50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü

gereksinimiyle birleşerek prefabrikasyon için uygun ortamı
oluşturmuş ve günümüzde yaygın olarak kullanıldığı
süreç başlamıştır [2]. 1960 ve 70’li yıllarda ise gelişmiş
ülkelerde prefabrikasyon konusunda yeterli düzeyde deneyime
ulaşıldığı görülür.
Türkiye’de prefabrikasyon uygulamaları 1960’lı yıllardan
sonra başlamış olup, ilk uygulaması 1966 yılında inşa
edilen Ereğli Demir ve Çelik Fabrikası lojmanları olmuştur.
1970’li yıllarda inşaat sektöründe farklı çözüm arayışları
sürmüş ve 1980’li yıllarda prefabrikasyonun gelişim süreci
hızlanmıştır. Son yıllarda sanayileşmeya paralel olarak endüstri
yapılarının tamamına yakını prefabrike elemanlar ile
yapılmaktadır. Prefabrikasyon teknolojisi endüstri yapıları
dışında konut, idari, eğitim, sağlık yapıları yanı sıra köprü,
yol bariyerleri, elektrik, telefon ve çit direkleri, kent mobilyaları,
kanal ve kanaletler, bordür, parke taşı gibi altyapı
işlerinde de yoğun olarak uygulanmaktadır [3].
PREFABRİKASYON TEKNOLOJİSİNİN
ÜSTÜNLÜKLERİ ve SORUNLAR
Betonarme yapı bileşenlerinin fabrikada üretilmesinin
sağladığı yararlar düşük maliyet, hızlı yapım ve yüksek
kalite şeklinde ana başlıklar altında sıralanabilir [4,5]. Ayrıntılı
olarak;
• Kalıpların çok kez kullanımı ile malzeme ve işçilikten tasarruf
sağlanması,
• İskele kullanımının kısmen veya tümüyle ortadan kalkması,
• Önyapımda kullanılan düzgün kalıplar ile elemanlarda
yüzey kalitesinin artması,
• Donatı ve beton işlemlerinin kontrollü olarak yapılması,
• Bileşen kesitlerine bağlı olarak malzeme (beton ve çelik)
tasarrufu d) Karma sağlanması, Sistemler
• Öngerme ile daha ince kesitlerde eleman eldesi ve yapı
yükünün azalması,
• Montaj zamanına kadar betonda rötrenin tamamlanması,
50.Yıl
Şekil 1: Ön üretimli 52 sistem elemanları [6,7]
Ekonomik ve Teknik Dergi
• Montajdan hemen sonra yapının kullanılabilmesi,
• Elemanların demontajı, yeniden kullanılması ve/ya binanın
büyütülmesine olanak verecek şekilde seçilebilmesi
şeklinde özetlenebilir.
Ayrıca, yapım hızını ve kalite artışını etkileyen etmenler
olarak;
• Eleman üretimlerinin şantiye işlerine paralel olarak sürdürülmesi,
• Üretimin mevsime bağlı duraklamalardan etkilenmemesi,
• Fabrikada daha ergonomik çalışma koşulları, ölçüm,
aynı işin tekrarlanmasıyla kazanılan deneyim, makineleşme,
elemanların standartlaştırılması ve denetimin sağlanması
ile iş veriminin artması şeklinde sıralanabilir.
Önyapımın getirdiği sorunlar ise;
• Önyapım betonarme bileşenlerle kurulan sistemlerde,
monolitik yapı rijitliğinin sağlanması,
• Bağlantı noktalarının, özellikle büyük yatay kuvvetlere
göre hesaplanması ve detaylandırılmasının güçlüğü,
• Statik hesapların yanı sıra deneylerin de yapılmasının
gereği,
• Beton bileşenlerdeki ağırlık sorunu ve buna bağlı nakliye
ve montaj güçlükleri şeklinde özetlenebilir.
PREFABRİKE TAŞIYICI SİSTEMLER
Beton prefabrike taşıyıcı sistemler dört grupta toplanırlar
[4].
a- İskelet Sistemler
b- Panel Sistemler
c- Hücre Sistemler
d- Karma Sistemler
Şekil 1‟de beton prefabrike elemanlarla oluşturulan sistemler ve sistem elemanları görülmektedir.
Şekil 1’de beton prefabrike elemanlarla oluşturulan sistemler
ve sistem elemanları görülmektedir.
Şekil 1: Ön üretimli sistem elemanları [6,7]