Tekin AVANER - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
18.01.2013 • Views
Share Embed Flag

Tekin AVANER - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Tekin AVANER - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Tekin AVANER - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
kitaplar.ankara.edu.tr

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

<strong>Ankara</strong> üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi<br />

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA)<br />

Birgül Ayman GÜLER (Editör)<br />

<strong>Tekin</strong> <strong>AVANER</strong> - M. Murat BASKICI<br />

Sonay BAYRAMOĞLU - Tayfun ÇINAR<br />

Bülent DURU - Nuray E. KESKİN<br />

Ceren KALFA - Barış ÖVGÜN<br />

Menaf TURAN - Ozan ZENGİN

<strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi : 2<br />

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA)<br />

AÇIKLAMALI<br />

YÖNETİM ZAMANDİZİNİ<br />

1 9 2 9 - 1 9 5 9<br />

Birgül A. GÜLER (Editör)<br />

<strong>Tekin</strong> <strong>AVANER</strong><br />

M. Murat BASKICI<br />

Sonay BAYRAMOĞLU<br />

Tayfun ÇINAR<br />

Bülent DURU<br />

Nuray E. KESKİN<br />

Ceren KALFA<br />

Barış ÖVGÜN<br />

Menaf TURAN<br />

Ozan ZENGİN<br />

<strong>Ankara</strong>, 2007

(c) AÜ SBF KAYAUM, Birgül A. Güler (Ed.)<br />

Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1929-1939<br />

Türkiye Cumhuriyeti idare Tarihi Araştırması (TİDATA)<br />

AÜ SBF Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi: 2<br />

<strong>Ankara</strong>, 2007<br />

Prof. Dr. Birgül Ayman GÜLER Araştırma Yöneticisi<br />

Nuray Ertürk KESKİN Araştırma Yönetici Yrd.<br />

Yrd. Doç. Dr. M.Murat BASKICI<br />

Yrd. Doç. Dr. Sonay BAYRAMOĞLU<br />

Dr. Tayfun ÇINAR<br />

Dr. Bülent DURU<br />

<strong>Tekin</strong> <strong>AVANER</strong><br />

Ceren KALFA<br />

Barış ÖVGÜN<br />

Menaf TURAN<br />

Ozan ZENGİN<br />

ISBN: 978-975-482-743-9<br />

I.Kamu Yönetimi 2. Türk idare Tarihi 3. Cumhuriyet Tarihi 4. Yönetim Zamandizini<br />

I. Güler, Birgül Ayman (Ed.), II. Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1929-1939<br />

Yayına Hazırlama: Serpil Hoşafçı<br />

Kapak Tasarım: Fikret Sarı<br />

Baskı Yeri:<br />

<strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Basımevi<br />

incitaşı Sokak No: 10 06510 Beşevler/ANKARA<br />

Tel: O (312) 213 66 55<br />

Basım Tarihi: 29/06/2007<br />

Yayın Yeri:<br />

AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

KAYAUM Müdürlüğü<br />

Cebeci - <strong>Ankara</strong><br />

Tel: (0312) 59512 85<br />

Eposta: kayaum § politics.ankara.edu.tr<br />

Site: http://kayaum.politics.ankara.edu.tr<br />

Bu çalışma<br />

<strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Bilimsel Araştırma Projeleri Müdürlüğünce desteklenmiş<br />

ve Temmuz 2005 - Kasım 2006 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.

Kısaltmalar<br />

Sunuş<br />

İÇİNDEKİLER<br />

Otuzlu Yıllarda Yönetim 1<br />

BirgülA. GÜLER<br />

1929: Yönetimde Merkeziyetçiliğin İnşası 21<br />

Sonay Bayramoğlu ÖZUGURLU<br />

1930: Muhalefet ve Belediyeler Yılı 107<br />

Nuray Ertürk KESKİN<br />

1931: Tasarruf Yılı: Tek Partili Dönemin Başlangıcı 229<br />

Bülent DURU<br />

1932: Temmuz Kararları Çerçevesinde Devletçiliğe Geçiş 303<br />

Tayfun ÇINAR<br />

1933: Planlamada Sümerbank Modeline Geçiş 413<br />

Ceren KALFA<br />

1934: Planlama İçin Örgütlenme Yılı 521<br />

Menaf TURAN<br />

1935: Personel Sisteminde Barem Tartışmaları 617<br />

<strong>Tekin</strong> <strong>AVANER</strong><br />

1936: Parti ile Devletin Bütünleşmesi 705<br />

Ozan ZENGİN<br />

1937: Anayasal Yenilenmeler ve Siyasi Müsteşarlık 811<br />

Barış ÖVGÜN<br />

1938: Bekleyiş ve Endişe 895<br />

M.Murat BASKICI<br />

1939: Yerde ve Yönetimde 'Deprem' 979<br />

T. AV ANER, N. E. KESKİN, B. ÖVGÜN, M. TURAN<br />

Genel Kaynaklar 1075<br />

Araştırmacılar Hakkında 1083<br />

Dizin 1091<br />

v<br />

vii

KISALTMALAR<br />

Zamandizin sayfalarında son sütunda kullanılan kısaltmalardan bazıları kurum,<br />

bazıları süreli yayın, bazıları da kitap adlarını temsil etmektedir. <strong>Kitaplar</strong>da<br />

kullanılan kısaltmalar kitabın başlığının ilk harflerinden oluşmaktadır.<br />

Okuyucu tam künyeyi görmek için bu kitabın sonundaki "genel kaynaklar "a<br />

gitmeli, başlık kısaltmasının yanındaki yazar soy adına bakmalıdır.<br />

A: Akşam Gazetesi<br />

AA: Anadolu Ajansı<br />

ADPİD: Akşin, 1991<br />

AE: Özerdim, 1981<br />

AH: Şimşir, 1989<br />

AHKYG: Çankaya, 1985<br />

AKSCK: Özakman, 1999<br />

ALS: Dural, 2002<br />

AND: Şahingiray, 1955<br />

ATCTK: Kocatürk, 1988<br />

ATDK: Kocatürk, 1973<br />

AV: Leventoğlu, 1968<br />

AY: Feyzioğlu, 1981<br />

AYG: Önder, 1975<br />

BB: Belediyeler Bankası<br />

BCA: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi<br />

BD: Belediyeler Dergisi<br />

BKK: Bakanlar Kurulu Kararı<br />

BKY: Bakanlar Kurulu Yönetmeliği<br />

BMM: Büyük Millet Meclisi<br />

BTİP: Kuruç, 1988<br />

BÜK: Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong><br />

Kronolojisi<br />

BULMAÇ: Özşen, 1996<br />

C: Cumhuriyet Gazetesi<br />

ÇAS: Minibaş, 1994<br />

CDİT: Tezel, 1986<br />

CDTA: Cumhuriyet Dönemi Türkiye<br />

Ansiklopedisi<br />

CHF: Cumhuriyet Halk Fırkası<br />

CHP: Cumhuriyet Halk Partisi<br />

CK: Korkut, 1964<br />

CT: Korkud, Yiğitbaş<br />

CTEK: Cumhuriyet Tarihi Ekonomi<br />

Kronolojisi.<br />

CYBY: Yapı Kredi Yayınları, 1999<br />

CYY: Cumhuriyetin 75 Yılı<br />

DOKKAG: Kocatürk, 1992<br />

DT: Goloğlu, 1972<br />

EYT: Gökmen, 1973<br />

EYTKP: Ölçer, 1973<br />

GB: Uluatam, 2001<br />

GGCT: Tutkun, 2000<br />

HNK: Melek, 1991<br />

İA: Aydemir, 1968<br />

İH: Işıklı, 2002<br />

İHE: Postacıoğlu, 1982<br />

İl: Göreli, 1952<br />

İİH: Kuru, 2004<br />

İPRB: Kuruç, 1963<br />

JEM: Jandarma Emirler Mecmuası<br />

K: Karagöz<br />

KAG: Kocatürk, 1992<br />

KSADKK: Kurtuluş Savaşı ve Atatürk<br />

Devrimi Kısa Kronoloji, 1972<br />

MİMB: Toprak, 1995<br />

MTTK: Modern Türkiye Tarihi<br />

Kronolojisi<br />

MY: Meclis Yorumu<br />

OİVCDMİ: Öner, 2001

RG: Resmi Gazete<br />

RGS: Resmi Gazete Sayısı<br />

RU: Resimli Uyanış<br />

SAÜ: Sakarya <strong>Üniversitesi</strong><br />

SCF: Serbest Cumhuriyet Fırkası<br />

SGA: Son Günlerinde Atatürk, 1958<br />

SP: Son Posta Gazetesi<br />

ST: Armaoğlu, 1994<br />

T: Tan Gazetesi<br />

TAR: Ökçün ve Ökçün, 1974<br />

TB: Tümerkan, 1946<br />

TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi<br />

TBMMKGH: Türkiye Büyük Millet...,<br />

1998<br />

TBT: Türk Basın Tarihi 1919-1965<br />

TBYYTKBY: Alada<br />

TCAMA: Yavuz, (Der.) 1976<br />

TCSYK: Anadolu Ajansı, 2005<br />

TCTD: İnan, 1973<br />

TCTPYK: Tunçay, 1999<br />

TCYK: Uyanık.<br />

TD: Boratav, 1974<br />

TDPİİK: Soysal, 1993<br />

TDSMİ: Apak, 1952<br />

TGKT: Cem, 1989<br />

TİD: Türk İdare Dergisi<br />

vi<br />

TİDATA: Türkiye Cumhuriyeti İdare<br />

Tarihi Araştırması<br />

TİT: Tönük, 1945<br />

TK: Türk Kooperatifçisi<br />

TK: Jaeschke, 1990<br />

TPC: Goloğlu, 1974<br />

TPDCHP: Uyar, 1999<br />

TSA: Soysal, 1989<br />

TTK: Türkiye Taşkömürü Kurumu<br />

TTOMAR: Ökçün, 1962<br />

TTY: Kongar, 1985<br />

TUSKUP: Güven, 1982<br />

TYT: Akşin, 1996<br />

U: Ulus Gazetesi<br />

UGTDO: Tekeli, İlkin, 1982<br />

UM: Koçak, 2003<br />

UM: Umum Müdürlük<br />

UM: Umumi Müfettişlik<br />

Ü: Ülkü (Halkevleri Dergisi)<br />

ÜKC: Tanyeli, 1998<br />

V: Vakit Gazetesi<br />

Y: Yarın Gazetesi<br />

YK: İçişleri Bakanlığı, 1983<br />

YL: Erhan (Ed.), 2003<br />

ZC: Zabıt Ceridesi

SUNUŞ<br />

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması: 1929-1939, kısaca TİDATA<br />

adlı bu çalışma, ülkemizin otuzlu yıllarında kamunun yönetimini irdelemek<br />

amacıyla 2004 yılında tasarlanmıştı. Araştırma <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Bilimsel<br />

Araştırma Projeleri Müdürlüğü'ne önerildi. İlgili birimin öneriyi uygun görmesi<br />

üzerine, çalışma 28 Haziran 2005 günü başlamış oldu. Çalışma Siyasal Bilgiler<br />

Fakültesi bünyesinde kurulu bulunan Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama<br />

Merkezi'nin programına alınarak yürütüldü ve öngörüldüğü gibi bir yıl içinde<br />

tamamlandı.<br />

TİDATA, 1929-1939 döneminde Türk kamu yönetiminin karar ve<br />

olaylarını açıklamalı zamandizin yöntemiyle ortaya koyan bir başvuru yayını<br />

üretme amacıyla gerçekleştirilmiş akademik bir çalışmadır. Bir başka deyişle<br />

araştırmanın okuyucu bakımından hedef kitlesi kamu yönetimi alanındaki<br />

araştırmacılardır.<br />

Kronoloji -zamandizin, tarihsel olayları zaman sıralamasına göre gösterme<br />

olarak tanımlanır. Her zamandizin tarih ve olay başlıklı iki sütun üzerine<br />

kurulur. Ancak daha doyurucu olan, bu çalışmanın açıklamalı yapılmasıdır.<br />

TİDATA, 1929-1939 döneminin yönetim yapısına ilişkin olarak açıklamalı<br />

zamandizin yapmayı hedeflemiştir. "Açıklamalı"lık, belirli bir olayın anlam ve<br />

önemini saptama çabasına girişmek demektir. Bu birkaç türlü<br />

gerçekleştirilebilir: Açıklama olaya ilişkin ek bilgi olabilir; neden belirtilerek<br />

verilebileceği gibi bağlam belirtilerek de verilebilir ya da olayın etkisi<br />

gösterilerek yapılabilir. Ya da açıklama bir başka olay hatırlatması da olabilir.<br />

Çalışmanın zamandizin boyutu yoğun emek sarfetmeyi, açıklamalı olma<br />

özelliğiyse dönemin çözümlenmesi için gerekli tartışmaların yürütülmesini<br />

gerektirmektedir. Bu, her iki boyutuyla sabır ve dikkat gerektiren bir iştir.<br />

Gerçekten de tüm verilere erişme güçlüğünün yanı sıra, çalışılan alanın<br />

'olay'larını geniş bir yığının içinden atlamadan doğru bir biçimde seçip<br />

çıkarmak ve bunun neden, sonuç-etki, bağlam bakımından doğru açıklamasını<br />

yapmak, ciddi sabır, dikkat ve donanım gerektiren işlerdendir.<br />

Bu kitapta yer alan zaman sıralı olaylar, yönetsel nitelik taşıyanlardır. Bir<br />

başka deyişle yapılan iş 'iktisadi', 'siyasi', 'mali', 'dış ilişkiler' değil, 'yönetim'<br />

zamandizinidir. Araştırmanın kapsamını belirleme bakımından yönetsel olay<br />

devlet örgütlenmesinin genel-sivil, askeri, adli, akademik yönetim alanlarına ait<br />

olan karar ve olaylardır. Sayılan alanlarda alman kararların özelliği,<br />

sayılabilecek bütün diğer toplumsal boyutları ya neden ya sonuç olarak<br />

içermeleridir. Yönetim zamandizininde bunlar, kendilerini yasa, genelge gibi<br />

hukuksal araçlarda, seçim bildirgeleri, hükümet programlan gibi siyasal<br />

belgelerde, raporlarla görüş-inceleme gibi bürokratik kurumsal metinlerde<br />

vii

gösteren kamu politikasının unsurları olarak yer alırlar. Çoğu zaman yönetsel<br />

olanla özdeş sayılan örgütsel olaylar, çalışmanın görüş alanı içinde önemli bir<br />

yer tutar. Bunlar devlet kurumlan, yönetsel kademelenme müdahaleleri,<br />

personel atama ve görevden alma kararları, devlet bütçesi, yargı kararlan olarak<br />

belirir. Yönetim zamandizini, kamu politikası ile kamu örgütlenmesi olaylarını<br />

birlikte kapsayacak biçimde tasarlanmıştır.<br />

Açıklamalı yönetim zamandizini çalışmasının seksendört yıllık Cumhuriyet<br />

dönemi yerine onbir yıllık görece kısa bir dönemi kapsamasının temel nedeni,<br />

çalışmanın belli bir sürede tamamlanma zorunluluğudur. Belirlenen işin bir yıl<br />

içinde yapılma gereği, belli bir dönem belirlemeyi zorunlu kılmıştır. Dönemin<br />

1929-1939 olarak seçilmesinin ise birkaç nedeni vardır. 1923-1928 dönemi<br />

belgelerin önemlice bölümünün Osmanlıca olduğu yıllan kapsar. Bu engel<br />

sözkonusu yılları elemeye yol açmıştır. 1929 yılı, bu engelin ortadan kalktığı ilk<br />

yıldır. Ama daha önemlisi 1929, dünya ekonomik bunalımı nedeniyle dünyada<br />

da Keynesci politikalarla yönetilecek yeni bir dönemin açıldığı; ülke<br />

yönetiminde Lozan'dan kaynaklanan kısıtlamaların sona erdiği; Cumhuriyet<br />

döneminin kapsamlı yönetsel düzenlemelerinin gerçekleştirildiği; tüm diğer<br />

bilim dallarınca 'devletçilik' adı verilen yeni bir iktisadi dönemin başladığı<br />

yıldır. 1929'la açılan dönem, hem dünyada hem ülkede koşulları kökten<br />

değiştiren İkinci Paylaşım Savaşı gibi olağanüstü bir dönemin açıldığı 1939<br />

yılına kadar görece türdeş yıllan kapsar. Gerçekten de savaş, Türkiye içinde<br />

doğrudan yer almamışsa da, tüm yönetsel olaylarda gerekçeleri örten ya da<br />

kendinde toplayan yeni bir dönem açmıştır. Öte yandan 10 Kasım 1938, yönetim<br />

sisteminde baskın ve yönlendirici bir unsur olan Cumhuriyet'in kurucusu ve<br />

dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ü yitirdiğimiz tarihtir. 1939<br />

yılı, yönetim sistemi incelemesini bu büyük değişiklik ve savaş koşullan<br />

ortamında kapatmanın en uygun durağı olarak değerlendirilmiştir.<br />

1929-1939 devletçilik ve tek partili siyasal rejim yıllardır. Batılı demokratik<br />

değerlere göre tek partililik ve Batılı neoliberal değerlere göre devletçilik,<br />

bürokratik-otoriter diktatörlük ya da 'kölelik yolu'dur. Ne var ki bu dönem,<br />

Cumhuriyet'in ülke kalkınmasında en yüksek sosyoekonomik gelişme hızları<br />

sergilediği yılları içermektedir. Öte yandan dönem tek partilidir, ama kurulan<br />

hükümet sayısı çok partili zamanlarda kurulan hükümet sayısını geride<br />

bırakacak kadar yüksektir. Otuzlu yıllann yönetim deneyimi, liberal siyaset<br />

teorisinin batı-merkezci ve değer yüklü kabullerini derinden sarsan zenginlikler<br />

sergilemektedir. Gerçekte dönemin sonuna doğru anayasal ilkeler arasında yer<br />

alan devletçilik ne tür bir politikadır? Devletçiliğin yönetim mekanizması nasıl<br />

kurulmuştur? Tek partililik, gerçekten mutlak bir güç yoğunlaşması üzerinde mi<br />

yükselir? Bu rejim kendine özgü bir çoğulculuğa sahip midir? Tek partili siyasal<br />

rejimin yönetsel mekanizması nasıldır?.., Döneme ilişkin yönetim<br />

zamandizininin, doğru ve yeterli verilerle bilgileri sunarak, bu ve benzeri temel<br />

sorulara doğru açıklamalar getirmemize olanak vereceği umulmaktadır.<br />

viii

* * *<br />

Açıklamalı Yönetim Zamandizini, 1929-1939 yıllarına ve başlangıcı ya da<br />

sonuçlan bu yıllarda olan olgulara ilişkin araştırma yapacak olanların<br />

amaçlanna uygun olarak kullanabilecekleri bir tür veritabanı olarak görülebilir.<br />

Bu açıdan çalışmanın gereksinme duyulan verileri sunduğunu ummaktan başka<br />

yapabileceğimiz birşey yok.<br />

Araştırmacılar zamandizinden araştırma konusu üretmek amacıyla da<br />

yararlanabilirler. Örneğin, saptanabilen 'görevden alma' kararlan bir araştırma<br />

konusudur. Üst kademe yöneticilerin görevden alınması, yönetimde bireyin<br />

kendisine, yöredeki sorunlara, ilgili kurumda farklı bir kadrolaşmaya ilişkin<br />

nedenlerden kaynaklanmış olabilir. Eldeki belgeler çoğu zaman gerekçe<br />

belirtmeden 'görülen lüzum üzerine' derken, kimi zaman 'aciz ve kabiliyetsizliği<br />

nedeniyle' demekte, ama çoğu zaman hangi yasa hükmüne dayanıldığını<br />

belirtmektedir. Zamandizinden alınacak bu tür 'olay'lann üzerine eğilmek, anı<br />

kitaplarına başvurularak, kurum ya da yörede araştırma yapılarak ilgi çekici<br />

yönetsel öyküler yaratmaya yarayabilir. Bu tür profil çalışmaları, yönetim<br />

dünyasına ilişkin bilgilerimizi kayda değer ölçüde zenginleştirecektir.<br />

Yine örneğin zamandizinde çokça rastlanan bucak kurma, köy bağlantısı<br />

değiştirme kararlan bir başka araştırma konusudur. Bu değişiklikler, belli bir<br />

zaman aralığında belli bir yöredeki toplumsal yapı üzerine müdahalelerin<br />

niteliğine ve yöredeki sorunlara getirilen yönetsel çözümlere ilişkin görüşümüzü<br />

keskinleştirmeye yardımcı olur.<br />

Araştırmacılar zamandizinden belli bir olayı seçip derinlemesine araştırma<br />

konusu yapmanın yanısıra, farklı olaylar arasında bağlantı kurarak zincir de<br />

çekebilir. Örneğin 1931 yılında devletçilik ilkesinin ilanı, 1 Ocak 1932'de Kadro<br />

Dergisi'nin yayımlanmaya başlaması, yayın sahibinin Yakup Kadri<br />

Karaosmanoğlu olması, 1932 yılında halkçı devletçilik uygulamalarını yöneten<br />

grubun görevden alınması, 1934 yılında Karaosmanoğlu'nun Arnavutluk'a elçi<br />

olarak atanması ve aynı yılın Ekim ayında Kadro Dergisi'nin kapanması...<br />

devletçilik politikalannın genel seyrinin anlaşılmasına yardımcı olabilecek<br />

zincirlerden biridir.<br />

Kamu yönetiminde üstkademe yöneticilik görevlerinde bulunmuş kişiler,<br />

bürokratlar, yönetim çalışmalanmızda büyük ölçüde ihmal edilmiş araştırma<br />

konulandır. Açıklamalı Yönetim Zamandizini bu açıdan bir veritabanı olarak<br />

değerlendirilebilir. Başbakanlık ve bakanlık müsteşarlarıyla genel müdürlerinin,<br />

büyük kamu iktisadi teşebbüslerinin başında görev yapanlann, umumi<br />

müfettişlerin, mülki yönetimde valilik-kaymakamlık ve il müdürlüğü görevleri<br />

üstlenenlerin, il genel meclisi üyeliği ve belediye başkanlığı yapanlann kişisel<br />

mesleki yaşamlan, Türkiye'de yönetsel seçkinler sistemini anlamamızda anahtar<br />

rolü üstlenebilir. Araştırma sırasında üstkademe yöneticilerin yalnızca günlük<br />

yönetsel yaşamla yetinmedikleri, bazılannın görevlerinden ayrılarak siyasal<br />

ix

elitin parçası oldukları, bazılarının çeşitli yayın organlarında mesleki yazılar<br />

kaleme aldıkları, bazılarının akademik alanda yer aldıkları saptanmıştır.<br />

Zamandizin incelendiğinde elimizde uzunca bir devletçilik bürokratları listesi<br />

olduğu görülecektir.<br />

Siyasal kişiliklerin yaşamları üzerine bilgilerimiz görece geniştir; buna<br />

karşın sivil - askeri - adli - akademik yönetim alanlarında işgörmüş yerliyabancı<br />

uzman ve üstkademe yöneticileri neredeyse tümüyle gölgededir.<br />

Örneğin, 1926-1938 yıllarında kesintisiz görev yapmış olan bir başbakanlık<br />

müsteşannın araştırılması oldukça öğretici olabilir. Sosyal plancılığın bürokratı<br />

A. Şerif Önay üzerine İlhan Tekeli-Selim İlkin tarafından yapılmış çalışma, bu<br />

tür incelemelerin ne denli öğretici olduğunu görmeye yeterlidir. Yabancı<br />

uzmanlar üzerine çalışmak da bir başka konu olabilir. Türkiye'nin planlamasında,<br />

üniversite yapılanmasında, maliye sisteminin oluşmasında, maden yönetiminde,<br />

fabrika kurma çalışmalarında, hemen tüm alanlarda kamu politikalarının<br />

ve yönetsel örgütlenmenin yönüne etki etmiş bu kişileri tanımak ilginç olabilir.<br />

Hazırlanmış raporları bulmak ve bunları incelemeye konu etmek, araştırma<br />

gündeminin bir başka maddesi olarak not edilebilir. Çalışma sırasında ve<br />

çalışma bittiğinde, tüm araştırmacılar, "maden yönetimi" konusunun kendi<br />

başına derinlemesine çalışılması gerektiği; bu araştırmanın bir sektörün<br />

yönetiminde etkili olan ekonomik, toplumsal, siyasal ve yönetsel tüm unsurların<br />

ortaya çıkarılmasına hizmet edeceği görüşünde birleşmişlerdir. Kısacası,<br />

açıklamalı yönetim zamandizini, araştırma konusu geliştirmek bakımından<br />

kullanılabilecek bir araç olarak değerlendirilebilir.<br />

Bunlar, zamandizinden nasıl yararlanılabileceğine ilişkin birkaç örnektir.<br />

Çalışmanın ne amaçla nasıl kullanılabileceği, asıl olarak ilgilenecek araştırmacılar<br />

tarafından belirlenecektir.<br />

* * *<br />

Çalışma Siyasal Bilgiler Fakültesi kütüphanesi, TBMM Kütüphanesi ve<br />

Cumhuriyet Arşivleri başta olmak üzere, İçişleri Bakanlığı Arşivi'yle<br />

İstanbul'daki Bayezıt Devlet Kütüphanesi, Selimiye Kütüphanesi, İstanbul<br />

Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı'nda gerçekleştirilmiştir. Tüm<br />

kurumların görevlilerince gösterilen ilgi ve destek, çalışmaların istekle<br />

sürdürülüp amaca uygun biçimde sonuçlandırılmasında çok etkili olmuştur.<br />

İçişleri Bakanlığı arşive girmemize, çalışmamıza izin vermiş ve gereken her<br />

türlü kolaylığı göstermiştir. Bakanlığın devasa depo ve dolap sistemi gerçekten<br />

etkileyicidir. Ne var ki, asıl olarak Bakanlık çalışmalarına destek olma amacı<br />

doğrultusunda düzenlenmiş bulunan arşivden araştırma amacı doğrultusunda<br />

İlhan Tekeli ve Selim İlkin, "Kurtuluş Savaşı sırasında, Avrupa'daki bir Türk Gencinin<br />

Kalkınma Sorunlarıyla İlgili Çalışmaları", Armağan: Kanuni Esasinin 100. Yılı, AÜ SBF<br />

Yayını, s. 257-305.

yararlanmanın güç olduğu görülmüştür. Araştırma grubu, ön çalışmalar sonunda<br />

zaman unsurunu da gözönünde bulundurarak bu olanağın kullanılmasından<br />

vazgeçmek zorunda kalmıştır. Bu, yönetim zamandizini çalışması bakımından<br />

eksiklik olarak kaydedilmeli, benzer bir çalışmaya girişecek başka araştırmacılara<br />

İçişleri Bakanlığı Arşivi'nden yararlanmanın gerekli olduğu belirtilmelidir.<br />

Çalışma temel olarak dört tür kaynak üzerinden yürütülmüştür. Bunlardan<br />

birincisi günlük gazeteler ile dergilerdir. İkincisi Resmi Gazete, Tutanak Dergisi<br />

(Zabıt Ceridesi), Bulmaç'tır. Üçüncüsü Cumhuriyet Arşivleri'nde kullanıma<br />

açılmış bulunan yazışmalardır. Dördüncü kaynak grubunu, içinde zamandizin<br />

çalışmaları da bulunan araştırma yayınları oluşturmuştur. Günlük gazetelerle<br />

dergiler, yönetsel yaşamın kamuoyu gündemine girmiş boyutlarını yakalamaya<br />

çok yardımcı olan kaynaklardır. Resmi Gazete, yalnızca kural koyan mevzuat<br />

belgelerini değil, atama ve görevden alma, yönetsel kademe kurma ya da<br />

değiştirme, kurumsal yapılanma, imtiyaz gibi iktisadi ve vatandaşlığa alma ya da<br />

çıkarma gibi siyasal alanlarda hak tanıma - izin verme - hak kaldırma<br />

işlemlerine ilişkin veriler sunan bir belgedir. Cumhuriyet Arşivleri'yse, Resmi<br />

Gazete'de kurala dönüşüp sonuçlanan işlemlerin geri planını görmeyi sağlayan<br />

kaynaklardan oluşmaktadır. Bu malzeme üzerinde çalışmanın oldukça heyecan<br />

verici olduğunu belirtmek gerekir. Dördüncü tür kaynaklara, genel yazına<br />

gelince, incelenen dönem bakımından bu dünyanın sanıldığından çok daha<br />

zengin olduğu söylenmelidir. Araştırma sırasında bu kaynakların tüketildiğini<br />

söylemek olanak dışıdır. Araştırmacılar, ileride yapacakları işler için nasıl geniş<br />

bir çalışma malzemesine sahip olduklarını görmeyi ve araçları tanımış olmayı,<br />

edinilen kazammlardan biri olarak değerlendirmektedirler.<br />

Elinizdeki yayın, kitabın sonundaki listeden haklarında bilgi<br />

edinebileceğiniz akademisyenler grubunca gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubu<br />

üyelerinden beşi kamu yönetimi/yönetim bilimi alanında çalışmakta, üçü<br />

kentleşme-çevre, ikisi siyaset bilimi, biri iktisat bilim alanlarında görev<br />

yapmaktadır. Grup çalışması sürekli etkileşim içinde yürütülmüş olmakla<br />

birlikte, her araştırmacının incelediği yıla kendi uzmanlık alanının rengini ve<br />

doğal olarak kendi uslubunu taşıdığını söyleyebiliriz. Sanınz okuyucu bölümleri<br />

irdelerken bu farklılıkları hissedecektir; ancak ilgi ve uslup renklerinin<br />

araştırmanın bütünlüğünü etkilemediği görüşündeyiz. Zamandizin sayfalarında<br />

"olay" ve "açıklama" sütunlarını, kullandığımız kaynağın dilini koruyarak<br />

oluşturduk. "Ziraat Vekaleti", "Dahiliye Vekaleti" gibi eski dilde kullanımları,<br />

özellikle özel ad oldukları sürece güncel Türkçe ile yazmadık. Ancak bazı<br />

durumlarda anlamayı kolaylaştırdığını düşündüğümüzde, konuyu güncel Türkçe<br />

ile yazdık. Kaynak sütununu ise, kitabı kullanacak başka araştırmacıların bir<br />

olayla ilgili kaynaklara erişmelerini hızlandıracak biçimde mümkün olduğunca<br />

ayrıntılı işlemeye özen gösterdik.<br />

* * *<br />

xi

TİDATA Açıklamalı Yönetim Zamandizini, <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong>'nin<br />

sağladığı mali olanaklar sayesinde gerçekleştirilebilen bir çalışmadır. Önerimize<br />

verdiği destek için kurumumuza ve Bilimsel Araştırma Projeleri Müdürlüğü<br />

görevlilerinin destekleyici çabalanna teşekkür ediyoruz. Cumhuriyet Arşivleri,<br />

bu çalışmanın gerçekleştirilmesi bakımından en önemli kurum olmuştur.<br />

Kurumun yöneticisi Dr. Yusuf Sarınay'a ve işlerine bağlılıklarına tanık<br />

olmaktan büyük zevk aldığımız arşiv çalışanlarına çok şey borçluyuz. SBF<br />

kütüphanesi, TBMM kütüphanesi ve İçişleri Bakanlığı yetkililerine,<br />

araştırmanın İstanbul ayağının düzenlenmesinde gösterdiği ilgi ve yardımı için<br />

Çağlar Yumurtacı'ya, çalışmamızı basım öncesinde okuyarak hem biçim hem<br />

içerik bakımından eksiklikleri gidermemize yardımcı olan meslekdaşımız Dr.<br />

Ör san Akbulut'a teşekkürü zevkli bir borç sayıyoruz.<br />

xii<br />

Çalışma Grubu<br />

16 Kasım 2006

OTUZLU YILLARDA YÖNETİM<br />

Birgül A. GÜLER*<br />

Türk kamu yönetimi çalışmaları, genel olarak anayasal, siyasal, hukuksal<br />

incelemelerle örtülüdür. Bu örtüde "yönetsel" çalışmaların varlığından söz<br />

etmek güçtür. Kamu yönetimi anayasal-siyasal-hukuksal boyutlar olmadan<br />

incelenemez. Yönetim incelemelerinde bu araçlara sahip olmak gerekli koşullan<br />

sağlamak demektir. Ne var ki, genel - temel kurallan ele veren bu üç boyut,<br />

kamunun yönetiminin nasıl ve neden öyle "gerçekleştirildiğini göstermeye<br />

yetmez. "Neden öyle" sorusunun yanıtı büyük ölçüde iktisat araştırmacılarının<br />

çalışmalanndan yardımla sağlanabilir. "Nasıl" sorusunun doğrudan yanıtını<br />

bulabilmek ve bunu "neden" sorusuyla birlikte ortaya çıkarmak içinse yönetim<br />

bilimi alanında iş görmek gerekir.<br />

Kavramsal Çerçeve ve Yöntem Hakkında<br />

Anayasal inceleme, araştırmacılara sistemi 1921 - 1924 - 1961 - 1982<br />

yıllannda toplanan dört dilim olarak görme çağnsı yapar. 1924 Anayasası,<br />

örneğin kamu yönetiminde "yetki genişliği ile görevler aynlığı" ilkelerini getirir.<br />

Oysa bu anayasal temel, yönetim uygulamasında biri 1929'da öbürü 1949'da<br />

doğrudan İl İdaresi Kanunu düzenlemeleriyle iki kez kınlmıştır. Anayasal ve<br />

yasal ifadeler ilgili hukuksal metinlerde korunmakla birlikte görevler aynlığı<br />

ilkesinin yönetim sürecinde varlığı fiilen ortadan kalkmıştır. Buna karşılık<br />

ilkenin anayasal varlığı 1961 Anayasası'na kadar sürer. Benzer durum 1982<br />

anayasal düzeni için de geçerlidir. Bu kez 'görevler aynlığı' ilkesi anayasadan<br />

çıkmış, ama kamunun yönetimi, adım adım 'görevler aynlığı' sistemine göre<br />

kurulur hale gelmiştir. 2000'li yıllarda çıkanlan İl Özel İdaresi Kanunu,<br />

Belediye Kanunu ve Kamu Mali Yönetimi Kanunu bu gelişmenin son araçlan<br />

olmuştur. Anayasal ve hukuksal yaklaşım, bu sorunu kendi kurallar sistemi<br />

içinde tartışır; ama ortaya çıkan durumun neden ve nasıl gerçekleştiğine ilişkin<br />

açıklamalar yapmaz. Hem durumdaki sorunu görmenin hem de bunun nasıl ve<br />

neden ortaya çıktığını anlamanın yolu, konunun "yönetsel" boyutunu görüş<br />

alanına çekmek; kamunun yönetiminde "yönetsel" boyutu araştırmaya odaklanmaktır.<br />

Siyasal inceleme, araştırmacılan siyasal rejime göre dönemlendirerek<br />

çalışmaya yönlendirir. Kamunun yönetimini parlamento - hükümet - seçim<br />

sistemi sacayağına yerleştirir. Tek-partili sistem ile çok partili sistem gibi...<br />

Genellikle ilki tek-sesli, baskıcı, öbürü ise çok-sesli, demokratik görülür. Oysa<br />

Prof. Dr., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi.<br />

1

daha siyasal inceleme sınırlan dışına çıkmadan çelişkiler araştırmacıyı<br />

düşündürmeye başlar. Örneğin seçim-parti sistemi ile hükümet oluşumu<br />

arasında bir tür tutarsızlık vardır. 1929-1939 döneminde tek partili sistem içinde<br />

onbir yılda sekiz hükümetle karşı karşıya gelinirken, çok-partili siyasal sistem<br />

karşımıza yine on yılda yalnızca üç hükümet çıkar. Sekiz hükümet demek,<br />

bürokraside şu ya da bu derinlikte sekiz kez kan değişimi demektir; siyasal<br />

kabuğun sezdirdiği 'istikrar'dan pek iz bulunamaz. Tek partili sistem, batılı<br />

liberal demokratik kavrayışı zorlayıp kıran bir çok-grupluluk ve çok-seslilik<br />

içinde hareket eder. Siyasal yaşamda tek partili yapının hükmü sürerken,<br />

toplumsal ve yönetsel yaşam sert makas değişiklikleri yaşayacak kadar çok<br />

renklidir. Geleneksel liberal kavrayışın ötesine geçmek için, hukuk ve siyaset<br />

disiplinlerinin yerleşmiş ve katılaşmış kavramlarına göre çok daha esnek<br />

düşünüşe olanak veren "yönetim" düzlemiyle uğraşmak anlamlı bir çözüm yolu<br />

olacaktır.<br />

Yönetim araştırmalarında anayasal-hukuksal ve siyasal açıklamalar, hem<br />

akıl açıcı hem araştırmayı sınırlayıcıdır. Bunlardan aklı açmak için yararlanmak,<br />

aynı zamanda araştırmaları sınırlandırıcı etkilerini bertaraf etmek için iktisat<br />

araştırmalarından yardım almak gerekir. İktisatçılar ister liberal ister Marksist<br />

yaklaşımı benimsesinler, belki anayasacı ve siyasetçi araştırmacılara göre daha<br />

çeşitli araçlar kullanmaları nedeniyle, zengin veri ve yorumlar sunmaktadırlar.<br />

Diğer disiplinlerde hiç ya da çok az kullanılan siyasal-yönetsel kararlar,<br />

iktisatçıların incelemelerinde önemli bir yere sahiptir. Onlar açısından kararlar,<br />

üst mevzuatla ilişkisi gibi usul sorunlarıyla değil doğrudan doğruya "içerik"<br />

bakımından incelenmeye değer olgulardır. İktisatçı tarafından içeriği belirlenip<br />

tanımlanan kararın neyi, kimi, nasıl, ne genişlikte etkilediği önemsenir. Yönetim<br />

tarafından alınan bir kararın -kabul edilen politikanın- içeriği ile sonuçlarına<br />

yöneltilen ilgi nedeniyle iktisatçılar kamu yönetimini kendi inceleme olgulannın<br />

-iktisadi yaşamın- belirleyicisi olarak incelerler. Bu bakış açısı nedeniyle<br />

tarihsel dönemlendirmeyi kararların alınmasına ve uygulamaya girmesine göre<br />

yaparlar. İnceleme olgusu olarak ele alınan kararların oluşum sürecinin analizi,<br />

iktisatçılar için ikincil öneme sahip görünür. Belki bu nedenle, yapılan<br />

dönemlendirmelerde yıllara bırakılan işaretler bir ya da iki yıl sonraya denk<br />

düşmektedir. Yönetimci bakış açısı, bu açıdan bir üstünlük elde etmeye olanak<br />

verir. Yönetim olgusuna odaklanmak, incelemeye alınan kararlan içeriği ve<br />

sonuçlanyla birlikte oluşum süreci ve kaynaklan bakımından da irdelemek<br />

demektir. Kararların içeriği ve sonuçları bu yolla daha tam kavranabilir.<br />

Kamu(nun) yönetimini incelemek, belirlenen alanda ekonomik ve<br />

toplumsal örgütlendirme tarzını incelemek demektir. Bu, çağdaş toplumlarda<br />

odağında devlet örgütlenmesi olan bir yapıyla uğraşmak demektir. İnceleme<br />

konusu yalnızca devlet aygıtıyla sınırlı değildir; bu aygıt odaktadır, incelemenin<br />

smırlannı belirler ama incelemenin sınırı aygıtın kendisi değildir. Devlet<br />

2

örgütlenmesi, yönetim araştırmasında hem bağımlı hem bağımsız değişken<br />

olarak görülmelidir. Sosyoekonomik yapı tarafından yaratıldığı ve yönlendirildiği<br />

için bağımlı değişkendir, zor kullanma gücüne sahip olması nedeniyle de<br />

bağımsız değişkendir. Yönetsel olgu, bu iki yönlü özellik bir arada tutularak<br />

hareketi içinde hem oluşumu hem etkileri bakımından incelenmelidir. Bu temel<br />

kabulle işe girişildiğinde, tarihsel dönemlendirmelerin yıl işaretlemesi anayasal,<br />

siyasal, iktisadi boyutu araştıranların işaretlemelerinden farklı olabilecek,<br />

gerçekliğin zamanı bölüp dondurulması gerçeğin daha tam bir resmini elde<br />

etmemizi sağlayabilecektir.<br />

Kamunun yönetimi, işlevsel olarak dört ana alanda kurulan bir sistem ve<br />

edimdir. Sivil-genel yönetim, askeri yönetim, adli yönetim, akademik yönetim.<br />

Sivil-genel yönetim devlet örgütlenmesinin merkezi-mülki-mahalli yönetim<br />

parçalan temelinde, mesleki ve toplumsal-kültürel tüm örgütlenmeleri kapsar.<br />

Askeri yönetim, kendine özgü iş alanına ek olarak güvenlik işlevi ve savunma<br />

sanayii boyutuyla sivil-genel yönetimle bütünleşir. Adli yönetim, mahkemeler<br />

ve cezalandırma kurumlarıyla diğer tüm alanlann tanımlanmış sistemde<br />

sürekliliği sağlayacak "açık zor"un alanıdır. Akademik yönetim ise, kamunun<br />

yönetiminde diğer üç alana hem üretimin teknik, hem yaşamın ideolojik<br />

araçlannı üretmek üzere etkinlik gösterir. Yönetim incelemelerinin görüş<br />

alanına bu dört etkinlik alanı birlikte girmelidir. Bunu yapabilmek için,<br />

anayasal/hukuksal sınıflandırmanın yasama - yürütme - yargı bölümlendirmesini<br />

bir yana koymak; toplumbilimlerinin devlet-toplum ayrılığını ve siyaset<br />

biliminin siyaset-idare ikiliğini düşünme tarzımızın dışına çıkarmak gerekir.<br />

Böyle bir yeniden kurma, gerçekliğin bütüncü kavranışına diğerlerinden daha<br />

elverişli görünmektedir.<br />

Ekonomik ve toplumsal örgütlendirmenin dört yönetim alanı, ait olduğu<br />

ekonomik ve toplumsal yapı tarafından belirlenir. Dünyada ve ülkede üretimin<br />

ve değişimin niteliği, mülkiyet ilişkileri, toplumsal sınıf ve zümreler arasında<br />

her türlü renge bürünüp beliren mücadele, kamu yönetimini hem insan unsurupersoneli<br />

hem kararalma, uygulama, işgörme davranışı bakımından belirler.<br />

Örgütün ve örgütlendirmenin doğasını ortaya çıkarmanın yolu, bu belirleyici<br />

değişkenin yönetim olgusunda belirişiyle ve yönetim olgusunun hareketiyle<br />

birlikte çözümlenmesini gerektirir.<br />

Merkezi İşlevsel Örgütlenmenin Genel Özellikleri<br />

1929-1939 yıllannda Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'tür. Dönemin<br />

bir yılı aşkın görece kısa bir diliminde bu görev İsmet İnönü tarafından<br />

üstlenilmiştir. Onbir yıllık dönem boyunca sekiz hükümet kurulmuştur;<br />

bunlardan dördü İsmet İnönü, ikisi Celal Bayar, ikisi Refik Saydam<br />

başkanlığındadır. Başbakanlar değişmekle birlikte, başbakanlık müsteşarlığı<br />

1926-1938 yılları boyunca aynı kişi, mülki idare amiri Kemal Gedeleç<br />

3

tarafından yürütülmüştür.' TBMM Başkanlığı da süreklilik göstermiştir. Bu<br />

görev 1925-1935 yıllan arasında orgeneral Kazım Özalp, 1935-1946 yılları<br />

arasında mülki idare amiri Abdülhalik Renda tarafından üstlenilmiştir. Dönem<br />

boyunca bakanlık müsteşarlıklanyla genel müdürlüklerinde görevlerin el<br />

değiştirmesi de oldukça sınırlı kalmıştır. Üstkademe yönetim mevkilerinde<br />

personel değişikliği hızının çarpıcı biçimde arttığı yıl, hiç tartışmasız 1939<br />

yılıdır. Bu yıl başladığın-da onüç yıllık başbakanlık müsteşan bu görevden<br />

aynlmış, Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine geçmiştir. Bakanlıklann<br />

müsteşarlık görevleriyle diğer üstyöneticilik makamlan bu değişiklikle birlikte<br />

büyük bir hareketlenme sergilemiştir.<br />

Siyasal ve yönetsel yüksek görevlerdeki kararlı süreklilik, örgütlenme ile<br />

uygulanan politikalarda da süreklilik olduğunu düşündürebilir. Oysa gerçek<br />

bunun tersidir. Üstkademe yöneticilik makamlanndaki az sayıda el değiştirme,<br />

temel politikalarda çok önemli doğrultu değişikliklerine işaret ettiği için önemli<br />

görülmelidir. Merkezi işlevsel örgütlenme bakımından 1929 yılı önceki yıllarda<br />

gerçekleştirilen hazırlıkların uygulamaya koyulması, 1934 yılı devletçilik<br />

uygulamasında bir tür makas değişikliği ve 1939 yılı merkezi örgütlenmeye ek<br />

olarak adli örgütlenmede yaygın bir hareketlenme yaşanması bakımından dikkat<br />

çeken tarihlerdir.<br />

1929 yılına girildiğinde, Türkiye Cumhuriyeti yönetiminde 1927 genel<br />

seçimlerinden çıkan 5. TC Hükümeti vardır. Hükümetin başında, Ali Fethi<br />

Okyar'ın başbakanlığında kurulmuş üçüncü hükümet hariç öncekilerde de<br />

başbakanlık görevini yürütmüş olan İsmet İnönü bulunmaktadır.<br />

Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı bakanlık sistemine göre<br />

kurulmuştur. Bakanlıklar, 1946 yılına kadar yalnızca hizmet bakanlıklarından<br />

oluşmuş, devlet bakanlığı uygulaması sisteme 1946 yılında girmiştir.<br />

Cumhuriyet döneminin 30 Ekim 1923 tarihli ilk hükümeti 12 bakanlığa sahiptir.<br />

Her bakanlığın iç yapısı, yıllık bütçe yasaları üzerinden irdelenebilir. Bunlardan<br />

sekizi günümüze dek varlıklan kesintisiz biçimde sürmüş bakanlıklardır:<br />

1. Hariciye Vekaleti; Dışişleri Bakanlığı<br />

2. Dahiliye Vekaleti; İçişleri Bakanlığı<br />

3. Maliye Vekaleti; Maliye Bakanlığı<br />

4. Müdafaai Milliye Vekaleti; Milli Savunma Bakanlığı<br />

5. Adliye Vekaleti; Adalet Bakanlığı<br />

4<br />

Hasan Kemaleddin Gedeleç bu görevden 14 Kasım 1938'de aynlmış, İnönü'nün<br />

Cumhurbaşkanı olmasıyla birlikte Cumhurbaşkanı genel sekreterliği görevine geçmiştir.<br />

"1878'de İstanbul'da doğdu. 1902'de Mülkiyenin yüksek kısmından mezun oldu. Bazı<br />

ilçelerde Maiyet Memurluğu ve Kaymakamlık görevlerinde bulundu. 1915-1922 yıllarında<br />

Mutasarrıflık yaptı. 1922'de Mülkiye Müfettişliğine atandı. 16.10.1926'da Bursa Valisi iken<br />

Başbakanlık Müsteşarlığına, 03.01.1939'da Cumhurbaşkanlığı Genel Katipliğine getirildi.<br />

1947'de buradan emekli oldu. 1962'de vefat etti." Yusuf Sannay, Dünden Bugüne Başbakanlık<br />

1920-2004, <strong>Ankara</strong> 2004.

6. Maarif Vekaleti; 1946'da aldığı adla Milli Eğitim Bakanlığı<br />

7. Nafıa Vekaleti; Bayındırlık Bakanlığı<br />

8. Sıhhiye Vekaleti; (1924'te aldığı adla) Sıhhiye ve İçtimai Muavenet;<br />

Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı<br />

Bakanlıklardan ikisi, 1920-1923 yılları arasında kurulan beş TBMM<br />

Hükümeti'nde de kurulu olan ve yalnızca 1. Cumhuriyet Hükümeti'nde varlığını<br />

sürdürmüş kurumlardır. 3 Mart 1924'te Hilafetin kaldırılmasıyla birlikte Şeriye<br />

Vekaleti'nin ve aynı zamanda Genel Kurmay Bakanlığının yasayla kaldırılması<br />

nedeniyle hükümet çekildiğinde, yeni hükümet ve daha sonraki tüm hükümetler<br />

bu iki bakanlık olmadan kurulmuştur:<br />

9. Şeriye Vekaleti<br />

10. Erkanı Harbiye i Umumiye Vekaleti<br />

Cumhuriyet hükümetlerinin ilk ikisinde işgören, 1924 yılı sonunda kurulan<br />

Okyar Hükümeti'nde Dahiliye Vekaleti ile birleştirilen bir başka bakanlık,<br />

hükümetlerde 1957'ye kadar görünmemiştir. İki numaralı hükümette bu<br />

bakanlığın başında Celal Bayar vardır.<br />

11. Mübadele, İmar ve İskan Vekaleti<br />

Hem TBMM Hükümetleri'nde hem de Cumhuriyet'in ilk hükümetinde yer<br />

alan bakanlıklardan biri, temel politika değişmelerine ve bu politikalar<br />

çevresinde kurulup bozulan güçler dengesine koşut biçimde, yeni kurulan<br />

bakanlıklarla birlikte hemen hemen sürekli değişikliklere uğrayarak varlığını<br />

uzun bir zaman korumuştur:<br />

12. İktisat Vekaleti; 1946'daki adıyla Ekonomi Bakanlığı<br />

İktisat Vekaleti Cumhuriyet'in 1923 yılında kurulan ilk hükümetinde<br />

vardır; sonraki üç hükümette yerini ziraat vekaletiyle ticaret vekaletine<br />

bırakmıştır. 1927 genel seçimleriyle kurulan beşinci hükümette ziraat ile ticaret<br />

vekaletleri birleştirilmiş ve İktisat Vekaleti yeniden kurulmuştur. 1930 yılında<br />

kurulan altıncı hükümette ziraat ve ticaret vekaleti yoktur; bu çalışmalar İktisat<br />

Vekaleti'nde birleştirilmiştir. 1931 seçimleriyle değişen ve yedinci olarak<br />

kurulan hükümetle birlikte Ziraat Vekaleti yeniden kurulurken, bir de Gümrük<br />

ve İnhisarlar Vekaleti adlı yeni bir bakanlık doğmuştur. Bakanlık sistemine<br />

Ticaret Vekaleti'nin geri gelişi epey sonra, 1939 yılında onikinci hükümet olan<br />

II. Saydam Hükümeti'yle olmuştur.<br />

İktisat Vekaleti ve bununla ilgili işler gören bakanlıkların değişimi, 1929-<br />

1939 döneminde uygulanan devletçilik politikasının oldukça köklü bir biçimde<br />

değişmesiyle ilgili olduğu için önemlidir. Her türlü gücün toplandığı bu kurum,<br />

1931-1932 İktisat Vekili Mustafa Şeref Özkan'ın çalışmalarında somutlaşan<br />

"halkçı devletçilik politikasıyla 1932-1937 yıllarında bu bakanlığı yöneten İş<br />

Bankası Grubu temsilcisi Celal Bayar'da somutlaşan "piyasacı devletçilik<br />

politikası" arasındaki tarihsel gerilimin mekanıdır. Celal Bayar bu bakanlığın<br />

yabancısı değildir; 1921-1922'de kurulan 2. ve 3. TBMM Hükümetlerinde<br />

İktisat Vekili olarak iş görmüştür.<br />

5

İktisat Vekaleti -Ekonomi Bakanlığı 1949 yılında Ticaret Bakanlığıyla<br />

birleştirilmiş, aynı yıl İşletmeler Bakanlığı'nın, 1955'te dördüncü Menderes<br />

Hükümeti'nde Sanayi Bakanlığı'nın kurulmasıyla alanı daraltılan yapı, 1955<br />

yılında bakanlık adından "iktisat" sözcüğü düşürülerek simgeleriyle birlikte<br />

tarihe karışmıştır.<br />

Cumhuriyetin ilk hükümetinde olmayıp 1924 tarihli ikinci hükümette<br />

kurulan ve varlıkları bazı kesintiler ve değişikliklerle süren iki bakanlık vardır:<br />

13. Ticaret Vekaleti<br />

14. Ziraat Vekaleti; Tanm Bakanlığı<br />

Ticaret ve ziraat vekaletleri 1927'de birleştirilmiş, Eylül 1930'da kurulan<br />

altıncı hükümette ise kaldırılmıştır. Mayıs 1931'de kurulan yedinci hükümette<br />

Ziraat Vekaleti yine ayrı bakanlık olarak kurulmuş, Ticaret Vekaleti ise ayrı<br />

bünyesiyle daha geç bir tarihte Nisan 1939'da kurulan İkinci Saydam<br />

Hükümeti'nde ortaya çıkmıştır. Ticaret Vekaleti 1949 yılında iktisat vekaletiyle<br />

birleştirilmiş, 1955 yılında adından "iktisat" sözü düşürülmüştür. Ticaret<br />

Bakanlığı kendi başına varlığını 1983 yılına kadar sürdürmüş, bu tarihte, uzun<br />

süredir Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı adıyla yaşayan bakanlıkla birleştirilmiştir.<br />

1924 yılında Cumhuriyetin ikinci hükümetinde belirip 1927 yılında<br />

Müdafaai Milliye Vekaletiyle birleştirilerek ortadan kalkmış bir bakanlık vardır:<br />

15. Bahriye Vekaleti<br />

1931 yılında kurulan ve ömrü 1983 yılına kadar aralıksız süren yeni bir<br />

bakanlık şudur:<br />

16. Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti; Gümrük ve Tekel Bakanlığı<br />

Devletçilik dönemi uygulamaları bakımından önemli bir kurum olan<br />

Gümrük ve Tekel Bakanlığı, 1931-1939 yılları arasında kesintisiz olarak aynı<br />

bakanın, Ali Rana Tarhanm yönetiminde kalmıştır. Bu tarihte Ticaret<br />

Vekaleti'yle Münakalat Vekaleti'nin kurulmasıyla alanı iyice daralan bakanlık,<br />

1983 yılında Özal Hükümeti'yle birlikte adından "tekel" sözcüğü düşürülerek<br />

Maliye Bakanlığı ile birleştirilmiş ve ayrı varlığı sona ermiştir.<br />

1939 yılında kurulan ve günümüze dek ayrı varlığı kesintisiz süren yeni bir<br />

bakanlık şudur:<br />

17. Muhabere ve Münakale Vekaleti; Münakalat Vekaleti; Ulaştırma<br />

Bakanlığı<br />

1929-1939 döneminin bakanlık örgütlenmesi temelinde neleri kapsamadığını<br />

görmenin belki en kolay yolu, sonraki yıllarda kurulan yeni bakanlıklara<br />

göz atmak olabilir. Bunlar kuruluş tarihleriyle birlikte aşağıdaki gibidir.<br />

Bakanlıklar zaman zaman birbirleriyle birleştirilmiş, ayrılmışlardır:<br />

18.1946'da Çalışma Bakanlığı<br />

19.1949'da İşletmeler Bakanlığı. 1961'de ortadan kalkmış; 1978'de Ecevit<br />

Hükümeti'nde yeniden belirip 1979'da Demirel Hükümeti'nde kaybolmuştur.<br />

20.1955'te Sanayi Bakanlığı. Daha sonra Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı<br />

adını almıştır.<br />

6

21.1957'de İmar ve İskan Bakanlığı. 1983'te Bayındırlık Bakanlığı ile<br />

birleştirilmiştir.<br />

22.1957'de Koordinasyon Bakanlığı. 1960'da ortadan kalkmıştır.<br />

23.1957'de Basın Yayın ve Turizm Bakanlığı. 1963'te ortadan kalkmıştır.<br />

24.1962'de Turizm ve Tanıtma Bakanlığı<br />

25.1963'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı<br />

26.1965'te Köyişleri Bakanlığı. 1970'li yıllarda adına Kooperatifçilik sözü<br />

eklenmiş, 1983'te Tarım Bakanlığıyla birleştirilerek ortadan kalkmıştır.<br />

27.1965'te Orman Bakanlığı<br />

28.1969'da Gençlik ve Spor Bakanlığı<br />

29.1974'de Kültür Bakanlığı<br />

30.1978'de Yerel Yönetimler Bakanlığı. 1979'da kaldırılmıştır.<br />

31.1978'de Sosyal Güvenlik Bakanlığı. 1979'da kaldınlmış, 1987'de<br />

Çalışma Bakanlığı içinde yer almıştır.<br />

32.1991'de Çevre Bakanlığı<br />

İktisat Vekaleti ve Devletçilik Politikası<br />

1930'lu yıllarda yönetimin odağında İktisat Vekaleti'nin bulunduğunu<br />

söylemek yanlış olmaz. 1939 ve 1949 yıllarında gerçekleşen yeni yapılanmalar<br />

karşısında gücünü büyük kırılmalarla yitiren bu bakanlık, devletin sanayi -<br />

maden - ulaştırma - eneıji - iç ve dış ticaret - kısmen tarım sektörlerindeki<br />

görevlerini üstlenen bir merkez üs konumunda olmuştur.<br />

Bakanlık temel yatırımların planlanması ve gerçekleştirilmesinin<br />

sağlanması bakımından kısmen planlama kurumu gibi iş görmüştür. Ülke<br />

ekonomisinde özel yerli - yabancı sermayedarın hareketini kısıtlamak-yasaklamak,<br />

desteklemek-yönlendirmek yetkilerini içeren iktidar alanı, yerli-yabancı<br />

sermaye çevrelerinin tüm dikkatlerini bu kurumda yoğunlaştırmalarına neden<br />

olmuştur.<br />

İktisat Vekaleti ve bağlı kuruluşları yönetsel yapılanma bakımından<br />

incelemek, 1929-1939 yılları arasında uygulanan devletçilik politikasının ne tür<br />

bir içeriğe sahip olduğunu görmeye olanak vermektedir. İktisat Vekaleti 'ni<br />

merkeze alarak incelediğimizde, otuzlu yıllarda devletçiliğin iki dönemi olduğu<br />

görülmektedir. Bunlardan biri 1929-1934, öbürü 1935-1939 yıllarında yaşanmıştır.<br />

Dönemin ilk yansında yaşanan "halkçı devletçilik" İktisat Vekili Mustafa<br />

Şeref Özkan ile Sanayi ve Mesai Umum Müdürü Şerif Önay isimleri<br />

2 Mustafa Şeref Özkan Osmanlı Mebusan Meclisinde de milletvekilliği yapmış, Cumhuriyet<br />

döneminde Burdur Milletvekili olarak görev üstlenmişti. 1884 yılında doğmuştu. Paris Hukuk<br />

Fakültesinden mezun olmuş, hukuk ve iktisat alanlarında çalışmalar yapmıştı. Lozan<br />

Konferansında Müşavir olarak görev almıştı; İstanbul Hukuk Mektebi Amme ve İdare Hukuku<br />

Müderrisi, Ticaret ve Ziraat Vekaleti Müsteşarı, İş Bankası tarafından varlığına son verilen<br />

İtibarı Milli Bankası İdare Meclisi Üyesiydi. M. Ş. Özkan 10 Eylül 1938'de ölmüştür. Ders<br />

kitabı: İdare Hukuku Ders Notları, <strong>Ankara</strong>, <strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti<br />

Neşriyatı, 1935.<br />

7

çevresinde; Sanayi Kredi Bankası ile Devlet Sanayi Ofisi uygulaması ekseninde<br />

karşımıza çıkmaktadır. Bu uygulama 1925 yılında başlayan inhisarlar yönetimi<br />

1930'da devlete tekel haklan tanıyan yasal düzenlemeyle gerekli zemine sahip<br />

kılınmıştı. Aynı yılda ülke Merkez Bankası'na kavuşmuştu. Öte yandan 1927<br />

yılında kurulan Ali İktisat Meclisi, 3 Haziran 1929'da hükümet tarafından hızlı<br />

sanayileşmeyi sağlayacak "Türkiye İktisadi Programı"nı hazırlamakla<br />

görevlendirilmişti. İktisat Vekaleti bu görevin yerine getirilmesi için gereken<br />

çalışmalan hızla yürütmüş, hükümete Mart 1930'da "İktisadi Vaziyetimize Dair<br />

Rapor" adlı oldukça aynntılı bir plan taslağı sunmuştu. Bir ay sonra "Sanayi<br />

Kongresi" toplanmış, ardından hükümet "İktisadi Program" adı verilen metni<br />

milletvekillerine dağıtmıştı. 1930 yılında çıkanlan umumi hıfzısıhha ve belediye<br />

yasalanyla hem Sağlık Bakanlığı gibi merkezi örgütlerin hem de belediye gibi<br />

yerel yönetimlerin iktisadi yaşama doğrudan yönetici olarak girmeleri<br />

sağlanmıştır.<br />

Birinci plan çalışmalanna dışandan alınan destek Sovyetler Birliği<br />

uzmanlannın çağınlması biçiminde gerçekleşmiş, bu uzman heyetin hazırladığı<br />

devlet yatınmları raporu 1932 sonbahannda tamamlanmıştı. 1931 yılı boyunca<br />

ülkenin üretim ve ticaret yeteneklerini artırmak, kalkınmayı sağlamak için<br />

herşey "yerli malı kullanmak ve tasarruf yapmak" eylemine kilitlenmiştir. Bu<br />

doğrultuda dışticaret, hammadde ve makina dışalımında gümrük bağışıklıklarının<br />

kaldınlması gibi kararlarla kapsamlı bir devlet denetimi altına alınmıştır.<br />

Bütün bu gelişmelerin zirve noktası 1932 yılının Temmuz ayında iktisadi<br />

planlamanın kurallannı, fmansal ve yönetsel kurumlarla buluşturan kararlann<br />

alınması olmuştur.<br />

Bu dönem, kırsal alana dönük köy kongresi ve kentsel alanlarda yaşayan<br />

işçi sınıfına dönük iş yasası hazırlıklanyla da dikkat çeker. Her iki dünyaya<br />

ilişkin yüksek politikanın kurumu İktisat Vekaleti'dir. Hazırlanan iş yasası<br />

taslağı ILO toplantısına götürülüp anlatılmıştır. Getirilen haklann bu toplantıya<br />

katılan temsilciler tarafından beğeniyle karşılandığından söz edilmektedir.<br />

İşçilerin sigorta sistemine yerleştirilmesi, işçi çocuklan için bakımevleri açılması,<br />

çocuk işçi çalıştırmanın yasaklanması gibi ileri hükümler içeren Taslak Mart<br />

1932'de TBMM'ne sunulmuştur.<br />

1932 yılında yayımlanmaya başlanan Kadro Dergisi bu uygulamalara<br />

düşünsel destek sunarak katkıda bulunmuştur. İlk dönem devletçiliğinin<br />

uygulanmasını destekleyecek toplumsal güç yoğunlaşması ise, Türk Ocaklannın<br />

kapatılması ve Halkevlerinin açılmasında somutlanır. Uygulanan politikalara<br />

muhalif, Serbest Cumhuriyet Fırkası'na destek verdiği için rahatsızlık duyulan<br />

ve Turancı politikalara açıklığı nedeniyle Sovyetler Birliği tarafından da<br />

3 Âlî İktisat Meclisi (1927-1935), Ekonomik Yaklaşım, Cilt 7, Sayı 23, (1996), s. 47-64; Devletçi<br />

Sanayi Politikaları ve Ali İktisat Meclisi, editör: Oya Baydar, 75 Yılda Çarklardan Chip 'lere.<br />

Tarih Vakfı Yayınlan, İstanbul 1999, s. 63-69.<br />

8

şikayetlenme konusu olan Türk Ocakları kapatılırken, 19 Şubat 1932'de<br />

Halkevleri açılmıştır. Bazı derneklerin de halkevi sistemine katılmaları sağlanmış,<br />

toplumsal güçler yeni bir merkez çevresinde yoğunlaştınlmaya başlanmıştır.<br />

Birinci dönemi kapatan olay, İktisat Vekaleti'nin, Celal Bayar'ın İş<br />

Bankası genel müdürü olarak getirdiği iplik fabrikası kurma isteğini yerinde<br />

görmemesidir. Bu uzlaşmazlık 8 Eylül 1932'de Mustafa Şerefin istifa ederek<br />

görevden ayrılmasıyla çözülmüştür. 4 Mustafa Şeref, öldüğü 1938 yılına kadar<br />

yönetimden uzak yaşamıştır.<br />

Dönemin ikinci yansında yaşanan "piyasacı devletçilik" 1933 yılının<br />

Haziran ayında ilk yarının kişileriyle kurumlanna karşı İşbankası Grubu eliyle<br />

doğan Sümerbank'ın kuruluşuyla açılmıştır. İktisat Vekilliği görevi Celal Bayar<br />

tarafından üstlenilmiştir. Banka ile Ofis Sümerbank içinde eritilmiş, 1935<br />

yılında Ali İktisat Meclisi kaldırılmıştır. 5<br />

Maden işleri için 1935'te Etibank, arama çalışmalan için MTA kurulmuş,<br />

1936 yılında devlet alımlannda satıcıyla yüklenici lehine düzenlemelere,<br />

dışticarette kontenjan rejiminden genel ihracat rejimine geçişle özel sektörcü bir<br />

devletçilik sistemi işlemeye başlamıştır. Bu iktisadi politikalar devlet<br />

örgütlenmesine doğrudan yansımıştır. Personel statüsünde çeşitlenme artmış,<br />

mali ve sosyal haklan bakımından tüm devlet sistemini kapsayan genel<br />

düzenlemeler yerine İktisat Vekaleti çevresindeki kurumlar başta olmak üzere<br />

kurumsal düzenlemeler çoğalmış, kurumsal özerklik istemleri yükselmiştir.<br />

"Barem" sözcüğünde toplanan tartışmalar, personel sistemindeki parçalanmanın<br />

göstergesidir.<br />

Devletçilikte ikinci dönemin yabancı uzman desteği de farklı bir kaynaktan<br />

gelmiştir. 1933 yılında gelen ve raporunu 1934 yılı sonunda teslim eden heyet<br />

Amerikan heyeti olmuştur. Bu politikalann toplumsal güç yoğunlaşmasıysa,<br />

kendini parti-devlet birleşmesinde göstermiştir. Recep Peker'in genel<br />

sekreterliğindeki parti örgütlenmesi, onun devleti partinin yönetiminde eritmek<br />

4 "Dr. M.H.Ürgüplü kitap yazmıştı: Mustafa Şeref Özkan ve Eserleri, 1939... Şöyle başlar: '1938<br />

senesi Eylül ayının 10'uncu Cumartesi günü akşam saat 6'yı 45 geçe büyük bir Türk, çok<br />

sevdiği kitapları arasında ve inziva (yalnızlık) içerisinde, nurlu gözlerini hayata ebedi (sonsuz)<br />

olarak kapadı. Bu büyük Türkün adı Mustafa Şeref Özkan'dır, yaşı 53'tür. Onu anlamanın bir<br />

şeref, anlatmanın bir mazhariyet olduğuna inanıyorum.' Devletçi ekonominin mimarıydı,<br />

dönem büyükleri kendisine ısınamadı, uzaklaştırdı. Niye? 'Bankalara usulsüz kredi vermediği<br />

için'. Kurthan Fişek, "Uçun Kuşlar Uçun Davos'a Doğru", Hürriyetim 27 Ocak 2000. Bilsay,<br />

