EXPROOF

Alev sızmaz bir muhafazanın nasıl imal edileceği TS EN 50018 de detayları ile verilmiştir.
Burada bazı önemli noktalar vurgulanacaktır. Flanş boyları (L) ve en büyük emniyet açıklıkları
(W) aşağıda resimlerde görüldüğü gibi bağlantı şekline göre farklıdır ve tablolarda
görüleceği gibi standartlar da farklı değerler verilmektedir.
c) alev sızmazlığın denenmesi
Resim 20’de görüldüğü gibi d-tipi muhafazanın deney yöntemi prensip olarak çok basittir.
Muhafazanın içine ve dışına patlayıcı kıvamda gaz (örneğin %6 metan hava karışımı)
verilir. Sonra mahfazanın içersi otomobil bujisi ile ateşlenir. İçerdeki gaz ateşlenince dışarı
sızmamalıdır. Bunlar basınç ve gaz ölçümleri ile denetlenir. Bu deney peş peşe 6 kere
yapılır. Bu 6 deneyin hiçbirinde alev dışarı sızmamalıdır. Deney 6 dan fazla yapılmaz
çünkü flanş yüzeyleri ısınarak alevi sızdırabilir. Standartlar 3 adet deneyi yeterli
görmektedir. Bazı kaynaklar ise 10 adet denemeden bahsetmektedir.
Alev sızmazlığın (FLAMAPROOF) geliştirildiği 1920-30’lu yıllarda bu deneyler zor ve
külfetli idi. Çünkü metan gazı ile deney yapmak kolay değildir. Deney kazanına konulan
metan gazı ve bilhassa II. Grup gazlar için kullanılan propan gazı havada eşit (uniform)
dağılmıyor, metan gazı üste çıkıyor, propan gazı da dibe çöküyor idi. Eşit dağılım için
karıştırıcı pervane kullanılmakta idi. 1960 (?) lardan sonra deneyler hidrojen gazı ile
yapılmaya başlanmıştır. Çünkü hidrojen gazı hava ile homojen bir karışım sağlamaktadır
ve hidrojenin metan ve propana eşdeğer karışım oranları deneylerle tespit edilmişti. Ayrıca
deneyler özel basınçlı kaplarda yapılmaya başlanarak, d-tipi deneyleri o kadar basitleştirilmiştir
ki, laboratuarda yanında sigara içilebilecek kadar emniyetli hale gelmiştir. 1960 ve
70’li yıllarda sır olan bu deney yöntemleri günümüzde standart hale gelmiş ve Avrupa
normlarında da yerini almıştır. Aşağıda da bahsedeceğimiz gibi, gaz grupları örnek gazları
ile değil, belli orandaki hidrojen gazı ile yapılmaktadır.
d) En büyük emniyet aralığı MESG
Test gazları ile yapılan ve uzun yıllar alan deneyler sonucu gazlara ait en büyük patlama
aralığı tespit edilmiştir. MESG (maximum experimental safe gap) tabir edilen bu aralıklar
standartlarda emniyet faktörü dikkate alınarak gerçeğinden biraz düşük verilmiştir. Örneğin
metan gazının azami deneysel emniyet açıklığı 1.1 mm iken standartlar 0.8 mm olarak
vermektedir. Burada alev yolu uzunluğuna (L) dikkat etmek gerekir. L kısaldıkça MESG de
küçülmektedir. Çünkü aleve soğuyabilecek fazla bir yüzey kalmamaktadır. Aşağıda bu
değerler tablo halinde verilmiştir. MSEG eski uygulamalarda büyük iken yeni standartlar
her geçen gün, bu değerleri daha da küçültmektedirler. Örneğin 1970’lerde 0.8 mm olarak
verilen (L=25mm için) bu aralık bu gün geçerli olan EN 50 018 de 0.5 mm olarak verilmektedir.
Bunun sebebi imalatın kolaylaşması ve otomatik makineler ile istenilen toleransların
44