50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü
50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü
50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü
- TAGS
- tse.org.tr
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
MİMARİ TASARIM<br />
Prefabrik Yapılarda Mimari<br />
Tasarım<br />
Prof. Dr. Erkin ERTEN<br />
Çukurova Üniversitesi<br />
Mimarlık Bölümü<br />
refabrikasyon, yapıyı oluşturan esas<br />
elemanların tamamının ya da bir kısmı-<br />
P<br />
nın önceden fabrikalarda ya da şantiyelerde<br />
kurulan atölyelerde, çok sayıda,<br />
toplu bir biçimde üretilip depolanması<br />
ve bunların şantiyede birleştirilerek yapının üretilmesidir.<br />
Esasında, birçok yan işlenmiş (seramik, tuğla, cam, doğrama,<br />
mutfak donatısı vs.) kısımlar dışarıda üretilip şantiyeye<br />
getirilerek binadaki yerlerine yerleştirilmektedir. Ancak<br />
günümüzde prefabrikasyon, binanın taşıyıcı sistemi<br />
ve duvarların olabildiğince bitmiş olarak fabrikada hazırlanması,<br />
daha sonra şantiyede montajının yapılması anlamına<br />
gelmektedir.<br />
Prefabrikasyon ülkemize 1960’lı yıllarda ağırlıklı olarak<br />
endüstri yapılarında uygulanmıştır. Bugün prefabrike elemanlar<br />
kullanılarak yine endüstri yapıları başta olmak üzere,<br />
köprüler, kapalı otoparklar, spor yapıları, eğlence ve<br />
alışveriş merkezleri, konutlar gibi hemen her çeşit yapı,<br />
kısa sürede, ekonomik olarak inşa edilebilmektedir.<br />
Prefabrikasyonda öngerilme teknikleri uygulanarak, geleneksel<br />
betonarme inşaata göre daha küçük kesitli elemanlarla,<br />
daha büyük açıklıklar geçme olanağı vardır.<br />
Ayrıca üretilen elemanlarda sehim ve çatlaklar daha iyi<br />
kontrol edilebilmekte, malzemeden önemli ölçüde tasarruf<br />
sağlanabilmektedir.<br />
Prefabrik yapıyı oluşturan yapı eleman ya da bileşenleri<br />
fabrika ortamında yüksek kalitede üretilmelerine rağmen,<br />
bunlar şantiyede birleştirildiğinden, bu tür yapıların en za-<br />
<strong>50.</strong><strong>Yıl</strong><br />
Ekonomik ve Teknik Dergi<br />
40<br />
yıf noktaları birleşim yerleridir. Dolayısıyla, eğer birleşim<br />
yerleri güvenli ise, prefabrik yapı da güvenlidir denebilir.<br />
Prefabrikasyon ile kalitede yüksek standart ve yapım<br />
sürecinde önemli ölçüde kısalma sağlanmakla birlikte,<br />
sistemin ekonomik olması, büyük miktarlarda üretim yapılmasına<br />
bağlıdır. Dolayısıyla tasarım sürecinde yapıların<br />
sistemli bir biçimde tekrarlanabilir elemanlara ayrılması,<br />
binanın olabildiğince az çeşitteki elemanlarda oluşturulması<br />
amaçlanır. Bu elemanların ise fabrika koşullarında,<br />
çok sayıda üretilmesi gerekir.<br />
Yapı ürünlerinin çeşitli kuruluşlarca üretilmesi, üretilen<br />
ürünlerin ayrı ayrı yapılarda, ayrı düzenlerde kullanılması<br />
“açık sistem” olarak nitelendirilmektedir. Bu sistemde<br />
yapı, değişik kuruluşlardan satın alınabilen ürünlerle oluşturulmaktadır.<br />
Tasarımcıya bileşenleri seçme ve bir araya<br />
getirme olanağının sağlanması için yapı bileşen ya da elemanların<br />
belirli özelliklerinde belirli bir standartlaştırmaya<br />
gidilmesi gereklidir.<br />
Diğer yaklaşım ise tek veya bir grup kuruluşça tek bir<br />
yapı tipi için özel bileşenlerin üretilmesi ve yapının daha<br />
çok bu bileşenlerle gerçekleştirilmesini amaçlar ve “kapalı<br />
sistemler” diye adlandırılır. Prefabrik yapı bileşen ya da<br />
elemanlar şantiyeye taşınarak birleştirilir, bütünleştirilir. Bu<br />
bütün tek bir çeşitle tekrarlanabilir. Mevcut prefabrik sistemlerin<br />
çoğu bu sınıfa dahildir. Genellikle tasarım, imalat<br />
ve montaj tek veya bir grup kuruluşça yürütülür. Sistem<br />
içe kapalı olup çeşitlilik önemli ölçüde sınırlandırılmıştır.<br />
Açık sistemler yaklaşımı ile yapı üretimi uygulamalarında<br />
başarı gösterilebilmesi, hazır yapı bileşenleri arasında ve
Change language