Kuruç, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong> 1987.<br />

"Devlet Sanayi Ofisi Kanunu, açıktır ki, Türkiye'deki sanayi sektörünü esas olarak özel<br />

firmalara dayanan bir sektör olmaktan büyük ölçüde çıkartmaya yönelmiş, ancak, Mustafa<br />

Kemal'in müdahalesi sonucunda ömrü sadece iki ay sürmüş olan bir 'sosyalizan' fanteziyi<br />

yansıtmaktaydı. Bu müdahalenin bir uzantısı olarak, 1933 yılında, Sanayi Ofisi dağıtıldı, yerine<br />

Sümerbank kuruldu ve özel sektöre makine ve hammadde ithalatında daha önce tanınmış olan<br />

tarife bağışıklıkları geri getirildi." Yahya Sezai Tezel, "1934 Sanayi Programı ve Türkiye'de<br />

İktisadi Devletçilik'in Tarihindeki Yeri", TÜSİAD, Görüş Dergisi, Kasım 1993, sayı 12.<br />

9

yönündeki isteğinin tersine, parti devletin içinde eritilerek tasfiye edilmiştir.<br />

İçişleri Bakanı Şükrü Kaya parti genel sekreteri yapılarak Recep Peker, valiler<br />

partinin il başkanı yapılarakda parti kadroları doğrudan ve etkili bir biçimde<br />

denetim altına alınmışlardır.<br />

Bu dönem, Umumi Müfettişlik uygulamasının da yaygınlaştığı dönemdir.<br />

İkinci müfettişlik 1934'te, üçüncüsü 1935'te, dördüncüsü 1936'da kurulup<br />

faaliyete geçmiştir. 1936, hazırlıkları epeyce eskiye giden İş Kanunu'nun da<br />

çıktığı yıldır. Ancak çıkan yasanın, 1931 tarihli taslak gibi ileri haklar içeren bir<br />

niteliği yoktur.<br />

Türkiye'de uygulama alanı bulan devletçilik, bu ikinci dönemin<br />

devletçiliğidir. Halkçı-plancı devletçiliğin tasfiyesi ve piyasacı devletçiliğin<br />

uygulaması, Celal Bayar'ın Ekim 1937 - Ocak 1939 tarihleri arasında<br />

başbakanlık görevini üstlenmesiyle yerleşmiştir. Bayar hem bakanlık hem<br />

başbakanlık görevlerinde İşbankası'ndaki ekibinden yararlanmış görünür.<br />

Başbakanlığa geldikten onbeş gün sonra özel kalem müdürlüğüne atanan Baki<br />

Sedes, İşbankası genel sekreterliği görevini bırakıp gelmiştir.<br />

1930'lu yıllara ilişkin yönetim incelemeleri, Türkiye'de tanımlanmış tek<br />

devletçilik anlayışı olmadığını, devletçilik politikasının iki anlayış arasında<br />

siyasal, yönetsel, düşünsel boyutlara sahip uzun süreli bir mücadele süreci içinde<br />

oluştuğunu göstermektedir. Kararları ve kurumlarıyla birbirinden ayrılan bu iki<br />

anlayışı "koşulların zorlaması" ya da "pragmatik seçişlerin ürünü" olarak<br />

değerlendirmek gerçeğe uygun değildir. Tersine, her iki anlayış da görece uzun<br />

bir geçmişe, doğrudan yaslanmak ya da karşı olmak biçiminde toplumsal<br />

tabanlara, siyasal ve yönetsel alanlarda mücadeleci kadrolara sahip olmuşlardır.<br />

Her iki yaklaşımın ortak özelliği, güçlerin yoğunlaşıp merkezileşmesini<br />

öngörmeleridir. Ancak bu güç yoğunlaşması birbirinden farklı odaklara ve<br />

yöntemlere sahiptir. Halkçı-plancı devletçilik geniş halk kesimiyle birlikte<br />

hareketi öne çıkarırken, piyasacı devletçilik bu kesimlere karşı kapanarak özel<br />

sermaye gruplarıyla birlikte hareket etmiştir.<br />

Toprakta Örgütlenme: Yönetsel Kademelenme<br />

Köklü sosyopolitik değişiklikler, genellikle yönetsel kademelenmenin,<br />

yönetsel coğrafyanın, yerel sınırların kapsamlı biçimde yeniden belirlenmesiyle<br />

elele gider. Üstelik sınırları kendi kuruluşuyla birlikte belirlenmiş yeni bir<br />

devlette, yönetsel coğrafyanın kapsamlı bir biçimde yeniden belirlenmesi<br />

beklenmesi gereken bir işlemdir. Cumhuriyet rejimi devrimci dönüşümlere özgü<br />

bu genel ilkeyi doğrulayan örneklerden biridir. Süreç daha Meclis Hükümetleri<br />

döneminde başlamış ve 1926 yılında Teşkilatı Mülkiye Kanunu'nun<br />

çıkarılmasıyla tamamlanmıştır. 1930'lu yıllar, yönetsel bölümleme bakımından<br />

yapısı ve ilkeleri yerleşmiş yönetsel coğrafyada nokta düzenlemelerden ibaret<br />

değişiklik yılları olmuştur.<br />

10

Büyük Millet Meclisi 'nin kurulduğu 1920<br />

yılında, bugünkü ulusal sınırlar içinde 15 vilayet,<br />

53 liva (19 müstakil liva, 34 mülhak liva), 302<br />

kaza ve 679 nahiye bulunmaktadır. BMM'nin<br />

mekana ilk müdahalesi bir üst kademede vilayete<br />

bağlı olan bazı 'mülhak liva'ları 'müstakil' kılıp<br />

doğrudan <strong>Ankara</strong>'ya bağlamak 6 ya da yeni<br />

bağımsız livalar kurmak olmuştur. İlk yılda 40,<br />

68 ve 69 sayılı üç ayrı yasayla Aksaray, Giresun<br />

ve Ordu kurularak liva sayısı 56'ya<br />

yükselmiştir. 7<br />

Toprakların bir bütün olarak yönetsel<br />

düzenlemesi, 20 Ocak 1921'de kabul edilen<br />

85 sayılı Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'yla<br />

gerçekleştirilmiştir. 1921 Anayasasının 'İdare'<br />

başlıklı 10. maddesi ile getirilen Türkiye<br />

coğrafi vaziyet ve iktisadi münasebet noktai<br />

nazarından vilayetlere, vilayetler kazalara<br />

bölünmüş olup, kazalar da nahiyelerden<br />

terekküp eder hükmü, yönetsel kademe<br />

sayısını dörtten üçe düşürmüştür. Bu<br />

değişiklik sonucunda yönetsel bölünüşte ilk<br />

kademe 15 vilayet merkezi ve 56 liva ile<br />

birlikte toplam 71 olmuştur. 7 Temmuz 1921<br />

tarihinde, Moskova ve Gümrü anlaşmalarıyla<br />

Türkiye'ye terk edilmiş olan bölgede Artvin,<br />

Ardahan, Kars illeri/livaları kurulmuştur.<br />

Temmuz 1921 tarihi itibariyle 74 liva<br />

İl, İlçe, Bucak Sayıları<br />

Yıl İl İlçe Bucak<br />

1921 71 302 679<br />

1921 74 - -<br />

1926 63 317 661<br />

1933 57 381 880<br />

1935 62 - -<br />

1939 63 383 916<br />

1941 63 383 910<br />

1947 63 419 939<br />

1953 64 - -<br />

1954 66 - -<br />

1957 67 570<br />

1980 67 572 887<br />

1980 67 572 887<br />

1987 67 691 -<br />

1989 71 692 699<br />

1990 73 828 -<br />

1991 74 - -<br />

1992 76 842 -<br />

1995 79 849 -<br />

1996 80 - 689<br />

1999 81 849 -<br />

2005 81 850 688<br />

bulunmaktadır. Bu, günümüzdeki anlamıyla ülkedeki toplam il sayısıdır.<br />

1921 anayasasıyla vilayet adını alan livaların "müstakil-mütıhal" ayırımının<br />

sürüp sürmediğine ilişkin tereddütler, 1924 yılı başlannda giderilmiştir. Buna<br />

göre "bilcümle mülhak vilayetlerin müstakilen idaresi esası" temeldir. 8 Sistem,<br />

büyük bölge esasından -15 vilayetli sistemden- küçük bölge esasına dayanan 71<br />

vilayetli yeni bir yapıya kavuşturulmuştur. Vilayet sözcük olarak korunmuş,<br />

ama eyalet anlamına gelen içeriği ortadan kalkmış ve yeni sistemde liva<br />

büyüklüğündeki yerleşmelere verilen ad olmuştur. Yeni yapıda iller arasında<br />

'bağlı-bağsız' ayırımı yoktur; tümü doğrudan <strong>Ankara</strong>'ya bağlanmıştır. Bu,<br />

6 Örneğin 31.5.1920'de "Tokat ve Amasya sancaklarının Sivas ilinden; Malatya sancağının<br />

Mamuretülaziz (Elazığ) ilinden ve Denizli sancağının da Aydın ilinden ayrılarak müstakil hale<br />

getirilmesi.<br />

7 Nuray E. Keskin, Cumhuriyet Döneminde Devletin Toprağa Dayalı Örgütlenme Tarzı ve<br />

Yönetsel Kademelenme, Yayımlanmamış çalışma notu, Temmuz 2006.<br />

8 TBMM Genel Kurulu 8 Mart 1924 günlü 82 sayılı kararı.<br />

11

mekansal ölçek ve kademelerime bakımından province sisteminin terki ve<br />

Fransa modelinin kavramlarıyla departement sisteminin kurulmasıdır.<br />

Cumhuriyetin yönetsel coğrafyasını oluşturan bürokratik mekanizma,<br />

Teşkilatı Mülkiye Heyeti'dir. 1926 yılında 'idari taksimatı düzenlemek için'<br />

oluşturulan teşkilat-ı mülkiye heyetleri, 15 bölgeye ayrılan ülkede incelemeler<br />

yapmıştır. 9 Teşkilatı mülkiye heyetlerinin çalışmalarına başlamasından önce<br />

Türkiye yönetim bölünüşü 74 il, 315 ilçe, 673 bucaktan oluşuyordu. Hazırlanan<br />

raporlar sonucunda, 11 il ilçeye, 27 ilçe bucağa indirilmiş, 60 bucak kaldırılmış,<br />

yeni 18 ilçe kurulmuştur. 30 Mayıs 1926 gün ve 877 sayılı Teşkilatı Mülkiye<br />

Kanunu'yla yönetsel bölünüş 63 il, 317 ilçe ve 661 bucak olarak<br />

düzenlenmiştir. 10<br />

1929 yılında Bitlis ili kaldırılıp Muş ili kurulurken," 1933 yılında Artvin,<br />

Aksaray, Hakkari, Cebel-i Bereket, îçel, Şebin Karahisar olmak üzere toplam<br />

yedi il, üçü (Artvin, Bitlis, Hakkari) iki yıl sonra tekrar kurulmak üzere<br />

kaldırılmıştır. Yasa tasarısında illerin kaldırılmasına gerekçe olarak "varidatının<br />

azlığı" ve "inkişaf kabiliyetinin olmaması" gösterilmektedir. Kanunun<br />

kabulünden bir ay sonra yayımlanan "Teşkilat-ı Mülkiye" başlıklı rapora göre,<br />

1933 yılında idari bölümler 57 il, 381 ilçe ve 880 bucaktan oluşmaktadır.<br />

1935 yılında tümü yakın zamanda yapıları değiştirilmiş olan beş merkezde,<br />

bölgeyi kapsayan Üçüncü Umumi Müfettişlik kurulmadan birkaç gün önce<br />

Bingöl, Bitlis, Çoruh, Hakkari, Tunceli illeri yeniden kurulmuştur. 12 Doğu<br />

illerindeki "idari teşkilatın çoklaştınlması ve sıkılaştırılması" gerekçesine<br />

dayanan bu düzenleme ile bölgedeki "güvenlik işleri ile toplumsal ve kültürel<br />

işlerin düzenlenmesi ve halk ile hükümet arasındaki bağlılığın pekiştirilmesi"<br />

amaçlanmaktadır. 13 Kanun gerekçesinde, daha önceki yıllarda ülkenin doğu<br />

bölgelerinde yerin genişliğine göre nüfusun azlığı yüzünden mülki kurullarda ve<br />

idare taksimatında arasıra azaltmalar yapıldığı ve birçok yerde de taşra<br />

teşkilatına gerek duyulmadığı belirtilmektedir. "Arazinin genişliği, Irak ve İran<br />

gibi iki devlet arasında bulunması ve halk arasına hükümet teşkilatının daha iyi<br />

girebilmesi gibi düşüncelerle", Hakkari'nin tekrar il yapılmasına gerek<br />

duyulmuştur.<br />

9 İsmail Hakkı Alpay, "İl Özel İdaresi Tarihçesi", Türk İdare Dergisi, Sayı 295, Temmuz-<br />

Ağustos 1965, s. 26; 28-29. Teşkilatı Mülkiye Heyeti kuruluş ve işleyişine ilişkin belgeler<br />

İçişleri Bakanlığı arşivinde olsa gerekir. Bu başlık, 1920'li yıllan kapsayan bir araştırmayla<br />

üzerinde çalışılabilecek konulardan biridir.<br />

10 Teşkilatı Mülkiye Kanunu, RG: 26.6.1926,404.<br />

11 1.6.1929 tarih ve 1509 sayılı yasa. Dahiliye Vekaleti, Vilayetler İdaresi Umum<br />

Müdürlüğü'nden Başbakanlığa gönderilen 28 Mart 1929 tarihli bir yazıda, bu kanun tasansının<br />

gerekçesinin Bitlislilere açıklanması gereğinden söz edilmektedir. Yazıda, Kurtuluş<br />

Savaşı'ndan sonra önemini kaybeden Bitlis'in ilçe haline getirilerek, yerine Muş ilinin<br />

kurulmasına ilişkin karann, Bitlislilerce iyi karşılanmadığı belirtilmektedir.<br />

12 25.12.1935 tarih ve 2885 nolu yasa.<br />

13 Dahiliye ve Bütçe Encümeni Mazbatalan, BCA:490.01/507.2037.01, 20.11.1935.<br />

12

1939 yılında Hatay'ın kurulmasıyla il sayısı 63'e çıkmıştır. Böylece<br />

1930'lu yılların sonunda il sayısı 63, ilçe sayısı 383 ve bucak sayısı 916<br />

olmuştur. 1939 yılından sonraki ilk on yılda il sayısı sabit kalırken, ilçe ve bucak<br />

sayısının artmaya devam ettiği görülür: 1947 yılında Türkiye'nin yönetsel<br />

bölünüşü 63 il, 419 ilçe, 939 bucaktan oluşmaktadır.<br />

Cumhuriyet yönetimi, yeni devletin merkezileşme sürecini 1921 yılında "il<br />

esasına dayalı örgütlenme"yle başlatmıştır. Osmanlı döneminden kalan<br />

anlamıyla "eyalet" kademesine, yani bir başka deyişle birkaç ilin bir araya<br />

gelmesiyle oluşan ve il ölçeğinden daha geniş bir alana denk düşen "vilayet"<br />

sözcüğü anlamını değiştirerek kullanılmaya başlanmıştır.<br />

Cumhuriyetin toprakta örgütlenme hareketi, 1933 yılından itibaren büyük<br />

ölçüde tamamlanmış görünür. 1926-1935 yıllan arasında değişen il sayısı<br />

dönemin koşullanna özgü geçici bir uygulama olmuştur. Bu tarihlerde 62-63<br />

rakamına yerleşen il sayısı yirmi yıl sonra ancak beş, yanm yüzyıl sonra yedi<br />

yeni il kurularak 1988 yılına kadar 67'de sabitlenmiştir. Görece sabitlenme<br />

ilçelerle bucaklar için de geçerlidir.<br />

Mekana yerleşme sürecinin 1930'lu yıllarda sergilediği özellik, yönetsel<br />

kademelenmeye, yerleşme merkeziyle sınırlann belirlenmesi değil, yönetim<br />

mekanizmasının işleyiş kurallannın topyekun yeniden düzenlenmesidir.<br />

Yönetim mekanizmasının işleyiş kurallarını düzenleme, ilk olarak 1924<br />

yılında Köy Kanunu çıkanlarak köy kademesine yapılmıştır. 1920'li yıllarda<br />

kritik önemde görülen maddeleri değiştirilen il mülki yönetimi yasası topyekun<br />

1929'da, kentsel yönetimlerin kurumu belediye yasası ise 1930'da<br />

değiştirilmiştir. Böylece II. Meşrutiyetin düzenlemeleri yerini Cumhuriyet'in<br />

düzenlemesine bırakmıştır. 1929 İl İdaresi Kanunu, başlatılacak devletçilik<br />

uygulamalan için gerekli olan merkezileştirilmiş taşra yönetiminin kuruluşunu<br />

gerçekleştirmiştir. İzlenecek iktisat politikalannın bakanı Mustafa Şeref Özkan,<br />

İl İdaresi Kanunu hazırlığında, metni meclise sunacak ve burada savunacak<br />

kadar işin içinde ya da başındadır. 14<br />

Getirilen sistemde taşra mülki yönetimiyle yerel yönetimler birbirlerinden<br />

ayn tutulmuş olmakla birlikte, önce üç büyük kentte, daha sonra "lüzumu<br />

görülen" il merkezleriyle ilçe merkezlerinde belediyeler valilik ya da<br />

kaymakamlıklara yönetimine verilmişlerdir. Örneğin 1933 yılında Osmaniye<br />

Belediye Başkanlığı kaymakam emrine verilmiştir. Karann gerekçesi<br />

belediyenin bütçe yetersizliği nedeniyle ödeyebildiği sınırlı maaşla çalışacak<br />

belediye başkam bulunamadığıdır. Bakanlar Kurulu bu nedenle belediye<br />

başkanlığı görevini kaymakama devretmiştir. (RG: 4.7.1933, 2444) Bu<br />

uygulamaya en çok İstanbul itiraz etmiş, <strong>Ankara</strong> Hükümeti de bu uygulamada<br />

ençok İstanbul yüzünden ısrar etmiş görünmektedir. Özellikle İstanbul'da<br />

14 Zamandizin çalışması, bu örnekte görüldüğü gibi, sosyoekonomik kararlarla yönetim<br />

örgütlenmesi arasındaki ilişkinin doğasını -içiçeliğini- anlama bakımından çok sayıda örnek<br />

görme olanağı sunmaktadır.<br />

13

elediyeye dönük eleştirilerin, bu bütünleşme nedeniyle asıl olarak hükümete<br />

yönelik olduğunu akılda tutmak gerekir. Belediyelerde kurulan alt örgütlenmeler<br />

olarak mahalle muhtarlıkları işlevsiz oldukları, yeni belediye sisteminde bu<br />

birimlere gerek olmadığı gerekçesiyle 1933 yılında kaldırılmıştır. 1947 yılında<br />

yeniden kurulan bu birimlerin sayısı günümüzde 20.000'e yakındır.<br />

Taşra yönetiminde il, ilçe, bucak, köy sayıları ve bağlantılarında değişiklik<br />

yapmak, dönem boyunca İçişleri Bakanlığı gündeminde olmuştur. İller<br />

bakımından hedeflenen, il sayısının azaltılmasıdır. 1930 yılında 13 ilin<br />

birleştirme yoluyla kaldırılacağı, 1931 yılında Doğu'daki bazı küçük illerin<br />

kaldırılacağı, aynı yıl il sayısının bütçede tasarruf amacıyla 63'ten 45'e<br />

düşürüleceği haber olmuş, ama bu yönde bir karar alınmamıştır. İl sayısında<br />

azalma 1933 yılında gerçekleşmiş, ancak bu müdahale, yapılan haberler kadar<br />

yüksek olmamıştır. İçel, Artvin, Aksaray, Hakkari, Cebel-i Bereket, Şebin<br />

Karahisar illeri kaldırılarak il sayısı 57'ye indirilmiştir.<br />

İlçeler bakımından ise ortadan kaldırma değil, az sayıda yeni ilçe kurma<br />

kararıyla karşılaşılmaktadır. İl sayısının azaltılmasının tersine, 1935 yılında<br />

basına "doğu bölgesinde güvenlik ve kültür işlerinin tanzimi, halk ile hükümet<br />

arasındaki bağlılığın pekiştirilmesi" amacıyla dört yeni il ve 13 ilçe kurulacağı<br />

haberi yansımıştır. 25.12.1935 tarih ve 2885 nolu yasayla Çoruh, Hakkari, Bitlis,<br />

Bingöl, Tunceli illeri kurulmuş, yasa 4 Ocak 1936'da yayımlanmıştır. Böylece<br />

ülkenin il sayısı 57'den 62'ye yükselmiş, 1939'da Hatay'ın kurulmasıyla sayı<br />

63'e çıkmıştır.<br />

1930'lu yıllarda fiziksel yönetsel sisteme müdahale, asıl olarak köy<br />

bağlantılarını değiştirmek ve yeni bucaklar kurmaya yoğunlaşmıştır. 1928<br />

yılında alman bir karar, ülkede tam teşekküllü 1500 nahiye kurmaktır.' 5 Köy<br />

yerleşmelerinin bir üstündeki yönetim kademesi olan nahiye (bucak), köylerin<br />

yönetiminde ve köylülerin hükümetle ilişkilerinde "hız ve güven"<br />

sağlamaktadır. Hem bucak kurma hem de köy bağlılığı değiştirme işlemi,<br />

ülkenin her yöresinde gerçekleştirilmiştir; belli bir bölgeye yığılma sözkonusu<br />

değildir.<br />

Yönetsel kademelenmeye bir başka müdahale aracı umumi müfettişlik<br />

uygulaması olmuştur. 1934 yılından başlayarak yaygınlaşan umumi müfettişlik<br />

kurumunun ilki, Cumhuriyet döneminde Birinci Umumi Müfettişlik, Şeyh Sait<br />

ayaklanmasının bastırılmasından sonra 1927'de Ağrı, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ,<br />

Hakkari, Mardin, Siirt, Urfa, Van illerini kapsayacak biçimde kurulmuştu.<br />

Diğerleri 1934 ve izleyen yıllarda uygulamaya girdi. İkinci Umumi Müfettişlik<br />

19 Şubat 1934'te Trakya'da Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ illerini<br />

kapsıyordu. Üçüncüsü 6 Eylül 1935'te Ağrı, Çoruh-Rize, Erzurum, Kars,<br />

14<br />

Yönetim araştırmaları arasında yer alması gereken önemli başlıklardan biri de nahiye/bucak<br />

konusudur. Ondokuzuncu yüzyıldan bu yana oldukça emek harcanıp söz söylenmiş olan bu<br />

kademe, "tam teşekküllülük" ve "normal nahiye" türleriyle farklı yaklaşımların sergilendiği bir<br />

konudur. 1924 tarihli Köy Kanunu da önce Köy ve Nevahi Kanunu başlığıyla hazırlanmış,<br />

yasama sürecinde 'nahiye' başlıktan ve yasanın odağından düşmüştür.

Gümüşhane, Trabzon illerini, dördüncüsüyse 6 Ocak 1936'da Bingöl, Elazığ,<br />

Erzincan, Tunceli illerini kapsayacak biçimde kurulmuştu. Dördüncü müfettişlik<br />

kurulmadan on gün kadar önce yönetsel kademelenmede değişiklik yapılarak<br />

25.12.1935 tarih ve 2885 nolu yasayla Çoruh, Hakkari, Bitlis, Bingöl, Tunceli<br />

illeri kurulmuş, 6.1.1936 tarih ve 2/3823 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla<br />

Tunceli adı verilen Dersim çevresinde, "idari ve inzibati işlerin düzenlenmesi ve<br />

hükümet kontrolünün sağlanması için" yeniden kurulan Bingöl ve Tunceli<br />

illeriyle Birinci Umumi Müfettişlik bölgesinden alınacak Elazığ illerini<br />

kapsamak üzere Dördüncü olarak bir Umumi Müfettişlik kurulması<br />

kararlaştırılmıştır. Daha sonra Üçüncü Umumi Müfettişlik Bölgesi'nden alınan<br />

Erzincan da buraya bağlanmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi'ne yönelik bu<br />

müdahale, 1935 yılının Eylül ayında gündeme gelmiştir. Amaç, "halkının iptidai<br />

hayatı ve iktisadi inkişafa muhitin müsait olmaması hasebiyle", emniyet ve<br />

güvenliğin tamamen sağlanamadığı, halk ile hükümet arasında iyi bir ilişki<br />

kurulamadığı Dersim bölgesinde, "kuvvetli bir makam" oluşturmaktır. 1945'te<br />

Adana, Gaziantep, Hatay, İçel için kurulan beşinci ve son müfettişlikle birlikte<br />

bu uygulama fiilen 1947'de, hukuken 1952'de sona ermiştir. 16<br />

Umumi müfettişlik uygulaması Kürt aşiretleri ile İslami tarikat<br />

ayaklanmalarına ve Trakya'da olduğu gibi özellikle tüccar Yahudi azınlığın<br />

denetim altına alınması amacına odaklı, güvenlik amaçlı kuruluşlar olmuşlardır.<br />

Osmanlı deneyiminden öğrenilmiş uygulamalardan biri olan umumi<br />

müfettişlik, fiziksel sınırlan bakımından eyalet ölçeğine denk düşen merkezi<br />

yönetim birimleridir. Bunlar ülkenin tüm topraklanm kapsamadığı (altmış ilden<br />

yirmisi) gibi, yetkilendirildikleri bölgede sürekli de kılınmadıklan için beşinci<br />

yönetsel kademe olarak değerlendirilemez. Konumları, 1980'li yıllann<br />

Olağanüstü Hal Bölge Valiliği uygulamasına benzetilebilir. Kısmi olma ve<br />

geçicilik özellikleri açık olmakla birlikte, bu kuruluşun "genel gözetim<br />

kurumu"mu yoksa "genel valilik" örgütlenmesi mi olduğu tartışmalıdır.<br />

Kurumun hem amaçları hem yetkileri bakımından genel gözetim kurumu olarak<br />

tasarlandığı söylenebilir. İkinci seçenek, çoktan benimsenmiş olan il esasına<br />

karşı geçmişin eyalet sistemini çağrıştırması nedeniyle istenmemiş<br />

görünmektedir. Umumi valilerin, özellikle üçüncü bölge müfettişinin çok sık<br />

kaleme aldığı raporlannda görüldüğü üzere, yetkilerini sürekli genel yönetim<br />

kademesi olmaya doğru genişletme yönündeki baskılan ve merkezin bu önerileri<br />

değerlendirmeye almaması bu saptamayı güçlendirmektedir. 17<br />

16 Nuray E. Keskin, a.g.k.<br />

17 Bkz: 1936 yılı zamandizini, 10.1.1936. "Umumi müfettişler görüşlerini, çıkartılması düşünülen<br />

bir kanunun düzgün bir şekilde çıkarılması için Başvekalete göndermişlerdir. Bu görüşler,<br />

nahiye müdürlerinin tasdiki, belediye reislerinin nasp ve azilleri, valilerin vekalet emrine<br />

alınması talebi, mıntıka dahilinde hakimler harici memurların nakil ve vekalet emrine<br />

alınması, hudut gümrük muhafaza ve gümrük teşkilatında kontrol tesisi gibi konular üzerinedir.<br />

Umumi müfettişler, yetkilerinin idari hiyerarşi içinde tanımlanması ve mümkünse de<br />

genişletilmesini istemektedirler."<br />

15

Cumhuriyet rejimi yeni sınırlar üzerinde kuruluşunu yönetsel coğrafyada<br />

topyekün bir merkez-sınır değiştirme müdahalesiyle değil kısmi değiştirmelerle<br />

gerçekleştirmiştir. Bu, eyalet ölçekli yönetim kademesini kontrol edebilen 'en<br />

büyük' egemen güçler dışında, yerleşik toprak, ticaret ve mülkiyet ilişkilerinin<br />

mekansal araçla topyekun kırmaya girişilmediği anlamına gelir. Var olan<br />

iktisadi-toplumsal ilişki sistemleri böylece kendilerini koruyabilmiş görünür.<br />

Topyekun müdahale aracı olarak kullanılan unsur yönetsel yetkilendirme olmuştur.<br />

Yerel yönetimlerin sistemdeki konumu, bu aracın kullanılışına örnektir.<br />

Yerel Yönetimler<br />

Devletin toprakta örgütlenişinde mülki idarenin yanıbaşında bir de mahalli<br />

idare vardır. Otuzlu yıllarda yerel yönetim mülki yönetimin doğrudan ve<br />

kapsamlı müdahalesi altında iş görmüştür. İl ölçeğinin mülki idaresi 1929 tarihli<br />

yeni yasayla yönetilirken, aynı ölçeğin yerel yönetimi il özel idaresi 1913 tarihli<br />

yasa hükümlerine bağlı kalmıştır. Kent yönetimleri de, mülki idare yasasından<br />

bir yıl sonra 1930'da çıkarılan belediye yasasıyla yeniden düzenlenmiştir. Hem<br />

özel idareler hem belediyeler, oluşumları ve çalışma sistemleri bakımından<br />

mülki idarenin yakın gözetimi altındadırlar. Belediye meclisleri tarafından<br />

seçilen başkanlar mülki sistemin onayından sonra göreve başlayabilmiş, merkezi<br />

yönetim nerelerde atanmış belediye başkanlığı uygulanacağını belirleyen<br />

genelge doğrultusunda belediye başkanlığını mülki amirlere devrederek<br />

yürütmüştür. 18 Merkezi yönetim, meclislerce seçilmiş başkanları çok büyük<br />

ölçüde onaylamıştır. Onay verilmeyen başkan örneği çok sınırlıdır. Atanmış<br />

belediye başkanlığı uygulamasıysa il merkezi belediyeler için genel ilke olurken,<br />

başkanlıkların ilçe merkezi ve belde belediyelerinde genel olarak yerel hakin<br />

temsilcilerine bırakılması yeğlenmiştir. Bu politikada doğu bölgesindeki<br />

yerleşmeler istisna durumdadır. Köyler de birer yerel yönetim birimi olmakla<br />

birlikte, bunların hareketleri ülke genelinde asıl olarak mülki idare sistemi içinde<br />

gerçekleşmiştir. Bununla birlikte yerel genel seçimler kadınların ilk kez oy<br />

kullanıp adaylıklarını koyabildikleri 1931, 1934 ve 1937 yıllarında düzenli<br />

olarak gerçekleştirilmiştir.<br />

İl özel idaresi, otuzlu yıllar boyunca toplam yerel yönetim harcamaları<br />

içindeki payı en büyük olan birimlerdir. Bu açıdan belediyeler ikinci plandadır.<br />

Bu durumun bir nedeni, nüfusu ve üretim temeli tarımsal dünyaya yığılmış<br />

ülkede kırsal alan yönetiminin ağırlıklı olması, ikinci nedeni de ilkokul<br />

öğretiminde finansman ve okullaşmanın il özel idareleri eliyle görülmesidir. Bu<br />

birimlere ilişkin gelişmeler, otuzlu yıllar boyunca burada hemen sıralanabilecek<br />

kadar sınırlı kalmıştır: 1932'de il özel idaresi ithal mal alımlarının Takas<br />

Komisyonu'na bağlanması; İstanbul'daki kadrolarının tasfiyesi; 1933'te Celal<br />

Bayar'ın uygulamaya girmeyen "hususi idare bütçelerinin birleştirilmesinden<br />

oluşacak iktisadi mıntıkalar oluşturulabileceği" biçimindeki önerisi; 1933<br />

18 Bkz: 1930 yılı zamandizini, 28.8.1930.<br />

16

yılında bu kurumlarda çalışanlar için emeklilik sandığı kurulması; 1934-1935'te<br />

arazi ve bina vergileri ile binalardan alınan buhran vergisinin özel idarelere<br />

bırakılması, Maliye Bakanlığı memurlarından 286 kişinin bu birimlere devri;<br />

1936 yılında iskele, rıhtım, sallardan alman ücretlerin İktisat Vekaleti onayına<br />

bağlanması; 1937 yılında uygulama girmeyen "il özel idarelerinin taş<br />

ocaklarının köylere devri" önerisi; 1938 yılında ilköğretim müfettişlerinin özel<br />

idareden çekilip genel bütçeye alınması...<br />

1929-1939 yıllan, kentlerin yönetiminde geniş kapsamlı yeniden kuruluş<br />

çalışmalanna tanıktır. Yeni belediye yasası 1929 yılında hazırlanıp<br />

tamamlanmış ve 1930'da yayımlanmıştır. Aynı tarihte gelir toplamada<br />

kullanılan iltizam usulü kesin olarak kaldınlıp belediye gelirleri sistemi bir<br />

yasayla bütün olarak düzenlenmiş, harcama-muhasebe sistemi nizamnamesi<br />

çıkanlmış, belediye personel sistemi bir nizamnameyle kurulmuş ve belediye<br />

çalışma usulü bir talimatla yeni baştan belirlenmiştir. 1930 yılından başlayarak,<br />

kent yönetimi harcamalarının finansmanı için "tefecilikten kurtulabilmek için"<br />

yerel tasarruf sandıklan kurulması fikri yaygınlık kazanmış, güçlü bir tasarruf<br />

sandığı olacak <strong>Ankara</strong> merkezli Belediyeler Bankası -İstanbul Belediyesinin<br />

inisiyatif alma çabalan önlenerek- 1933 yılında kurulmuştur. 1933 yılı, kentsel<br />

su yönetiminde belediye işletmeciliğinin -Su İdaresi (İSU, ASU) Modelikurulduğu<br />

ve kentsel yerleşmelerde Yapı ve Yollar Kanunuyla imar planlaması<br />

ve uygulaması kurallarının da yeniden belirlendiği yıldır. Kamucu su yönetimi<br />

modeli varlığını 1981 yılında ortaya çıkan ticari su yönetimini temsil eden İSKİ<br />

Modeli'ne kadar sürdürecektir.<br />

Kentsel alanlarda 1930'lu yıllar, bugünkü terimlerle kamu - özel sektör -<br />

"sivil toplum kuruluşu" taraflan arasındaki ilişkileri anlamaya yardımcı olacak<br />

zengin deneyim yıllarıdır. 1929-1934 yıllannda kentsel içmesuyu, toplutaşım ve<br />

elektrik hizmeti yerli ve yabancı şirketlerin tekelindedir. Bunlann imtiyazlarına<br />

son vermek, oldukça çetin hukuksal mücadelelerle ve parasal olarak yüksek<br />

maliyetler üstlenilmesiyle mümkün olabilmiştir. Aynı dönemde, su kaynakları<br />

üzerindeki vakıf hakları 1926'da 19 , mezarlıklardaki vakıf hakları 1930'da<br />

kaldınlmış olmakla birlikte vakıflar da bu ayrıcalıklannı bırakmamak için<br />

direnişlerini sürdürmektedirler. Oysa başka yasalarda da düzenlenmiş olan bu<br />

alanlar, 1930'da açıkça "münhasıran belediye görevi" sayılmış durumdadır.<br />

Şirketlerle vakıflann yerel kamu hizmetlerinden çıkanlmalan, tam olarak ancak<br />

otuzlu yılların ikinci yansında gerçekleştirilebilmiştir.<br />

Otuzlu yıllarda belediyecilik, kamu hizmeti esasına dayalı bir model<br />

kurulmak istediğinde yerel yapılanmayı merkeziyetçilik esası üzerine kurmuştur.<br />

Bu esasa karşı muhalefet "şirket-piyasa", "cemiyet/girişimci mesleki dernek-<br />

19 831 sayılı Sular Hakkında Kanun, RG: 10.5.1926, 368; 1928 tarihli Sular Kanununun<br />

Uygulanmasını Gösteren Tüzük, RG: 29.8.1928, 976. Uygulama 1934 yılında Sular<br />

Kanunu'nda değişiklik yapılarak 2659 sayılı yasayla eklenen Ek-1 ve Ek-5 maddeleri<br />

hükümleri daha da geniş ve kesin hale getirilmiştir.<br />

17

sivil toplum kurumu", "vakıf -sivil toplum kurumu", "yerel topraksahibi/<br />

eşraf/tüccar", "emik/dinsel kimlik çevresi" olarak beliren kesimlerden<br />

doğmuştur. Merkezi yönetimin vesayeti altındaki yerel yönetim sisteminin<br />

demokratik olmadığı ve yerel özerkliğin çok sınırlandığı yönündeki saptama ve<br />

şikayetler, bu toplumsal kesim ve örgütlerin savlarıdır. İyi bilinen bu söylemde<br />

geniş halk kitlesiyse sessizdir ve genel olarak merkeziyetçi uygulamaların<br />

sağladığı genel koruma altında bulunmaktadır. Merkeziyetin yarar sağladığı<br />

toplumsal kesimler gözönünde bulundurulduğunda, "sesli" toplumsal kesimlerin<br />

"demokrasi eksiktir" savı kuşku götürür hale gelmektedir. Yönetimde biçimsel<br />

demokratik kurallara uygunluk, kamu kudretinin bu kesimler yararına daha çok<br />

ve daha doğrudan kullanılabilmesi demektir. Halk kitlesi ve genel toplumsal<br />

sistem açısından ise bu durum, içsel demokratik kuruluşta geri savrulmak<br />

demektir. Biçimsel demokrasinin kuralları, içsel-toplumsal demokrasi koşullarıyla<br />

koşutluk göstermediği sürece, yerelliğin "iyi" merkeziliğin "kötü" olduğu<br />

genellemesi geçersizdir. Merkeziyet, kamu kudretini egemen kesimin doğrudan<br />

kullanımından uzak tutma, toplumsal ortamı belli bir dengeye kavuşturacak<br />

politikaları uygulama ve sessiz kesimleri konuşabilir hale getirecek örgütlere<br />

kavuşturma hedefine yürüdüğü tarihsel dilimlerde toplumsal demokrasinin<br />

kurucusu olması nedeniyle demokratik usuldür. Bu dönemde toplumsal<br />

demokrasiyi gerileten biçimsel demokratik kuralların sınırlandırılması, gerçek<br />

demokrasinin gereği olarak görülmelidir. Otuzlu yılların yerel yönetim sistemi<br />

bakımından sorun ulaşılan sonuçtadır: Merkeziyetin halk kitlelerine sağladığı<br />

koruma ve geliştirme, ekonomik ve demokratik kitle örgütleri eliyle<br />

genişletilerek sürekliliği sağlanamamıştır. Bu sonucun sorumluluğu, 1935 yılında<br />

açılan piyasacı devletçilik politikasına yüklenmelidir.<br />

Kamu Personeli<br />

Cumhuriyet bürokrasisi, askeri ve sivil devlet görevlileriyle ilgili devrimci<br />

koşulların düzenlemelerini 1922 yılının ilk günlerinden başlayarak gerçekleştirmiştir.<br />

Milli mücadeleye katılmayan kamu görevlilerinin görevden çıkarılmaları<br />

ve emeklilik maaşlarının kesilmesi gibi önlem ve yaptırımlar biri 1923'te askeri,<br />

öbürü 1926'da sivil görevlilerle ilgili olarak iki Heyet-i Mahsusa (Özel Kurul)<br />

ile 1928 yılında bunların kararlarını ikinci dereceden incelemek üzere kurulan<br />

20<br />

Ali Karar Heyeti (Yüksek Karar Kurulu) tarafından uygulanmıştır.<br />

1930'lu yıllar, önceki on yılın kararlarının yürürlükte kaldığı ve<br />

uygulandığı, ama bu içerikte yeni kararların alınmadığı yıllardır. 1929, 1930 ve<br />

1931 yıllarında, önceki on yılın ilgili yasalarına TBMM Genel Kurul yorumuyla<br />

gevşeme getirme girişimleri kabul görmemiştir. Bu konuda 1933 yılında iki<br />

gelişmeyle karşılaşılır. Birincisi, Cumhuriyetin onuncu yılında, 26 Ekim 1933'te<br />

2330 sayılı af yasası kabul edilerek Ali Karar Heyeti görevleri Danıştay'ın<br />

20 Mete Tunçay, "Heyet-i Mahsusalar: Cumhuriyete Geçişte Osmanlı Asker Sivil Bürokrasinin<br />

Ayıklanması", 1923-1938, Armağan Kanun-u Esası'nin 100.Yılı, AÜ SBF Yayınlan, Sevinç<br />

Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1978, s. 307-329.<br />

18

Mülkiye Dairesi'ne devredilmiştir. İkincisi, görevden uzaklaştırılanların bir<br />

bölümü affedilmiştir. Ancak bu af, 1920'li yılların üç devrimci yasasının 347,<br />

854 ve 1289'un işlemlerini dışarıda bırakmıştır. Bu yasaları da içeren geniş<br />

kapsamlı af politikasının kabulü 1938 yılında olmuştur. Haziran 1938'de 3527<br />

sayılı af yasası, üç devrimci yasayla ilgili işlem görenlere kamu görevi haklarını<br />

ancak iki yıl sonra kullanmaya başlayabilmek koşuluyla geri vermiştir.<br />

1930'lu yıllara özelliğini veren düzenleme, 1926 yılında çıkarılan 788<br />

sayılı Memurin Kanunu olmuştur. Bu yasanın memurların görevden<br />

uzaklaştırılmalarıyla ilgili hükümleri, 1931 yılında çıkarılan 1777 ve 1936'da<br />

kabul edilen 2919 sayılı yasalarla genişletilmiştir. 1930'lu yılların bu hükümleri<br />

1954 yılında ortadan kaldırılıp yerine dönemin gereklerine uygun yeni hükümler<br />

koyulmuştur. 21 1930'lu yıllarda kullanılan araçlar (1) üstkademe yöneticiliklerde<br />

bakanlık emrine alma, (2) memuriyeti kaldırma, (3) aciz ve kabiliyetsizlikleri<br />

görülenleri emekli etme biçimindedir. 22 Bu araçların ne genişlikte uygulandığı<br />

kendi başına araştırma konusudur. Zamandizin çalışmasında yalnızca ilk araca<br />

ilişkin verilere ulaşılabilmiştir. Eldeki verilere göre üst kademe yöneticilerin<br />

görevden uzaklaştırılmaları 1929, 1930 ve 1931 yıllarında beş-on kararla<br />

sınırlıyken, 1932-1933-1934 yıllarında uygulamaya konu olan kişi sayısı<br />

yükselmiştir. 1930 yılında mülkiye, dışişleri ve tapu daireleri başta olmak üzere<br />

30 görevlinin, 1933 yılında mülkiye, dışişleri, sağlık bakanlığı ağırlıklı olmak<br />

üzere 25 civarında görevlinin, 1934 yılında mülkiye ve emniyet başta olmak<br />

üzere yine aynı sayıda üstkademe yöneticisinin bakanlık emrine alınma kararı<br />

olduğu saptanmıştır. İşlem sayısı izleyen yıllarda yine on civarına gerilemiştir.<br />

1929-1939 dönemini tanımlayan özellik, Cumhuriyet bürokrasisini inşa<br />

etmeyi amaçlayan ve hazırlıkları 1920'li yıllarda başlayan kurucu yasalann<br />

çıkarılması ve uygulanmasıdır. 1929 yılında "birlik ve denklik ilkesi"ne dayalı<br />

1452 sayılı yasayla devlet kurumları arasında bütünlük sağlanarak askeri ve sivil<br />

kamu görevlileri sistemi bütünsellik temelinde kurumsallaşma yoluna girmiştir.<br />

1926 Memurin Kanunu ve 1929 birlik-denklik düzenlemesiyle atılan bu temel,<br />

1934 yılından başlayarak parçalanma baskısıyla karşı karşıya kalmıştır. 1934 yılı<br />

bu tartışmalar ve yasal düzenlemelerle kendisine "barem yılı" denebilecek<br />

ölçüde çok meşguldur. İncelenen onyılın ikinci yarısı, yeni iktisat politikalarına<br />

koşut biçimde, kurumların personel sistemi bakımından özerkleşme ya da<br />

ayrıcalık kazanma mücadeleleriyle karakterizedir. Nitekim sistem 1939'da 3656<br />

sayılı yasayla topluca değiştirilmiş, bir ve denk kariyer sistemi yerine görece işe<br />

göre kurumcu sistem denebilecek farklı bir personel rejimi yerleşmeye<br />

başlamıştır.<br />

1954 yılında yapılan düzenlemenin yasası şudur: 6435 sayılı Bağlı Bulundukları Teşkilat<br />

Emrine Alınmak Suretiyle Vazifeden Uzaklaştırılacaklar Hakkında Kanun.<br />

22 Memurin Kanunu ilgili maddeleri 59-61; 77; 85; Geçici Madde 1. Bu metinde değişiklik yapan<br />

1777 sayılı yasanın 3. maddesidir. Görevden almalar bu yasal dayanaklar çerçevesinde<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

19

Sonuç<br />

1929-1939 yıllan Cumhuriyet'in inşacı yıkım yıllarıdır. Kamu yönetimi<br />

örgütlenmesine damgasını vuran kavram devletçiliktir. Bu dönemde devletçilik,<br />

halkçı-plancı devletçilik modeliyle piyasacı devletçilik modeli arasında uzun bir<br />

siyasal, yönetsel, düşünsel mücadele ortamında biçimlenmiştir. Kamu<br />

politikalannın oluşumu ve uygulanması bu özellik gözönünde tutularak<br />

değerlendirildiğinde, yönetsel gerçekliğin hem neden hem sonuç olarak beliren<br />

karmaşık doğası sistemli bir açıklamaya tabi tutulabilmektedir. "İki devletçilik"<br />

eksen yapılırsa, 1930'lu yıllann yönetsel yapılanmasında işaretin 1934'e koyulması<br />

gerekir. İzleyen sayfalarda böyle bir açıklama için gerekli veriler, her yıla<br />

ilişkin kısa bir makalede değerlendirilerek incelemeye sunulmuş bulunmaktadır.<br />

20

1929: YÖNETİMDE MERKEZİYETÇİLİĞİN İNŞASI<br />

Sonay BAYRAMOĞLU*<br />

Cumhuriyet yönetimi, siyasal açıdan kendine güvenli ve görece daha rahat<br />

bir hava ile 1929 yılına girmiştir. Bunda, Takrir-i Sükun Kanunun kaldırılması<br />

ile sansürden kurtulan basının etkisi olmuştur. Sansür ve baskının azalması, yeni<br />

gazete ve dergilerin yayın hayatına girmesine vesile olmuş ve daha rahat bir ortam<br />

kendini hissettirmiştir. Ne yazık ki bu rahatlama uzun soluklu olamamış ve<br />

1929 yılının ikinci yansından itibaren yeni toplumsal gerilimler ve iktisadi sorunlar,<br />

yönetimi ve toplumu zorlamaya başlamıştır.<br />

Hükümet, 1929 yılında iktisadi alanda devletleştirme politikasına yönelmiştir.<br />

Bu esnada patlak veren 1929 Büyük Buhranı ise artan ekonomik sorunlara<br />

yenilerini eklemiştir. Dünya buhranının da etkisiyle, kaynaklann devletleştirme<br />

politikası doğrultusunda kullanılmasına karar verilmesi, modern devlet ve toplum<br />

yaratmanın önemli araçlan arasında yer alan eğitim, sağlık gibi alanlara yeterince<br />

önem verilememesi sonucunu doğurmuştur. Dolayısıyla sosyal politika<br />

alanına aktanlan kaynaklar sadece acil sorunlann çözümüne yetmiştir.<br />

Cumhuriyet yönetimi, 1929 yılında idari örgütlenmede merkeziyetçi bir yapı<br />

benimsediğini ilan etmiştir. Hükümet, iktisadi alanda, devlet öncülüğünde sanayileşme<br />

hedefine yönelirken, kamu yönetimini Vilayet İdaresi Kanunu ile<br />

merkeziyetçilik ilkesine göre düzenlemiştir. Böylelikle, idari örgütlenmede il<br />

esasına dayalı sistem benimsenmiştir. Cumhuriyet'in hukuki çerçevesi, Vilayet<br />

İdaresi Kanununun yanı sıra, 1929 yılında çıkan Ceza Usulü Muhakemeleri Kanunu,<br />

Deniz Ticaret Kanunu gibi kanunlarla önemli ölçüde tamamlanmıştır.<br />

Eğitim alanında; okuma yazma seferberliği, 1929 yılının ele alınması gereken<br />

en önemli faaliyetlerinin başında gelmektedir. Okuma yazma seferberliği ile<br />

1928 yılında kabul edilen Latin alfabesi ile okuryazarlığın tüm topluma yayılması<br />

amaçlanmıştır. Harf devriminin uygulanmasını sağlayacak en önemli araç<br />

"millet mektepleri"nin açılması olmuştur.<br />

1929 yılı için öne çıkan bir başka toplumsal olgu, devlet ile vatandaş arasındaki<br />

ilişki ile bağlantılı değerlendirilebilir. Devlet memurlarının halka karşı<br />

kötü davranışlan tartışmaya açılmıştır. Basında çıkan tartışmalardan sonra, Dahiliye<br />

Vekaletinin de halka karşı memurların kötü davranışlarını engelleme<br />

amacıyla bir genelge yayımladığı görülmektedir. 1<br />

Genel olarak bakıldığında genç Cumhuriyet'in kuruluştan kurumsallaşma<br />

ya da konsolide olma yolunda ilerlemesi bakımından 1929 yılı, kritik bir yıldır<br />

denilebilir.<br />

Yrd. Doç. Dr. Akdeniz <strong>Üniversitesi</strong>, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi<br />

' Cumhuriyet, 9 Kanunusani 1929. Bu olay üzerine Dahiliye Vekaleti devlet memurlarının halka<br />

karşı davranışlarıyla ilgili bir genelge yayımlamıştır. BCA: 51..0.0.0 / 8.69..23 (22.1.1929)<br />

1929 Yı lı 21

BÜYÜK BUHRANIN GÖLGESİNDE KORUMACI - DEVLETÇİ<br />

SANAYİLEŞMEYE YÖNELİŞ<br />

Dünya ekonomisi bu yıllarda büyük buhranın içine sürüklenirken, Türkiye<br />

ekonomisi dışa kapanarak ve devlet eliyle bir milli sanayileşme denemesi içerisine<br />

girmiştir. Büyük Buhran, ihraç pazarlarındaki daralmanın etkisiyle, tarım<br />

ürünlerinin fiyatlarında belirgin bir düşüşe yol açmış ve çiftçi nüfusun hayat koşullarında<br />

ciddi sarsıntılar yaratmıştır. Ayrıca, un, şeker ve tekstil gibi temel<br />

mallardan oluşan ithalata da ağır bir kısıtlama getirmiştir. 2<br />

Büyük Buhranın olumsuz sonuçlarının da etkisiyle, Cumhuriyet yönetiminin<br />

kuruluştan itibaren izlediği dışa açık, devlet eliyle özel sermayenin teşviki<br />

politikasından vazgeçilmiş ve iktisadi alanda devlet öncülüğünde hızlı sanayileşme<br />

ile büyüme yolu benimsenmiştir. Devlet öncülüğünde hızlı sanayileşmeyi<br />

gerçekleştirme amacıyla kaynakları merkezi olarak yönlendirecek araçların tesis<br />

edilmesine yönelik arayışlar, korumacı dönemin başlangıcına işaret etmektedir.<br />

Dünya buhranının etkisiyle, 1926 yılından itibaren düşmeye başlayan ve ihracat<br />

gelirlerini etkileyen tarımsal fiyatlar, deyim yerindeyse, dibe vurmuştur.<br />

1929'dan önce devlet eliyle zenginleştirilen milli burjuvazi artık merkezi olarak<br />

seferber edilecek kaynaklara ihtiyaç duymaktadır. 3 Başlangıçta iç ekonomiye<br />

çok fazla müdahale edilmemiş, ancak dış ticaret ve kambiyo rejimi denetlenmiştir;<br />

kambiyo rejimini denetim altına alan kanun 1929 yılında kabul edilmiştir.<br />

Ayrıca, kambiyo işlemlerinin daha sonra devredileceği Merkez Bankası'nın kurulması<br />

için hazırlıklar bu dönemde hız kazanmıştır.<br />

Dünya buhranı, bir bakıma, Cumhuriyet yönetimine, piyasaya müdahale<br />

etme araçlarının eksik olduğunu göstermiştir.<br />

Lozan Antlaşmasından Kaynaklanan Sınırlamaların Kalkması. Genç<br />

Cumhuriyet 1929 yılma, Lozan Antlaşmasının getirdiği sınırlamaların kalkacak<br />

olması nedeniyle (Türkiye Lozan Antlaşması ile gümrük vergisi hadlerini beş yıl<br />

değiştirmemeyi taahhüt etmişti) iktisadi bir ferahlama beklentisi içinde girmiştir.<br />

Kendi gümrük politikalarını devreye sokarak gümrük gelirlerini arttırma beklentisi,<br />

1929 Dünya Buhranıyla hayal olurken 4 , dünya krizinin etkisiyle ekonomik<br />

açıdan önemli bir darboğaza da girilmiştir. 5<br />

2 Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong>, 2006, (10. Baskı), s.66 vd.<br />

3 Keyder, Çağlar, "Türkiye Demokrasisinin Ekonomi Politiği", İrvin, Cemil Schick ve E. Ahmet<br />

Tonak (Der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınlan, İstanbul, 1992, s.46<br />

4 Dış ticaret kaynaklı vergi hasılatının artması beklenirken, dünya krizi önünde dış ticareti kontrol<br />

altına almanın ve daraltmanın bir zorunluluk haline geldiği görülmektedir. Gümrükler yine<br />

bir vergi kaynağıdır ama satmalına gücü her kesimde düşmüştür. Ekonominin vergi kapasitesi<br />

düşmüş ve olağanüstü vergiler getirilmiştir. Bkz. Kuruç, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası<br />

1. Cilt (1929-1932), AÜSBF Yayını, No: 569, <strong>Ankara</strong>, 1988, s. XIV.<br />

5 Lozan Antlaşmasının getirdiği sınırlamanın 1929'da sona ereceğini bekleyen ithalatçılar, yeni<br />

tarifeyle koruma oranlannm yükseltilmesi beklentisi ile eski tarife yürürlükteyken stok yapmaya<br />

yöneldiler. Bkz. Tezel, Yahya Sezai, " '1934 Sanayi Programı 1 ve Türkiye'de 'İktisadi<br />

Devletçilik'in Tarihindeki Yeri" Görüş Dergisi, sayı 12, 1993 (online erişim:<br />

http://www.geocities.com/vstezel/articles/tusiad.html.); ve Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin<br />

Tarihi, 1900-1960, İmge Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 2003, s.211.<br />

22 Yönetim Zamandizini

1929 yılına gelinceye dek, devletin sağladığı olanaklarla özel ellerde sermaye<br />

birikimini geliştirme politikası, milli iktisat politikası çerçevesinde yürütülmüştür<br />

(Devlet eliyle desteklenen özel girişimcilik belli bir mesafe de almıştır).<br />

Özel girişimcinin milliyetine odaklanan bir politika setini içeren milli iktisat<br />

anlayışının içeriği, 6 1929 yılına kadar izlenen politikalarla (özel girişimciye sağlanan<br />

ayrıcalıklar, teşvikler, iştirak payları gibi) netleştirilmiştir; bu açıdan dönemin<br />

en önemli belgesi 1927 tarihli Teşviki Sanayi Kanunu'dur.<br />

Hükümet, Lozan Antlaşması'mn getirdiği sınırlamaların bitmesinden sonra<br />

ılımlı bir himayeciliği yansıtan yeni gümrük tarifesini Ekim 1929'da uygulamaya<br />

karar vermiştir. Yeni gümrük tarifesi ile Cumhuriyet'in ilk yıllarında uygulanan<br />

iktisat politikası terk edilerek devletçilik ilkelerine uygun bir yönelim benimsenmiştir.<br />

Ne var ki yumuşak geçişin 1929 yılındaki sonuçlan iç açıcı olmaktan<br />

uzaktır; büyük çapta ve spekülatif bir ithalat patlaması, hızla büyüyen<br />

dış ticaret açığı ve Türk Lirasının ani değer kaybı birbirini izlemiştir. 7<br />

Türkiye'nin ihraç ara mallannı satınalma gücü önemli ölçüde azalmış, ihracat<br />

gelirlerinin ithalat giderlerini karşılama oranı yüzde 89'dan yüzde 67'ye<br />

düşmüştür. TL'nin değer kaybetmesi ve dış ticaret açığı karşısında hükümet<br />

1929 Haziran'ında Ali İktisat Meclisi'ni, "ithal ikamesine dayalı hızlı sanayileşmeyi<br />

sağlayabilecek yeni önerileri içeren" bir İktisadi Program hazırlamakla<br />

görevlendirmiştir. 8<br />

İthalat hacmini kısmaya dönük bir müdahaleye Hükümet sıcak bakmamaktadır;<br />

zira bu yöndeki bir uygulama, yüzde doksanı ulaştırma alanına yönlendirilmiş<br />

(ki bunun içinde demiryolu yatınmlan başattı) imar programının yenilgiyle<br />

bitmesi anlamına gelecektir. Öte yandan, Osmanlı dış borçlanndan Cumhuriyet<br />

Türkiye'sine düşen payın taksitlerinin 1929'da ödenmeğe başlanmasıyla<br />

gündeme gelen yeni döviz harcama kalemi de, Hükümeti, Dünya Buhranı ortamında<br />

daha da zor durumda bırakmıştır. Hükümet çevrelerinde para krizi ve dış<br />

ticaret açığı üstüne tartışmalar, birkaç ay içinde, 1920'lerde gerçekleşen sanayileşme<br />

hızının yetersiz kaldığına ve tekstil ürünleri gibi belirli mallarda yoğun bir<br />

ithal ikamesine gidilerek sanayileşme sürecini hızlandırmaktan başka çare olmadığına<br />

dair bir görüş birliğine yol açmıştır. 9<br />

İktisat Vekâleti, Aralık 1929'da, daha önce Ali İktisat Meclisi'ne verilen<br />

'Türkiye'nin İktisadi Programı'nın hazırlanması işini kendi üzerine almıştır. Her<br />

önemli mal grubu için, ihracatı artırma ya da ithalatı ikame etme olanaklarını<br />

araştıran ve uygulamaya yönelik somut projeler ve iktisat politikası önlemleri<br />

6 "ekonomide sermaye kazançlarının gayrimilli unsurlardan milli unsurlara aktarılması ve ekonominin<br />

bu kazançları sürekli kılacak biçimde örgütlenmesi" perspektifini taşımaktadır. Kuruç,<br />

a.k., s.XXXVI, XXXVII.<br />

Boratav, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1974.<br />

8 Tezel, a.g.e.<br />

9 Tezel, a.k.<br />

1929 Yılı 23

öneren "İktisadi Vaziyetimize Dair Rapor" başlıklı ayrıntılı bir çalışma, Mart<br />

1930'da Başbakanlığa sunulmuştur. 10<br />

Türk Lirasının Değer Kaybetmesi. 1929 yılında Türk Lirasının değer<br />

kaybetmesi ve ithalatın kısılması zorunluluğu, halkın tüketim kalıbına şekil<br />

verme maksadıyla yerli malını özendirme gereksinimini ortaya çıkarmıştı. İsmet<br />

Paşa yerli malı özendirme gereksinimini şu sözlerle dile getirmiştir:<br />

Şimdi iktisadi açığın girift olan, güç olan asıl milli kısmına geliyorum. Devlet hayatında<br />

olduğu gibi millet hayatında da kendi menbaına yani istihsaline kifayet etmek<br />

endişesi; işte asıl büyük tedbir budur: Millet kendi istihsalinden fazla<br />

sarfetmeyerek, kanaatkâr bir hayata girmek mecburiyetindedir. ...<br />

Milli tasarruftan bahsederken evvela kızlarımızın vazifelerinden bahsetmem pek<br />

tabidir. Çünkü bir yuvaya milli tasarruf ve kanaatkarlık bir defa kadının dikkati ve<br />

takayyüdü ile yerleştikten sonra erkeğin buna mukavemet edebilmesi maddeten<br />

müşkül olacaktır...<br />

Aklı eren bütün vatandaşların şuurunu uyandırmak ve bu uğurda devletin bütün<br />

kuvvetlerini harekete getirmek kat'i kararımızdır."<br />

Hükümet yıl içinde ulusal paranın korunması ve istikrarının yeniden tesis<br />

edilmesi için gerekli önlemleri almaya başlamıştır. "Milli servetin her türlü zarar<br />

ve ziyandan korunması, kambiyo spekülasyonunun önlenmesi, döviz alım ve satımlarının<br />

zaruri işlemler dışında yapılmaması, bu döviz alım ve satım işlemleri<br />

ile arbitraj işlemlerinin bir esasa bağlanması ve sınır getirilmesi konularında Maliye<br />

Bakanlığı'nı yetkili kılan "1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları<br />

Kanunu" 1929 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 12 Ayrıca hükümet 4 Aralık<br />

1929 tarihinde Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak tedbirleri ihtiva<br />

eden ve her yerde her işte yerli malı ve mamulâtının kullanılacağını bildiren Vekiller<br />

Heyeti Kararnamesi yayımlayarak, yerli malının kullanımını özendirmeyi<br />

amaçlamıştır. 13<br />

Türk Lirasının değerinin düşmesiyle başlayan sürecin bir başka sonucu, ülkede<br />

döviz kontrolü yapacak veya piyasaya para sürüp çekecek araçlarla donatılmış<br />

bir merkezin eksikliğinin iyice açığa çıkması oldu. Para basma tekeli,<br />

Fransız - İngiliz ortaklığı olan Osmanlı Bankası'nın elindedir. İşte bu ortamda<br />

Merkez Bankası kurma çalışmalarına yeniden hız verilmiştir.<br />

Merkez Bankasını Kurma Hazırlıkları. Merkez Bankası kurma hazırlıkları,<br />

1927 yılında İnönü Hükümeti'nin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda zamanında<br />

başlatılmıştır. Bir merkez bankasına ihtiyaç olduğu, Mart 1928'de Türkiye<br />

İş Bankası'nın davet ettiği Hollanda Merkez Bankası Meclis Üyesi Dr. G.<br />

10<br />

Tezel, a.k.<br />

11<br />

İsmet Paşa'nın 9.11.1929 tarihli TBMM'de yaptığı konuşma.<br />

12<br />

1447 sayılı kanun, Düstur Üçüncü Tertip, Cild 10, s. 1029; Çok geçmeden Türk parasını koruma<br />

kanunu da kabul edilmiştir.<br />

13<br />

Utkan Kocatürk, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi: 1918-1939, Türk İnkılap Tarihi Enstitü-<br />

sü Yayınları, <strong>Ankara</strong>, 1973, s.320.<br />

24 Yönetim Zamandizini

Vissering'in hazırladığı raporda dile getirilmiştir. Vissering'in raporu, merkez<br />

bankasının anonim şirket şeklinde örgütlenmesini ve hükümetten bağımsız, özel<br />

banka olarak kurulmasını önermekteydi. 14 Celal Bey (Bayar) tarafından hükümet<br />

sunulan bu öneri, başbakan İsmet Paşa tarafından kabul görmemiştir.<br />

V. İnönü Hükümetinin Maliye Bakanı Şükrü Bey (Saraçoğlu) Türk parasının<br />

istikrara kavuşmasını ve bir merkez bankası kurulmasını esas hedef olarak<br />

seçmiştir. Alman Merkez Bankası'ndan Kari Müller'in 1929 yılının sonunda hazırladığı<br />

rapora göre, Türkiye'de bir merkez bankası kurulması için gerekli koşullar<br />

henüz oluşmamıştır. 15 Rapor, ayrıca parasal istikrarın temini için alınması<br />

gerekli mali, ekonomik ve idari tedbirleri içeren bir reform programına da yer<br />

vermiştir. Diğer taraftan Schacht, rapora eklediği notta Müller'den daha esnek<br />

bir yaklaşım ortaya koyarak, sözü edilen reform programının derhal uygulamaya<br />

konulması halinde, ilerde gerçek bir merkez bankası haline dönüşecek olan bir<br />

devlet bankasının kurulmasının olası olduğunu belirtmiştir.<br />

O dönemde Türkiye ile İtalya arasında kurulan yakın ekonomik ve siyasi<br />

ilişkiler, Hükümeti, İtalyan Maliye eski Bakanı Kont Volpi ile temas kurmaya<br />

sevketmiştir. Kont Volpi hükümetin davetini kabul ederek Kasım 1929'da Türkiye'ye<br />

gelmiş ve milli bir bankanın süratle tesisini tavsiye etmiştir.<br />

Bu arada, hükümet, merkez bankası için bir yasal çerçeve oluşturmak üzere<br />

harekete geçerken, diğer taraftan da Büyük Buhranda kaynaklanan bir kriz ortamıyla<br />

başetmenin ve Türk Lirasının değerini korumanın acil önlemlerini almaya<br />

yönelmişti. 16 Dövizle ödenmesi gereken Osmanlı borçlarının ilk taksidi ise<br />

kapıdaydı.<br />

Osmanlı Borçları. 1928 yılında Cumhuriyet rejimi dövizle borç ödeyeceğini<br />

taahhüt eden anlaşmayı imzalamıştı. Ne var ki, 1929'un yaz ve sonbahar aylarında<br />

iyice hızlanan döviz spekülasyonu sorun yaratmaktaydı. İhraç ürünleri-<br />

14 Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Celal Bey (Bayar) Vissering raporunu, kendi görüşlerini içeren<br />

bir notla birlikte Başbakan İsmet Paşa'ya sunmuştur. Celal Bey bu notta, bir merkez bankası<br />

kurulmasının ülke için önemli olduğunu, Türkiye İş Bankası'nın buna istekli olduğunu belirtiyor<br />

ve sermayesi tamamen devlete ait olan bir devlet bankası fikrine karşı olduğunu ifade ederek<br />

yeni bir banka kurmak yerine Türkiye İş Bankası'nın merkez bankasına dönüştürülmesini<br />

öneriyordu. Celal Bey'e göre, Türkiye İş Bankası Vissering raporunda sıralanan merkez bankası<br />

görevlerinin birçoğunu zaten üstlenmiş bulunuyordu. Başbakan İsmet Paşa bu öneriye karşı<br />

çıkmıştır. İsmet Paşa'ya göre Merkez Bankası bağımsız bir kuruluş olmalıydı; diğer özel bankalarla<br />

ilişkili olamayacağı gibi bizzat devlete ve Maliye Bakanlığına karşı da görevinin gerektirdiği<br />

dürüstlük ve sertlikle çalışmalıydı, http://tcmb.gov.tr/veni/banka/tarihce.html [Erişim tarihi:<br />

11.10.2005]<br />

ıs Kari Müller, Nisan 1929'da Türkiye'ye gelerek temas ve incelemelerine başladı. Müller'den bir<br />

merkez bankası kurulması için gerekli ön şartların olup olmadığının tespit edilmesi; eğer şartlar<br />

uygun değilse bunların nasıl sağlanacağına dair bir inceleme yapması istenmişti. Birkaç ay<br />

Türkiye'de kalan Müller raporunu tamamlamak üzere Almanya'ya geri döndü. Hazırladığı raporu<br />

incelemesi için Alman Merkez Bankası direktörü Schacht'a verdi. Schacht bu rapora dayanan<br />

gözlemlerini ve Müller'in raporunu 1929 yılının sonlarına doğru Türkiye'ye gönderdi.<br />

