeklinde gelen ifade eril bir kalıpla 

gelmesine rağmen; kadın erkek bütün mü’minleri 

kapsamaktadır. Zira Nisâ Sûresi’nin benzer içerikli 

4/124. âyetinde bu sefer açıkça kadın veya erkek 

mü’min olarak sâlih amelde bulunanların cennete 

gireceğinden söz edilir. 

İNSANIN YARATILMASI 

Ahd-i Atîk’e göre mekân, zaman ve canlılar yaratıldıktan 

sonra “altıncı evrede” insan yaratılmıştır. 

İnsanın yaratılmasıyla ilgili pasajlar Eski Ahit’in 

Tekvin kitabında yer almaktadır. 

Buna göre, gök-yer, denizler-karalar (mekan), 

gündüz-gece, günler, mevsimler, yıllar (zaman), 

bitkiler-hayvanlar ve son olarak “altıncı günde” 

insan yaratılmıştır. Allah ilk insan Adem’i topraktan 

(adamah) 35 ve kendi sûretinde yaratmıştır. 

Adem’e yeryüzündeki bütün canlılara isim koyma 

ve onları egemenliği altına alma yetkisi verilmiştir. 

Daha sonra Adem’in “yalnız kalması iyi görülmediğinden”, 

“ona uygun bir yardımcı” olarak 

Adem’in “kaburga kemiğinden” bir kadın yaratılmış; 

36 varlığa isim koyma yetkisi verilen Adem, 

Journal of Islamic Research 2011;22(1) 33

Mustafa ŞENTÜRK KİTÂB-I MUKADDES VE KUR’ÂN-I KERÎM’E GÖRE İLK GÜNAH VE KADIN 

kendi kaburga kemiğinden yaratılan bu varlığa, 

“kadın/işşa” demiş ve ona “Havva” adını vermiştir. 

34 

Journal of Islamic Research 2011;22(1) 

37 

Benzer şekilde Yeni Ahit de önce Adem’in, 

sonra Adem’den Havva’nın yaratıldığını ve insanlığın 

başlangıçta erkek ve kadın olarak yaratıldığını 

anlatır. 38 

Kur’ân’a gelince, Kur’ân bize gökler ve yerin 

altı (d)evrede yaratıldığını, 39 her şeyin, 40 bitkilerin, 

41 hayvanların, beşerin42 yani her canlının sudan 

yaratıldığını43 dahası arzda suyun tutulduğunu44 ve 

bütünüyle arzın su ile kabartılıp45 yeşertilerek46 diriltildiğini47 

söyler. 

Kur’ân’da insanın yaratılışı, ilk insan Adem’in 

yaratılışı ve Adem’den sonraki insanların biyolojik 

yaratılışları şeklinde iki kategori halinde işlenir. Bu 

iki kategori Kehf 18/37, Hac 22//5, Fâtır 35/11 ve 

Mü’min 40/67. âyetlere dayandırılabilir. İnsanoğlunun 

biyolojik yaratılma aşamaları konumuz dışında 

kaldığı için, Adem’in yaratılmasını ele 

almakla yetineceğiz. 

Kur’ân’a göre Adem mutlak olarak arzın toprağından 

yaratılmıştır. 48 Adem’in topraktan / 

yaratılması aşamalarının da Kur’ân’da çamur / 

süzme çamur / , yapışkan çamur / 

ve kurumuş çamur / gibi lafızlarla 

ifadelendirildiğini görüyoruz. 49 

KADININ YARATILMASI 

Hem Kitâb-ı Mukaddes hem de Kur’ân’a göre 

Adem’den sonra Havva yaratılmıştır. Eski Ahit’te 

Havva’nın Adem’in “kaburga kemiğinden” yaratıldığı 

anlatılırken; 50 Yeni Ahit kadın’ın erkekten yaratıldığını 

belirtmekle yetinir. 51 Kur’ân ise kadın ve 

erkeğin “tek bir neftsen” ve ondan da “eş(ler)in” yaratıldığını 

anlatır. 52 İslâmî literatürde Eski Ahit’e 

benzer şekilde kadının kaburga kemiğinden yaratıldığı 

ya da kadının kaburga kemiğine benzetildiğine 

dair rivâyetler görülmektedir. Bu rivâyetlere 

Hz. Peygamber’e atfedilen bazı hadîslerde ve tefsîrlerde 

rastlanılmaktadır. Öteden beri bu rivâyetlerin 

tahkîk ya da teşbîh ifade ettiği, bir diğer 

ifadeyle gerçekte kadın bedeninin yaratıldığı nesne 

veya kadın fıtratını anlatıyor olabileceğine dair çeşitli 

fikirler ileri sürülmüştür. 53 da rastlamak mümkündür. 

Nitekim Hz. Peygamber’e 

dayandırılan rivâyetlerde her iki anlatıma 

54 Hatta bu rivâyetlerin 

Bakara 2/228. âyet55 çerçevesinde, kadının derece 

olarak erkekten daha aşağı olma durumunu ifade 

ettiğini ileri sürenler bile olmuştur. 56 

Müfessirlerin büyük çoğunluğuna göre âyetlerde 

geçen kadının yaratıldığı “nefs’ten” kasıt 

Adem’dir. 57 Yukarıda naklettiğimiz gibi, bu ifade 

tefsîr geleneğinde Adem’in bedeniyle ilişkilendirilmiştir, 

Ancak burada nefsin Adem’in bedeni olduğuna 

dair bir anlatım yoktur. Nefs kelimesinin 

lügat ve terim anlamının ayrıntılarına girmeden, 

kelimenin “cins, tür” anlamı dikkate alındığında; 

Ebû Müslim el-Isfahânî’nin (322/934) dikkat çektiği 

Havva’nın ve dolayısıyla kadının Adem’in (erkeğin) 

bedeninden değil, cinsinden ve türünden58 yaratıldığı anlamı öne çıkar. Nefsi eğer Muhammed 

Abduh’un yaklaşımı doğrultusunda, “kendisiyle 

insan (bize göre canlı) olunan şeyin mahiyeti ve hakikati” 

59 şeklinde anlarsak; kadın-erkek insanın 

aynı özden yaratılmış olduğu sonucuna varmak 

uzak değildir. 60 Kadının erkeğin bedeninden yaratıldığı 

düşüncesi ilgili metinlerden çok, bir bakış 

açısına göre bu metinleri yorumlayan ataerkil zihniyet 

yapısı ve bu yapının oluşturduğu kalıp yargılarla 

ilgilidir. 61 

�� 

�� 

CENNET VE İLK GÜNAH 

Eski Ahit’e göre, Adem yaratıldıktan sonra doğuda 

Aden’de içinden ırmaklar geçen, iyi meyveler 

veren türlü ağaçların yanı sıra, “hayat ağacı, iyi ile 

kötüyü bilme ağacı” bulunan bir bahçeye yerleştirilmiş 

ve bahçeyi işlemekle görevlendirilmiştir. 

Kendisine dilediği ağacın meyvesinden yiyebileceği, 

ancak iyi ile kötüyü bilme ağacından asla yememesi 

gerektiği, aksi takdirde kesinlikle öleceği 

teblîğ edilmiştir. Sonra “yalnız kalması iyi görülmediğinden” 

kendisine “yardımcı” olarak kadın 

(Havva) yaratılmıştır. Daha sonra yaban hayvanlarının 

en kurnazı olarak gösterilen “yılan”, Havva’yı 

“gözlerinin açılacağı”, “iyi ile kötüyü bilecekleri” 

ve “Tanrı gibi olacakları” iddialarıyla kandırmış ve 

Havva’ya ağacın meyvesinin güzel ve “bilgelik kazanmak/iyiyi 

kötüyü bilmek” için uygun olduğunu 

göstererek, “yasak ağacın” meyvesini ona yedirmiştir. 

Havva meyveyi eşine vermiş ve onun da yemesini 

sağlamıştır. Yasak meyveyi yedikten sonra 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

��


Adem ile Havva’nın gözleri açılmış, çıplaklıklarının 

farkına varmışlar ve bundan dolayı yapraklarla 

örtünmeye çalışmışlardır. Rab Tanrı sorunca, 

Adem kadının kendisine yasak meyveyi yedirdiğini 

söylemiş, Havva da kendisini yılanın kandırdığını 

belirtmiştir. Bunun üzerine Allah olayın her üç 

kahramanına, yani yılan, Havva ve Adem’e ayrı 

ayrı cezalar takdîr etmiştir. Buna göre yılanı lanetlemiş, 

ömür boyu yerde sürünmek ve toprak yemek 

ile cezalandırmış, ayrıca kadın ve kadın soyu ile yılanı 

düşman ilan etmiştir. Havva’ya (kadına) ise 

“doğum sancısı çekmek”, “kocasına istek duymak” 

ve “kocasının hakimiyeti altında olmak” cezaları 

verilmiştir. “Karısının sözünü dinleyip” yasak meyveden 

yediği için, ceza olarak Adem’in payına ise 

“yaşamı boyunca toprağa bağımlı kalmak ve yiyeceğini 

çalışarak elde etmek” verilmiştir. Netice de 

Adem “yaratıldığı toprağı işlemek üzere” Aden 

bahçesinden adeta kovularak çıkarılmıştır. 62 

Adem ve Havva’nın cennete yerleştirilmeleri, 

burada sınanmaları ve cennetten çıkarılmalarıyla 

ilgili Kur’ân’ın ilgili bölümleri Bakara, A’râf ve Tâhâ 

sûrelerinde anlatılmaktadır. 

