50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü

iletişim sürecinde yer almaları gerekmektedir (Yavuzer,
1993). Konu ile ilgili kaynaklarda iletişimin temel
ilkeleri; kabul etme, etkin dinleme, empati, dürüstlük,
ben dili kullanma olarak belirtilmektedir (Bailey, 2005;
Dökmen, 2009).
Kabul Etme
Başkalarının duygu, düşünce ve davranışlarında
özgür olduklarını düşünerek, onları oldukları gibi kabul
etmenin (Önder, 2005), çocuklar için; duygularını
açıkladığında kolları açarak ona doğru yönelme,
başını okşama, sarılıp öpme, elini tutma, gülümseme,
dinleme ve yaptığı etkinliklere müdahale etmeme
gibi birçok yolu vardır (Bulut, 2008; Çağdaş ve
Seçer, 2010). Anne-babalar, kabul etmenin bu
temel yollarını, çoğunlukla, çocukları istedikleri
şekilde davrandıklarında sergilerlerken, istemedikleri
davranışlar karşısında kabul etmeme tutum ve
davranışlarını göstermektedirler. Örneğin, yetişkinler,
çocukları öfkeli, kızgın olduğunda, paylaşmak
istemediğinde, kıskanma davranışları sergilediğinde,
ağladığında ya da üzüldüğünde, onların öfkeli,
kaygılı, kıskanç özellikler geliştirebileceğini düşünerek
bu davranışları reddetme, ikna yoluna başvurarak
değiştirmeye çalışma tutumu sergileyebilmektedirler
(Çağdaş ve Seçer, 2010). Yetişkinlerden bu tür
tepkiler gören çocukların bir süre sonra, duygularını
ifade etmekten uzaklaşarak daha çok öfkeli, daha çok
inatçı ve daha çok ağlayarak tepkilerini göstermeye
çalıştıkları görülebilmektedir (Çağdaş ve Seçer,
2010). Örneğin, “ben oyuncağımı ona vermek
istemiyorum” diyen bir çocuğa “çok ayıp, oyuncağını
ona vermelisin, o senin en iyi arkadaşın”, “bu teyzeyi
sevmiyorum, ona kızıyorum” diyen çocuğa “sus ayıp,
büyüklere öyle söylenmez”, resim yapan bir çocuğa
“bu resim böyle yapılmaz, şu şekilde yapmalısın”
şeklinde cevaplar veren yetişkinler, çocuğun duygu
ve düşüncelerini reddederek, bastırarak, değiştirmeye
çalışarak ya da faaliyetlerini istediği şekilde yapmasına
fırsat vermeyerek kabul etmeme davranışlarını
sergilemektedirler (Çağdaş ve Seçer, 2010; Dodson,
1998). Oysaki bu durumlarda etkili iletişim aracılığı
ile çocukların duygu ve düşüncelerinin anlaşılması,
kapasitelerine, yaşlarına uygun olarak faaliyette
bulunma fırsatlarının sunulması ve yaptıklarından çok
kendilerinden dolayı sevildiklerinin hissettirilmesi daha
yararlı olabilmektedir (Bailey, 2005; Çağdaş ve Seçer,
2010; Humphreys, 2002).
Etkin Dinleme
Dinleme, iletişimi başlatan önemli bir süreç
olmasına rağmen, yetişkinler çocukları çoğunlukla
89 ŞUBAT 2011