16 http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banka/tarihce.html; Merkez Bankası'nın kurulması ile ilgili tasan,<br />

Mayıs 1930 sonunda TBMM'ne sevkedildi. Tasan, 11 Haziran 1930 tarihinde yasalaşmıştır.<br />

1929 Yılı 25

nin fiyatları düşmekte, ekonomi daralmakta ve satınalma gücü erimekteydi.<br />

Böyle bir ortamda borç ödeme yükü iyice ağırlaşmış bir sorun haline gelmişti.<br />

Borç ödeme takvimi şöyleydi.<br />

Devre Müddet Mebaliğ<br />

1 Haziran 1929- 31 Mayıs 1936 2 000 000 altın T.L<br />

I- 7 sene 1 Haziran 1936- 31 Mayıs 1942 2 380 000 altın T.L<br />

II- 6 sene 1 Haziran 1942- 31 Mayıs 1947 2 780 000 altın T.L<br />

III- 5 sene 1 Haziran 1947- 31 Mayıs 1952 3 180 000 altın T.L<br />

IV- 5 sene 1 Haziran 1952'den itibaren 3 400 000 altın T.L<br />

Düstur: Üçüncü : Tertip, cilt 10, s. 104.<br />

Millileştirme Politikası. Millileştirme politikasının esas alanı demiryolları<br />

ve altyapıdır. Cumhuriyet yönetimi, 1929 yılında büyük bir çöküşe yol açan<br />

dünya buhranına rağmen millileştirme politikasından taviz vermemiştir ve o yılın<br />

ağır koşullarına karşın, millileştirme ödemelerinde gecikme yaşanmamıştır. 17<br />

Mustafa Kemal Paşa'nın 1 Kasım 1929 tarihinde TBMM'de yaptığı konuşmada<br />

demiryolları ve altyapıda millileştirme çalışmalarının devam edeceğinin işaretleri<br />

bulunmaktadır:<br />

Büyük Millet Meclisinde son beyanatımızdan bu güne kadar geçen bir sene zarfında,<br />

vatanda yeniden (445) kilometre demiryolu döşenmiştir. Bir seneye kadar da,<br />

yeniden (500) kilometre döşenmesi mukarrerdir. Erzurum hattına ait, fenni ve ihzari<br />

ameliyat hararetle devam etmektedir. Mersin- Adana demiryolu, devlet demiryolları<br />

işletmesine ilhak edilmiştir. Kanaat ve itimat veren bu sade rakamlar ve hadiselerle<br />

beraber arzedeyim ki, yeni açılan demiryollarının ilk seneleri için zaruri<br />

olan işletme açıkları dahil olduğu halde, umum işletme kendi kendini idare etmektedir.<br />

...<br />

Su işlerinin teşkilatı, etütleri henüz başlangıcındadır. İktisadiyatımızın ana tedbirlerinden<br />

olan, su işleri umumi idaresinin fenni kabiliyet ve kudreti çok sağlam kurulmak<br />

lazımdır...<br />

1929 Yılı Bütçesi. Cumhuriyet yönetimi denk bütçe anlayışına özel bir<br />

önem göstermiştir. 1929 yılı bütçesi de fazla veren bir bütçedir. Bütçenin büyük<br />

bölümü, Milli Müdafaa Vekaleti, Nafıa Vekaleti ve Duyuni Umumi birimlerine<br />

ayrılmıştır.<br />

17 Kuruç, Bilsay, A.g.e.<br />

26 Yönetim Zamandizini

Tablo: 1929 Yılı Bütçesi<br />

Dairelerin İsimleri Lira Varidatın Türü Lira<br />

Büyük M.M. 289.878 Bilavasıta vergiler 125.900.000<br />

Riyaseti Cumhur 314.774 İnhisarlar 61.225.000<br />

Divanı muhasebat 584.290 Damga, harç, kaydiyeler 14.956.000<br />

Başvekalet 876.391 Müesseseler hasılatı ve<br />

menafi<br />

7.756.000<br />

Şûrayı Devlet 229.833 Müteferrik varidat 8.887.000<br />

İstatistik U.M 75.885 İstirdat 1.822.000<br />

Diyanet İşleri R. 1.677.157<br />

Maliye Vekaleti 15.424.272<br />

Duyuni Umumiye 32.189.861<br />

Gümrükler U.M. 4.955.530<br />

Tapu ve Kadastro U.M. 1.375.495<br />

Dahiliye Vekaleti 4.081.368<br />

Posta ve Telgraf ve Telefon U.M. 5.979.420<br />

Emniyeti Umumiye U.M. 4.529.984<br />

Jandarma U.K. 8.945.738<br />

İskan U.M. 1.460.690<br />

Hariciye Vekaleti 3.779.808<br />

Matbuat U.M. 440.362<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti<br />

4.395.678<br />

Adliye Vekaleti 7.252.881<br />

Maarif Vekaleti 8.100.009<br />

Nafıa Vekaleti 33.705.976<br />

İktisat Vekaleti 8.351.094<br />

Limanlar İdaresi 297.050<br />

Milli Müdafaa Vekaleti kara kısmı<br />

Milli Müdafaa Vekaleti hava<br />

kısmı<br />

Milli Müdafaa Vekaleti deniz<br />

kısmı<br />

56.372.208<br />

1.215.980<br />

6.183.354<br />

İmalatı Harbiye U.M. 4.842.489<br />

Harita U.M. 681.026<br />

YEKÛN 220.408.481 Yekûn 220.546.000<br />

Kaynak: 1929 Mali Senesi Bütçe Kanunu, RG 28 Mayıs 1929.<br />

1929 Yı 27

İDARENİN ÖRGÜTLENMESİ<br />

İdarenin merkezi örgütlenmesinin tesisi bakımından 1929 yılı önemli bir<br />

dönemeçtir. Vilayet İdareleri Kanunu ile kamu yönetiminde merkezileşme sağlanmıştır.<br />

Ayrıca, Cumhuriyet yönetimi, kamu yönetimi anlayışını bu kanunla<br />

ifade etmiştir.<br />

Cumhuriyetin ilk kuruluş yıllarında idari örgütlenme 73 valiliğe dayanmaktadır;<br />

küçük olanlann bir kısmının ilçe haline getirilmesiyle 1926 yılında bu sayı<br />

62'ye ve daha sonra da 57'ye kadar indirilmiştir. 18<br />

Mustafa Kemal Paşa, 1 Kasım 1929 tarihinde TBMM açılış konuşmasında<br />

idari örgütlenmenin önemine şu sözlerle değinmektedir:<br />

Dahili İdarede, tam teşkilli nahiyeler arttırılmalıdır. Bunu bilhassa tavsiye etmek<br />

isterim. Yeni nahiyelerin açıldığı yerlerdeki vatandaşlar, mahzar oldukları kolaylıktan,<br />

memnuniyet göstermektedirler. Diğer taraftan, bazı vilayetlerde hususi bütçelerindeki<br />

tediyenin, intizamsızlığı görülüyor. Bu intizamın tek çaresi, hususi bütçelerin,<br />

hayalden uzak, hakiki adetlere, hakiki hesaplara istinat ettirilmesidir.<br />

1426 sayılı Vilayet İdareleri Kanunu: Yönetimin Merkeziyetçilik İlkesi<br />

Üzerine İnşası. 18 Nisan 1929 tarihinde yetmiş bir madde olarak kabul edilen<br />

Vilayet İdareleri Kanunu 1426 numara ile neşredilerek 5 Mayıs 1929 tarihinde<br />

uygulamaya konulmuştur. Kanun gerekçesi layihayı tetkik eden Muvakkat Encümen<br />

Reisi Profesör Mustafa Şeref (Özkan) tarafından kaleme alınmıştır. Mustafa<br />

Şeref, Gerekçede il idaresinin tarihçesini detaylı bir biçimde anlatırken bir<br />

yandan da yeni kanunun temel ilkelerini ortaya koymaktadır:<br />

Tevsii mezuniyet ve tefriki vezaif, idare hukuku âlimlerince, idari teşkilatta merkeziyet<br />

ve ademi merkeziyet muvazenesini temin eden iki mühim kaidedir. Devlet<br />

İdaresinde birliği temin için hükümet elinde en mühim kuvvet olan merkeziyet siyasi<br />

ve idari iki safhaya ayrılır. Umumi hizmetler için devlete ait vazifeleri yapmak<br />

üzere karar ittihazı ve o kararları tatbik etmek için kullanılacak memurların tayini,<br />

idari merkeziyeti vücuda getirir. Devletin umumi vazifelerine müteallik icrai işlerde<br />

karar ittihazı devlet reisine aittir. Ancak devlet reisi, bu icrai vazifelerin heyeti<br />

mecmuası ile bizzat uğraşamayacağından dahiliye, maliye, maarif ve saire gibi işler<br />

için vekiller tayin eder. Umumi işlerde karar ittihazı da bunlara münhasır kalır.<br />

Aşağı derecedeki memurlar bunlardan izin almaksızın umumi hizmetler için karar<br />

ittihaz edemezler. İşte gerek karar ittihazı ve gerek memur tayini hususlarında<br />

merkezin selahiyetlerinden bir kısmının Kanun ile Taşra idarelerinin başına devlet<br />

reisinin mümessili ve hükümetin icra vasıtası olarak bulunan Valiye verilmesi<br />

(tevsii mezuniyet-Decontration)dir. Tefriki vezaife gelince: Hükümetin umumi<br />

vezaifınden siyasi olanlarının merkeze hasriyle siyasi mahiyeti bulunmayanların<br />

Vilayet ve Belediyelere veren ve bu suretle halkın idareye iştirakini (memleketin<br />

memleket tarafından idaresini) temin eden idari ademi merkeziyet usulü olup (tevsii<br />

mezuniyet ve tefriki vezaif) şeklinde Kanun dilimize geçirilmiş olan bu esasın<br />

Fransızca mukabili de aynen (decentralisation administrative)dir. Demokrasi umdeleri<br />

mutlak idareler gibi sıkı bir merkeziyetin de amansız düşmanıdır. Bu umdeleri<br />

kabul eden memleketler merkeziyet ve âdemi merkeziyet esaslarını da iyi ve<br />

18 Göreli, İsmail Hakkı, İl İdaresi, <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1952.<br />

28 Yönetim Zmndizini

muvazeneli bir şekilde idarelerinde tatbik etmiş ve bu sebeple Nafia, Maarif, Ziraat,<br />

Ticaret ve İktisat sahalarında çok ilerlemiş müesseseler açmışlardır. Merkeziyet<br />

usulünün zararlarını bugün ancak bu milletlerin tarihinde ve bilhassa bizim idare<br />

tarihimizde okuyabiliriz.<br />

Memleketimizde vilayetler idaresini tanzim eden 1864 Nizamnamesi vilayetlerde<br />

mahalli işler için ancak umumi bir meclis açmış, fakat bunlara mütalaa beyanından<br />

başka hiçbir vazife ayırmamış, vilayetlerin şahsiyeti maneviyelerini tanımamıştır.<br />

1870 nizamnamesi de umumi meclislerin çalışma sahalarını genişletmiş ise de en<br />

ufak işlerin yapılması için merkezin muvafakatini şart koymuştur. (Tevsii mezuniyet<br />

ve tefriki vezaif) esaslarının yurdumuzda tatbikini temin eden Kanun (1913 tarihli<br />

İdarei Umumiyei Vilayet Muvakkat Kanunu) olmuştur. Yurdumuzun genişliği,<br />

muhabere ve münakale vasıtalarımızın mütemeddin memleketler derecesinde<br />

bulunmaması göz önünde tutulduğu takdirde idaremizde temerküz cereyanlarından<br />

sakınılarak vilayetlerin mezuniyet ve selahiyetlerinin arttırılması encümence lazım<br />

ve zaruridir. İşte müzakere olunan Kanun Layihası bu düşüncelere ve Teşkilatı<br />

Esasiye Kanununun 91 nci maddesine muvafıktır. Ancak 1913 İdarei Umumiyeyi<br />

Vilayet Kanunu, vilayetlerin idaresini "idarei umumiye ve idarei hususiye" kısımlarını<br />

ayırmış olduğundan, hükümetin esbabı mucibe mazbatasında da yazıldığı<br />

üzere layiha ayni esasa göre tanzim olunmuş ise de idare hukuku ilmi böyle bir<br />

taksim tanımadığı gibi "tefriki vezaif' kaidesinde vilayetlerin manevi şahsiyetlerine<br />

verilen vazifeleri gösteren maddelerin yazılı olmamasından dolayı encümen layihayı<br />

noksan bulmuştur.<br />

Muvakkat Kanunun idarei hususiye kısmı için hazırlanmış olan layihanın da Büyük<br />

Millet Meclisine sunulmak üzere bulunduğu ifade olunduğundan encümen<br />

mezkûr layihanın biran evvel meclise verilmesini ve tetkikini bitirdiği vilayetler<br />

idaresi Kanununun tamamlanmasının teminini hükümetten temenni eder. ( TBMM<br />

Encümeni Mahsus, Karar No: 1, Esas No: 1/862,21.2. 1929)<br />

Kamu yönetiminde merkezileşmeyi getiren kanun, döneminin katı merkeziyetçi<br />

anlayışlarının bir ürünü olmayıp, merkeziyetçilik ve âdemi-merkeziyetçilik<br />

arasındaki dengeyi ülke gerçekleri ışığında gözetme iddiasındaki bir yaklaşımın<br />

ürünüdür. Kanun, tevsii mezuniyet ilkesi uyarınca, valileri taşrada devletin temsilcisi<br />

ve bakanlıkların yürütme araçlan olarak kabul etmektedir. İdari bölünme,<br />

il, ilçe, bucak sistemine oturmaktadır.<br />

Bununla birlikte, Vilayetler İdaresi Kanunu'nun ruhuna pek uygun olmayan<br />

bir uygulamadan, Umumi Müfettişlik kurumundan söz etmek gerekmektedir.<br />

1927 yılında ilk kez Şark Vilayetleri için ihdas edilmiş, birden fazla ili kapsayarak<br />

onların üzerinde geniş yetkilerle donatılmış Umumi Müfettişlik kurumu, tüm<br />

ülkeyi kapsayacak şekilde yaygınlaşmamıştır. Sonuç olarak, umumi müfettişlik<br />

kurumu, bir idari birim olarak kabul edilmemektedir. Diğer taraftan belirlenen<br />

beş bölgede Umumi müfettişlik kurumu, 1947 yılına kadar uygulanmıştır; uygulama,<br />

valilerin yetkilerini daraltıcı bir işlev görmüştür.<br />

İdari Sınır Değişiklikleri<br />

Yeni kurulan bir il ve ilga edilen bir ilin yanı sıra, bağlı olduğu merkezlerin<br />

değiştiği pek çok köy ve nahiye ile yeni kurulan ya da bağlı olduğu il merkezi<br />

değişen birçok kazanın varlığı, 1929 yılını idari sınır değişikliği açısından dikkat<br />

1929 Yılı 29

çekici kılmaktadır. Yeni olarak Muş vilayeti kurulmuş, aynı kanunla Bitlis vilayeti<br />

ilga edilerek Muş vilayetine bağlı bir kaza haline getirilmiştir. 19 Erzincan'ın<br />

Nazimiye kazasının Elaziz vilayetine bağlanması; Resülayn kazasının nahiyeye<br />

dönüştürülmesi; Koçhisar nahiyesinin ise kaza haline dönüştürülmesi; Yalova<br />

nahiyesinin kaza haline getirilmesi, idari sınır değişikliklerine verilecek birkaç<br />

örnektir.<br />

Yolsuzluklar. Bahriye eski Nazın Mahmut Muhtar Paşa (Katırcıoğlu),<br />

Anadolu Demiryolu Kumpanyası ile ilgili olarak İngiltere'de Times Iron Works<br />

fabrikalanna 20 bin İngiliz lirasını kefaletsiz ödeyerek "hazineyi zarara uğratmak"<br />

suçlamasıyla 30 Mayıs 1929'da Yüce Divan'a sevk edilmiştir, yargılanması<br />

3 Kasım 1929 tarihinde sona ermiştir. Yüce Divan, şirkete ödenen 2 bin Türk<br />

altınının yüzde 5 iskonto edilmek suretiyle Mahmut Muhtar Paşa'dan tahsiline<br />

karar vermiştir.<br />

Cezalandırma. Cezalandırma biçimleri açısından öne geçen ceza, kamu<br />

yöneticilerinin çoğunlukla sicili nedeniyle emekliye sevk edilmeleri biçimindedir.<br />

Orduya mensup subayların 1929 yılında ihraç cezalarının kaldırılarak emekliye<br />

sevk edilmeleri dikkati çeken bir başka noktadır (23 subay bu biçimde<br />

emekliye sevk edilmiştir.)<br />

Ödüllendirme. Kamu yönetiminde ödüllendirmede terfi başta gelse de bunun<br />

dışında sıra dışı hizmetler için teşekkür, para ödülü gibi araçlar kullanılmıştır.<br />

Öte yandan milli mücadelede gösterilen hizmetler için istiklal madalyası verilmeye<br />

1929 yılında devam edilmiş ve yaklaşık olarak yedi bin civarında istiklal<br />

madalyası taltif etme amacıyla verilmiştir. Sözü edilmeye değer bir başka örnek,<br />

Maliye Vekiline verilen teşekkür ödülüdür: Anadolu, Mersin-Tarsus, Adana<br />

Demiryollanyla, Haydarpaşa limanının devletleştirilmesindeki çalışmalanndan<br />

dolayı Maliye Vekili Saraçoğlu Şükrü Bey'e, Heyeti Umumiye tarafından<br />

teşekkür edilmiştir. 20<br />

Vatandaşlıktan Çıkarılma / Vatandaşlığa Alınma. 1929 yılında beş yüzün<br />

üzerinde kişi 1041 sayılı yasaya göre vatandaşlıktan çıkarılmıştır. Vatandaşlıktan<br />

çıkarılanların başında, milli mücadeleye katılmayıp yurtdışında ikamet<br />

edenler gelmektedir. İzin almaksızın tabiyet değiştirme, bir diğer vatandaşlıktan<br />

çıkarılma nedenidir. 21<br />

Vatandaşlığa kabul edilenlerin büyük çoğunluğunu, Balkan ve Sovyetler<br />

Birliğine mensup Müslümanlar oluşturmaktadır. Vatandaşlığa başvuranlar arasında<br />

Sırp, Bulgar, Romanya, Arnavutluk ve Kafkas Müslümanlannın yanı sıra,<br />

daha az olmakla birlikte İran, Suriye ve Irak kökenli Müslümanlar da bulunmaktadır.<br />

19 Muş Vilayeti 2 Haziran 1929 tarihinde 1509 numaralı teşkiline dair kanunun TBMM'de kabul<br />

edilmesiyle kurulmuştur. Muş vilayetinin kuruluş kanunu aynı zamanda Bitlis vilayetinin ilgasını<br />

hükme bağlamıştır. RG: 11 Haziran 1929- 1213.<br />

20 RG: 9 Kanunisani 1929 - 1088<br />

21 BCA: 30.. 18.1.2 / 7.61 ..15 / 8671 / 2-197 (18.12.1929) vb.<br />

30<br />

Yönetim Zamandizini

1929 Basın Yasaklıları. 1929'da Takriri Sükun Kanununun yürürlükten<br />

kaldırılması matbuat üzerinde genel bir ferahlama yaratmış ancak bu ferahlama<br />

uzun soluklu olmamıştır. 22 1929 yılında takriri sükun kanununun uygulanmasına<br />

son verilmesi birçok dergi ve gazetenin yayınlanması için ortam sağlamıştır.<br />

Buna karşın 1929 yılında da bazı yayınlara yasak konulmuş, bazılarının yurt içine<br />

sokulması yasaklanmıştır. Bazı dergi ve gazete yöneticileri hakkında davalar<br />

açılmıştır. 1929'a damgasım vuran basın davalarının başında, Hronika davası<br />

gelmektedir. Bunun yanı sıra, İkdam, Akşam, Son Saat ve Resimli Ay ile ilgili<br />

davalardan söz edilebilir.<br />

Yasaklanan Yayınlara Örnekler:<br />

> Hronika Vakası: 3 Mart 1929 devletin emniyetini ihlal edecek surette<br />

muzır neşriyatta bulunduğu gerekçesiyle Matbuat Kanunun 23. maddesi<br />

gereğince Hronika Gazetesinin basımı durdurulmuştur.<br />

> 3 Nisan 1929 Atina'da çıkan Politiya gazetesinin muzır neşriyatından dolayı<br />

Türkiye'ye girmesi yasaklanmıştır.<br />

> 25 Temmuz 1929 Kahire'de çıkarılan Elfetih gazetesinin Türkiye'ye sokulması<br />

yasaklanmıştır.<br />

> 17 Ekim 1929 Konstantinopolis gazetesi ve Gatos mecmuasının yurda<br />

sokulmaları yasaklanmıştır.<br />

> Atina'da çıkan Proffijikos Kozmos Muhacir Alemi gazetesinin Türkiye'ye<br />

sokulması yasaklanmıştır.<br />

Tahkikatlar<br />

Tahkikatların büyük çoğunluğu hükümete karşı hakaret suçlarından kaynaklanmaktadır.<br />

Hükümete Hakaret. 1929 yılında yaklaşık 135 takibat dosyası açılmıştır.<br />

Kanunlara Hakaret. 1929 yılında kanunlara hakaret edildiği gerekçesiyle<br />

yaklaşık olarak 50 takibat dosyası açılmıştır.<br />

Türklüğü Tahkir. 1929 yılında yaklaşık 45 dosya Türklüğü tahkir gerekçesiyle<br />

açılmıştır.<br />

Cumhurbaşkanına Hakaret. 1929 yılında yaklaşık 5 takibat dosyası açılmıştır.<br />

SOSYAL POLİTİKA UYGULAMALARI<br />

Eğitim ve sağlık alanındaki göstergeler bu dönemde, oldukça kötüdür ve<br />

durumun iyileştirilmesi önemli bir zorunluluktu. 1929 yılında 1090 doktor, 164<br />

hemşire, 1189 sağlık memuru, 397 ebe bulunmaktadır. Sağlık memurlarının bü-<br />

1929 yılının sonlarına doğru İstanbul'da yayımlanmaya başlayan Yarın gazetesi, Cumhuriyet<br />

Halk Fırkasına muhalefet etmiştir. Yazı işleri müdürlüğünü Mekki Sait Esen'in üstlendiği gazete<br />

1930'da kurulan Serbest Fıkrayı desteklemiştir. Topuz, Hıfzı, 100 Soruda Basın Tarihi, Gerçek<br />

Yayınları, İstanbul, 1996.<br />

1929 Yılı 31

yük bölümü askerliklerini sıhhiye bölüklerinde yapanlardan oluşmaktadır; ebe<br />

ve hemşirelerin büyük bölümü hemşire eğitimli bile değildir. Bu kötü tablo eczane<br />

hizmeti için de geçerlidir. Eczane sayısı 1928'de 673 iken 1930'da 455'e<br />

inmiştir. 130 eczacı bulunmaktadır. Buna karşın, yurt genelinde bulaşıcı hastalıklar<br />

oldukça yaygındır. 23<br />

Eğitim hizmeti açısından da durum pek parlak değildir. Örneğin 1929 yılında<br />

ortaokul sayısı 82, lise sayısı ise 51 'dir. 24 Öğretmen sayısı aynı şekilde oldukça<br />

düşüktür; 1929 yılında ortaokul öğretmenlerinin sayısı 982'dir. Okullu<br />

olması gereken öğrenci sayısı çok düşüktür. 1927 sayımına göre toplam nüfus<br />

13.648.000 iken bütün düzeylerdeki öğrenci sayısı nüfusun ancak yüzde 3.7'sini<br />

oluşturmaktadır. Genel nüfus içerisindeki okur yazar oranı ise yüzde 10.6'dan<br />

ibarettir. 25 Tevfık Çavdar, bunun nedenlerinden birinin okullann bulunduğu yerlerle<br />

ilgili olduğunu düşünmektedir; okullar kentlerde özellikle büyük kentlerde<br />

toplanmıştır. 26 Bu tarihlerde kent nüfusu ise toplam nüfusun yüzde 18'ini oluşturmaktadır.<br />

Millet Mektepleri. Eğitim alanında 1 Ocak 1929 tarihinde millet mekteplerinin<br />

açılmasıyla, 16-45 yaş arasındaki tüm yurttaşların okuma-yazma kurslarına<br />

katılması zorunlu kılınmıştır. Okuma-yazma kursları, ilkokul bulunan yerlerde<br />

bu okullarda açılmış, okul bulunmayan yerlere ise birer ay süreli gezici kurslar<br />

düzenlenmiştir. Millet Mektepleri iki düzey halinde örgütlenmiş, birinci düzeyde<br />

okuma-yazma öğretilirken ikinci düzeyde yurttaşlık hak ve görevleri anlatılmış<br />

ve yaşam becerileri kazandırılmaya çalışılmıştır. Birinci düzeyde, yani okuma<br />

yazma kurslarında 1928-1929 döneminde, 199.534'ü kadın olmak üzere 597.010<br />

yetişkin okuma yazma öğrenmiştir. 27 Daha sonraki yıllarda, okuma-yazma seferberliğinde<br />

kazandırılan bilgilerin unutulmaması ve geliştirilmesi amacıyla<br />

"halk okuma odaları" açılmıştır. Bu yöndeki seferberlik, okul ve öğretmen sayılarına<br />

1929 yılı itibarıyla yansımamış, öğrenci ve öğretmen sayısı düşük seviyesinde<br />

kalmıştır. Sınırlı sayıdaki okulların ağırlıklı olarak büyük kentlerde toplandığı,<br />

kırsal alanda ve hatta bazı il merkezlerinde yeterli ortaöğretim kurumlarının<br />

bulunmadığı görülmektedir. 28<br />

Sosyal Yardım Kuruluşları. Bu dönemde Himaye-i Etfal Cemiyet (Çocuk<br />

Esirgeme Kurumu), Hilal-i Ahmer (Kızılay) sosyal yardım derneklerinin başında<br />

gelmektedir. Ayrıca kamuya yararlı dernekler statüsünde Türk Tayyare Ce-<br />

23 Çavdar, a.g.e., s. 197<br />

24 Ayrıca bkz. Tunçay, Mete, Türkiye Cumhuriyeti 'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-<br />

1931, Tarih Vakfı, İstanbul, 2005 (4. basım), s. 235: 1928 yılında lise sayısı 19, 1930 yılında<br />

ise 22'dir. Bununla birlikte mesleki ve teknik okullar 1928 yılında 44 iken, 1930 yılında<br />

59'dur.<br />

25 Tunçay, a.g.e., s.236.<br />

26 Çavdar, a.g.e, s. 194-6.<br />

27 Milli Eğitim Bakanlığı, www.meb.gov.tr,<br />

28 Çavdar, a.g.e, s. 194-6.<br />

32 Yönetim Zamandizini

miyeti, Türk Ocakları, Veremle Mücadele Derneği gibi dernekler bulunmaktadır.<br />

Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele. 1929 yılı, sağlık politikası açısında bulaşıcı<br />

hastalıklarla mücadele alanında önemli bir zaman dilimidir; yurdun büyük<br />

bölümünde görülen çeşitli bulaşıcı hastalıklar ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu<br />

göstermektedir. Yaygınlık gösteren bulaşıcı hastalıklarla mücadele kaçınılmaz<br />

olmuştur. Bu kapsamda yıl ortasında sıtma, frengi, trahom 29 ve diğer bulaşıcı<br />

hastalıklarla mücadele için il düzeyinde çeşitli örgütlenmelere gidilmiştir.<br />

1929 yılının ilk aylarında bulaşıcı hastalıklarla mücadele kapsamında çalışacakların<br />

kadroları belirlenerek onaylanmış ve Haziran ayında çalışmalar başlatılmıştır.<br />

Bulaşıcı hastalıklarla mücadelede kullanılacak sıhhi teçhizat ithal edilirken,<br />

bazı ilaçların ise Hilali Ahmer Cemiyetinden satın alınarak temini yoluna gidilmiştir.<br />

30<br />

Bulaşıcı hastalıklarla mücadele kapsamında trahom hastalığı için Erzincan,<br />

Adıyaman, Malatya bölgesine ek olarak Adana'ya bir trahom hastanesi, Gaziantep'te<br />

trahom dispanseri kurulmasına karar verilmiştir. 31<br />

TOPLUMSAL VAK'ALARA ÖRNEKLER<br />

Vatandaş Türkçe Konuş Kampanyası. Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti<br />

tarafından 13 Ocak 1928 tarihinde başlatılan "vatandaş Türkçe konuş" kampanyası<br />

azınlıkların protestosuyla karşılaşmıştır. Bu kampanya bir süre sonra etkisini<br />

yitirmişse de Türkçe konuşma yolundaki baskı artmıştır. Örneğin İstanbul'da<br />

seyyar satıcıların Türkçe dışında herhangi bir dille satış yapmaları belediyenin<br />

almış olduğu bir kararla yasaklanmıştır. 32<br />

Hronika Davası. İstanbul'da Rumca yayın yapan Hronika gazetesi "Anadolu<br />

mağlubiyetinden sonra 1922 Yunan İhtilali Nasıl Çıktı ve Nasıl Muvaffak<br />

oldu?" başlıklı eseri yayınlamıştır. Yazıda Türklüğe hakaret içerdiği gerekçesiyle<br />

gazete kapatılmış ve sorumlu müdür tutuklanmıştır. 4 Mart 1929'da başlayan<br />

davada mahkeme sorumlu müdürü suçlu bulmuştur. Karar temyiz Mahkemesince<br />

bozulduktan sonra dava yeniden görülmüş ve sorumlu müdürün beraatına karar<br />

verilmiştir.<br />

29 Körlüğe yol açan bir bakteri türü olan trahom, Birinci Dünya Savaşı'na kadar yalnız Güney ve<br />

Güneydoğu Anadolu'da endemik olarak bulunmuştur. Savaşın yol açtığı nüfus hareketleriyle<br />

artış göstermiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında trahomlu hasta sayısının üç milyon dolaylarında<br />

olduğu; Kastamonu ilinin de "körler memleketi" olarak adlandırıldığı söylenmektedir. Trahomla<br />

mücadelede önemli başarı sağlanmış ve Cumhuriyetin ilk yıllarında yüzde 25 dolayında trahom<br />

sıklığı 1973 yılında yüzde 2'ye düşürülmüştür.<br />

30 Bulaşıcı hastalıklarla mücadele için Alman Zeiss Fabrikası'ndan toplam 24.200 marka<br />

epidiaskop, mikroprojeksiyon cihazı ve 20 adet mikroskobun satınalınması. 19.6.1929 BCA:<br />

30..28.1.2 / 4.32.6. /8078 / 197-23<br />

31 BCA: 30.10.0.0/ 177.220.9. / 19814 (27.7.1929).<br />

32 Okutan, M. Çağatay, Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları, İstanbul Bilgi <strong>Üniversitesi</strong> Ya-<br />

yınlan, İstanbul, 2004, s. 191-8<br />

1929 Yılı 33

1929 YILINA GENEL BİR BAKIŞ<br />

1929 yılının idari yapısı çok katmanlı bir yapı arzetmektedir. Cumhuriyet<br />

rejiminin kamu yönetimi anlayışını temsil eden Vilayet İdareleri Kanunu kamu<br />

yönetimine bir düzen getirmiştir. Bununla birlikte kamu yönetimine getirilen bu<br />

düzen, umumi müfettişlik kurumunun varlığı nedeniyle valilerin aleyhine zayıflatılmış,<br />

umumi müfettişlik bölgelerinde valilerin üzerinde umumi müfettişler<br />

belirleyici olmuştur.<br />

Devletçilik politikasına geçiş hazırlıkları, devletin daha hızlı bir biçimde<br />

yeni kurumlar inşa etmesini gerektirmiştir. Cumhuriyet rejiminin bu dönemde<br />

kendisi için çizdiği yol ne yazık ki bir çok sorunla darbe yemiştir. Dünya krizi<br />

ve Osmanlı borçlan hükümetin üzerinde ağır bir yük oluşturmaya devam ederken<br />

kurumsallaşmanın gecikmesine de neden olmuştur. Özellikle eğitim ve sağlık<br />

alanında görüldüğü gibi, sosyal politikalara devletin yeterince eğilmemesi ve<br />

iktisadi sorunlar, toplumsal huzursuzluklann giderek yoğunlaşmasına yol açmıştır.<br />

Takriri Sükun Kanunu'nun yürürlükten kaldınlması ile ülkenin beklediği<br />

ferahlık, ne yazık ki ülkeye uğramamıştır. Bu kez başka bir karabasan, dünya<br />

ekonomik bunalımı, ülkeyi esir almıştır.<br />

EK. BEŞİNCİ HÜKÜMET (01.11.1927- 27.09.1930)<br />

1929 yılı Bakanlar Kurulu şu isimlerden meydana gelmektedir:<br />

Başvekil İsmet Paşa (İnönü)<br />

Adliye Vekili (Adalet Bakanı) Mahmut Esat Bey (Bozkurt)<br />

Müdafaai Milliye Vekili ve Bahriye Vekaleti Vekili Mustafa Abdülhalik<br />

Bey(Renda)<br />

Dahiliye Vekili (İçişleri Bakanı) Şükrü Kaya<br />

Hariciye Vekili (Dışişleri bakanı) Tevfık Rüştü Bey (Aras)<br />

İktisat Vekili Mustafa Rahmi Bey (Köken) 19.01.1928-28.05.1929 tarihleri<br />

arasında ve Şakir Bey (Kesebir) 28.05.1929-27.09.1930 tarihleri arasında<br />

Maliye Vekili Saraçoğlu Şükrü Bey (Saraçoğlu)<br />

Maarif Vekili Mustafa Necati Bey 01.11.1927-01.01.1929 tarihleri arasında,<br />

İsmet Paşa (İnönü) Vekâleten 01.01.1929-26.02.1929 tarihleri arasında, Hüseyin<br />

Vasıf Bey (Çınar) 26.02.1929-08.04.1929 ve Cemal Hüsnü Bey (Taray)<br />

10.04.1929-15.09.1930 tarihleri arasında,<br />

Nafıa Vekili Recep Bey (Peker)<br />

Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili Refik Bey (Saydam).<br />

34 Yönetim Zamandizini

1929 YILINDA YÖNETİM<br />

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Arap harfleriyle kitap basımını<br />

men eden madde yürürlüğe<br />

girdi.<br />

Basın kuruluşları 1 Aralık 1928 günü bütün Türkiye'de<br />

yeni Türk harfleriyle yayın yapmaya başlamıştı.<br />

İlk günlerde gazetelerin baskı sayısında ve satış<br />

sayısında bir düşüş olduğu görüldü. Bunda pek çok<br />

gazetenin yeni harflerle basım yapabilecek teknik<br />

donanıma sahip olmaması da etkili olmuştu. Buna<br />

karşılık, Hükümet bütün ekonomik sıkıntılara rağmen<br />

gazete ve dergilere aylık maddi yardımda bulunmaya<br />

başlamıştı.<br />

1 Kasım 1928 tarihli Türk harflerinin kabul ve tatbiki<br />

hakkındaki Kanunun yürürlüğe girmesi ile Harf devrimi<br />

hem kamu yönetiminde hem de gündelik yaşamda<br />

etkilerini hissettirmeye başlamıştır.<br />

1353 numaralı Kanun, ticaret hayatını yakından ilgilendiren<br />

değişikliklerin de 1 Ocak 1929 tarihinde yürürlüğe<br />

girmesini kurala bağlamıştı: Bilumum bankalar,<br />

imtiyazlı ve imtiyazsız şirketler, cemiyetler ve<br />

müesseseler tüm işlemlerinde Türk harflerini kullanmaya<br />

en geç 1 Ocak 1929 tarihine kadar başlamak<br />

zorundaydılar.<br />

Halkın resmi dairelere ve kurumlara başvururken aksamaların<br />

yaşanmaması için, 1929 yılı Haziran ayına<br />

kadar süre tanınmıştır.<br />

1 Ocak Dana/Sığır fiyatı: 25krş/kg. 1929 yılında et fiyatlarının yüksekliği önemli bir sorun<br />

teşkil etmektedir.<br />

1 Ocak Melek Sinemasında Siyah<br />

İnci oynadı.<br />

ATDK;<br />

RG<br />

3.11.1928<br />

tarih ve<br />

1030 sayı<br />

C. 1<br />

kanunusani<br />

1929<br />

1929 yılında Türkiye'de bir sinema filmi çekilmiştir. C. 1<br />

Yönetmeni Muhsin Ertuğrul olan <strong>Ankara</strong> Postası adlı kanunusani<br />

1929<br />

filmin çekimine 1928 yılında başlanmış 1929 yılında<br />

da tamamlanabilmiştir. Aynı yıl, Kaçakçılar adını taşıyan<br />

filmin çekimine başlanmışsa da film 1931 yılında<br />

tamamlanabilmiştir.<br />

1 Ocak Millet Mektepleri açıldı. 8 Kasım 1928 tarihinde Mustafa Kemal Paşa'nın Genel<br />

Başkanlığı'nı ve başöğretmenliği kabul ettiği Millet<br />

Mektepleri harf devrimini hayata geçirme amacıyla<br />

açılmıştır. 16-45 yaş arasındaki tüm yurttaşların<br />

okuma-yazma kurslarına katılmasının zorunlu tutulduğu<br />

millet mekteplerinden 2.546.051 kişi diploma<br />

almıştır.<br />

1 Ocak Millet Mekteplerinin kurucusu<br />

Milli Eğitim Bakanı<br />

Mustafa Necati Bey apandisit<br />

krizi sonucu yaşamını<br />

yitirdi.<br />

1 Ocak Vilayet evrak kaleminden<br />

bir senede (1928 yılında)<br />

5.850 sadire ve 10.260 varide<br />

evrak geçti.<br />

Mustafa Necati Bey, 1923 ve 1927 seçimlerinde İzmir<br />

milletvekili olmuş, mübadele, imar-ı iskan<br />

(1923-1924), adliye (1924) bakanlıklarında bulunduktan<br />

sonra I925'te atandığı milli eğitim bakanlığını<br />

ölümüne dek sürdürmüştür. Milli eğitim bakanı olarak<br />

Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun uygulanmasına<br />

öncülük etmiş; yeni Türk harflerinin kabul edilmesi<br />

ve Türk harflerinin yaygınlaşması için yoğun çaba<br />

harcamıştır. Necati Bey, Millet Mektepleri'nin açıldığı<br />

gün hayata veda etmiştir.<br />

C. 1<br />

kanunusani<br />

1929;<br />

TCSYK<br />

TCSYK;<br />

BUK<br />

C. 1<br />

kanunusani<br />

1929<br />

1929 Yılı 35

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak İhtiyat zabit mektebi hakkındaki<br />

kanunun tefsiri yapıldı.<br />

2 Ocak Kayseri Develi ve İncesu<br />

ilçelerine kaymakamlık<br />

ataması onaylanmış ve<br />

RG'de yayımlanmıştır.<br />

16 Haziran 1927 ve 1076 sayılı kanunun muvakkata<br />

maddesinin tefsiri:<br />

Memur olup da ihtiyat zabit mektebine sevk olunanlar<br />

1927 tarih ve 1108 no'lu maaş kanunun 25nci<br />

maddesinden istifa ederler.<br />

Kayseri Vilayetinde Develi Kaymakamlığına İncesu<br />

kaymakamı Şakir; İncesu kaymakamlığına ise Kahta<br />

kaymakamı Adil Beyler tayin olmuştur.<br />

1 Ocak Maarif Bayramı kutlandı. Millet mekteplerinin açılması vesilesiyle Maarif<br />

Bayramı kutlanmıştır.<br />

2 Ocak Mussolini Ayan ve<br />

Meb'usan Meclislerini feshe<br />

karar verdi.<br />

2 Ocak Süt İşleri Cemiyeti Belediyeyi<br />

ziyaret etti.<br />

2 Ocak Türk Tayyare Cemiyeti,<br />

Uluslararası Hava Federasyonu<br />

üyeliğine kabul edildi.<br />

3 Ocak Cinayet suçundan Çorum<br />

Hapishanesi'nde mahkûm<br />

bulunan İsmail oğlu Mustafa'nın<br />

maluliyetinden dolayı<br />

kalan cezası affedilmiştir.<br />

3 Ocak İcra Vekilleri Kararnamesi<br />

ile <strong>Ankara</strong> İstiklal Mahkemesince<br />

on yıla mahkûm<br />

edilen tdris affedilmiştir.<br />

3 Ocak İlk çocuk gazetesi "Naşid<br />

Resimli Ay" gazetesi çıktı.<br />

36 Yönetim Zamandizini<br />

İstanbul ilinde sütçülerin, açık güğümlerde süt satması,<br />

sağlık kurallarına uyulmaması ve buna benzer<br />

sorunlar, o tarihlerde belediye ile sütçüler arasında<br />

tartışmalara neden olmuştur.<br />

16 Şubat 1925 tarihinde Mustafa Kemal Paşa'nın emriyle<br />

kurulan Cemiyet, 1935 yılında Türk Hava Kurumu<br />

adını almıştır. Doğal üyeleri arasında Cumhurbaşkanı,<br />

Başbakan, Kuvvet Komutanları, <strong>Ankara</strong> Valisi<br />

bulunmaktadır.<br />

Türk Tayyare Cemiyeti'nin alanındaki faaliyetleri<br />

arasında şunlar sayılabilir:<br />

23 Nisan 1926'da Tayyare Makinist Mektebi'ni<br />

hizmete açtı.<br />

1926 yılı içinde Alman Junkers Tayyare Fabrikasıyla<br />

işbirliği yaparak Kayseri Uçak Fabrikası'nı kurdu;<br />

Alman Junkers lisansıyla A-19 ve A-20 uçaklarını<br />

üretti ve bu uçakların bakım ve onarımlarını yaptı.<br />

Fabrika, 1929 yılında Milli Savunma Bakanlığı'na<br />

devredilmiştir.<br />

Cumhuriyetin ilk on yılı içinde topladığı bağışlarla<br />

351 uçak satın alarak Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağışladı.<br />

Yıl içerisinde 50 civarında mahkûm ya da mahpusun<br />

cezası bu şekilde affedilmiştir. 13 Mayıs 1929 tarihinde<br />

"Kabahatların affı ve bazı cürümlerin takibat<br />

ve cezalarının tecili hakkında Kanun"un kabul edilmesiyle<br />

af ilan edilmiştir.<br />

İcra Vekilleri Heyeti, 5.12.1928 tarihinde, Gireson<br />

Hapisanesinde mahpus bulunan İdris'in hükümet tabibinin<br />

tıbbi raporundan müstelzim bir derecede hasta<br />

olduğu anlaşıldığından affına karar vermiştir. İcra<br />

Vekilleri Heyeti, sağlık nedeniyle bazı mahkûmların<br />

cezalarını çeşitli defalarda affetmiştir.<br />

Gazetenin sahibi Sabiha Zekeriya Sertel'dir.<br />

RG 2<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 2<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 2<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.2<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.2<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

60.403..34.<br />

/ 6232<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

Yer /<br />

1.11..32 J<br />

7522/<br />

31-236<br />

RG 3<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.3<br />

kanunusani<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ocak Limanda gişe ve bilet memurluklarına<br />

tayin edilmek<br />

üzere memurluk sınavı<br />

açıldı.<br />

4 Ocak Bursa ve Düzce'de millet<br />

mektepleri açıldı.<br />

4 Ocak Gireson'da kadınlar çarşaflarını<br />

çıkardı.<br />

4 Ocak Şehremaneti sütlerin kapalı<br />

kaplarda satılmasına karar<br />

verdi.<br />

4 Ocak Türkiye - Uruguay dostluk<br />

antlaşması imzalandı.<br />

5 Ocak Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus-Adanademiryolları<br />

ile Haydarpaşa Limanı'nın<br />

satın alınmasına<br />

dair kanunlar TBMM'de<br />

kabul edildi.<br />

5 Ocak Efganistan'daki isyan durdu.<br />

5 Ocak Hayvan borsası: sığır=<br />

lOkrş./kg.<br />

5 Ocak Kilis ve Lüleburgaz kaymakamlıklarına<br />

Cemil ve<br />

Tayip Niyazi tayin oldular.<br />

5 Ocak Korgeneral Asım Genelkurmay<br />

2. Başkanlığına tayin<br />

oldu.<br />

5 Ocak Mimarlar Derneğinin 4<br />

Ocak 1929 tarihli kongresi<br />

yapıldı.<br />

Şirketi Hayriye İdaresinde gişe ve bilet memurlukları<br />

için açılan sınava 200 kişi müracaat etti; buna karşılık<br />

tespit edilen kontenjan 20 kişilikti.<br />

İstanbul Belediyesi, sütçülerin belediye idarelerindeki<br />

doktora sütlerini kontrol ettirdikten sonra güğümlerini<br />

kapatmalarına ve o suretle satmalarına karar<br />

verdi.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 9 Aralık 1929<br />

Osmanlı imparatorluğu, demiryollarını, kısa bir hat<br />

dışında, yabancı şirketlere ayrıcalıklar vererek yaptırmak<br />

durumunda kalmıştı. Cumhuriyet yönetimi,<br />

işletmesi yabancı şirketlerde bulunan demiryolu hatlarını<br />

satın almaya yönelmiştir.<br />

Z.C. Devre: III, Cilt: VI, s.126, 128, 133.<br />

Afganistan'ın modernleşme tarihinde önemli bir dönemi<br />

ifade eden Emanullah Han dönemi isyanlarla<br />

birlikte sona ermiştir. 1919-1929 dönemi Emanullah<br />

Han dönemi olarak bilinmektedir. 29 Şubat 1919'da<br />

tahta çıkan Emanullah Han ülkede değişiklik yapmaya<br />

çalışan ilk Afgan lideridir. Modernleşme sürecinde,<br />

bir anayasanın kaleme alınmasına, hukuk sisteminde<br />

reform yapmaya çalışmıştır. Bağımsız yargılama<br />

mekanizmasını geliştirmeye, laik bir ceza kanununu<br />

yürürlüğe koymaya uğraşmıştır. Eğitim ve vergi<br />

sistemini yeniden düzenlemeye ağırlık vermiş, genel<br />

olarak laik bir devlet sisteminin inşasına yönelmiştir.<br />

Ancak, Emanullah'un reform çabalarına karşı çıkan<br />

aşiretler, süreci sona erdirmiş ve Emanullah Han'ı<br />

Ocak 1929'da tahtan indirmişlerdir.<br />

C. 3<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.4<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.4<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.4<br />

kanunusani<br />

1929<br />

ATDK;<br />

TCAMA<br />

ATDK<br />

C.5<br />

kanunusani<br />

1929<br />

Et fiyatı düştü. C.5<br />

kanunusani<br />

1929<br />

Bütün mimarların bir federasyon halinde birleşmesine<br />

karar verildi.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

45.42..4. /<br />

2593<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

45.42.-2.<br />

C.5<br />

kanunusani<br />

1929<br />

1929 Yılı 37

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Ocak Sırbistan'dan Türkiye'ye<br />

göç edenlerin artması beklenmektedir.<br />

5 Ocak Sütçüler kontrole itiraz ettiler.<br />

5 Ocak Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Macaristan Kıratlığı Arasında<br />

Aktedilen Bitaraflık<br />

Uzlaşma ve Hakem Muahedenamesi<br />

Budapeşte'de<br />

imzalandı.<br />

6 Ocak Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Bölgesinde 8 adet Seyyar<br />

Piyade Alayı Kurulduğuna<br />

dair Dahiliye Vekaleti'nin<br />

6.1.1929 tarihli yazısı<br />

Sırp - Hırvat mücadelesi, Hırvatların federal sistem<br />

istemeleri ile yeni döneme girmiş, artmasına yol açmıştır.<br />

İstanbul Belediyesinin süt satışını kontrol etmek<br />

amacıyla koyduğu kurallara uymak istemeyen sütçülerin<br />

itirazları yükselmektedir.<br />

C.5<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.5<br />

kanunusani<br />

1929<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0./<br />

I29.930..29<br />

/10655i<br />

6 Ocak Elektrik fiyatı: 17,5 kuruş. C. 6<br />

kanunusani<br />

1929<br />

6 Ocak Kuraklık nedeniyle 9 milyon<br />

liralık buğday satın<br />

alındı.<br />

7 Ocak 1379 sayılı "<strong>Ankara</strong>'dan<br />

gayri şehir ve kasabalardaki<br />

telefonlar hakkındaki<br />

Kanun" TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

7 Ocak Borsada İngiliz lirası sürekli<br />

yükseliş içerisindedir.<br />

7 Ocak Şark Demiryolları kumpanyasıyla<br />

işe gidip gelen<br />

işçilerin ulaşım sorunları<br />

nedeniyle Cumhuriyet gazetesi,<br />

şirket komiserini göreve<br />

çağırdı.<br />

8 Ocak Adana vilayeti Karaisali<br />

kaymakamlığına Mesut<br />

Kani Bey tayin olmuştur.<br />

8 Ocak İktisat vekilleri un resminde<br />

indirime gitmeyi kabul<br />

etti.<br />

8 Ocak Kars Zaruşat kaymakamlığına<br />

İbrahim Bey tayin olmuştur.<br />

38 Yönetim Zamandizini<br />

Buna ilaveten 30 milyon liralık daha buğdayın alınması<br />

planlanmıştır.<br />

Zeytinburnu fabrikalarında çalışan yüzlerce Türk işçisinin,<br />

Şark Demiryolları kumpanyasını kullanarak<br />

işlerine gidip gelmelerine rağmen, demiryollarının<br />

Zeytinburnu durağında, değil bir istasyon bir sundurma<br />

bile yaptırmadığına dikkat çeken Cumhuriyet<br />

gazetesi, işçilerin çektikleri eziyetleri "Bu suale cevap<br />

isteriz" başlığıyla duyurdu.<br />

Mektebi mülkiye mezunlarından ve İstanbul Maiyet<br />

memuru Mesut Kani Bey üçüncü sınıfla atanmıştır.<br />

Un resminin 11 kuruştan 3,350 kuruşa düşmesi beklenmektedir.<br />

İbrahim Bey bu görevden önce üçüncü sınıfla<br />

Yabanat kaymakamı olarak görev yapmıştır.<br />

C. 6<br />

kanunusani<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertip, Cilt<br />

10-1;<br />

s.282; RG.<br />

19 kanunusani<br />

1929<br />

C. 7<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 7<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 8<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 8<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 8<br />

kanunusani<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ocak Üç ecnebi mühendisin tayinleri<br />

yapılmıştır.<br />

9 Ocak 1928 senesi Maliye Vekaleti<br />

bütçesine tahsisatı fevkalade<br />

itasına dair kanun<br />

kabul edildi.<br />

9 Ocak Anadolu-Bağdat demiryolları<br />

ve Haydar Paşa liman<br />

ve rıhtım idaresinin 1928<br />

senesi bütçesine tahsisati<br />

fevkalade itasına dair kanun<br />

yayımlandı.<br />

9 Ocak Taksim'de bir komiserin bir<br />

adamı fena halde dövmesi<br />

üzerine, komiser, Dahiliye<br />

Vekaletince görevden<br />

alınmıştır.<br />

9 Ocak Halep Konferansına Maliye<br />

müfettişi Fevzi Bey'in gönderilmesine<br />

karar verildi.<br />

9 Ocak Harici Ticaret Dairesi Teşkiline<br />

dair Kanun Tasarısı<br />

9 Ocak Hasta ve ihtiyar göçmenlerin<br />

doğu illerine gitmelerine<br />

izin verilmiştir.<br />

9 Ocak Maarif Vekaleti asaleten<br />

İsmet paşa tarafından deruhte<br />

edildi.<br />

Birebanuş Efendinin Denizli, Kurumer Efendinin Rize,<br />

Ervin Şuç Efendinin Malatya vilayetleri ve Etyen<br />

Fekete Efendinin de umumi yollar müdürlüğü merkez<br />

Heyeti fenniyesi mühendisliklerinde istihdamları<br />

kabul olunmuştur.<br />

Anadolu, Mersin-Tarsus Adana Demiryollarıyla<br />

Haydarpaşa limanı tesisatının ve bu şirketlere ait esham<br />

ve tahvilat ile menkul ve gayrimenkul emvalin<br />

satınalınması için 1928 senesi Maliye Vekaleti bütçesinde<br />

225 numara ile açılan faslı fevkalade verilmiştir.<br />

Bu satınalmada gösterdiği başarı nedeniyle Maliye<br />

Vekili Saraçoğlu Şükrü Bey'e, Heyeti Umumiye<br />

tarafından teşekkür edilmiştir.<br />

Anadolu, Mersin-Tarsus Adana Demiryollarıyla<br />

Haydarpaşa liman ve rıhtımının mubayaasına dair<br />

olan ihtilafnameler mücibince 1928 mali senesi zarfında<br />

verilecek mebalığ karşılığı olarak Anadolu-<br />

Bağdat demiryolları ve Haydarpaşa liman ve rıhtım<br />

idaresinin 1928 senesi bütçesinde beş numara ile açılan<br />

faslı mahsusa 1.500.000 lira tahsisatı fevkalade<br />

verilmiştir.<br />

Memurların vatandaşa karşı kötü muamelesi 1929 yılında<br />

toplumun şikayetçi olduğu konuların başında<br />

gelmektedir. Benzeri olayların sıklıkla meydana gelmesi<br />

nedeniyle Cumhuriyet gazetesi olayı "gene dayak"<br />

başlıklı haberle duyurmuştur. Dahiliye Vekaleti,<br />

vatandaşa yönelik kötü muameleyi önlemek amacıyla<br />

sonraki günlerde bir genelge yayımlamıştır.<br />

Türkiye-Suriye hududunda oturanların vergi muafiyetlerini<br />

tespit için düzenlenen Halep Konferansıma<br />

önce Cezmi Bey'in gönderilmesine karar verilmiş fakat<br />

daha sonra bu görevlendirmeden vazgeçilmiştir.<br />

Türk ve dünya tüccarları arasında ticaret bağlarının<br />

geliştirilmesine imkan yaratılması amacıyla "Harici<br />

Ticaret Dairesi" kurulmasını öneren kanun tasarısı<br />

T.B.M.M.'ye sevk edilmiş ancak kanunlaşmamıştır.<br />

Dış ticaretin örgütlenmesi ve düzenlenmesi, Cumhuriyetin<br />

ilk yıllarının ticareti özendiren politikalarından<br />

biriydi. Osmanlı İmparatorluğundan devralınan<br />

yapı içerisinde ticaretin Türk olmayan çevrelerin<br />

elinde bulunması, dış ticaretin yeniden düzenlenmesini<br />

etkileyen nedenlerden biri sayılır.<br />

Rusya ve Kafkasya'dan gelerek Kare, Ardahan ve<br />

Artvin'e yerleşen, orada ikametleri mahzurlu görülerek<br />

iç vilayetlere nakledilmiş olan şahıslardan hasta<br />

ve ihtiyar olanların memleketlerine iadelerine izin<br />

verilmiştir.<br />

RG 8<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG. 9<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG. 9<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C.9<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.12..30. /<br />

7560/<br />

438-21<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.12..619-<br />

5059,<br />

BTİP-l,<br />

s.21<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

1.12.17.<br />

/7547 /<br />

95-29<br />

C.9<br />

kanunusani<br />

1929<br />

1929 Yılı 39

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ocak Sırp kralı diktatör oldu. Sırbistan'da Hırvatlar Kralı tehdit etmiş ve ayrı bir<br />

parlamento talebinde bulunmuşlardır. Bunun üzerine<br />

Sırp Kralı diktatörlüğünü ilan etmiştir.<br />

10 Ocak Memurların sınıfları hakkında<br />

tespit projesi tamamlandı.<br />

10 Ocak Sivas'ın Yenihan kazası<br />

kaymakamlığına Yusuf Sıtkı<br />

Bey tayin edilmiştir.<br />

U Ocak Eski yazılı kitapları yeni<br />

harflere çevirmek için Dil<br />

Encümeni bünyesinde bir<br />

komisyon kuruldu.<br />

11 Ocak İkdam gazetesinin <strong>Ankara</strong><br />

muhabiri tevkif edildi.<br />

12 Ocak Dil heyetinin vazifeleri<br />

hakkında talimatname<br />

RG'de yayımlandı.<br />

12 Ocak Türkiye-lsveç Ticaret ve<br />

Seyrisefain Mukavelenamesi<br />

Kanunu kabul edildi.<br />

13 Ocak Askeri Tekaüt Kanununun<br />

40, 47nci maddelerinin tefsiri<br />

hakkında 140 numaralı<br />

tefsir resmi gazetede yayımlandı.<br />

13 Ocak İkdam, Akşam ve Son Saat<br />

aleyhine dava açıldı.<br />

14 Ocak Gaziayıntap (Gaziantep)<br />

Vilayeti Kilis kaymakamlığına<br />

Cemil Bey'in tayini<br />

RG'de yayımlandı.<br />

14 Ocak İkdam, Akşam ve Son Saat<br />

davası başladı.<br />

Proje, son gözden geçirmeden sonra Maliye Vekaletine<br />

sevk edilmiştir.<br />

Sivas meselesi adıyla yayınlanan haber nedeniyle,<br />

İkdam gazetesi <strong>Ankara</strong> muhabiri Süreyya Bey asılsız<br />

neşriyat gerekçesiyle tevkif edildi.<br />

İcra Vekilleri Heyetinin 5.12.1928 tarih ve 7397 sayılı<br />

kararı ile Dil Heyetinin Vazifeleri Hakkında Talimatname<br />

kabul edilmiş ve aynı zamanda Dil Heyetinin<br />

Kuruluşu bu talimatname ile düzenlenmiştir. Dil<br />

Heyetinin 7 kişilik merkezi büro ve azalardan meydana<br />

geleceği hükme bağlanmıştır.<br />

Aile maaşı ile ilgili bir tefsir.<br />

İkdam gazetesi sahibi Ali Naci, mesul müdürü<br />

Burhanettin Ali, Akşam mesul müdürü Enis Tahsin<br />

ve Son Saat mesul müdürü Selim Ragip Beyler hakkında<br />

asılsız haber yapmaktan dava açılmıştır.<br />

Cemil Bey daha önce Ezine Kaymakamlığı yapmıştır.<br />

Asılsız haber yapmaktan suçlanan yazarlar 161 ve<br />

162. madde ile yargılanmışlardır.<br />

14 Ocak İstanbul Bakırköy'de yangın. Yangında 7 ev yandı. BÜK<br />

14 Ocak Lüleburgaz kaymakamlığına<br />

Tayip Bey tayin olmuştur.<br />

40 Yönetim Zamandizini<br />

Tayip Bey, bu göreve gelmeden önce Tirebolu kaymakamlığında<br />

bulunmuştur.<br />

C.9<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 10<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 10<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BÜK<br />

C. 11<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG, 12<br />

kanunusani<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertib, Cild<br />

10, s.296;<br />

RG 28<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 13<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 13<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 14<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 15<br />

Kanunusani<br />

1929<br />

RG 14<br />

kanunusani<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Ocak Çanakkale Vilayetinin Ezine<br />

kaymakamlığına Rauf<br />

Cavit Bey tayin olmuştur.<br />

15 Ocak Diyadin ve İğdır kaymakamlığına<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

15 Ocak Seyyar ticaret Memurlarının<br />

numuneleri hakkındaki<br />

muamelata dair Türk-<br />

İngiliz mukavelenamesi<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

16 Ocak Dışişleri Bakanlığı merkez<br />

ve dış teşkilatlara tayinler<br />

yapıldı.<br />

16 Ocak Gutenberg Türkiye Fahri<br />

Konsolosluğuna Mr.<br />

Amold Brattın getirilmiştir.<br />

16 Ocak İstatistik Teşkilatı Hakkında<br />

Kanun Tasarısı.<br />

16 Ocak İstiklal harbinde görev alan<br />

81 kişiye istiklal madalyası<br />

verilmiştir.<br />

16 Ocak Kiğı Kaymakamı Kemal<br />

sicili nedeniyle emekliye<br />

sevkedilmiştir.<br />

16 Ocak Meslek okulları için Avrupa'dan<br />

getirilecek uzmanlara<br />

ait kadro yürürlüğe konulmuştur.<br />

16 Ocak Yargıtay Üyeliğine İstanbul<br />

Ağır Ceza Mahkemesi<br />

Başkanı Sabri atanmıştır.<br />

18 Ocak Un Resminde yapılması<br />

planlanan indirime uyulmadı.<br />

19 Ocak Bursa'da hükümeti devirmek<br />

için örgüt oluşturmakla<br />

suçlanan 32 kişinin yargılanmasına<br />

başlandı.<br />

Rauf Cavit Bey daha önce Zaruşat kaymakamıdır.<br />

Diyadin Kaymakamı Hayri Bey'in birinci sınıfla İğdır<br />

Kaymakamlığına nakli ile yerine sınıfı ile İğdır<br />

Kaymakamı Maksut Bey'in tayini kabul edilmiştir.<br />

Amold Brattın, Gutenberg Türkiye Fahri Konsolos<br />

muavinliğinde bulunmakta iken, hüsnü hizmetine<br />

karşılık rütbesi fahri konsolosluğuna terfi edilmiştir.<br />

İcra Vekilleri Heyeti 16.1.1929 tarihli 7588 No'lu kararnamesi<br />

1 Şubat 1930 tarihinde kabul edilen kanunla İstatistik<br />

Umum Müdürlüğü kurulmuştur.<br />

Sene içerisinde beşbinin üzerinde istiklal madalyası<br />

verilmiştir.<br />

Üst düzey kamu yöneticilerinde en sık başvurulan<br />

cezalandırma yöntemi, sicili nedeniyle emekliye sevk<br />

biçimindedir.<br />

1929 yılı içerisinde Hüseyin Sabri Bey dışında Yargıtay<br />

üyeliğine tayin olunanlar şunlardır: Ahmet Raif<br />

Bey (23.6.1929), Osman Tevfık Bey (2.11.1929),<br />

Ahmet Refik Bey (12.11.1929).<br />

Un vergisinde kamuoyunun beklediği oranda bir indirimin<br />

gerçekleşmemesinin nedeni, Cumhuriyet gazetesine<br />

göre, değirmencilerin kendi çıkarlarına dönük<br />

baskılarıdır.<br />

Gazetenin "bizim mesele" olarak takip ettiği un vergisinde,<br />

Heyeti Vekile, un resmini 11 kuruş 40 santimden<br />

6,5 kuruşa indirmiştir.<br />

RG 15<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 15<br />

kanunusani<br />

1929<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

45.42.. 16./<br />

2610<br />

RG 11 Şubat<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

1.12..38. /<br />

7568<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

45.43..12./<br />

2633<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0./<br />

45.43..3. /<br />

2618<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.13..27./<br />

7597/<br />

242-30<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

45.43..15. /<br />

2636<br />

C. 18<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 18<br />

kanunusani<br />

1929<br />

1929 Yılı 41

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ocak Devletler arasında harbin<br />

milli siyaset aleti olarak<br />

kullanılmasından feragati<br />

mütezammın antlaşmaya<br />

Türkiye Cumhuriyeti'nin<br />

iştiraki hakkında Kanun<br />

TBMM'de kabul edildi.<br />

Antlaşma, Almanya, Amerika, Belçika, Fransa, İngiltere<br />

ve Dominyonları, İtalya, Japonya, Lehistan ve<br />

Çekoslovakya Hükümetleri arasında 27 Ağustos<br />

1928 tarihinde Paris'te imzalanmıştır.<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib, Cild<br />

10, s. 321;<br />

Z.C. Devre:<br />

III, Cilt:<br />

vıı, S.58,<br />

59; RG. 5<br />

Şubat 1929<br />

19 Ocak Efganistan ikiye ayrılıyor. C. 19<br />

kanunusani<br />

1929<br />

19 Ocak Mersin-Tarsus-Adana hattı<br />

işletmesinin Yenice-<br />

Nusaybin Fransız İdaresi'nden<br />

devralınması.<br />

19 Ocak Tokat'ın Ovacık köyünden<br />

Pehli vanoğulları 'ndan<br />

Mehmet oğlu Şaban'ın<br />

idamı onaylanmıştır.<br />

21 Ocak Mühendislik ve mimarlık<br />

talimatnamesinin tadili<br />

hakkında kararname yayınlanmıştır.<br />

21 Ocak İstanbul Tatavla'da (Kurtuluş)<br />

çıkan yangında 212 ev<br />

yandı.<br />

22 Ocak Bazı hakim ve savcılıklara<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

22 Ocak Bükreş Elçiliği Başkatibi<br />

Salahattin Bey Tokyo Elçiliği<br />

Başkatipliğine; Viyana<br />

Elçiliği Başkatibi Mehmet<br />

Ali Tevfık Bey Bükreş Elçiliği<br />

Başkatipliğine ve Viyana<br />

Elçiliği Başkatipliğine<br />

Hariciye Vekaleti Protokol<br />

İşleri Umumi müdürlüğü<br />

Başkatibi Tahsin Rüştü<br />

Bey tayin edilmiştir.<br />

22 Ocak Devlet memurlarının vatandaşlara<br />

karşı daha iyi<br />

davranması için Dahiliye<br />

Vekaleti bir genelge yayımlamıştır.<br />

42 Yönetim Zamandizini<br />

Heyeti Umumiye 12.1.1929 tarihli toplantısında<br />

Temyiz Mahkemesince tasdik edilmiş idam kararını<br />

onaylamıştır.<br />

7490 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı<br />

21 Ocak gecesi meydana gelen yangında 212 ev, 17<br />

dükkân, 1 eczane ve 1 karakol yandı. Gazetede yer<br />

alan habere göre, yangına birbuçuk saat su vermeyen<br />

Terkos kumpanyası hakkında soruşturma açılması ve<br />

Terkos Müdürü ile Rum mütevellilerin tevkif edilmesi<br />

beklenmektedir. Yangından sonra İngiliz sefiri Sir<br />

Corc Glark'ın taraflı davrandığı yönünde iddialara da<br />

yer verilen haberde İngiliz sefirin Tatavla'dan sadece<br />

Rum papazı ile görüştüğü iddia edilmektedir. Sefir<br />

iddiaları yalanlasa da söylentiler yayılmıştır.<br />

Bükreş Elçiliği Başkatipliğine tayin edilen Ali Tevfîk<br />

Bey'e Müsteşarlık Payesi verilmiştir.<br />

Bir komiserin sokak ortasında vatandaşı fena halde<br />

dövmesiyle kamuoyunda geniş yankı bulan olay, ahiliye<br />

Vekaletinde de yankı bulmuştur.<br />

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Bey'in memurların halka<br />

hüsnü muamele etmeleri lüzumu hakkında vilayetlere<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.13..2. /<br />

7572/ 151-<br />

14<br />

RG. 19<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BULMAÇ<br />

C. 23<br />

kanunusani<br />

1929;<br />

C. 24<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..İt.1.0/<br />

45.44..5. /<br />

2663<br />

RG 22<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

51..0.0.0/<br />

8.69..23.;<br />

C. 26<br />

kanunusani

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Ocak Dil Heyeti Büro Heyetine<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