Bu pasajlardan anladığımıza göre, Allah 

Adem’i yarattıktan ve kendisine vahiy verdikten 

sonra, arzda halîfe olarak görevlendirilmek istemiş 

ve bunu meleklere arz etmiştir. Melekler modern 

çağda dile getirilen bir görüşe göre Adem’den önceki 

varlıklardan edindikleri tecrübelerinden dolayı, 

63 Adem’i muhtemel bir fesatla 

ilişkilendirmişlerdir. Allah ona eşyayı tanımlama 

yetisi verdiği için, bütün meleklerin Adem’e saygı 

göstermelerini64 emretmiş ve “gurura kapılan ve 

cinlerden olan İblîs” dışındaki bütün melekler 

Adem’e saygı gösterisinde bulunmuşlardır. O 

andan itibaren İblîs Adem’in, eşinin ve insan soyunun 

düşmanı ilan edilmiştir. Sonra Adem ve eşine, 

“hiçbir sıkıntı, eza, cefâ ve kavurucu sıcaklığın olmadığı, 

susuzluk çekilmeyeceği cennete65 yerleşmeleri 

istenmiştir. Adem ve eşine cennetin 

nimetlerinden dilediklerini yiyebilecekleri söylenmiş, 

ancak “belli bir ağaca” 66 yaklaşmaları yasaklanmış, 

aksi durum ise zulüm olarak 

tanımlanmıştır. Şeytan onlara “ayıp yerlerini göstermek 

için” vesvese vermiş ve ağacı “ölümsüzlük 

ağacı” olarak niteleyerek Adem ile eşini “melek gibi 

olma” ve “ölümsüz olma” gibi vaadlerle kandırmış 

ve yasak meyveyi onlara yedirmiştir. 67 Böylece şeytan 

amacını gerçekleştirmiş ve bundan sonra Adem 

ile Havva ayıp yerlerinin farkına varmış ve cennet 

yaprakları ile örtünmeye çalışmışlardır. Her ikisi 

de pişman olmuş, Allah’tan bağışlanma dilemişlerdir. 

Allah tevbelerini kabul etmiş, ancak yine de 

onları cennet’ten çıkarmıştır. 68 

ASLÎ GÜNAH TEORİSİ VE KADIN 

İnsanın cennetten kovulmasına yol açan “ilk 

günah”, hem Kitâb-ı Mukaddes hem de Kur’ân’da 

anlatılmış; ancak konu, Yahûdî ve İslâm teolojisinin 

aksine, Hıristiyan teolojisinde “aslî günah”(original 

sin) kavramıyla sistemleştirilmiş ve Hıristiyan teolojisinin 

temel inançlarından biri haline gelmiştir. 

İlk günah konusu, Eski Ahit’in Tekvin bölümünde 

anlatılıyorsa da, konunun temelini atan kişi, 

Yeni Ahit’te Romalılara yazdığı mektuplarla69 Pavlus’tur. 

70 Pavlus’un mektuplarında terim olarak değilse 

bile düşünce olarak bulunan ilk günah 

konusu, kilise babaları Augustine (430) ile Pelagius 

(418) arasındaki “günah Tanrı’dan ise iradî değildir, 

irâdî ise Tanrı’dan değildir” tartışmasında, Pelagius’un 

günahın irâdî olup Tanrı’dan olmadığı 

görüşüne karşılık, günahın tanrıdan geldiği ve bu 

yüzden her doğan insanın vaftiz edildiği düşüncesine 

dayanarak Augustine’nin geliştirdiği bir teoridir. 

71 Buna göre “ilk günah/first sin”, “aslî 

günah/original sin”, “doğuştan gelen günah/birth 

sin/innate sin”, “miras günah/inherited sin”, ve “kalıtsal 

günah/race sin” gibi isimler ile anılan72 Adem 

ile Havva’nın işledikleri ilk günahın, onları ilgilendiren 

yukarıda aktardığımız ceza ve sonuçlarının 

yanı sıra, onların zürriyetlerine de sirâyet eden sonuçları 

olmuştur. Dolayısıyla bütün insanlar ataları 

Adem’den gelen bu “günah mirası” ile doğarlar. 73 

Çünkü Adem günah konusundaki arketipimiz ve 

prototipimizdir. Bu itibarla “baskıya girecek olan 

madenî bir paranın ilk örneği nasıl ki hatalı olursa 

bütün kopyaları da hatalı olacaktır”. 74 

Pavlus, Romalılar bölümünde, insanlığın, atası 

Adem’den aldığı miras günah’tan ancak İsa Mesih 

aracılığıyla kurtulacağını ve İsa Mesih’in bütün insanların 

günahlarını bağışlatacağını anlatır. 75 

Çünkü kendisini “feda eden” 76 İsa, insanlık için bir 



“kefaret”, 77 bir “kurbandır”. 78 Bu sebeple insanlar 

İsa’nın aslî günahtan kurtaran kefaretine vaftiz ile 

ortak olmalıdırlar. 79 Bilindiği gibi Hıristiyanlık’a 

girmek, kiliseye kabul edilmek ve Kutsal Ruh’a katılmak 

için Hıristiyanlık’ın en önemli sakramentlerinden 

biri olan vaftizin temel gerekçelerinden 

biri aslî günahtan kurtulmaktır. 80 

Şimdi söz konusu “ilk günah” meselesi üzerine 

odaklandığımızda; kutsal metinlerde anlatılan olaylar, 

Adem merkezinde anlatılmakla birlikte; “yasak 

meyveyi” yemek suretiyle söz konusu ilk günahın 

kim tarafından işlendiği, daha açık ifadesiyle olayın 

müsebbibinin Adem’in kendisi mi yoksa eşi 

Havva mı olduğuna dair anlatımlar, Kitâb-ı Mukaddes 

ve Kur’ân-ı Kerîm’e göre farklılık arz etmektedir. 

81 

Bu çerçevede Eski Ahit’e göre, yılanın (şeytan) 

82 kandırması sonucu yasak meyveyi önce 

Havva yemiş, sonra da eşi Adem’e yedirmiştir. 83 

Adem de “Havva ile ölmeyi, onsuz yaşamaya tercih 

ettiği için meyveyi yemiştir”. 84 Yine Ahd-i Atîk 

anlatımında yılan, Havva ve Adem’in fizyolojik ve 

sosyolojik bazı özellikleri, metafizik açıklamalarla 

temellendirilmektedir. Buna göre yılan ebediyen 

yerde sürünmek; Havva doğum sancısı çekmek, kocasına 

istek duymak, ve kocasının hakimiyeti altında 

olmak; Adem ise yaşamı boyunca toprağa 

bağımlı kalmak, yiyeceğini çalışarak elde etmek ile 

cezalandırılmış ve neticede her ikisi de cennetten 

kovulmuşlardır. Bu olay aynı zamanda insanın metafizik 

dünyadan fizikî dünyaya inişidir. Hıristiyan 

inancına göre bu, ulvî dünyadan süflî dünyaya 

doğru bir düşüştür/hübût ve bu durum insanın 

değer kaybetmesi ve ahlâkî açıdan “düşmesidir”. 85 

Buna göre ilk günahı işleyen kadındır. O, 

Adem’in günahının sebebi ve sorumlusudur. 86 

Çünkü aldatılan Adem değil kadındır. 87 Kadın zamansal 

olarak günahın kaynağıdır ve insanlığın 

ölümlü olmasının sebebidir. 88 Çünkü kadın, kötülük 

dolu kavanozu açan ve dünyayı kötülükle dolduran 

Pandora’dır. 89 Havva eski ve yeni Ahit 

anlatımlarında “günahkar” olarak nitelendirilmese 

bile, Adem’e yasak meyveyi yedirdiği için lanetlendiği 

kabul edilir ve kutsal kitap sonrası oluşan 

Batı kültüründe baştan çıkarmayı/ayartmayı temsil 

36 

eder. 90 O ilk kadın, ilk gelin, ilk eş, ve ne yazık ki 

ilk günahkar insandır. 91 Üstelik Havva sadece ilk 

günahın sorumlusu değil, hali hazırdaki fiilî/aktüel 

günahların da sorumlusudur. Bu sebeple Hıristiyan 

düşüncesinde kadının dînî ve siyâsî anlamda liderlik 

yapıp yapamayacağı tartışılmış ve örtük olarak 

Mesih İsa’nın kadınları kurtarıp kurtarmayacağı sorusuna 

cevap aranmıştır. 92 Bu tür ataerkil yaklaşımların 

bir tepki olarak 19. yy.’da Feminist 

Teoloji’nin doğuşuna etki ettiği bilinmektedir. 93 

ASLÎ GÜNAH TEORİSİNİN 

TEFSÎR GELENEĞİNDEKİ YANSIMALARI 

Şimdi de İslâm düşüncesinde de buna benzer şekilde 

“kadın karşıtı” bir yazılı kültür oluşup oluşmadığı 

ve bunda semitik geleneğin etkisi olup olmadığı sorusuna 

cevap arayacağız. Biz çalışmamızda tespit 

edebildiğimiz bu kültürün sadece ilgili âyetler bağlamında, 

tefsîr geleneğine yansıyan kısmına dair 

hem rivâyet hem de dirâyet türünün önde gelen 

bazı tefsîrlerinden örnekler verecek, konunun ayrıntılarını 

ilgili çalışmalara94 bırakacağız. 

Örneğin Taberî’nin (310/922) İbn Abbas’a dayandırdığı 

anlatımında, yılan aracılığıyla cennet’e 

giren İblis’in önce Havva’yı kandırdığı ve yasak 

meyveyi ona yedirdiği, sonra Havva’nın meyveyi 

Adem’e de yedirdiği, hatta bunun için ona telkinde 

bulunduğu, onu sarhoş ettiği ve sonra edep yerlerinin 

açık olduğunun farkına vardıkları, Allah ile 

Adem arasında Tekvin’de de anlatılan konuşmaların 

geçtiği, sonra Adem, Havva ve yılana cezalar 

verildiği anlatılır. Bu bağlamda Havva’ya “Ey 

Havva! Benim kulumu ayarttın. Bundan böyle çok 

zor doğum yapacaksın, karnındakini doğurmak istediğinde 

defalarca ölümle karşı karşıya geleceksin” 

