50. Yıl - Türk Standardları Enstitüsü

e düzenleme işlerinde kullanılmak üzere her türlü beton
parke ve bordür, çeşitli kent mobilyaları bu yelpaze içinde
yer alan ürünlerdir.
Yapı üretiminde ise konutlardan iş ve ticaret merkezlerine,
sanayi yapılarından okullara, spor salonlarından turistik tesislere
kadar her türlü uygulama yapılmıştır ve yapılmaktadır.
Prefabrikasyon teknolojisinin kullanıldığı yapılara ilişkin birkaç
örnek vermek gerekirse, TBMM Halkla İlişkiler Binası,
Devlet Mezarlığı Anıt Yapısı, İstanbul Olimpiyat Stadyumu,
Atatürk ve Esenboğa Havalimanları, Ankara-İstanbul Hızlı
Tren Hattı, Marmaray, Anadoluray’ın tüp geçişleri, Ankara
metrosu, bazı büyük alışveriş merkezleri (Metro Gross Marketler,
Migros’lar, İkea’lar, vb.) akla gelen ilk örneklerdir.
Prefabrikasyonun sağladığı hız, ekonomi ve kaliteye karşın
hızlı finansman gerektirmesi, bu teknolojinin bugün daha
çok sanayi yapısı ve iş ve ticaret merkezlerinin yapımında
kullanılmasına yol açmaktadır.
STANDARD- Prefabrikasyonu inşaat sektörü içerisinde
mi, yoksa ayrı bir kategoride mi değerlendirmek
gerekiyor?
B. KÜÇÜKKAYALAR- Fikirsel temelleri 19. yüzyıl sonlarında
atılan ve 2. Dünya Savaşının yarattığı yapı ihtiyacı ve
işgücü açığı nedeniyle özellikle Avrupa’da yaygın bir uygulama
alanı bulan prefabrikasyon, ülkemizde 1960’lardan
bu yana uygulanmaktadır ve inşaat sektörünün bir alt kesimini
oluşturmaktadır. Sektör, sağladığı avantajlar nedeniyle
daha fazla sanayi yapılarında kullanılmaktadır ve geçen 35-
40 yıllık süre içinde Türkiye’nin sanayileşmesine paralel bir
gelişme göstermiştir.
STANDARD- Türkiye’de prefabrikasyon uygulamaları
ne düzeyde? Yeni gelişmeler Nelerdir? Ülke ekonomisi
açısından Prefabrikasyon Sektörünü değerlendirebilir
misiniz?
B. KÜÇÜKKAYALAR- Sektörün mevcut pazar yapısında
şu özellikler göze çarpmaktadır:
Prefabrikasyonun inşaat sektöründeki pazar payı % 7-8
arasında değişmektedir. GSMH’dan aldığı pay ise %
0,2’dir.
Prefabrikasyon teknolojisi yapı üretiminde en çok sanayi
yapılarında kullanılmaktadır. Sanayi yapılarının % 85-90’ı
bu teknoloji ile yapılmaktadır.
Sektör üretiminin yarısını yapı elemanı üretimi oluşturmaktadır.
Altyapı işleri ile çevre düzeni elemanları üretimi de diğer
yarıyı eşit paylaşmaktadırlar.
Sektör üretimine en büyük talep özel sektörden gelmektedir.
Kamu sektörünün pazar payı % 25 dolaylarındadır ve
50.Yıl
Ekonomik ve Teknik Dergi
18
daha çok altyapı inşaatlarına yöneliktir.
Türkiye Prefabrik Birliği üyeleri firma toplamının 1/3’ünü
oluştururken toplam üretimin 2/3’ üne yakın bir bölümünü
gerçekleştirmektedirler.
Sektör üretimine bölgesel dağılım açısından bakıldığında
en büyük payı % 46’lık bir oranla Marmara Bölgesi almaktadır.
Bunu sırasıyla İç Anadolu (% 26), Ege ve Batı
Akdeniz (% 20), Doğu Akdeniz ve Karadeniz (% 3’er) ve
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri izlemektedir.
STANDARD- Dünyadaki uygulamalar, gelişmeler neler?
Türkiye dünya ile kıyaslandığında nerede yer alıyor?
B. KÜÇÜKKAYALAR- Teknoloji açısından bakıldığında
yurt dışındaki uygulamalarla büyük bir fark yoktur. Üretimdeki
en büyük fark, işçilik maliyetleri dolayısı ile orada otomasyon
düzeyi daha yüksek ve CAD, CAM uygulamaları
daha yaygındır. Uygulamalarda ise yurt dışında tüm yapı
yerine eleman bazında kullanım, örneğin döşemelerde
boşluklu döşeme paneli, cephelerde çeşitli cephe panelleri
daha yaygınken bizde eleman bazında kullanım çok daha
sınırlıdır.
Ülkemizde çok yaygın olarak kullanılmamakla birlikte (Kendi
Yerleşen Beton- Self Compacting Concrete) özellikle
batı ve kuzey Avrupa’da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Ülkemizde de beton dayanımında önemli ilerlemeler
kaydedilmiştir. Prefabrikasyonda C 30 sınıfı artık normal
olarak uygulanan sınıf olmuştur. Birçok projede ise C 50
betonu kullanılmaktadır. Bağlantılar, deprem ülkesi olmamız
nedeniyle ülkemizde çok önem verilmesi gereken ve
verilen bir konudur. Prefabrike çok katlı yapıların yaygınlaşmaya
başlamasıyla birlikte bağlantılarda mafsallı birleşimlerden
moment aktaran birleşimlere doğru bir gelişme
söz konusudur. Bunun dışında ard-germe teknolojisi de
ülkemizde kullanılmaya başlanmıştır. Montaj ve kaldırma
aparatlarında ise daha güvenli malzemeler, şantiye koşullarında
geliştirilen eski ikame malzemelerin yerini almaktadır.
Kullanım açısından bakıldığında ise ülkemizdeki prefabrikasyon
kullanım oranının yeterli olmadığı açıkça görülmektedir.
Beton prefabrikasyon endüstrisinin çimento tüketiminden
aldığı pay oranına göre yapılan bir karşılaştırma
tabloda verilmektedir. Türkiye’nin beton prefabrikasyon
kullanımı açısından AB ortalamasını yakalayabilmesi için
sektörün en az 8 kat büyümesi gerekmektedir.
STANDARD- Türkiye Prefabrik Birliği olarak 1994 yılında
Uluslararası Prefabrike Beton Üreticileri Bürosu
(Bureau International du Beton Manufacture - BIBM)
üyeliğine kabul edildiniz. Bunun getirisi nedir?
B. KÜÇÜKKAYALAR- Bureau International du Beton
Manufacture veya kısa adıyla BIBM, İkinci Dünya Savaşı