Satanizm - Diyanet İşleri Başkanlığı

da yer alan Upanişadlar’da, Samsara 37 düşüncesinde ortaya çıkmıştır.
Batıda ise Plato tarafından geliştirilmiş olup ilk defa altıncı asırda Fisagorculuk
ve Orfizm’de göze çarpar. Bu düalizm türü Orfik tabirle kısaca:
“soma (beden)”, “sema (bir mezar)” anlamında ifade edilmiştir.* Bu
düşünce Diaspora 38 Yahudileri’ni, özellikle de Philo’yu etkilemiş ve Paulinian
öğretide ve Gnostisizm’de yansıtılmıştır. Hıristiyanlığın insan
doktrini, Yahudiliğin psiko-fizik bir organizma olarak insan geleneği ile
Orpheo-Platonik görüş açısındaki uzlaşmayı temsil eder. Düalizm’in
ikinci şıkkının en aşırı ve son şekli Maniheizm’de görülür.** Düalizm’in
37 Samsara; Hint düşüncesinde, Karma doktrinine tâbi olarak ruhun sürekli bir ruh göçü kısır
döngüsünde olması durumudur. (Bkz. Gündüz, age, s. 331). Doğumlar silsilesi diye de nitelendirilen
bu telakkiye göre her insan, karmasına göre tekrar tekrar dünyaya gelecektir. Bkz.
Schimmel, age, s. 247.
* Orfizm m.ö. 6 veya 7. Yüzyılda ortaya çıkmıştır. Esas olarak ruhun (psyché) kaderi ile ilgilenmiştir.
Homerik bakış açısının aksine, Orfizm’de ruh, dahili asli bir öz ve tabiatı gereği ölümsüz
olarak kabul edilmiştir. İnsan tabiatının ikili yapısı Dionysos-Zagreus (Zeus’un oğlu) mitinde
açıklanmıştır. Tanrısal çocuğu (Zeus’un oğlunu) öldüren ve yiyen kötü Titanlar (Titan, Yunan
mitolojisinde muazzam kuvvet ve kabiliyeti olan kimse demektir) Zeus tarafından öldürülmüşler
ve onların küllerinden insanlık; tanrısal Dionisian elementle (ruh) Titanik maddi elementten
(beden) oluşturulmuş ikili bir tabiata sahip olarak yaratılmıştır. Böylece Plato’ya göre
Orfikler bedene (soma) ruhun mezarı (sema) adını vermişlerdir. Soma Sema; Yunanca, “beden
hapishanedir” anlamına gelmektedir. Yani, nur dünyasına ait olan ruh, karanlık dünyasına ait
olan maddi vücutta mahpus kalmış olup ancak ölüm vasıtasıyla kurtulabilir. Orfizm’de ilk defa
bu kelimelerle ifade edilen bu düşünce, hemen hemen bütün mistik dinlerde önemli bir yer
işgal etmektedir. Orfizm’in Fisagorcuulk’la ve muhtemelen Gnostisizm’le de bazı ortak yönleri
vardır. Bkz. Brandon, DCR, 482; Schimmel, age, s. 249.
38 Diaspora (Sürgün, dağılma); Yahudiler’in genellikle tutsaklık, sürgün ve bazan da seyahat ve
benzeri sebeplerle Filistin bölgesinden ayrılarak başka bölgelerde yaşamaya başlamaları demektir.
Diaspora, m.ö. 721’de İsrail krallığının ve Samarya’nın Asurlular’ca yerle bir edilmesiyle
başlamışsa da, asıl Diaspora m.ö. 586’da Babil Kralı II. Nabukadnezzar’ın Yahuda’yı ve
Kudüs’ü yakıp yıkmasıyla meydana gelmiştir. Bkz. Gündüz, age, s. 95.
** Maniheizm; Mani (m.s. 215-275) tarafından kurulmuş, esas olarak düalistik bir yapıya sahip
bir dindir. Mani’nin sistemi genelde uzlaştırmacı idi. Fakat esas olarak Zerdüştiliğin, Aydınlık’la
Karanlık arasındaki kozmik mücadeleden oluşan düalist anlayışından çıkarılmıştır. Bu düalist
anlayış Gnostisizim türü insan doktrininde yansıtılmıştır. Bu doktrin, başlangıçta Işık zerreciklerinin
maddi bedenlerde hapsedilmesi sebebiyle insanın maruz kaldığı ızdırap verici durumu
açıklamıştır. Bkz. Brandon, DCR, 425.
27 28
bu şekli bedeni her zaman kötü veya ruhu kirletici olarak görmüştür. Bu
düşünce genellikle ruhun bir vücuttan diğerine geçişi inancının da temelini
teşkil etmiştir. 39
Şu halde düalizm; en güçlü olarak Zerdüştiler ve Maniheistler’de olmak
üzere, diğer pek çok dindar kimseler tarafından ortaya atılmış bir
doktrindir. Bu doktrine göre birbirinin zıddı olan ve devamlı birbiriyle
mücadele eden iki prensip veya güç vardır. Bunlar: İyi-kötü, Tanrı-dünya,
madde-mana, ruh ve beden’dir. Metafizik düalizmin karşıtı da Monizm’dir.
Monizm ise, yalnız bir varlığın mevcudiyetini savunan felsefi
doktrindir. Bu anlamda İdealizm, Panteizm ve Materyalizm’in hepsi
Monist’tir. Diğer taraftan düalizmde madde, mana veya aklın zıddıdır. 40
Kitab-ı Mukaddes’e de yansıyan Şeytan telakkisinin sebebiyet verdiği
düalist anlayış, zaman içerisinde “kötülük problemi” diye bir başka
anlayışın geliştirilmesine yol açmıştır. O da “Evil” terimiyle karşılanmıştır.
Evil, “iyiliğin karşıtı” demektir. Fakat Eyüb, Tanrı’nın yaratmış
olduğu dünyada kötülüğün varlığından yakınan ilk kişi de değildir. Hıristiyan
teologlar genellikle Tanrı’nın “iyiliği”ni, O’nun “her şeye gücünün
yetmesi” ile uzlaştırmaya özen göstermişler ve daima bu problemin
insan aklı ile çözülebileceğini itiraf ederek bu konudaki çabalarına son
vermişlerdir. İslam’da da, kötülük ve iyiliğin Allah’ın iradesinin sonucu
olduğu kabul edilmiştir. Budizm’de ise, tüm varlığın kötü olduğu ve nihai
mutluluğun hayat tekerleğinden kurtulup Nirvana’ya 41 ulaşmakla elde
edilebileceği iddia edilmiştir. Hindular da, Budistler’le paylaşmış oldukları
Karma 42 doktrinine göre bir kimsenin şimdiki hayatta biçtiği şe-
39 Brandon, DCR, 250.
40 Pike, ERR, 131-132, 262.
41 Nirvana (Nibbana); Budizm’e göre aydınlanmış ruhun tekrar tekrar vücut bulan (dünyaya gelme)
kısır döngüsünden kurtulması, buna son vermesi demektir. Nirvana, Hinayana mezhebine
göre yokluk anlamına gelir. Mahayana ekolü ise onu, ruhun kavuştuğu metafizik bir mutluluk
olarak algılar. Bkz. Gündüz, age, s. 286.
42 Karma; Hinduizm’in temel öğretilerinden birisi olan Karma doktrini, acımasızca işleyen bir