22 Ocak Görülen lüzum üzerine Tiflis<br />

Başkonsolosu Refik Bey<br />

Vekalet emrine alınmıştır.<br />

22 Ocak tstanbul'da Serbest Bölge<br />

kurulmasına karar verildi.<br />

22 Ocak Lüks telgrafların fıyatlandırması<br />

ve Himayei Etfal<br />

Cemiyeti yararına para ayrılması<br />

ilgili İcra Vekilleri<br />

Kararı<br />

23 Ocak Adana vilayetinde köy idari<br />

sınır değişiklikleri yapılmıştır.<br />

23 Ocak Bir vekaletten istifa eden<br />

memurların 6 ay müddetle<br />

diğer bir vekaletçe tayin<br />

edilmemesine dair İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

23 Ocak Kaymakam atamalan yapıldı.<br />

gönderdiği tamimde, memurların, vatandaşlara karşı<br />

kötü ve sert davranmaları durumunda bu memurlar<br />

hakkında Memurin Kanununun 27inci maddesi uyarınca<br />

ihraca kadar gidileceği belirtilmektedir.<br />

Dil Heyeti Büro Heyetine, dil azalarından Mehmet<br />

Emin, Ragıp Hulusi ve Ahmet Cevat Beyler, Talim<br />

ve Terbiye Heyeti azasından Avni ve Kütüphaneler<br />

Müdürü Hasan Fehmi Beylerin tayinleri ve heyete de<br />

Mehmet Emin Bey'in riyaset eylemesi, İcra Vekillerinin<br />

26.12.1929 tarihli toplantısında kabul edilmiştir.<br />

Karar 20 Kanunuevvel 1928 tarihinde alınmıştır.<br />

Görülen lüzum üzerine Vekalet emrine alınan diğer<br />

diplomatlardan bazıları şunlardır:<br />

Batum Konsolosu Suat Bey; Kahire Kançılarlığı<br />

Rıdvan Sefa Bey, Halep Kançıları Mecit Bey,<br />

Cenova Konsolos Yardımcısı Haşim Nahit Bey ve<br />

Kançılar Ruhi Bey, Bakü Konsolos yardımcısı Celalettin<br />

Bey; Belgrad Konsolos yardımcısı İbrahim<br />

Münir Bey, Tiflis konsolos yardımcısı Hüseyin Bey;<br />

Cenova Konsolos Yardımcısı Haşim Nahit ve Kançılar<br />

Ruhi Beyler.<br />

Cumhuriyet döneminde serbest bölgelerle ilgili olarak<br />

yürürlüğe giren ilk yasa 1927 yılında çıkarılan<br />

1132 sayılı "Serbest Mıntıka Kanunu"dur. Serbest<br />

Mıntıka Kanunu çerçevesinde, 1929'da İstanbul ve<br />

çevresinde serbest bölge kurulması için Türkiye ile<br />

Ford Motor Şirketi arasında bir sözleşme imzalanmıştır;<br />

bu sözleşme 2 Şubat 1929 yılında kanunlaşmıştır.<br />

İnşaatına başlanan tesislerin bir süre sonra kapatıldığı<br />

bilinmektedir. İlk serbest bölge denemesi başarısızlıkla<br />

sonuçlanmıştır.<br />

Tebrik telgraflarından elde edilecek hasılatın bir bölümünün<br />

telgraf memurlarına ikramiye olarak ayrılması<br />

ve kalanının da Himayei Etfal Cemiyetine ayrılmasına<br />

karar verilmiştir.<br />

Kadirli kazasına bağlı Çokak nahiyesinin merkezi<br />

bulunan Çokak ile Çiğsar, Altunboğa, Gümverter,<br />

Rifatiye, Danbaz, Akifıye köylerinin ve Kocafakiler,<br />

İskenderli, Keleşli mevkilerinin mezkur kazadan irtibatları<br />

lağvedilerek Maraş Vilayetinin Aderin kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Elaziz vilayeti Ovacık kaymakamlığına Karamürsel<br />

Kaymakamı Abdürrahman ve Basel kaymakamlığına<br />

Safranbolu kaymakamı Feyzullah Sacit ve Mazkert<br />

kaymakamlığına Merzifon kaymakamı Ali Rıza, ve<br />

1929<br />

RG 23<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 22<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

166.153..1.<br />

/17411<br />

RG 23<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 23<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.13..38.<br />

/7609<br />

RG 23<br />

kanunusani<br />

1929<br />

1929 Yılı 43

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ocak Malatya vilayetinin<br />

19.1.1929 tarihli asayiş raporunda,<br />

Kahta'nın yeni<br />

yöneticilere ihtiyacı olduğu<br />

belirtilmiştir.<br />

24 Ocak Resülayn ve Şiran kaymakamlığına<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

24 Ocak Terkos kumpanyası hakkında<br />

tahkikat gündeme<br />

gelmiştir.<br />

25 Ocak Bilecik Erenköy, Eceköy<br />

ve Seyitali'de Arif Cemal<br />

Görkey'e Manyezit madeni<br />

işletme ruhsatı verildi.<br />

25 Ocak C.H.F. <strong>Ankara</strong> Vilayet<br />

Kongresi toplandı.<br />

26 Ocak Ciheti askeriyede kadroya<br />

tabi ve maaşlı hizmetlerde<br />

ücretli istihdam olunan mütekaitlerin<br />

tekaüt maaşlarının<br />

kat'ı icap edip etmeyeceğinin<br />

tefsirine mahal olmadığı<br />

hakkında 475 no'lu<br />

Heyeti Umumiye kararı.<br />

26 Ocak Tatavla yangınında İngiliz<br />

sefirinin ayrımcı davranışına<br />

dair iddialar yayıldı.<br />

27 Ocak Akhisar Bankası İş Bankasına<br />

ilhak ediliyor.<br />

44 Yönetim Zamandizini<br />

Dersim kaymakamlığına Kemal Paşa kaymakamı<br />

Tevfık ve Genç kaymakamlığına Bağce kaymakamı<br />

Vahip Beylerin terfian nakil ve tayinleri onaylanmıştır.<br />

Ayrıca, Nusaybin kaymakamı Osman Sabri ile<br />

Savur kaymakamı Necip Beylerin sınıfları ile becayişleri<br />

onaylanmıştır. Bundan başka, Alaiye Kaymakamı<br />

Adil Bey'in sınıfı ile Arapson Kaymakamlığına<br />

nakli yerine Nezip Kaymakamı Halit Bey'in sınıfı ile<br />

tayini onaylanmıştır.<br />

Sağlık nedeni ile tayin isteyen Muradiye kaymakamı<br />

İsmail Bey'in Resülayn ve Soma sabık kaymakamı<br />

Zafer Nezhi Bey'in Şiran kaymakamlıklarına nakil<br />

ve tayinleri onaylanmıştır.<br />

Cumhuriyet gazetesinde yer alan habere göre,<br />

Tatavla yangınına birbuçuk saat su vermeyen Terkos<br />

yöneticilerinin tevkif edilmesi gündemdedir.<br />

Terkos Şirketi olarak bilinen Dersaadet Anonim Şirketi<br />

1883 yılında Terkos gölü kenarında kurulur. Daha<br />

sonraki yıllarda imtiyazlı şirketler, haklarının<br />

azamisini alıp, sorumluluklarını yerine getirmekten<br />

kaçınınca su meselesinin bu şirketler eliyle çözüme<br />

kavuşmayacağı kanaatine varılmış ve Terkos Şirketi<br />

1932 yılında, Üsküdar-Kadıköy Su Şirketi ise 1937<br />

yılında satın alınarak, İstanbul Sular İdaresi'ne (İ.S.l.)<br />

devredilmiştir.<br />

1929 yılında 20 maden işletme ruhsatı verilmiştir.<br />

Tatavla yangını sırasında Sir Corc Glark'ın yalnızca<br />

Rum papazı ile görüştüğü iddia edilmişti. İngiliz sefir<br />

iddialan yalanlamıştı.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0./<br />

88.580..9. /<br />

8738<br />

24<br />

kanunusani<br />

1929<br />

C. 25<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

310.. 10.0.11<br />

/533.780..0<br />

/747 / 13<br />

C. 26<br />

kanunusani<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s.333.<br />

C. 26<br />

kanunusani<br />

1930<br />

C.27<br />

kanunusani<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak Amar Efendi ve kumpanyası<br />

şeker tröstü kurmakla<br />

suçlanmaktadır.<br />

27 Ocak Tokyo Büyükelçiliğine Büyük<br />

Elçi Ünvanını haiz<br />

Atina birinci sınıf elçisi<br />

Cevat Beyefendinin tayini<br />

kabul olmuştur.<br />

28 Ocak 28.1.1929 tarihli üçlü kararname<br />

ile tapu kadastro<br />

müfettişliğine atamalar yapıldı.<br />

28 Ocak Bazı hakim ve savcılıklara<br />

tayinler yapıldı.<br />

28 Ocak Çeşitli müdürlüklere atamalar<br />

yapıldı.<br />

28 Ocak Gümrük müfettişliğine Divani<br />

muhasebat murakıplarından<br />

M. Mazhar Bey tayin<br />

olmuştur.<br />

28 Ocak Kahire Elçiliği Başkatibi<br />

Hüsnü Şermin Bey Vekalet<br />

emrine alınmış ve yerine<br />

müsteşar payesi ile Vekalet<br />

mütercimlerinden Hasan<br />

Tahsin Bey tayin olmuştur.<br />

28 Ocak Samsun'da Elektrik<br />

Başmakinistliği, Transformatör<br />

Şefliği ve Makine<br />

Dairesi Şefliği'ne yabancıların<br />

birer sene müddetle<br />

istihdamı uygun görülmüştür.<br />

29 Ocak Memurin Kanununun<br />

müzeyyel maddesinin tefsirine<br />

mahal olmadığı hakkında<br />

Heyeti Umumiye karan<br />

Amar Efendi ve kumpanyasının rakiplerinden 20 para<br />

noksana şeker satması, cumhuriyet gazetesince<br />

tröst girişimi olarak değerlendirilmiştir.<br />

Yunus Nadi baş yazısında konuyu şöyle ele alır:<br />

"Tröst sermayenin cinneti ve vahşetidir... İşte Türk<br />

piyasasında böyle bir cinnet veya vahşet hazırlanmaktadır..."<br />

İcra Vekilleri Heyetinin 9.1.1929 tarih ve 7524 no'lu<br />

kararnamesi<br />

C.27<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 27<br />

kanunusani<br />

1929<br />

Tapu ve kadastro müfettişliğine 60 lira maaşla İstan- RG 9<br />

bul Tapu müdürü Agah Bey'in ve İstanbul Tapu mü- Şubat 1929<br />

düriyetine muavafakatına binaen 55 lira maaşla birinci<br />

sınıf tapu ve kadastro müfettişi Ziya Arif Bey'in<br />

tayinleri yürürlüğe konmuştur.<br />

Bitlis Evkaf Müdürlüğüne 2250 kuruş maaşla Mardin<br />

memuru Galip Bey tayin olmuştur. Kars Polis Müdürlüğüne<br />

30 lira maaşla Malatya Polis memuru Bahri<br />

Bey'in terfian tayini olmuştur. Ayrıca, Urfa Polis<br />

Müdürlüğüne Polis müfettişlerinden Mithat Bey'in<br />

tayini onaylanmıştır. 28.1.1929 tarihli üçlü kararname.<br />

Ayrıca, Vekalete nakli memuriyet eden Anvers konsolosluğu<br />

kançalan Muzaffer Kamil Bey'in yerine<br />

Vekalet evrak memurlarından Köse oğlu Ahmet Bey<br />

ve Hamburg konsolosluğu kançalarlığına konsolos<br />

muavini payesi ile konsolosluk işleri müdüriyeti katiplerinden<br />

Emin Bey tayin olmuştur.<br />

Türklerden birer yardımcı olmak şartıyla atamalar<br />

yapılmıştır.<br />

Milli mücadele döneminde milli hükümet emrinde<br />

hizmet verenlerin emekliliklerinin hesaplanması ile<br />

ilgili bir tefsir karan.<br />

BCA:<br />

30..ti.1.0/<br />

45.44..15./<br />

2689<br />

RG 4<br />

Şubat 1929<br />

RG 4<br />

Şubat 1929<br />

RG 4<br />

Şubat 1929<br />

BCA:<br />

230..0.0.0 /<br />

143.24..15.<br />

/ 55E16<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

337<br />

1929 Yılı 45

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ocak Terkos kumpanyası hakkında<br />

Tatavla yangını ile<br />

ilgili açılan tahkikat şirket<br />

aleyhindedir.<br />

30 Ocak Deniz teşkilatında çalıştırılacak<br />

Walter Holsman ve<br />

Für Bringer'in mukaveleleri<br />

tasdik edildi.<br />

30 Ocak Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğü Merkez<br />

Hıfzısıhha Müessesesi'ne<br />

ait kadro tatbik edildi.<br />

30 Ocak Kazanç Vergisi Kanununun<br />

28inci maddesinin tefsirine<br />

mahal olmadığına dair Heyeti<br />

Umumiye Kararı<br />

31 Ocak Malatya merkez köylerinde<br />

yağan yağmurlardan dolayı<br />

bazı ev ve araziler hasar<br />

görmüştür.<br />

31 Ocak Malatya'da başgösteren açlık<br />

sebebi ile gıda yardımı<br />

talep edildi.<br />

31 Ocak Terkos kumpanyası İstanbul'u<br />

susuz bırakmakla<br />

eleştirilmektedir.<br />

2 Şubat 1391 sayılı 'Türkiye Cumhuriyeti<br />

Hükümeti ile Ford<br />

Motor Kumpani Eksports<br />

Enkorporeytet Şirketi arasında<br />

aktedilen mukavelenamenin<br />

tasdikine dair kanun"<br />

kabul edildi.<br />

2 Şubat 2 Şubat 1929 tarih ve 1389<br />

sayılı Devlet Davalarını İntaç<br />

Eden Avukat ve saireye<br />

Verilecek Ücreti Vekalet<br />

Hakkında Kanun<br />

46 Yönetim Zamandizini<br />

27 Şubat 1929 tarihinde, Walter Holsman ve Für<br />

Bringer'e geldikleri tarihten itibaren istihkaklarının<br />

ödenmesi için kadroları tasdik edilmiştir.<br />

Yunus Nadi, "Terkos Meselesi" başlığını taşıyan<br />

başyazıda Terkos meselesini halledilemeyecek bir iş<br />

olarak tanımlamıştır. Terkos'un İstanbul'u susuz bıraktığını<br />

söyleyen Nadi, . "... Bu şirket hakikatten<br />

hain ve namussuz bir şirkettir. ... [B]unun kadar namussuz<br />

ve çirkef şirket yoktur denilse hata olmaz."<br />

diyerek şirketi sert bir dille eleştirmektedir.<br />

Hükümet, şirkete İstanbul gümrük hududu dahilinde<br />

otomobil, kamyon, traktör, tayyare ve malzeme ve<br />

aksamı ve mütemmimatım parça parça getirerek burada<br />

ihzar ve itmam ve ikmal etmek ve karoserisini<br />

de ihzar eylemek üzere bir montaj fabrikası ve bu işi<br />

idare için icap eden yazıhane ve idarehanelerini inşa<br />

ve tesis ile işletmek hakkını bahşeder.<br />

Kanuna göre, otomobil, kamyon ve traktör montajı<br />

yapmak üzere İstanbul'un Tophane semtinde bir alan<br />

serbest bölge olarak kullanılacak, bu alan Türkiye<br />

hudutları dışında sayılacak ve buraya montaj amacıyla<br />

ithal edilecek malzemelerden gümrük vergisi<br />

alınmayacaktır.<br />

Devlet lehine sonuçlanan davalardan dolayı hükme<br />

rapt ve tahsil olunan vekalet ücretleri bakanlıklar<br />

bütçesine dahil bakanlıklar ve genel müdürlüklerce<br />

hizmeti geçmiş olanlara belirlenen cetvele göre tevzi<br />

ve bütçelerdeki mahkeme harçları tertibinden tesviye<br />

olunur. Bu kanunla 28 Mayıs 1928 tarih ve 1333 sayılı<br />

kanun mülgadır.<br />

C. 29 kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.14..23. /<br />

7634<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

1.14..9. /<br />

7620/<br />

197-19<br />

RG 30<br />

kanunusani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

117.818..27<br />

. /99A7<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/120.858..2.<br />

/99D2<br />

C.31<br />

kanunusani<br />

1929<br />

RG 14<br />

Şubat 1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

342;<br />

BULMAÇ;<br />

RG 10<br />

Şubat 1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Şubat Balıkesir İvrindi'de verilen<br />

Antimon madeni ruhsatı.<br />

2 Şubat Bayındırlar ve Dodurga<br />

köylerinin bağlı olduğu kaza<br />

değişti.<br />

4 Şubat Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdür<br />

mauvinliğine Dr. Salahattin<br />

Bey tayin olmuştur.<br />

4 Şubat Stokholm Maslahatgüzarı<br />

Ragıp Raif Bey'e Kopenhag,<br />

Helsingfors ve<br />

Kıristiyanya<br />

Maslatgüzarlıkları da ilave<br />

görev olarak verilmiştir.<br />

4 Şubat Tirebolu Kaymakamlığına<br />

Süleyman tayin olmuştur.<br />

6 Şubat Adana Belediyesi'ne ait<br />

elektrik aydınlatması imtiyazının,<br />

merkezi Berlin'de<br />

bulunan E-EL-G Şirketine<br />

devri<br />

6 Şubat Maraş Valisi Sabri Bey<br />

Vekalet emrine alınmış ve<br />

yerine Mülkiye Müfettişi<br />

Ferruh Bey tayin olmuştur.<br />

6 Şubat Rize Valisi Cemil Bey Vekalet<br />

emrine alınmış ve yerine<br />

Mülkiye müfettişi Arif<br />

Bey tayin olmuştur.<br />

6 Şubat Sanayi ve Maadin Bankası<br />

Umum Müdürlüğü'ne Ticaret<br />

Umum Müdürü Sadettin<br />

Bey tayin olmuştur.<br />

7 Şubat İstanbul Polis ser komiserlerinden<br />

İbrahim Fevzi<br />

Bey'in İstiklal madalyası<br />

ile taltif edilemeyeceği<br />

hakkında 479 karar no'lu<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

1929 yılında 25 civarında maden arama ruhsatı verilmiştir.<br />

Çankırı Vilayetinin Çerkeş Kazasına bağlı Bayındırlar,<br />

Dodurga köyleri mezkur kaza ile bağlantısı kesilerek<br />

Çankırı Kazasına bağlı Orta nahiyesine rapt ve<br />

ilhak olunmuştur.<br />

Şark görevini tamamlayan Midyat kaymakamı Süleyman<br />

Bey'in sınıfı ile Tirebolu kaymakamlığına<br />

tayini yapıldı.<br />

1925 yılında Sanayi ve Maadin Bankası kurularak<br />

devletin elindeki sanayi kuruluşları bu bankaya devredildi.<br />

Sanayi ve Maadin Bankası sonra Devlet Sanayi<br />

Ofisi ve Türkiye Sanayi Kredi Bankası olarak<br />

ikiye ayrıldı.1933 yılında bu iki kuruluş birleştirilerek<br />

Sümerbank kuruldu.<br />

Milli mücadele hizmetlerinden dolayı istiklal madalyası<br />

ile taltifi istirham edilen İbrahim Fevzi Bey'in<br />

yapmış olduğu işler genel görevlerden ibaret olduğu<br />

için kendisinin istiklal madalyası ile taltifine gerek<br />

duyulmamıştır. 1929 yılı içerisinde istiklal madalyası<br />

ile taltif için birçok başvuru yapılmıştır.<br />

BCA:<br />

310..10.0.I0<br />

/442.665..0.<br />

/ 624;<br />

BCA<br />

katalogları<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

46.4..3İ<br />

2700;<br />

RG 19<br />

Şubat 1929<br />

RG 23<br />

Şubat 1929<br />

RG 19<br />

Şubat 1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

46.4.. 10./<br />

2711; RG<br />

19 Şubat<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.15..8./<br />

7658<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/2.15..1./<br />

7651 /<br />

71-323<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

2.15..2. /<br />

7652/<br />

71-324<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.15..4. /<br />

7654/<br />

130-29<br />

RG 14<br />

Şubat 1929<br />

1929 Yılı 47

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Şubat Bursa'da hükümeti devirmeye<br />

teşebbüs suçundan<br />

yargılanan 32 kişiden 5'ine<br />

idam cezası verildi.<br />

9 Şubat Harbin milli siyaset aleti<br />

olarak kullanılmaması hakkında<br />

protokol Moskova'da<br />

imzalanmıştır.<br />

9 Şubat Posta ve Telgraf Başmüdürlüklerine<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

9 Şubat Tapu ve kadastro müfettişliğine<br />

İbrahim Hakkı Bey<br />

tayin olmuştur.<br />

9 Şubat Urfa Vilayeti Sıhhiye ve<br />

Muaveneti İçtimaiye Müdürlüğüne<br />

Dr. Şevki Bey<br />

naklen tayin kılınmıştır.<br />

10 Şubat Teşviki Sanayi Kanununa<br />

müzeyyel kanunu muaddil<br />

kanun kabul edildi.<br />

12 Şubat Sürgün edilen 1917 Sovyet<br />

Devriminin önde gelen<br />

isimlerinden Lev Troçki İstanbul'a<br />

geldi.<br />

13 Şubat Kastamonu Valisi İbrahim<br />

Hakkı Bey hakkında Memurin<br />

Kanununun geçici 1.<br />

maddesine göre muamele<br />

yapılmıştır.<br />

13 Şubat Kayseri- Ulukışla yolunun<br />

güzergahı tayin edilmiştir.<br />

48 Yönetim Zamandizini<br />

Erzurum Posta ve Telgraf başmüdürü Mustafa Bey'in<br />

vefatı üzerine Erzurum başmüdüriyete Sivas Başmüdürü<br />

Yusuf ve Sivas Başmüdüriyetine İzmir Posta ve<br />

Telgraf Başmüdür muavini Avni Beylerin naklen ve<br />

terfian tayinleri yapıldı.<br />

Ayrı ayrı maden ruhsatnamelerine ve<br />

imtiyaznamelerine merbut olmakla beraber İktisat<br />

Vekaletince tesbit edilen muayyen bir hudut dahilinde<br />

bulunup müşterek tesisata malik ve yekdiğeriyle<br />

murtabır olan ve aynı şahıs veya şirket tarafından<br />

tevhiden işletilen maden ocakları Teşviki Sanayi Karunundan<br />

istifade ile bir ocak addolonur. (28 Mayıs<br />

1927 tarih ve 1055 numaralı Teşviki Sanayi kanuna<br />

müzeyyel kanun 3 haziran 1928 tarih ve 903 sayılı<br />

resmi gazetede yayınlanmıştı.)<br />

Troçki Büyükada'ya yerleştirildi.<br />

Memurin Kanunu Geçici 1. maddesi, 1929 yılı içerisinde<br />

Sason kaymakamı Bilal Bey, Marmaris kaymakamı<br />

Hikmet Bey, Beyrut eski valilerinden Azmi<br />

Bey, Ardahan eski Valisi Hurşit Bey, Siverek eski<br />

Valisi Abdülfettah Bey'e uygulanmıştır.<br />

BÜK<br />

TCAMA<br />

RG 19<br />

Şubat 1929<br />

RG 19<br />

Şubat 1929<br />

RG 23<br />

Şubat 1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s.343;<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.15..29. /<br />

7679/<br />

71-325;<br />

30.11.1.0/<br />

47.9.. 11./<br />

2875,<br />

Ayrıca<br />

bkz. BCA:<br />

30.11.1.0<br />

/47.10..8./<br />

2896<br />

(1.4.1929)<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2. 15..21. /<br />

7671 /<br />

152-35

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Şubat Moskova BUyUk elçiliğine<br />

Bükreş Elçisi Hüseyin Ragıp<br />

atanmıştır.<br />

16 Şubat Adapazarı sabık kaymakamı<br />

Hüsnü Bey'in İstiklal<br />

madalyası ile taltifine dair<br />

483 no'lu Heyeti Umumiye<br />

Kararı<br />

16 Şubat Esbak Bahriye Nazırı<br />

Mahmut Muhtar Paşa ile<br />

Maliye Nazırı Nail Bey<br />

Hakkında Tahkikat İcrasına<br />

Dair 481 no'lu Heyeti<br />

Umumiye Kararı<br />

16 Şubat Türkiye-ltalya arasında akit<br />

ve imza edilmiş olan adli<br />

himaye, adli makamların<br />

hukuk ve ceza işlerinde<br />

karşılıklı müzahereti ve adli<br />

kararların tenzifı hakkında<br />

kanun kabul edildi.<br />

16 Şubat Vekillerin aleyhinde Devletin<br />

şahsi hakları noktasından<br />

tahrik edilecek davaların<br />

görüleceği merciin Divani<br />

Ali olduğu sarih bulunduğundan<br />

tefsire mahal<br />

görülemediğine dair 482<br />

numaralı Heyeti Umumiye<br />

Kararı<br />

17 Şubat Tapu muamelelerini basitleştirmek<br />

için tapu kanunu<br />

hazırlanmıştır.<br />

18 Şubat Bazı hakim ve savcılıklara<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

18 Şubat Köprülüzade Fuad Bey'in<br />

başkanlığında toplanan Darülfünun<br />

profesörleri ıstılahları<br />

(terimleri) Türkçeleştirme<br />

çalışmalarına başlamıştır.<br />

18 Şubat Oduna ikame yakacak ihtiyacı<br />

dile getirilmiştir.<br />

18 Şubat TBMM iç tüzüğündeki<br />

Arapça ve Farsça terkipler<br />

kaldırılmıştır.<br />

16 Şubat tarihinde Heyeti Umumiye, Hüsnü Bey'den<br />

hariç, Müsteşar Suat Bey'e, Hukuk müşaviri Münir<br />

Bey'e, Umuru şehbenderiye ve ticariye müdürü Tevfik<br />

Kamil Bey'e beyaz şeritli istiklal madalyası vermeye<br />

karar vermiştir.<br />

ingiltere'de kain Thamis yren VVorks Fabrikalarına<br />

sipariş olunan Uç adet uskurlu vapur esmanına mahsuben<br />

esbak Bahriye Nazın Mahmut Muhtar Paşa ile<br />

Maliye Nazın Nail Bey taraflarından kefaletsiz olarak<br />

tediye ettirilen yirmi bin İngiliz Sterlini meselesinde<br />

hakikaten mali mesuliyeti müstelzim bir hal<br />

olup olmadığının belirlenmesine karar verilmiştir.<br />

İtalya Hükümeti ile 19 Haziran 1926 tarihinde imza<br />

edilmiş olan "adli himaye, adli makamların hukuk ve<br />

ceza işlerinde karşılıklı müzahereti ve adli kararların<br />

tenzifî" mukavelenamesi kabul ve tasdik edilmiştir.<br />

İngiltere'de kain Thamis yren Works Fabrikalarına<br />

sipariş olunan üç adet uskurlu vapur esmanına mahsuben<br />

esbak Bahriye Nazın Mahmut Muhtar Paşa ile<br />

Maliye Nazın Nail Bey taraflarından kefaletsiz olarak<br />

tediye ettirilen yirmi bin İngiliz Sterlini Meselesi<br />

nedeniyle yargılanmanın merci konusundaki verilmiş<br />

karar.<br />

Cumhuriyet Gazetesi başyazısında yakacak ihtiyacının<br />

odundan karşılanması nedeniyle Anadolu ormanlarının<br />

tükeneceğine dikkat çekilerek ikame bir yakıta<br />

olan ihtiyaç dile getirilmiştir.<br />

RG 17<br />

Mart 1929<br />

RG 26<br />

Şubat 1929<br />

RG 23<br />

Şubat 1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

362.<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s.380<br />

C. 17 Şubat<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

46.5..t3. /<br />

2751<br />

BÜK<br />

C. 18<br />

Şubat 1929<br />

BÜK<br />

1929 Yılı 49

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Şubat Terkos tahkikatı kapsamında<br />

Dr. Arapyan tevkif<br />

edilmiştir.<br />

20 Şubat 1393 sayılı "Memurin Kanununun<br />

dördüncü maddesinin<br />

(z) fıkrasının tadiline<br />

dair kanun" kabul edildi.<br />

20 Şubat Gümrük müfettişliğine Divani<br />

muhasebat murakıplarından<br />

A. Lütfü Bey tayin<br />

edilmiştir.<br />

20 Şubat İktisat Vekaleti'nce getirilecek<br />

müsehassısa (Tl)<br />

cetvelinden kadro verilmesi.<br />

20 Şubat Sivas Polis müdüriyetine<br />

Kayseri Polis müdürü Hayri<br />

Bey'in maaşı ile naklen<br />

tayini uygun bulunmuştur.<br />

20 Şubat Yeni Belediye Kanunu Tasarısı<br />

Meclise sevkedildi.<br />

21 Şubat İstanbul'a 200 kadar seyyah<br />

gelmiştir.<br />

21 Şubat Yozgat merkez büyük camii<br />

vaizi Ethem, açık kadınları<br />

eleştirmesi nedeniyle<br />

mahkemeye verildi.<br />

23 Şubat Memurin Kanununun<br />

89uncu maddesinin tefsiri<br />

yapıldı.<br />

23 Şubat Sivas ilinde köy idari sınır<br />

değişikliği yapıldı.<br />

23 Şubat Türkiye ile Sosyalist<br />

Şûralar Cumhuriyetleri İttihadı<br />

hududundan zuhur<br />

eden ihtilafatın usulü tetkik<br />

ve halli hakkındaki mukavelenamenin<br />

tasdikine dair<br />

1398 numaralı kanun<br />

TBMM'de kabul edildi.<br />

50 Yönetim Zamandizini<br />

Memurin kanununun dördüncü maddesi z fıkrası şu<br />

şekilde değiştirilmiştir: Ecnebilerle evli olmamak;<br />

memur iken ecnebilerle evlenenler müstefı<br />

adedilirler. Bu kanunun neşrinden evvel ecnebi kadınlarla<br />

evlenen memurin, Hariciye, Müdafaai Milliye<br />

ve Bahriye Vekaletlerinde istihdam edilemezler.<br />

Bu madde 22/5/1963 günlü ve 205 - 123 sayılı kararla<br />

iptal edilmiştir.<br />

Türkiye'de belediyelerin kurucu yasası olan ve 2005<br />

yılına kadar uygulamada kalan 1580 sayılı Belediye<br />

Kanunu 3 Nisan 1930 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

İspanyol bandıralı "Rene Marya Kıristina" yatı ile İstanbul'a<br />

200 kadar seyyah gelmiş ve Transilüvanya<br />

vapuriyle şehre 600 kadar seyyahın gelmesi beklenmektedir.<br />

Tefsir, mesleği memuriyet olan mebusların mebuslukları<br />

bittikten sonra kendilerine ödenecek ödemelerle<br />

ilgilidir.<br />

C. 19<br />

Şubat 1929<br />

RG 24<br />

Şubat 1929<br />

RG 7 Mart<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

2.16..S. /<br />

7695 /<br />

243-38<br />

RG 7 Mart<br />

1929<br />

C. 20<br />

Şubat 1929<br />

C. 22<br />

Şubat 1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

102.668..8.<br />

./43915<br />

RG 4 Mart<br />

1929<br />

Sivas'ın Tepehan Köyü Divriği ilçesine bağlanmıştır. BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

46.6..15/<br />

2792<br />

6 Ağustos 1928 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanan mukavelename<br />

ile buna ait protokol tasdik olunmuştur.<br />

Düstur,<br />

üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s.429. RG<br />

9 Mart<br />

1929 ve<br />

1138 sayı..

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Şubat Un resminin muvakkaten<br />

tenzili hakkında kanun<br />

24 Şubat 1395 sayılı Gireson Belediyesince<br />

celb olunan<br />

elektrik tesisatı levazımına<br />

ait gümrük resminin Teşviki<br />

Sanayii Kanununa tevfikan<br />

affına dair kanun yayımlandı.<br />

24 Şubat Vize sabık kaymakamı<br />

Cevdet bey hakkında<br />

meurin kanunun birinci<br />

maddesine tevfikan muamele<br />

ifası kabul olunmuştur.<br />

25 Şubat Türk tütüncülüğünün krizi<br />

hakkında Yunus Nadi'nin<br />

başyazısı<br />

26 Şubat İki kazanın ismi değiştirildi.<br />

26 Şubat Memurin Kanunun<br />

Müzeyyel maddesinin tefsirine<br />

mahal olmadığı hakkında<br />

476 no'lu Heyeti<br />

Umumiye Karan<br />

26 Şubat Un resminin tenzili neticesinde,<br />

ekmek fiyatındaki<br />

yükselme durdu.<br />

27 Şubat 1091 sayılı Kanuna göre<br />

göre doğu vilayetlerinden<br />

batıya gönderilen 31 mahkumun<br />

memleketlerine iadesine<br />

karar verilmiştir.<br />

27 Şubat Kızıl hastalığı görülen mahallerde<br />

istihdam edilecek<br />

memurlara ait kadro tasdik<br />

edilmiştir.<br />

27 Şubat Vasıf (Çınar) Bey Maarif<br />

Vekilliğine tayin olmuştur.<br />

1400 sayılı Un Resminin Tenziline dair Kanun<br />

TBMM'de kabul edildi. Buğday unu vergisi, Ağustos<br />

1929'un sonuna kadar 4,6 kuruş'a düşürülmüştür.<br />

Gireson Belediyesince elektrik tesisatı için 1928 senesi<br />

Eylül'ünde Avrupa'dan getirilen makine, alet ve<br />

edevat ile malzemenin 23.402 liralık gümrük resmi<br />

mezkur belediyesinin sahip olduğu teşviki sanayi<br />

muafiyeti ruhsatnamesine tevfikan affolunmuştur.<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s.484; RG<br />

7 Mart<br />

1929<br />

RG 24<br />

Şubat 1929<br />

Üçlü kararname RG 7 Mart<br />

1929<br />

Tütüncülük sektöründe önemli bir krizin olduğu vurgulanan<br />

yazıda üretimin tüketimden fazla olması bu<br />

krizin nedeni olarak görülmektedir.<br />

<strong>Ankara</strong> vilayetinin Yaban Abat kazasının ismi Kızılcahamam<br />

ve Denizli vilayetinin Garbi kara ağaç kazasının<br />

ismi Acı Payam olarak değiştirilmiş ve vilayetlere<br />

tamimle bildirilmiştir.<br />

C. 25<br />

Şubat 1929<br />

RG 26<br />

Şubat 1929<br />

Karar, emekliliği düzenleyen 70. madde ile ilgilidir. RG 3<br />

Şubat 1929<br />

C.26 Şubat<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.16..26. /<br />

7716<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.16..28. /<br />

7718/<br />

197-21<br />

Maarif Vekili Vasıf Bey, Vekilliğe tayininden kısa ATDK; C.<br />

bir süre sonra 8 Nisan İ929'da istifa etmiştir. Daha 28 Şubat<br />

önce 1924 yılında Maarif Vekilliği yapan Vasıf Bey, 1929<br />

Tevhid-i Tedrisat yasasının çıkarılmasına katkıda bulunmuştur.<br />

Yasanın kabul edilmesinden 5 gün sonra<br />

yani 8 Mart 1924 tarihinde Maarif Vekilliği yaparak<br />

yasanın ilk uygulayıcılarından olma fırsatına sahip<br />

olmuştur. Vasıf Çınar Bey, 1935 yılında Moskova elçisi<br />

iken apandisit krizi sonucu hayatını kaybetmiştir.<br />

1929 Yı 51

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Mart İstanbul Boğazı buzların<br />

hücumuna uğradı.<br />

2 Mart 28 Nisan 1304 tarihli Alameti<br />

farika nizamnamesine<br />

müzeyyel kanun kabul<br />

edildi.<br />

2 Mart Katibiadil (noter) kanunun<br />

ve muaddel bazı maddelerinin<br />

tadili hakkında kanun<br />

kabul edildi.<br />

2 Mart Mübadeleye gayritabi ahaliye<br />

verilecek envai hakkındaki<br />

1217 numaralı<br />

kanunun suveri<br />

tatbikiyesini mübeyyin talimatnamenin<br />

tadili hakkında<br />

kararname<br />

2 Mart Posta Kanununun 2 İnci<br />

maddesinin salisen fıkrasının<br />

tadiline dair kanun kabul<br />

edildi.<br />

Kuzeyden gelen büyük buz parçalan boğaz trafiğini<br />

kapattı.<br />

Katibiadil kanununa Noter Kanunu ve katibi adillere<br />

"noter" unvanı verilmiştir.<br />

Kararname, 7619 sayılı Bakanlar Kurulu yönetmeliğinde<br />

1926 yılında kabul edilen mübadeleye tabi olmayan<br />

ahaliye verilecek envali gayri menkule hakkında<br />

kanun ile ilgilidir.<br />

3 Mart Hronika gazetesi kapatıldı. İstanbul'da yayımlanan Rumca Ta Hronika gazetesi,<br />

Devletin emniyetini ihlal edecek surette muzır neşriyatta<br />

bulunduğu gerekçesiyle, Matbuat Kanunu'nun<br />

23. maddesi gereğince Bakanlar Kurulu Kararıyla<br />

kapatılmıştır (3.3.1929 tarih ve 7729 numaralı İcra<br />

Vekilleri kararnamesi). Hronika gazetesi 1930 yılında<br />

yeniden açılmıştır.<br />

3 Mart Mustafa Kemal Paşa'ya suikast<br />

suçuyla yargılanan<br />

Kadriye Hanım'ın itirafları<br />

ile ilgili haber.<br />

4 Mart Takrir-i Sükûn Kanununun<br />

uygulamasına son verildi.<br />

5 Mart 1396 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti<br />

ile Sosyalist<br />

Sovyetist Cumhuriyetleri<br />

İttihadı arasında hududun<br />

tarafında bulunan meralardan<br />

her bir taraf ahalisinin<br />

istifadesine dair aktolunan<br />

mukavelenamenin tasdiki<br />

hakkında kanun" yayımlandı.<br />

52 Yönetim Zamandizini<br />

Kadriye Hanım'ın arkadaşları Ermeni Murat, doktor<br />

Kalfayan ve Osman tevkif edildi.<br />

Kanun 4 yıldır yürürlükteydi.<br />

Kanun 23 Şubat 1929 TBMM'de kabul edilmiştir.<br />

BÜK; C. 2<br />

Mart 1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

491, RG<br />

12 Mart<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

490. RG<br />

12 Mart<br />

1929.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s. 497.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

2.16..39. /<br />

7729;<br />

BÜK; RG<br />

31 Mart<br />

1929<br />

C 13 Mart<br />

1929<br />

BÜK<br />

RG 5 Mart<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Mart Başvekil İsmet Paşa'nın<br />

Takriri Sükun Kanununun<br />

kaldırılması hususunda<br />

BMM'de okuduğu beyanatın<br />

memleketin her tarafında<br />

okunması ile ilgili Heyeti<br />

Umumiye karan<br />

5 Mart Batum konsolosu Suat Bey<br />

vekalet emrine alınarak yerine<br />

Rodus konsolosu Celal<br />

ve onun yerine de Üsküp<br />

konsolosu Hayri beyler tayin<br />

kılınmıştır.<br />

5 Mart Hronika gazetesi 'Türklüğe<br />

tahkir" davası TBMM gündemine<br />

gelmiştir.<br />

5 Mart Bayezid Vilayeti Birinci<br />

Umumi Müfettişlik mıntıkasına<br />

dahil edilmiştir.<br />

5 Mart Konya'da Şerafettin Camii<br />

imam ve hatibi Hacı Sabri'nin<br />

Cumhurbaşkanına ve<br />

hükümete hakaret etmesi<br />

nedeniyle takibat başlatılmıştır.<br />

6 Mart 7736 sayılı İcra Vekilleri<br />

Kararnamesi ile iskan işlerinin<br />

daha çabuk ve muntazam<br />

şekilde yürütülmesi<br />

için hazırlanan talimatname<br />

yürürlüğe girmiştir.<br />

6 Mart Maarif Vekaleti'ne devredilen<br />

okul idarelerinde uygulamada<br />

zorluklarla karşılaşıldığından<br />

Yüksek, Tali ve<br />

İhtisas mekteplerinin devrinden<br />

kaçınılmasına dair<br />

İcra Vekilleri Kararnamesi<br />

6 Mart Muş vilayeti teşkili hakkında<br />

kanun tasarısı hazırlanmıştır.<br />

7 Mart Troçki'nin nasıl Rusya'dan<br />

çıktığı ve İstanbul'a geldiği<br />

üzerine Cumhuriyet gazetesinde<br />

yer alan haber.<br />

Başvekil İsmet Paşa, beyanatında "Takriri Sükun kanununun<br />

sürerliği bugün bitti. Hükümetimiz kanunun<br />

yenilenmesini istemiyor; hatta kanunun yenilenmemesini<br />

istiyor..." diyerek, bundan böyle Cumhuriyet<br />

müdafaasını Cumhuriyet adliyesini bıraktıklarını bildiriyordu.<br />

tcra Vekilleri Kararnamesi No: 7670.<br />

1927 yılında kurulan I. Umumi müfettişlik, Elazığ,<br />

Urfa, Bitlis, Hakkari, Diyarbakır, Siirt, Mardin, Van<br />

illerini kapsıyordu.<br />

"Cumhurbaşkanına hakaret"ten 1929 yılı içerisinde 5<br />

takibat dosyası açılmıştır.<br />

Talimatname ile daha önce vilayetlerde kurulan tetkik<br />

komisyonları lağvedilmiştir (20 Kanunusani 1341<br />

tarihli kararnamenin 4. maddesinde muharrer vezaifı<br />

ifa etmek üzere müteşekkil ihzari tetkik komisyonlan).<br />

Bu komisyonlann görevlerinin iskan teffiz memurlan<br />

tarafından yerine getirilmesine karar verilmiştir.<br />

Talimatnameye göre, tapu memurları, lüzum<br />

halinde istenilen kayıt, malumat ve izahatı vermek<br />

mecburiyetindedirler.<br />

Ayrıca gazetede Troçki'nin Stalin'e hücum ettiği bilgisi<br />

yer almaktadır.<br />

RG 11<br />

Mart 1929<br />

RG 11<br />

Mart 1929<br />

C.5 Mart<br />

1929<br />

RG 11<br />

Mart 1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

104.679..24<br />

J 90D18<br />

RG 31<br />

Mart 1929;<br />

BCA:30..1<br />

8.1.2./<br />

2.17..6. /<br />

7736/ 102-<br />

73; Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib, Cild<br />

10, s. 551<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

7.62.. 12./<br />

8688/<br />

80-22<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.18..1./<br />

7773<br />

C. 7 Mart<br />

1929<br />

1929 i /// 53

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Mart İstanbul'da Matbaacılık<br />

Mektebi açıldı.<br />

12 Mart İsveç Krallığı ile aktedilmiş<br />

olan modus vivendi ahkamının<br />

temdidi hakkında kararname<br />

Talebe sayısı 160.<br />

12 Mart Kaybolan Yunanlı emlak Mütegayip Yunanlı emlakına vaziyet edilmesi takarrür<br />

etti. 250 parçadan oluşan emlak Garbi Trakya'daki<br />

mallan iade edilmeyen Türk tebaasına tevzi edilecek.<br />

14 Mart Kemalettin Şükrü Bey'in<br />

"Yahudi Katliamı" adlı eseri<br />

Cumhuriyet gazetesinde<br />

tefrika edilmektedir.<br />

16 Mart Özel idare ve belediye<br />

memurlarından tasfiyeye<br />

tabi tutulanlara verilecek<br />

ikramiye hakkında Danıştay<br />

karan.<br />

17 Mart Konya'da idari sınır değişikliği.<br />

18 Mart Jandarma efrat ve küçük<br />

zabitanın maarif vergisinden<br />

muafiyetine dair 969<br />

numaralı kanunun birinci<br />

maddesinin tadiline dair<br />

kanun kabul edildi.<br />

19 Mart Bekarlık Vergisi için Meclise<br />

bir layiha verildi.<br />

18 Mart İstanbul Ticaret Odası Katibi<br />

Umumisi istifa etti.<br />

19 Mart Uluslararası Kentler Birliğinin<br />

4. Belediye Kongresi<br />

İspanya'nın Seville kentinde<br />

yapıldı.<br />

20 Mart <strong>Ankara</strong>'da yaptırılacak bazı<br />

askeri yerler hakkındaki<br />

kanunu değiştiren kanun<br />

tasarısı.<br />

20 Mart Cumhuriyet'in başyazısı:<br />

Matbaacılıkta buhran<br />

54 Yönetim Zamandizini<br />

Konuyla ilgili 21.2.1929 tarihli Heyeti Umumiye<br />

Mazbatası.<br />

Konya Vilayeti merkezine bağlı Kızılca viran nahiyesinin<br />

Karaca viran, Kozlu, Saracık, Ufakcık köyleri<br />

bu nahiyeden alınarak Seydişehir kazasına bağlanmıştır.<br />

Kanunun 1. maddesi şu şekilde değiştirilmiştir:<br />

"Madde 1: Merri bahri havai ve jandarma efrat ve<br />

küçük zabıtanı maarif vergisinden muaftır."<br />

Bekarlardan vergi alınmasını hakkında Yozgat Mebusu<br />

Süleyman Sırrı Bey tarafından hazırlanan kanun<br />

teklifi.<br />

Haberde, İstanbul Ticaret Odası Katibi Umumisi<br />

Vehbi Bey'in başka bir alanda çalışmak isteğiyle istifa<br />

ettiği belirtilmiştir.<br />

(19-30 Mart 1929)<br />

ATDK<br />

RG 1 Nisan<br />

1929; Düstur,Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

C. 12 Mart<br />

1929<br />

C. 14 Mart<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/15.87..9.<br />

/1432<br />

RG 28<br />

Mart 1929;<br />

BCA:30..1<br />

1.1.0/46.8..<br />

17./2855<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

555<br />

C. 19 Mart<br />

1929; BCA:<br />

30..10.0.0<br />

/3.17..18. /<br />

4108(23<br />

Ocak 1929)<br />

C. 19 Mart<br />

1929<br />

C.20 Mart<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

2.18..15. /<br />

7787<br />

C. 20 Mart<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mart 8 kazaya kaymakamlık<br />

ataması yapıldı.<br />

20 Mart Hudut taburları Dahiliye<br />

Vekaleti'nden Milli Müdafaa<br />

Vekaleti'ne devredilmiştir.<br />

20 Mart Küçük zabit ve onbaşı talimatnamesinin<br />

tadili hakkında<br />

kararname<br />

20 Mart Siverek eski Valisi<br />

Abdülfettah Bey hakkında<br />

Memurin Kanununun 1.<br />

maddesine göre işlem yapılmıştır.<br />

20 Mart Ticaret Odaları Nizamnamesinin<br />

tadili hakkında kararname<br />

20 Mart Türkiye ile ticaret anlaşması<br />

olmayan memleketlerden<br />

satın alınacak un ve buğday<br />

geçici bir zaman için gümrük<br />

indirimine tabi tutulmuştur.<br />

21 Mart Harbin milli siyaset aleti<br />

olarak kullanılmasından<br />

kaçınılmasına dair kanun<br />

tasarısı.<br />

23 Mart 1407 sayılı mübadil, gayri<br />

mübadil, muhacir ve saire<br />

kanunlarına tevfikan tahsis<br />

olunan gayri menkul envalin<br />

tapuya raptına dair 28<br />

mayıs 1928 tarih ve 1331<br />

numaralı kanuna müzeyyel<br />

kanun yayımlandı.<br />

23 Mart 1408 numaralı imha edilen<br />

evrakı naktiye miktarının<br />

tesbitine dair kanun kabul<br />

edildi.<br />

24 Mart İstanbul Belediyesi ekmek<br />

fiyatını 16 kuruş 30 para<br />

olarak belirledi.<br />

Geyve, Merzifon, Mazgirt, Bahçe, Finike, Karamürsel,<br />

Nizip ve Şavşat Kaymakamlıklarına Hayri, Zeki,<br />

Selahattin, Edip, Hayri, Kamil, Hayri ve Besim beyler<br />

tayin olmuştur.<br />

13 Mart 1926 tarihli kanunun neşrinden evvel<br />

harikezede ve mülteci sıfatı ile kanuni istihkaklarına<br />

binaen mübadeleye tabi şahıstan metruk evlere resmen<br />

iskanı yapılmış olanlardan hükümetçe 30 Mayıs<br />

1928 tarihine kadar mütegayyip eşhasa ait evlere<br />

nakledilen ve tevfız muamelesi icra edilmiş veya<br />

edilmek üzere bulunmuş olanların işgal etmekte bulundukları<br />

binalar borçlanma kanunu mucibince kendilerine<br />

temlik olunur.<br />

12 Şubat 1340 tarih ve 411 numaralı kanunun birinci<br />

ve ikinci maddeleri ile 16 nisan 1341 tarih ve 624<br />

numaralı kanunun ikinci maddesinde mezkur beş<br />

milyon ufaklık madeni meskukatın evrakı naktiye ile<br />

istipdali hususundaki kayütler tayyolunmuş ve 30<br />

kanunuevvel 1341 tarih ve 701 numaralı kanunun birinci<br />

maddesinde muharrer imha miktarı 2,270,000<br />

ve tedavül miktarları 158,748,563 lira olarak tashih<br />

ve tesbit olunmuştur.<br />

BCA:30..1<br />

1.1.0/<br />

47.9.. 10./<br />

2874<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

2.18..29. /<br />

7801 /<br />

106-68<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib, Cild<br />

10, s. 557.<br />

BCA:30..1<br />

8.1.2/<br />

2.18..21. /<br />

7793/<br />

71-328<br />

RG 20<br />

Mart 1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2.18..11./<br />

7783 /<br />

126-21<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2.<br />

/ 2.18..26. /<br />

7798<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

558; RG<br />

30 Mart<br />

1929;<br />

BÜK<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

559<br />

BÜK<br />

1929 Yılı 55

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Mart ithalat ve ihracatın sınırlandırılması<br />

ve yasaklanması<br />

ile ilgili uluslararası<br />

anlaşmaya Türkiye deri ve<br />

kemik ürünlerinde uymayacağını<br />

kararlaştırdı.<br />

25 Mart Kuşadası kaymakamı<br />

Memduh Bey'in sınıfı ile<br />

Kırkağaç kaymakamlığına<br />

tayini onaylanmıştır.<br />

26 Mart Bitlis'in kaza olmasının sebebinin<br />

idari, inzibati ve<br />

askeri zaruretlerden doğduğu<br />

Bitlis belediye reisine<br />

bildirilmiştir.<br />

27 Mart 7834 sayılı kararname ile<br />

Nafıa Müfettişleri Talimatnamesi<br />

kabul edildi.<br />

27 Mart Bazı savcı ve yardımcılıkları<br />

ile sulh hakimliklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

27 Mart Etibba (Tabib) Odaları Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

28 Mart Karamürsel kaymakamlığına<br />

sınıfı ile Geyve kaymakamı<br />

Kamil Bey nakledilmiş<br />

ve yerine Göynük<br />

kaymakamı Hayri Bey tayin<br />

olmuştur.<br />

29 Mart Tütün Amelesi Cemiyeti<br />

İstanbul Beşiktaş'ta olağanüstü<br />

bir toplantı yaptı.<br />

30 Mart 1929 bütçesinde devlet ormanlarında<br />

istihdam edilmek<br />

üzere orman komiseri<br />

ve diğer memurlar için kadro<br />

verilmiştir.<br />

30 Mart Mücadelei Milliyeye iştirak<br />

etmeyen memurlar hakkındaki<br />

854 numaralı kanunun<br />

4 üncü maddesinin tefsirine<br />

mahal olmadığına dair<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

56 Yönetim Zamandizini<br />

İthalat ve ihracat sınırlamalan ve yasaklamalarının<br />

kaldınlmasına dair uluslararası sözleşme Ağustos<br />

1929'da imzalanır.<br />

Muş vilayetini kuran kanun ile Bitlis ili kaza haline<br />

getirilmiş ve Muş iline bağlanmıştır.<br />

6 yıl ilçe olarak yönetilen Bitlis, 25 Aralık 1935'te<br />

yeniden il olmuştur.<br />

Her ne sebeple olursa olsun azledilmiş olan bir memurun<br />

her hangi bir memuriyete tayini ile ilgili olarak<br />

854 numaralı kanunun 4 üncü maddesinin açık<br />

olduğu ve tefsire yer olmadığına dair Heyeti Umumiye<br />

Kararı<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

228.537..9.<br />

/4079<br />

RG 30<br />

Mart 1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

66.441..1.1<br />

30585<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertip, Cilt<br />

10-1,<br />

s.568; RG<br />

8 Temmuz<br />

1929.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

47.10..2. /<br />

2888<br />

RG 27<br />

Mart 1929<br />

tarih 1152<br />

sayı;<br />

TCSYK<br />

RG 28<br />

Mart 1929<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..00.0.0 /<br />

247.Ö74..34<br />

./43I173<br />

RG 6 Nisan<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Nisan Hüseyinabad Kaymakamlığına<br />

Muhterem Bey tayin<br />

olmuştur.<br />

1 Nisan Türkiye, Litvinov protokolüne<br />

katılmıştır.<br />

3 Nisan Atina'da çıkan Politiya'nın<br />

Türkiye'ye girişi yasaklanmıştır.<br />

4 Nisan 1412 sayılı Ceza Usulü<br />

Muhakemeleri Kanunu<br />

TBMM'de kabul edildi.<br />

4 Nisan Balıkesir Tapu müdürlüğüne<br />

Faiz Bey tayin olmuştur.<br />

4 Nisan Karaköse kaymakamı Ziya<br />

Bey'in Mucur kaymakamlığına<br />

nakli ve yerine Mucur<br />

kaymakamı Şevket Bey'in<br />

tayini kabul edilmiştir.<br />

4 Nisan Kaymakamlık atamaları<br />

yapıldı.<br />

4 Nisan Midyat Kaymakamlığına<br />

Mektebi Hukuk mezunu<br />

Ali İrfan'ın tayini onaylanmıştır.<br />

6 Nisan Hayvan Hırsızlığının men'i<br />

hakkında kanun yayımlandı.<br />

Daha önce Çemişkezek kaymakamlığı yapmıştır.<br />

SSCB; Moskova'da Polonya, Romanya, Letonya ve<br />

Estonya'nın katılımıyla hazırlanan Litvinov protokolüne<br />

Türkiye'nin de katılmasını istemiştir.<br />

20 Nisan 1929 tarihinde 1172 sayılı Resmi Gazetede<br />

yayımlanmıştır.<br />

Kanunda sonraki tarihlerde yapılan değişiklikler şöyledir:<br />

Madde 148 - (Değişik : 8/6/1936 - 3006/1 md.)," Hukuku<br />

âmme davasını açmak vazifesi Cumhuriyet<br />

Müddeiumumisinindir" ibaresi getirilmiştir.<br />

(Madde 154 - (Değişik : 8/6/1936 - 3006/1 md.)<br />

"Cumhuriyet Müddeiumumisi yukarıdaki maddede<br />

yazılı neticelere varmak için bütün memurlardan her<br />

türlü malûmatı istiyebilir. Gerek doğrudan doğruya<br />

ve gerek zabıta makam ve memurları vasıtasiyle her<br />

türlü tahkikatı yapabilir." ibaresi getirilmiştir.<br />

Faiz Bey, 30 lira maaşla sabık tapu ve kadastro müfettiş<br />

muavinliğinden bu makama tayin olmuştur.<br />

Ünye kaymakamı Nuri Bey'in Göynük kaymakamlığına;<br />

yerine Şavşet kaymakamı Besim'in nakline;<br />

Şavşet kaymakamlığına Avni'nin atanmasına; Alaiye<br />

kaymakamı Halit Raci Bey'in Nevşehir kaymakamlığına<br />

nakline; yerine Behisni kaymakamı Rüstem<br />

Fehmi'nin nakline; Behisni kaymakamlığına Pervari<br />

kaymakamı Şemsettin ve Birecik kaymakamlığına<br />

Suruç kaymakamı Zeki Beylerin nakillerine ve tayinlerine<br />

karar verilmiştir.<br />

Memleketin bazı bölgelerinde hayvan hırsızlığının<br />

yaygın olması bu kanunun çıkmasının nedenidir. Kanun,<br />

hayvan alım satımında hayvan satış belgesinin<br />

bulundurulması kuralı getirmiştir.<br />

Bu kanun 22.3.1950 tarihinde 5617 sayılı kanun çıkıncaya<br />

kadar yürürlükte kalmıştır.<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

47.10..9. /<br />

2897; RG<br />

9 Nisan<br />

1929<br />

TSA-II,<br />

S.67<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

2.20..18. /<br />

7850/86-95<br />

Z.C. Devre:<br />

111, Cilt:<br />

X, s.312;<br />

RG 20 Nisan<br />

1929<br />

RG 11<br />

Nisan 1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.10.. 19./<br />

2908; RG<br />

11 Nisan<br />

1929<br />

RG 25<br />

Nisan<br />

1929;<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.11..1./<br />

2910<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.10..18. /<br />

2907; RG<br />

11 Nisan<br />

1929<br />

RG 6<br />

Nisan 1929<br />

1929 Yılı 57

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Nisan 1410 sayılı Ticaret mukavelenamesi<br />

aktedilmeyen<br />

devletlerle 1930 Haziranına<br />

kadar muvakkaten ticaret<br />

itilafnamesi hakkında kanun<br />

yayımlandı.<br />

8 Nisan 1416 numaralı "Yabancı<br />

Memleketlere gönderilecek<br />

talebe hakkında Kanun"<br />

TBMM'de kabul edildi.<br />

8 Nisan 763 sayılı İstanbul Hayvan<br />

Borsası Talimatnamesi yayımlandı.<br />

8 Nisan Maarif Vekaletine vekaleten<br />

Nafıa Vekili Recep Beyefendi<br />

atanmıştır.<br />

9 Nisan 1409 sayılı" Maarif teşkilatına<br />

ait kanunun 21. maddesinin<br />

tadiline dair kanun"<br />

yayımlandı.<br />

9 Nisan 22 Nisan Tarihli Türkiye-<br />

İran Muhadenet ve Emniyet<br />

Muhadesine merbut<br />

Protokol Tahran'da imzalandı.<br />

9 Nisan Cumhuriyet gazetesinde<br />

başyazı: "kimsesiz çocuklara<br />

yardım borcumuzdur"<br />

10 Nisan Yeni Maarif Vekili Cemal<br />

Hüsnü (Taray) Bey oldu.<br />

11 Nisan Ekrem, Yusuf, Ziya ve<br />

Bahattin Beylerin İstiklal<br />

madalyası ile taltif edilemeyecekleri<br />

hakkında Heyeti<br />

Umumiye Kararı<br />

TBMM'de kabul tarihi: 1.4.1929. RG 8<br />

Nisan<br />

1929;<br />

BULMAÇ<br />

Z.C.Devre III, Cilt:X, s.32 RG 16<br />

Nisan 1929<br />

İcra Vekilleri Heyetinin 13.2.1929 tarihli 7672 numaralı<br />

kararnamesi<br />

Türkiye Cumhuriyeti Riyaseti Kalemi Mahsusa Müdürlüğü<br />

No: 4-141<br />

789 sayı ve 22 Mart 1929 tarihli kanunun 21. maddesi<br />

şu şekilde değiştirilmiştir:<br />

"İlk mektep muallim ve muallim muavinleri ile müdür<br />

ve başmuallimlerini, ilk tedrisat müfettişlerini,<br />

Eminlik maiyetindeki kalem heyetini, talimatnamesine<br />

tevfikan, Maarif Vekaleti tayin eder."<br />

Z.C. Devre: III, Cilt: X. s.45<br />

14 Nisan İdari sınır değişikliği Üçlü kararname ile Erzincan'ın Nazimiye Kazası<br />

Elaziz Vilayetine bağlandı.<br />

15 Nisan 1111 Numaralı askerlik<br />

mükellefiyeti kanununun<br />

bazı maddelerinin tadiline<br />

dair kanun yayımlandı.<br />

58 Yönetim Zamandizini<br />

1111 numaralı kanunun 14. maddesi, 21. maddesi,<br />

55. maddesi, 58. maddesi ve 78. maddesi değiştirilmiştir.<br />

RG 8<br />

Nisan<br />

1929;<br />

BULMAÇ<br />

RG 11<br />

Nisan 1929<br />

RG 9<br />

Nisan 1929<br />

TCAMA<br />

C. 20 Mart<br />

1929<br />

ATDK;<br />

RG 13<br />

Nisan 1929<br />

RG 21<br />

Nisan 1929<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

47.11..4./<br />

2913; RG<br />

25 Nisan<br />

1929<br />

RG 15<br />

Nisan 1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Nisan Tokat'ın Şahinli köyü halkının<br />

su baskını dolayısıyla,<br />

Hasyer mevkiine taşınması<br />

gündeme geldi.<br />

16 Nisan 766 sayılı Hakimler Kanunun<br />

6. maddesini tadil eden<br />

1415 sayılı kanun yayımlandı.<br />

16 Nisan <strong>Ankara</strong> Belediyesi'nin<br />

borçlarını tetkik için teşkil<br />

edilen komisyon üyeleri<br />

belirlendi.<br />

16 Nisan Mısır'da çıkan Sada-yı Hak<br />

gazetesi, Kahire Elçiliğimizin<br />

teşebbüsüyle, Mısır hükümetince<br />

kapatıldı.<br />

16 Nisan Türk vatandaşlığı kanununun<br />

4. maddesinin<br />

1.fıkrasının tadili hakkında<br />

1414 sayılı kanun yayımlandı.<br />

17 Nisan Askeri Temyiz Divanı Adli<br />

Üyeliğine İhsan,<br />

Yrd.Üyeliğe Şemsettin<br />

Beyler tayin edilmiştir.<br />

17 Nisan Kıdemli Yüzbaşılığın nasp<br />

üzerine hesap edilmesine<br />

dair kanun tasarısı<br />

766 sayılı Hakimler Kanununun (RG 20 Mart 1926)<br />

6nci maddesi değiştirilmiştir.<br />

Komisyona İş Bankası Genel Katibi Hamit, Belediye<br />

Başkan Vekili Vehbi ve Dahiliye Vekaleti adına Nazif<br />

Beyler seçilmişlerdir.<br />

Kanuna göre;<br />

1 Ocak 1929 tarihinden itibaren Türkiye'de doğan<br />

ecnebinin Türkiyede doğan çocuğu Türktür. Bunlar<br />

sinni rüşte vardıktan sonra isterlerse altı ay içinde ana<br />

ve babalarının tabiiyetlerini ihtiyar edebilirler.<br />

1312 sayılı Türk vatandaşlığı kanunu 4 haziran 1928<br />

tarih ve 904 sayılı resmi gazetede yayınlanmıştır.<br />

11.02.1964 tarihinde kabul edilen 403 sayılı Türk<br />

Vatandaşlığı Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

17 Nisan İdari sınır değişikliği Resülayn kazasını nahiyeye, Koçhisar nahiyesini kaza<br />

haline dönüştüren kanun kabul edilmiştir.<br />

17 Nisan Suriye'de bulunan Türklere<br />

ait emlak, Türkiye'deki Suriyeli<br />

ortodokslara ait<br />

emlakla değiştirileceğinden,<br />

Suriyelilerin Türkiye'deki<br />

emlakına gerekli<br />

tahdinin konulması kararlaştırılmıştır.<br />

18 Nisan 1424 sayılı "İcra ve İflas<br />

Kanunu" TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

Bu kanun, Cumhuriyetin ilk yıllarının iş dünyasını<br />

modern kurallara göre düzenleme girişimlerinden birisidir.<br />

Medeni kanun, borçlar kanunu ile birlikte tcra ve İflas<br />

Kanunu, iş dünyası için gerekli görülen yasal güvence<br />

sağlanmıştır.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

117.818..2/<br />

99 A5<br />

RG 16<br />

Nisan<br />

1929;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

125.889..<br />

11. Dosya:<br />

10510<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

266.795.. 14<br />

./43914<br />

RG 16<br />

Nisan<br />

1929;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

47.11..17./<br />

2928<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

3.21..16. /<br />

7867<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.22.11./<br />

7882/<br />

19-1042<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2.<br />

/ 3.22..16. /<br />

7887<br />

RG 4<br />

Mayıs<br />

1929;<br />

Z.C. Devre<br />

III, Cilt:X,<br />

s.56, 67;<br />

BTİP-1<br />

1929 Yılı 59

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Nisan 1426 sayılı "Vilayetler İdaresi<br />

