Satanizm - Diyanet İşleri Başkanlığı

GİRİŞ
Şeytan, “Satan” veya “İblis” kelimelerinin Türkçe karşılığıdır. Satan;
Kötü Ruh’un, Şeytan’ın, Baştan Çıkaran’ın, Karanlığın Prensi’nin,
Tanrı’nın ve Tanrı’yı seven ve O’na kulluk edecek olan herkesin Büyük
Düşmanı’nın şahıslandırılmış şekli veya sembolü diye tanımlanmıştır 1
Eski Ahid’de “Şeytan” kelimesi esas olarak “düşman (İbranicesi adversary)”
anlamına gelir 2 . Aynı şekilde o; kötülüğün kaynağı, devam ettiricisi
ve elebaşı olarak tanıtılmıştır. Genel anlamda Şeytan, kutsal metinlerde,
“Tanrı’nın karşısında yer alan fakat sonunda daima O’nun iradesine
bağlı kalacak olan kötü güce verilen isimdir”. Diğer isimleri ise; “kötü
birisi” 3 , “İblis” 4 , “eski yılan” 5 vs. dir 6 .
İblis ise, kelime olarak “ümitsizlik, cesaretsizlik” gibi anlamlara
gelmektedir. İslamî literatüre göre, cinlerin başı ve Allah’ın huzurundan
kovulan meleklerin lideridir 7 . Diğer bir adı da Hâris’tir. Hâris de Arapça’da
“bekçi” anlamına gelmektedir. Farsça ve Arapça’da geçen İblis’in,
Hıristiyanlık’taki Şeytan’la eşanlamlı olduğu belirtilmiştir 8 .
Şeytan, Arapça “şetane” kökünden; “rahmetten uzaklaştı, haktan
uzak oldu”; “şâtâ” kökünden ise; “öfkeden tutuştu, helak olacak hale
1 Pike, E. Royston, Encyclopedia of Religion and Religions (ERR), London, 1951, s. 338.
2 Brandon, S. G. F., A Dictionary of Comparative Religion (DCR), London, 1971, s. 558.
3 Kitab-ı Mukaddes (Eski ve Yeni Ahid), İstanbul, 1981, Matta, 6/13, 13/19; Pavlus’un Efesoslulara
Mektubu, 6/16; Yuhanna’nın Birinci Mektubu, 2/13, 5/18, 19.
4 Matta, 4/1, 13/39, 25/41; Yuhanna, 8/44; Efesoslulara Mektup, 4/27.
5 Vahiy, 12/9.
6 Harper’s Bible Dictionary (HBD), ed. Madeleine S. Miller-J. Jane Miller, U.S.A, 1973, s. 647.
7 Davidson, Gustave, A Dictionary of Angels, U.S.A, 1968, s. 135.
8 Davidson, age, s. 101.
19 20
geldi” gibi manalara gelmekte olup bu özelliğinden dolayı cinlerden ve
hayvanlardan isyan eden ve zarar veren her şeyin adı olmuştur. Bu anlamda
bir canavar veya yılana da “Şeytan” denilmiştir. Aynı şekilde hased,
öfke gibi insana mahsus olan her kötü huy ve davranış da “Şeytani”
olarak nitelendirilmiştir. Şeriat örfünde ise Şeytan; Yüce Allah’ın
Âdem’e secde emrine karşı gelip isyan ettiği için iâhî huzurdan kovulan
ve insanların amansız düşmanı olan, cin taifesinin inkârcı kesiminden9 gizli bir varlıktır. Diğer isimleri ise; Garûr, Vesvâs, Hannâs, Kâfir, Sağîr,
Mârid, Tâif, Fâtin, Mel’ûn, Mezmûm, Medhûr, Mekzûf, Kefûr, Hazûl,
Adüvv, Mudill ve Merîd’dir10 .
Şeytan’ın, yaratılıştan itibaren Âdem’e secde etmeyişi ve Allah’ın
huzurundan kovuluşu macerasını; diğer bir ifadeyle, ona Azazil, İblis ve
Şeytan isimlerinin verilişini kavramsal çerçevede üç aşamada ele almak
mümkündür:
1-Azazil (veya Azazel): Şeytan’ın, Âdem’e secde etme emrinin verilişinden
önceki ismidir. Arapça karşılığı Hâris’tir. İslâm kaynaklarında
anlatıldığına göre Allah, meleklere, Âdem’e secde etmelerini emrettiğinde
Azazil, “Ateşten yaratılan birisi (yani ölümsüz bir varlık), çamurdan
yaratılan birine (yani ölümlü birine) niçin secde edecekmiş?” gibi bir
itiraz ileri sürerek, bu secde emrini yerine getirmedi. Bunun üzerine Allah,
Azazil’i cennetten kovdu ve ismini de İblis’e çevirdi11 .
Jung’un, “Fallen Angelles in Jewish, Christian and Mohammedan
Literatüre (Yahudi, Hıristiyan ve Muhammedi Literatür’de Allah’ın Huzurundan
Kovulmuş Melekler)” isimli eserinde İbn Abbas’tan nakline
9 Bkz. Kehf, 18/50.
10 Firûzâbâdi, Kâmus Tercemesi, İstanbul, 1305, IV, 665; ez-Zebîdi, Seyyid Muhammed Murtaza,
Tâcü’l-Arûs, Beyrut, ts., IX, 353; el-Cevheri, İsmail b. Hammad, es-Sıhah, Beyrut,
1399/1979, V, 2144; Râgıb el-Isbahani, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Mısır, ts. s. 383; es-Seyyid
Sâbık, el-Akâidü’l-İslâmiyye, Beyrut, ts. s. 139; Ateş, Süleyman, İnsan ve İnsanüstü, İstanbul,
1979, s. 36 vd.; İşler, Mehmet Hulusi, Nefis ve Şeytan, İstanbul, 1984, s. 106.
11 Davidson, age, s. 63.