denilerek yasağı çiğnemenin bedelinin 

Havva’ya yani kadına ödetildiğini görüyoruz. 95 

Begavî (510/1116), Adem’e yasak meyveyi 

Havva’nın yedirdiğini, hatta ona meyveyi yedirmek 

için Havva’nın Adem’i önce sarhoş ettiği rivâyetini 

eleştirmeden aktarır. 96 

Aynı şekilde İbn Atıyye de (541/1147) cennete 

yılanın ağzında giren şeytanın meyveyi Havva’ya 

güzel gösterip önce onu kandırdığını, Havva’nın da 

meyvenin kendisine zarar vermediğini söyleyerek 



Adem’e yedirdiğini ve bu sebeple Havva’ya ceza 

olarak kendisinden her ay âdet kanı akacağı, onun 

zorlu bir hâmilelik ve doğum süreci yaşayacağı ve 

bu süreçlerde ölüme yaklaşacağının söylendiğini 

nakleder. 97 

Kurtubî’ye (671/1272) göre de yasak meyveyi 

ilk yiyen Havva’dır. Ona göre bu olay, erkeğin 

kadın vasıtasıyla ilk fitneye düşürülmesi olayıdır. 98 

Süyûti de (911/1505) şeytanın meyveyi 

Adem’e götürdüğünü, Adem’in buna yanaşmadığını, 

bunun üzerine şeytanın meyveyi Havva’ya götürerek 

ona yedirdiğini ve sonra Havva’nın 

kendisine bir şey olmadığını söyleyerek Adem’i 

meyveyi yemeye ikna ettiğini anlatır. 99 

Sa’lebî (427/1035) ise şeytanın yeminler ederek 

Adem ve Havva’yı kandırdığını, önce Havva 

sonra da Adem olmak üzere yasağı çiğnediklerini 

belirtir; ayrıca Adem’in aklı başında iken meyveyi 

yemediğini, Havva tarafından sarhoş edildikten 

sonra yediğini dolayısıyla yasağı bilinçli olarak çiğnemediğini 

içeren Saîd İbn Müseyyeb rivâyetine 

yer verir. 100 Sa’lebî aynı bilgileri Arâisü’l-Mecâlis’in 

de de verdikten sonra, bu günahla ilgili olarak 

Havva ve kadın cinsine on beş maddelik bir fatura 

çıkarır: Hayız, hâmilelik meşakkati, doğum sancısı, 

dînî bakımdan eksik olmak, akıl bakımından eksik 

olmak, mîrasta erkeğin aldığı payın yarısını almak, 

iddet beklemek, erkeğin hâkimiyeti altında olmak, 

talâk/boşanma hakkının olmaması, cihâdtan ve sevabından 

mahrûm olmak, peygamber olamamak, 

devlet başkanı ve hâkim olamamak, yanında mahremi 

olmadan tek başına seyahat edememek, Cuma 

namazı kılamamak ve kendilerine selam verilmemesi. 

101 

Havva’yı bir anlamda şeytanla işbirliği yapıp 

Adem’i ayartmakla sorumlu tutan tefsîrlerdeki bu 

tasvîrlerin, daha önce aktardığımız Tekvin 3/1-24 

pasajlarından mülhem olup onlarla örtüştüğünü ve 

bu tasvîrlerde Kur’ân metninden çok Ahd-i Atîk 

anlatımının etkili olduğunu söyleyebiliriz. 102 

Bunun da ötesinde Hz. Peygamber’e dayandırılan 

anlatımlarda, Havva’nın Adem’e “ihanetinin” kadının 

kocasına ihâneti şeklinde kapsamının genişletildiğini 

103 ve ilgili yorumlarda bu ihanetin 

şeytanla bir olup Adem’e yasak meyveyi yedirmek 

şeklinde açıklandığını 104 ve böylece ihanetin kadınla 

özdeşleştirildiğini görüyoruz. Müfessirleri bu 

yaklaşıma götüren temel sâikin, “peygamberlerin 

masumiyeti/günahsızlığı” ilkesi gereği, bir peygamber 

olarak Adem’i günahla ilişkilendirmemek 

kaygısı olduğunu görüyoruz. Onlar Adem’i temize 

çıkarmak için, Adem’in bilinçli olarak yasağı çiğnemediğini, 

zira Havva tarafından içki içirilerek 

sarhoş edildiğini ileri sürecek kadar yorum sınırlarını 

zorlamışlardır. 105 

Havva ve ilk günah meselesi hakkında Kitâb-ı 

Mukaddes ile Kur’ân anlatımındaki bu farka rağmen, 

Havva ve dolayısıyla kadın algısı, İslâm geleneğinde 

kadını cennetten kovuluşun tek başına 

sorumlusu saymak şeklinde, Yahûdî-Hıristiyan geleneğine 

doğru bir kayma olarak tezâhür etmektedir. 

Böylelikle Kur’ân’ın bu konudaki anlatımı ile 

rivâyetler ve müfessirler arasında açık bir mesafe 

oluşmuştur. 106 Bir başka ifadeyle bu konuda yapılan 

tefsîr, Kur’ân’ın anlamını açığa çıkarmaktan 

çok, Kur’ân ile muhataplar arasındaki mesafeyi de 

açmıştır. 

Oysa Kur’ân’ın yukarıda da aktardığımız ilgili 

bölümleri daha yakından incelendiğinde; Bakara ve 

A’râf sûrelerindeki pasajlarda insan türünün iki 

cinsinin de eş(it) olarak muhatab alındığı, cennete 

yerleşme, dilediklerince yaşama ve fakat “belli bir 

ağaca” yaklaşmamaları şeklindeki emir ve yasakların, 

açık bir şekilde tesniye/ikili ifade kalıplarıyla 

ikisine de yöneltildiği görülmektedir. Yine şeytanın 

ikisine de vesvese verdiği ve daha önce de belirttiğimiz 

gerekçelerle her ikisini de kandırıp 

cennetten kovulmalarına sebep olacak eylemi onlara 

yaptırdığı anlatılmaktadır. Bakara’daki bölümde 

Adem’in Rabbine yöneldiği ve tevbe ettiği, 

Allah’ın onun tevbesini kabul ettiği belirtilir. A’râf 

sûresinde ise Adem ile Havva’nın beraberce Allah’tan 

bağışlanma diledikleri nakledilir. Bu iki sûreden 

farklı olarak, Tâ-hâ sûresinde ise şeytanın 

önce Adem’e vesvese verdiği, sonra beraberce ağaçtan 

yedikleri, daha sonra da A’râf sûresinde olduğu 

gibi “kötü yerlerinin” farkına vardıkları ve cennet 

yapraklarıyla örtünmeye çalıştıkları anlatılır ve en 

sonunda açıkça “Adem Rabbine karşı geldi ve yanıldı” 

denilerek olaydan öncelikle Havva değil 

Adem sorumlu tutulur. 107 


�� 

�� 


Adem ile Havva bunu zaten yapmışlardır. Allah da 

SONUÇ 

onların tevbelerini kabul etmiştir. O bakımdan bu 

Metinlerarası bir okuma yöntemi uygulamaya ça- eylemin ilk günah adı ile anılması kabul edilebilıştığımıız 

makalemizin sonunda, ulaştığımız solirse de, aslî günah, miras günah ve kalıtsal günah 

nuçları özetlemek gerekirse, şunları söylemek gibi isimler verilmesi kabul edilemez. Çünkü 

mümkündür: 

Kur’ân’a göre, günah ve sorumluluğu kişiseldir ve 

Eski Ahit’e göre “yasak meyveyi” yemek sûre- kişi ana-babası dâhil bir başkasının günahından sotiyle 

günahı ilk işleyen Havva’dır. Havva/kadın, rumlu tutulamaz. 

Adem’i/erkeği de günaha sürüklemiştir. Bundan 

dolayı Havva, Yeni Ahit’e göre insanlığın ilk günahının 

ve hâl-i hazırdaki günahının esas sorumlusudur. 

Aynı olayın Kur’ân’daki anlatımına baktığımızda 

ise, ilk günahı Havva’nın işlediğine dâir herhangi 

bir âyet ya da işaret yoktur. Aksine Kur’ân 

şeytanın vesvesesine önce Adem’in uyduğunu, isyana 

sürüklendiğini ve böylece yanıldığını açık bir 

şekilde zikreder. Yine Adem ile Havva’nın (erkek 

ile kadının) şeytan tarafından beraberce kandırıldığı 

ve yasak meyveyi beraber yedikleri anlatılır. 

Dolayısıyla Kur’ân’a göre, Havva/kadın insanlığın 

ne ilk ne de aktüel günahının sorumlusudur. 

Öte yandan Kur’ân’a göre önemli olan günahı 

kimin işlediği değil, günahtan tevbe edilmesidir ki, 

38 

Journal of Islamic Research 2011;22(1) 

108 

�� 

�� 

�� 

Bir diğer taraftan Eski Ahit’te yılana, Adem’e 

ve Havva’ya “ceza” olarak verildiği belirtilen ve aktardığımız 

özelliklerin, tamamen doğal süreçlerden 

ibaret olup metafizik bir açıklamaya ihtiyaç bırakmayacak 

fiziksel açıklamaları olduğu ortadadır. 

Başta da belirttiğimiz gibi, vahiy açısından 

kadın ve erkek ancak birbirleriyle tam(am) olan iki 

“eş(it)” yarımdır. Birbirlerinin huzur ve mutluluk 

kaynağıdır. Vahiy, zamanı, aracısı ve günümüzde 

tasnîfi farklı da olsa, bir bütündür. 

Vahiy zincirinin son halkası olan Kur’ân, kendisinden 

önceki kitapların tashîh ve kendi ifadesiyle 

tasdîk edicisidir. Dolayısıyla bizim de deneme 

olarak bir örneğini sunmaya çalıştığımız metinlerarası 

okuma yöntemi, vahyin bütününü anlamak 

yönünde bir çaba olarak değerlendirilebilir. 

KAYNAKLAR 

1. Batı ve İslâm kültürlerinde ilgili tartışmalara leceği düşüncesiyle ilgili olarak bkz. Reşîd lah’ın en son yarattığı varlık idi” şeklinde bir 

örnek olarak bkz. H. A. Thompson, D.D., Rızâ, Tefsîru’l-Menâr, Kahire, 1947, I/258-260; hadîs rivâyet eder. Ebû Cafer Muhammed İbn 

L.L.D, Women of the Bible, U. B. Publish., Ahmed Hamdi Aksekili, “Âdem”, İslâm-Türk Cerîr et-Taberî (310/922), el-Câmiu’l-Beyân 

Dayton, 1914, ss. 7-9; Gordon Wenham, “Ori- Ansiklopedisi, Âsâr-ı İlmiye Kütüphânesi an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, (Thk. Hânî el-Hâc, vd.), 

ginal Sin in Genesis 1-11”, Religious Studies Neşr., İstanbul, 1941, I/78-79; S. Hayri Bolay, el-Mektebetü’t-Tevfîkıyye, Kahire, 2004, 

at the Cheltenman and Gloucester College of “Âdem”, DİA, İstanbul, 1988, I/359; Mustafa XXIX/214. 