Kanunu" TBMM'de<br />

kabul edildi.<br />

20 Nisan Kalpazanlığın cezalandırılmasına<br />

dair beynelmilel<br />

mukavelename ile merbutu<br />

protokol ve nihai senet Cenevre'de<br />

imzalandı.<br />

22 Nisan Rıhtım Şirketinin feshi ile<br />

ilgili Cumhuriyet gazetesinin<br />

haberi<br />

23 Nisan "Et ihtikarının önilne neden<br />

geçilemiyor?"<br />

Cumhuriyetin kamu yönetimi alanına sistem getiren<br />

ilk büyük çaplı düzenlemelerindendir. Kanunla, kamu<br />

yönetiminin merkeziyetçilik ilkesine göre inşası<br />

amaçlanmıştır.<br />

Kanunun Başlangıç bölümünde vilayetlerin tevsii<br />

mezuniyet ve tefriki vezaif esası üzerine idare edileceği<br />

belirtilmiştir.<br />

Türkiye idare coğrafyası, vilayetlere, vilayetler kazalara,<br />

kazalar nahiyelere, nahiyeler kasaba ve köylere<br />

bölünmüştür.Vali vilayette Devletin ve her vekaletin<br />

temsilcisi ve vekaletlerin idari ve siyasi icra vasıtası<br />

olarak vilayetin genel idaresinden sorumludur.<br />

1426 sayılı Vilayet idaresi Kanunu yirmi yıl uygulanmıştır.<br />

Bu kanun uygulandığı dönemde bazı değişikliklere<br />

uğramıştır.<br />

Cumhuriyet Gazetesinin manşeti<br />

23 Nisan Çocuk Bayramı 23 Nisan ilk kez çocuk bayramı olarak kutlandı.<br />

Nisan ayında, Türk Ocağı vasıtasıyla örgütlenen 4<br />

bin çocuk TBMM'ye bir dilekçe ile başvurarak dokuz<br />

maddelik haklarını vekillerden talep etti. Herkese<br />

okul isteyen çocuklar, dilekçelerini şu sözlerle bitirdiler:<br />

"Türk çocuklarının bu isteklerinin, TBMM'ye<br />

yaptığımız bu ilk müracaatımızın geri çevrilmemesini<br />

rica eder, hepinize hürmetlerimizi bildiririz."<br />

24 Nisan 1929 bütçesinde ödenekleri<br />

ayrılan ve Milli Müdafaa<br />

Vekaleti emrinde çalıştırılan<br />

yabancı uzmanlara kadroları<br />

verilmiştir.<br />

24 Nisan Askeri Memurlar Kanun<br />

Tasarısı hazırlanmıştır.<br />

24 Nisan Bazı sulh hakimliklerine<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

24 Nisan Madenlerin aranma ve işletilmesi<br />

hakkındaki 1341 tarih<br />

ve 608 sayılı Kanun'un<br />

bazı maddelerinin değiştirilmesi<br />

hakkında kanun tasarısı.<br />

60 Yönetim Zamandizini<br />

BTİP;<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

842; RG 5<br />

Mayıs<br />

1929.<br />

TCAMA<br />

C. 22<br />

Nisan 1929<br />

C. 23<br />

Nisan 1929<br />

C. 23 Nisan<br />

1929;<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

3. 23.. 16./<br />

7907/<br />

241-9<br />

BCA:<br />

30..18.12./<br />

3.22.8./<br />

7879<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

47.12..12. /<br />

2951<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

3.24..8. /<br />

7920

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Nisan Tahlisiye İdaresi'nin teşkilat<br />

ve vazifeleri hakkında<br />

kanun tasarısı.<br />

25 Nisan 1423 sayılı ağıllar hakkında<br />

kanun yayımlandı.<br />

25 Nisan Geredeli Hacı Hasan adındaki<br />

vaizin Mustafa Kemal<br />

Paşa'nm hasta olduğu, İstanbul'un<br />

Yunanlılara verileceği,<br />

İsmet Paşa'nm Avrupa'ya<br />

gideceğine dair şayia<br />

yaydığına dair haberler.<br />

27 Nisan <strong>Ankara</strong> Şehremaneti memurları<br />

hakkındaki men<br />

veya lüzumu muhakeme<br />

kararları <strong>Ankara</strong> Vilayeti<br />

İdare Heyeti'nce alınacaktır.<br />

27 Nisan Dışişleri Bakanı Tevfik<br />

Rüştü Bey (Aras) İtalya'da<br />

Mussolini ile görüştü.<br />

Tahlisiye Teşkilatı, en köklü denizcilik kurumlarından<br />

biridir. I. Dünya Savaşı sırasında tahlisiye (kurtarma)<br />

hizmetleri Osmanlı Hükümetince yürütülmüş,<br />

İstanbul'un işgaliyle birlikte Tahlisiye İdaresi, İngiliz,<br />

Fransız ve İtalyan üyelerden oluşan bir komisyonun<br />

eline geçmiştir (Uygulama esasında 1880 yılında<br />

başlamıştır.). Tahlisiye Teşkilatı 9.6.1923'de<br />

TBMM'nin yönetimine geçmiş ve hizmetler İstanbul<br />

Liman Başkanlıkları tarafından yürütülmüştür.<br />

14.4.1925 tarih ve 617 sayılı kanunla Tahlisiye İdaresi<br />

genel müdürlük haline getirilerek tüzel kişilik kazanmıştır.<br />

Kanun, koyun ve keçilerin kışlattınldığı ağılların yapımında<br />

uyulması gereken kriterleri düzenlemiştir.<br />

Ağılların denetlenmesinde ise, her yerin en büyük<br />

mülkiye amirine görev verilmiştir. Mülki amirler, bu<br />

ağılların uygun şekilde yaptırılması için gerekli tedbirleri<br />

almakla ve teftişi yapmakla görevli kılınmıştır.<br />

Mustafa Kemal Paşa, bu söylentileri, Ağustos ayında<br />

çıktığı İstanbul gezisinde yanıtlamıştır.<br />

28 Nisan İdari sınır değişikliği Manisa'nın Yakuplar Köyü aynı ilin Turgutlu ilçesine<br />

bağlandı.<br />

28 Nisan Marmaris Kaymakamlığına<br />

Osman Şükrü Bey tayin oldu.<br />

30 Nisan Tahdidi Sin (yaş haddi)<br />

Kanununun ikinci maddesinde<br />

değişiklik yapan kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Nisan Kilis'in Karaca viran köyünden<br />

Ali oğlu<br />

Mehmed'in idamına karar<br />

verildi.<br />

13 Haziran 1925 tarihli Tahdidi Sin (yaş haddi) Kanununun<br />

ikinci maddesinde hesap memurlarına ait<br />

azami sin, muamelat memurları, hesap memurları ve<br />

hesap memur muavinleri için elli beşe çıkarılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.t.2/<br />

3.24..6. /<br />

7918<br />

RG 25<br />

Nisan<br />

1929; 11<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

104.679..<br />

29. Dosya<br />

328<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

82.53Ö..22.<br />

/8422<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

47.12.. 17./<br />

2956; RG<br />

6 Mayıs<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.12.18./<br />

2957<br />

RG 30<br />

Nisan 1929<br />

Heyeti Umumiye kararı RG 21<br />

Nisan 1929<br />

1929 Yılı 61

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Mayıs 1489 numaralı İzmir Belediyesince<br />

aktedilecek iki<br />

milyon liralık istikraza kefalet<br />

için Maliye Vekaletine<br />

mezuniyet verilmesi<br />

hakkında kanun kabul edildi.<br />

1 Mayıs Adapazarı veya Konya<br />

Ereğlisi'nde ispirto fabrikası<br />

kurulmasına karar verildi.<br />

1 Mayıs İstanbul'daki firari Rumlara<br />

ait emlakin tesbiti için bir<br />

komisyon kurulması kararlaştırılmıştır.<br />

1 Mayıs İzmir'de levazım-ı inşaiye<br />

ve doğrama fabrikası kurulmasına<br />

karar verildi.<br />

1 Mayıs Maarif Vekaleti'nce mesleki<br />

öğretimde çalıştırılmak<br />

üzere yabancı uzmanlara<br />

ait kadrolar istendi.<br />

1 Mayıs Su işlerinde çalıştırılmak<br />

üzere Türkiye'ye getirilen<br />

Mühendis Luiji Kambo'ya<br />

yevmiye ve yol parası<br />

ödenmesine karar verildi.<br />

2 Mayıs Milli Müdafaa Vekaleti<br />

Müsteşarlığı kuruldu.<br />

2 Mayıs <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğü<br />

Teşkilat ve Vezaifıne<br />

Dair 1351 numara ve 28<br />

Mayıs 1928 tarihli kanuna<br />

müzeyyel 1431 sayılı kanun<br />

4 Mayıs 1425 sayılı İcra ve İflas<br />

Kanunun Tatbiki Hakkında<br />

Kanun yayımlandı.<br />

62 Yönetim Zamandizini<br />

İzmir şehrinin imarına sarfedilmek üzere İzmir Belediyesince<br />

iki milyon liralığa kadar aktedilecek istikraza<br />

gösterilecek teminat karşılığında Hazine namına<br />

Maliye Vekili mezun olduğunu gösteren kanun.<br />

5 Mayıs 1929 tarihli karar ve 10 Haziran 1930 tarihli<br />

bir sözleşmeyle İstanbul'daki Yunan tebaasına ait<br />

emlak ve paranın iadesine karar verilmiştir. 21 Temmuz<br />

1931 tarihinde ise Rumlara iadesi gereken mallar<br />

hakkında bir kanun tasarısı hazırlanmıştır.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 27 Nisan 1929.<br />

Milli Müdafaa Vekaletinde mevcut kara, deniz ve<br />

hava müsteşarlıklarından ayrı olarak kurulan bu müsteşarlık,<br />

Müdafaa Vekaletinde bazı teşkilat icrasına<br />

dair olan 1199 numaralı kanuna müzeyyel kanunla<br />

kurulmuştur.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 18 Nisan 1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1582<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

3.25..19./<br />

7951 /<br />

211-34<br />

BCA:<br />

30..18.1.2.<br />

/ 3.26..15. /<br />

7967/<br />

136-33;<br />

30..18.1.2./<br />

12.48..18./<br />

9692/<br />

136-38;<br />

30..18.1.2./<br />

22.52..9. /<br />

11487<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.26..2. /<br />

7954/<br />

135-137<br />

30..18.1.2/<br />

3.26.12./<br />

7964<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

3.26..8. /<br />

7960/<br />

243-40<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt:10-1,<br />

s.863.<br />

BULMAÇ<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

839.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Mayıs 1434 sayılı bilumum muvazzaf<br />

zabıtan ve askeri<br />

memurların 25 yaşını ikmal<br />

etmeden evlenmeyeceklerine<br />

dair kanun kabul edildi.<br />

4 Mayıs 1437 sayılı ali mektep mezunlarından<br />

devlet hizmetine<br />

gireceklere verilecek<br />

avans hakkında kanun kabul<br />

edildi.<br />

Kanun, tüm muvazzaf zabitler ve askeri memurların<br />

yirmibeş yaşını doldurmadan evlenmelerini yasaklamıştır.<br />

Askeri mekteplere evli talebelerin kabul edilmeyecekleri<br />

ve talebelerin mektepte iken evlenemeyecekleri<br />

kuralı getirilmiştir.<br />

Mecburi hizmete tabi bulunan ali mektepler mezunlarından<br />

memuriyete tayin için müracaat edenlere bir<br />

defaya mahsus olmak üzere 200 liraya kadar avans<br />

verilebilir.<br />

4 Mayıs İdari sınır değişikliği Üçlü kararname ile Mardin'in Gercüş Kazasına bağlı<br />

Teffı köyü aynı ilin Savur Kazasına bağlandı.<br />

4 Mayıs Taş Ocakları nizamnamesinin<br />

30uncu maddesinin tefsirine<br />

mahal olmadığı hakkında<br />

Heyeti Umumiye kararı.<br />

5 Mayıs Tabiiyyet Müdürlüğü İçişleri<br />

Bakanlığı emrine verildi.<br />

6 Mayıs 10 yabancı mühendisin tayinleri<br />

yapıldı.<br />

15 Mayıs 1317 tarihli taş ocakları nizamnamesinin<br />

30uncu maddesinde köy ve kasabalara veya umuma<br />

ait arazide nizamnamenin vazettiği şartlara göre ruhsatname<br />

almaksızın açılan ocakların zaptedilerek<br />

müzayede ile satılacağı açıktır.<br />

6 Mayıs İdari sınır değişikliği Üçlü kararname ile <strong>Ankara</strong> Kalecik kazasına bağlı<br />

Kuşcalı ve Bağdatlı kariyerleri Çorum vilayetinin<br />

Sungurlu kazasına bağlanmıştır.<br />

6 Mayıs Bazı sulh hakimliklerine ve<br />

yardımcılıklarına tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

6 Mayıs Şurayı Devlet memurlarının<br />

terfi müddeti hakkında<br />

788 numaralı kanunun<br />

20nci maddesinin tefsiri<br />

7 Mayıs Askeri memnu mıntıkalar<br />

hakkındaki 1110 sayılı Kanun'un<br />

7. maddesinin son<br />

fıkrasının değiştirilmesi<br />

hakkında kanun tasarısı.<br />

788 numaralı memurin kanununun yirminci maddesinin<br />

tecili hakkındaki hüküm Şurayı Devlet kanununun<br />

altıncı maddesindeki terfi müddetini de kapsar.<br />

1110 sayılı kanun, 1981 yılında (RG 22.12.1981 ve<br />

17552 sayı) kaldırılmıştır. Yerini 2565 sayılı Askeri<br />

Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu almıştır.<br />

BULMAÇ;<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cild<br />

10, s. 869;<br />

RG 11<br />

Mayıs<br />

1929.<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

872;<br />

RG 11<br />

Mayıs<br />

1929.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.13..8/<br />

2974<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

873;<br />

RG 8<br />

Mayıs<br />

1929.<br />

BCA.<br />

30.. 10.0.0/<br />

124.884.. 14<br />

./10414<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

47.13..12;<br />

2975<br />

RG 9<br />

Mayıs<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.13..9./<br />

29739<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

873; RG 8<br />

Mayıs<br />

1929.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

10.28.. 14./<br />

9286<br />

1929 Yılı 63

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Mayıs 25.5.1929 tarihinde İstanbul'da<br />

toplanacak IV. Beynelmilel<br />

İstihbarat Ajansları<br />

Kongresi'ne istanbul Milletvekili<br />

Tevfık Kamil'in<br />

başkanlığında katılacak<br />

üyeler seçilmiştir.<br />

8 Mayıs Ali iktisat Meclisi üyeliğine<br />

Kütahya Milletvekili<br />

Niyazi Asım seçilmiştir.<br />

8 Mayıs Askeri Memnu Mıntıkalar<br />

Kanunu gereğince bazı<br />

şartlara bağlı olan Bursa,<br />

Tuzla, Yalova, Çeşme gibi<br />

içme ve banyo yerlerine<br />

gayrimüslim Türklerin de<br />

serbestçe girebilmelerine<br />

izin verilmiştir.<br />

8 Mayıs Resmi izin almaksızın ecnebi<br />

tabiiyetine girmiş şahıslar<br />

Türk vatandaşlığından<br />

çıkan lacaktır.<br />

8 Mayıs Şehir ve köy yatılı okullannın<br />

idare şekli hakkında<br />

kanun tasarısı hazırlanmıştır.<br />

8 Mayıs Tabiplerin İhtisas Vesikaları<br />

Nizamnamesi<br />

8 Mayıs Zirai Kredi Kooperatifleri<br />

Kanunu'na dair kanun tasansı.<br />

9 Mayıs Bazı Cumhuriyet Savcı ve<br />

Yardımcılıklanna atamalar<br />

yapılmıştır.<br />

9 Mayıs Milli Müdafaa Vekaleti<br />

Müsteşarlığına Tuğgeneral<br />

Naci Paşa ve Kara Müsteşarlığına<br />

Tuğgeneral Halis<br />

Paşa tayin edilmiştir.<br />

64 Yönetim Zamandizini<br />

Korporatizm tartışmalarına malzeme yapılan kurumlardan<br />

biri olan Ali İktisat Meclisi, 25 Haziran<br />

1927'de 1170 sayılı kanunla Başbakanlığa bağlı olarak<br />

oluşturulmuştur. Kurum, 1935 yılında 2735 sayılı<br />

bütçe kanununun 25 maddesiyle ilga edilmiştir.<br />

Kooperatifçilik, Cumhuriyet'in ilk yıllarında özellikle<br />

1924 yılında çıkanlan "itibari Zirai Birlikler Kanunu",<br />

1929 yılında çıkanlan 1470 sayılı Zirai Kooperatifleri<br />

Kanunu ve 1935 yılında yürürlüğe giren<br />

Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu ile kurumsallaşmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.28.. 16./<br />

8008<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.28.. 15.<br />

/8007 /<br />

23-7;<br />

Ayrıca<br />

bkz:<br />

TTPDÇİ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.29..3. /<br />

8015<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.29..9. /<br />

8021 /<br />

2-169<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.27.. 12./<br />

7984<br />

Dastur,<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10,<br />

s. 874; RG<br />

29 Haziran<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.27..11./<br />

7983<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

47.13..20. /<br />

2988<br />

BCA:<br />

30.11.1.0<br />

/48.14..6./<br />

2999

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Mayıs Özel idarelere ait maarif-i<br />

hususiyeden sanat okullarına<br />

ayrılacak ödeneğe dair<br />

kanun tasarısı hazırlanmıştır.<br />

13 Mayıs 1441 numaralı<br />

"Kabahatların Affı ve Bazı<br />

Cürümlerin Takibat ve Cezalarının<br />

Tecili Hakkında<br />

Kanun" TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

14 Mayıs 810 numaralı kanunun Medeni<br />

Kanun ile ilga edilmiş<br />

olup olmadığının tefsirine<br />

lüzum olmadığı hakkında<br />

11.5.1929 tarihli Heyeti<br />

Umumiye Karan<br />

15 Mayıs Bazı hakimlik, savcılık ve<br />

üyeliklere tayinler yapılmıştır.<br />

15 Mayıs Tekirdağ Valisi Arif Hikmet<br />

Bey vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

16 Mayıs 1447 numaralı "Menkul<br />

Kıymetler ve Kambiyo<br />

Borsalan Kanunu" kabul<br />

edildi.<br />

16 Mayıs 1451 numaralı Tapu Harçları<br />

Kanunu TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

16 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Almanya Devleti arasında<br />

münakit hakem ve uzlaşma<br />

mukavelenamesi <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

18 Mayıs 1452 sayılı "Devlet Memurları<br />

maaşlannın tevhid<br />

ve tedülüne dair Kanun"<br />

kabul edildi.<br />

Afkanunu.<br />

Umumi ve hususi kanunlarda yazılı kabahat<br />

efalinden maznun ve yahut giyabında ve vicdanında<br />

mahkum olanlar affedilmiştir.<br />

Medeni Kanunun yürürlüğe girmesi ile 810 numaralı<br />

kanunun hükmü ilga olmuştur. 810 numaralı kanun<br />

senetsiz tasarruflar, kayıt tashihi gibi konulan içermektedir.<br />

810 numaralı kanun ilga olsa da bu konuda ki muamelatın<br />

biçimi değişmeyecektir.<br />

Kanun, Osmanlı İmparatorluğunda bir nizamname ile<br />

düzenlenmiş bu piyasayı, menkul değerleri özendirmeyi<br />

amaçlamaktadır.<br />

Gayrimenkul satarken uygulanacak harç miktarlan;<br />

bu harcı mal edinenin ödeyeceği vb. gibi konuları<br />

düzenlemektedir.<br />

Antlaşmaya göre, Türkiye ve Almanya, iki ülke arasında<br />

baş gösterecek tüm ihtilafları, Adalet Divanının<br />

ya da özel olarak kurulacak bir hakem mahkemesinin<br />

kararlarına yahut da uzlaşma usulüne arzetmeği taahhüt<br />

etmektedir.<br />

Antlaşma, 2 Haziran 1929 tarihinde TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

Bu Kanunla ilk kez barem sistemi uygulanmaya başlanmış,<br />

tek tip maaş sistemi ve eşitlik ilkesi getirilmiş,<br />

değişik adlar altında memurlann maaşlarından<br />

ve ödeneklerinden yapılan kesintiler kaldınlarak net<br />

maaş ödemesine gidilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.27.-6. /<br />

7978<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertip, Cilt<br />

10, s. 1001;<br />

RG 16<br />

Mayıs<br />

1929;<br />

ATDK<br />

RG 14<br />

Mayıs<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.14..17. /<br />

3012<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.30..17. /<br />

8049/71-<br />

329<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertip,<br />

Cild 10; s.<br />

1029:BTİP<br />

-l.s.18;<br />

RG 30<br />

Mayıs<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertip,<br />

Cild 10, s.<br />

1043; RG<br />

29 Mayıs<br />

1929<br />

TCAMA;<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertip,<br />

Cild 10,<br />

s. 1835, RG<br />

17 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

1051.<br />

ayrıca bkz;<br />

1929 Yılı 65

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Mayıs 1453 sayılı "Zabitan ve Askeri<br />

Memurların Maaşatı<br />

Hakkında Kanun" kabul<br />

edildi.<br />

18 Mayıs Suşehri'nde 6.1 büyüklüğünde<br />

deprem oldu, 64 kişi<br />

yaşamını yitirdi.<br />

19 Mayıs Tahlisiye İdaresinin Teşkilat<br />

ve Vezaifı Hakkında<br />

Kanun RG'de yayımlandı.<br />

20 Mayıs 1440 sayılı Ticaret Kanunu<br />

(Deniz Ticaret Kanunu)<br />

yayımlandı.<br />

25 Mayıs İstanbul'da "IV. Beynelmilel<br />

Ajanslar Kongresi" toplandı.<br />

25 Mayıs Muamele vergisi kanununun<br />

birinci maddesinin tefsirine<br />

mahal olmadığı hakkında<br />

heyeti umumiye kararı<br />

26 Mayıs 1454 sayılı bilvasıta vergilere<br />

muzam kesirlerin<br />

tevhid ve nispetlerin tadiline<br />

dair kanun<br />

26 Mayıs Bazı üyelik, yrd. üyelik,<br />

savcılık ve savcı yardımcılığı<br />

ile hakimliklere tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

66 Yönetim Zamandizini<br />

Daha önce bütçe kanunlarına bağlı cetvellerde gösterilen<br />

memur kadroları, bütçe kanunlarından çıkarılmış<br />

ve 1452 sayılı Kanun kapsamına alınmıştır.<br />

1452 sayılı Kanunda, memuriyetler 20 dereceye ayrılarak<br />

sınıflandırılmıştır.<br />

1452 sayılı Kanun, 1939 yılına kadar yürürlükte kalmış<br />

ve 3656 sayılı Devlet Memurları Aylıklarının<br />

Tevhit ve Teadülüne Dair Kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

Tahlisiye umum müdürlüğünün görevi Karadeniz<br />

Boğazı ve civarında mevcut tahlisiye teşkilatını idare<br />

ve ikmal ve bütçesinde imkan hasıl olduğu taktirde<br />

bu teşkilatı Türkiye'nin diğer sahillerine de tevsi etmektir.<br />

Deniz ticareti hukukuna dair ilk kanun 1864 yılında<br />

kabul edilen Ticaret-i Bahriye Kanunu'dur. Kanun,<br />

1807 tarihli Fransız Ticaret Kanununun 2. Kitabının<br />

bir tercümesidir. 1864 tarihli Kanun yerini, 1929 yılında,<br />

Ticaret Kanunun İkinci Kitabı olarak kabul<br />

edilen Deniz Ticaret Kanununa bırakmıştır. Deniz<br />

Ticareti Kanununun kaynağı Alman hukukudur.<br />

Ticaret Kanunu, 1956 yılında kabul edilen Türk Ticaret<br />

Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 13 Mayıs 1929<br />

Hariçten giren tuzla balıklardan vergi alınması Teşviki<br />

sanayi kanununun birinci maddesi kapsamında<br />

değildir.<br />

ATDK ;<br />

Z.C. Devre<br />

III, Cilt:<br />

XII, s. 51-<br />

59. RG 30<br />

Haziran<br />

1929.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

Tertib,<br />

Cild 10, s.<br />

1157; RG<br />

30 Mayıs<br />

1929.<br />

TCSYK<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cild<br />

10, s.<br />

1026.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10<br />

s.898-<br />

1000; RG<br />

20 Mayıs<br />

1929<br />

ATDK<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10 s.<br />

1455,1456;<br />

RG 27<br />

Mayıs<br />

1929<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.15..9. /<br />

3030

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Mayıs Elazığ İl İdare Heyetinden<br />

gelen mazbatada yabancı<br />

bir mühendisin imzasının<br />

görülmesi üzerine il idare<br />

heyeti üyeliklerine yabancıların<br />

alınmaması hakkında<br />

tamim.<br />

26 Mayıs Kemalpaşa Kaymakamlığına<br />

Reşat'ın tayini.<br />

27 Mayıs 1455 sayılı Askeri memurlar<br />

hakkında kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Yüksek Öğretim Genel<br />

Müdürlüğüne Nevzat Bey<br />

tayin edilmiştir.<br />

28 Mayıs 1463 numaralı "Harita<br />

Mektebi Talebesinin İaşe,<br />

libas ve Maaş Hususatı<br />

Hakkında Kanun" kabul<br />

edildi.<br />

28 Mayıs 1465 numaralı "12 Nisan<br />

1341 tarih ve 608 numaralı<br />

kanunun birinci maddesini<br />

muaddil kanun" kabul edildi.<br />

28 Mayıs 1929 Mali Senesi bütçe kanunu<br />

28 Mayıs 508 karar no'lu çayır biçme<br />

makinelerinin vergilerden<br />

muaf olduğuna dair heyeti<br />

umumiye kararı<br />

28 Mayıs İktisat Vekili İzmir Mebusu<br />

M. Rahmi Bey'in istifa etmesi<br />

üzerine yerine Edime<br />

Mebusu Şakir Bey tayin<br />

olmuştur.<br />

28 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Almanya Devleti arasında<br />

hukuki ve ticari mevaddi<br />

adliyeye müteallik<br />

münesebatı mütekabiliye<br />

dair mukavele <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

Bu kanun 27.07.1967 tarihinde kabul edilen 926 sayılı<br />

Türk Silahlı Kuvvetleri Personeli Kanunu ile yürürlükten<br />

kaldırılmıştır.<br />

Harita mektebi öğrencileri, alacakları maaş konusunda<br />

Harbiye birinci sınıf öğrencileri gibi muamele görür.<br />

Devlete ait madenlerin Türk şirketlerine ihale edilmesini<br />

sağlayan bir değişiklik.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 19 Mayıs 1929<br />

traktör ve çayır biçme makineleri gibi ziraatta kullanılan<br />

maddeler gümrük, istihlak ve inhisar resimlerinden<br />

muaf tutulmuştur.<br />

Rahmi Bey'in sağlık nedenleri ile istifa ettiği belirtilmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

66.442.. 16.<br />

/-/ 7416<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

48.15..8. /<br />

3029<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10-2,<br />

1166-1169..<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.15..12. /<br />

3033<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

10, s. 1467.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1468<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

ilt:10-2,<br />

1172.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1533<br />

RG 30<br />

Mayıs<br />

1929<br />

TC AMA<br />

1929 Yılı 67

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Zirai Kredi Kooperatifleri<br />

Kanunu kabul edildi.<br />

29 Mayıs 1473 numaralı "Pasaport<br />

Cüzdanlarının Bedel Mukabilinde<br />

İtası Hakkında<br />

Kanun" kabul edildi.<br />

29 Mayıs 1475 numaralı Nakti Tazminat<br />

Kanunu kabul edildi.<br />

29 Mayıs 1476 numaralı "Devlet<br />

Memurları Maaşatının<br />

Tevhit ve Teadülü Hakkındaki<br />

Kanuna Müzeyyel<br />

Kanun" kabul edildi.<br />

29 Mayıs Bahriye mektebi muallimleri<br />

hakkındaki 1120 numaralı<br />

kanunun ilgasına dair<br />

kanun kabul edildi.<br />

29 Mayıs Demiryolları, limanlar ve<br />

su işleri için 240 milyon liralık<br />

tahsisat verilmesi<br />

hakkında kanun TBMM'de<br />

kabul edildi.<br />

29 Mayıs Hariciye Müsteşarı Mehmet<br />

Enis Bey, Atina birinci<br />

sınıf elçiliğine tayin olmuştur.<br />

29 Mayıs Konya Vilayeti dahilindeki<br />

ılgın bataklığı hakkında<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

29 Mayıs Şark bölgesi dahilindeki<br />

muhtaç çiftçilere dağıtılacak<br />

araziye dair kanun tasarısı<br />

hazırlanmıştır.<br />

68 Yönetim Zamandizini<br />

Köy ve kasabalarda çiftçilerin, en büyük mülkiye<br />

memurunun göstereceği yerlerde Ziraat Bankasının<br />

oluru ve İktisat Vekaletinin onayı ile zirai kooperatifler<br />

kurabilmeleri bu kanunla mümkün hale gelmiştir.<br />

Görev başında yaralanan jandarma zabitlerine ve polis<br />

amirlerine beş maaşa kadar; polis memurlan ile<br />

jandarma efradına yüz liraya kadar tazminat verilir.<br />

Kanunun yürürlüğe girmesi, bir nizamnamenin ve ardından<br />

bu nizamnamenin yürürlüğe girmesini sağlayan<br />

27 Teşrinisani (Kasım) 1929 tarihli İcra Vekilleri<br />

Heyetinin kararnamesi (RG 15 Kanunuevvel 1929 tarih<br />

1371 sayı) ile gerçekleşir.<br />

Demiryolları yapımında geçmiş yıllarda atılmış<br />

önemli adımlardan biri 1926'da demiryolu yapımı<br />

için arazi kamulaştırılmasını sağlayan yasa idi. Bir<br />

diğeri 1927'de demiryolu, liman ve su işleri için toplam<br />

230 milyon liralık bono çıkanlmasıydı. Aynı politika<br />

1929 yılında da sürdürülmüş ve demiryolu, liman<br />

ve su işlerinin yapımı için yönetim bu kez Meclisten<br />

240 milyon liralık ödenek talep etmiştir.<br />

Bataklık mahallinin köylülerden ve sahiplerinden<br />

başkasına temlik olunmayacağına dair 510 no'lu karar.<br />

Tasarı, 2 Haziran 1929 tarihinde kanunlaşmıştır.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1527; RG<br />

5 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

10, s. 1536<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1537<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1538;<br />

RG 30 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1535<br />

BTtP-1,<br />

s.23<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.32..18./<br />

8090/ 107-<br />

49<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

10, s.<br />

1544; RG<br />

5 Haziran<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.33.. 1./<br />

8093

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Mayıs Şark İstiklal Mahkemesince<br />

Mahkum Edilen Sabık<br />

Genç Valisi İsmail Hakkı<br />

Bey'in Affına Dair Kanun<br />

kabul edildi.<br />

29 Mayıs Zabitan ve Askeri Memurlar<br />

Maaşatı Hakkındaki<br />

Kanuna Miizeyyel Kanun<br />

kabul edildi.<br />

30 Mayıs 1483 numaralı "Devlet<br />

Demiryolları ve Limanlan<br />

Umumi İdaresinin Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair 23<br />

Mayıs 1927 tarih ve 1042<br />

numaralı Kanunun Tadili<br />

Hakkında Kanun" kabul<br />

edildi.<br />

30 Mayıs 1485 numaralı İnhisar<br />

Bey'iyeleri Üçte Birlerinin<br />

Harp Malullerine ve Şehit<br />

Yetimlerine Tahsis ve Tevziine<br />

Dair Kanun<br />

30 Mayıs Eski Bahriye Nazın Muhtar<br />

Paşa'nın Divan-ı Ali'ye<br />

şevki hakkında Heyeti<br />

Umumiye Karan<br />

30 Mayıs İhtiyat zabitleri ve ihtiyat<br />

askeri memurlan hakkındaki<br />

1076 numaralı kanunun<br />

üçüncü maddesinin<br />

tefsiri yayımlandı.<br />

30 Mayıs İngiltere'de işçi Partisi seçimleri<br />

kazandı.<br />

30 Mayıs Türkiye-ltalya<br />

Tahkimnamesi <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

31 Mayıs 1929 senesinde Londra'da<br />

münakit Deniz Hayat Selameti<br />

Konferansında bazı<br />

maddeleri tadil edilen beynelmilel<br />

denizde meni müsademe<br />

nizamnamesini<br />

tadilen teklif olunan merbut<br />

"Deniz'de Mei Müsademe'<br />

nizamnamesinin meriyeti<br />

vazı Londra'da imzalandı.<br />

Devlete ait limanlan inşa etmek, işletmek, vb işleri<br />

yerine getirmek üzere Nafia Vekaletine bağlı bir genel<br />

müdürlük tesis edilmiştir.<br />

Devlet tekelinde bulunan ve bulundurulacak olan<br />

maddelerin bayiliğinin dağıtımında, harp malûllerine,<br />

bunlar olmazsa şehit yetimlerine bunlar olmazsa<br />

malûl emeklilerine öncelik verilecektir.<br />

Eski Bahriye Nazırı Mahmut Muhtar Paşa<br />

(Katırcıoğlu) "hazineyi zarara uğratmak" suçlamasıyla<br />

Divan-i Ali'ye (Yüce Divan) sevkedildi. Yargılanma<br />

3 Kasım 1929 tarihinde sona erdi. Divan-i Ali<br />

şirkete ödenen 22 bin Türk Altının yüzde 5 iskonto<br />

edilmek suretiyle Mahmut Muhtar Paşa'dan tahsiline<br />

karar verdi.<br />

1076 numaralı İhtiyat Zabitları ve İhtiyat Askeri<br />

Memurlan kanununun üçüncü maddesine göre ihtiyat<br />

zabit mekteplerine alınanlar tahsil müddetince Harbiye<br />

Mektebi son sınıf öğrencileri gibi maaş alacaklardır.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s.1537<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1538;<br />

RG 30 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s.<br />

1544; RG<br />

4 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s.1549;<br />

RG 8 Haziran<br />

1929<br />

ATDK;<br />

RG 2 Haziran<br />

1929<br />

RG 30<br />

Mayıs<br />

1929<br />

KSCK<br />

TCAMA<br />

TCAMA<br />

1929 Yılı 69

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Mayıs 1929'da Bayındırlık<br />

Bakanlığı bünyesindeki kuruluşların<br />

isimleri Genel<br />

Müdürlük olmuştur.<br />

1 Haziran 1475 numaralı Türkiye<br />

Cumhuriyeti ile İsviçre<br />

Hükümeti arasında imza<br />

edilen uzlaşma ve adli tesviye<br />

ve tahkim muahedenamesinin<br />

tasdikine dair<br />

kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran 1490 numaralı Askerlik<br />

dersleri muallimlerinin ücretleri<br />

hakkında kanun kabul<br />

edildi.<br />

1 Haziran 1491 numaralı tdarei<br />

Hususiyelere ait maarif hissesinden<br />

sanat mekteplerine<br />

tefrik edilecek meblağa<br />

dair kanun kabul edildi.<br />

1 Haziran 1492 numaralı Deniz ve<br />

Hava Gedikli Küçük Zabit<br />

Maaş Kanunu kabul edildi.<br />

1 Haziran 1493 numaralı Ordu İkramiyesi<br />

Kanunu kabul edildi.<br />

1 Haziran 1499 numaralı Gümrük Tarife<br />

Kanunu TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

70 Yönetim Zamandizini<br />

Bayındırlık Bakanlığı'nın kurumsal tarihi<br />

Nafia Vekaleti: 1920-1928<br />

Bayındırlık Bakanlığı: 1928 - 1983<br />

İmar ve İskan Bakanlığı: 1958 - 1983<br />

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı : 1983<br />

1929 yılında ildeki bayındırlık ünitesinin başı "Nafıa<br />

Başmühendisi veya Mühendis"dir. Bunların tayini,<br />

Bakanlık tarafından yapılmaktadır. Bu ünitede, baş<br />

mühendis ve fenni memurlardan başka "nafıa memurları"<br />

da bulunmaktadır. Bunlar, tali memur sayıldığı<br />

için tayinleri valiye aittir. Ancak bu uygulama<br />

Mayıs 1934'de kaldırılmış ve bunların tayinleri de<br />

Bakanlığa bırakılmıştır.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 25 Mayıs 1929<br />

1454 numaralı kanuna göre alınan Maarif Vergisinden<br />

mevcut sanatlar mekteplerine aktarılmak üzere<br />

Maarif Vekaletinin tayin edeceği miktar idarei hususiye<br />

bütçelerine vazolunur.<br />

Deniz ve hava sınıflarında güverte, uçuş, fen ihtisas<br />

ve makinist gedikli küçük zabitlerinin (astsubay) maaştan<br />

bu kanunla düzenlenmiştir.<br />

Bu kanunun 1. maddesine göre, Orduda (kara, deniz,<br />

hava); İmalatı Harbiye'de, Harita müdiriyetinde çeşitli<br />

konularda başarılı olanlara ikramiye verilir. Örneğin<br />

askere okuma yazma öğretenlere, mesleğine ait<br />

faideli telif ve tercümede bulunanlara, tehlikeli ve<br />

müşkül imalat ve tecaribi icra edenlere ikramiye verilmektedir.<br />

Lozan Antlaşmasına ek olarak imzalanmış ticaret<br />

sözleşmesi gereğince, Türkiye, 1929'un Ağustos ayına<br />

kadar dış ticaretini belirli ve düşük tarifeli bir sistem<br />

içinde yürütmüştür. Kendi gümrük tarifesini bu<br />

tarihte yürürlüğe koyabilmiştir. Spesifik esasa dayalı<br />

1929 tarifesi iç pazarın korunması ve sanayinin<br />

özendirilmesi için önemli bir adım sayılmıştır. Kanun,<br />

1 Ekim 1929 tarihinde uygulanmaya konmuştur.<br />

Bu Kanunun büyük bir bölümünü oluşturan "Gümrük<br />

İthalat Umumi Tarifesi Cetveli" Türkiye'ye getirile-<br />

BlBweb<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10-2,<br />

1429.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s.<br />

1583; RG<br />

8 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s. 1584<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s.<br />

1584; RG<br />

11 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

10, s.1588;<br />

RG 6 Haziran<br />

1929<br />

BTİP-l,<br />

s.26; RG 1<br />

Temmuz<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Haziran 1503 numaralı Kibrit ve<br />

Çakmak İnhisarı Kanunu<br />

kabul edildi.<br />

1 Haziran 18 Mart 1926 tarih ve 788<br />

numaralı Memurin Kanununun<br />

8 inci ve 32 nci<br />

maddelerine birer fıkra ilavesi<br />

ve 2 Teşrinievvel 1333<br />

tarihli kararnamenin ilgası<br />

hakkında kanun kabul edildi.<br />

1 Haziran Bakanlar aleyhinde açılacak<br />

davalarda yetkili merciin<br />

Divan-ı Ali olduğuna<br />

ve eski Bahriye Nazırı<br />

Mahmut Muhtar Paşa'nın<br />

davasının da böyle yorumlanması<br />

gerektiğine dair<br />

Başbakanlık açıklaması.<br />

1 Haziran Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan Umumi İdaresinin<br />

Teşkilat ve Vezaifıne<br />

dair olan kanunun 21 nci<br />

maddesinin tefsiri kabil<br />

olmadığı hakkında 512 no'lu<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

1 Haziran Hariciye Vekaleti Müsteşarlığına<br />

Numan tayin<br />

edilmiştir.<br />

1 Haziran Hükümetle Şark demiryolları<br />

şirketi arasında takarrür<br />

eden itilafhamenin imza ve<br />

teatisi için mezuniyet ifası<br />

hakkında kanun TBMM'de<br />

kabul edildi.<br />

cek eşyanın her 100 Kg.ı üzerinden vergi alınmasını<br />

öngören bir düzenleme ile hazırlanmıştı.<br />

1499 sayılı Gümrük Tarifesi Kanunu'nun uygulanması<br />

ve gümrük vergilerinin arttınlması ile birlikte kaçakçılık<br />

olaylarında artış olmuştur; özellikle güney<br />

smırlanmızda kaçakçılık büyük boyutlara ulaşmıştır.<br />

Bunun üzerine, gerek gümrük hizmetlerinin daha iyi<br />

bir şekilde yürütülmesinin temini ve gerekse kaçakçılıkla<br />

daha etkin bir biçimde mücadele edilmesi için<br />

bir dizi tedbir alınmıştır. Tedbir kapsamında, 27<br />

Temmuz 1931 tarihli 1841 sayılı Kanunla, güney sınırlarımızda,<br />

yan askeri bir hüviyet gösteren Gümrük<br />

Muhafaza Umum Kumandanlığı kuruldu.<br />

Kibrit, çakmak gibi maddelerin ithali ve satılması<br />

devlet tekeline girmiştir.<br />

Devlet Demiryolları Kanununun 21 nci maddesinin,<br />

şahıs ve kurumlar lehine indirim yapmaya ve özel<br />

muamele uygulanmasına izin vermediğinin açık olması<br />

nedeniyle tefsire gerek görülmemiştir.<br />

Menemenli Zade Numan Bey Vekalet Birinci Daire<br />

Umumi Müdürü idi.<br />

Şark demiryollan ile 1929'da imzalanan sözleşme<br />

konusu millileştirme değil, Trakya'da yeni bir hat yapımıdır.<br />

Trakya hatlarını elinde bulunduran Şark demiryollan<br />

ile millileştirme sözleşmesi 1937'de yapılacak<br />

ve satın alınması en sona kalmış bu hatlarla,<br />

tüm demiryolu ağı o tarihte devletin eline geçmiş<br />

olacaktır.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1789; RG<br />

10 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1594<br />

BCA:<br />

30.. 10.0/<br />

9.51..46./<br />

745<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1791<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.15.. 14./<br />

3036; RG<br />

20 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s.l; BTİP-<br />

1, s.29.<br />

1929 Yılı 71

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Haziran İstanbul'da kimsesiz çocuklar<br />

yurdu açıldı.<br />

1 Haziran Maaşatın tevhit ve teadülü<br />

hakkındaki 1452 numaralı<br />

kanuna müzeyyel kanun<br />

1 Haziran Ordu zabitan heyetine<br />

mahsus 863 ve 1252 numaralı<br />

terfi kanunlarının bazı<br />

maddelerinin tadiline dair<br />

kanun kabul edildi.<br />

1 Haziran Tüm devlet işlerinde ve kayıtlarında<br />

tamamen yeni<br />

harflerin kullanılmasına<br />

başlanmıştır.<br />

1 Haziran Türkiye ile Bulgaristan arasında<br />

imza edilen bitaraflık,<br />

uzlaşma, adli tesviye ve<br />

hakem muahedename yayımlandı.<br />

2 Haziran 1460 sayılı "Seyyar ticaret<br />

memurlarının numuneleri<br />

hakkındaki muamelata dair<br />

Türk-lngiliz mukavelenamesinin<br />

tasdiki hakkında<br />

kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran 1505 numaralı Şark<br />

menatıkı dahilinde muhtaç<br />

zürra tevzi edilecek araziye<br />

dair kanun (Doğu Anadolu'da<br />

Muhtaç Çiftçilere<br />

Arazi Tevziine dair Kanun)<br />

kabul edildi.<br />

2 Haziran 1509 numaralı Muş Vilayeti<br />

teşkiline dair kanun kabul<br />

edildi.<br />

72 Yönetim Zamandizini<br />

<strong>Ankara</strong>'da 1921 yılında kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti,<br />

1929 yılında diş tedavilerine başlamıştır. Aynı<br />

yıl Keçiören'de bir çocuk bakıcı okulu açılmıştır.<br />

Hariciye vekaletinin elçilik ve şehbenderlik memurlarının<br />

dereceleri ile maaşlarını gösterir kanun.<br />

Uygulama 1 Kasım 1928 tarihli yeni Türk harflerinin<br />

Kabulü Kanunu'na dayanmaktadır.<br />

1929 yılının Haziran ayında tapu senetleri, nüfus ve<br />

evlenme cüzdanları, askerlik belgeleri yeni Türk yazısıyla<br />

işlendi. Devlet dairelerindeki daktilolar süratle<br />

değiştirildi.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 25 Mayıs 1929<br />

TBMM'de kabul tarihi: 26 Mayıs 1929<br />

Kanun, Birinci Umumi Müfettişlik Bölgesini kapsamaktadır.<br />

19 Haziran 1927 yılında 1097 sayılı kanunla<br />

(Şeyh Sait İsyanında sonra çıkarılan ve bazı şahısların<br />

şark mahallerinden garp illerine nakillerini düzenleyen<br />

kanun) hazineye intikal etmesi gereken arazinin<br />

köylü, aşiret efradı, göçebe ve muhacirlere dağıtılması<br />

hususunu düzenlemektedir.<br />

Muş vilayetinin kurulmasına ilişkin kanun tasarısı 6<br />

Mart 1929 tarihinde hazırlanmıştı.<br />

Bitlis Vilayeti ilga olunarak Bitlis, Varto, Bulanık,<br />

Malazkirt, Mülki Kazaları ve Elaziz ve Siirt Vilayetlerinden<br />

irtibatları kesilen Çapakçur, Genç ve Sasun<br />

kazalarından mürekkep Muş Vilayeti kurulmuştur.<br />

Ahşat kazası ile Tatvan nahiyesi Van vilayetine bağlanmış;<br />

Hizan kazası birinci sınıf nahiye haline gelerek<br />

Bitlis Kazasında bırakılmıştır.<br />

KSCK; BÜ<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1595;<br />

RG<br />

30 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1589,<br />

RG<br />

13 Haziran<br />

1929<br />

ATDK<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt:10-2,<br />

1439.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10-2,<br />

1459.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10, s.<br />

1793; RG<br />

11 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1797; RG<br />

11 Haziran<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Haziran 1510 numaralı "kaçakçılığın<br />

men ve takibi hakkında<br />

kanun" kabul edildi.<br />

2 Haziran 1511 numaralı maaşatm<br />

tevhit ve teadülü hakkındaki<br />

kanuna müzeyyel kanun<br />

kabul edildi.<br />

2 Haziran 1513 numaralı 1927 mali<br />

senesi nihayetine kadar<br />

Milli Hükümet bütçelerine<br />

müteallik borçlar hakkında<br />

kanun kabul edildi.<br />

2 Haziran 1514 numaralı evrakı<br />

naktiyenin ihtiyatlar ile değiştirilmesi<br />

hakkında kanun<br />

kabul edildi.<br />

2 Haziran 1515 numaralı tapu kayıtlarından<br />

hukuki kıymetlerini<br />

kaybetmiş olanların tasfiyesine<br />

dair kanun kabul<br />

edildi.<br />

2 Haziran 1518 numaralı tuz satışı ve<br />

tuz fıatları hakkında kanun<br />

2 Haziran 1520 numaralı devletle alakalan<br />

katedilen bilumum<br />

askeri ve mülki memurlarla<br />

zabitan ve eytam ve<br />

eramiline tekaüt aidatlannın<br />

iadesine dair kanun kabul<br />

edildi.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10, s.<br />

1798; RG<br />

15 Haziran<br />

1929<br />

Özellikle Dahiliye vekaleti kısmında bulunan kadro- Düstur<br />

Üçüncü<br />

larla ilgili bir değişiklik yapılmış ve 116 adet ikinci<br />

tertip,<br />

sınıf kazalar nüfus memurlan 129'a ve 17 adet birinci Cilt: 10, s.<br />

sınıf kazalar tahrirat katipleri refikleri 30'a yükseltil- 1809; RG<br />

miştir.<br />

30 Haziran<br />

1929<br />

1927 yılı sonuna kadar Milli Hükümet bütçeleriyle<br />

ilişkili olan borçlarla bütçe emanetleri ve adi emanet<br />

hesaplannda kayıtlı borçlann alacaklılan Şubat 1930<br />

sonuna kadar başvurmak zorundadır. Aksi taktirde<br />

alacaklar hazineye kalacaktır.<br />

Eski ve yıpranmış kağıt paralann hangi şartlarda değiştirileceğini<br />

gösteren kanun.<br />

Bu kanunla medeni gayrimenkullerin tapulanması ve<br />

kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Ancak vatandaşlar<br />

buna pek uygun davranmamış, kendi aralarında<br />

alım satım işlemlerine devam etmişlerdir. Bu nedenle<br />

gayrimenkul ihtilafları da sürüp gitmiştir. 1926 tarihinde<br />

Medenî Kanununun yürürlüğe girmesiyle başlayan<br />

süreçte, gayrimenkullerin kayıt altına alınması<br />

ile ilgili olarak atılan temel hamlelerden bir kaçı şöyle<br />

sıralanabilir: 1515 sayılı Kanun, Kadastro ve Tapu<br />

Tahriri Kanunu, Tapu Kanunu, Tapu ve Kadastro<br />

Teşkilât Kanunu.<br />

1515 sayılı kanunun uygulanması için hazırlanan nizamname<br />

"Tapu kayıtlarından hukuki kıymetlerini<br />

kaybetmiş olanların tasfiyesine dair kanunun tapu<br />

idarelerince sureti tatbiki hakkındaki nizamname"<br />

adıyla 02.07.1930 tarih ve 1536 sayılı RG'de yayımlanmıştır.<br />

Kanun, memuriyetten mahrumiyet cezası alan ve kanunda<br />

sayılan cezalara çarptınlanlara, maaşlarından<br />

kesilmiş olan emekli aidatlannın toplamının yüzde<br />

elli ilavesi ile iki taksitte verilerek hazine ile ilişkilerinin<br />

kesilmesini düzenler.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1811, RG<br />

9 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1812.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1813; RG<br />

9 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1820; RG<br />

9 Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1823<br />

1929 Yılı 73

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Haziran 1522 numaralı bütçelerinde<br />

maarife muhtas varidatı<br />

maarif hizmetlerine kafi<br />

gelmeyen vilayetlerin 1929<br />

mali senesi masrafları hakkında<br />

kanun kabul edildi.<br />

2 Haziran 1525 numaralı Şose ve<br />

Köprüler Kanunu kabul<br />

edildi.<br />

2 Haziran 516 karar no'lu askeri<br />

malûllerin terfihine dair<br />

olan 551 numaralı kanunun<br />

yedinci maddesinin<br />

tefısirine mahal olmadığı<br />

hakkında Heyeti Umumiye<br />

Kararı<br />

2 Haziran İskan Kanununun onbirinci<br />

maddesine muaddil kanun<br />

kabul edildi.<br />

2 Haziran Suudülmevlevi Efendinin<br />

mahkum olduğu cezanın<br />

affına dair kanun kabul<br />

edildi.<br />

2 Haziran Tedariki Vesaiti Nakliye<br />

Komisyonlarının Sureti Teşekkülü<br />

Hakkındaki 703<br />

numaralı kanunu muaddil<br />

kanun kabul edildi.<br />

2 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Almanya Devleti arasında<br />

münakit hakem ve uzlaşma<br />

mukavelenamesinin tasdiki<br />

hakkında kanun kabul edildi.<br />

3 Haziran 24 mayıs 1929 tarih 1455<br />

sayılı askeri memurlar kanununa<br />

milzeyyel 1478 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

74 Yönetim Zamandizini<br />

Bütçelerinde eğitime ayrılan kaynağın yetersiz olduğu<br />

yerlerde, il genel meclislerinin, eğitim masraflarını<br />

karşılamak için Şose ve Köprüler Kanunu uyarınca<br />

yol parası ile mükellef olanlardan vergi alabileceğini<br />

hükme bağlanmıştır. Kanun yükümlülüğünü bedeni<br />

ile gerçekleştirmek isteyenler ise eğitim ile ilgili inşaatlarda<br />

çalıştırılabilecektir.<br />

Yol vergisi, 10 gün çalışma veya her yerde ve her<br />

mükellef için 8 lira ödeme şeklinde yeniden düzenlenmiştir.<br />

Daha önce 1921 yılında çıkartılan Tarik bedeli Nakdisi<br />

adlı yasayla, 4 işgünü çalışma veya bunun iş bedelini<br />

ödeme yükümlülüğü getirilmişti. 1925 yılında<br />

Yol Mükellefiyeti Kanunu ile konu yeniden düzenlenmiştir<br />

Şose ve Köprüler Kanununun yerini 1952 yılında çıkan<br />

Akaryakıtlardan Alınacak Yol Vergisi Hakkındaki<br />

Kanun almıştır.<br />

Maluliyet maaşı ile ilgili.<br />

1507 numaralı Kanunla, 3 Mayıs 1926 tarihli İskan<br />

Kanununda yapılan değişiklik: Kanunun birinci maddesindeki<br />

müddet zarfında tescillerini talep edipte<br />

hükümetin tayin ettiği mahallerde iskanı kabul eylemeyenlerin<br />

muvazzaf hizmeti askeriyeleri iki sene<br />

tehir olunur.<br />

<strong>Ankara</strong> İstiklal Mahkemesinin on sene kürek cezasına<br />

mahkum ettiği Ayan meclisi katiplerinden olan<br />

Suudülmevlevi Efendi affedilmiştir.<br />

Taraflar, aralarında çıkabilecek ihtilafları Adalet Divanı<br />

ya da özel olarak teşkil edilecek bir hakem mahkemesinin<br />

kararlarına veyahut da uzlaşma usülüne<br />

arzetmeği taahhüt eder.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s.1825<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1827.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1854<br />

RG 9<br />

Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1819<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1794;<br />

RG 10<br />

Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1836<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10, s.<br />

1548;<br />

BULMAÇ

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Haziran Hükümet güvenoyu almıştır.<br />

Başvekil İsmet Paşa'nın konuşması sonrasında yapılan<br />

oylamada 256 oyla hükümet güvenoyu almıştır.<br />

3 Haziran Meclisi Ali tatile girdi. Teşkilatı Esasiye Kanununun 14 üncü maddesi uyarınca<br />

Meclisi Ali 1 Teşrinisani 1929 tarihine kadar<br />

tatile girdi.<br />

3 Haziran Şark İstiklal Mahkemesince<br />

mahkum sabık Genç Valisi<br />

İsmail Hakkı Bey affedilmiştir.<br />

4 Haziran 1484 sayılı meccani leyli<br />

(parasız yatılı) talebenin<br />

mecru hizmetlerine dair<br />

olan 1237 numaralı kanuna<br />

müzeyyel kanun yayımlandı<br />

6 Haziran Akdağmadeni maliye memurlarının<br />

görevi kötüye<br />

kullanmasından hazinenin<br />

zarara uğratıldığına dair ihbarın<br />

tahkiki.<br />

6 Haziran Hükümetle İzmir-Kasaba<br />

Demiryolu ve Temdidi Şirketi<br />

arasında kararlaştırılan<br />

itilafnamenin imza ve teatisine<br />

mezuniyeti<br />

mutazammın kanunu yayımlandı.<br />

8 Haziran Askeri malûllerin terfıne<br />

dair olan SS1 numaralı kanunun<br />

yedinci maddesinin<br />

tefsirine mahal olmadığı<br />

hakkında 2.6.1929 tarihli<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

8 Haziran Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan Umumi İdaresine<br />

atamalar yapıldı.<br />

8 Haziran Hariciye Vekaletinde atamalar,<br />

bazı konsolosluk ve<br />

kançılarlıklara tayinler yapılmıştır.<br />

8 Haziran Mesudiye ve Maçka kaymakamlan<br />

Hamdi ve Hilmi'nin<br />

becayişleri onaylanmıştır.<br />

8 Haziran Tekirdağ Valiliğine eski<br />

Urfa Valisi Fuat tayin olmuştur.<br />

Öğretmen okullanna kabul edilen öğrencilerden<br />

şehid evladı veya kimsesiz olanlardan kefaletname<br />

aranmaz.<br />

İnşaat Gn. Bşk.lığına İzzet ve İşletme Gn. Bşk.lığına<br />

Vasfı'nin tayin oldu.<br />

1. ve 2. Daire müdürlüklerine Ahmet Cevat ve Mehmet<br />

Esat, Müsteşar Yardımcılığına Lütfullahtayin<br />

edilmiştir.<br />

RG 8<br />

Haziran<br />

1929<br />

RG 8<br />

Haziran<br />

1929<br />

RG 3<br />

Haziran<br />

1929<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

272..00.0.<br />

11/<br />

24.129..10<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10,<br />

s. 1782<br />

RG 8<br />

Haziran<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.16.. 10./<br />

3057<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

48.16..12./<br />

3061<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.16.. 16./<br />

3074<br />

BCA:<br />

30.. 1.8.1.2<br />

/ 4.33..9. /<br />

8101/71-<br />

330<br />

1929 Yılı 75

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Haziran 1111 sayılı askerlik<br />

mükelefiyeti kanununda<br />

değişiklik yapıldı.<br />

9 Haziran 1508 numaralı amenejman<br />

ve teşcir işlerinde müstahdem<br />

memurini fenniyeye<br />

verilecek yevmiler hakkında<br />

kanun yayımlandı.<br />

9 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Hollanda hükümeti<br />

Kıraliyesi arasında<br />

mün'akit Ticaret ve<br />

Seyrisefain Mukavelenamesinin<br />

tasdikine mütedair<br />

kanun yayımlandı.<br />

10 Haziran 1. Umumi Müfettişlik bölgesine<br />

ait Uç aylık rapor<br />

10 Haziran Bazı hakimlik, savcılık ve<br />

üyeliklere tayin yapılmıştır.<br />

10 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Letonya arasında münakit<br />

Ticaret ve Seyrisefain mukavelenamesinin<br />

tasdikine<br />

dair kanun<br />

11 Haziran <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğü<br />

Teşkilat ve vezaaifine<br />

dair olan 1351 numaralı<br />

kanuna müzeyyel 1504 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

II Haziran Samsun Sahil Demiryollarının<br />

hisse senedatının Mubayaasına<br />

Dair Kanun yayımlandı.<br />

11 Haziran Türkiye-Romanya Ticaret<br />

ve Seyrüsefain Antlaşması<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

12 Haziran <strong>Ankara</strong> Valiliğine Nevzat<br />

(Tandoğan), Adana Valiliğine<br />

Vehbi tayin olmuştur.<br />

12 Haziran Kafkasya'dan göç ve iltica<br />

eden kişiler vatandaşlığa<br />

alınmışlardır.<br />

76 Yönetim Zamandizini<br />

2 haziran 1927 tarihli askerlik mükelefiyeti kanunun<br />

2. maddesinin 5.fıkrası ile 35.maddesinin H fıkrası<br />

değiştirildi.<br />

TBMM'de kabul tarihi: 28 Mayıs 1929<br />

TBMM'de kabul tarihi: 28 Mayıs 1929<br />

Z.C. Devre: III; Cilt: XIX, s.294.<br />

Görillen lüzum üzerine Adana Valisi Müştak Lutfi<br />

Bey'in vekalet emrine alınarak Adana valiliğine <strong>Ankara</strong><br />

Valisi Vehbi ve <strong>Ankara</strong> valiliğine Konya mebusu<br />

sabık Malatya valisi Nevzat beylerin nakil ve tayinleri<br />

icra Vekilleri Heyetinin karan ile onaylanmıştır.<br />

<strong>Ankara</strong> Valisi Nevzat Bey, öldüğü tarih olan 9<br />

Temmuz 1946'ya kadar bu görevde kalmıştır.<br />

BULMAÇ<br />

RG 9<br />

Haziran<br />

1929<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10-2,<br />

1470.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

69.4S4..29.<br />

/ 77A32<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.17..7. /<br />

3085<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip,<br />

Cilt: 10-2,<br />

1502.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

ATDK;<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/4.34..14. /<br />

8127/71-<br />

33117;<br />

RG 26<br />

Haziran<br />

1929;<br />

ATDK<br />

BCA:30..1<br />

8.1.2/4.34..<br />

7./8120/<br />

1-128

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Haziran Seyrisefain İdaresinin 1929<br />

Bütçesi Hakkında Kanun<br />

TBMM'de kabul edildi.<br />

15 Haziran 5. Kolordu Komutanlığına<br />

Korgeneral Kazım tayin<br />

olmuştur.<br />

16 Haziran 1528 sayılı yabancı ağaçların<br />

aşılanması hakkında<br />

kanun yayımlandı.<br />

16 Haziran Adalet Bakanlığı Müsteşarlığına<br />

Ferit Bey tayin edilmiştir.<br />

16 Haziran Bazı kaymakamlıklara tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

16 Haziran Kavaklı kaymakamı Osman<br />

Zeki bakanlık emrine alınmıştır.<br />

18 Haziran Aydın-lzmir- Kasaba ve<br />

Temdidi Demiryollarında<br />

Posta ve Telgraf Muamelesi<br />

İfası için Dahiliye Vekaletiyle<br />

Mezkur Demiryolları<br />

İdareleri Arasında<br />

Aktolunan Mukavelenamelerin<br />

Tasdiki Hakkında Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Haziran Bulaşıcı hastalıklarla mücadele<br />

kapsamında çalışacak<br />

kadrolar onaylandı.<br />

19 Haziran Devlet bankası teşkilatı ve<br />

paramızın kıymetinin korunması<br />

konusunda incelemelerde<br />

bulunmak üzere<br />

Almanya'dan getirtilen<br />

Yelhaymart direktörü Kari<br />

Müller'e maaş bağlandı.<br />

Demiryollarının devletin ve yabancı şirketlerin elinde<br />

bulunduğu, karayollarının ise henüz ilkel durumda<br />

olduğu yıllarda deniz ticareti özel girişimcilik için<br />

kârlı alanların başında geliyordu. Bu nedenle olsa gerek,<br />

devlet kuruluşu olan Seyrisefain İdaresi, deniz<br />

ticaretinin özel ellerde tutulmasını isteyen çevrelerce<br />

sürekli eleştirilerek ve teşkilatın çalışma alanını genişletmesine<br />

karşı çıkılmıştır.<br />

Haziran ayından itibaren illerde başlatılacak olan<br />

sıtma, frengi, trahom ve diğer bulaşıcı hastalıklarla<br />

mücadele kadroları.<br />

Türkiye'de merkez bankası kurma hazırlığı kapsamında<br />

incelemelerde bulunmak üzere davet edilen<br />

Alman Merkez Bankası Müdürünün kendi yerine<br />

tavsiye ettiği Kari Müller Nisan başında Türkiye'ye<br />

gelmişti. Bir kaç ay süren çalışmalarında sonra Almanya'ya<br />

dönen Müller, raporunu tamamlayarak Alman<br />

Merkez Bankası Başkanı Hjalmar Schacht'a teslim<br />

etmiş; Schcaht ise bu rapora dayanan gözlemlerini<br />

ve Müller'in raporunu 1929 yılının sonlarına doğru<br />

Türkiye'ye göndermiştir.<br />

Müller'in raporuna göre, Türkiye'de merkez bankası<br />

kurmanın olanağı bulunmuyordu; bunun için gerekli<br />

koşullar henüz oluşmamıştı.<br />

BTİP-l.<br />

s. 16<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

48.17..16. /<br />

3099<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

49.19.. 11. /<br />

3157<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

48.18..5. /<br />

3122<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

48.18..10./<br />

3127<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.38..5. /<br />

8198/<br />

127-25<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

4.36..1./<br />

8154/243-<br />

42.<br />

1929 Yılı 77

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Haziran Devlet davalarına intaç<br />

eden avukat ve saireye dair<br />

1389 numaralı ahkamına<br />

tevfikan verilecek ücreti<br />

vekalet hakkında talimatnamenin<br />

meriyete vazı<br />

hakkında kararname<br />

19 Haziran İstanbul Mualimler Ortaklığına<br />

ait sözleşme kabul<br />

edilmiştir.<br />

20 Haziran Halep Kançıları Mecit Bey<br />

Bakanlık emrine alınmış;<br />

Dışişleri Bakanlığı Müfettişliğine<br />

Nurettin Bey'in tayin<br />

olmuştur.<br />

21 Haziran İçişleri Bakanı Şükrü Kaya'nın<br />

Kayseri, Sivas, Şebinkarahisar<br />

seyahatleri esnasında<br />

Türk harflerinin az<br />

kullanıldığı, bunun için yeni<br />

tedbirler alınması gerektiği<br />

hakkında Başbakan'a<br />

çektiği telgraf.<br />

22 Haziran Tüıkiye-Suriye hududu<br />

hakkındaki protokol <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

23 Haziran Sigorta Şirketinin Teftiş ve<br />

Murakebesi Hakkındaki<br />

Talimatnamenin Tadili<br />

Hakkındaki 7830 sayılı<br />

Bakanlar Kurulu Talimatnamesi<br />

25 Haziran "Taklib-i Hükümet" suçu<br />

ile yargılanan komünistlerin<br />

davasına İzmir Ağır Ceza<br />

Mahkemesi'nde başlandı.<br />

25 Haziran Ziraatle meşgul ve arazi<br />

sahiplerinin hafif cürüm ve<br />

kabahatten dolayı mahkum<br />

ve mahpus bulunanların affına<br />

dair 17.4.1929 tarih ve<br />

7905 no'lu İcra Vekilleri<br />

Kararnamesi yayımlandı.<br />

26 Haziran Demiryolları üzerinde<br />

meydana gelecek kazalarda<br />

gereken tedbirlerin alınması<br />

için on yabancı memurun<br />

yasak bölge içinde seyahat<br />

etmesine izin verildi.<br />

78 Yönetim Zamandizini<br />

Ortaklık, İstanbul öğretmenleri tarafından kurulmuştur.<br />

Türkiye- Suriye Hududu için Fransa Hükümeti ile<br />

imzalanan anlaşma 26 Haziran'da uygulamaya konuldu.<br />

"Taklib-i hükümet" davası, 16 Temmuz 1929 tarihinde<br />

sonuçlandı. Aralarında Dr. Hikmet'in (Kıvılcımlı)<br />

de olduğu 6 kişi dörder buçuk yıla, 19 kişi vicahen, 3<br />

kişi de gıyaben dörder yıla mahkum olmuşlardır. 9<br />

sanık ise beraat etmiştir.<br />

Düstur<br />

Üçüncü<br />

tertip.<br />

Cilt: 10,<br />

s.1888.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.36..7. /<br />

8160/ 172-<br />

23<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

49.19..4. /<br />

3147<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.<br />

/12.73..2./<br />

11139<br />

TCAMA;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.37..1. /<br />

8174<br />

BULMAÇ<br />

ATDK<br />

RG 25 Haziran<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

4.37.. 10. /<br />

8183 /69-<br />

28

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Haziran Gülhane hastanesi sertabip<br />

ve laboratuvar müdürü<br />

doktor Franz Burchard<br />

Georke Türk vatandaşlığına<br />

kabul edilmiştir.<br />

28 Haziran Londra Posta Kongresi kararlarının<br />

havi senedatı<br />

Londra'da imzalandı.<br />

29 Haziran Hududun nezaretine, hudud<br />

rejimine, hududu geçen sürülere<br />

tatbik edilecek usule<br />

ve göçebe ahalinin kontrolüne<br />

müteallik protokol<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

30 Haziran 1477 sayılı zabitan ve askeri<br />

memurlar maaşatı hakkındaki<br />

kanuna müzeyyel<br />

kanun<br />

31 Haziran Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlar Umumi İdaresinin<br />

Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkındaki 1042 no'lu kanunun<br />

Tadili TBMM'de<br />

kabul edildi.<br />

1 Temmuz <strong>Ankara</strong>-İstanbul arasında<br />

telefon görüşmelerine başlandı.<br />

2 Temmuz Bazı hakim, sorgu hakimi,<br />

savcı ve mahkeme üyelerinin<br />

tayinleri yapılmıştır.<br />

3 Temmuz Resmi izin almaksızın<br />

tabiyet değiştiren İstanbullu<br />

Ermeni Pol Mamokof Türk<br />

vatandaşlığından çıkarılmıştır.<br />

7 Temmuz 1117 sayılı Küçükleri Muzır<br />

Neşriyattan Koruma<br />

Kanununda Değişiklik<br />

Hakkında Kanun yayımlandı.<br />

8 Temmuz Bazı hakim, sorgu hakimi,<br />

savcı ve mahkeme üyelerinin<br />

tayinleri yapılmıştır.<br />

8 Temmuz Belgrat Konsolos Yardımcısı<br />

İbrahim Münir Bey<br />

Bakanlık emrine alınmıştır.<br />

27.4 . 1929 tarihli İcra Vekilleri Kararnamesi<br />

Nafıa Vekaleti, o dnemde bayındırlık ve ulaştırma işlerini<br />

yürüten merkezdir. Kuruluş döneminin önemli<br />

hamlesi ve ilk inşaat hareketi olan demiryolu yapımının<br />

karar ve eylem merkezi burasıdır.<br />

Tek devreli ilk şehirlerarası haberleşmesi <strong>Ankara</strong>-<br />

İstanbul arasında gerçekleştirildi.<br />

Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu 21<br />

Haziran 1927 tarihinde kabul edilmişti; Milli Eğitim<br />

Bakanlığı bünyesinde 8 kişilik bir kurul oluşturulmuş<br />

ve kurulun sekreterya görevi Talim ve Terbiye Dairesi'ne<br />

verilmişti.<br />

Kurul 1986 yılında Başbakanlık bünyesine alınmış<br />

ve üye sayısı 1 l'e çıkarılmıştır.<br />

RG 27<br />

Haziran<br />

1929<br />

TCAMA<br />

TCAMA<br />

BULMAÇ<br />

BTİP-1,<br />

s.22<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/49.19..14 /<br />

3160<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.38.. 15./<br />

8208<br />

RG 7<br />

Temmuz<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/49.19..15 /<br />

3170<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

Yer No:<br />

/49.19..20.<br />

/ 31 71<br />

1929 Yılı 79

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Temmuz İstanbul Türk ocağında<br />

