EXPROOF

Özellikle yer altı şehir şebekelerinde kullanılan “kablo ek tertibatının” ve yine “ek garnitürlerinin”
veya “ek muflarının” patlayıcı ortamlarda kullanılmasının her hangi bir sakıncası
yoktur. Çünkü ek yerinde herhangi bir nedenle ark çıkma veya ek yerinin su veya yağmur
alması gibi bir durum söz konusu değildir. Büyük güçlü elektrik tesisleri daha ziyade patlayıcı
ortamın dışında bulunduğu için bu gibi tesislerin kablo girişleri de bilinen yöntemlerle
gerçekleştirilmektedir.
Özel kablo ekleri yer altı madenlerinde ve hareketli açık maden işletmelerinde gündeme
gelmektedir. Bu işletmelerde, yukarıda bahsettiğimiz, hariçte kullanılan ekleme yöntemleri
kullanılabilir ise de hareketlilik ve işlerin hızlılığı nedeni ile özel ek tertibatları tercih edilmektedir..
2) GEÇMELİ TİP EKLEME (FİŞ-PRİZ)
Geçmeli tip fiş-priz şeklindeki kablo bağlama tertibatını İngiliz uzmanlar yıllardır yer altı ve
yer üstü madenlerinde uygulamaktadır. Bu tertibatlar hareketli elektrik şebekesinde ve 10
kV’ a kadar uygulanmaktadır.
Aşağıdaki resimde yer altı madenlerinde kullanılan VİCTOR firması yapımı bir kablo ek
tertibatı görülmektedir.
dişi soket erkek soket
Bu tip fiş priz siteminin sakıncaları neler olabilir?. Evvela normal ortamda dahi 6.000 volt
gibi bir şebekede fiş-priz sistemi kullanılamaz. Tertibatın rast gele açılmalara ve su girmelerine
karşı korunmuş olmasa gerekir. Türk nizamnameleri böyle bir uygulamaya müsaade
etmez. Ya kablo sabit bir şekilde eklenecek veya bu noktaya bir kesici konulacaktır ki, bu
pahalı bir yöntemdir. İngiliz uzmanların uyguladığı yöntem basit ve pratiktir. Fakat bu
uygulamanın da getirdiği ve götürdüğü avantaj ve dezavantajlar mevcuttur. Evvela fiş-priz
düzeneği sabit tesiste uygulanmaz. Hareketli kısımlarda ve özellikle motor kumandası
bulunan kablo kollarında uygulanır.
Fiş-priz sistemini uygulayabilmek için şebekenin yapısı farklı olmak zorundadır. Kablolarda
3 fazın yanı sıra bir de pilot damarı mevcuttur. Diğer bir söz ile bu gibi fiş-priz sistemi
uygulanan şebekelerde pilot koruma tabir edilen özel bir koruma yöntemi uygulanmak
zorundadır. Böylece rast gele çıkarmalara karşı önlem alınmış olun. Fişin pilot ucu diğer
faz pimlerinden daha kısadır. Fiş açılırken evvela pilot pimi çıkar ve elektriğin kesilmesini
sağlar. Burada konumuz olmadığı için pilot koruma sisteminin detaylarına girilmeyecektir.
Kısaca, pilot pimi çıktığında elektriğin kesilmesini sağlamaktır. Kesici veya motor yol
vericisi pilot devre tamamlamadan (kabloların fiş-prizleri birbirlerine bağlanmadan) kesiciyi
veya kontaktörü kapatmamaktadır. Şebeke ve elektrik sistemi buna göre dizayn edilmiştir.
Böyle bir şebeke yapısında, yukarıdaki fiş-prizleri tertibatının kullanımının hiç bir sakıncası
yoktur.
71