Higher Education’daki konferansından. www. Erdem, Hz. Adem İlk İnsan, TDV Yay., An- 5. Tekvin 1:26-27. Ayrıca Tevrat’ın bu ifadesine 

churchsociety.org/churchman/.../ Cman_104_ kara, 1994, s. 130 vd. 

benzer olarak “…Allah Adem’i kendi sûretinde 

4_Wenham.pdf Erişim: 20.05. 2009; Bernard 3. Adem, Hicr 15/28 ve 33. âyetlerde “beşer” ola- yarattı / şek- 

Ramm, Orijinal Günah, (çev.: Levent Kınran), rak tanımlanırken, A’râf 7/27. âyette de Havva linde rivâyet edilen hadîs için bkz. Muhammed 

Haberci Yay., İstanbul, 2006, ss. 92-109. Mu- ile beraber “anne-babanız / ” şek- b. İsmâîl Buhârî (256/869-70), el-Câmiu’shammed 

Ahmed Halefullah (1417/1997), linde zikredilir. 

Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul, 1992, İsti’zân, 1. 

Kur’an’da Anlatım Sanatı el-Fennu’l-Kasasî, 

4. Tekvin 1:1-27. Ayrıca Bakara 2/30-33’e göre Hadîsin metninde geçen he/ zamîrinin nereye 

(çev.: Şaban Karataş), Ankara Okulu Yay., 

Adem’in meleklerden ve Hıcr 15/26-27’ye göre râci olduğu ve dolayısıyla Allah’ın Adem’i 

Ankara, 2002, ss. 217-221; Muhammed 

cinlerden sonra yaratıldığı sonucu çıkarılabi- Adem’in kendi sûretinde, diğer varlıklardan 

İkbal, The Reconstruction of Religious Tholir. 

Nitekim Adem’in Kur’ân’da “halîfe” olarak ayrı özel bir sûrette ve Allah’ın kendi sûretinde 

ught in Islam, Kitab Bhavan, New Delhi, 

vasıflandırılmasının meleklerin ve cinlerin “ha- yarattığı şeklindeki farklı görüşler için bkz. Mu- 

1984, ss. 82-85; Cengiz Batuk, Mitoloji Ve 

lefi” manasında olduğunu düşünen müfessirler hammed Abdürraûf el-Münâvî (1031/1622), 

Tarihsellik Hristiyanlığın Aslî Günah Mitinin 

vardır. Örnek olarak bkz. Mahmûd İbn Ömer Feyzü’l-Kadîr Şerhu’l-Câmiı’s-Sagîr, Dâru’l- 

Tarihsel Dönüşümü, İz Yay., İstanbul, 2006, 

ez-Zemahşerî (538/1143), el-Keşşâf an Ha- Ma’rife, Beyrut, 1972, III/445-446. Hadîsin, 

ss. 106-107, 368; Mustafa Öztürk, “Âdem 

kâikı Gavâmidı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl, Dâ- kölesini döven bir adama karşı Hz. Peygam- 

Cennet Ve Düşüş”, Milel Ve Nihal, sayı: 2, 

ru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, I/124; Fahruddîn ber tarafından söylendiği, buna göre kölenin 

2004, s. 151. 

er-Râzî (606/1210), et-Tefsîru’l-Kebîr, Tahran, (insanın) dövülmemesi gerektiği, çünkü Al- 

2. Adem’den önce başka akıllı varlıkların olabi- trs., II/165. Ayrıca Taberî tefsîrinde “Adem Allah’ın Adem’i onun (insan) sûretinde yarattığı 

� � �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

��

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

��KİTÂB-I �� MUKADDES �� VE KUR’ÂN-I KERÎM’E �� 

GÖRE �� İLK GÜNAH �� VE KADIN �� Mustafa �� ŞENTÜRK 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

ve dolayısıyla zamîrin dövülen adama râc i ol- Ahit âyetleri için bkz. II. Timoteos’a Mektup Kur’ân’ın ilgili bölümleriyle karşılaştırıldığında, 

duğu düşüncesi ile ilgili olarak bkz. İsmail Lütfi 3:1-5. 

Kur’ân’da bu tarz anlatımlar olmamasına rağ- 

Çakan, Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm 26. Yâ-sîn 36/36, Zâriyât 51/49. 

men, bir kısım müfessirlerin “Allah İblis’i cen- 

Yolları (Muhtelifü’l-Hadîs İlmi), İfav Yay., İsnetten 

çıkarıp da Adem’i cennete koyunca, 

27. Tekvin 1:27, 5/2, Matta 19:4, Markos 10:6; Hutanbul, 

2. bsk., ss. 122-123. 

Adem orada tek başına kaldı. Yanında yalnızcûrât 

49/13, Necm 53/45, Kıyâmet 75/39, Leyl 

6. Tîn, 95/4. 

lığını giderecek kimse yoktu. Allah ona bir 

92/3. 

uyku verdi, sonra sol tarafının kaburga kemik- 

7. İsrâ 17/70. 

28. Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed Râgıb el- lerinden birini alıp et giydirdi ve o kaburgadan 

8. Rahmân 55/4, Alâk 96/4-5. 

Isfahânî (502/1108), el-Müfredât fî Garîbi’l- Havva’yı yarattı…” şeklindeki açıklamaları il- 

9. Bakara 2/31. Hz. Adem’e isimlerin öğretilme- Kur’ân, (Thk. Muhammed Seyyid Kîlânî), ginçtir. Bkz. Ali el-Fadl b. Hasan et-Tabresî 

��sinin tevkîfî ya da ıstılâhî olduğu, bir başka de- el-Halebî Yay., Mısır, 1961, ss. 215-216. 

(543/1148), Mecmeu’l-Beyân fî Tefsîri’lyişle 

bu isimlerin Allah tarafından bizzat 29. Bakara 2/187. 

Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997, 

öğretildiği veya Adem’e bu yeteneğin verildiği 

I/123; Râzî, a.g.e., IX/161; Ebû; Ebu’l-Fidâ İs- 

30. A’râf 7/189, Rûm 30/21. 

tartışılmıştır. Örneğin Râzî ve Elmalılı isimlerin 

mâîl İbn Kesîr (774/1373), Tefsîru’l-Kur’âni’l- 

31. Örneğin Bakara 2/25, 82, Âl-i İmran 3/130, 

Adem’e bizzat Allah tarafından vahiy yoluyla 

Azîm, (Thk. Muhammed İbrahim el-Bennâ 

Nisâ 4/ 43, vd. âyetlerdeki “îmân edenler / 

öğretildiği düşüncesindedirler. Bkz. Râzî, 

vd.), Kahraman Yay., İstanbul, 1984, I/ 112; 

” ifadesinin insanoğlunun her iki 

a.g.e., II/175-176; Elmalılı Muhammed Hamdi 

İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru’l-Kütü- 

cinsini de kapsadığı yorumları için bkz. İlhami 

Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Matbaa-i Ebuzziya, 

bi’l-ilmiyye, Beyrut, 1989, I/68. 

Güler, “Kur’an’da Kadın-Erkek Eşitsizliğinin 

İstanbul, 1935, I/308-309. Ancak biz Adem’e 

37. Tekvin 1: 1-7, 24-31; 2: 18-25. 

Temelleri”, İslâmî Araştırmalar, sayı: 10/4, 

bütün isimlerin öğretilmesini, ona eşyaya isim 

1997, ss. 297-298; Rıza Savaş, Hz. Muham- 38. I. Timoteos 2:13-14; I. Korintliler 11:8, 12; 

koyma, bir başka deyişle eşyayı tanıma ve tamed 

(sav) Devrinde Kadın, Ravza Yay., İs- Matta 19:4-5; Markos 10:6-8. 

nımlama yeteneği verilmesi olarak anlıyoruz. 

tanbul, 1992, s. 41; Amine Vedûd Muhsin, 

Bkz. Reşîd Rızâ, a.g.e., I//262; Seyyid Kutub 

39. A’râf 7/54, Yûnus 10/3, Hûd 11/7, Furkân 

Kur’ân ve Kadın, (çev.: Nazife Şişman), İz 

(1386/1967), fî Zılâli’l-Kur’ân, Dâru’l-Arabiyye, 

25/59, Secde 32/4, Kâf 50/38. 

Yay., İstanbul, 1997, ss. 25-30; İbrahim H. 

Beyrut, trs., VIII/136; Ahmed Hamdi Aksekili, 

40. Enbiyâ 21/30. 

Karslı, Kur’an Yorumlarında Kadın, Sosyo-kül- 

a.g.m., I/85. 

türel Çevrenin Kur’an Yorumlarındaki Yansı- 41. “Tohum/ için Nebe 78/15’e “meyveler/ 

10. Bakara 2/34, A’râf 7/11, İsrâ 17/61, Kehf maları, Rağbet Yay., İstanbul, 2003, s. 40. 

kelimesi için Bakara 2/22, A’râf 

18/50, Tâ-hâ 20/116. 

7/57, İbrâhîm 14/32, Fâtır 35/27 ’ye, “bitkiler/ 

32. Örnek olarak bkz. Bakara 2/148, Âl-i İmrân 

11. Şems 91/8-10. 

için En’âm 6/99, Yûnus 10/24, Kehf 

3/95, Nisâ 4/124, Tevbe 9/71, Nahl 16/97, 

18/45, Tâ-hâ 20/53, Nebe 78/14’e, “ağaç/ 

12. Tîn, 95/4-5. Buradaki yücelik ve aşağılığın Mü’min 40/40. 

için Nahl 16/10’a, “ekin/ için 

özellikle ahlâkî kavramlar olarak telakki edil- 33. Hucûrât 49/13. 

