EXPROOF

I. BİRİNCİ KISIM:
TEMEL TANIM ve TEMEL BİLGİLER
1. KISA TARİHÇE
Maden sanayi bilinen en eski sanayi kollarından biridir ve patlayıcı ortamlarla ilk karşılaşma
kömür madeni ocaklarında olmuştur. Bu nedenle patlayıcı ortamlarla ilgili tedbirlerin
(exproof teknolojisinin) öncülüğünü maden sanayi yapmıştır. Dolayısı ile yazımızda sık sık
madenlerden söz edilmektedir.
Maden sanayinin tarihçesi çok eski zamanlara inmekle beraber elektriğin sanayideki
geçmişi en çok 100 yıl kadardır. 1800’lerin sonlarına ve 1900’lerin başlarına doğru artan
enerji ihtiyacı ile kömür ve petrol üretimi hızla artmaya başlamıştır. Bu arada diğer sanayi
kollarında kullanılan elektriğin üstün özellikleri fark edilerek maden ocaklarında ve petrol
rafinerilerinde elektrik enerjisi kullanımına başlanmıştır. Elektriğin maden ocaklarına inişi
1900 yıllarına rastlar. Uzun bir geçmişi olan maden ocaklarında grizunun tehlikesi bilindiğinden,
kullanılacak elektrik aygıtlarının da tehlike yaratıp yaratmayacağı hemen dikkate
alınarak gerekli önlemler alınmıştır. Yani elektriğin maden ocağında kullanımı bir dinamite
veya lambaya benzemez. Önce kullanılıp sonra önlemleri alınmamıştır. Başlangıçtan
itibaren hemen tedbirler düşünülmüş, bir dinamit veya lamba kadar madenciyi uğraştırma
mıştır. Ne var ki , ilk zamanlar grizulu maden ocağının kendi özel şartlarında denemeler
yapılmış, bu günkü gibi genel geçerliliği olan özel deney yöntemleri uygulanmamıştır.
Zamanımızda deney yöntemleri geliştirilip kolaylaştırılmış ve standart hale getirilmiştir. Bu
konuda ülkemizde de TSE tarafından yayınlanan standartlar mevcuttur
Buharlı gemilerin gelişmesi ile 1800’lerde kömüre ihtiyaç artmış ve kalorisi yüksek olan yer
altı taş kömürü üretilmeye başlanmıştır. O devirlerde yer altı tünellerinin (galeri)
aydınlatılması petrol lambaları ile yapılıyor idi. Açık alevli olan petrol lambası kömürün
çıkardığı metan gazını (grizu) şüphesiz patlatıyor idi. Derinlere inildikçe grizu da
3