EXPROOF

Normal çalışmalarında ark çıkarmadıkları için e-tipi korunabilecekleri akla gelirse de hiç bir
ülkede, uzmanlar buna müsaade etmemektedirler. Elektrik motorlarında Alman uzmanlar
e-tipi korumaya müsaade ettikleri halde, transformatörlerde böyle bir uygulamaya geçit
vermemektedirler. Sebebi de transformatörlerin patladığında çok tehlikeli olmaları ve
genelde sürekli gözetimden uzak olmalarıdır. Motorlarda ise, çoğunlukla işletici motorun
yanı başındadır ve motor güçleri de trafolar kadar büyük değildir. Aynı görüş yukarıdaki
bölümlerde de bahsettiğimiz gibi vakumlu şalterlerde de hakimdir.
Yağlı trafolarda, o-tipi yani yağlı koruma uygulanmaktadır. Şalterler bölümünde de bahsettiğimiz
gibi günümüzde yağlı aletler sanayiden elini çekmekte kullanıcı tercih etmemektedir.
Bu nedenle resmen yasak olmamakla birlikte yağlı korunmuş ex-transformatörler
imalatçılar tarafından piyasaya sürülmemektedir. Kumla korunmuş q-tipi transformatörler
de mevcuttur. Daha ziyade Fransa’da yaygın olup günümüzde pek rastlanmamaktadır.
Günümüzde yağlı trafo yerine kuru tip (reçineli) trafoların kullanımı yayılmaya başlamıştır.
Buna rağmen d-tipi korunmaktadırlar. E veya m-tipi korumaya rastlanmamaktadır. Her ne
kadar trafolar normal çalışmaları icabı ark çıkarmıyorlar ise de, vakum şalterlerde olduğu
gibi güç trafolarının tamamı d-tipi korumalı muhafaza içersine alınmaktadır. Motorlarda
olduğu gibi e-tipi uygulama yapılmamaktadır.
Küçük güçteki trafolar dahi, d-tipi korumalı imal edilmektedir. Kumanda devrelerinde
kullanılan çok küçük trafolarda m-tipi korunmuş olanlar mevcuttur.
Yukarıda bir fikir vermesi için, iki firmanın yer altı madenleri için ürettikleri güç trafolarının
resmi görülmektedir. Bu transformatörlerin hem giriş ve hem de çıkışlarında mekanik
olarak bitişik kesiciler mevcuttur. Standartlar ve emniyet nizamnameleri, “patlayıcı gaz
yükseldiğinde elektrik kesilmesi* zorunluluğu ön gördüğü için bu kesiciler bitişik yapılmak
zorundadır. Bu isi güç trafolarının ağırlığını artırmakta ve yer altı tünellerine naklini
zorlaştırmaktadır.
9.04 GENEL AMAÇLI EXPROOF CİHAZ ve EK KUTULAR
Sanayide kablo eklemek ve içersine cihaz yerleştirmek maksadı ile geliştirilmiş genel
amaçlı eksproof kutular da mevcuttur. Bu kutular en kötü şartlara göre denenerek sertifikalandırılmaktadırlar.
Örneğin aşağıda resmi verilen EKSPRO firması yapımı bu kutu
üzerinde hiçbir delik ve bağlantı elemanı bulunmamaktadır. Kullanıcını isteğine göre bu
kutu üzerine 1” çapında 4 adet delik delinebilmekte ve buraya istenilen kablo rekoru
bağlanabilmektedir. Bu sayede söz konusu bu cihaz bir kablo bağlama elemanı ( ek
kutusu) olarak kullanıldığı gibi içersine istenirse bir motor kontaktörü, sigorta veya kesici
konularak bir motora yol vericisi veya herhangi bir şalt kutusu olarak da kullanılabilmektedir.
Açılacak kablo delik sayıları delik çaplarına göre değişmektedir.
www.ekspro.com yapımı ek ve cihaz kutularına örnek
GUB tipi alevsızmaz bir kutu örneği
TSE 3380’e göre Ex-d II A, B, C T6
sertifikalı. Kutu boyutları :
En az : 120x100x108 mm
Azami : 276x230x202 mm
EJB serisi alevsızmaz kutu örneği
TSE 3380’e göre Ex-d II A, B, C T6
sertifikalı. Kutu boyutları :
En az : 302x242x183 mm
Azami : 805x455x302 mm
67