Secde 32/27, Zümer 39/21’ye, “zevc/ 

mesi için bkz. Ebu’l-A’lâ Mevdûdî (1399/1979), 

34. Nisâ 4/34. 

için Lokmân 31/10’a, “güzel bahçeler 

Tefhîmü’l-Kur’an, İnsan Yay., İstanbul, 1988, 

ibaresi ile ilgili olarak Elmalılı çok güzel bir 

için Neml 27/60, “bahçeler/ 

VII/165-166. 

açıklama yapar. Buna göre Elmalılı, erkek ve 

için Kâf 50/9’a, Nebe 78/14’e, “hasad/ 

13. Kıyâmet 75/36. 

kadının yaratılıştan birbirlerine üstünlüklerinin 

için Kâf 50/9’a, “hayvanlar ve in- 

14. Zâriyât 51/56. 

bulunduğunu, /hüm zamîri sebebi ile ilk basanlar için meta olarak çeşitli meyve ve otlar- 

15. Yasanın Tekrarı 13:3; Mülk 67/2, İnsân 76/2, kışta erkeklerin kadınlara bir takım üstünlükdan tohum, üzüm, sebze, zeytin, hurma, sık 

vd. 

lerinin anlaşılabileceğini, ancak “ 

ağaçlıklı bahçeler” için Abese 80/24-32’ye bkz. 

şeklinde ifade edilmek sûre- 42. Furkân 25/54. 

16. Hûd 11/7, Mülk 67/2. 

tiyle, âyetin üstünlüğü erkeklere hasretmeyip 

43. Dâbbe/ kelimesi için bkz. Nûr 24/45. 

17. Nisâ 4/28. 

mübhem olarak birbirlerine üstünlüklerinden 

18. Meâric 70/19. 

söz ettiğini belirtir. Bu da erkeğin kadında bu- 44. Suyun tutulmasının “iskân/ lafzıyla 

lunmayan bir takım fıtrî meziyetleri olduğu gibi, ifadelendirimesi için Mü’minûn 23/18’e, “sülûk/ 

19. Ahzâb 33/72. 

kadının da erkekte bulunmayan bazı fıtrî me- 

lafzıyla ifadelendirilmesi için Zümer 

20. Kehf 18/54. 

ziyetleri olduğunu gösterir. Bkz. Elmalılı, 39/21’e bkz. 

21. İsrâ 17/11, Enbiyâ 21/37. 

a.g.e., II/1348-1349. Benzer bir şekilde Sü- 45. Hac 22/5; Fussilet 41/39. 

22. Nankörlüğün “keffâr/ ” lafzıyla ifadesi için leyman Ateş de “âyette ‘Allah erkekleri kadın- 

46. Hac 22/63. 

Nisâ 4/28’e, “kefûr/ ” lafzı için İsrâ 17/67, lara üstün kıldı’ denmiyor. ‘Bazı kimseleri 

Hacc 22/66, vd., “kenûd/ ” lafzı için Âdi- diğerlerinden üstün kıldı’ deniyor... Her cinsin 47. Bakara 2/164, Nahl 16/65, Ankebût 29/63, 

yât 100/6’ya bkz. 

diğerine karşı üstün olan meziyetleri bulu- Rûm 30/24. 

nur...” değerlendirmesini yapar. Süleyman 48. Tâ-hâ 20/55. Âyette geçen hâ/ zamîrinin 

23. Hûd 11/10. 

Ateş, “İslâm’ın Kadına Getirdiği Haklar”, İslâmî Arz’a râci olduğu ve maksadın toprak olduğu 

24. İbrâhîm 14/34. 

Araştırmalar, 10/4, 1997, s. 306. 

ile alakalı olarak bkz. Taberî, a.g.e., XVI/195; 

25. “Şunu bil ki, son günlerde çetin anlar olacaktır. 35. Adem (Adham) kelimesi, toprak anlamındaki 49. Âl-i İmrân 3/59; A’râf 7/12, İsrâ 17/61; Rûm 

İnsanlar kendilerini seven, para düşkünü, adhamah kelimesinden alınmıştır. Adem’in 30/20; Sâd 38/71,76; Secde 32/7; En’âm 6/2; 

övüngen, kibirli, küfürbaz, anne baba sözü din- topraktan yaratılması Tekvin 3:19’da açıklan- Mü’minûn 23/12; Sâffât 37/11; Hıcr 15/26, 28, 

lemez, nankör, kutsallıktan ve sevgiden yokmıştır. George Arthur Buttrick, The Interpre- 33; Rahmân 55/14. 

sun, uzlaşmaz, iftiracı, özünü denetleyemeyen, ters Bible, Abingdon Cokesbury, New York, 

azgın, iyilik düşmanı olacaklar. Hain, aceleci, 

50. Tekvin 2:21. 

trs., I/493-494. “Adem yerin toprağından/yer- 

kendini beğenmiş, Tanrı’dan çok eğlenceyi yüzünden yaratıldığı için Adem adını almıştır” 51. I. Korintliler 11:8, 12. 

seven, Tanrı yolundaymış gibi görünüp bu şeklindeki benzer açıklama için bkz. Taberî, 52. Kadının aynı nefs’ten yaratılmasının “h-l-k/ 

yolun gücünü inkâr edenler olacaklar. Böyle- a.g.e., I/282. 

lafzı ile anlatıldığı yer için Nisâ 4/1 ve 

lerinden uzak dur” şeklinde benzer içerikli Yeni 

36. Kadının yaratılışıyla ilgili Eski Ahid pasajları Rûm 30/21’e; “c-a-l/ lafzı ile anlatıldığı 

Journal of Islamic Research 2011;22(1) 39 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

��

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 


� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

�� 

�� 

yerler için A’râf 7/189, Zümer 39/6 ve Şûrâ Rıza Savaş, İlk Dönem İslam Toplumlarında de belirtildiği üzere Adem ile Havva’nın so- 

�� 

42/11’e bkz. 

Kadının Konumu, Tibyan Yay., İzmir, 2004, ss. yuna işaret olması, ağaç ile cinsel birleşme 

�� 

53. Örneğin Âişe Abdurrahman söz konusu bu ha- 37-50. 

arasında kurulan bu kinâyeyi güçlendirebilir 

dîsin gerçek manada mecâz manada anlaşıl- 61. Hidayet Şefkatli Tuksal, Kadın Karşıtı Söyle- diye düşünüyoruz. 

�� 

�� 

ması gerektiğini, bunun Arap dilinin bir özelliği min İslam Geleneğindeki İzdüşümleri, Kitâbi- 68. Bakara 2/35-38; A’râf 7/19-25; Tâ-hâ 20/115- 

�� 

olduğunu ve Hz. Peygamber’in burada kadınyât Yay., Ankara, 2000, s. 56. 

123. 

�� 

lara nâzik davranılması, şiddet uygulanma- 62. Tekvin 2:7-25; Tekvin 3:1-24. 

69. Romalılar 5:12-21. 

�� masını ��kastettiğini �� belirtir. �� Âişe Abdurrahmân, �� 

�� 

�� el-Kur’ân �� ve Kadâyâ’l-İslâm, �� Dâru’l-Maârif, �� Kâ- �� 63. Reşîd �� Rıza, a.g.e., �� I/257-258. �� 70. F. R. Tennant, “Original Sin”, Encyclopædia of 

hire, trs., s. 43. 

64. Secdenin ibadet amaçlı olmayıp saygı sun- Religion and Ethics, T&T Clark, Edinburrgh, 

�� 

mak anlamında olduğu görüşü için bkz. Râzî, 1994, IX/559. 

�� 

�� 54. “Kadın �� kaburga �� kemiğinden �� yaratılmıştır �� 

a.g.e., II/212. Zemahşerî,a.g.e., I/126-127. 71. André La Coque, “Sin and Guilt”, The Encyc- 

�� 

�� ver- �� 

65. Burada kastedilen cennetin ebedî cennet mi lopedia of Religion, Mcmillian Publish., New 

�� siyonu �� için �� örnek olarak �� bkz. �� Abdullah b. Zü- �� 

yoksa yeryüzünde bir bahçe mi olduğu ile ilgili York, 1987, XIII/330; Günay Tümer, “Aslî 

�� 

�� beyr Ebû Bekr �� el-Humeydî �� (219/834), �� el-Müs- �� tartışmalar için � �� örnek olarak bkz. Râzî, a.g.e., Günah”, DİA, İstanbul, 1991, III/496; George 

ned, (Thk. Habîburrahmân el-A’zamî), 

�� III/3. �� L. Murphy, “Roads to Paradise and Perdition: 

Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, trs. II/492 (No: 

�� 

�� 

1168); Ahmed İbn Hanbel (241/855), el-Müs- 66. Eski �� Ahit’te “hayat ağacı” �� ve “iyiyle kötüyü bil- �� Christ Evolution, and Original Sin”, Perspectives 

on Science and Christian Faith., sayı: 58, 

�� ned, Müessesetü �� Kurtuba, Kahire, �� trs., �� V/8, �� me ağacı” �� olarak �� tarif �� edilen, �� Kur’ân’da �ise �� sa- 

2006, s. 113. Bernard Ramm, a.g.e., s. 75. 

�� (no: �� 20105). �� “Kadın kaburga �� kemiği �� gibidir �� dece “belli �� bir ağaç/ �� ” ve şeytanın �� Cengiz Batuk, Mitoloji ve Tarihsellik, s. 36-39. 

�� 

�� 

versiyonu için ise iddiası olarak “ebedîlik ağacı 

Ayrıca Augustine ve Pelagius arasındaki tar- 

örnek olarak bkz. Ebû Bekr İbn Ebî Şeybe şeklinde zikredilen söz konusu bu ağacın ne 

�� tışmaların ayrıntıları için bkz. Muhammet Ta- 

(235/849), el-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Asâr, olduğuna dair tefsîrlerde bir çok rivâyet akta- 

�� rakçı, “St. Thomas Aquinas’a Göre Aslî 

(Thk. Kemâl Yûsûf el-Hût), Mektebetü’r-Rüşd, rılmıştır. Abdullah Aydemir bu ağaçla ilgili ola- 

�� 

�� 

Günah”, UÜ, İFADER, sayı: 15, 2006; Jeremy 

Riyad, 1409/1988, IV/197 (No: 19269); Ahmed rak, tefsîrlerden hem Eski Ahit hem de 

T. Adler, “The Doctrine of Original Sin A Com- 

�� 

�� İbn Hanbel, �� el-Müsned, �� II/428, (no: 9520). �� Ay- Kur’ân’da �� zikredilen �� aktardığımız soyut �� taparison 

of Augustine, Pelagius and Aquinas”, 

�� 

rıca bu hadîs rivâyetlerinin sened ve metin açınımlamalara hem de üzümden buğdaya, zey- 

RPM, sayı: 11, 2009. 

