50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü

STANDARD- Türk sinemasında güldürü türünün
geçmişten günümüze gelişimi ve değişimi hakkında
bilgi verir misiniz?
Z. ALASYA- Türk sahne ve gösteri sanatlarının geleneğinde
güldürü vardır. Sıkıntılar içinde yoğrulan bir ülke
olduğumuz zamanlarda, en önemli sosyal-ekonomikpolitik
çıkmazların içinde bulunduğumuz dönemlerde
bile güldürü hep vardı. Biz gülmesini beceren, gülmede
algılama eşiği yüksek olan bir milletiz. Ortaoyunlarında,
Anadolu seyirlik oyunlarında, Karagöz-Hacivat’ta... Kısaca
Geleneksel Türk Tiyatrosu’ndan başlayarak bütün
sahne gösterilerinde gülmecinin ağırlığı hep var. Darülbedayi
sahnelerinden, Türk sinemasının ilk zamanlarındaki
filmlerine baktığımızda; ana malzemenin güldürü
olduğu filmler ve bu filmlerdeki sanatçılar hep ön plana
çıkmıştır. Bu filmlerin gişe hasılatları da hep yüksek
olmuştur. Bu yüzden de zaman zaman duraklama geçirmesine
rağmen güldürü temalı sinema ve tiyatro hep
var olmuştur. Günümüze gelince; ‘güldürü’ ağırlıklı bir
şekilde var ve güldürü filmlerinin yaptığı işe baktığınızda
diğer türlerden daha iyi durumda. Dünya sinemasında
böyle olmasa da, bizde macera, korku, aşk temalı filmlerle
karşılaştırdığımızda güldürü filmlerinin yakaladığı iş
hep önde. Böyle olunca da güldürü filmleri hep olacak.
Güldürüde yaşanan değişime gelince... Şimdi bakınız.
Türkiye çok ciddi sorunlar yaşadığı bir süreçten geçiyor.
İnanılmaz bir yozlaşma içinde, beğeni düzeyimiz yerlerde
sürünüyor. Bunun çeşitli nedenleri var. Bu nedenlerin
başında da halkımızın kültür düzeyindeki içler acısı
durum geliyor. Giderek kalitesizleşen, belirgin bir düzeysizliğin
hakimiyeti giriyor işin içine. Son dönemlerde
bunun örneklerini vermek mümkün. “Recep İvedik”, günümüzde
bunun en mükemmel örneği. Halen kaçıncısı
çekiliyor. Bir, iki, üç çektin. Güzel iş de yaptın, ama artık
seyirciyi biraz yukarı çekmeye çalış. Ben Ulvi Uraz ile
çalıştım. O çok özel bir tiyatro-sinema oyuncusu ve yönetmeniydi.
Özellikle de tiyatro alanında çok önemliydi.
Şöyle söylerdi bizlere Ulvi Uraz: “Karşınızda gözünüzün
içine bakarak sizi izleyen bir grup var. Bir salon dolusu
insan ya da bir dünya dolusu insan... Elinizde de sihirli
bir top var. Bu topu oturanların kucağına attığınız zaman,
tembeldir, hoşuna da gidecektir ve yakalayacaktır.
Ama sizin göreviniz topu kucağa atmak değildir. Biraz
başının üstüne doğru atmak gerekir ki, hareketlensin.
Şöyle bir doğrulsun, bir yukarı çıksın, orada yakalasın.
Çok yukarı da atarsanız o tembelliği nedeniyle fazla
uzanmaz, başının üzerinden attığınız top gider, salonun
arkasındaki duvara çarpar, parçalanır, bir işe yaramaz.
Öyle bir yükseklikte atacaksınız ki hafif bir kıpırdanmayla
uzanıp yakalayacak. Sonra biraz daha yükseğe, sonra
Zeki ALASYA KİMDİR?
ürk tiyatro ve sinema sanatçı-
T
sı. Robert Koleji’nden mezun
oldu. Sanat hayatına 1959’da
MTTB Tiyatrosunda amatör
olarak başladı. Arena, Genar ve Ulvi Uraz
tiyatrolarında çalıştıktan sonra Haldun Taner,
Metin Akpınar ve Ahmet Gülhan ile
birlikte Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nun
kurucuları arasında yer aldı. Film çevirmeye
1973’ten sonra başladı. Metin Akpınar
ile birlikte Türk sinemasında yeni bir ikili
oluşturdular. Birçok filmde yer aldı, yönetmenlik
ve senaryo yazımı konularında
çalıştı.
Zeki Alasya, 1998 yılında Kültür
Bakanlığı’nca verilen Devlet Sanatçısı
unvanını almıştır. TÜRVAK Televizyon ve
Sinema Okulu Oyunculuk Bölümü Başkanı
ve Öğretim Görevlisidir. Televizyonda
birçok dizide de rol alan Alasya, halen
“Akasya Durağı” adlı dizide oynamaktadır.
biraz daha...” Biz şimdilerde öyle yapmıyoruz. Ne yapılıyor
son dönemlerde? Ayaklarının dibine atıyoruz. Kucağına
bile değil. Böyle bir düzeysizlik söz konusu.
STANDARD- Sizin bu yönde yola çıkışınız nasıl
oldu? Tiyatro-sinema ile tanışmanız ve komedi
yönünde ilerlemeniz nasıl gelişti?
Z. ALASYA- Buna siz karar vermiyorsunuz. Buna seyirci
karar veriyor. “Neye göre karar veriyor?” derseniz;
ses tonunuza, fiziğinize, komik cümleleri söyleyişinizdeki
beceriye göre karar veriyor. O koyuyor kriteri. Siz;
‘Hayır, ben komedi yapmayacağım, ben klasiklerden
gideceğim, Kral Lear oynayacağım’ derseniz adamla
alay ederler. Bırakın ona seyirci karar versin. Bende
öyle oldu. Metin’de öyle oldu. Biz en büyük başarıyı,
seyirciyle olan iletişimimizdeki en üst noktayı güldürüde
yakaladık. Adeta bu damga karşı taraftan bize vuruldu.
Elden geldiğince düzeyli yapmaya çalıştık. Bugün son
örneklere baktığımızda, oldukça düzeyli yaptığımızı da
görüyorum. Seneler geçmesine rağmen, “O eski filmler
başkaydı, biz o eski filmleri izliyor ve büyük keyif alıyoruz”
diyorlar. Bu önemli bizim için.
Bu yolda ilerlememizin tarihsel sürecine gelince…
1963’te Türk Tiyatro tarihinde önemli yere sahip olan
Arena Tiyatrosu’nda profesyonel oldum. Sonra Ulvi
Uraz’la çalışmaya başladım. Başka tiyatrolarda da oy-
61 ŞUBAT 2011