50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü

durumlarda da davranışın doğal sonuçlarının
çocuk tarafından yaşanmasına izin verilmesi de
önerilebilecek bir disiplin yöntemidir. Örneğin,
montunu giymeyen bir çocuğun üşümesi, arkadaşları
ile devamlı kavga etmesi sonucunda yalnız
kalması gibi sonuçlar, kendi davranışları aracılığı
ile veya davranışta bulunmayarak öğrenmesini
sağlayabilmektedir. Bu gibi durumlarda yetişkinin
sabırlı olması, davranışın sonuçları yaşanırken
kızgınlık göstererek “ben sana söylemiştim” gibi
tepkilerden kaçınması önerilmektedir (Bailey, 2005;
Pantley, 2007). Doğal sonuçlarla çocuğu baş başa
bırakmak, bazı durumlarda ideal olabilmekle birlikte,
bazı durumlarda uygun olmamaktadır. Örneğin,
bisikleti kullandıktan sonra parkta bırakmayı alışkanlık
edinmiş bir çocuğun bisikletinin çalınmasına izin
vermek mantıklı bir sonuç değildir. Bunun yerine,
bisiklet kaldırılarak çocuğun bir hafta binmesinin
yasaklanması daha mantıklı bir sonuç olabilmektedir
(Pantley, 2007).
Birçok durumda da istenmeyen davranışlara
açıkça “hayır” demek yerine asıl istenen şeyin ifade
edilmesi, negatif tepkiye neden olabilecek incitme,
engelleme, eleştiri gibi davranışları içermediği için etkili
olabilmektedir. Örneğin, uygun olmayan bir zamanda
gürültü yapan bir çocuğa “gürültüyü kes artık” demek
yerine “sessizlik zamanı” şeklinde uyarıda bulunmak
daha yararlı olabilmektedir (Marshall, 2005). Benzer
şekilde, kaydıraktan toz atarak oynayan bir çocuk
“kaydıraktan atılan toz insanları rahatsız ediyor”
şeklinde uyarılabilir.
Çocuklara karşı, istenmeyen davranış karşısında hayır
demek yerine asıl istenen şeyin ifade edilmesinin
yanı sıra, pozitif yaklaşım sergilemek en temel
disiplin kurallarındandır (Marshall, 2005). Güler yüzlü
davranarak ve onunla olmaktan memnun olunduğunu,
birlikte sorumluluklar yerine getirerek, birlikte
aktiviteler yapıp eğlenerek hissettirilmesi çocuğun
mutlu olmasını sağlayacaktır. Olumsuz durumlarda
bile olumlu yaklaşımlarla olayı ele almak çocukların
suçluluk hissetmeden, korkmadan, zamanla pozitif
yaklaşımlarını açığa çıkarabilmektedir (Aydın, 2007;
Önder, 2005). Örneğin, elindeki bardaktan suyu
deviren ve yeri ıslatan çocuğa kızmak yerine, “sanırım
istemeden oldu, ıslanan yeri birlikte kurulayalım”
diyerek karşılık vermek, onun birçok davranışında
dürüst olmasına, kendisini ifade edebilmesine ve bu
tarzda pozitif olmasına zemin hazırlayabilecektir.
Çocukları disipline etmede, nezaket, saygı ve seçim
hakkı da önemlidir. Yetişkinlerin toplumda birbirlerine
karşı gösterdikleri nezaket ve saygı çocuklara da
93 ŞUBAT 2011