�� 

�� 

sından tahkîki için bkz. Cemal Ağırman, tinden hurmaya kadar somut anlatımlara dair 

Kadının Yaratılışı İlgili Rivayetler Bağlamında on yedi ayrı isim tespit etmiştir. Bkz. Abdullah 72. David Parker, “Original Sin: A Study in Evan- 

�� 

�� 

Yeni Bir Yaklaşım, Rağbet yay., İstanbul, Aydemir, Tefsirde İsrailiyyat, Beyan Yay., İsgelical Theology”, Evangelical Quarterly, sayı: 

�� 

�� 

2001. 

tanbul, 1992, s. 315-316. Taberî, söz konusu 61:1, 1989, s. 54. 

�� 

�� 

55. “Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları gibi, ka- bu ağaçla ilgili görüşleri naklettikten sonra, bu 73. John Taylor, The Scripture of Original Sin, pro- 

�� dınların �� da erkekler �� üzerinde belli �� hakları �� var- �� ağacın cinsi hakkında �� bir bilginin olmadığını, �� posed to Free and Candid Examination, Lon- 

�� 

dır. Ancak erkeklerin, kadınlara göre bir çünkü ne Kur’ân’da ne de sahîh hadîslerde bu don, trs., s. 13. Adem’in günahının şahsî 

�� 

�derece 

farkı vardır” 

konuda bir açıklama bulunduğunu belirtir ve sonuçları ve günahın intikali ile zürriyetini ilgi- 

bu ağacın ne olduğunu bilmenin hiçbir yararı lendiren sonuçları şeklindeki benzer bir tasnîf 

56. el-Münâvî, a.g.e., II/388. Aynı şekilde Hristi- 

olmayan, bilmemenin de hiçbir zararı olmayan için bkz. Georges C. Anawati, “İslâm’da Aslî 

yan düşüncesinde de kadının Adem’den sonra 

faydasız bir bilgi olduğunu söyler. Taberî, Günah Kavramı Var mıdır?”, (Çev. Sadık 

ve onun kaburgasından yaratılması, � kadının 

a.g.e., I/302-303. Aynı değerlendirmeyi İbn Kılıç), AÜ İFADER, sayı: VII, Erzurum, 1986, 

ikincil ve Adem’den aşağı bir konumda olması 

Kesîr de yapar. Bkz. İbn Kesîr, Tefsîr, I/113- s. 510-511. Ancak müellif çalışmasının so- 

olarak değerlendirilmiştir. Bkz. Cengiz Batuk, 

114. 

nunda, İslâm’a göre Adem’in düşüşünün sa- 

“İsa Mesih Kadınları da Kurtaracak mı? -Hristiyanlıkta 

Kadın Sorununa Genel bir Bakış-”, 67. Yasak meyve’nin Hıristiyanlara göre cinsel birdece ferdî sonuçları olduğunu, günahın 

Dinî Araştırmalar, 11/31, ss. 21-22. 

leşmeden kinâye olduğu düşüncesi ile ilgili sonraki nesillere intikalinin söz konusu olma- 

olarak bkz. Ahmed Hamdi Aksekili, a.g.m., dığını beliritir. Bkz. a.g.e., s. 518. 

57. Örnek olarak bkz. Taberî, a.g.e., IV/234; Râzî, 

I/87; Muhammed İkbal, a.g.e., s. 82; Süley- 74. Bernard Ramm, a.g.e., s. 78, 115. Hıristiyan 

a.g.e., IX/161; İbn Kesîr, a.g.e., II/179. 

man Ateş de şeytanın ağacı “ebedîlik ağacı” düşüncesinde aslî günah konusunda ayrıntılı 

58. Ebû Müslim’in Rûm 30/21, Tevbe 9/128 ve Âl- olarak tanımlamasından, böylece Adem ve bilgi için bkz. Emine Atay Yılmaz, “Hıristiyani 

İmrân3/164. âyetlerdeki “cinsinizden” anlamı eşinin üreme yoluyla ebedîlik arzusuna kapıllık’ta Aslî Günah İnancı”, Basılmamış Y. Li- 

verilen ibârelerine dayanarak malarından, olaydan sonra cinsel organlarının sans Tezi, Bursa 2005. 

âyetteki ’yı şeklinde anla- farkına varıp üstlerini örtme telaşına girmele- 75. Romalılar 3:24-26, 5:19, Benzer içerikteki padığı 

rivâyeti için bkz. Râzî, a.g.e., IX/161; rinden ve üreme yoluyla çoğalmalarından sajlar için bkz. Matta 1:21, I. Korintliler 15/3, 

Ahmed Mustafa el-Merâgî (1364/1945), Tef- sonra bulundukları bahçenin kendilerine yet- II. Korintliler 5:21, Efesliler 1:7-8, Koloseliler 

sîru’l-Merâgî, Mısır, 1969, IV/177. 

meyip düzlüğe inmelerinden hareketle yasak 1:13, I. Timoteos 1:15. vd. 

59. Reşîd Rıza, a.g.e., IV/327. Aynı şekilde Me- meyvenin “cinsel birleşme” olabileceğini söy- 

76. Galatyalılar 1/4. 

râgî, müfessirlere göre nefsin Adem olduğu ler. Bkz. Süleyman Ateş, Yüce Kur’ân’ın Çağ- 

görüşünün, Adem’in insanlığın atası olduğu daş Tefsîri, Yeni Ufuklar Neşr. İstanbul, 1988, 77. I. Yuhanna 2:2. 

önyargısına dayandığını ve âyetin metninden I/147-148; III/324; V/454-455. Ayrıca ağacı an- 78. Romalılar 3:24, İbraniler 9:26. 

böyle bir anlamın çıkarılamayacağını söyler. latmak için kullanılan şecere kelimesi ile Türk- 

79. Mehmed Katar, Hristiyanlık, Yahudilik ve İs- 

Keffâl’e atfen Havva’nın Adem’in bedeninden çe’de de kullandığımız soy anlamı arasındaki 

lam’da Tövbe, Töre Yay., Ankara, 1997, s. 80değil, 

insan olarak cinsinden yaratıldığını be- ilişki, yine Adem ve Havva’nın cennete yer- 

87; Baki Adam, Mehmet Katar, Dinler Tarihi, 

lirtir. Bkz. Ahmed Mustafa Merâgî, a.g.e., leşmeleri, diledikleri şeylerden yemeleri ancak 

AÜ, Eskişehir, 2005, s. 80. http://www.dinler- 

IV/177. 

ağaca yaklaşmamaları yönündeki emirlerin 

tarihi.net/dinlertarihi/hiristiyanlikta-asli-gunah- hep ikili/tesniye kalıplarla ifade edilmesi, ancak 

60. Kadının yaratılışı ile ilgili tartışmaların ayrıntıve-bunun-keff%C3%A2reti-icin-ogul-un-carmi 

cennetten inmelerini ifade eden emrin çoğul 

ları için bkz. Cemal Ağırman, a.g.e., ss. 201- 

ha-gerilmesi-anlayisi.html 

kalıpla formüle edilmesi ve bunun tefsîrlerde 

223; Amine Vedûd Muhsin, a.g.e., ss. 46-48; 

�� 

�� 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� �� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

� � 

� � 

40 



80. Ervin Fahlbusch, “Baptism”, The Encyclopedia 

of Christianity, Eerdmans-Brill, Michigan, 

1999, I/183; F. L. Cross, The Oxford Dictionaryof 

The Christian Church, Oxford University 

Press, New York, 1985, s. 126; Mehmet 

Aydın, Ansiklopedik Dinler Sözlüğü, Damla 

Ofset, Konya, 2005, s. 776-777; Mustafa 

Erdem, “Hristiyanlıktaki Vaftiz Anlayışı Üzerine 

Bir Araştırma”, AÜ İFADER, cilt:34, Ankara 

1997, s. 133, 141. 

81. Eski Ahit ve Kur’ân’ın bu vd. konulardaki benzer 

ve farklı anlatımları için bkz. Hasan el-Bâş, 

el-Kur’ân ve’t-Tevrât Eyne Yefterikân ve Eyne 

Yettefikân, Dâru Kuteybe, Lübnan, 2002, I/ 64- 

67, vd. 

82. Jeffery’e göre eski Arap şiirinde yılan anlamında 

kullanılan şeytan kelimesine bu anlamın 

verilmesi, Yahûdî ve Hıristiyan 

literatürünün etkisiyledir. Arthur Jeffery, The 

Foreign Vocabulary of The Qur’ân, Baroda, 

1937, s. 188-190. 

83. Havva’nın meyveyi Adem’e yedirmesi ile kadınların 

erkeklere yemek hazırlamaları arasında 

sembolik bir ilişki kurulmuştur. Bkz. 

Carol Meyers, Women in Scripture, Wm. B. 

Erdmans Publishing Com., Cambridge, 2001, 

s. 80. 

84. John W. Chadwick, vd., Women of The Bible, 

Barper Brother Publish. New York, 1900, s. 

15. 

85. Ancak düşüş teorisine eleştiri yönelten Hıristiyan 

teologlar da olmuştur. Örneğin Tennant’a 

göre ne edebî ne de tarihsel bir düşüş söz konusudur. 

İnsanın düşüşü sadece bir metafordan 

ibarettir ve insan günaha meyilli değildir. 

Ona göre düşüş doktrini Hıristiyan vahyinin bir 

parçası değil, tarihin bir kazasıdır. Çünkü fıtraten 

İsa günahkar değilse, hiçbir insan değildir. 

Bkz. Daniel K. Brannan, “Darwinism and 

Original Sin: Frederick R. Tennant’s Integration 

of Darwinian Worldviews into Christian 

Thought in the Nineteenth Century”, Journal 

for Interdisciplinary Research on Religion and 

Science, No. 1, July 2007, s. 194-195, 199, 

205, 212. 

86. A. C. Perriman, “What Eve did, What Women 

shouldn’t do: The meaning of Auqentew in I 

Timothy 2:12”, Tyndale Bulletin, 44.1, 1993, s. 

141. 

