50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü
50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü
50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü
- TAGS
- tse.org.tr
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
isksiz olarak gerçekleştirmek amacıyla bir takım düzenleme<br />
ihtiyaçları duyulmuş ve bu gemi geçişlerinde taşıdıkları<br />
yüklere, tonajlarına, boylarına bağlı olarak boğazların<br />
tamamında veya bir kısmında karşılıklı geçişi zorunlu olarak<br />
askıya alan düzenlemeler getirilmiştir.<br />
İstanbul Boğazı’nda trafiğin düzenlenmesi ve Boğazlar<br />
içerisinde gemilerin tespit edilen gidiş-geliş hatları (Gemi<br />
Trafik Ayırım Şemaları) içerisinde seyirlerinin sağlanması<br />
ve Boğazlardaki meteorolojik ve oşinorafik verilerin anında<br />
gemilere verilmesini sağlayacak bir sistemin kurulması<br />
amacıyla İstanbul Boğazı’nda Gemi Trafik Yönetim ve Bilgi<br />
Sistemi (GTYBS-VTMIS) tesis edilmiştir.<br />
İstanbul Boğazı’nda Meydana Gelen Kazalar ve<br />
Riskler<br />
İstanbul Boğazı’nda şimdiye kadar çatışma, karaya oturma,<br />
çatma, yangın, alabora vb. gibi birçok deniz kazası<br />
meydana gelmiş olup söz konusu kazalar can ve mal<br />
kaybına neden olmuş ve çevre güvenliğini tehdit etmiştir.<br />
Söz konusu kazalar deniz ve hava kirliliğine de neden olmuştur<br />
(Ece, 2007). Denizcilik Müsteşarlığının verilerine<br />
göre; 2010 yılında İstanbul Bölgesinde 105 kaza meydana<br />
gelmiş olup kaza sayısında bir önceki yıla göre yaklaşık<br />
% 6 artış olmuştur. <strong>Türk</strong> Boğazlarında deniz kazalarının<br />
başlıca nedenleri; insan hataları (kaptan ve mürettebatın<br />
yetersiz ve tecrübesiz olması, eğitimsizlik, dikkatsizlik,<br />
yorgunluk, dialog ve koordinasyon eksikliği vb.), yoğun<br />
trafik, kötü hava koşulları, akıntı, orkoz (İstanbul Boğazı),<br />
Boğazın coğrafi yapısı ve topografik koşullar, arıza, kılavuz<br />
kaptan alınmaması, yaşlı ve yeterli donanımı olmayan<br />
standart altı gemiler, yetersiz Bayrak ve Liman Devleti<br />
Kontrolleri, diğer nedenler (hatalı seyir, gemi koşulları,<br />
bölgenin yeterince tanınmaması, demir taraması vb.)’dir<br />
(Ece, N.J., 2007; Chapman ve Akten:1993). İstanbul Bo-<br />
<strong>50.</strong><strong>Yıl</strong><br />
Ekonomik ve Teknik Dergi<br />
74<br />
ğazında geniş çaplı petrol kirliliğine neden olan başlıca<br />
kazalar aşağıda belirtilmektedir:<br />
14 Aralık 1960’da Yugoslav tankeri Zoraniz ile Yunan<br />
tankeri World Harmony Boğaz’da çarpışmış, 18 000 ton<br />
petrol denize dökülmüştür. Norveç bandıralı Norborn<br />
ile Peter Zoranic 15.09.1964’de Kanlıca önlerinde çarpışmış,<br />
yangın ve petrol kirliliği olmuştur. Rus bandıralı<br />
Lutsk-Kransky Oktiabr adlı gemiler 01.03.1966 tarihinde<br />
Kızkulesi’nde çatışmış, 1 850 ton petrol denize dökülmüştür.<br />
29.03.1990 tarihinde Jambur adlı tankerin başka<br />
bir gemi ile çarpışması sonucu yara alan tankerden yaklaşık<br />
2600 ton gazelin denize dökülmüş ve deniz kirliliğine<br />
neden olmuştur. 15.11.1979 tarihinde Haydarpaşa<br />
önlerinde Independenta tankerinin Evriali tankeri ile çarpışması<br />
sonuncunda 95 000 ton petrol denize dökülmüş<br />
ve 43 denizci hayatını kaybetmiştir. Yangın ve patlama<br />
İstanbul Boğazı alanının çevre güvenliğini tehdit etmiş,<br />
ayrıca hava kirliliğine neden olmuştur. 29.03.1990 tarihinde<br />
Jambur tankerinin Datongshan ile çarpışması, İstanbul<br />
Boğazında meydana gelen çatışma sonucu yara alan<br />
Jambur adlı tankerden yaklaşık 2600 ton gazelin denize<br />
dökülerek deniz kirliliğine neden olmuştur. 13.03.1994<br />
tarihinde 100.000 ton petrol taşıyan Kıbrıs Rum Kesimi<br />
bandıralı Nassia tankerinin bir kuru yük gemisi ile İstanbul<br />
Boğazı’nda çatışması sonucu büyük bir yangın çıkmış ve<br />
30 kişi ölmüştür. Denize 20 000 ton petrol dökülmüş olup<br />
Nassia yara alarak infilak etmiştir. Tanker günlerce yanarak<br />
İstanbul’u tehdit etmiş olup, oluşan çevre kirliliğinin<br />
önüne geçilememiştir (Ece, 2007).<br />
Boğazlar Tüzüğü’nün uygulanmaya başlandığı 1994 yılından<br />
beri kazalarda düşüş olması Tüzüğün uygulanmasının<br />
İstanbul Boğazındaki kazaları azalttığını göstermektedir.<br />
Ayrıca, gemi Trafik Sistemi (VTS)’in tesis edildiği 2004<br />
yılından bugüne kadar kazalarda önemli ölçüde azalma<br />
olmuştur.<br />
Teknolojik gelişmeler ve büyüyen ticaret hacmine paralel<br />
olarak son yıllarda <strong>Türk</strong> Boğazlarından geçen gemilerin<br />
sayıları ve boyutlarının giderek artması, özellikle petrol,<br />
yanıcı vb. benzeri tehlikeli yük taşıyan gemi sayısında ve<br />
taşınan tehlikeli yük miktarındaki artış, Karadeniz ülkelerinin<br />
kendi filolarını artırması, Tuna-Ren, Tuna-Main gibi<br />
iç su yollarının açılması ile Boğaz trafiğinin artması, Azerbeycan<br />
ve Kazakistan’nın ham petrol üretimi ve ihracatını<br />
artırması ve Hazar petrollerinin dünya pazarlarına <strong>Türk</strong><br />
Boğazları üzerinden taşınması, <strong>Türk</strong> Boğazları ve özellikle<br />
İstanbul Boğazında seyir, can, mal ve çevre güvenliği açısından<br />
büyük bir risk oluşturmaktadır (Ece, 2007).<br />
Sonuç ve Değerlendirme<br />
İstanbul UNESCO tarafından 1974 tarihli Dünya Kültürel<br />
ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme ile üç bin<br />
yıllık tarihiyle “insanlığın ortak mirası” olarak nitelendirilmiş
Change language