üniversite gençleri bir beyanname<br />

yayımladılar.<br />

10 Temmuz Ta Hronika gazetesinin sorumlu<br />

müdürü Madam<br />

Mihailidi, Türklüğe hakaretten<br />

3 yıl hapse mahkûm<br />

edildi.<br />

11 Temmuz Kahire Kançılarlığı Rıdvan<br />

Sefa Bakanlık emrine alındı.<br />

11 Temmuz Of ve Sürmene çevresinde<br />

sel ve heyelan felaketi<br />

13 Temmuz Mükerrer Sigorta Kanunun<br />

8. maddesi Mucibince Tanzim<br />

edilmiş olan 8197 sayılı<br />

Bakanlar Kurulu Talimatnamesi<br />

15 Temmuz Müstakil Ressamlar ve<br />

Heykeltıraşlar Birliği kuruldu.<br />

16 Temmuz İzmir Ağır Ceza Mahkemesinde<br />

görülen "Taklib-i<br />

Hükümet" davası bitti.<br />

18 Temmuz <strong>Ankara</strong>'da Tahtakale yangını.<br />

20 Temmuz Tahsiliye İdaresi memur ve<br />

müstahdemleri hakkındaki<br />

ikramiye talimatnamesinin<br />

tadiline dair kararname<br />

Beyanname, Resimli Ay dergisinde 'Putları<br />

Kırıyoruz' başlığı altında yayımlanan yazılan protesto<br />

etmek amacıyla kaleme alınmıştı.<br />

Dava temyiz edildikten sonra yeniden görüşüldü.<br />

Dava Madam Mihailidi'nin beraatı ile sonuçlandı.<br />

ATDK<br />

BÜK<br />

Yaklaşık 700 kişi boğuldu, 3500 kişi açıkta kaldı. BÜK<br />

Komünist faaliyetler göstermekten dolayı Hikmet<br />

(Kıvılcımlı) ve diğer sanıklar hakkında mahkumiyet<br />

kararı verdi.<br />

500 dükkan 10 ev ve 10 han yandı.<br />

22 Temmuz Hükümete hakaret takibatı. Silifke Ortaokulu müzik öğretmeni Fahri hakkında<br />

hükümete hakaret gerekçesiyle takibata başlandı.<br />

1929 yılı içerisinde hükümete hakaret gerekçesiyle<br />

135 takibat dosyası açılmıştır.<br />

24 Temmuz Menkul Kıymetler ve<br />

Kambiyo Borsaları Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

25 Temmuz 1389 sayılı kanun ahkamına<br />

tefıkan verilecek ücretü<br />

vekalet hakkında talimatname<br />

25 Temmuz Büyük su işlerinin idaresi<br />

için Mühendis Mösyö<br />

Tübergen getirildi.<br />

80 Yönetim Zamandizini<br />

8156 sayılı Bakanlar Kurulu yönetmeliği<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

49.20..2. /<br />

3172<br />

BULMAÇ<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

35.203.. 1./<br />

30572<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

5.43.-6. /<br />

8298

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Temmuz Kahire'de çıkanları Elfetih<br />

gazetesinin Türkiye'ye sokulması<br />

yasaklandı.<br />

25 Temmuz Mersin Limanı Şirketi İşçileri<br />

Ortaklığı kuruldu.<br />

27 Temmuz Erzincan, Adıyaman ve<br />

Malatya bölgesindeki trahom<br />

mücadelesine ilave<br />

olarak Adana'da bir trahom<br />

hastanesi, Gaziantep'te trahom<br />

dispanseri kurulmasına<br />

karar verildi.<br />

27 Temmuz Harpte yaralananlann<br />

ızdıraplannı hafifletme ve<br />

iyileştirme durumu ve esirlere<br />

yapılacak muamele<br />

hakkında iki mukavelename<br />

ile bir senedi nihai Cenevre'de<br />

imzalandı.<br />

27 Temmuz Kayseri-Bünyan'da boğmaca,<br />

Sivas'ta frengi ve<br />

cüzzam mücadelesi hakkında<br />

İçişleri Bakanı'nın<br />

raporu.<br />

29 Temmuz Belçikalı Mühendis M.<br />

Paridaens'in yasak bölge<br />

olan Gebze'de Bakanlar<br />

Kurulu'nun izniyle geçici<br />

bir süre çalışmasına izin<br />

verildi.<br />

30 Temmuz Bazı sulh hakimlikleri, sorgu<br />

hakimlikleri ve yardımcı<br />

üyeliklere tayinler yapılmıştır.<br />

30 Temmuz Cumhurbaşkanı Mustafa<br />

Kemal Paşa'ya suikast girişiminden<br />

yargılanan<br />

Kadriye Hanım ve arkadaşları<br />

beraat etti.<br />

1 Ağustos Mardin ve Urfa'dan gelip<br />

Arapsun'da (Gülşehir) bulunan<br />

Ermenilerin Aksaray,<br />

Niğde ve Kayseri'ye nakilleri.<br />

Körlüğe yol açan bir bakteri türü olan trahom, Birinci<br />

Dünya Savaşı 'na kadar yalnız Güney ve Güneydoğu<br />

Anadolu'da endemik olarak bulunan bir hastalık. Savaşın<br />

yol açtığı nüfus hareketleriyle artış göstermiş,<br />

Cumhuriyetin ilk yıllarında trahomlu hasta sayısı üç<br />

milyon dolaylanna ulaşmıştır.<br />

Kastamonu ilinin bu hastalık sebebiyle "körler memleketi"<br />

olarak adlandınldığı söylenmektedir.<br />

Trahomla mücadelede önemli başan sağlanmış ve<br />

Cumhuriyetin ilk yıllannda yüzde 25 dolayında trahom<br />

sıklığı 1973 yılında yüzde 2'ye düşürülmüştür.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4.40.. 10./<br />

8243 / 86-<br />

96<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

4.40..6.<br />

/8239 /<br />

161-38<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

177.220..9.<br />

/198I4<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30..10.0.0<br />

/177.220.8.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0.<br />

/202.377..<br />

8./24316<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/49.21..1 /<br />

3199<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

272..00.0.<br />

12/<br />

62.185..1.<br />

1929 Yılı 81

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ağustos Hicaz, Necit ve Mülhakatı<br />

hükümetiyle akdolunan<br />

muhadenet muahedenamesi<br />

Mekke'de imzalandı.<br />

5 Ağustos Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

trenle <strong>Ankara</strong>'dan İstanbul-<br />

'a hareketi.<br />

5 Ağustos 5 Ağustos gecesi Mustafa<br />

Kemal Paşa'nın Eskişehir'den<br />

geçerken İstasyon'da<br />

Sakarya gazetesi Başmuharririne<br />

beyanatı<br />

6 Ağustos 6 Ağustos 1929-30 Eylül<br />

1929 tarihleri arasında<br />

Mustafa Kemal Paşa, İstanbul'da<br />

Fethi Okyar'ın<br />

Büyükdere'deki yalısında<br />

kalmıştır.<br />

7 Ağustos 8133 sayılı Kibrit ve Çakmak<br />

İnhisarı Kanununun<br />

suveri tatbikiyesini<br />

mübeyyin Bakanlar Kurulu<br />

Talimatnamesi<br />

12 Ağustos Türkiye ile Finlandiya arasında<br />

ticaret antlaşması<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

15 Ağustos Almanya'nın borçlan ile ilgili<br />

Türk Dışişleri Bakanlığının<br />

hazırladığı rapor.<br />

15 Ağustos 8138 sayılı Yüksek Mühendis<br />

Mektebi Nizamnamesi.<br />

22 Ağustos Türklüğü tahkir suçuyla<br />

Eskişehirli Patak hakkında<br />

takibata başlandı.<br />

24 Ağustos Bazı ceza başkanlıkları,<br />

savcılıklar, hakimlikler ve<br />

yardımcı üyeliklere yapılan<br />

tayinler<br />

82 Yönetim Zamandizini<br />

27 Mayıs 1927 tarihinde bağımsız bir devlet statüsü<br />

kazanan Necit ve Hicaz Krallığı'mn adı 1932 Suudi<br />

Arabistan Krallığı olarak değişmiştir.<br />

Suudi Arabistan ile yapılan dostluk anlaşması 15<br />

Mayıs 1930 tarihinde TBMM'de onaylanmıştır.<br />

1929 yılı Temmuz ayı başında Resimli Ay Dergisinde<br />

milliyetçi yazar ve şairleri hedef alan "putlan kırıyoruz"<br />

başlıklı yazının yayımlanması üzerine, üniversiteli<br />

gençler toplantı düzenleyerek komünizm<br />

aleyhtan mitingler örgütlemişlerdir. Gergin havanın<br />

devam etmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa, İstanbul-<br />

'a gitmeye karar verir. Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul<br />

ziyareti 1 ay 24 gün sürer.<br />

5 Ağustos gecesi özel trenle <strong>Ankara</strong>'dan İstanbul'a<br />

hareket eden Mustafa Kemal Paşa'yı, gece yarısından<br />

sonra Eskişehir istasyonunda Eskişehir Valisi İsmail<br />

Hakkı, belediye başkanı, komutanlar ve temyiz mahkemesi<br />

üyeleriyle birlikte basın mensupları, öğretmenler<br />

ve halk karşılamıştır.<br />

Mustafa Kemal Paşa, Sakarya gazetesine bir demeç<br />

verir ve İstanbul'a hareket eder.<br />

"Hastadır, el, ayağı tutmuyor" söylentilerinin yayılması<br />

üzerine Mustafa Kemal Paşa, kendisini ziyarete<br />

gelenlere şöyle hitap etmiştir:<br />

"Beni görmek demek behemehal yüzümü görmek<br />

değildir. Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız<br />

ve hissediyorsanız bu kafidir... Bu millet, bu<br />

memleket yeni rejim üzerinde dünyanın en makul bir<br />

mevcudiyeti olacaktır. Bunu kendi gözlerimle görmeden<br />

ölmiyeceğim."<br />

12 Haziran 1930'da TBMM'de onaylandı. Z.C. Devre:<br />

III, Cilt: XX; s.230<br />

Türklüğe hakaret yapıldığı gerekçesiyle 46 takibat<br />

dosyası açılmıştır.<br />

ATDK;<br />

TCAMA<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

(1973),<br />

s.318<br />

BULMAÇ<br />

TCAMA;<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

230.552..<br />

20. /42024<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

35.203..4. /<br />

30575<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/49.22..14/<br />

3256

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ağustos Bazı hakim, savcı ve yardımcılıklara<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

24 Ağustos Bazı hakim, savcı ve yardımcılıklara<br />

tayinleri yapılmış,<br />

adliye müfettişliğine<br />

de Ahmet Ziyaettin tayin<br />

edilmiştir.<br />

24 Ağustos Dışişleri Vekaletinde tayinler<br />

yapıldı.<br />

24 Ağustos Hasta veya yıllık izin alan<br />

memurların Devlet Demiryolları<br />

ve Deniz İşletmesi<br />

ile seyahatlerinde tenzilatlı<br />

ücret ödemeleri ile ilgili<br />

kanun teklifinin Hasan<br />

Fehmi ve Rüştü beyler tarafından<br />

geri alındığı.<br />

24 Ağustos Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Bakanlığı merkez ve taşra<br />

teşkilatına tayinler yapılmıştır.<br />

25 Ağustos İzmir-Kasaba ve Temdidi<br />

Demiryolu Şirketi ile Nafıa<br />

Vekaleti arasında hazırlanan<br />

Readaptation sözleşmesi<br />

hakkında Kararname.<br />

25 Ağustos Yabancı uzmanlar demiryollarımız<br />

ile ilgili incelemelerde<br />

bulunacaktır.<br />

26 Ağustos Bazı hakim ve savcılıklara<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

26 Ağustos Sular Genel Müdürlüğüne<br />

Fehmi tayin edilmiştir.<br />

28 Ağustos Bazı kaymakamlık ve mektupçuluklara<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

28 Ağustos Bazı kaymakamlıklara tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

Tiflis Başkonsolosluğuna Hulusi'nin tayini ile Konsolos<br />

Yardımcısı Hüseyin'in Bakanlık emrine alınması;<br />

Batum Konsolosluğu Kançılarlığına<br />

Abdurrahman, Odesa Konsolosluğu Konsolos Yardımcılığına<br />

Hatif Suphi'nin tayini.<br />

BCA:<br />

30.11.1.0<br />

/49.22..14.<br />

/ 3256<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/49.22..15 /<br />

3259<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

49.22..10. /<br />

3236<br />

BCA;<br />

30.10.0.0/<br />

3.17..24. /<br />

4114<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/49.21..11 /<br />

3251<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

5.42.. 17. /<br />

8289<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

5.42.9. /<br />

8282 / 69-<br />

69<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

50.24.. 1./<br />

3294<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/54.24..6 /<br />

3301<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

50.24.. 12/<br />

3314<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

50.24.. 12./<br />

3314<br />

1929 Yılı 83

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ağustos Anadolu'da Yunanlılardan<br />

kalma mal ve gelirlerin bir<br />

an önce gayri mübadillerin<br />

ihtiyaçlarına göre dağıtılması<br />

gerektiğine dair Türk<br />

gayri Mübadiller Cemiyeti<br />

Raporu.<br />

29 Ağustos Türkiye ile Fransa arasında<br />

ticaret antlaşması <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

30 Ağustos Cenevre'de imzalanan ithalat-ihracat<br />

sınırlamaları ve<br />

yasaklamalarının kaldırılmasına<br />

dair uluslararası<br />

sözleşme ile bunun tamamlayıcısı<br />

olarak kabul edilen<br />

anlaşma hakkında açıklamalar<br />

1 Eylül Maarif Vekilliğinin emriyle<br />

okullardan Arapça ve Farsça<br />

dersleri kaldırılmıştır.<br />

2 Eylül Bazı hakim ve savcılıklara<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

2 Eylül Kütahya - Emirler demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

7 Eylül Bayındırlık Bakanlığı mühendisliklerine<br />

ve Yüksek<br />

Mühendis Okulu profesörlüğüne<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

7 Eylül Danıştay'da atamalar yapıldı.<br />

8 Eylül Üsküdar-Haydarpaşa tramvay<br />

hattı için temel atma<br />

töreni<br />

9 Eylül İS 13 numaralı kanunun<br />

suveri tatbikiyesini<br />

mübeyyin talimatname<br />

9 Eylül Fevzipaşa-Gölbaşı demiryolunun<br />

işletmeye açılışı<br />

9 Eylül Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İtalya Kırallığı arasında<br />

imzalanan konsolosluk<br />

mukavelenamesi Roma'da<br />

imzalandı.<br />

84 Yönetim Zamandizini<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

140.3..6.<br />

/1366<br />

Z.C. Devre: III, Cilt: XDC, s.298 TCAMA;<br />

Danıştay Başkanlığı Yardımcılıklarına Celal Agah,<br />

Süreyya, Haydar, Mesrur, 1. Daire Genel Müdürlüğü<br />

2. Şube Mümeyyizliğine Vedat Uşşakizade Özel Kalem<br />

Mümeyyizliğine ve Başkatipliğine Kadri Rıza ve<br />

Hasan Cevat tayin edilmişlerdir.<br />

8213 sayılı Bakanlar Kurulu Talimatnamesi 1927 senesi<br />

sonuna kadar olan milli hükümet borçlan hakkındadır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/2I9.477..<br />

15. /400-<br />

215<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/50.24..11 /<br />

3314<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

50.25.. 13./<br />

3379/<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/50.25..17 /<br />

3385<br />

ATDK<br />

BULMAÇ<br />

ATDK<br />

TCAMA

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Eylül Beynelmilel Daimi Adalet<br />

Divanına müteallik bazı<br />

metinlere iltihakımız, Cenevre'de<br />

imzalandı.<br />

ilk olarak 16.12.1920 tarihinde Cenevre'de imzalanmıştı.<br />

15 Eylül Kanunlara hakaret tahkikatı Kanunlara hakaret ettiği gerekçesiyle Bolu'dan Mustafa<br />

oğlu ibrahim hakkında takibat açıldı.<br />

1929 yılında kanunlara hakaret yapıldığı gerekçesiyle<br />

yaklaşık olarak 50 takibat dosyası açılmıştır.<br />

16 Eylül 3075 kişi vatandaşlığa kabul<br />

edilmiştir.<br />

16 Eylül Londra-Paris-Istanbul-<br />

Bağdat arasında yataklı ve<br />

yemekli vagon servisi<br />

açılmıştır.<br />

16 Eylül Türkiye ile Estonya arasında<br />

'Ticaret ve Seyrisefain<br />

Antlaşması", <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

17 Eylül <strong>Ankara</strong>'da III. Tıp Kongresinin<br />

açılışı yapıldı.<br />

18 Eylül Bazı hakim ve savcıların<br />

tayinleri yapılmıştır.<br />

18 Eylül Bazı hakimlerin tayinleri<br />

yapılmıştır.<br />

21 Eylül Bazı hakimlerin tayinleri<br />

yapılmıştır.<br />

22 Eylül Millet Mektepleri Yönetmeliği'ni<br />

değiştiren yeni<br />

yönetmeliğin uygulanmasına<br />

başlandı.<br />

22 Eylül Moskova eski sefiri Galip<br />

Kemal Bey, milli mücadele<br />

sırasında yapılan davete<br />

uymadığından görevinden<br />

alınarak emekliye sevk<br />

edilmiştir.<br />

Anlaşma, 8 Haziran 1930 tarihinde TBMM'de onaylandı.<br />

8410 sayılı Bakanlar Kurulu Talimatnamesi.<br />

Yeni yönetmelikle; millet mekteplerinin daha yaygın<br />

bir biçimde örgütlenmesi amaçlanmış; Halk Okuma<br />

Odaları ve Köy Yatılı Dershaneleri de millet mekteplerinin<br />

işlevini yerine getirmek üzere göreve çağrılmıştır.<br />

Millet mekteplerinin örgütlenmesinde, merkezdeki<br />

okuma yazma öğrenilen ve hayat bilgisi sunulan<br />

dershaneler Milli Eğitim'in idaresi altında iken yerel<br />

örgütlenmenin idaresi valiliklerdedir. Valiler Bakanlığı<br />

konuyla ilgili hazırladıkları raporlarla bilgilendirmektedir.<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

35.204..4. /<br />

30595<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

5.47.. 14./<br />

8388 /<br />

1-140<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

5.47.. 16./<br />

8390/<br />

153-21<br />

ATDK;<br />

TCAMA<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30-11.1.0<br />

/50.25..20 /<br />

3389<br />

BCA:<br />

30-11.1.0<br />

/50.26..2 /<br />

3391<br />

BCA:<br />

30-11.1.0<br />

/50.27..5 /<br />

3428<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

5.48..16./<br />

8410; RG<br />

16 Ekim<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.18.1.2.<br />

/ 5.48..13. /<br />

8407 / 107-<br />

50<br />

1929 Yılı 85

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Eylül Edirne İli Hukuk İşleri<br />

Müdürlüğüne Halit atanmıştır.<br />

23 Eylül Maden Genel Müdürlüğüne<br />

Hayrettin tayin edilmiştir.<br />

23 Eylül Sason ve Bitlis Kaymakamlıklarına<br />

Mustafa ve<br />

Sıtkı tayin edilmiştir.<br />

28 Eylül İstanbul Belediyesi'nin Beyoğlu,<br />

Beyazıt, Bakırköy<br />

ve Üsküdar Belediye müdürlüklerine<br />

Kadri, İhsan,<br />

İsmail Hakkı ve Sedat tayin<br />

edilmişlerdir.<br />

29 Eylül Fener Rum Patriği Vasilios<br />

yaşamını yitirdi.<br />

29 Eylül Türkiye ile İsveç hükümeti<br />

arasında münakit Ticaret ve<br />

Seyrüsefain muahedenamesi<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

30 Eylül Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

<strong>Ankara</strong>'ya hareketi<br />

1 Ekim Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Amerika Müttehit Devletleri<br />

arasında münakit Ticaret<br />

ve Seyrüsefain Muahedenamesi<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

1 Ekim Türkiye ile Amerika arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da "Ticaret ve<br />

Seyrisefain Anlaşması".<br />

2 Ekim Hükümeti devirmeye teşebbüs<br />

suçuyla yargılanan<br />

Gökbayrakçı Hasan ve arkadaşları<br />

10'ar yıl hapse<br />

mahkûm oldu.<br />

3 Ekim Sırp, Hırvat ve Slovak<br />

Krallığının adı Yugoslavya<br />

olarak değişti.<br />

9 Ekim Çankırı Valisi Nuri bey<br />

emekliye sevkedilmiştir.<br />

86 Yönetim Zamandizini<br />

Yerine 7 Ekim'de Rum Patriği olarak Trabya Metropoliti<br />

Totias seçildi.<br />

12 Nisan 1930 tarihinde TBMM'de onaylandı.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

50.27..5. /<br />

3433<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/50.27..9 /<br />

3438<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

50.24.. 12./<br />

3314<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/50.28..2 /<br />

3470<br />

TCSYK<br />

TCAMA<br />

ATDK<br />

TCAMA<br />

ATDK;<br />

TCAMA<br />

BÜK<br />

KSCK<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

5.50..4. /<br />

8438/<br />

71-333

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ekim Milli mücadeleye katılmayan<br />

ve konsolosluğa kaydını<br />

yaptırmayan Karabetoğlu<br />

Ercanik vatandaşlıktan<br />

çıkarılmıştır.<br />

9 Ekim Siirt Valisi bulunan Jandarma<br />

Albayı Halil Rifat<br />

sınıfına iade edilmiştir.<br />

9 Ekim Yozgat'ın Alişar köyünde<br />

yapılan kazıda çıkan eserlerden<br />

bazı parçalar Şikago<br />

Müzesi'ne hediye edilmiştir.<br />

Cumhuriyet yönetimi, 1929 yılında milli mücadeleye<br />

katılmayan ve o esnada yurtdışında bulunan<br />

beşyüzün üzerinde kişiyi 1041 numaralı kanun uyarınca<br />

vatandaşlıktan çıkarmıştır.<br />

13 Ekim İdari sınır değişikliği Aydın, Mardin, İstanbul, Denizli, Elaziz, Beyazıt,<br />

Erzurum, Kırşehir, Adana, Bilecik ve Eskişehir'in bazı<br />

köylerinin bağlı oldukları kazalar değiştirilmiştir.<br />

13 Ekim İdari sınır değişikliği Seydiköy bucak merkezi Cumaovası köyüne nakledilmiş,<br />

Gülbahçe bucağı kaldırılarak Kızılbahçe adı<br />

ile yeni bir bucak kurulmuş ve Torbalı kazasına bağlı<br />

Değirmendere bucağı İzmir'in merkez kazasına bağlanmıştır.<br />

14 Ekim İngiltere Akdeniz Filosu<br />

Başkomutanı Amiral<br />

Frederick Field'in <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelişi ve Mustafa Kemal<br />

Paşa tarafından kabulü<br />

15 Ekim Ali Karar Heyeti'nin kararlarının<br />

ilgililerine tebliğde<br />

kusurlar görüldüğü ve bunun<br />

düzeltilmesi gerektiğine<br />

dair Başbakanlık tamimi<br />

17 Ekim Çanakkale Valisi Miralay<br />

İsmail Hakkı Bey sınıfına<br />

iade edilmiş; Çanakkale<br />

ValiliğiVıe Hazım, Artvin<br />

Valiliğine Cevdet Bey tayin<br />

olmuştur.<br />

17 Ekim İzmir'in Çullu ve Sahipahın<br />

köylerinde bulunan civa<br />

madeninin fenni işleri için<br />

Alman uzman Heinrich<br />

Deutsch çalıştırılacaktır.<br />

17 Ekim Konstantinopolis gazetesi<br />

ve Gatos mecmuasının<br />

Türkiye'ye sokulması<br />

yasaklanmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/:5.50..5. /<br />

8439/<br />

2-179<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

64.432..12.<br />

/ 7256<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

7.64-3./<br />

8720<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

51.29-97<br />

3520<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

51.29-9.8./<br />

3505<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30-10.0.0/<br />

9.51-47./<br />

746<br />

BCA:<br />

30-18.1.2<br />

/6.51..12./<br />

8466<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

6.51-3./<br />

8457<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

5.50..18./<br />

8452 / 86-<br />

97<br />

1929 Yılı 87

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Ekim Yugoslavya, Bulgaristan,<br />

Romanya ve İtalya Miislümanlanndan<br />

437 kişi Türk<br />

vatandaşlığına kabul edilmiştir.<br />

23 Ekim Bazı hakimlik ve yardımcı<br />

üyeliklere tayinler yapılmıştır.<br />

1929 yılı içerisinde Sırp, Bulgar, Romanya,<br />

Anavutluk ve Kafkas Müslümanlanndan Türkiye'ye<br />

göç ya da iltica eden pek çok kişi Türk vatandaşlığına<br />

geçmiştir.<br />

23 Ekim İdari sınır değişikliği Mardin'in Telafrit Köyü Cizre kazasına, İzdira Köyü<br />

Gercüş kazasına bağlanmıştır.<br />

23 Ekim Rusya, Suriye ve İrak uyruklu<br />

438 Müslüman Türk<br />

vatandaşlığına kabul edilmiştir.<br />

Sene içerisinde İran, Suriye, Irak uyruklu pek çok kişi<br />

Türk vatandaşlığına kabul edilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..28.1.2/<br />

5.50.. 11./<br />

8445 / 145<br />

ayrıca bkz.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

3.29.. 10./<br />

8022 / 1-<br />

213.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/51.30..6. /<br />

3557<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

51.30..11./<br />

3564<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/6.52.11. /<br />

8486/ 1-<br />

146<br />

24 Ekim New York Borsası çöktü. Dünya ekonomik bunalımının başlangıcı. KSCK<br />

25 Ekim Istanbul-Berlin tarifeli uçak<br />

seferleri başladı.<br />

27 Ekim İdari sınır değişikliği Konya İlinde 23 bucak kurulmuş ve bazı bucak merkezleri<br />

değiştirilmiştir.<br />

28 Ekim Orduya hakaret ettiği gerekçesiyle<br />

Yeni Adana Gazetesi<br />

sahibi Ahmet Remzi<br />

hakkında takibat açılmıştır.<br />

1 Kasım Reisi Cumhur Gazi Mustafa<br />

Kemal Paşa'nın Meclis<br />

Açılış Nutku<br />

88 Yönetim Zamandizini<br />

Dahili idarede tam teşkilli nahiyeler arttırılmalıdır.<br />

Bunu bilhassa tavsiye etmek isterim. Yeni nahiyelerin<br />

açıldığı yerlerdeki vatandaşlar, mahzar oldukları<br />

kolaylıktan memnuniyet göstermektedirler.<br />

Diğer taraftan bazı vilayetlerde, hususi bütçelerindeki<br />

tediyenin imkansızlığı görülüyor. Bu intizamın tek<br />

çaresi, hususi bütçelerin hayalden uzak, hakiki adetlere,<br />

hakiki hesaplara istinat ettirilmesidir. ...<br />

Meclisinizin en büyük eseri olan türk harfleri, memleketin<br />

umumi hayatına tamamen tatbik olunmuştur.<br />

İlk müşkülat milletin mefkure kuvveti ve medeniyete<br />

olan muhabbeti sayesinde kolaylıkla yenilmiştir. Millet<br />

mektepleri normal tedrisat haricinde kadın erkek,<br />

yüzbinlerce vatandaşın nurlanmasına hizmet etti. Bu<br />

mekteplerin daha fazla bir gayret ve şevkle idame ettirilmesi<br />

lazımdır...<br />

Ziraatte geçen istihsal senesi bazı mıntıkalarda tabii<br />

tesirattan ziyade zarar oldu; bununla beraber vaziyet<br />

KSCK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

51.31..7. /<br />

3592<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

135.208..6.<br />

/30677

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Kasım Temyiz Mahkemesi Üyeliğine<br />

Osman Tevhit tayin<br />

edilmiştir; ayrıca Adliye<br />

Vekaleti bünyesinde bazı<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

3 Kasım İmparatorluk Bahriye Nazırı<br />

Mahmut Muhtar Paşa<br />

hakkında Divan-ı Ali mahkumiyet<br />

karan vermiştir.<br />

3 Kasım Ticaret ve Sanayi Odalan<br />

nizamnamesinde değişiklik<br />

yapılmıştır.<br />

4 Kasım 8420 sayılı Hazar'da askerlere<br />

ziraat usulleri öğretilmesi<br />

hakkında Bakanlar<br />

Kumlu Talimatnamesi<br />

4 Kasım Bazı hakim, savcı ve yardımcı<br />

üyeliklere tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

4 Kasım Bazı kaymakamlıklara tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

5 Kasım 8394 sayılı İcra Vekilleri<br />

Heyetinin Kararnamesi ile,<br />

İzmir vilayetine tabi Fethiye<br />

kazasından 312 doğum-<br />

evvelki senelerin darlığına nisbetle umumiyetle normale<br />

yaklaşmıştır denilebilir. Zirai enstitülerinin bir<br />

an evvel vücuda getirilmesine ehemmiyet veriyoruz.<br />

Bu sene zirai kooperatif teşkilatına başlanmış olması<br />

bilhassa memnuniyetimizi mucip oluyor. Bu kooperatifleri<br />

memleketin her tarafına teşmil etmeği ziyade<br />

iltizam ediyoruz. Kezalık çiftçiye arazi vermek de<br />

hükümetin mütemadiyen takip etmesi lazım gelen bir<br />

keyfiyettir. Çalışan türk köylüsüne işleyebileceği kadar<br />

toprak temin etmek memleketin istihsalatını zenginleştirecek<br />

başlıca çarelerdendir...."<br />

Reisi Cumhur'un TBMM'ni her yıl Teşrinisani (Kasım)<br />

ayının ilk günü bir konuşma ile açması, geçen<br />

yılın eğilimlerini ve geleceğin çizgilerini göstermesi<br />

Cumhuriyet yönetiminin bir geleneğidir.<br />

Mustafa Kemal Paşa'nın, açılış nutkunda, köylünün<br />

işleyebileceği kadar toprağa sahip olması gerektiğini<br />

gösteren politika, 1934ten sonra daha kuvvetle vurgulanmıştır<br />

(Atatürk'ün 1936 ve 1937 Meclis açılış<br />

nutuklarına bakılabilir.)<br />

Ticaret ve Sanayi Odalan Nizamnamesi 1925 tarihliydi.<br />

Hazar vaktinde (banş ve güven zamanında) fiili hizmet<br />

erbabına ziraat usulleri öğretilmesi hakkındaki<br />

415 numaralı kanunun tatbikine dair talimatname İcra<br />

Vekilleri Heyetinin 9.10.1929 tarihli içtimaında<br />

tasvip ve kabul olunmuştur. Fiili askerlik hizmetinin<br />

birinci yılını dolduranlann ziraat müesseselerine<br />

gönderilerek buralarda ziraat üzerine eğitim almalan<br />

sağlanır.<br />

Kastamonu Riyasetine Abdussamet, İzmit Riyasetine<br />

Cemal, İstanbul Mahkeme Üyeliğine Fazıl ve Mardin<br />

Reisliğine Kazım tayin edilmişlerdir.<br />

Vatandaşlıktan çıkarma kararlanna örnekler:<br />

8470 sayılı İcra Vekilleri Kararnamesi (25.7.1929):<br />

Resmi izin almaksızın tabiyet değiştiren Midillili<br />

Mihal Mihailidis vatandaşlıktan çıkanlmıştır.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

51.31..12./<br />

3602<br />

ATDK<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1929;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

51.31..19. /<br />

3617<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

51.31..20. /<br />

3618<br />

RG 5<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

1929 Yılı 89

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

lu Giritli Hüsniioğlu İbrahim'in<br />

Vatandaşlık Kanununa<br />

göre Türkiye vatandaşlığından<br />

çıkarılması<br />

onaylanmıştır.<br />

5 Kasım İtalya sabık Maliye Nazın<br />

M. Volpi <strong>Ankara</strong>'ya gelmiştir.<br />

6 Kasım Atina'da çıkan Prosfîjikos<br />

Kozmos Muhacir Alemi<br />

gazetesinin Türkiye'ye sokulması<br />

yasaklanmıştır.<br />

6 Kasım Birinci Umumi müfettişlik<br />

Bölgesinde 8 adet Seyyar<br />

Piyade Alayı kurulduğuna<br />

dair Dahiliye Vekaleti'nin<br />

yazısı.<br />

6 Kasım Çankın valiliğine Adil, Çorum<br />

Valiliğine Cemal, Elazığ<br />

Valiliğine Fahri Bey<br />

atanmıştır.<br />

6 Kasım Ereğli'nin Alacaağzı ve Subaşı<br />

bölgelerindeki kömür<br />

ocaklarının Sosiyete<br />

Ceneral de Min Emetalorji<br />

Şirketince 60 yıl işletilmesine<br />

izin verilmiştir.<br />

6 Kasım İstanbul Çatalca'nın<br />

Kalikratya köyü'nde bulunan<br />

linyit madeninin ademi<br />

imalinden dolayı imtiyazı<br />

fesh edilmiştir.<br />

6 Kasım Trabzon Valisi Hilmi Bey<br />

merkeze alınmış ve Trabzon<br />

Valiliği'ne Sabri Bey<br />

tayin olmuştur.<br />

90 Yönetim Zamandizini<br />

8475 sayılı İcra Vekilleri Kararnamesi (23.10. 1929):<br />

1908 senesinden beri Rusya'da yaşadığı halde konsolosluklara<br />

kaydını yaptırmayan Kemahlı Noses vatandaşlıktan<br />

çıkanlmıştır.<br />

8524 sayılı İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi ile<br />

1913 yılından beri Rusya'da oturduğu ve milli mücadeleye<br />

iştirak etmeyerek Türkiye haricinde kaldığı<br />

anlaşılan Ermeni milletinden Vanlı Agop oğlu Aram<br />

Kazaryan ile kansı Satenikin vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

8540 sayılı İcra Vekilleri Heyeti kararnamesi ile resmi<br />

izin almaksızın tabiiyetini değiştirdiği anlaşılan<br />

Mışon oğlu Elya Bahar vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

8542 sayılı kararname ile doğduğundan beri Viyana'da<br />

ikamet ettiği anlaşılan Rodolf Refail Lazraki, vatandaşlıktan<br />

çıkanlmıştır.<br />

Sene içerisinde yaklaşık olarak 4 tane imtiyaz<br />

feshedilmiştir.<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

6.54..17./<br />

8453/<br />

86-98<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

127.913..6.<br />

/I06551m<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/6.52..16. /<br />

8491 /<br />

71-334<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

6.54..11. /<br />

8527/<br />

190-140<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

6.53..16. /<br />

8511<br />

(Dosya<br />

No: 190-<br />

139 BCA<br />

katalogları<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

6.52.. 19./<br />

8494/<br />

71-336

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Kasım Başvekil İsmet Paşa<br />

TBMM'den güvenoyu almıştır.<br />

11 Kasım Giresun'daki bakır madeni<br />

imtiyazı feshedildi.<br />

11 Kasım Manisa Valisi Nusrat Bey<br />

Bakanlık emrine alınmıştır.<br />

Başvekil İsmet Paşa hükümetin siyaseti ve hattı hareketi<br />

hakkındaki beyanatı üzerine İcra Vekilleri Heyetine,<br />

Heyeti Umumiyenin üçüncü intikadının birinci<br />

celsesinde reyle müttefiken itamat beyan edilmiştir.<br />

Başvekil'in güvenoyu için yaptığı konuşmasında toprak<br />

dağıtımı önem verilen konuların başında gelmektedir.<br />

Böyle olmakla birlikte, Başvekil İsmet Paşa<br />

konuşmasında, toprak dağıtımının büyük toprak sahiplerine<br />

karşı bir hareket olarak yorumlanmaması<br />

gerektiğini bilhassa vurgulama gereği duymuştur.<br />

Konuşmasından bazı alıntılar:<br />

Şebin karahisar'da yazın zelzele olmuştu. Bilhassa<br />

Suşehrinde ve köylerinde bir çok binalar yıkıldı. Alınan<br />

tedbirlerle afete uğrayanların ızdırabı hafifletilmiş<br />

ve yıkılan binalar kış basmadan kamilen tamamlanmıştır.<br />

Oftaki seylap ve heyelan daha çok tahribat yaptı...<br />

En nihayet heyelan mıntıkasına düşen bazı köylerin,<br />

tetkik eden mütahassıs alimlerin tavsiyesi ile Bayburt<br />

ve Maçka'ya nakledilmeleri ihzar edilmiştir.<br />

... Evvela vatandaşlara arazi dağıtılmasından bahsedeceğim.<br />

İşledikleri arazi kendi mallan olmayan vatandaştan<br />

toprak sahibi yapmak için bu sene bazı<br />

şark vilayetlerimizden işe başladık. Birinci umumi<br />

müfettişlik dahilinde şimdiye kadar hazineye ait araziden<br />

90 bin dönüm toprak dağıttık. Ayrıca istimlak<br />

ederek ve bedelini ödeyerek yirmi bin dönüme yakın<br />

arazı verdik. ... Her vasıta ile küçük arazi sahiplerini<br />

istihsal kooperatifleri halinde birleşmeğe teşvik ve<br />

yardım ediyoruz...<br />

Yeni Gümrük tarifeleri tedricen tatbik olunmağa<br />

başlamıştır... Tarife siyasetimiz müfrit ve hesapsız<br />

bir himayecilik fikrinden uzaktır...<br />

Buğdayı bilhassa himaye ettiğimiz doğrudur. ... Senelerden<br />

beri takip ettiğimiz buğday himayesinden<br />

milletimizin yüzde 70'inin sefaleti bedeline vazgeçmeyeceğiz.<br />

Bu memleketin her türlü inkişafı ziraatten<br />

çıkan servete istinat eder. Türk köylüsünü zengin etmeğe<br />

çalışmak siyasetimizin ana hatlanndadır.. .<br />

Devlet Bankası ihdası için teşkilatımız çok ilerlemiştir..."<br />

Giresun'a bağlı Görele kazasının Gırlak kariyesinde<br />

kain bakır madeni imtiyazının feshine dair Danıştay<br />

Kararı (Şurayı Devlet ve Nafia Dairesinin 15.8.1929<br />

tarih ve 6391 sayılı mazbatası) İcra vekilleri Heyetinin<br />

9.10.1929 tarihli içtimaında tetkik ve kabul<br />

olunmuştur. 6 teşrinievvel 1330 tarihli fermanla ihalesi<br />

yapılmış, ancak bu madenler işletilmemiş ve kanun<br />

hükmünce hükümsüz olan bu ihale iptal edilmiştir.<br />

ATDK;<br />

RG 10<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

RG 11<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/6..54..18. /<br />

8534/71-<br />

338<br />

1929 Yılı 91

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Kasım İstanbul Maarif Bölge Müdürlüğüne<br />

Muzaffer tayin<br />

edilmiştir.<br />

12 Kasım Kayseri- Gemerek demiryolu<br />

açıldı.<br />

12 Kasım İdari sınır değişikliği Malatya'nın Yağca, Haydaroğlu, Midemuşağı köyleri<br />

Hekimhan kazasına bağlanmıştır.<br />

12 Kasım Temyiz Mahkemesi Üyeliğine<br />

Refik tayin edilmiş;<br />

bazı hakim, savcı ve yardımcı<br />

üyeliklere tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

12 Kasım Yeni Türk harfleriyle basılan<br />

posta pulları kullanıma<br />

girdi.<br />

16 Kasım İdari sınır değişikliği Adana'nın Çokak, Çığşar Altunbuğa, Gümbeter,<br />

Rifatiye, Canbaz ve Akifiye köyleri ile Kocafakılar,<br />

Iskenderli ve Keleşli mevkileri Maraş'ın Andırın ilçesine<br />

bağlanmıştır.<br />

17 Kasım Köy değişikliği Elazığ'ın Kavak, Önşebkan ve Arkaşebkan köyleri<br />

aynı vilayetin Maden kazasına bağlanmıştır.<br />

19 Kasım İzmir'de Karşıyaka<br />

mevkinde bir nahiye teşkil<br />

edilmiştir.<br />

20 Kasım Kaymakam Atamaları yapıldı.<br />

20 Kasım Milli Mücadeleye katılmayıp<br />

yurt dışında kalan ve<br />

halen yurda dönmeyen 114<br />

kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

20 Kasım Milli Müdafaa Vekaleti'nde<br />

çalıştırılan yabancı uzmanlarla<br />

imzalanan sözleşmeler<br />

gereğince kadroları tasdik<br />

edilmiştir.<br />

92 Yönetim Zamandizini<br />

Nahiye merkezi: Karşıyaka;<br />

Nahiyeye dahil olan mahalleler: Yamanlar, Simikler,<br />

Çili, Boşnak, Sancaklı, Alurca, Bostanlı, Dedebaşı,<br />

Turan, Bayraklı.<br />

Muradiye (Van), Bucak (Burdur), Bozca ada (Çanakkale),<br />

Palo (Elaziz), Sandıklı (Afyonkarahisar),<br />

Ilgın (Konya), Gevai (Van), Alaiye (Antalya), Terme,<br />

Bitlis, Of (Trabzon), Kadınhan, Orhangazi (Bursa),<br />

Akçadağ (Malatya), Osmancık (Çorum), Saray<br />

kaymakamlıklarına nakil ve tayinler yapılmıştır.<br />

1929 yılında 1041 sayılı Kanuna göre milli mücadeleye<br />

katılmayıp vatandaşlıktan çıkarılan 483 kişi bulunmaktadır.<br />

1041 sayılı kanun 11 Şubat 1964 tarihinde<br />

kabul edilen 403 numaralı Türk Vatandaşlık<br />

Kanunu ile kaldırılmıştır.<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

51.32..8. /<br />

3631<br />

TTY, s.528<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

51.32..13./<br />

3642<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

51.32..9. /<br />

3633<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

45.43.. \J<br />

2616<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

51.33..5./<br />

3654;<br />

RG 7 Kanunuevvel<br />

1929<br />

RG 19<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

RG 20<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

30..18.1.2/<br />

6.56..7./<br />

8563/<br />

2-189;<br />

30..18.1.2/<br />

6.56..9. /<br />

8565 /<br />

2-191<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

6.57.. 14./<br />

8590

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Kasım Yalova nahiyesinin kaza<br />

haline getirilmesine dair<br />

Kanun Layihası.<br />

21 Kasım 23 yeni nahiye teşkil edilmiştir.<br />

24 Kasım 1 Sterlin 1046 kuruşa yükseldi.<br />

24 Kasım Bazı hakimlik, üyelik ve<br />

yardımcı üyeliklere tayinler<br />

yapılmıştır.<br />

24 Kasım Erzurum ve Trabzon Jandarma<br />

mıntıka müfettişliklerine<br />

Halil Rifat ve Aziz<br />

Beyler tayin olmuştur.<br />

24 Kasım Gemlik kaymakamı Remzi<br />

Bey bakanlık emrine alınmıştır.<br />

25 Kasım Alman tarihçi Emil Ludwig<br />

İstanbul'a geldi.<br />

25 Kasım Çankırı, Çorum, Elaziz valiliğine<br />

vali ataması yapılmıştır.<br />

25 Kasım Ereğli Kömür havzasının<br />

Kozlu sahasındaki<br />

Taşkesen kömür Ocağının<br />

yüzde seksen hissesi<br />

Abdülkadir Paşa'dan M.<br />

Leon For namına geçmiştir.<br />

27 Kasım Askeri muhakeme usulü ve<br />

askeri cezalar hakkında kanun<br />

layihası.<br />

27 Kasım Bazı hakimlik, savcılık ve<br />

üyeliklere tayinler yapılmıştır.<br />

Konya vilayetinin merkez kazası dahilinde Hatip,<br />

Tömek, Yarma, Obruk; Akşehir kazası dahilinde<br />

Tuzlukçu, Turgutreis; Kadınhanı kazası dahilinde Sarayönü,<br />

Kaurthasanlı; Seydişehir kazası dahilinde<br />

Çavuş, Çetmi; Sultaniye kazası dahilinde Beyviran;<br />

Ereğli kazası dahilinde Zanapa; Karaman kazası dahilinde<br />

Kılbasan, İlişire, Bucakkışla; Bozkır kazası<br />

dahilinde Hocaköy, Ahurlu; Ermenak kazası dahilinde<br />

Kazancı; Ilgın kazası dahilinde Aşağıcığıl;<br />

Beyşehri kazası dahilinde Manastır; Hadım kazası<br />

dahilinde Gerez; Cihanbeyli kazası dahilinde Silikli<br />

adlarıyla tam teşkilatlı olarak yeniden 23 nahiye kurulmuştur.<br />

Çankırı'ya Çorum valisi Adil, Çorum'a Elaziz valisi<br />

Cemal, Elaziz'e ise Hakkari valisi Fahri Beyler<br />

atanmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

6.55.. 16.<br />

Z8552<br />

RG 21<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.34.-3. /<br />

3679<br />

BCA:<br />

30..22.2.0/<br />

51.33.. 12./<br />

3664<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

51.33..16/<br />

3670<br />

ATDK<br />

RG 25<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

RG 25<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

6.57.. 19./<br />

8598<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

52.34..7. /<br />

3683<br />

1929 Yılı 93

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Kasım Bursa Polis Müdürlüğüne<br />

Mustafa Bey tayin edilmiştir.<br />

27 Kasım Jandarma Askeri Memurlar<br />

Kanun Layihası.<br />

27 Kasım Milli mücadeleye iştirak<br />

etmeyen ve hudut dışında<br />

kalan 48 şahıs 1041nolu<br />

Kanun gereğince Türk vatandaşlığındançıkanlmıştır.<br />

27 Kasım İrtikap ve rüşvet hakkında<br />

kanun layihası<br />

28 Kasım Çanakkale, Burdur,<br />

Artüvan vali atamalan yapılmıştır.<br />

28 Kasım Emil Ludwig'in İstanbul'dan<br />

<strong>Ankara</strong>'ya gelişi<br />

30 Kasım Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Emil Ludvvig'i kabulü.<br />

30 Kasım Yunan Elçisi M.<br />

Polychronades'in Çankaya'da<br />

itimatnamesini taksim<br />

merasimi ve Elçinin söylevine<br />

Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

cevap konuşması<br />

Burdur Valisi Süreyya Bey Çanakkale valiliğine;<br />

Artüvan Valisi Hazım Bey Burdur valiliğine; sabık<br />

Vali Cevdet Bey ise Artüvan valiliğine tayin olmuştur.<br />

Mustafa Kemal Paşa bu görüşmede egemenlik anlayışını<br />

şu sözlerle dile getirmiştir:<br />

"Korku üzerine egemenlik kurulamaz. Toplara dayalı<br />

egemenlik olmaz."<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.34.-9. /<br />

3687<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

6.57.. 17./<br />

8593 / 106-<br />

72<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

6.58..8. /<br />

8604/2-<br />

195<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

6.60..17.<br />

/8653<br />

RG 28<br />

Teşrinisani<br />

1929<br />

ATDK<br />

AKSCK;<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

1 Aralık İdari sınır değişikliği Elaziz'in Birvan köyü Keban kazasına bağlanmıştır. BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

52.35.-57<br />

3712<br />

1 Aralık İdari sınır değişikliği Malatya vilayeti merkezine merbut Tahir nahiyesinin<br />

Yağca, Haydar oğlu, Midemuşağı köyleri mezkur<br />

nahiyeden alınarak ayni vilayetin Hekimhan kazasına<br />

ilhak edilmiştir.<br />

1 Aralık Kaymakamlık ve mektupçu<br />

atamaları.<br />

2 Aralık Maaş kanununun onbirinci<br />

maddesinin tefsiri.<br />

94 Yönetim Zamandizini<br />

Yalva ve Yenihen kaymakamlıklarına Şefik ve Yusuf<br />

Sıtkı Bey tayin olmuştur. Edirne Mektupçusu<br />

Ricai, Saimbeyli ve Kavaklı kaymakamları Vefa ve<br />

Zeki re'sen emekliye sevkedilmişlerdir.<br />

Makam tahsisatı hakkındadır.<br />

RG 1<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.35..6 /<br />

3716<br />

RG 2<br />

Kanunuevvel<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Aralık Yalova'nın Kaza haline konulmasına<br />

dair kanun kabul<br />

edilmiştir.<br />

2 Aralık Yilzelliliklerden Hafız İsmail'in<br />

Mısır'da çıkardığı<br />

ve Türkiye'ye sokulması<br />

yasak olan Müsavaat gazetesini<br />

okurken yakalanan<br />

Bergama'nın Şakranköyü<br />

katibi Mehmet Hoca ve<br />

bakkal Fevz hapse mahkum<br />

edilmiştir.<br />

4 Aralık Bazı hakimlik ve üyeliklere<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

4 Aralık Diyarbakır ve Erzurum<br />

Jandarma Bölge Müfettişliklerine<br />

J. Alb. Halit Rıfat<br />

ve J. Yrb. Aziz Bey tayin<br />

olmuştur.<br />

4 Aralık Hariciye Vekaletinden çeşitli<br />

yurtdışı görevlere atamalar<br />

yapılmıştır.<br />

4 Aralık Türk parasını yükseltmek<br />

için alınacak tedbirleri ihtiva<br />

eden ve her yerde her işte<br />

yerli malı ve mamulatı<br />

kullanılacağını bildiren<br />

Vekiller Kararnamesi<br />

4 Aralık Türk-Yunan Muhtelif Hakem<br />

Mahkemesi Başkanlığına<br />

Niels Wilhelm<br />

Boeg'in tayini<br />

4 Aralık Yüksek Mühendis Mektebi<br />

Rektörlüğüne Suphi Bey<br />

atanmıştır.<br />

Kocaeli'nin Karamursal kazasına bağlı Yalova nahiyesi,<br />

kaza haline getirilerek İstanbul'a bağlanmıştır.<br />

Yalova Kazasına bağlanan köyler:<br />

Ak, Elmalık, Ovezpınar, Ortaburun, Bürhaniye, Paşa,<br />

Teşvikiye, Çalıca, Çınarcık, Çukur, Hacımehmet,<br />

Dere, Sultaniye, Samanlı, Soğucak, Safran, Taşköprü,<br />

Gacık, Kadı, Kadıçiftliği, Kabaklı, Kılınç Kurt,<br />

Kuru, Kocadereibala, Kocadereizir, Kazimiye, Kirazlı,<br />

Gökçedere, Küllük, Laledere, Yalova, Çağşak,<br />

Çengiler, Esadiye, Reşadiye.<br />

Yüzellilikler, Kurtuluş Savaşında düşman devletler<br />

ve İstanbul hükümetiyle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle<br />

1924 yılında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından<br />

çıkarılan 150 kişi için kullanılan bir terimdir.<br />

1929 yılında paranın istikrarının bozulmasını etkileyen<br />

unsurların başında şunlar gelir:<br />

a) 1929 yılında yüksek vergi oranlarını içeren yeni<br />

bir Gümrük Kanunu'nun uygulamaya konulacağı<br />

varsayımından hareket eden ithalatçıların önemli<br />

miktarlarda ithalat yaparak stoklamaya yönelmeleri<br />

ticaret bilançosu açığını eski yıllara kıyasla iki misline<br />

çıkarmıştır.<br />

b) Hükümetin büyük bayındırlık işlerine girişmesi ithalat<br />

hacminin artmasına neden olmuştur.<br />

c) Osmanlı Devleti borçlarından Hükümete yüklenen<br />

kısma ait taksitlerin ödenmesine 1929 yılında başlanılmıştır;<br />

buna ilaveten daha önce kamulaştırılmış<br />

demiryolu tesisleri ve Haydarpaşa Liman tesislerine<br />

ilişkin borç taksitleri ödemeler dengesinin üzerinde<br />

olumsuz etki yaratmıştır.<br />

RG 9<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

107.697.. 1/<br />

92C112<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.35..9. /<br />

3721<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

52.35..10./<br />

3722<br />

RG 4<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

6.59-157<br />

8631<br />

Doya:35-19<br />

RG 4<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

1929 Yılı 95

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Aralık Darülfünün Hukuk Fakültesi'ndeki<br />

30 kürsü 14'e,<br />

Fen Fakültesi'ndeki 21<br />

kürsü 12'ye indirildi.<br />

5 Aralık Diyarbakır ve Kars Polis<br />

Müdürlüklerine Sait ve<br />

Sami tayin edilmiştir.<br />

5 Aralık Memurin Kanunun 85inci<br />

maddesinin tefsiri.<br />

5 Aralık Trabzon ve Eskişehir Polis<br />

Müdürlüklerine Bahri ve<br />

Mustafa Nuri Beyler tayin<br />

edilmişlerdir.<br />

7 Aralık Mustafa Kemal Paşa Yalova'ya<br />

gitmek üzere <strong>Ankara</strong>'dan<br />

hareket etti.<br />

8 Aralık Antalya Vilayeti Tapu Müdürlüğüne<br />

Hüsamettin Bey<br />

tayin edilmiştir.<br />

8 Aralık Mustafa Kemal Paşa Yalova'ya<br />

geçmiştir.<br />

9 Aralık 1536 numaralı Türkiye-<br />

Uruguay Dostluk Anlaşması<br />

TBMM'de tasdik edildi.<br />

9 Aralık 30 Mayıs 1929 tarihinde<br />

imza olunan Türkiye italya<br />

tahkimnamesi hakkında<br />

kanun kabul edildi.<br />

9 Aralık Adana Evkaf müdürlüğüne<br />

Sadık Bey tayin edilmiştir.<br />

9 Aralık İktisat Vekaleti ile İstanbul<br />

Ticaret Odası arasında büyük<br />

bir ihtilaf çıktı.<br />

96 Yönetim Zamandizini<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.35.. 19./<br />

3738<br />

Memurin Kanununun yayımlanma tarihi ile RG 11<br />

sözkonusu kanunun 85 ve 89. maddelerinin yürürlüğe Kanunuev-<br />

girdiği 1 Haziran 1927 tarihi arasındaki müddet içinvel 1929<br />

de yerinden ayrılan memura maaş verilir.<br />

Ayrıca, Kırşehir Tapu müdürlüğüne Ahmet Talat<br />

Bey; Malatya Tapu Müdürlüğüne Celal Bey; 1.sınıf<br />

Gümrük Müfettişliğine Arif Bey tayin olmuştur. Bilecik<br />

Tapu Müdürlüğüne Mehmet Nuri Bey tayin<br />

edilmiştir.<br />

Mustafa Kemal Paşa'nın Yalova ziyareti 8 gün sürmüştür.<br />

Antlaşma 4 Kasım 1929 tarihinde Roma'da imzalanmıştı.<br />

Tahkimname, İtalya hakimiyeti altında bulunan bazı<br />

adalarla Anadolu sahili arasında bulunan bir kısım<br />

adacıkların Lozan antlaşması gereğince Türkiye'ye<br />

mi yoksa İtalya'ya mı ait olması gerektiğine dair kararı<br />

La Haye Beynelmilel Daimi Adalet Divanına bırakmaktadır.<br />

Bursa Polis Müdürlüğüne Eskişehir Polis müdürü<br />

Mustafa Bey tayin edilmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

52.35..20. /<br />

3739<br />

ATDK<br />

RG 8<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

Ayrıca<br />

bkz: 12<br />

Kanunuevvel<br />

1929.<br />

1369 sayılı<br />

RG<br />

AYG<br />

(1975), s.<br />

157;<br />

ATDK<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertip, Cilt<br />

11,s. 18;<br />

RG 24<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertip,<br />

Onbirinci<br />

Cild, s.21<br />

RG 9<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

Y. 9<br />

Kanunuevvel<br />

1929

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Aralık Rüşvet meselelerinde kat'i<br />

bir şiddet devri başlıyor.<br />

10 Aralık tdari sınır değişikliği Elaziz Vilayeti merkez kazasının Samı nahiyesine<br />

merbut Birvan köyü mezkur nahiyeden alınarak ayni<br />

vilayetin Geban kazasına ilhak edilmiştir.<br />

10 Aralık Yalova kaymakamlığına<br />

Şefik Bey atanmıştır.<br />

10 Aralık Zekat, fitre, kurban derisi<br />

ve sakatatlarının Türk<br />

Tayare Cemiyetine verilmesi<br />

için camilerde vaazlarda<br />

halka bu yönde teşvikte<br />

bulunulmasına karar<br />

verilmiştir.<br />

11 Aralık Komşusunu av tüfeği ile<br />

vuran Koca İsmail namı diğer<br />

Ayaşlı oğullarından İbrahim<br />

oğlu Halil ölüm cezasına<br />

çarptırılmıştır.<br />

11 Aralık Trabzon Valiliğine Ali Galip<br />

Bey tayin olmuştur.<br />

12 Aralık Başvekil İsmet Paşa'mn paranın<br />

kıymetinin yükseltilmesi<br />

hakkında TBMM'de<br />

konuşması ve Kabine'ye<br />

güvenoyu<br />

Diğer ölüm cezalan :<br />

5.12.1929 tarihli TBMM karan (16 Kanunuevvel<br />

1929 tarih ve 1372 sayılı RG) ile Şişli oğullarından<br />

Yakuboğlu Ali ölüm cezasına çarptınlmıştır. (Tosya'da<br />

bir kadına tecavüz etmeğe çalışırken, kadının<br />

karşı gelmesi üzerine 30 yerinden kadın bıçaklayarak<br />

öldürmekten suçlu).<br />

14.12.1929 tarihli TBMM karan (21 Kanunuevvel<br />

1929 tarih ve 1376 sayılı RG): Siverekli<br />

Hacıeyüpoğullarından Mehmet Suphi ölüm cezasına<br />

çarptınlmıştır (Askerlikte iki kişi öldürmekten suçlu).<br />

14.12.1929 TBMM karan (22 Kanunuevvel 1929 tarih<br />

ve 1377 sayılı RG): Safranbolu'nun Ovatintin köyünden<br />

Fevzioğlu kara Hazım ve Mustafa oğlu Halil,<br />

adam öldürmekten dolayı ölüm cezasına çarptınlmıştır.<br />

8.4.1929 tarihli TBMM karan ile Kilisli Hüseyin Ali<br />

oğlu Mehmed'in idamına karar verildi.<br />

30.3.1929 tarihli TBMM karan ile Aydın'ın Kozalaklı<br />

köyünden Bahri oğlu Memed'in idamına karar verildi.<br />

(taamüden adam öldürmekten suçlu).<br />

12.1.1929 tarihli TBMM kararı ile Tokad'ın Ovacık<br />

Köyünden Pehlivanoğullarından Mehmet oğlu Şaban'ın<br />

idamı onaylanmıştır.<br />

3.1.1929 tarihli TBMM karan ile Kastamonu'nun<br />

Akdoğan köyünden Mehmet Ali'nin idamı onaylandı<br />

(kız kaçırmaya çalışırken adam öldürme).<br />

Paranın kıymetini yükseltmek için alınacak tedbirlerle<br />

ilgili olarak İcra Vekilleri Heyetine güven oyu verilmiştir.<br />

Y. 9<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

RG 10<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

RG 10<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

51..0.0.0<br />

/3.17..21.<br />

RG 11<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

6.54.. 19./<br />

8535/71-<br />

338<br />

RG 14<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

1929 Yılı 97

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Aralık İktisadi seferberlik ilan<br />

edilmiştir.<br />

13 Aralık Moskova Büyükelçiliği'ne<br />

Hüseyin Ragıp ile Bükreş<br />

Elçiliği'ne Ziraat Vekili eski<br />

Manisa Milletvekili Sabri<br />

Bey tayin olmuştur.<br />

13 Aralık Sovyet Harici Komiser Vekili<br />

Karahan <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldi.<br />

14 Aralık 801 numaralı sinni mükellefiyet<br />

dahilinde bulunanların<br />

silahsız hizmeti mucip<br />

arızai vücudiyelerinin tedavisi<br />

hakkındaki kanunun<br />

ikinci maddesinin tefsiri.<br />

14 Aralık Bazı hakimlik, savcılık ve<br />

üyeliklere tayinler yapılmıştır.<br />

14 Aralık Bazı ordu ve kolordu Komutanlıklarına<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

14 Aralık Gümrük Muafiyetine ait<br />

bazı hususi kanunların<br />

mer'iyetlerinin devam edip<br />

etmeyeceğinin tefsiri.<br />

14 Aralık Muamele vergisi kanununun<br />

üçüncü maddesinin birinci<br />

fıkrasının tefsiri yapılmıştır.<br />

16 Aralık Darülfünün Divanı, fen,<br />

edebiyat, tıp, hukuk ve ilahiyat<br />

fakültelerindeki toplam<br />

müderris sayısını<br />

146'dan 98'e indirdi.<br />

16 Aralık Mustafa Kemal Paşa Yalova'dan<br />

<strong>Ankara</strong>'ya geldi.<br />

16 Aralık Polis müdürlüklerine atamalar<br />

yapılmıştır.<br />

17 Aralık Bafra kaymakamı Süleyman<br />

Sun Bakanlık emrine<br />

alınmıştır.<br />

98 Yönetim Zamandizini<br />

Haberde, Türk kızlarının ipekli giymekten men olmuş<br />

olduğu, herkesin istisnasız yerli malı kullanacağı<br />

duyurulmaktadır.<br />

Parasız cerrahi müdahale gerektiren durumlarda, hastanın<br />

yattığı süre içerisinde beslenmesi de ücretsizdir.<br />

İthal, imal, satın alma, satış ve ihracından yalnız biri<br />

tekel altında bulunan maddelerin, ithal, imal, satın<br />

alma, satış ve ihraçlarında muamele vergisine tabi<br />

olmayacağına dair tefsir.<br />

Trabzon Polis Müdürlüğüne Bahri Bey ve Eskişehir<br />

Polis Müdürlüğüne Mustafa Nuri Bey; Diyarbekir<br />

Polis Müdürlüğüne Sait Bey; Kars Polis Müdürlüğüne<br />

Sami Bey nakledilmiştir.<br />

Y 13<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:30..1<br />

8.1.2/2.15..<br />

30./7680<br />

/107-48<br />

ATDK<br />

Düştür:<br />

Tertip: 3<br />

Cilt: 11<br />

Sayfa: 31;<br />

RG 22<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.36.-4. /<br />

3743<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.36..5. /<br />

3744<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertip, Cilt<br />

11, s. 32;<br />

RG 22<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

Tertip, Cilt<br />

11, s. 32;<br />

RG 22<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BÜK<br />

ATDK<br />

RG 16<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.36..11./<br />

3752

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Aralık Riyo de Janero Elçiliğine<br />

Ali Bey (Lahi maslahatgüzarı)<br />

tayin edilmiştir.<br />

17 Aralık Türkiye ile Sovyet Rusya<br />

arasında 1925'de Paris'te<br />

imzalanan "Dostluk ve Tarafsızlık<br />

Antlaşmasının<br />

uzatılması hakkında Protokol<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

18 Aralık Askeri Temyiz Divanı üyeliğine<br />

Ferik Ömer Fahrettin<br />

Paşa'nın tayini.<br />

18 Aralık Karapınar Müstahsilleri ttibar<br />

Kooperatif Bankası;<br />

Reşadiye Müstahsilleri İtibar<br />

Kooperatif Bankası,<br />

Erbeyli Müstahsilleri İtibar<br />

Kooperatifi Bankası kurulmuştur.<br />

18 Aralık Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyeti Mustafa Kemal<br />

Paşa'nın himayesinde kuruldu.<br />

Cemiyetin başkanlığına<br />

TBMM başkanı Kâzım<br />

Paşa getirildi.<br />

18 Aralık Askerlere ait irtikap ve rüşvet<br />

hakkında kanun teklifi<br />

18 Aralık Veremle Mücadele Demeği<br />

kamu yararına dernek olarak<br />

kabul edilmiştir.<br />

21 Aralık Bağdat Başkonsolosluğu'na<br />

Talat Kayaalp'in tayini<br />

Kurucuları arasında Celal Bey (Bayar), Hasan Bey<br />

(Saka) gibi isimler bulunmaktadır. On yıl sonra Cemiyetin<br />

adı Ulusal Ekonomi ve Artırma Kurumu olarak<br />

değişti. Bu kurum, daha sonra 1955 yılında Türk<br />

İktisat Cemiyeti ile birlikte Türkiye Ekonomi Kurumunu<br />

meydana getirdi.<br />

Cemiyetin kuruluş amacı, 1929 krizinin etkilerini hafifletmek,<br />

israfla mücadele ederek tasarruf ve yerli<br />

malı kullanımını özendirmekti. Ayrıca, ulusal iktisadi<br />

sorunları teşhis edip çözümü için hükümeti uyarmak<br />

da amaçları arasında yer alıyordu.<br />

21 Aralık İdari sınır değişikliği Cihanbeyli kazasına bağlı merbut Yunak nahiyesi<br />

mezkur kazadan alınarak Akşehir kazasına ve Konya<br />

merkez kazasına merbut Mürselefendi nahiyesi Cihanbeyli<br />

kazasına geçirilmiştir. Bu kaza merkezi<br />

Mürselefendi nahiyesinin merkezi olan İnevine ve bu<br />

nahiye merkezi de Böğrüdelik namiyle yadedilmek<br />

üzere Cihanbeyli kazasının merkezi bulunan<br />

Reşadiyeye naklolunmuştur.<br />

RG 17<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

ATDK;<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30..18.127<br />

7.61..17./<br />

8673/<br />

39-106<br />

RG 18<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

7.62.10.<br />

8686<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

7.62.. 12.<br />

/8688 / 80-<br />

22<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

52373/<br />

3766<br />

RG 21<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

1929 Yılı 99

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Aralık Gaziantep Polis Müdürlüğüne<br />