87. I. Timoteos 2:14. Pavlus’a göre bu olay, kadınların 

kandırılmamayı öğrenmelerinin bir yoluydu. 

A. C. Perriman a.g.e., s. 130. 

88. F. R. Tennant, a.g.e., IX/559. Eşitlikçiler (Egalitarians) 

Havva’nın yeryüzünde günahın kaynağı 

oldupu görüşüne karşı çıkarlar. Onlara 

göre Adem ile Havva’nın ikisi de teker teker 

günahtan sorumludurlar. Stanley James 

Grenz, Denise Muir Kjesbo, Women in The 

Church, A Biblical Theology of Women in 

Ministry, InterVarsity Press, Downers Grove, 

1995, s. 137. 

89. Yunan mitolojisindeki “Pandora’nın Kutusu” 

mitinin anlatımı ve Greko-Romen kültüründeki 

kadın imgesi için bkz. Alvin J. Schmidt, Veiled 

and Silenced, How Culture Shaped Sexist 

Theology, Mercer University Press, 1989, s. 

39 vd.; Tatha Wiley, Original Sin, Paulist 

Press, s. 172. Cengiz Batuk, a.g.e., s. 131, 

260. 

90. Carol Meyers, a.g.e., s. 79-80; Fatmagül Berktay, 

Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın, Metis 

Yay., İstanbul, 2000, s. 99. 

91. Geo. C. Baldwin, D.D., Repsresentative 

Women: from Eve The Wife of The First to 

Mary The Mother of Second Adam, Sheldon 

Com., New York, 1860, s. 25. 

92. Pavlus’un “Kadın sükûnet ve tam bir uysallık 

içinde öğrensin. Kadının öğretmesine, erkeğe 

egemen olmasına izin vermiyorum; sakin 

olsun. Çünkü önce Adem, sonra Havva yaratıldı; 

aldatılan da Adem değildi, kadın aldatılıp 

suç işledi. Ama doğum yapıp kurtulacaktır; 

yeter ki, sağduyuyla iman, sevgi ve kutsallıkta 

yaşasın” şeklindeki ifadeleri için bkz. I.Timoteos 

2: 11-15. Ayrıca bkz. Cengiz Batuk, “İsa 

Mesih Kadınları da Kurtaracak mı”, s. 19-48. 

93. Carol Meyers, a.g.e., s. 80. Cengiz Batuk, Mitoloji 

ve Tarihsellik., s. 129. 

94. İslâm geleneğinde kadın karşıtı söylemin ve 

bunun eleştirisinin ayrıntıları için Hidayet Şefkatli 

Tuksal’ın bizim de yukarıda atıfta bulunduğumuz 

eserine bakılabilir. Ayrıca Yahûdî 

metinlerinde kadın karşıtı söylem için bkz. 

Hakkı Şah Yadsıman, “Yahudi Kutsal Metinlerinde 

Kadın Karşıtı Söylemler”, DEÜ İFA- 

DER, sayı: 15, İzmir, 2002, s. 97-121. 

95. Taberî, a.g.e., I/305, 307, XVI/245. 

96. Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes’ûd el-Begavî 

(516/1122), Meâlimü’t-Tenzîl, (Thk. Muhammed 

Abdullah en-Nemr ve arkadaşları), Riyad, 

1409/1988, I/83-84. 

97. Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib İbn Atıyye 

(541/1147), el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbil-Azîz, 

(Thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 

Beyrut, 2001, I/128, IV/67. 

98. Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî 

(671/1272), el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, 

Dâru’l-Kütübi’l-Mısrî, Mısır, 1952, I/307. 

99. Abdurrahmân b. Ebû Bekr Celâlüddîn es-Süyûtî 

(911/1505), ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîri 

bi’l-Me’sûr, Kahire, 2003, I/287, X/252-253. 

100. Ebû İshâk Ahmed es-Sa’lebî (427/1035), el- 

Keşf ve’l-Beyân, (Thk. İbn Âşûr), Dâru İhyâi’t- 

Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 2002, I/183. 

101. Ebû İshâk Ahmed es-Sa’lebî (427/1035), Arâisü’l-Mecâlis, 

yrs., trs., s. 24-26. 

102. Benzer bir değerlendirme için bkz. Abdullah 

Aydemir, a.g.e., s. 318-320; Barbara Freyer 

Stowasser, Women in The Qur’an, Traditions, 

And Interpretation, Oxford University Press, 

New York, 1994, s. 28, 30-31; Hafsa Fidan, 

Kur’an’da Kadın İmgesi, Vadi Yay., İstanbul, 

2006, s. 44; Nihal Bengisi Karaca, “Büyük Filmin 

Esas Kızı: Havva”, Kadın Oradaydı, Vahiy 

Sürecinde Kadın Rolleri, (Ed. Elif Çakır), Elest 

Yay., İstanbul, 2004, s. 28-29. 

103. “... Havva olmasaydı kadınlar kocalarına ihanet 

etmezlerdi” şeklindeki hadîs rivâyeti için 

örnek olarak bkz. Muhammed b. İsmâîl Buhârî 

(256/869-70), el-Câmiu’s-Sahîh, Çağrı Yay., 

İstanbul, 1992, Kitâbü’l-Enbiyâ, 60/1; Ebu’l- 

Hüseyin el-Haccâc Müslim (261/847), el-Câmiu’s-Sahîh, 

Çağrı Yay, İstanbul, 1992, 

Kitâbü’r-Radâ’ 17/19. Görüldüğü gibi hem Buhârî 

hem de Müslim tarafından rivâyet edilen 

ve bu çerçevede “muttefekun aleyh” kabul edilen 

bu hadîsi, Muhammed Gazâlî Tevrât kaynaklı 

olarak değerlendirir. Bkz. Muhammed 

Gazâlî, es-Sünnetü’n-Nebeviyye beyne Ehli’l- 

Fıkh ve Ehli’l-Hadîs, Dâru-Şurûk, yrs., trs., s. 

202. 

104. Ahmed b. Ali İbn Hacer el-Askalânî 

(852/1448), Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, 

Beyrut, 1991, VII/11; Bedruddîn Ebû Muhammed 

Mahmûd b. Ahmed el-Aynî 

(855/1451), Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, 

Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, trs., 

XV/211. 

105. Havva’nın Adem’i içki içirerek kandırdığı düşüncesinin 

Yahûdî-Hıristiyan geleneğinde de 

olduğu bilgisi için bkz. Ömer Faruk Harman, 

“Havvâ”, DİA, İstanbul, 1997, XVI/543. 

106. Jane I. Smith, Yvonne Y. Haddad, “Havva: İslâmî 

Kadın İmajı (Eve: Islamic Image of 

Women)” (Çev. Yasin Aktay), İslâmî Araştırmalar, 

6/1, 1992, s. 66. 

107. Konunun Yahûdî-Hıristiyan geleneği ile İslâm 

geleneği arasındaki karşılaştırmalı değerlendirilmesi 

için ayrıca bkz. Jane I. Smith, Yvonne 

Y. Haddad, a.g.e., s. 64-71; Amine Vedud 

Muhsin, a.g.e., s. 54-60; Fatmagül Berktay, 

a.g.e., 68-75; Hidayet Şefkatli Tuksal, a.g.e., 

s. 70-82; Salime Leyla Gürkan, “Yahudi ve 

İslâm Kutsal Metinlerinde İnsan’ın Yaratılışı ve 

Cennet’ten Düşüş”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 

sayı: 9, 2003, s. 6-19. 

108. En’âm 6/164, Fâtır 35/18, vd. 



Abdurrahmân, Âişe; el-Kur’ân ve Kadâyâ’l-İslâm, 

Dâru’l-Maârif, Kâhire, trs.. 

Adam, Baki; Katar, Mehmet; Dinler Tarihi, AÜ, Eskişehir, 

2005. 

Adler, Jeremy T.; “The Doctrine of Original Sin A 

Comparison of Augustine, Pelagius and Aquinas”, 

RPM, sayı: 11, 2009. 

Ağırman, Cemal; Kadının Yaratılışı İlgili Rivayetler 

Bağlamında Yeni Bir Yaklaşım, Rağbet yay., İstanbul, 

2001. 

Ahmed İbn Hanbel (241/855); el-Müsned, Müessesetü 

Kurtuba, Kahire, trs.. 

Aksekili, Ahmed Hamdi (1370/1951); “Âdem”, 

İslâm-Türk Ansiklopedisi, Âsâr-ı İlmiye Kütüphânesi 

Neşr., İstanbul, 1941. 

Anawati, Georges C.; “İslâm’da Aslî Günah Kavramı 

Var mıdır?”, (çev.: Sadık Kılıç), AÜ İFADER, 

sayı: VII, Erzurum, 1986. 

Askalânî, Ahmed b. Ali İbn Hacer (852/1448); Fethu’l-Bârî 

bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Beyrut, 1991. 

Ateş, Süleyman; “İslâm’ın Kadına Getirdiği Haklar”, 

İslâmî Araştırmalar, 10/4, 1997. 

__________; Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri, Yeni 

Ufuklar Neşr. İstanbul, 1988. 

Aydemir, Abdullah; Tefsirde İsrailiyyat, Beyan Yay., 

İstanbul, 1992. 

Aydın, Mehmet; Ansiklopedik Dinler Sözlüğü, 

Damla Ofset, Konya, 2005. 

Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. 

Ahmed (855/1451); Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l- 

Buhârî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, trs.. 

Baldwin, Geo. C.; D.D.; Repsresentative Women: 

from Eve The Wife of The First to Mary The Mother 

of Second Adam, Sheldon Com., New York, 1860. 

Bâş, Hasan; el-Kur’ân ve’t-Tevrât Eyne Yefterikân 

ve Eyne Yettefikân, Dâru Kuteybe, Lübnan, 2002. 

Batuk, Cengiz; “İsa Mesih Kadınları da Kurtaracak 

mı? -Hristiyanlıkta Kadın Sorununa Genel bir 

Bakış-”, Dinî Araştırmalar, 11/31. 

__________; Mitoloji Ve Tarihsellik Hristiyanlığın 

Aslî Günah Mitinin Tarihsel Dönüşümü, İz Yay., İstanbul, 

2006. 

Begavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes’ûd 

(516/1122); Meâlimü’t-Tenzîl, (Thk. Muhammed Abdullah 

en-Nemr ve arkadaşları), Riyad, 1409/1988. 

Berktay, Fatmagül; Tektanrılı Dinler Karşısında 

Kadın, Metis Yay., İstanbul, 2000. 

Bolay, S. Hayri; “Âdem”, DİA, İstanbul, 1988. 

Brannan, Daniel K.; “Darwinism and Original Sin: 

Frederick R. Tennant’s Integration of Darwinian 

Worldviews into Christian Thought in the Ninete- 

42 

BİBLİYOGRAFYA 

enth Century”, Journal for Interdisciplinary Research 

on Religion and Science, No. 1, July 2007. 

Buhârî, Muhammed b. İsmâîl (256/869-70); el-Câmiu’s-Sahîh, 

Çağrı Yay., İstanbul, 1992. 

Buttrick, George Arthur; The Interpreters Bible, 

Abingdon Cokesbury, New York, trs.. 

Chadwick, John W., vd.; Women of The Bible, Barper 

Brother Publish. New York, 1900. 

Cross, F. L.; The Oxford Dictionaryof The Christian 

Church, Oxford University Press, New York, 1985. 

Çakan, İsmail Lütfi; Hadislerde Görülen İhtilaflar ve 

Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadîs İlmi), İfav Yay., İstanbul, 

2. bsk.. 

Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır (1361/1942); 

Hak Dini Kur’an Dili, Matbaa-i Ebuzziya, İstanbul, 

1935. 

Erdem, Mustafa; “Hristiyanlıktaki Vaftiz Anlayışı 

Üzerine Bir Araştırma”, AÜ İFADER, cilt:34, Ankara 

1997. 

__________; Hz. Adem İlk İnsan, TDV Yay., Ankara, 

1994. 

Fahlbusch, Ervin; “Baptism”, The Encyclopedia of 

Christianity, Eerdmans-Brill, Michigan, 1999. 

Fidan, Hafsa; Kur’an’da Kadın İmgesi, Vadi Yay., 


Grenz, Stanley James; Kjesbo, Denise Muir; 

Women in The Church, A Biblical Theology of 

Women in Ministry, InterVarsity Press, Downers 

Grove, 1995. 

Güler, İlhami; “Kur’an’da Kadın-Erkek Eşitsizliğinin 

Temelleri”, İslâmî Araştırmalar, sayı: 10/4, 1997. 

Gürkan, Salime Leyla; “Yahudi ve İslâm Kutsal Metinlerinde 

İnsan’ın Yaratılışı ve Cennet’ten Düşüş”, 

İslâm Araştırmaları Dergisi, sayı: 9, 2003. 

Halefullah, Muhammed Ahmed (1417/1997); 

Kur’an’da Anlatım Sanatı el-Fennu’l-Kasasî, (çev.: 

Şaban Karataş), Ankara Okulu Yay., Ankara, 2002. 

Harman, Ömer Faruk; “Havvâ”, DİA, İstanbul, 1997. 

Humeydî; Abdullah b. Zübeyr Ebû Bekr (219/834), 

el-Müsned, (Thk. Habîburrahmân el-A’zamî), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 

Beyrut, trs.. 

Isfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed 

Râgıb (502/1108); el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, 

(Thk. Muhammed Seyyid Kîlânî), el-Halebî Yay., 

Mısır, 1961. 

İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib 

(541/1147); el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbil- 

Azîz, (Thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 

Beyrut, 2001. 

İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr (235/849); el-Musannef 

fi’l-Ehâdîs ve’l-Asâr, (Thk. Kemâl Yûsûf el-Hût), 

Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, 1409/1988. 

İbn Kesîr, Ebû; Ebu’l-Fidâ İsmâîl (774/1373); el-Bidâye 

ve’n-Nihâye, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 

1989 

__________; Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, (Thk. Muhammed 

İbrahim el-Bennâ vd.), Kahraman Yay., 


İkbal, Muhammed; The Reconstruction of Religious 

Thought in Islam, Kitab Bhavan, New Delhi, 1984. 

Jeffery, Arthur; The Foreign Vocabulary of The 

Qur’ân, Baroda, 1937. 

Karaca, Nihal Bengisu; “Büyük Filmin Esas Kızı: 

Havva”, Kadın Oradaydı, Vahiy Sürecinde Kadın 

Rolleri, (Ed. Elif Çakır), Elest Yay., İstanbul, 2004. 

Karslı, İbrahim H.; Kur’an Yorumlarında Kadın, 

Sosyo-kültürel Çevrenin Kur’an Yorumlarındaki 

Yansımaları, Rağbet Yay., İstanbul, 2003. 

Katar, Mehmet; Dinler Tarihi, AÜ, Eskişehir, 2005. 

__________; Hristiyanlık, Yahudilik ve İslam’da 

Tövbe, Töre Yay., Ankara, 1997. 

Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed 

(671/1272); el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-Mısrî, 

Mısır, 1952. 

Kutub, Seyyid (1386/1967); fî Zılâli’l-Kur’ân, Dâru’l- 

Arabiyye, Beyrut, trs.. 

La Coque, André; “Sin and Guilt”, The Encyclopedia 

of Religion, Mcmillian Publish., New York, 1987. 

Merâgî, Ahmed Mustafa (1364/1945); Tefsîru’l- 

Merâgî, Mısır, 1969. 

Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ (1399/1979); Tefhîmü’l-Kur’an, 

İnsan Yay., İstanbul, 1988. 

Meyers, Carol; Women in Scripture, Wm. B. Erdmans 

Publishing Com., Cambridge, 2001. 

Muhsin, Amine Vedud; Kur’an ve Kadın, (çev.: Nazife 

Şişman), İz Yay., İstanbul, 1997. 

Murphy, George L.; “Roads to Paradise and Perdition: 

Christ Evolution, and Original Sin”, Perspectives 

on Science and Christian Faith, sayı: 58, 2006. 

Münâvî, Muhammed Abdürraûf (1031/1622); Feyzü’l-Kadîr 

Şerhu’l-Câmiı’s-Sagîr, Dâru’l-Ma’rife, 

Beyrut, 1972. 

Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Haccâc (261/847); el-Câmiu’s-Sahîh, 

Çağrı Yay, İstanbul, 1992. 

Öztürk, Mustafa; “Âdem Cennet Ve Düşüş”, Milel 

Ve Nihal, sayı: 2, 2004. 

Parker, David; “Original Sin: A Study in Evangelical 

Theology”, Evangelical Quarterly, sayı: 61:1, 1989. 

Perriman, A. C.; “What Eve did, What Women shouldn’t 

do: The meaning of Auqentew in I Timothy 

2:12”, Tyndale Bulletin, 44.1, 1993. 

Ramm, Bernard; Orijinal Günah, (çev.: Levent Kınran), 

Haberci Yay., İstanbul, 2006. 



Râzî, Fahruddîn (606/1210); et-Tefsîru’l-Kebîr, 

Tahran, trs.. 

Rızâ, Reşîd (1353/1935); Tefsîru’l-Menâr, Kahire, 

1947. 

Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed (427/1035); Arâisü’l- 

Mecâlis, yrs., trs.. 

__________; el-Keşf ve’l-Beyân, (Thk. İbn Âşûr), 

Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ARabî, Beyrut, 2002. 

Savaş, Rıza; Hz. Muhammed (sav) Devrinde 

Kadın, Ravza Yay., İstanbul, 1992. 

__________; İlk Dönem İslam Toplumlarında Kadının 

Konumu, Tibyan Yay., İzmir, 2004. 

Schmidt, Alvin J.; Veiled and Silenced, How Culture 

Shaped Sexist Theology, Mercer University 

Press, 1989. 

Smith, Jane I.; Haddad, Yvonne Y.; “Havva: İslâmî 

Kadın İmajı (Eve: Islamic Image of Women)” (çev.: 

Yasin Aktay), İslâmî Araştırmalar, 6/1, 1992. 

Stowasser, Barbara Freyer; Women in The Qur’an, 

Traditions, And Interpretation, Oxford University 

Press, New York, 1994. 

Süyûtî, Abdurrahmân b. Ebû Bekr Celâlüddîn 

(911/1505); ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîri bi’l- 

Me’sûr, Kahire, 2003. 

Şefkatli Tuksal, Hidayet; Kadın Karşıtı Söylemin 

İslam Geleneğindeki İzdüşümleri, Kitâbiyât Yay., 

Ankara, 2000. 

Taberî, Ebû Cafer Muhammed İbn Cerîr (310/922); 

el-Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, (Thk. Hânî 

el-Hâc, vd.), el-Mektebetü’t-Tevfîkıyye, Kahire, 

2004. 

Tabresî, Ali el-Fadl b. Hasan (543/1148); Mecmeu’l-Beyân 

fî Tefsîri’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l- 

İlmiyye, Beyrut, 1997. 

Tarakçı, Muhammet; “St. Thomas Aquinas’a Göre 

Aslî Günah”, UÜ İFADER, sayı: 15, 2006. 

Taylor, John; The Scripture of Original Sin, proposed 

to Free and Candid Examination, London, trs.. 

Tennant, F. R.; “Original Sin”, Encyclopædia of Religion 

and Ethics, T&T Clark, Edinburrgh, 1994. 

Thompson, H. A.; L.L.D, D.D.; Women of the Bible, 

U. B. Publish., Dayton, 1914. 

Tümer, Günay; “Aslî Günah”, DİA, İstanbul, 1991. 

Wenham, Gordon; “Original Sin in Genesis 1-11”, 

w w w . c h u r c h s o c i e t y . o r g / c h u r c h m a n / . . . / 

Cman_104_4_Wenham.pdf Erişim: 20.05.2009. 

Wiley, Tatha; Original Sin, Paulist Pres, trs. 

Yasdıman, Hakkı Şah; “Yahudi Kutsal Metinlerinde 

Kadın Karşıtı Söylemler”, DEÜ İFADER, sayı: 15, 

İzmir, 2002. 

Zemahşerî, Mahmûd İbn Ömer (538/1143); el-Keşşâf 

an Hakâikı Gavâmidı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl, 

Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, trs..

Kitâb-ı Mukaddes ve Kur'ân-ı Kerîm'e Göre İlk Günah ve Kadın

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?