EXPROOF

ATEX 100a 1994 yılında yayınlandığında 1996 yılında yürürlüğe girmesi öngörülmüş fakat
buna İngiltere itiraz ederek yürürlüğün 2003’e kadar 8 yıl uzatılmasının istemiştir. Gerekçe
de, getirilen yeniliklerin İngiliz sanayine 60-100 milyar sterline mal olacağıdır. Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı tercümeyi yaparken acaba böyle bir şey düşünmüş müdür? Zannetmiyorum.
2002 de yürürlüğe konan yönetmelikte orijinalden farklı olarak yürürlük tarihi
30.06.2003 yerine 31.12.2003 olarak değiştirilmiş, yani 6 ay bir uzatma yapılmıştır. Bizim
sanayicimiz için bu süre acaba yeterlimidir. Bence hiç fark etmez. Türk sanayicilerinin
hangisi hangi yönetmelik veya tüzüğe uyuyor ki. Büyük kuruluşlar dışındaki sanayinin,
patlayıcı gaz dağıtım şirketlerinin, ve saire ATEX denilen şeyden haberleri bile olduğunu
sanmıyorum. Ufak şirketlerin hemen tamamı gayri nizami çalışıyor ve bunlara da devlet
makamları “sanayi koruma açısından” göz yumuyor. Diğer taraftan “patlayıcı ortamlar”
konusunda bilgisi olan iş güvenliği müfettişi sayısı ne kadardır bilinmez. Bu konunun en
bariz örnekleri maden işletmelerinde yaşanmaktadır. Grizulu kömür madenlerinde bir
patlama olduğunda konu gündeme gelmekte “madenlere exproof malzeme konulması”
istenmekte, fakat aradan birkaç ay geçinde konu unutulup “sümen altı” edilmektedir.
Burada birilerini suçlama değil Türkiye gerçeklerini dile getirmek istiyorum. Madalyonun
öbür yüzüne bakarsak, exproof malzeme normal ekipmanın 5-10 misli pahalıdır. Bu pahalı
ekipmanları alıp ekonomik üretim yapmak ve “gayri nizami üreticilerle” rekabet etmek kolay
değildir. Müfettişler eğer üstlerine giderlerse benim bildiğim kömür madeni işletmelerinin
%99’u kapatır gider. “Bağcıyı mı dövmek üzüm mü yemek” gibi bir durum ile karşı karşıya
gelinmektedir. Diğer taraftan “gayri nizami” olan yalnızca madenler mi? ve yalnızca
patlayıcı ortamları mı?
6. PATLAMAYA KARŞI KORUNMUŞ ALETLERİN ETİKETLERİ
Patlayıcı ortamı olan işletmelerde çalışan meslektaşlarımız çok iyi bilirler ki, ex-korumalı
aletin etiketi farklıdır ve bir aletin ex-korumalı olup olmadığı etiketinden anlaşılır. Bu
etiketleme şekli konu ile ilgili standartlarda belirlenmiştir ve aşağıdaki gibidir.
Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC), Avrupa Ekonomik Topluluğu Standartlaşma
Kuruluşu (CENELEC) ve Amerika Birleşik Devletleri Milli Elektrik Kotları’nın (NEC) ön
gördükleri etiketleme şekilleri resim 17a’ da görülmektedir. Yukarıda da izah ettiğimiz gibi
ABD de hem ZON ve hem de DIVISION sistemi aynı anda geçerlidir. Bu nedenle NEC de
iki ayrı etiket şekli ön görülmekte olup aynı resmin b) bendinde DIVISION sistemine göre
sertifika alan aletlerin etiket şekli görülmektedir.
39