Şerif Nimet Bey tayin<br />

edilmiştir.<br />

21 Aralık Türkiye ile İrlanda arasında<br />

geçici ticaret antlaşması<br />

imzalandı.<br />

23 Aralık Başbakanlık müsteşarlığı,<br />

devlet işlemlerinde eski yazı<br />

ile yapılacak başvuruların<br />

okunmadan iptal edileceğini<br />

bildiren bir genelge<br />

yayımladı.<br />

23 Aralık İdari sınır değişikliği Kırşehir'in Avanos Kazasına bağlı Karafakılı,<br />

Yağlıkebir, Eskiviran köyleri Yozgat'ın Boğazlıyan<br />

kazasına bağlanmıştır.<br />

23 Aralık Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti<br />

ile Bulgar Krallığı<br />

arasında akdolunan iadei<br />

mücrimin mukavelesi <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

23 Aralık Türkiye ile Bulgaristan arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da Suçluların<br />

ladesi Antlaşması imzalandı.<br />

24 Aralık Gümrük Tarife Kanununun<br />

31 inci maddesinin tadiline<br />

dair Kanun yayımlandı.<br />

24 Aralık Gümrük Tarife kanunun<br />

31. maddesinin tadiline dair<br />

1535 sayılı kanun<br />

25 Aralık Gazeteci Behçet Bey tevkif<br />

edildi.<br />

24 Aralık Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Uruguay Cumhuriyeti arasında<br />

aktolunan dostluk<br />

mukavelenamesinin tasdiki<br />

hakkında kanun<br />

25 Aralık 8711 No'lu Gayri mübadil<br />

Türklere Yunan Emvalinden<br />

Tevziat icrası hakkındaki<br />

6 Haziran 1928 tarihli<br />

talimatnamenin 17nci maddesinin<br />

tadiline dair kararname<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

TBMM'de onaylanması: 26 Mayıs 1930<br />

1 Teşrinievvel 1929 tarihinden itibaren milli hududa<br />

giren muhacirlerden 8 Haziran 1929 tarih ve 1499<br />

numaralı Gümrük resimlerinden 31 Mayıs 1926 tarih<br />

ve 885 numaralı İskan Kanunu mucibince muaf olan<br />

kısmı, bu kanunun neşri tarihinden itibaren bir sene<br />

zarfında müracaat etmek şartı ile sahiplerine iade edilir.<br />

Resimli Ay Dergisi yazı işleri müdürü Behçet Bey,<br />

Nazım Hikmet'in "sesini kaybeden şehir" adlı şiiri<br />

nedeniyle tutuklanmıştır.<br />

ladesi gerektiği halde, henüz Yunan hükümetince sahiplerine<br />

iade edilmemiş arazi sahiplerinin hakları<br />

hakkında.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

52.36.. 14./<br />

3756<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

52.37..11/<br />

3776<br />

TCAMA<br />

ATDK<br />

RG 24<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BULMAÇ<br />

Y. 26<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

RG 24<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

11, s. 43.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Aralık Çalışan Türk köylüsüne işleyebileceği<br />

kadar toprak<br />

sağlamaya dair kanunun<br />

Muğla vilayetinde uygulanmasına<br />

başlanmıştır.<br />

25 Aralık Danıştay üyelerinden<br />

Asım'a isnat olunan kanuna<br />

aykırı hareketinden dolayı<br />

hakkında icra edilen tahkikat<br />

neticesinde meni<br />

muhakemesine karar<br />

verilmiştir.<br />

25 Aralık Feshane ve Hereke Mensucat<br />

Fabrikası'nın ıslahı için<br />

Almanya'dan iki uzman getirilmesine<br />

karar verilmiştir.<br />

25 Aralık Hukuk Usulü Muhakemeleri<br />

kanununun 573üncü<br />

maddesine bir fıkra ilavesine<br />

dair kanun yayımlandı.<br />

25 Aralık Merinos koyunlarını hastalıktan<br />

korumak için. Bölge<br />

Müfettişliği kurulmasına<br />

karar verildi.<br />

25 Aralık Müzayede, Münakaşa ve<br />

İhalat kanununun altıncı<br />

maddesinin tadiline dair<br />

kanun<br />

25 Aralık Ordunun levazım ve topçu<br />

işlerinde çalıştırılacak yabancı<br />

uzmanların çağrılmaları.<br />

25 Aralık Saimbeyli, Palu, Ahlat ve<br />

Gediz kaymakamlıklarına<br />

Nurettin Nami, İzzet ve<br />

Mahir Beylerin tayini yapılmıştır.<br />

25 Aralık Ünye kaymakamı Besim<br />

bakanlık emrine alınmıştır.<br />

26 Aralık Hususi orman sahiplerinden<br />

ve müteahhitlerden alınan<br />

amenajman paralarının<br />

sarfı hakkında Kanun kabul<br />

edildi.<br />

Orman müteahhitlerinden ve orman sahiplerinden<br />

alınan amenajman ve teşçir paralan gelir bütçesinde<br />

açılacak özel bir fasla irat kayıt, diğer taraftan iktisat<br />

Vekaleti bütçesinin amenajman ve teşçir faslına tahsisat<br />

olarak ilave ve sarfolunur.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

7.63..4./<br />

8701 /<br />

216-64<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

11.68..1.<br />

/1023<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

7.62.14./<br />

8690 / 69-<br />

32<br />

RG 25<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

7.62..16. /<br />

8693 /<br />

219-30<br />

RG 25<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/7.63..I8./<br />

8715 /241-<br />

13<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

52.37..15./<br />

3782<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

52.37..16./<br />

3783<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

11, s. 46;<br />

RG 7<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

1929 Yılı 101

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Aralık Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyeti'nin gayesinin halka<br />

tanıtılması için minarelere<br />

mahya asılması ve camilerde<br />

bu kanunun halka<br />

anlatılması.<br />

26 Aralık Ticaret Muahedesi akteden<br />

memleketlerden gelecek pirinçlerin<br />

istihlak resmi<br />

hakkında tefsire mahal olmadığına<br />

dair Heyeti<br />

Umumiye Karan<br />

26 Aralık Zabitan ve askeri memurlar<br />

maaşatı hakkındaki 1453<br />

numaralı kanunun tefsiri<br />

28 Aralık 28 Mayıs 1928 tarih ve<br />

1324 numaralı Damga<br />

Resmi Kanununun on<br />

üçüncü maddesinin sekizinci<br />

fıkrasının tadiline dair<br />

kanun yayımlandı.<br />

28 Aralık Irak Elçisi Rauf Bey'in<br />

Çankaya'da itimatnamesini<br />

takdim merasimi ve Elçinin<br />

söylevine Mustafa Kemal<br />

Paşa'nm cevap konuşması<br />

28 Aralık Maaş kanununun 8inci<br />

maddesinin tadiline dair<br />

kanun yayımlandı.<br />

28 Aralık Emin Türk Bey (Eliçin) tutuklandı.<br />

28 Aralık Teşviki Sanayi Kanununun<br />

26 ve 42 inci maddelerinin<br />

tadili hakkında kanun<br />

30 Aralık Brüksel'de toplanan milletler<br />

arasındaki telgraf konferansında<br />

kabul edilen kararlar,<br />

1546 numaralı kanun<br />

ile TBMM'de onaylanmıştır.<br />

102 Yönetim Zamandizini<br />

Cemiyet, Mustafa Kemal Paşa'nın himayesinde 18<br />

Aralık 1929 tarihinde kurulmuştur.<br />

1 Teşrinievvel 1929 tarihinden itibaren yürürlüğe giren<br />

1499 numaralı yeni gümrük tarife kanunu, istihlak<br />

resmine dair olan 15 Nisan 1338 tarihli kanun<br />

hükmünü ilga etmiştir. Ancak, 1499 numaralı kanunun<br />

geçici maddesiyle, kendileriyle ticaret antlaşması<br />

yapılmış devletlerin, şeker ve şekerli mevat ile petrol,<br />

benzin ve müştakkatından mukavelename müddetlerinin<br />

bitimine kadar eski tarifeye göre gümrük ve istihlak<br />

vergisi ile her kilosundan ayrıca 8 kuruş inhisar<br />

resmi alınmasına devam etmeye yetkili olduğuna<br />

dair.<br />

Müstahkem mevki kumandalığı yapmış olan mirlivalara<br />

da üçüncü derece maaşı verilir.<br />

20 Haziran 1927 tarih ve 1108 numaralı Maaş Kanunun<br />

8. maddesi değiştirilmiştir.<br />

Resimli Ay dergisinde yayımlanan "Köyümde Neler<br />

Gördüm?" başlıklı yazının yazan.<br />

Sinai bir müessenin devrinde, o müessesenin sahip<br />

olduğu izin ve muafiyetlerin de yeni sahibine intikal<br />

edeceği ile ilgili.<br />

Milletler arası telgraf konferansı 10 Eylül 1928 tarihinde<br />

Brüksel'de toplanmıştır.<br />

BCA:<br />

51..0.0.0<br />

/3.17..23.<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

11, s. 47;<br />

RG 2<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

tertip, Cilt<br />

11, s. 46;<br />

RG 2 Kanunusani<br />

1930<br />

RG 28<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

ATDK<br />

RG 28<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

BÜK<br />

RG 28<br />

Kanunuevvel<br />

1929<br />

Düstur,<br />

Üçüncü<br />

tertip. Cilt<br />

11, s. 48;<br />

RG 11 Kanunusani<br />

1930

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Aralık 1928 Senesine Mahsus Kitap, Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü tarafından<br />

Olarak Vilayet Umumi hazırlanmıştır. 1317 sayfadan oluşan kitap, Dahiliye<br />

Meclisleri Tarafından Tan- Vekaleti yayını olarak çıkmıştır.<br />

zim Olunup Tasdiki Aliye<br />

İktiran Eden Hususi İdare<br />

Bütçeleri adlı kitap çıktı.<br />

31 Aralık 1929 ödemeler dengesi ile<br />

ilgili Ali İktisat Meclisi'nin<br />

hazırladığı rapor.<br />

31 Aralık Türk Hanımları Esirgeme<br />

Demeği'ne yapılacak nakdi<br />

yardım ve derneğin kamuya<br />

yararlı derneklerden sayılabileceğine<br />

dair karar.<br />

Dahiliye Vekaleti Kıdem<br />

Mecmuası yayımlandı.<br />

Hapishaneler İçişleri Bakanlığından<br />

alınıp Adalet<br />

Bakanlığına devredildi.<br />

İdare Taksimatı-Umum<br />

İdare Taksimatı Cetveli-<br />

Vilayetlerin İdare Taksimatı<br />

adlı kitap çıktı.<br />

Haz: Memurin Umum Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong>, 43 s.<br />

Yedigün Basımevi, Dahiliye Vekaleti<br />

Hapishaneler, 1929 mali yılı bütçesi ile Adalet Bakanlığı'na<br />

devredildi; bunların idaresine ait 1721 sayılı<br />

Kanuna göre hapishanelerin emniyet ve muhafazasını<br />

temin vazifesi de Adalet Bakanlığı'na bırakıldı.<br />

Haz: Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong>,<br />

168 s. Köy Hocası Basımevi Dahiliye Vekaleti Yayını.<br />

İdare Taksimatı-Vilayetler- Haz: Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong>,<br />

Kazalar-Nahiyeler adlı ki- 40 s. Dahiliye Vekaleti Yayını.<br />

tap çıktı.<br />

Vilayetler İdaresi Kanunu<br />

kitabı çıktı.<br />

Haz: Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong>,<br />

122 s. Dahiliye Vekaleti Yayını.<br />

YK<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

26.152..6. /<br />

236<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

80.526..3. /<br />

8023<br />

YK<br />

U.<br />

YK<br />

YK<br />

YK<br />

1929 Yılı 103

KAYNAKÇA<br />

AKŞİN, Sina, Türkiye'nin Yakın Tarihi, İmaj Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1996.<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi, http://www.boun.edu.tr<br />

BORAT AV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1974.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong>, 2006, (10. Baskı).<br />

ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi, 1900-1960, İmge Yayınları, <strong>Ankara</strong>,<br />

2003.<br />

GÖRELİ, İsmail Hakkı, İl İdaresi, A.Ü: SBF yayınları, <strong>Ankara</strong>, 1952.<br />

İçişleri bakanlığı, Yayın Katalogu (1928-1983), A.Ü SBF ve Basın Yayın Yüksek Okulu<br />

Basımevi, 1983.<br />

KEYDER, Çağlar, Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye (1923-1929), Yurt Yayınlan, İstanbul,<br />

1975.<br />

KEYDER, Çağlar, Türkiye Demokrasisinin Ekonomi Politiği, İrvin Cemil Schick ve E.<br />

Ahmet Tonak (der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınlan, İstanbul, 1992.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi: 1918-1939, Türk İnkılap Tarihi<br />

Enstitüsü Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1973.<br />

KONGAR, Emre, İmparatorluktan Günümüze Türkiye'nin Toplumsal Yapısı, Remzi<br />

Kitabevi, İstanbul, 1997. (lO.basım).<br />

KURUÇ, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 1. Cilt (1929-1932), AÜSBF Yayını,<br />

No: 569, <strong>Ankara</strong>, 1988.<br />

MAKAL, Ahmet, Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri 1920-1946, İmge<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

OKUTAN, M. Çağatay, Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları, İstanbul Bilgi <strong>Üniversitesi</strong><br />

Yayınlan, İstanbul, 2004.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong>,<br />

1975.<br />

ÖZ, Esat, Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım (1923-45), Gündoğan Yayınlan, <strong>Ankara</strong>,<br />

1992.<br />

ÖZAKMAN, Turgut, Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi, Bilgi Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

TEZEL, Yahya Sezai, " '1934 Sanayi Programı' ve Türkiye'de 'İktisadi Devletçilik'in Tarihindeki<br />

Yeri" Görüş Dergisi, sayı 12, 1993 (online erişim:<br />

http://www.geocities.com/vstezel/articles/tusiad.html.)<br />

http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler (Erişim Tarihi: 11.11.2005)<br />

TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

TOPUZ, Hıfzı, 100 Soruda Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınları, İstanbul, 1996.<br />

TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti yönetiminin Kurulması 1923-1931,<br />

Tarih Vakfı, İstanbul, 4 Baskı, 2005.<br />

104 Yönetim Zamandizini

Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı; Matbuat Umum Müdürlüğü 1929-1930 .İstanbul,<br />

Devlet Matbaası, 1930.<br />

UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut <strong>Kitaplar</strong>ı, İstanbul<br />

1999.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi, 1929 yılı<br />

Yarın Gazetesi, 1929 yılı<br />

Kanunlar ve Resmi Belgeler<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi) ZC, 1929<br />

Resmi Gazete (RG), 1929<br />

Düstur, Üçüncü Tertip Cilt 10 ve 11<br />

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi<br />

1929 Yılı 105

1930: MUHALEFET ve BELEDİYELER YILI<br />

Nuray Ertürk KESKİN*<br />

Yedi yaşındaki Cumhuriyet, 1930 yılına kapitalist dünya ekonomisini çöküşün<br />

eşiğine getiren iktisadi krizin ülkeye yansıyan etkileriyle girdi. Gazetelerde<br />

"memlekette umumi bir buhran var" haberleri ile başlayan yeni yıl, Menemen<br />

olayı nedeniyle bir ilçe, iki il merkezinde ilan edilen sıkıyönetim karan ile sona<br />

erdi. Mustafa Kemal'in, Kasım ayının ikinci yarısında çıktığı yurt gezisi sırasında,<br />

umumi katibine söylediği sözler, bütün gerçekliğiyle 1930 Türkiyesini anlatmaktadır:<br />

1<br />

Bunalıyorum çocuk, büyük bir ısdırap içinde bunalıyorum. Görüyorsun ya, her gittiğimiz<br />

yerde mütemadiyen dert, şikayet dinliyoruz. Her taraf derin bir yokluk,<br />

maddi manevi perişanlık içinde. Ferahlatıcı çok az şeye rastlıyoruz. Memleketin<br />

hakiki durumu ne yazık ki bu.<br />

Dünya genelinde yaşanan iktisadi kriz ortamında, savaştan yeni çıkmış bir<br />

ülkede yaşam koşulları daha da güçleşirken, hükümetin hemen hemen her uygulaması<br />

ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Bu eleştiri ortamında, çok partili siyasi<br />

hayata geçiş denemesi yapılmış ve Ağustos ayında Serbest Cumhuriyet Fırkası<br />

(SCF) kurulmuştur. Yeni fırkanın programı ile söylemini destekleyenler güçlü<br />

bir muhalefet oluşturmuştur. Bu yıl içerisinde Yarın, Son Posta, Hür Adam,<br />

Hizmet, Yeni Asır gibi muhalif gazetelerin hükümete yönelik ağır eleştirilerde<br />

bulunduğu görülmektedir. 1930 yılı, 'hükümet uygulamalarına karşı muhalefet'<br />

özelliği ağır basan bir dönemdir.<br />

Diğer yandan 1930 yılı devletin merkezde ve yerelde örgütlenmesi açısından<br />

önemli özellikler sergilemektedir. Yıla damgasını vuran yönetsel özellik<br />

'belediye örgütlenmesi'dir. Belediyeleri konu alan çok sayıda düzenleme ile<br />

yetmişbeş yıl uygulamada kalacak 1580 sayılı Belediye Kanunu ve cumhuriyetin<br />

ilk çok partili yerel seçimleri bu yıla aittir. 2 Belediyeler dışında, yılın yönetsel<br />

örgütlenme açısından bir diğer önemli özelliği ise 'nahiyeleşme politikası'dır.<br />

Bu yazı, Cumhuriyet dönemi devlet yapılanmasının 1930 yılında sahip olduğu<br />

başlıca kuruluş ve işleyiş özellikleri üzerine bir değerlendirme yapmayı<br />

amaçlamaktadır. 1930'a ait yönetim gerçeği dönemin iktisadi, toplumsal, siyasi<br />

koşullan ve uluslararası ortam bağlamında ele alınacaktır.<br />

Ar. Gör., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Sosyal Bilimler Enstitüsü.<br />

1 Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam I, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968, s. 379.<br />

2 7 Aralık 2004 tarih ve 5272 sayılı Belediye Kanunu'yla, 3 Nisan 1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye<br />

Kanunu ve bu kanunun ek ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır. 5272 sayılı Belediye<br />

Kanunu ise 3 Temmuz 2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

(RG: 13.7.2005, 25874)<br />

1930 Yılı 107

MUHALEFET YILI<br />

1930 yılı, genç Cumhuriyet'in siyasal tarihinde bir serbestlik dönemi olarak<br />

tanımlanabilir. Artan iktisadi ve toplumsal sorunlar karşısında alınabilecek tek<br />

doğru ve etkili önlemin çok partili siyasi hayat olacağı inancıyla Ağustos ayının<br />

ilk haftasında Paris Büyükelçisi Fethi (Okyar) Bey'in "Serbest Cumhuriyet Fırkası"<br />

adında bir parti kurması kararlaştırılmıştır. 3 SCF'nin ardından, biri Edirne'de<br />

(Türkiye Cumhuriyeti Amele ve Çiftçi Fırkası), diğeri Adana'da (Ahali<br />

Cumhuriyet Fırkası) olmak üzere iki parti daha kurulmuştur. Ne var ki bu serbestlik<br />

dönemi yalnızca üç ay sürmüş, Kasım ayının ortalarına gelindiğinde<br />

SCF'nin kapatılmasıyla tekrar tek partili sisteme dönülmüştür.<br />

Liberal esaslara dayanan SCF programı özel girişime ağırlık verilmesi, tekellerin<br />

kaldırılması, yabancı sermaye girişinin teşvik edilmesi, vergilerin azaltılması<br />

gibi ilkelerden oluşmaktadır. Serbest Fırka'nın eleştirileri, 'şimendifer<br />

politikası'nda somutlaşan aşın devlet harcamalarını, tekelleri, vergileri ve devlet<br />

ihalelerini hedef almaktadır. Korkut Boratav, bu eleştirilerin ilk kez bir hükümet<br />

politikası olarak devletçiliğin ortaya konmasına, savunulmasına ve tanımlanmasına<br />

yol açtığını belirtmektedir. 4 Demiryolu Sivas'a ulaştığında, 31 Ağustos tarihli<br />

Yarın Gazetesi'nde yer alan haberde bu eleştiriler şu şekilde dile getirilmektedir:<br />

Resmi açılış devletlilerini Sivas'a ulaştıran tren kazanlarında Türk hazinesini yaktı.<br />

Bacalarından kıvılcımlanan altınlar müteahhit torbalarını doldurdu. Şimendifere<br />

evet, fakat böyle değil.<br />

Bu sene içinde iktidara karşı muhalefet niteliği taşıyan iki önemli gazete<br />

vardır: Arif Oruç'un Yarın Gazetesi ile Zekeriya Sertel'in yazı işleri müdürlüğünü<br />

yaptığı Selim Ragıp Emeç'in Son Posta Gazetesi. Bu gazeteler hükümetin<br />

uygulamalarına muhalif olanlar arasında büyük rağbet görmüştür. 1930'a özgü<br />

muhalefet ortamı, haftalık mizah gazetesi Akbaba'da 21 Ağustos'ta yayımlanan<br />

"Herkes Muhalif' başlıklı yazıda Yusuf Ziya Ortaç tarafından şu şekilde özetlenmektedir:<br />

5<br />

Evet, herkes muhalif...Hangi tanıdığa rasgelsem, hangi gazeteyi okusam, şimendifer<br />

siyasetine muhalif, iktisadi tedbirlere muhalif, hasılı hükümetin bütün icraatına<br />

muhalif ve yeni fırkanın teşekkülünden memnun...Meğer bu şimendiferleri kimse<br />

istemiyormuş, meğer bu vergilerden herkes müşteki imiş. Meğer bu yapılan işlere<br />

bütün tanıdıklarım ve tanımadıklarım aleyhtarmış...Borusu ötmeyen aferist 6 mem-<br />

3 Serbest Fırka'nın kuruluşu ve faaliyetleri için: Ahmet Ağaoğlu, Serbest Fırka Hatıraları, İletişim,<br />

İstanbul 1994; Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam: Mustafa Kemal (Cilt 3: 1922-1938),<br />

Remzi Kitabevi, istanbul 1966; Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam 1, Remzi Kitabevi, İstanbul<br />

1968.<br />

4 Korkut Boratav, Türkiye 'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1974, s. 49.<br />

5 Yusuf Ziya Ortaç, "Herkes Muhalif', Akbaba, 21 Ağustos 1930.<br />

6 Fransızcada "çıkarcı" anlamına gelen "affairiste" sözcüğü, devletin sunduğu ayrıcalık ve imkanlardan<br />

yararlanarak kendi çıkarlarını koruyan, yolsuzluklara karışan bürokrat ya da siyasetçilere<br />

verilen isimdir. Kuruluşunu izleyen yıllarda yerli ve yabancı sermaye ile siyasi iktidar<br />

arasındaki bütünleşme süreci üzerinde aktif bir rol oynayan İş Bankası ile ilişkili politikacılar<br />

"İş Bankası grubu" ya da "aferistler" olarak adlandırılmaktadır. Bkz: Korkut Boratav, agk, s.<br />

33.<br />

108 Yönetim Zamandizini

nun, tekkesi kapanan derviş memnun, külah kapamayan haris memnun, mebuslar<br />

memnun, yeni fırka memnun, eski fırka memnun, dostlar memnun, düşmanlar<br />

memnun...Hasılı kimi yalan, kimi sahi, fakat herkes muhalif, herkes memnun...<br />

Yıl boyu süren muhalefet hareketi ve hükümete yönelik eleştiriler, Eylül<br />

ayında İsmet İnönü'nün başbakanlıktan istifa etmesi ile sonuçlanmıştır. İsmet<br />

Paşa'nın, istifasından iki gün sonra, tekrar yeni kabineyi kurmakla görevlendirilmesi,<br />

muhalefet basınınca "SCF karşısında kabineyi gençleştirmek ve güçlendirmek<br />

isteği" olarak yorumlanmıştır. Beyrut'ta çıkan 'El'Ahrar' Gazetesi'nde, 1<br />

Ekim'de yayımlanan "Türkiye Kabinesinin Değiştirilmesinde Ne Hikmet Var?"<br />

başlıklı makalede ise "bu değişiklik meselesindeki hikmeti Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

riyaseticumhur makamında kalmaya masruf olan rağbet ve arzusunda"<br />

aramak gerektiği ileri sürülmüştür.<br />

İsmet Paşa, 27 Eylül 1930'da beşinci Cumhuriyet Hükümeti'ni kurmuş ve<br />

Hükümet 2 Ekim 1930'da güvenoyu almıştır. Kabinede Adliye, Milli Müdafaa,<br />

Maarif, Nafıa ve İktisat vekaletlerine yeni isimler getirilirken, Dahiliye, Hariciye,<br />

Maliye ile Sıhhat ve İçtimai Muavenet vekillerinin değişmediği görülmektedir.<br />

1 Kasım 1927 - 27 Eylül 1930 arasında görev yapmış olan hükümet ile 4<br />

Mayıs 193l'e kadar görevde kalacak olan yeni hükümetin üyeleri Ek-l'dedir. 7<br />

'ILIMLI DEVLETÇİ' İKTİSADİ POLİTİKAYA GEÇİŞ<br />

1930 yılı, 'devletçi iktisat politikası'nın egemen olduğu döneme 'geçiş'i<br />

temsil etmektedir. 8 Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu, Ticarette Tağşişin<br />

Men'i (hile ve aldatmanın yasaklanması) ve İhracatın Murakabesi (denetlenmesi)<br />

Kanunu, İnhisarlar (tekel) Kanunu ile Merkez Bankası Kanunu gibi<br />

'korumacı' kanunlar 1930 yılında kabul edildiği gibi, devletçiliğin resmi iktisadi<br />

politikayı nitelendiren bir terim olarak ortaya atılması da bu yıla rastlar. Gerçekte<br />

aynı dönemde bütün devletler, "ulusal piyasalarını ve paralarını dünya ekonomisindeki<br />

kasırgaya karşı korumak" için 'devletçi' ve 'müdahaleci' politikalar<br />

uygulamaya başlamışlardı. 9 30 Ağustos 1930'da Sivas'ta, <strong>Ankara</strong>-Sivas demiryolunun<br />

açılışını yapan İsmet İnönü, burada yaptığı konuşmada hükümetin iktisat<br />

politikasına karşı eleştirilere cevap verirken, gelecek yıllarda izlenecek devletçi<br />

politikanın işaretlerini de vermiştir. 'Devletçilik' kavramı resmen ilk kez bu<br />

konuşmada dile getirilmiştir: 10<br />

http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler (Erişim Tarihi: 11.11.2005)<br />

Boratav'a göre, 1930-31 yılları devletçi iktisat politikasının hakim olduğu döneme geçişi temsil<br />

etse de, 1932 yılına kadar devletçilik içeriği olmayan boş bir sözcükten ibaret kalmıştır. Korkut<br />

Boratav, agk, s. 18.<br />

9 Eric Hobsbawm, 1929 krizinin yarattığı ekonomik çöküş nedeniyle eski tarz liberalizmin de<br />

ölüme mahkum olduğunu belirtmektedir. Hobsbawm'ın döneme ilişkin değerlendirmesi için<br />

bkz: Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl (1914-1991): Aşırılıklar Çağı, (Çev. Yavuz Alogan),<br />

Sarmal, İstanbul 1996, s. 111-138.<br />

10 Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Politikada 45 Yıl, Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong> 1968, s. 97 ve İsmet<br />

Paşa'nın Siyasi ve İçtimai Nutukları 1920-1933, <strong>Ankara</strong> 1933, s. 314-316'dan aktaran: Korkut<br />

Boratav, agk, s. 82.<br />

1930 Yılı 109

Liberalizm nazariyatı, bu memleketin güç anlayacağı bir şeydir. Biz iktisadiyatta<br />

hakikaten ılımlı devletçiyiz. Bizi bu yöne sevkeden bu memleketin ihtiyaç ve bu<br />

milletin fikri eğilimidir. Ilımlı devletçi olarak halkın eğilimlerine yetişemiyoruz diye<br />

kusurluyuz. Devletçilikten büsbütün vazgeçip, her nimeti sermayedarların faaliyetinden<br />

beklemeye yöneltmek, bu memleketin anlayacağı bir şey midir?...iktisadi<br />

devletçilik siyaseti bana her şeyden evvel, bir müdafaa vasıtası olarak kendi lüzumunu<br />

hissettirdi. Asırların ihmalini telafi, haksız tahribatı imar edecek yeni nizamın<br />

çetin şartlarına mukavemet edecek sağlam bir devlet bünyesi kurabilmek için<br />

her şeyden evvel, devleti iktisadiyatta yıpratacak amillerden kurtarmak lazım geliyordu.<br />

Demek ki iktisadiyatta devletçiliği biz, gelişme yolu takibedebilmek için de<br />

bir müdafaa vasıtası ve bu sebeble bir azimet noktası bir temel saymaya mecbur<br />

bulunuyoruz...Devletin teşkilat, vasıtaları, yardımı ve hatta doğrudan teşebbüsü<br />

olmaksızın memleket sanayinin kurulabilmesini ancak safdil olanlar düşünebilir.<br />

1930 yılında devletçilik politikası ile ulusal kalkınma anlayışını tamamlayan<br />

araç 'tasarruf ve 'yerli malı' mücadelesidir. Ocak ayında kurulan Milli İktisat<br />

ve Tasarruf Cemiyeti, bu mücadele kapsamında pek çok faaliyet - yerli mallan<br />

teşhir günü, milli sanayi sergisi, sanayi kongresi - düzenlemiştir. 11 Şubat<br />

ayında çıkarılan bir genelge ile kamu kurumlarının ihtiyacı olan malzemeler için<br />

Darphane Müdürlüğü'ne müracaat etmeleri ve gerekmedikçe dışardan mal alınmaması<br />

kararlaştırılmıştır. Resmi kurumlar tarafından kambiyo alımının düzenlenmesine<br />

ilişkin 2 Temmuz 1930 tarihli kararda tasarruf ve yerli malının önemi<br />

şu sözlerle vurgulanmaktadır: 12<br />

Memleketin bugünkü iktisadi ve mali vaziyetine göre ve cihan iktisat ve milliyet<br />

prensiplerine nazaran mümkün olduğu kadar tasarruf ve mümkün olduğu kadar<br />

yerli malı kullanmak gerekmektedir....bütçede tahsisatı olduğu halde tasarruf ve<br />

iktiba kabil olduğu halde sarf olunmayan her liranın hazineye kalması bir vatani<br />

borçtur. Diğer taraftan devlet bütçesinde bulunan bir paranın yerli malı haricine<br />

sarf olunması mecburiyeti karşısında kalan her memur kanunlar ahkamı dahilinde<br />

yerli malı atamaya kendini mecbur ve mükellef bilecektir. Ancak umumi ve şuuri<br />

olmak lazım gelen bu dikkatler sayesindedir ki milli istihsal ve iktisat himaye<br />

edilmiş ve milli paranın kıymeti müdafaa edilmiş olur.<br />

İktisadi açıdan yılın önemli olaylarından biri Kibrit ve Çakmak İnhisarı<br />

(Tekel) İşletmesi'nin 10 milyon dolarlık borç anlaşması ile "The American-<br />

Turkish Investment Company" adlı Amerikan şirketine devredilmesidir. Külçe<br />

altın olarak verilen borcun faizi % 6.5, vadesi 25 yıldır. Elde ettiği imtiyaz karşılığında,<br />

şirketin ayrıca her yıl 1.800 bin TL ödemesi kararlaştırılmıştır. Bu 1.800<br />

bin liradan borç taksitleri % 6.5 faizle düşülecek, geriye kalanı yıllık iki taksitle<br />

ödenecektir. Kanun 14 Haziran 1930'da TBMM'de 210 oyla kabul edilmiştir. Bu<br />

anlaşma ile sağlanan kredi Merkez Bankası'nın kuruluşunda kullanılmıştır.<br />

Yerli malı haftalarının ulusal kalkınmadaki rolü ile Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'nin çalışmalarına<br />

ilişkin bir değerlendirme için bkz: Doğan Duman, Ulusal Ekonominin Yapılanmasında<br />

Yerli Malı Haftaları, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir 2001.<br />

Resmi kurumlar tarafından kambiyo alımının düzenlenmesine ilişkin önlemler hakkındaki<br />

4.12.1929, 28.5.1930 tarih ve 8619/0512 sayılı kararnamelerin tadili hakkında 2.7.1930 tarih ve<br />

9682 sayılı kararname, RG:25.8.1930, 1579.<br />

110 Yönetim Zamandizini

KAMU MALİ YÖNETİMİ<br />

Türkiye'nin mali yapısının ıslahı ve Osmanlı borçlarının nasıl ödeneceği<br />

1930 yılının en önemli tartışma konulanndan biridir. Dayinler (alacaklı) Vekilleri<br />

ile Maliye Bakanı arasında yapılan çeşitli görüşmeler sonucunda, Dayinler<br />

Vekilleri Türkiye'nin mali durumunun düzeltilmesi için hükümetle ortak çalışmaya<br />

hazır olduklarını bildirmiştir.<br />

Osmanlı Borçları. Türkiye'nin Lozan'da üstlendiği Osmanlı borçlarını<br />

hangi şekilde ödeyeceği konusunda 1928 yılında bir sözleşme imzalanmıştır. 13<br />

Bu sözleşme gereğince, 19. yüzyılda kurulan ilk Duyunu Umumiye Meclisi 14<br />

yerine, alacaklıları temsil ve çıkarlarını korumak için "Duyunu Umumiye Meclisi"<br />

ve "Alacaklılar Meclisi" olmak üzere iki meclis kurulmuştur. Türkiye, 1912<br />

öncesindeki Osmanlı borçlannın % 62'sini, daha sonra alman borçların ise %<br />

73'ünü ödemeyi üstlenmiştir. Böylece 82.456.377 lirası ana para, kalanı faiz<br />

olan 107.528.461 altın lira borcun, 1 Haziran 1929'dan başlayarak, yıllık taksitlerle<br />

ödenmesi, yıllık taksitlerin de iki eşit miktara bölünmesi öngörülmüştür.<br />

1929'da yürürlüğe giren sözleşmeye göre, 25 Kasım 1929 ve 25 Mayıs 1930'da<br />

Osmanlı borçlannın iki taksiti zamanında ödenmiştir. 15 Ancak dönemin iktisadi<br />

koşullan ve Türk parasının değer kaybetmekte olması nedeniyle, Hükümet, Aralık<br />

ayında borçlar konusunu görüşmek üzere yabancı ülkelerde bulunan elçileri<br />

İstanbul'a çağırmıştır. Mali durum borç taksitlerinin ödenmesi için uygun olmadığından,<br />

bu konuda sergilenecek güçlü bir duruş karşısında dışardan nasıl bir<br />

tepki alınacağı öğrenilmek istenmiştir. Toplantıda aynca dışardan uygun şartla<br />

borç temininin mümkün olup olmadığı da görüşülmüştür.<br />

Mali Reform. Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli reform belgeleri arasında<br />

yer alan iki 'yabancı uzman raporu' 1930 yılında hazırlanmıştır. Türkiye'nin<br />

mali yönetimi üzerine hazırlanan bu raporlardan ilki Alman uzman Kari Müller<br />

tarafından yapılan bir incelemeye dayanmaktadır. Hükümet tarafından resmen<br />

açıklanmadan önce muhalefet gazetelerinde yayımlanmaya başlayan rapor, Türkiye'ye<br />

"sanayi yerine tanma önem vermeyi" ve "uzun vadeli dış borçlanmaya<br />

gitmeyi" tavsiye etmektedir. 16 Bu raporlardan ikincisi ise, Türkiye'nin mali durumunu<br />

Dayinler Vekilleri adına inceleyen Charles Rist'e aittir. Fransız iktisatçı<br />

Rist'in "Mali Durum ve Ödemeler Dengesi Üzerine Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ne<br />

Rapor" başlıklı incelemesi Eylül ayında yayımlanmıştır. Raporda yabancı<br />

sermayenin önemi ve dış kredi sağlanması gereği vurgulanmaktadır.<br />

M. Murat Baskıcı, "Lozan Barış Antlaşmasının Ekonomik ve Mali Hükümleri", Yaşayan Lozan,<br />

(Ed. Çağrı Erhan), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 2003, s. 353-356.<br />

14 Osmanlı Kamu Borçları İdare Meclisi, kamu yönetimindeki güncel özerklik eğilimini açıklamak<br />

amacıyla, bir karşılaştırma aracı olarak Birgül Ayman Güler tarafından incelenmiştir:<br />

Birgül A. Güler, "Yönetimde Özerklik Sorunu: Duyunu Umumiyei Osmanlı Meclisi İdaresi<br />

1881-1948", Memleket Siyaset Yönetim, Mayıs 2006/1, s. 97-119.<br />

15 M. Murat Baskıcı, agk, s. 353-356.<br />

16 Son Posta, 3 Ağustos 1930.<br />

1930 Yılı 111

Yabancı uzmanların "sanayi yerine tarım yapın" ve "sermayeniz yok borç<br />

alın" şeklinde özetlenebilecek önerileri, muhalif gazetelerin "şeker pahalılığı"<br />

konulu haberleri ile ilginç bir koşutluk sergilemektedir. 17 Son Posta Gazetesi'nde<br />

"ülkede bulunan iki şeker fabrikasının -Alpullu ve Uşak- son istatistiklere<br />

göre şeker ihtiyacının yalnızca onda birini temin edebildikleri, bu iki fabrikayı<br />

yaşatabilmek için halkın okka başına 30 kuruşa yakın fazla para verdiği" savunulmaktadır.<br />

Gazeteye göre, "şekerin pahalı olmasının nedeni memlekette yaşaması<br />

mümkün olmayan şeker sanayinin himayesine önem verilmesi ve bu fabrikaları<br />

besleyip büyütmek arzusudur." Son Posta Gazetesi 24 Ağustos'ta yayımlanan<br />

"İktisat Vekili Şakir Bey ve ortağı Hayri Bey nasıl zengin oldular"<br />

başlıklı haberde de, İktisat Vekili ile Alpullu Şeker Fabrikası Müdürü Hayri<br />

Bey'in, servetlerinin büyük bir kısmının şeker işi nedeniyle devlet harcamalarından<br />

kaynaklandığını yazmaktadır. Haber, her iki ismin de Alpullu Şeker Fabrikası<br />

ile ilişkileri üzerine çeşitli yolsuzluk iddiaları içermektedir. Böylece yabancı<br />

uzmanların "Türkiye'de sanayi gelişemez" tespiti ile muhalefetin pahalılık ve<br />

yolsuzluk iddiaları ile ördüğü "şekeri üretmeyelim, dışarıdan alalım" savı aynı<br />

tarihte gündeme getirilmektedir.<br />

Bütçe. Hükümet 1930 yılı bütçesini Ocak ayında meclise sunmuş, 19 Mayıs'ta<br />

Bütçe Kanunu kabul edilmiştir. 18 1930 mali senesi harcamaları<br />

222.646.523 lira, devlet bütçesine dahil dairelerin 1930 mali senesi harcamasına<br />

karşılık olan geliri ise 222.732.000 liradır. Bütçenin denkleştirildiği, hatta yaklaşık<br />

86.000 liralık bütçe fazlası olduğu görülmektedir. Bütçede en fazla pay ayrılan<br />

kalemler milli savunma, Duyunu Umumiye ve bayındırlık işleridir. Osmanlı<br />

döneminden kalan borçların kamu harcamaları açısından büyük bir kara delik<br />

oluşturduğu görülmektedir. Sağlık, içişleri ve eğitim ise bütçeden en az pay alan<br />

kalemlerdir. (Ek-2)<br />

İktisadi program ve tasarruf nedeniyle yıl içinde bütçede kimi değişiklikler<br />

yapılmış, yapılan değişiklik sonucunda 25.5 milyonluk bir tasarruf sağlanmıştır.<br />

Bütçeden yapılan kesintinin büyük bölümünün tarım ile hayvancılığın desteklenmesi<br />

amacıyla Ziraat Bankası ve İktisat Vekaleti bütçelerine eklenmesi öngörülmüştür.<br />

Tarım ve hayvancılığa destek kapsamında ayrıca muhtaç çiftçilere<br />

hayvan dağıtıldığı, topraksız köylülere toprak verildiği görülmektedir.<br />

'AVRUPA BİRLİĞİ' PROJESİ ve DIŞ İLİŞKİLER<br />

Briand Projesi. Bütün dünyayı sarsan iktisadi kriz ve 1919 barış anlaşmalarının<br />

ortaya çıkardığı siyasi kriz 'Avrupa Birliği' hakkında bir proje (Briand<br />

Projesi) hazırlanmasına neden olmuştur. 19 Fransa Dışişleri Bakanı Aristide<br />

17 Son Posta, 8 Ağustos 1930.<br />

18 Kanun, 25 Mayıs 1930 tarih ve 1502 sayılı RG'de yayımlanmıştır.<br />

19 Bu projede açıklama getirilen üç konu şöyledir: "l)Avrupa hükümetlerinin el birliği ile çalışmaları<br />

Akvam Cemiyeti'ni zaafa uğratmak şöyle dursun, onun eserlerini kolaylaştırmak gerekir.<br />

2) Avrupa hükümetlerinin bir arada çalışmaları herhangi bir kavim veya ırk aleyhinde olmamak<br />

ve karşılıklı tam bir itimat dahilinde inkişafe etmek icap eder. 3) Bu mesai iştiraki Avrupa<br />

Birliği'ne dahil olacak devletlerin hakkı hakimiyetini hiçbir veçhile ihlal etmemek lazım<br />

gelir." Vakit Gazetesi, 20 Mayıs 1930.<br />

12 Yöeti Zamandizini

Briand tarafından hazırlanan proje, Avrupa Birliği'nin hazırlık sürecinde oldukça<br />

önemli bir başlangıç olarak değerlendirilmektedir. 20 Avrupa Birliği'ne Türkiye'nin<br />

davet edilip edilmeyeceği ve çeşitli Avrupa ülkelerinin bu konudaki görüşleri<br />

gazetelerde değerlendirmelere konu olmuştur. Bulgaristan, Almanya,<br />

Yunanistan, Macaristan ve İtalya Briand Projesi'ne verdikleri cevapta, Avrupa<br />

Birliği'ne Türkiye'nin de çağrılmasını istemişlerdir.<br />

Anlaşmalar. 1930 yılında "yabancı devletlerle imzalanan çeşitli anlaşmaların<br />

istenilen şekilde ve hızla yapılabilmeleri için müzakereye bırakılmaksızın<br />

pazarlıkla bastınlması"na ilişkin bir karar alınmıştır. 21 Bu karardan önce imzalanan<br />

ikili anlaşmalar şöyledir: Fransa ile "dostluk ve uzlaşma", İngiltere, Macaristan,<br />

Almanya, Bulgaristan, Danimarka ve Avusturya ile de "ticaret ve<br />

seyrisefain" anlaşmaları. İlgili karardan sonra Litvanya ve Yunanistan ile "dostluk";<br />

ABD, Japonya, Yunanistan ve İsviçre ile de "ticaret ve ulaştırma" anlaşmaları<br />

imzalanmıştır.<br />

Haziran ayında Türkiye-Yunanistan Ahali Mübadelesi Antlaşması imzalanmıştır.<br />

Uzun süredir devam eden gerginliği sona erdiren bu anlaşma ile yerleşme<br />

tarihleri ve doğum yerleri ne olursa olsun, İstanbul belediye sınırları içinde<br />

yerleşmiş Rumlarla, Batı Trakya Türklerinin değişim dışında tutulması ve bulundukları<br />

yerde kalmaları öngörülmüştür.<br />

Yıl içinde ayrıca İrlanda ve Letonya ile 'en ziyade müsaadeli millet esasına<br />

müstenit' Modüs Vivendi imzalanmıştır. Her iki sözleşme de altı ay sürelidir.<br />

Resmi Ziyaret. 1930 yılında, Yunanistan Başbakanı Venizelos, ABD İktisat<br />

Bakanlığı Müsteşarı Mr. Klayn, Macaristan Dışişleri Bakanı Mr. Valko, İngiltere'nin<br />

eski Mısır komiseri Lord Loyd, Irak Başbakanı Nuri Sait Paşa, İngiliz<br />

Dayinler Vekili Mr. White, Fransız Dayinler Vekili Mr. Dekloyze Türkiye'ye<br />

resmi ziyaret için gelmişler ve bu kapsamda cumhurbaşkanı ya da hükümet temsilcileri<br />

ile görüşmüşlerdir.<br />

Yunanistan Başbakanı Venizelos'un Ekim ayındaki ziyareti ve bu ziyaret<br />

sırasında imzalanan anlaşmalar iki ülke arasındaki gerginliğin sona ermesi bakımından<br />

oldukça önemlidir. Yunanistan'ın 1925 yılında Batı Trakya Türklerinin<br />

mallarına el koyarak buralara Türkiye'den gelen Rumları yerleştirmesi ve<br />

buna karşılık Türkiye'nin de İstanbul Rumlarının malma el koyması iki ülke<br />

arasında savaş rüzgarlarının esmesine neden olmuştur. 1930'a gelindiğinde, "her<br />

iki taraf da kendi görüşünü silah ve zor kuvveti ile yürütmek için hazırlanır" gibi<br />

görünmektedir. 22 Fahir Armaoğlu'na göre Venizelos, bu gerginliğin özellikle<br />

Yunanistan'a vereceği siyasal ve ekonomik zararları gözönüne alarak durumu<br />

yumuşatmıştır. Venizelos'un ziyareti Son Posta Gazetesi'nde "son seneler zarfında<br />

bütün cihanda katedilen siyasi hadiselerin en önemlisi" şeklinde değerlendirilmiştir.<br />

20 John B. Whitton, "The Briand Plan for European Union", Current History, Eylül 1930,<br />

http://www.fdrlibrarv.marist.edu/psf/box51 (Erişim Tarihi: 22.9.2005).<br />

21 5 Temmuz 1930, BCA:30.18.1.2/12.47.1.<br />

22 Fahir Armaoğlu, 20.yy Siyasi Tarihi (1914-1990). Cilt I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,<br />

10. Baskı, <strong>Ankara</strong> 1994, s. 325-326.<br />

1930 Yıh 113

KAMU YÖNETİMİNİN KURULUŞ ve İŞLEYİŞ ÖZELLİKLERİ<br />

Yılın Yönetsel Karakteristiği: Belediyeler. Türkiye'de belediyelerin kurucu<br />

yasası olan ve 2005 yılına kadar uygulamada kalan 1580 sayılı Belediye<br />

Kanunu 1930 yılında kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir. Fiyatlara narh koymak,<br />

kar hadlerini saptamak, stok yapmak, mağazalar-toptancı halleri kurmak<br />

gibi yetkiler vererek belediyeleri ekonominin önemli yönetici kurumlarından biri<br />

yapan yasayla kadınlara seçme ve seçilme hakkı da verilmiştir. 23 Cumhuriyetin<br />

ilk çok partili belediye seçimleri de bu yılda gerçekleşmiştir. Ayrıca belediyelerin<br />

görevleri, gelir kaynaklan, personeli ve çalışma usullerini belirleyen birçok<br />

yasal düzenleme de bu yıl içerisinde uygulamaya geçirilmiştir. 1930 yılında belediyelerle<br />

ilgili gelişen başlıca olay/mevzuat topluca şu şekilde sıralanabilir:<br />

• Ocak - Belediyelerde uygulanan iltizam usulü kaldırıldı. Bu düzenlemeden<br />

sonra belediyelerin bütün gelirleri doğrudan doğruya belediye örgütü<br />

tarafından tahsil edilmeye başlandı.<br />

• Ocak - Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Bey, Hukuk Mektebinde belediyecilik<br />

hakkında konferans verdi.<br />

• Mart - İstanbul belediyesinde tensikat yapıldı.<br />

• Nisan - 1580 sayılı Belediye Kanunu kabul edildi.<br />

• Haziran - Belediye Kanunu'na müzeyyel (ek) 1676 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

• Haziran - Özel idare ve belediyelere tüzel kişiliğe sahip tasarruf sandıklan<br />

açmaya izin veren Tasarruf Sandıklan Kanunu yayımlandı.<br />

• Ağustos - İstanbul belediyesi zabıta görevleri devlet zabıtasına devredildi.<br />

• Ağustos - 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun İstanbul Belediyesi'ne de<br />

tatbikine dair hazırlanan tüzük yürürlüğe girdi.<br />

• Ağustos - 50 belediyeye ait maaş cetveli onaylandı.<br />

• Ağustos -Belediye meclislerinin çalışma usulünü düzenleyen yönetmelik<br />

yayımlandı.<br />

• Ağustos - Yeni Belediye Kanunu'na göre nerelerde mansub (atanmış)<br />

belediye başkanı bulunacağı hakkında vilayetlere genelge gönderildi.<br />

• Ağustos - Belediye memur ve müstahdemleri hakkında tüzük yayımlandı.<br />

• Ağustos -Belediye Kanunu'nun İstanbul belediyesi ile İstanbul ili özel<br />

idaresinin birleştirilmesini öngören 149. maddesi uygulamaya konuldu.<br />

23 "Kapitalist üretim ilişkileri ekseninde kımıldayan bir formasyonda ve açık bir siyasal tercih<br />

bağlamında düzenlenerek yürürlüğe giren" 1580 sayılı Belediye Kanunu, kapitalist toplumsal<br />

kuruluşta etkili araçlardan biri olma özelliği taşımaktadır. Yasaya göre üretim sürecinde doğrudan<br />

yer alamayan belediyelere, yerel ticari yaşamı düzenleme-denetleme rolü verilmiştir. Yasa<br />

ile belediyelere yüklenen işlevler hakkındaki değerlendirme için: Birgül A. Güler, Yerel Yönetimler:<br />

Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, TODAİE, <strong>Ankara</strong> 1998, s. 137-138.<br />

1 Yöeti Zamandizini

• Eylül - Yeni Belediye Kanunu ile belediyeye devredilmesi mecburi olan<br />

mezarlıklar ile ilgili işlemlerin hızlandırılması istendi.<br />

• Ekim - İlk çok partili belediye seçimleri yapıldı.<br />

• Ekim - 1930 yılı belediye seçimleri hakkında vilayetlere genelge gönderildi.<br />

• Ekim - Beşiktaş belediyesinin sınırlarını tespit etmek için halkoylaması<br />

yapıldı.<br />

• Ekim - Beyazıt, Hakkari il merkezleri ile Doğu ve Güneydoğu illerine<br />

bağlı kırk ilçenin belediye başkanlıkları valiler-kaymakamlıklar sorumluluğuna<br />

verildi.<br />

• Kasım - Vilayetler belediye başkanlıklarına seçilen kişiler hakkında valilerin<br />

değerlendirmesini içeren bir bilgi notu Dahiliye Vekaleti tarafından<br />

Başvekalet'e sunuldu.<br />

• Kasım - Serbest Fırka Başkanı Gümüşhane Mebusu Fethi Bey'in belediye<br />

seçimlerinde yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla verdiği gensoru önergesi<br />

BMM tarafından kabul edildi.<br />

• Kasım - Mardin'in bazı ilçe belediye başkanlıkları kaymakamlıklar sorumluluğuna<br />

verildi.<br />

• Kasım - Devlet Şurası bazı yerlerde belediye seçimlerinde yolsuzluk<br />

yapıldığı şeklindeki şikayetleri haklı bularak, bazı şehir ve kasabalarda<br />

seçimlerin feshedilmesine karar verdi<br />

• Aralık - Belediyelerce yapılacak müzayede, münakaşa ve ihaleler hakkında<br />

düzenleme yayımlandı.<br />

Yıl içinde belediyeler açısından iki farklı uygulama dikkat çekmektedir.<br />

Bunlardan ilki Belediye Kanunu'nda öngörüldüğü haliyle, İstanbul belediyesi<br />

için diğerlerinden farklı bir örgütlenmeye gidilmesidir. İkincisi ise 'atanmış belediye<br />

başkanları' konusudur. Belediye Kanunu, İstanbul'da belediye ile il özel<br />

idaresinin birleştirilmesini ve İstanbul belediye başkanlığının da İstanbul valisi<br />

tarafından yürütülmesini öngörmektedir. Ayrıca il genel meclisi ile belediye<br />

meclisi birleştirilerek, her iki meclisin görev ve yetkileri "İstanbul Genel Meclisi"ne<br />

verilmiştir. Bu düzenlemenin uygulanabilmesi için İstanbul belediyesinde<br />

öncelikle 'tensikat' yapılmış ve birçok makamın kaldırılması gündeme gelmiştir.<br />

Ayrıca bu düzenleme gereğince İstanbul'da yeni ilçe ve nahiyeler kurulmuş, İstanbul<br />

belediyesi zabıta görevleri devlet zabıtasına devredilmiştir. Belediyeler<br />

açısından ikinci farklı uygulama, <strong>Ankara</strong>'da ve Bakanlar Kurulu'nca gerekli görülen<br />

diğer yerlerde belediye başkanlarının atanarak göreve gelmesine ilişkindir.<br />

Belediye Kanunu, bu gibi yerlerde belediye başkanlığının vali ve kaymakamlıklar<br />

sorumluluğuna bırakılabileceğini de öngörmektedir. 28 Ağustos'ta bütün il<br />

valiliklerine, yeni Belediye Kanunu'na göre nerelerde atanmış belediye başkanı<br />

bulunacağı hakkında bir genelge gönderilmiştir. Genelgede, hükümetin, Belediye<br />

Kanunu ile tanınan bu yetkiyi, doğudaki bazı il veya ilçe belediyelerinden<br />

başka hiçbir belediyede kullanmak niyetinde olmadığı belirtilerek, seçimlerde<br />

1930 Yılı 115

una göre önlem alınması istenmiştir. 5 Ekim'de belediye seçimleri yapıldıktan<br />

sonra, 22 Ekim'de Beyazıt, Hakkari il merkezleri ile Doğu ve Güneydoğu illerine<br />

bağlı kırk ilçenin belediye başkanlıkları valiler ve kaymakamlıklar sorumluluğuna<br />

verilmiştir. 23 Kasım'da ise Mardin'in bazı ilçe belediye başkanlıkları<br />

için aynı karar alınmıştır.<br />

Hükümetin, seçilmiş belediye başkanlarına ilişkin ihtiyatlı yaklaşımını, belediye<br />

seçimlerinin ardından, 3 Kasım 1930 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından<br />

Başbakanlığa sunulan bir bilgi notunda da görmek mümkündür. 24 Bu belge,<br />

yirmibeş il valisinin, ilin belediye başkanlığına seçilen kişiler hakkındaki değerlendirmelerini<br />

içermektedir. Maraş, İçel, Mersin, Manisa, Afyonkarahisar, Edirne<br />

ve Bilecik belediye başkanları hakkında il valilerinin değerlendirmeleri<br />

olumsuzdur. Valilerin bu değerlendirmeleri yetenek, eğitim, liyakat, kişilik, siyasi<br />

görüş ve başan durumu gibi kriterler çerçevesinde yaptıkları görülmektedir.<br />

Belediye Kanunu'nun meclis görüşmeleri sırasında, Kars milletvekili Ahmet<br />

Ağaoğlu, Belediye Kanunu'nun bazı maddelerinin "özerk belediye anlayışına<br />

tamamen aykırı olduğunu ve bunların belediyelerin özgürlüğünü ihlal ettiğini"<br />

savunmuştur. İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ise amaçlarının "şehirleri devlet<br />

yapmak değil, şehirleri devlet şehri yapmak" olduğunu söylemiştir. 25 Meclis görüşmelerinde,<br />

'belediyelerin özerkliği' konusunda sergilenen farklı yaklaşımların<br />

izini günümüzün tartışmalarında da görmek mümkündür.<br />

Nahiyeleşme Politikası ve Taşra Örgütlenmesi. 1930 yılma ait arşiv belgeleri<br />

arasında en sık rastlanan konulardan biri nahiye kurulmasına ilişkin kararlardır.<br />

İçişleri Bakanlığı'nın, bütün iller kapsamında tam teşekküllü 1500 nahiye<br />

kurulmasına ilişkin olarak 1928 yılında aldığı karar gereğince, 1930 yılına kadar<br />

ayrılan bütçe ödeneği ile 215 nahiye kurulmuştur. Nahiye teşkilatına, "köylerin<br />

yönetiminde ve köylülerin hükümetle ilgili işlerinin kendilerine en yakın nahiye<br />

merkezlerinde hızla ve güvenle görülmesinde önemli faydalar sağladığı için "<br />

önem verilmektedir. 1930 yılı bütçesinde 80 tam teşekküllü nahiye kurulabilmesi<br />

için ayrılan ödenekle, 20'nin üzerinde ilde yeni nahiyeler kurulmuştur.<br />

Dönemin ilgi çeken bir başka özelliği 'köy bağlılıklarının değiştirilmesi'dir.<br />

1930 yılı içerisinde bir il ya da ilçeye bağlı bazı köylerin, başka il ya da ilçelere<br />

bağlanmasına ilişkin kırkı aşkın karar alındığı görülmektedir. Bu kararlar Manisa,<br />

Mardin, Urfa, Konya, Adana, Kayseri, Aydın, Afyon, İsparta, Çorum, Bilecik,<br />

Denizli, Kastamonu, Çanakkale, Bilecik, Muş, <strong>Ankara</strong>, Trabzon, Niğde, Rize,<br />

Gümüşhane, Kars, Balıkesir ve Erzincan illerinde yoğunlaşmaktadır.<br />

24<br />

"Vilayetler belediye başkanlıklarına seçilen kişiler hakkında", BCA:30..10.0.0/82.536..30/<br />

8430,3.11.1930.<br />

25<br />

Şükrü Kaya sözlerine şöyle devam etmektedir: "...Her şehir devletindir ve devletin onun üzerinde<br />

murakabesi olacaktır. Bütün şehirler arasındaki müspet ve menfi tesanütler artmıştır. Bugün<br />

İpsala'da çıkan bir kızamıktan Beyazıt'taki halk müteessir olur. Binaenaleyh biz İpsala belediyesine<br />

sen muhtarsın, sağlık işlerine istersen bak, istersen bakma, hastalık istediği kadar<br />

büyüsün diyemeyiz. Devlet her halde müdahale eder ve etmelidir...aksi takdirde madem ki<br />

Türkiye'de altıyüz kadar belediye vardır, Türkiye Cumhuriyeti içerisinde altıyüz devlet kurmak<br />

gerekecektir..." TBMM Zabıt Ceridesi, t:37, 20.3.1930, Cilt 17-18.<br />

1 Yöeti Zamandizini

Ayrıca İçişleri Bakanlığı Mart ayında Türkiye'nin yeni idari taksimatına<br />

ilişkin bir tasan hazırlamıştır. Bu tasanya göre, 13 il kaldınlacak, illerde vali<br />

yardımcılıkları ihdas edilecektir.<br />

İçişleri Bakanlığı Merkez Teşkilatı ve İçişleri Memurları. Mayıs ayında<br />

Dahiliye Vekaleti Merkez Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında 1624 sayılı Kanun<br />

yayımlanmıştır. Türkiye'de Dahiliye Vekaleti'nin örgütlenme esaslannı belirleyen<br />

kanuna göre, bakanlığın merkez teşkilatı müsteşarlık ve hususi kalem ile<br />

emniyet işleri, hukuk müşavirliği, mahalli idareler, nüfus işleri, teftiş heyeti, vilayetler<br />

idaresi umum müdürlüğü ve umum jandarma kumandanlığı ile özel kanun<br />

ve düzenlemelerle Dahiliye Vekaleti'ne bağlı diğer idarelerden oluşmaktadır.<br />

Bu kanunla iskan teşkilatı lağvedilmiştir. İskanda nüfusa ait işler şube halinde<br />

nüfus umum müdürlüğüne; zat işleri, evrak müdürlüğü ve levazım memurluğu<br />

ise idare-i umumiyeye devredilmiştir. Haziran'da ise dahiliye memurlannın<br />

derece ve sınıflan, namzetlik ve ehliyet şartlan, intihap ve tayin usulleri, yükselme,<br />

teftiş, istifa ve mezuniyet, inzibat cezalan ve meslek kursu hakkında hükümleri<br />

düzenleyen 1700 sayılı Dahiliye Memurlan Kanunu yayımlanmıştır.<br />

Kamu Görevlilerinin Atanması. Yıl içinde, başka bir göreve geçme ya da<br />

görevden alınma durumlan dışında, üst düzey yönetici atamalarının genellikle<br />

toplu olarak yapıldığı görülmektedir. Toplu atamalar açısından dikkat çekici<br />

özellik, mülki idare (kaymakam atamalan) ve adli idare alanlannda (hakim, savcı<br />

ve yardımcılıklan) hemen hemen her ay, hatta birkaç örnekte ayda iki kez<br />

atama yapılmış olmasıdır. Örneğin yıl boyunca on dört kez kaymakamlığa;<br />

onbeş kez de hakim, savcı ve yardımcılıklarına toplu atama yapılmıştır. Toplu<br />

atama yapılan bir başka alan Hariciye Vekaleti'dir. İl müdürlükleri arasında<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet ile Tapu Müdürlüğü en fazla atama yapılan yerler<br />

olarak öne çıkmaktadır. Zamandizinde üçlü kararname ile yapılan bütün atamalara<br />

(müsteşarlık, müfettişlik, valilik, kaymakamlık, hakimlik, jandarma kumandanlığı-subaylığı,<br />

genel müdürlük, il müdürlüğü, mektupçuluk, daire müdürlüğü,<br />

fakülte dekanlığı, büyükelçilik, konsolosluk, vb) yer verilmiştir.<br />

Görevden Almalar. Yıl içinde, "görülen lüzumu kati üzerine" beş kaymakam<br />

vekalet emrine alınırken, üç kaymakamın da "sicili itibariyle kendisinden<br />

istifade edilemeyeceği" anlaşıldığından görevine son verilmiştir. İki kaymakam<br />

ise "müddeti kanuniyesi zarfında mahalli memuriyetlerine hareket etmediklerinden"<br />

müstafi sayılmışlardır. Hakkında mülkiye müfettişleri tarafından tahkikat<br />

yürütülmekte olan bir vali de (Samsun) tahkikatın selameti için bakanlık emrine<br />

alınmıştır. Memurlann vekalet emrine alınmasına ilişkin kararlann yoğunlaştığı<br />

bir başka alan da dışişleridir. Jandarma birimlerinde görevli çeşitli rütbelerdeki<br />

subayların ise Milli Müdafaa Vekaleti Sıhhat İşleri Dairesince verilen sağlık raporlanna<br />

dayanarak emekliliğe sevk edildikleri görülmektedir.<br />

Yabancı Uzman İstihdamı. Yılın ilgi çeken özelliklerinden biri hemen<br />

hemen her alanda yabancı uzman istihdam edilmesidir. 1930 yılında alınan çeşitli<br />

bakanlar kurulu kararları ile meslek okullannda, hastanelerde, askeri kuru-<br />

1930 Yılı 11

luşlarda, maliye birimlerinde, ziraat alanında, yol ve su işlerinde, savunma birimlerinde<br />

istihdam edilen çok sayıda yabancı uzmanın görev süreleri uzatılmıştır.<br />

Bu konuda yılın dikkat çekici bir başka özelliği yasak bölgedeki taş ocaklarında<br />

inceleme yapacak yabancı mühendislere izin verilmesine ilişkin çok sayıda<br />

karar alınmış olmasıdır.<br />

Öğretmen Maaşları. Yılın en önemli yönetsel sorunu, il özel idarelerinin<br />

"öğretmen maaşlarını ödeyememesi"dir. Bu konu muhalefet gazetelerinin de<br />

başlıca gündem maddesidir. Öğretmenlerin hangi ilde, kaç ay süreyle maaş alamadıkları<br />

sık sık haber olmaktadır. Örneğin Giresun'da başlıca gelir kaynağını<br />

oluşturan fındıktan ürün alınamayınca, vergi tahsilatı yapılamamış, bu nedenle<br />

öğretmen maaşları üç ay süresince ödenememiştir. Haziran ayında Giresun'a öğretmen<br />

maaşlarına harcanmak üzere borç verilmesi, Kasım ayında ise öğretmen<br />

maaşlarını zamanında vermeyen illere ödeme yapılması kararlaştırılmıştır. Maaşlarını<br />

alamayan öğretmenlerin şikayeti nedeniyle, en kısa zamanda ödeme yapılmasına<br />

dair Aralık ayında bir tebliğ çıkarılmıştır. Artan şikayetler üzerine<br />

Cumhurbaşkanı, öğretmen maaşlarının ödenme durumu hakkında vilayetlerden<br />

bilgi istemiştir. Muhalif gazetelerin, Trabzon'da öğretmenlerin Ağustos-Aralık<br />

aylan arasında hiç maaş alamadıklan şeklindeki haberlerinin aksine, Trabzon'dan<br />

alınan cevapta, vilayette maaşların peşin ve düzenli olarak ödendiği belirtilmiştir.<br />

26<br />

Halk Sağlığı. Merkezi yönetim ile yerel yönetimlerin halk sağlığını korumaya<br />

ilişkin görevlerini ve bu konudaki örgütlenmeyi belirleyen Umumi Hıfzısıhha<br />

Kanunu Mayıs ayında yayımlanmıştır. Aralık ayında ise Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekaleti'nin beş yıllık faaliyet raporu ve istatistikleri açıklanmıştır.<br />

Rapor, kuruluş yıllannın zor koşullannda, devletin sağlık hizmeti bağlamında<br />

ülke genelinde nasıl örgütlendiğini göstermektedir. 27 En küçük ayrıntıya kadar<br />

her bilginin kayda geçirildiği rapordan, ülke genelinde halk sağlığı (bataklıkların<br />

kurutulması, aşı uygulamalan, kuduz tedavi kurumlan, bulaşıcı hastalıklarla<br />

mücadele) konusuna büyük önem verildiği anlaşılmaktadır. 28<br />

Nüfus Politikası. Dönemin karakteristik özelliklerinden biri nüfus politikasına<br />

ilişkin uygulamalardır. Ölüm oranını düşürmek ve doğum oranını artırmak<br />

26 BCA:30.10/64.432.13<br />

27 "Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti'nin beş yıllık faaliyet raporu ve istatistikleri",<br />

BCA:30.10/177.220.18 /198-23, 14.12.1930.<br />

28 Bulaşıcı hastalıklardan korunmak konusunda halka dağıtılmak için 'risaleler' - "sıtma öğütleri",<br />

"kuş palazı hastalığı nedir? nasıl korunmalıdır?", "trahom hakkında halka bilgi", "kızıl hastalığı<br />

ve korunma çareleri"- hazırlanmış ve bu yazıların halkın anlayabileceği tarzda olmasına<br />

özellikle dikkat edilmiştir. Çocuk bakımı hakkında anneleri bilgilendirmek için hazırlanan 'annelere<br />

nasihat' risalesinden 100.000 adet bastırılarak, köylere kadar bütün ailelere parasız dağıtılması<br />

sağlanmıştır. Ülke genelinde bütün şehir ve kasabalarda halka kısa sağlık filmleri -<br />

"sıtma", "çocuk bakımı", "erken teşhis-erken tedavi", "senin ağzın", "sinek tehlikesi", "ihmalin<br />

cezası" (nüfus cüzdanı almayanlar hakkında), "sıhhi su", "nezlenin ehemmiyeti" - gösterilmektedir.<br />

1 Yöeti Zamandizini

amacı doğrultusunda aile, kadın ve çocuğa yönelik çok sayıda uygulama dikkat<br />

çekmektedir. 29 Bu politika çerçevesinde Türkiye Himayei Etfal Cemiyeti'ne<br />

bağlı olarak <strong>Ankara</strong>'da 'Anakucağı Doğumu', İstanbul'da 'Süt Damlası' ve<br />

'Anneler Birliği' gibi kurumlar faaliyet göstermektedir. 1930 yılında yayımlanan<br />

Hıfzısıhha Kanunu gereğince, altı veya daha fazla çocuk yetiştiren annelere<br />

para ödülü verilmesi kararlaştırılmıştır. 30<br />

Maden Arama ve İşletme Ruhsatlarının Devri. 1930'da madenlere ilişkin<br />

gelişmeler üç başlıkta yoğunlaşmaktadır: 'Maden arama ruhsatı devirleri',<br />

'maden ruhsatlarının feshedilmesi' ve 'maden satışları'. Maden arama ve işletme<br />

ruhsatlan, Türk uyruklu kişilerden çeşitli şirketlere ve yabancı uyruklu gerçek<br />

kişilere yapılmıştır. Devredilen maden ruhsatlannın büyük bölümünün ilk sahiplerince<br />

bir yıl önce -1929'da - edinilmiş olduğu görülmektedir. Maden devirlerinin<br />

yapıldığı İttihat Maadin TAŞ, Fethiye Şirketi Madeniyesi TAŞ ve<br />

BAŞTAŞ adlı şirketlerin her üçü de 1930 yılında kurulmuştur. Maden devirlerinde<br />

Jan Deskofı, Alfîred Paluka, Preston Lock en sık adı geçen yabancı uyruklu<br />

kişilerdir. Bu şirket ve kişiler dışında, Türk ve yabancı uyruklu gerçek kişilere<br />

ülkenin çeşitli bölgelerinde bulunan yaklaşık yirmi maden daha ihale edilmiştir.<br />

