Satanizm - Diyanet İşleri Başkanlığı

göre o, iyi mevkide bir melek olarak, bir zamanlar cennetin hazinedarı
idi. (Belki de bu görevinden dolayı kendisine aynı zamanda Hâris deniliyordu.
Yukarıda da ifade edildiği gibi Hâris, Arapça’da “bekçi” anlamına
geliyordu). Keza Beckford, doğuya ait macera romanı Vathek’te
İblis’i şöyle tanıtmıştır: “Tanrı’nın huzurundan kovulmadan önce ona
(İblis’e) Azazel deniliyordu. Âdem yaratıldığında Tanrı tüm meleklere,
Âdem’e secde etmelerini emretti. Fakat İblis bunu reddetti”. 12 Bu ifadeler,
Kehf, 18/50’de yer alan şu Kur’ânî anlatımla benzerlik arzetmektedir:
“Hani biz meleklere: Âdem’e secde edin demiştik; İblis hariç olmak
üzere onlar hemen secde ettiler. İblis, cinlerdendi; o yüzden Rabbinin
emrinden dışarı çıktı...”.
Yahudi geleneğinde Azazel’den, ilk insan olan Âdem, Tanrı’ya ve
cennetteki diğer varlıklara arzedildiğinde, Tanrı’nın emriyle Âdem’e
secde etmeyi kabul etmeyen bir melek diye söz edilmiştir. 13 Yahudi ve
Hıristiyan kaynaklarında Azazel, Azael, Hazazel şeklinde geçen bu kelimeye
Kur’ân’da ve sahih hadis kitaplarında rastlanmaz. İbn Kuteybe,
Azazil’i İblis’in isimlerinden birisi olarak açıklamıştır. 14 Hallac-ı Mansur’a
göre de Azazil, Âdem’e secde etmediği için lanetlenmiş ve azledilmiştir.
Önceleri gökte meleklere iyi, güzel şeylerden bahsederken
sonra bu isyankâr tutumu yüzünden itibarını kaybetmiş olduğu için kendisine
bu isim verilmiştir. İblis ile Azazil isimleri arasında bir türeme
ilişkisi vardır. 15 Diğer müslüman yazarlara göre de Azazil; İblis ve Şeytan
kelimeleriyle belirtilen varlığın bir adıdır. 16
İbrani dilinde Azazel, “Tanrı tarafından desteklenmiş” anlamına ge-
12 Davidson, age, s. 101.
13 Davidson, age, s. 63.
14 Bkz. el-Maârif, Beyrut, 1390/1970, s. 8; ayrıca bkz. İbn Manzur, Lisanü’l-Arab, Beyrut, ts. VI,
29.
15 Hallac-ı Mansur, Kitâbü’t-Tavâsin (terc. Y. Nuri Öztürk), İstanbul, 1976, s. 109 vd.
16 Tümer, Günay, “Azazil”, Şamil İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1990, I, 185.
21 22
lir. Azazel, Keffaret Günü’nde (Yom Kippur) 17 mabeddeki hizmette yer
alan iki keçiden, halkın günahını yüklenen birinin gönderildiği yer veya
meleğin adıdır. Ancak, kelimenin anlamı ve etimolojisi konusunda farklı
görüşler ortaya çıkmıştır. 18 Tevrat’ın Levililer Kitabı’nda Azazel ile ilgili
şu anlatım yer almaktadır:
“Ve Harun bir kura Rab için ve o bir kura Azazel için olmak üzere
iki ergeç üzerine kura çekecek. Ve Harun Rab için üzerine kura düşen
ergeci takdim edecek ve onu suç takdimesi olarak arzedecektir. Fakat
Azazel için üzerine kura düşen ergeci, onun için keffaret etmek, onu
Azazel için çöle salıvermek üzere, canlı olarak Rabbin önünde durduracaktır”.
19
Azazel, Hanok’un (İdris) Kitabı’nda, Allah’ın rahmetinden kovulan
200 kadar meleğin elebaşılarından biri olarak zikredilmiştir. O, erkeklere
kılıç ve kalkan yapmayı; kadınlara ise süslü giyinmeyi ve göz kapaklarını
güzelleştirme sanatını öğretmiştir. 20
2-İblis: Yukarıda verilen bilgilerden de anlaşılacağı gibi Azazil,
Âdem’e secde etmeyi kabul etmediği andan itibaren, “hayırdan umudunu
kesmiş, pişmanlık ve üzüntü duyan” anlamında “İblis” adını almıştır.
Kur’ân-ı Kerim’de Âdem’e secde söz konusu olan bütün âyetlerde özellikle
“İblis” kelimesinin kullanılmış olması, bunun böyle olduğunu göstermektedir.
21
17 Yom Kipur; Yahudiler’in yıllık oruç günü olan Kefaret (Atonement) Günü’nün İbranice ismidir.
Bu günün, Yahudi takvimine göre yedinci ay olan Tişri’nin onuncu gününe denk düştüğü
kabul edilir. Bu da genellikle Ekim Ayı’na tekabül eder. Yahudi hukukunda emredilen tek oruç
olması, tüm Yahudiler’in Yom Kipur’a azami özen göstermelerini sağlamıştır. Bu gün; dua, ibadet
ve Tanrı’yla olan bağların yeniden kurulması çabalarıyla kutlanmaya çalışılır. Bkz. Gündüz,
Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Ankara, 1998, s. 399.
18 Geniş bilgi için bkz. Tümer, “Azazil”, ŞİA, I, 185-186.
19 Levililer, 16/8-10.
20 Davidson, age, s. 63
21 Bkz. Bakara, 2/34; A’raf, 7/11; Hıcr, 15/31-32; İsra, 17/61; Kehf, 18/50; Tâhâ, 20/116; Şuara,
26/95; Sebe, 34/20; Sâd, 38/74/75.