Yabancı Şirketler. İstanbul'da Şirket-i Hayriye ve Terkos ile Türkiye'nin<br />

tütün üretilen bölgelerinde şubeleri, gayrimenkulleri ve faaliyetleri bulunan<br />

Herman Spirer gibi yabancı şirketler hakkındaki yolsuzluk iddialan basında en<br />

sık haber olan konular arasındadır. Bazı gazetelerde halkın bu şirketler hakkındaki<br />

şikayetlerinin yayımlandığı 'özel bölümler' bulunmaktadır.<br />

Askeri Örgütlenme. Askeri Ceza Kanunu ile Askeri Muhakeme Usulü<br />

Kanunu bu yıl içerisinde yayımlanmış ve bu kanunlarla birlikte Askeri Yargıtay<br />

31 kurulmuştur. Jandarmalığı bir meslek olarak düzenleyen ve jandarmanın<br />

görevleri ile terfi usullerini belirleyen Jandarma Kanunu da bu yılda kabul edilmiştir.<br />

Aşar ve İltizama İlişkin Kararlar. Cumhuriyetten önce çeşitli köylerin<br />

aşannı iltizam eden kişilerin, "mahsullerin hasara uğradığı hükmen sabit olduğu"<br />

gerekçesiyle borcunun bir bölümünün iltizam bedelinden düşürülmesine<br />

1930'lu yılların dikkat çekici özelliklerinden biri de çok sayıda çocuk dergisi ve gazetesinin<br />

yayımlanmakta oluşudur. Bu yayınlara örnek olarak: Türkçe Gazete - İlk Çocuk Gazetesi<br />

(1929); Cumhuriyet Çocuğu (1938-1939); Çalışkan Çocuk (1934-1935); Gürbüz Türk Çocuğu<br />

(1929-1935); Çocuk Duygusu (1937-1938); Çocuk Romanları (1935- ?); Çocuk Sesi (1929-<br />

1939); Gelincik, Çocuklar İçin Gazete (1937); Olgun Çocuk (1935); Şen Çocuk (1932-1933);<br />

Yavrutürk - Çocuk gazetesi (1936-1942); Yeni Çocuk Ansiklopedisi (1937).<br />

30 "Çocuk milli bir sermayedir, ırkın ve neslin en mühim direğidir, başlı başına bir alemdir.<br />

'Ölümü azaltmak, doğumu çoğaltmak' milli bir fikir birliği, sevgili cumhuriyetimizin milli bir<br />

dileğidir. Memleketimizde ölüm azalmalı, ömür uzamalı, çok doğurmalı, doğanların çoğu hem<br />

de pek çoğu kalmalı ki nüfusumuz artsın. Türkiye'nin öz oğullan, kuvvetli korucuları, yılmaz<br />

bekçileri çoğalsın." Resimli Uyanış, 24 Nisan 1930.<br />

31 Askeri Yargıtay bugünkü adına ve yapısına 1961 Anayasası ile kavuşmuştur. 1961 Anayasası,<br />

Askeri Yargıtay'ı diğer yüksek yargı organlarıyla birlikte yüksek mahkemelerden biri olarak<br />

düzenlemiştir.<br />

1930 Yılı 11

ilişkin kararlar bulunmaktadır. Resmi Gazete'de yayımlanan kararnameler incelendiğinde,<br />

1930 yılı içerisinde bu tür yirminin üzerinde karar alındığı görülmektedir.<br />

Kaçakçılık. Dönemin önemli sorunlarından biri de kaçakçılıktır. Ülkenin<br />

güney sınırları ile Karadeniz, Marmara ve Boğazlarda kaçakçılık mücadelesi<br />

için örgütlenmeye gidilmesi kararlaştırılmıştır. 1930 yılı süresince üçer aylık<br />

dönemler itibariyle 60 ilde meydana gelen kaçakçılık olaylarını konu alan raporlar<br />

hazırlanmıştır. Kaçakçılığın önlenmesi için arama usulleri ve icra sureti hakkında<br />

bir yönetmelik yayımlanmıştır.<br />

Başkentin İmarı. Bu yıl içerisinde ayrıca <strong>Ankara</strong>'nın iman açısından<br />

önemli projelerin onaylandığı ve yapımına başlandığı görülmektedir. Yenişehir'deki<br />

Devlet Mahallesi, stadyum ve yanş yeri, Necati Bey - İstiklal ve Büyük<br />

Millet Meclisi caddeleri ile bazı devlet kurumlarına ait projeler Prof. Yansen tarafından<br />

hazırlanmıştır.<br />

Vatandaşlık İşlemleri. Bu konudaki kararlann üç başlıkta toplandığı görülmektedir.<br />

Bunlardan ilki "resmi izin almaksızın tabiyetini değiştiren" veya<br />

"İstiklal harbinde Türkiye haricinde kalan ve şimdiye kadar avdet etmeyen" kişilerin<br />

Türk vatandaşlığından çıkanlmasıdır. İkincisi Türk vatandaşlığına geçmek<br />

isteyen yabancı uyruklu şahıslann Türk vatandaşlığına alınmasıdır. Sonuncusu<br />

ise Türk vatandaşı olup da başka yer uyruğuna geçmek isteyenlere izin verilerek<br />

Türk vatandaşlığından çıkanlmalandır. Her üç konuya ilişkin yıl içinde toplam<br />

altmış iki kararname yayımlanmıştır.<br />

Hakaret Nedeniyle Takibat. "Türklüğe hakaret", "Meclise hakaret", "Hükümete<br />

hakaret", "kanun/kanunlara hakaret" ve "orduya hakaret" etmeleri nedeniyle<br />

çeşitli kişiler hakkında takibat yapıldığı görülmektedir. 1930 yılı için<br />

BCA'da bu konuya ilişkin üçyüze yakın belge bulunmaktadır.<br />

Basın. 29 Mart tarihinde yürürlüğe giren prim kanunu nedeniyle gazete sayısında<br />

ciddi bir artış olmuştur. Bu kanun, yeni Türk harflerinin kabulünden<br />

sonra çıkmakta olan siyasi gazetelerin sahiplerine üç yıl süreyle prim ödenmesini<br />

öngörmektedir. 32 Akbaba dergisinde Yusuf Ziya Ortaç, bu durumu "Babıali<br />

yokuşunda her sabah bir gazete çıkıp, bir gazete batıyor" şeklinde eleştirmektedir.<br />

33 Aynca bu yıl içerisinde yurtdışında yayımlanan çeşitli gazetelerin yurda<br />

sokulmasının yasaklandığı görülmektedir. Yasaklama nedeni "cumhuriyet rejimi<br />

aleyhinde yayın" ya da "muzır neşriyat" olarak açıklanmıştır.<br />

Akçuraoğlu Yusuf Bey'in, Prim Kanunu'nun görüşmeleri sırasındaki sözleri: "Gazeteler kendi<br />

yağı ile kavruldukça tamamen hürdürler. Fakat biz bugün bu kanunu kabul etmekle milletin parasından<br />

bir kısmını onlara yardım olarak vereceğiz...Binaenaleyh milletin parasını elbette hayırlı<br />

bir iş için vereceğiz. Gazetelerin kendisi bir hayırdır...talep ederiz ki sahipleri gazeteleri<br />

bir az daha diğer memleketler gibi umumi menfaati hususi menfaate galip gelecek tarzda çıkarmak<br />

lütfunda bulunsunlar." TBMM Zabıt Ceridesi, 1.37, 20.1.1930, Cilt 15.<br />

" Yusuf Ziya Ortaç, "Gazete Salgını", Akbaba, 11 Aralık 1930.<br />

12 Yöeti Zamandizini

YILIN SON GÜNLERİ: KUBİLAY OLAYI<br />

Cumhuriyet rejiminin 1925 yılındaki Şeyh Sait isyanından sonra tanık olduğu<br />

ikinci önemli irtica olayı olarak değerlendirilen "Menemen Olayı - Kubilay<br />

Olayı" 23 Aralık 1930 tarihinde meydana gelmiştir. Nakşibendi Tarikatı'ndan<br />

Derviş Mehmet'in kendisini Mehdi-i Resul ilan etmesiyle başlayan devrimler<br />

aleyhindeki gerici harekete, bir askeri müfrezenin müdahale etmesi üzerine<br />

Derviş Mehmet'in verdiği emirle müfreze komutanı genç yedek subay Mustafa<br />

Fehmi Kubilay öldürülmüştür. Olay askeri birlikler tarafından bastırılmıştır. Kubilay<br />

Olayı, Akbaba dergisine şöyle yansımıştır: "İrtica kırk gün tekke köşesinde<br />

oruç tutup zikrettikten sonra Menemen'de silahını patlattı." Mustafa Kemal, orduya<br />

başsağlığı dileyen mesajında olayı şu şekilde değerlendirmiştir: "...büyük<br />

ordunun kahraman genç zabiti ve Cumhuriyetin mefkureci muallim heyetinin<br />

kıymetli uzvu Kubilay Bey, temiz kanı ile cumhuriyet hayatiyetini tazelemiş ve<br />

kuvvetlendirmiş olacaktır...mürtecilerin (gericilerin) gösterdiği vahşet karşısında<br />

Menemen'deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkar bulunmaları bütün cumhuriyetçi<br />

ve vatanperverler için utanılacak bir hadisedir."<br />

31.12.1930 tarihinde Bakanlar Kurulu, "olayın Cumhuriyete karşı geniş<br />

kapsamlı bir plana dayandığı konusunda kesin belgeler bulunduğu" gerekçesiyle<br />

Menemen kazası ile Manisa ve Balıkesir merkez kazalarında 1 Ocak 1931'den<br />

itibaren bir ay süreyle sıkıyönetim ilan etmiştir.<br />

ARAŞTIRMA SÜRECİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME<br />

Bu araştırma kapsamında 1930'lu yıllan konu alan zamandizin çalışmalan,<br />

Cumhuriyet tarihi üzerine çeşitli kitaplar, Resmi Gazete, Bulmaç, dönemin günlük<br />

gazeteleri, mizah gazeteleri, dergiler ve Cumhuriyet Arşivi'nde yer alan belgeler<br />

taranmıştır. Zamandizin çalışmaları ve tarih kitaplan genelde siyasi ve iktisadi<br />

olaylar üzerine yoğunlaştıklan için, yönetsel yapıya ilişkin 'çok az' ve<br />

'seçme' bilgi içermektedir. Üstelik bunlar da hemen hemen yalnızca hukuksal<br />

boyut ile sınırlıdır. Bu nedenle "1930 yılı açıklamalı zamandizini"nin büyük ölçüde<br />

dönemin gazete (RG dahil) ve dergileri ile Cumhuriyet Arşivi'nde bulunan<br />

belgelere dayandığı söylenebilir.<br />

Mevzuata ilişkin veri büyük ölçüde "Bulmaç"tan elde edilirken, atamagörevden<br />

alma-idari taksimat değişiklikleri-vatandaşlık işlemleri gibi konular<br />

için Resmi Gazete taranmıştır. Araştırma sürecinin ilk aşamalannda Bulmaç'tan<br />

zamandizine işlenen, mevzuat başlığı altında toplanabilecek kanun-kararnametamim-nizamname<br />

gibi düzenlemelere ilişkin bazı açıklama bilgileri de Resmi<br />

Gazete'den karşılanmıştır. Yıl içinde imzalanan 'ikili anlaşmalar' bilgisi "Türk<br />

Anlaşmalan Rehberi" ve "Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar"<br />

başlıklı iki kaynaktan derlenmiştir. Aynca araştırma kapsamında<br />

TBMM Tutanak Dergisi'nin döneme ait ciltleri de taranmış ve böylece meclis<br />

görüşmeleri sırasında dile getirilen farklı düşünceler de değerlendirilebilmiştir.<br />

1930 Yılı 11

Araştırmada Cumhuriyet, Vakit, Yarın ve Son Posta gibi günlük gazeteler<br />

ile iki mizah gazetesi - Akbaba ve Karagöz - taranmıştır. 34 Cumhuriyet ve Vakit<br />

'hükümeti destekleme', Yarın ve Son Posta ise 'hükümete eleştiri' özelliği ağır<br />

basan gazetelerdir. Bu nedenle gazetelerin kimi zamanlarda farklı haberler üzerine<br />

yoğunlaştıkları, kimi zamanlarda birbirlerini şiddetle eleştirdikleri görülmektedir.<br />

Böylece herhangi bir olay ya da olgu üzerine toplumdaki farklı görüşleri<br />

görmek mümkün olabilmektedir. Gazetelerde 'İstanbul haberleri'ne geniş<br />

yer ayrılmakla birlikte, ülke geneli ve dünyadaki gelişmeler de yakından izlenmektedir.<br />

Ayrıca hemen hemen hepsinde 'resimli magazin' ve 'reklam'a da en<br />

az diğer konular kadar yer verildiği görülmektedir, bu saptamanın dışında kalan<br />

tek gazete Yann'dır. İncelenen mizah gazeteleri ise büyük ölçüde 'muhalefete<br />

eleştiri' özelliği taşımakla birlikte, toplumsal sorunlara, yönetsel düzenlemeler<br />

hakkında yorumlara ve halkın şikayetlerine de yer vermektedir. Araştırma kapsamında,<br />

Resimli Uyanış (Servet-i Fünun), Kooperatifçilik, İdare Mecmuası<br />

(Türk İdare Dergisi) gibi dergilerin 1930 yılında yayımlanan sayılan da incelenmiştir.<br />

"İdare tarihi zamandizini" için en verimli kaynağın Cumhuriyet Arşivi olduğunu<br />

söylemek yanlış olmaz. Zamandizin ve tarih kitapları ile gazete ve dergilerde<br />

yer almayan birçok 'idari karar' ve 'idari olay'a ilişkin belge arşivde bulunmaktadır:<br />

Üst düzey kamu görevlilerinin atanma ve görevden alınmalan, bürokrasi<br />

içi yazışmalar, istihdam edilen yabancı uzmanlar, yurtdışına eğitim için<br />

gönderilen kamu görevlileri, ihaleler, kamulaştırmalar, yönetsel sınır değişiklikleri,<br />

satın almalar, basın yasaklan, çeşitli konulara ilişkin raporlar, günlük gazetelerde<br />

yayımlanan önemli haberler, yabancı gazetelerde Türkiye üzerine yayımlanan<br />

yazılar, bir kurumdan diğerine gönderilen bilgi notlan, soruşturma raporlan,<br />

yasa taslakları ve her türlü idari belge...Ancak İçişleri Bakanlığı arşivinin<br />

Devlet Arşivleri'ne devredilmemiş olması nedeniyle, 'idare tarihi' açısından<br />

önemli belgeler içeren zengin bir kaynağın bu araştırma kapsamında kullanılamadığını<br />

da belirtmek gerekir.<br />

OKUYUCUYA REHBER: YÖNTEME İLİŞKİN BİLGİ NOTU<br />

1930 yılına ilişkin bölümde kanun, yönetmelik, genelge gibi düzenlemeler<br />

ile çeşitli konulara (atama, görevden alma, emeklilik, vatandaşlığa alma/çıkarma,<br />

ilçe/nahiye kurma, köy bağlılıklannın değiştirilmesi, madenler)<br />

Araştırma kapsamında taranan gazetelerden seçilen aşağıdaki cümleler, Türkiye'nin değişmeyen<br />

sorunlarına dikkat çekmektedir: "Yaşamak pahalı...", "Belediyeler yoksullara yardım ediyor...",<br />

"Zenginler Hilali Ahmere yardım etmeli!", "Vergiler halka ağır geliyor..", "Okullar<br />

açıldı. Ama mektep kitapları pahalı fakirler düşünüp duruyorlar", "Mekteplerimizde sık sık<br />

program değişiyor, aynı sınıfla her sene başka kitaplar okunuyor...Kitap paralarını her ailenin<br />

bütçesi kaldırmaz...", "İstanbul'un bazı semtlerinde ilk mektepler çok kalabalıktır. Bir sınıfa<br />

haddinden fazla çocuk sıkıştırılmıştır.. .İlk mektepler hınca hınç dolu, bir sınıfta yüzlerce talebe<br />

var", "Anneler Birliği üyeleri tarafından, yeni doğan yoksul çocuklar için yirmi iki parçadan<br />

oluşan kundak takımları hazırlandı", "Zahire bol ama müşteri yok...", "İstanbul'un kaldırımsız<br />

sokakları, lağımsız semtleri, bakımsız mahalleleri, fenersiz yolları...Bunlara bakılmamasının<br />

nedeni parasızlık, şehir bütçesi bu işleri yapmaya kafi gelmiyor.", "Mezarlıklar baykuş yuvası<br />

gibi, insan buralara bırakın sevdiği bir insanı, evde beslediği kediyi bile gömmez."<br />

12 Yöeti Zamandizini

ilişkin kararnamelerin zamandizine işlenmesinde Resmi Gazete'de yayımlanma<br />

tarihleri esas alınmıştır. Karar sürecinin 'son durağı' olan Resmi Gazete, 'mevzuatın<br />

soğuk yüzü'dür ancak sunduğu kesinlik ve güvenirlik avantajı nedeniyle<br />

de vazgeçilemez önemdedir. Bununla birlikte her düzenlemenin, bir gerekçe ile<br />

beraber çeşitli kurumlar arasında yazışma/değerlendirme/ imza/onay sürecinden<br />

geçerek yayım aşamasına geldiği unutulmamalıdır. Bu açıdan zamandizinde işlenen<br />

Resmi Gazete kaynaklı düzenlemelerin, yayımdan önceki süreçlerinin arşiv<br />

belgelerinden izlenmesine özen gösterilmiştir. Böylece arşivde rastlanan<br />

açıklayıcı bilgiler de zamandizine yansıtılabilmiştir. Ayrıca zamandizinde Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmamış olan, ancak arşiv kayıtlarında bulunan çeşitli kararlara<br />

da, arşiv kaynak gösterilerek yer verilmiştir.<br />

Araştırma grubunca belirlenen ortak yöntem doğrultusunda vatandaşlık,<br />

madenler, yabancı uzman, takibat davaları, bazı atamalar gibi konularda her karar<br />

ayrı ayrı kaydedilmeyerek, her konu kendi içinde gruplandınlmıştır. Örneğin<br />

vatandaşlık konusunda 'vatandaşlıktan çıkarma' - 'vatandaşlığa alma' - 'başka<br />

yer vatandaşlığına geçmeye izin verme' şeklinde üç başlık belirlenerek, her konuda<br />

ayrı ayrı ilk görülen tarihe tek satırda kayıt yapılmıştır. İlk görülen belge<br />

olay kısmına yazılırken, açıklama kısmında yıl içinde rastlanan toplam sayı verilmiştir.<br />

Bu konular dışında kalan kaçakçılık, hastalıklarla mücadele, aşar ve iltizam,<br />

yurtdışı eğitime gönderme gibi konularda da birleştirme ve gruplandırma<br />

yöntemi izlenmiştir. Böylece bir konunun yıl içindeki seyrini tek satırda topluca<br />

görebilmek imkanı sağlanmıştır.<br />

Mevzuat, uluslararası anlaşmalar, resmi ziyaretler, idari taksimat değişiklikleri,<br />

yasaklanan gazeteler, imar kararları, kamulaştırmalar, raporlar, üst düzey<br />

yönetici atamaları, basın yasaklan, haberler, dünyadaki gelişmeler gibi konularda<br />

her olay/karar zamandizine ayn ayrı işlenmiştir.<br />

1930 eski yazıdan Latin alfabesine geçişin ikinci yılı olması nedeniyle, dil<br />

açısından bir sadeleşme hareketi henüz söz konusu değildir. Bu nedenle döneme<br />

ilişkin bütün kaynaklarda Osmanlıca sözcüklerin ağırlığı hissedilmektedir. Zamandizinde<br />

olay/mevzuat sütununda dönemin diline sadık kalınmış, açıklamalar<br />

sütununda ise mümkün olduğu ölçüde günümüz diline yakın ifadeler kullanılmaya<br />

özen gösterilmiştir. Ancak açıklamalarda kaynaklardan yapılan doğrudan<br />

alıntılarda da orijinal metne bağlı kalınmıştır.<br />

Kitap, dergi, gazete gibi kaynaklann gösterilmesinde bu yayınlann adlarının<br />

ya da adlannı oluşturan sözcüklerin ilk harflerinden oluşan kısaltmalar kullanılmıştır.<br />

Gazete kaynaklı olaylarda, olayın gerçekleştiği tarih temel alınmış,<br />

olayın gazetede yayımlandığı tarih gazetenin adı ile birlikte gösterilmiştir. Cumhuriyet<br />

Arşivi kaynaklı belgeler, BCA kısaltması ve "Fon (katalog) Kodu/Y er<br />

Numarası" şeklinde gösterilmiş, ilgili belgenin eki/dosyası var ise yer numarasından<br />

sonra dosya numarası da eklenmiştir.<br />

SONSÖZ<br />

TİDATA araştırması sonucunda ortaya çıkan '1930'lu yıllann yönetim gerçeği',<br />

Türkiye'de kamu yönetimine ilişkin tartışmalara yeni açılımlar getirmekle<br />

1930 Yılı 1

irlikte, başka incelemelere de zemin oluşturabilir. Günümüze kadar görece ih-<br />

mal edilmiş olan '30'lu yıllara ait yönetim bilgisi', kamu politikası, kamu mül-<br />

kiyeti, kamu örgütlenmesi, kamu hizmeti ve kamu personeli üzerine yapılacak<br />

çeşitli çözümlemeler için zengin bir araştırma kaynağıdır. 1929-1939 arasında<br />

"devlet nasıl yönetilmişti?" sorusuna ışık tutacak bu araştırma, sunduğu bilimsel<br />

açıklamalarla döneme ilişkin olumlu/olumsuz bütün yargıların tekrar gözden ge-<br />

çirilmesine katkı sağlayacaktır.<br />

Başvekil<br />

Mustafa İsmet İNÖNÜ (Malatya)<br />

İktisat Vekili<br />

EK-1: IV. ve V. İNÖNÜ HÜKÜMETLERİ<br />

Mustafa Rahmi KÖKEN (İzmir)<br />

21.01.1928-29.05.1929<br />

Şakir KESEBİR (Edirne)<br />

29.05.1929-27.09.1930<br />

Maliye Vekili<br />

Mehmet Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir)<br />

Dahiliye Vekili<br />

Şükrü KAYA (Muğla)<br />

Hariciye Vekili<br />

Tevfik Rüştü ARAS (İzmir)<br />

MUdafaai Milliye Vekili ve Bahriye Vekaleti<br />

Vekili<br />

Mustafa Abdülhalik RENDA (Çankırı)<br />

Başvekil<br />

Mustafa İsmet İNÖNÜ (Malatya)<br />

İktisat Vekili<br />

IV. İnönü Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

01.11.1927-27.09.1930<br />

Adliye Vekili<br />

Mahmut Esat BOZKURT (izmir)<br />

Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Maarif Vekili<br />

Hüseyin Vasıf ÇINAR (İzmir) 02.03.1929-<br />

13.04.1929<br />

Cemal Hüsnü TARAY (Gümüşhane)<br />

13.04.1929-22.09.1930<br />

Ziraat Vekili ve Ticaret Vekaleti Vekili<br />

Mustafa Rahmi KÖKEN (İzmir)<br />

01.11.1927-21.01.1928<br />

Nafıa Vekili<br />

Behiç ERKİN (İstanbul) 01.11.1927-<br />

15.10.1928<br />

Mehmet Recep PEKER (Kütahya)<br />

15.10.1928-27.09.1930<br />

Mustafa Necati UĞURAL (İzmir)<br />

01.11.1927-05.01.1929<br />

V. İnönü Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

27.09.1930-<br />

Mustafa Şeref ÖZKAN (Burdur)<br />

Maliye Vekili<br />

Mehmet Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir)<br />

27.09.1930-25.12.1930<br />

Mustafa Abdülhalik RENDA (ÇANKIRI)<br />

25.12.1930-04.05.1931<br />

Dahiliye Vekili<br />

Şükrü KAYA (Muğla)<br />

Hariciye Vekili<br />

Tevfik Rüştü ARAS (İzmir)<br />

12 Yöeti Zamandizini<br />

04.05.1931<br />

Milli Müdafaa Vekili<br />

Mustafa Abdülhalik RENDA (Çankırı)<br />

27.09.1930-25.12.1930<br />

Aziz Zekai APAYDIN (Diyarbakır)<br />

29.12.1930-04.05.1931<br />

Adliye Vekili<br />

Yusuf Kemal TENGİRŞENK (Sinop)<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Maarif Vekili<br />

Esat SAGAY (Bursa)<br />

Nafıa Vekili<br />

Aziz Zekai APAYDIN (Diyarbakır)<br />

27.09.1930-29.12.1930<br />

Hilmi URAN (Adana) 29.12.1930-<br />

04.05.1931

EK-2: 1930 YILI BÜTÇESİ<br />

Dairelerin İsimleri Lira<br />

Büyük Millet Meclisi 2 366 949<br />

Riyaseti Cumhur 324 722<br />

Divanı Muhasebat 802 582<br />

Başvekalet 866 774<br />

Şurayı Devlet 219 694<br />

İstatistik Umum Müdürlüğü 53 888<br />

Diyanet İşleri Reisliği 1 653 119<br />

Maliye Vekaleti 16 802 643<br />

Duyunu Umumiye 33 016 995<br />

Gümrükler Umum Müdürlüğü 5 041 538<br />

Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü 1 330 225<br />

Dahiliye Vekaleti 4 566 794<br />

Posta, Telgraf, Telefon Umum Müdürlüğü 5 835 210<br />

Emniyeti Umumiye Umum Müdürlüğü 4 435 964<br />

Jandarma Umum Kumandanlığı 8 915 649<br />

Hariciye Vekaleti 3 881 959<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti 4 502 216<br />

Adliye Vekaleti 7 056 214<br />

Maarif Vekaleti 8 199 709<br />

Nafıa Vekaleti 33 013 867<br />

İktisat Vekaleti 13 326 534<br />

Milli Müdafaa Vekaleti Kara Kısmı 54 211 501<br />

Milli Müdafaa Vekaleti Hava Kısmı 1 153 980<br />

Milli Müdafaa Vekaleti Deniz Kısmı 6 297 940<br />

İmalatı Harbiye Umum Müdürlüğü 4 101 431<br />

Harita Umum Müdürlüğü 668 426<br />

Umumi Yekun 222.646.523<br />

Varidatın Nevi Lira<br />

Bilavasıta vergiler 48.280.000<br />

(Müsakkafat ve arazi, kazanç, sayım, askerlik, veraset ve intikal, hususi<br />

ormanlar hasılatı, madenler ve traktör rüsumu)<br />

Bilavasıta vergiler 94.250.000<br />

(Gümrük resimleri, muamele ve istihlak vergileri, nakliyat resmi, bahriye<br />

resimleri, hayvan sağlık zabıtası resmi, berri ve bahri sayt resimleri)<br />

inhisarlar 48.300.000<br />

(Tütün, tuz, kibrit, oyun kağıdı, fişek, ispirto, PTT, zarphane hasılatı)<br />

Resim ve harçlar 14.281.000<br />

(Damga resmi, harçlar, tapu harçları)<br />

Müesseseler hasılat ve menafi 8.211.000<br />

(Umumi mektepler, zirai-baytari-sıhhi müesseseler, resmi matbaalar, madenler)<br />

Müteferrik varidat 7.650.000<br />

Müteferrik hasılat 950.000<br />

110.000<br />

Diğer 700.000<br />

Umumi Yekun 222.732.000<br />

1930 Yılı 15

EK-3: 1930 YILINDA YAYIMLANMAYA BAŞLAYAN<br />

GAZETE ve DERGİLER<br />

Son Posta Gazetesi: 28 Temmuz 1930'da yayımlanmaya başlayan gazetenin<br />

başyazarı Selim Ragıp (Emeç) Bey, sahibi Zekeriya Sertel'dir. Gazete'nin sloganı:<br />

"Son Posta halkın gözüdür; Halk bununla görür. Son Posta halkın kulağıdır;<br />

Halk bununla işitir. Son Posta halkın dilidir; Halk bununla söyler."<br />

Tok Söz Gazetesi: Adana'da 29 Eylül 1930'da kurulan "Ahali Cumhuriyet Fırkasının<br />

yayın organıdır. Fırkanın kurucusu Abdülkadir Kemali Öğütçü'dür. Üç<br />

aydan daha az bir süre yaşayan fırka, katıldığı belediye seçimlerinde başarı gösterememiş<br />

ve 21 Aralık 1930'da Bakanlar Kurulu kararıyla feshedilmiştir. Fırka<br />

programı "idare-i hususiye teşkilatına önem vermeyi" ve "israfla mücadele etmeyi"<br />

benimsemiştir.<br />

Halk Dostu Gazetesi: 3 Aralık 1930'da Trabzon Milletvekili Nebizade Hamdi<br />

tarafından çıkarılmaya başlanan gazete, kendini "sol milliyetçi" olarak tanımlamaktadır.<br />

Yayın politikasına bakıldığında yolsuzlukların eleştirildiği, tek dereceli<br />

seçim sisteminin savunulduğu, Osmanlı borçlannın ödenmemesi ve moratoryum<br />

ilan edilmesinin istendiği görülmektedir. Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt'un<br />

13-14 Aralık tarihlerinde yayımlanan "Hırsızlar Teslim Olunuz" başlıklı<br />

iki yazısı büyük yankı uyandırmıştır.<br />

Çankırı'da Duygu Gazetesi: A. Talat Onay tarafından çıkarılan gazete, Çankırı<br />

ile ilgili her konuda haberler, araştırmalar, şiirler, masallar, folklor yazıları, iktisadi<br />

değerlendirmeler, spor yazılan, roman ve hikayeler içermektedir. Bunlann<br />

bir kısmı kitap haline getirilmiştir.<br />

Türk Kooperatifçisi Dergisi: Aydın İncir Müstahsilleri Ortaklığı tarafından 1<br />

Mart 1930'da yayımlanmaya başlayan dergi, "bir kişi herkes için ve herkes bir<br />

kişi için" ilkesiyle, kooperatifin ne olduğunu anlatmak ve kooperatifçiliği öğretmek<br />

amacıyla, Nisan 1933 tarihine kadar yayımlanmıştır.<br />

12 Yöeti Zamandizini

1930 YILINDA YÖNETİM<br />

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Türkiye, Brüksel'deki<br />

"Union internationale pour<br />

la publication des tarifs<br />

douaniers" kurumuna üye<br />

oldu.<br />

1 Ocak Dört kaymakamın atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Ocak Ünye kaymakamı Besim<br />

Bey'in Vekalet emrine<br />

alınmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Ocak Hariciye Vekaleti'nde<br />

çeşitli görevlere atama<br />

yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Ocak Devlet Memurları Maaşlarının<br />

Tevhit ve Teadülüne<br />

dair 1452 sayılı Kanun'un<br />

15. maddesinin uygulanması<br />

hakkında Maliye Vekaleti'nce<br />

hazırlanan 8728<br />

sayılı yönetmelik yürürlüğe<br />

girdi.<br />

1 Ocak İl özel idareleri bütçelerinin<br />

düzenlenmesinde<br />

uyulması gereken kurallar<br />

ve alınacak önlemler konusunda<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

tarafından düzenlenen<br />

1.12.1929 tarihli karar<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

bütün illere yazı gönderdi.<br />

1 Ocak 1903 yılında Uruguay tabiiyetine<br />

geçen eski Osmanlı<br />

tebaasından Cebeli Lübnan<br />

asıllı Hüseyin Necim İbni<br />

İzzettin Efendi'nin 1312<br />

sayılı Kanunun 9 uncu<br />

maddesine göre Türk vatandaşlığındançıkarılmasına<br />

ilişkin 8569 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu üyelik, ülkenin ticari ilişkide bulunduğu ülkelerin<br />

gümrük tarifelerini ve değişikliklerini takip edebilmek<br />

amacıyla gerçekleştirilmiştir. İcra Vekilleri Heyeti,<br />

58 ülkenin üye olduğu kuruma üyelik aidatı olarak<br />

yılda 1118 Belga ödenmesini onayladı ve kabul<br />

etti.<br />

Kararname ile Saimbeyli kaymakamlığına Gebze<br />

kaymakamı Nurettin, Palo kaymakamlığına hukuk<br />

mezunlarından Nami, Ahlat kaymakamlığına hukuk<br />

mezunlarından Valir nahiyesi müdürü İzzet, Kediz<br />

kaymakamlığına ise sabık kaymakamlardan Mahir<br />

Bey atanmıştır.<br />

Besim Bey'in,"görülen lüzumu kati üzerine" görevden<br />

alındığı belirtilmektedir.<br />

Evrak Müdürlüğü Dosya Mümeyyizliğine Protokol<br />

Umum Müdürlüğü Başkatibi Bedri Tahir, Protokol<br />

Umum Müdürlüğü Başkatipliğine Siyasi Müşavirlik<br />

ikinci katibi Orhan Tahsin, Birinci Daire Umum Müdürlüğü<br />

Birinci Şube Mümeyyizliğine Konsolosluk<br />

İşleri Müdürlüğü Mümeyyizi Zati Bey atanmıştır.<br />

1452 sayılı kanunun 15. maddesinde "ihtisas ve komisyon<br />

ücreti ve makam tahsisatı, tahsisatı maktua<br />

ve huzur hakkı adlarıyla memurlara ayrıca umumi ve<br />

hususi bütçeden hiçbir meblağ verilemeyeceği, ancak<br />

kanunun tahmil etmediği munzam bir vazifeye veya<br />

ihtisas dolayısıyla teşkil olunacak komisyonlara memur<br />

edilenlere muayyen çalışma saatleri haricindeki<br />

mesailerine mukabil bakanlar kurulunca takdir olunacak<br />

bir ücret verilebileceği" düzenlenmektedir.<br />

Yazıdan bir bölüm: "Sağlam iş yapmak için kaynağın<br />

gerçek ve sağlam gelirini hesaplamak ve harcamaları<br />

da bu ilkeye göre ayarlamak bütçe hazırlanmasında<br />

en önemli ilkedir."<br />

1930 yılı içerisinde Resmi Gazete'de, "İstiklal harbinde<br />

Türkiye haricinde kalan ve şimdiye kadar avdet<br />

etmeyen" 15 kişi ile "resmi izin almaksızın tabiiyetini<br />

değiştiren" 20 kişinin vatandaşlıktan çıkarılmasına<br />

ilişkin toplam 35 karar yayımlanmıştır.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.1.9/<br />

412-10<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.1.1/<br />

116-38<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

66.442.. 17/<br />

7417<br />

RG<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak isveç Hükümetiyle altı<br />

aylık Modüs Vivendi<br />

akdedildiğine ilişkin<br />

genelge yayımlandı.<br />

1 Ocak Cumhuriyet Gazetesi'nde<br />

yer alan bir haber: "Bu sene<br />

hükümetçe ve milletçe<br />

atacağımız her adımın hedefi<br />

şu olacak: İktisat ve<br />

Tasarruf'<br />

1 Ocak Ereğli kömür havzasındaki<br />

138 nolu Çamlı Kömür<br />

ocağı Sosyete Jeneral<br />

Domin E-Metaluıji Şirketi'ne<br />

devredildi.<br />

2 Ocak 21 kişinin hakim, hakim<br />

yardımcılığı, savcı ve savcı<br />

yardımcılıklarına atanmasına<br />

ilişkin karar.<br />

2 Ocak Zabitan ve Askeri Memurlar<br />

Maaşatı hakkındaki<br />

1453 sayılı Kanunun Tefsiri<br />

(152 sayılı MY) yayımlandı.<br />

2 Ocak Merkezi <strong>Ankara</strong>'da olmak<br />

üzere bir "Arı ve Kümes<br />

Hayvanları Yetiştirme<br />

Cemiyeti" kuruldu.<br />

4 Ocak Çin Hükümeti Hariciye<br />

Nezareti Murahhası M.<br />

Yan-Sen-Tehen, toplumsal<br />

bir inceleme için geldiği<br />

İstanbul'da izlenimleri ile<br />

ilgili açıklama yaptı.<br />

4 Ocak Dahiliye Vekaleti'nin,<br />

kaymakamların mesleki<br />

bilgilerini artırmak için<br />

1929 yılının Aralık ayında<br />

açtığı kurs sona erdi.<br />

4 Ocak İktisat Vekaleti Meadin<br />

İşleri Umum Müdürlüğü<br />

tarafından Balıkesir vilayetinin<br />

Susurluk kazasının<br />

Demirkapı köyünde bulunan<br />

ve Hükümet malı olan<br />

Antimon madeninin devrine<br />

ilişkin ihaleye çıkıldı.<br />

12 Yöeti Zamandizini<br />

6.11.1929 tarihinden itibaren geçerli olan anlaşma,<br />

"en ziyade mazhan müsaade millet muamelesi esasına<br />

müstenit" özelliği taşımaktadır.<br />

Tasarruf ve yerli malı mücadelesi, 1930 yılında devletçilik<br />

politikasını tamamlayan bir hedeftir.<br />

RG<br />

C, 1 Kanunusani<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.1.6/<br />

190-145.<br />

BCA'da yer alan belgelere göre, 1930 yılında hakim, BCA:<br />

savcı ve yardımcılıklarına 30 Ocak'ta (20 kişi), 1 Şu- 30.11.1/<br />

53.1.3<br />

bat'ta (8 kişi), 8 Şubat'ta (29 kişi), 16 Şubat'ta (12 kişi),<br />

22 Şubat'ta (16 kişi), 18 Mart'ta (27 kişi), 24<br />

Mart'ta (11 kişi), 10 Nisan'da (13 kişi), 15 Nisan'da<br />

(14 kişi), 25 Mayıs'ta (18 kişi), 29 Mayıs'ta (19 kişi),<br />

21 Haziran'da (24 kişi), 8 Eylül'de ve 11 Ekim'de<br />

olmak üzere toplam 15 kez toplu atama yapılmıştır.<br />

Bu atamalar RG'de yayımlanmamıştır.<br />

Tefsir, mirliva (tuğgeneral) maaşları hakkındadır.<br />

Derneğin amacı bal, kümes hayvanları ve tavşan derisi<br />

üretimini artırarak, aile bütçesini rahatlatmaktır.<br />

"Çin'de halk, yeni Türkiye ile pek ziyade alakadar<br />

olmaktadır, bu sebeble hükümetimiz beni Türkiye<br />

hakkında içtimai tetkikat icrasına memur etti." Çin'li<br />

diplomat Darülfunun'a 300 Çince kitap hediye etti.<br />

Kursa <strong>Ankara</strong>, Yozgat, Kocaeli, Çorum, Kayseri,<br />

Çankırı, Bilecik ve Eskişehir vilayetleri kazalarına<br />

mensup 34 kaymakam katılmıştır.<br />

İhale, "teslim tarihinden itibaren bir sene zarfında<br />

teşkil edilecek 100.000 lira sermayeli Türk şirketine<br />

devredilmek...ikinci seneden itibaren asgari 1000<br />

ton cevher ihraç ve sevk edilmek..." koşullarını taşımaktadır.<br />

RG<br />

Y, 2<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

C, 5<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

TİD,<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ocak I. Umumi Müfettiş (İbrahim<br />

Tali Öngören), bölgesindeki<br />

jandarma zabitlerinin<br />

görev bölgesinde fazla<br />

kalmalarından doğan sakıncalar<br />

hakkında Başvekalete<br />

bir rapor gönderdi.<br />

5 Ocak Hariciye Vekaleti Memurlarına<br />

Ait İmtihan Talimatnamesinin<br />

Tatbiki Hakkında<br />

8636 sayılı BKY<br />

yayımlandı.<br />

6 Ocak 1927 yılında Alman M.<br />

Hanri Goldberg tarafından<br />

alınmış olan Dalaman-<br />

Kızılkaya manganez madenine<br />

ait arama ruhsatının,<br />

Cenubi Anadolu Madenleri<br />

Türk Anonim şirketine<br />

devredilmesi.<br />

6 Ocak <strong>Ankara</strong> Telsiz Telefon İstasyonu<br />

yayına başladı.<br />

6 Ocak Sanayi ve Maadin Bankası'nın<br />

Hereke Kumaş, Beykoz<br />

Deri, Bakırköy Pamuk<br />

fabrikalarındaki tesisatın<br />

genişletilmesi ve bu fabrikalarda<br />

2.5 milyon liralık<br />

yeni tesisat kurulması kararlaştırıldı.<br />

6 Ocak Kastamonu'da 50 bin lira<br />

sermaye ile Kastamonu<br />

Bankası T.A.Ş. kurulmasına<br />

ilişkin tasarı onaylandı.<br />

6 Ocak Halk Fırkası merkezinde<br />

45 esnaf cemiyetinin<br />

umumi katiplerinin katıldığı<br />

iki toplantı yapıldı.<br />

Bu rapor, bölgedeki jandarma subayları ile bölge<br />

halkı arasında kurulma eğiliminde olan yakınlıkları<br />

ortadan kaldırmaya ve engellemeye yöneliktir.<br />

"Umumi müfettişlik bölgesindeki jandarma zabitlerinden<br />

bazıları üç seneden on seneye kadar orada ve<br />

hatta bir mevkide kalmak suretiyle halkla teklifsiz<br />

olmuş ve başka taraflara nakilden ümit kesmiş oldukları<br />

bilhassa altı yedi seneden beri mühim ve ağır şerait<br />

içinde yuvarlanmak sureti ile yorulmuş ve yıpranmış<br />

olduklarından vazifelerine icap eden ciddiyetle<br />

sanlmadıkları ve bir kısmı da oralı kızlarla evlenmiş<br />

olduklarından aileler arasındaki iyi ve fena hallerle<br />

bulaşmış ve hatta aile ve kabile münaferetini<br />

resmi vazifelerin ifasına alet edinerek mühim vakaların<br />

zuhuruna da sebeb oldukları fiilen sabit olduğundan<br />

seyyar alaylarda dahil olduğu halde adedi<br />

130dan fazla olmayan bu zabitlerin değiştirilmesi ve<br />

bundan sonra da oradaki kolordular zabitleri gibi üç<br />

seneden fazla kalmamaları esbabının teminini hassaten<br />

istirham ederim."<br />

Yönetmelik, Hariciye Vekaleti Memurin Kanunu'nun<br />

ikinci maddesi gereğince, yeniden atanacak memurlarla,<br />

idare ve ihtisas sınıfından meslek sınıfına yükselecek<br />

memurların sınav koşullarını belirlemektedir.<br />

4.1.1930 tarih ve 1388 sayılı RG'de aynı konuya ilişkin<br />

bir başka Bakanlar Kurulu karan daha bulunmaktadır.<br />

Arama ruhsatının devrinin 27.11.1929 tarihinde<br />

uygun bulunduğu, 11.12.1929 tarihinde kabul edildiği<br />

anlaşılmaktadır.<br />

İstasyon, Posta Telgraf ve Telefon tdaresi'ne ait bulunmaktadır.<br />

Bu karar kapsamında Hereke için yeni bir ipekli dokuma<br />

kısmı açılması, Beykoz ve Bakırköy fabrikalarının<br />

da üç misli üretim yapabilmesi için çeşitli tedbirler<br />

alınması kararlaştınldı. Bunun için Avrupa'ya<br />

uzman bir heyet gönderilmesi ve oradan makineler<br />

getirilmesi öngörülmüştür.<br />

Ticaret ve sanat erbabına kısa ve uzun vadeli kredi<br />

açmak ve ticaret, sanayi ve tanm ile ilgili diğer bankacılık<br />

işlemlerini gerçekleştirmek üzere kurulan<br />

Banka, 1938 yılında feshedilmiştir.<br />

Bu toplantılarda esnaf cemiyetlerinin yerli mal kullanma<br />

ve milli tasarruf ve iktisat çarpışmasında ne<br />

suretle çalışabilecekleri ile bütün cemiyetlerin üyelerini<br />

bu çarpışma hakkında ne suretle ikaz edebilecekleri<br />

görüşülmüştür. Sonuç olarak her esnaf cemiyetinin<br />

en son kuvvetini harcayarak üyelerini yerli mal<br />

kullanmaya alıştırmaları ve derhal işe başlanması kararlaştınldı.<br />

BCA:<br />

30.10/69.4<br />

54.36/<br />

77A-43;<br />

Koçak,<br />

UM, s. 98.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 6<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

V, 6<br />

Kanunusani<br />

1930.<br />

RG; GB<br />

V, 7<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Ocak "Yerli malı mücadelesinde<br />

muvaffakiyete doğru ilk<br />

esaslı adımlar atılıyor: Hükümet<br />

kağıt, deri, yünlü ve<br />

pamuklu kumaşlar yapmak<br />

için ayrı ayrı fabrikalar<br />

kurmayı kararlaştırdı."<br />

7 Ocak Maliye Vekaleti, kambiyo<br />

alımının düzenlenmesine<br />

ilişkin önlemler hakkındaki<br />

iki kararname için bir<br />

izahname hazırladı.<br />

7 Ocak 1929 Senesi Bütçesi İçin<br />

Fevkalade Tahsisat ve Münakale<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

(Kanun no 1544)<br />

7 Ocak Hususi Orman Sahiplerinden<br />

ve Müteahhitlerinden<br />

Alınan Amenajman Paralarının<br />

Sarfı Hakkında 1545<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak Hudutlar ve Sahiller<br />

Umum Müdürlüğünün<br />

1929 senesi Bütçe Kanununa<br />

müzeyyel 1547 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak Büyük Millet Meclisi 1929<br />

Senesi Bütçesinde Münakale<br />

İcrasına dair 1548 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak "Beklediğimiz haber: İthalat<br />

azalıyor!"<br />

8 Ocak Ereğli Havzası Kozlu<br />

mevkiinde bulunan Ereğli<br />

Şirketi'ne ait iki kıta kömür<br />

ocağının tesisat ve müştemilatıyla<br />

birlikte Kozlu<br />

Kömür İşleri Türk Anonim<br />

Şirketi'ne devri İcra Vekilleri<br />

Heyeti'nce uygun<br />

bulunmuştur.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Hükümet, yeni fabrikalar açmak için önemli bir proje<br />

hazırlamadadır. Bu kapsamda her yıl dışardan gelen<br />

emtia miktarları incelenerek, ülkeye en çok hangi eşya<br />

giriyorsa o eşyayı imal edecek fabrikalar kurulması<br />

kararlaştırıldı. Bu karar gereğince kağıt, deri,<br />

yünlü ve pamuklu kumaş fabrikaları açılacaktır.<br />

Bu izahnameye göre: 1) Bütün devlet daireleri ve<br />

müesseselerinin ihtiyaçları tamamıyla yerli malından<br />

sağlanacaktır. Yerli eşyadan maksat, bütün malzemesi<br />

yerli olan, Türkiye'de üretilen ve içinde hiçbir yabancı<br />

malzeme ve işçiliği bulunmayandır. 2) Gerek<br />

hariciye gerek diğer vekaletler ve müesseselerce geçici<br />

olarak dahi dışarıya memur gönderilmeyecektir.<br />

Bu hüküm vilayet ve belediyeleri de kapsamaktadır.<br />

3) Yeni yabancı uzman getirilmeyecektir. 4)<br />

Teahhürü caiz olmayan ve yapılması zorunlu görülen<br />

yabancı mali işler, mahalli en büyük mülkiye ve maliye<br />

memurları ile şehreminleri veya belediye reislerinden<br />

oluşan bir komisyonca incelenecektir.<br />

1929 yılı Maarif Vekaleti bütçesinde "yeni harflerin<br />

istizam ettiği masraf' adı altında yeniden açılan<br />

120.000 lira ve Milli Müdafaa Vekaletinin Hava<br />

kısmı bütçesinde "912 numaralı kanunun tatbiki masrafı"<br />

adı altında yeniden açılan 2352 lira fevkalade<br />

tahsisat olarak konulmuştur.<br />

Kanunda, amenajman ve teşcir paralarının, "bir taraftan<br />

varidat bütçesinde açılacak hususi bir fasla irat<br />

kayıt, diğer taraftan İktisat Vekaleti bütçesinin amenajman<br />

ve teşcir faslına tahsisat olarak" eklenmesi ve<br />

harcanması öngörülmektedir.<br />

Kanun, ilgili kurum bütçesine ek ödenek konulmasını<br />

düzenlemektedir.<br />

Kanun, BMM'nin 1929 senesi bütçesinin bazı kalemleri<br />

arasında 12.200 liralık aktarma yapılmasını düzenlemektedir.<br />

Vakit Gazetesi'nin Gümrük tdaresi'nden edindiği<br />

bilgiye göre, milli tasarruf hareketinin canlanması<br />

nedeniyle Aralık (1929) ayı içinde İstanbul'a ithal<br />

edilen eşya miktarında büyük bir azalma görülmüştür.<br />

İthalat eşyasında Aralık ayında diğer aylara oranla<br />

yüzde 40 fark olduğu açıklandı.<br />

"Ereğli Şirketi Osmaniyesi" 1896 yılında kurulmuştur.<br />

8 Mart 1919'da Fransızların bir taburu, Ereğli<br />

Şirketi'ni korumak amacıyla Zonguldak'a gelmiş,<br />

Ereğli halkının direnişi ve Büyük Millet Meclisinin<br />

girişimi sonucu Fransızlar 18 Haziran 1920'de Ereğli'yi<br />

terk etmiştir. Ereğli Şirketi'nin tüm mal varlığı<br />

1937 yılında Etibank'a devredilmiştir. Kozlu Kömür<br />

İşleri TAŞ (Kömüriş) ise 1926'da İş Bankası tarafından<br />

kurulmuştur.<br />

V, 6<br />

Kanunusani<br />

1930.<br />

V, 7<br />

Kanunusani<br />

1930.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

V, 7<br />

Kanunusani<br />

1930.<br />

RG, TTK

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ocak <strong>Ankara</strong> Hukuk Mektebi<br />

memurlarından Suat, Adliye<br />

Vekaleti namına hukuk<br />

öğrenimi yapması için<br />

İsviçre'ye gönderildi.<br />

8 Ocak Prof. Yansen (Jansen) tarafından<br />

hazırlanan <strong>Ankara</strong>-<br />

Yenişehir'deki Devlet Mahallesine<br />

ait proje onaylandı.<br />

8 Ocak Haralarda kullanılacak araba,<br />

eğer takımı ve koşumlar<br />

bedeli karşılığında, Milli<br />

Saraylar'dan İktisat Vekaleti'ne<br />

devredildi.<br />

8 Ocak Sovyet Hükümeti ile teşkil<br />

olunmuş Dostluk Anlaşmasının<br />

süresi uzatıldı.<br />

9 Ocak Of ve Sürmene felaketzedelerinden<br />

2766 nüfuslu<br />

568 hane iskan isteğinde<br />

bulundu.<br />

9 Ocak Devlet Memurlan<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülüne<br />

dair Kanunun on<br />

beşinci maddesinin sureti<br />

tatbiki hakkında Maliye<br />

Vekaletince hazırlanan<br />

merbut talimatnamenin<br />

meriyete konulması hakkında<br />

8728 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Ocak Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyeti'nin "Birinci Yerli<br />

Malları Teşhir Günü" Darülfünun<br />

konferans salonunda<br />

yapıldı.<br />

11 Ocak Ecnebi mekteplerde ilk<br />

tahsilin lağvı hakkında kanun<br />

tasarısı hazırlanıyor.<br />

11 Ocak Dahiliye Vekaleti, kaymakamlara<br />

"belediyelerde iltizam<br />

usulünün ilga edildiği<br />

"ne dair bir genelge gönderdi.<br />

Milli saraylarda bulunan tarihi eser niteliğindeki araba<br />

ve eğer takımı ile koşumlar, müzede teşhir edilmek<br />

üzere 3.7.1929 tarihli kararname ile Maarif Vekaleti<br />

emrine terk edilmişti.<br />

Bölgede, Temmuz 1929'da büyük çaplı bir sel baskını<br />

meydana gelmiştir.<br />

Teşhirin ilk günü kadınlar içindi. Kadınlara iktisat<br />

seferberliğinde üstlenecekleri görevler hakkında bilgi<br />

verildi: "Her sene kazancımızın, milli şerefimizin en<br />

az elli milyonu yabancıların diyarına akıp gidiyor, bu<br />

cereyana hangi milletin, hangi devletin takati maliyesi<br />

dayanabilir?" Ayrıca teşhir edilen eşyaların Avrupa<br />

mallan ile olan farkı gösterildi. Teşhir günü bir<br />

sonraki hafta erkek-kadın kanşık olarak yapıldı.<br />

Bu tasanya göre, ecnebi mekteplerinde ilk kısımlar<br />

kaldınlacak, ilk tahsil tamamen Türk mekteplerine<br />

bırakılacaktır.<br />

Bu genelgeye göre, 1930 yılından itibaren belediyelerin<br />

bütün gelirleri doğrudan doğruya belediye teşkilatı<br />

tarafından tahsil edilecektir. Vekalet, ayrıca<br />

kaymakamlardan belediye gelirlerinin tahakkuk ve<br />

tahsilinde en uygun yöntemin ne olabileceği hakkındaki<br />

düşüncelerini de bildirmelerini istemiştir. Bu<br />

konu daha sonra Belediye Kanunu'nun 111. maddesi<br />

ile düzenlenmiştir.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.2.7/<br />

142-18<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

8.2..U.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.2.8/ 132-<br />

84<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.2.20<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

81.530.13<br />

RG<br />

C, 10<br />

Kanunusani<br />

1930.<br />

C, 11<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

Y, 11 Ocak<br />

1930<br />

1930 Yılı 11

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ocak Kaçakçılığın önlenmesi ve<br />

takibi için Müskirat,<br />

Rusimat ve Tütün lnhisan<br />

Müdürlükleri tarafından bir<br />

proje hazırlandı.<br />

11 Ocak Brüksel'de toplanan milletler<br />

arasındaki telgraf konferansı<br />

tarafından ittihaz<br />

edilmiş olan mukarreratın<br />

tasdiki hakkında 1546 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

11 Ocak Hariçten Bila Resim İthal<br />

Edilecek Damızlıklar hakkında<br />

genelge yayımlandı.<br />

12 Ocak Adliye Müfettişliğine atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Ocak Umum Jandarma Kumandanlığı<br />

Levazım Şubesi<br />

Müdürü Kaymakam 3511<br />

Mehmet Ali Bey'in<br />

kıdemen emekliliğe şevkine<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

12 Ocak Mersin Jandarma Efrat<br />

Mektebi Müdürü Binbaşı<br />

446 Kemal Bey'in kıdemen<br />

emekliliğe şevkine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

12 Ocak Emniyet Müfettişliğine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

12 Ocak Konya'da kurulan tam<br />

teşekküllü nahiyeler<br />

faaliyete geçti.<br />

12 Ocak Tire Kaymakamı thsan'ın<br />

vekalet emrine alınmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

12 Ocak Darülfünun Asrihazır Tarihi<br />

kürsüsüne atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Yöeti Zamandizini<br />

Bu projede güney sınırlarında ve Karadeniz, Marmara<br />

ve boğazlarda kaçakçılık mücadelesi için örgütlenmeye<br />

gidilmesi de dikkate alındı. Müskirat,<br />

Rusimat ve Tütün İnhisarları bütçesine kaçakçılığı<br />

haber verenlere verilmek üzere önemli bir ödenek de<br />

koyuldu. Kaçakçılıkla mücadele için Almanya ve İngiltere'den<br />

motör ısmarlandı.<br />

Gümrükler Umum Müdürlüğü'ne ait genelgede Türkiye<br />

hayvanatının (at, merkep, karasığır, koyun ve<br />

keçi) ıslahı için muslih damızlık olarak kabul edilen<br />

ırklar gösterilmektedir. Bu ırklara mensup, damızlığa<br />

salih ve irsi kusuru bulunmadıkları veteriner muayenesi<br />

sonucunda anlaşılan hayvanların ithaline izin verilmektedir.<br />

Münhal (açık) bulunan dördüncü sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

Kula Asliye Reisi Sun Bey atanmıştır.<br />

Mehmet Ali Bey, talebi gereğince emekliliğe sevk<br />

edilmiştir.<br />

Kemal Bey, Askeri Tekaüt ve İstifa Kanununun ikinci<br />

maddesinin birinci fıkrası gereğince talebi üzerine<br />

emekliliğe sevk edilmiştir.<br />

Emniyet Müfettişliğine Saray Kaymakamı Nuri Bey<br />

atanmıştır.<br />

Dahiliye Vekaleti'nce Konya'da yeniden kurulan tam<br />

teşekküllü nahiyelerle birlikte, Konya Vilayeti'nin 14<br />

kaza ve 44 nahiyesi olmuştur.<br />

Karar, İhsan Bey'in "iskan işlerinde gösterdiği yetersizlik"<br />

sebebiyle 6.1.1930 tarihinde alınmıştır. İhsan<br />

Bey, 22.2.1930 tarih 1430 sayılı RG'de yayımlanan<br />

kararname ile Boyabat Kaymakamlığına atanmıştır.<br />

Maraş mebusluğuna seçilen Darülfünun Edebiyat<br />

Fakültesi müderrislerinden Behçet Bey'den boşalan<br />

Asrihazır Tarihi kürsüsüne, 70 lira muhassas maaşla<br />

mezkur fakülte Türkiye-Avrupa Münesabatı Tarihi<br />

müderrisi Ali Muzaffer Bey'in naklen atanmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

Y, 11 Ocak<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

Y, 12 Ocak<br />

1930<br />

RG; BCA:<br />

30.. 11.1/<br />

53.1..13.<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Ocak Hükümet, 1930 yılı bütçesini<br />

TBMM'ye sundu.<br />

12 Ocak Türklüğe hakaret eden<br />

Gönen'de Aziz karısı Feride<br />

hakkında takibat yapılması.<br />

12 Ocak Meclise hakaret eden İzmir'de<br />

ismail oğlu Mehmet<br />

hakkında takibat yapılması.<br />

12 Ocak Hükümete hakaret eden<br />

Kayserili Cemal oğlu sebzeci<br />

Mehmet ve Hasan oğlu<br />

Ahmet haklarında takibat<br />

yapılması.<br />

12 Ocak Hükümete ve orduya hakaret<br />

eden Manisa'nın<br />

Alaybey mahallesinden<br />

Giritli Ali Çavuş hakkında<br />

takibat yapılması.<br />

12 Ocak Kanunlara hakaret eden<br />

Nevşehirli Sait hakkında<br />

takibat yapılması.<br />

13 Ocak Gümrük Kanunu'nun 35<br />

inci ve Gümrük Kanununa<br />

Müzeyyel Kanunun 43 üncü<br />

Maddesini Tadil Eden<br />

1549 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

13 Ocak Büyük Millet Meclisi Muhasebesinde<br />

İcra Kılınan<br />

Teftiş Neticesi Hakkında<br />

540 sayılı Karar yayımlandı.<br />

13 Ocak Müskirat İnhisar Müdürlüğü,<br />

yerli üzümlerimizden<br />

şarap yapılması ve şaraplarımızın<br />

ıslahı için Avrupa'dan<br />

yabancı uzman getirdi.<br />

14 Ocak Maadin ve Sanayi Bankası'nın<br />

kurduğu "Yerli Mallar<br />

Pazarı" açıldı.<br />

1930 yılı bütçesinin % 28.65'i Milli Müdafaa Vekaleti'ne,<br />

% 15.17'si Nafıa Vekaleti'ne, % 14.76'sı Duyunu<br />

Umumiye'ye, % 7.18'i Maliye Vekaleti'ne, %<br />

5.85'i İskan Müdürlüğü'ne, % 3.25'i Adliye, % 3.17'si<br />

Maarif, % 2.85'i İktisat, % 2.68'i Dahiliye ve<br />

%1.97'si Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti'ne ayrılmıştı.<br />

Bütçeden en az pay alan kurumlar arasında<br />

İstatistik Umum Müdürlüğü (% 0.02), Şura-ı Devlet<br />

(% 0.10), Riyaseti Cumhur (% 0.14) ve Başvekalet<br />

(% 0.40) bulunmaktadır.<br />

BCA'da 1930 yılı içerisinde, "Türklüğe hakaret etme"<br />

nedeniyle 90 kişi hakkında takibat yapıldığına<br />

ilişkin belge bulunmaktadır.<br />

BCA'da 1930 yılı içerisinde, "Meclise hakaret etme"<br />

ya da "Meclise ve kanunlara hakaret etme" nedeniyle<br />

15 kişi hakkında takibat yapıldığına ilişkin belge bulunmaktadır.<br />

BCA'da 1930 yılı içerisinde, "Hükümete hakaret etme"<br />

nedeniyle 185 kişi hakkında takibat yapıldığına<br />

ilişkin belge bulunmaktadır.<br />

BCA'da 1930 yılı içerisinde, "Orduya hakaret etme"<br />

ya da "Hükümete ve orduya hakaret etme" nedeniyle<br />

8 kişi hakkında takibat yapıldığına ilişkin belge bulunmaktadır.<br />

BCA'da 1930 yılı içerisinde, "Kanunlara hakaret etme"<br />

ya da "Kanuna hakaret etme" nedeniyle 60 kişi<br />

hakkında takibat yapıldığına ilişkin belge bulunmaktadır.<br />

Gümrük Kanunu'nun 35. maddesi şu şekilde değiştirilmiştir:<br />

"Gümrüklere gelen tüccar eşyası, gümrük<br />

idarelerinin bulunduğu binaların dahil ve haricindeki<br />

ambarlarda bir sene ve yolcu eşyası üç aydan fazla<br />

bırakılamaz. Antrepolar ile bu süre üç senedir, olağanüstü<br />

durumlarda icra vekilleri kararı ile uzatılabilir..."<br />

Karar, BMM muhasebesinin Haziran 1929-Kasım<br />

1929 arasındaki teftiş sonucunu bildiren Meclis Hesaplarının<br />

Encümen Tetkiki Mazbatası'nın kabulü<br />

hakkındadır.<br />

Yabancı uzman tmin'e gönderilerek, köylü ve şarapçılarımıza<br />

şarap yapmanın esaslarını öğretmiştir. Her<br />

türlü modem cihaza sahip bir laboratuar kurulması<br />

ve bu laboratuarda yerli şaraplarımızın tahlil edilerek,<br />

tahlil sonuçlarının da raporlanması kararlaştırılmıştır.<br />

Y, 12 Ocak<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

36.214..20/<br />

30811<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

36.214..1/<br />

30809.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

36.215..9./<br />

30820<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

36.215..3./<br />

30814<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

36.215.-6/<br />

30817<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

Y,13 Ocak<br />

1930<br />

C, 15<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Ocak Gayrı Mübadil Türklere<br />

Yunan Emvalinden Tevziat<br />

İcrası Hakkındaki 6 Haziran<br />

1928 tarihli talimatnamenin<br />

17 inci Maddesine<br />

zeylen tanzim olunan<br />

lahiya onaylandı.<br />

15 Ocak Musevi 1287 doğumlu<br />

Avram Kızı Fani<br />

Rebeka'nın Türk vatandaşlığına<br />

alınması hakkında<br />

8697 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Ocak Veremle Mücadele Demeği'nin<br />

Demekler Kanunu'nun<br />

17inci maddesi gereğince<br />

menafıi umumiyeye<br />

hadim cemiyet (kamuya<br />

yararlı demek) sayılmasına<br />

ilişkin 8688 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Ocak 9 Mayıs 1926 tarih ve 3456<br />

sayılı kararname ile kurulmasına<br />

izin verilen Dinar<br />

Milli Mensucat Fabrikası<br />

TAŞ'ın esas sözleşmesinin<br />

onaylanmasına ilişkin kararnamenin<br />

iptali hakkında<br />

8707 sayılı kararname yayımlandı.<br />

15 Ocak Yenişehir'deki devlet daireleri<br />

ile ilgili ev ve arsalar<br />

kıymetleri karşılığında istimlak<br />

edildi.<br />

15 Ocak Yarın Gazetesi'nde yer<br />

alan habere göre, Türk<br />

memur çalıştırmayan yabancı<br />

şirketler hakkında,<br />

"Ecnebi Şirketler Komiserliği"<br />

tarafından inceleme<br />

yapılıyor.<br />

15 Ocak İzmir Tayyare Cemiyeti<br />

hakkında söylenen yolsuzluk<br />

iddialarının asılsız olduğuna<br />

dair, izmir Valisi<br />

Kazım Bey şifreli bir telgraf<br />

gönderdi.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

"Itilafname mucibince iadesi lazım geldiği halde henüz<br />

Yunan hükümetince sahiplerine iade edilmemiş<br />

olan arazi ashabı da işbu maddede mevzubahis Yunan<br />

emvali hasılatından istihkakları nisbetinde ve<br />

müsakkafat ashabı gibi istifade ederler."<br />

Eski Osmanlı tebaasından Fani Rebeka, 1900 yılında RG<br />

bir Rusla evlenmiş ve eşinin tabiiyetini almıştır. Eşinin<br />

ölümü üzerine, Türk vatandaşlığına geçmek istemiş<br />

ve durumu 1212 sayılı kanunun ondördüncü<br />

maddesine uygun bulunduğundan, vatandaşlığa<br />

alınmıştır. 1930 yılı içerisinde Resmi Gazete'de<br />

22.3.1930'da 12 kişi, 15.7.1930'da 1 kişi, 6.8.1930'da<br />

1 kişi, 1 ve 4 Eylül 1930'da birer kişi, 15.11.1930'da<br />

1 kişi, 21.12.1930'da iki kişi olmak üzere toplam<br />

yirmi kişinin Türk vatandaşlığına alınmasına ilişkin<br />

karar yayımlanmıştır.<br />

Kararname, veremi, toplumsal hastalıkların en önemlilerinden<br />

biri olarak tanımlamaktadır.<br />

Şirket, kararın alındığı 25.12.1929 tarihine kadar henüz<br />

kurulmadığı ve şirket kurucuları da bu durumdan<br />

zarar gördüğü için sözleşme iptal edilmiştir.<br />

Komiserliğe yapılan bir ihbara göre, Fiat şirketinde<br />

tek bir Türk memur bile çalıştırılmamaktadır. 20<br />

Ocak 1930'da ise, İstanbul Ticaret Müdüriyeti İstanbul'daki<br />

yabancı banka ve şirketlerdeki Türk memurların<br />

oranı hakkında incelemelere başlamıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.3.3/<br />

132-85<br />

V, 15 Ocak<br />

1930; 19<br />

Ocak<br />

1930.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

60.404. .2/<br />

6235

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Ocak "Üsküdar ve Boğaziçi halkı<br />

Şirketi Hayriye idaresini<br />

istemiyorlar."<br />

15 Ocak Bağdat'ta çıkan "Alirak"<br />

Gazetesi'nde "Genç Türkiye'de<br />

İktisadi Uyanış" başlıklı<br />

bir makale yayımlandı.<br />

17 Ocak Maliye Vekaleti, mesai<br />

saatleri dışında devlet işleri<br />

ile meşgul olan memurların<br />

alacakları ücretlere ilişkin<br />

bir nizamname hazırladı.<br />

18 Ocak Küçük Zabit ve Onbaşı<br />

Talimatnamesinin 11 inci<br />

maddesinin yeniden düzenlenmesine<br />

ilişkin 8712 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

18 Ocak "Ahdediyoruz: Hep Yerli<br />

Malı Kullanacağız!"<br />

19 Ocak Cebelibereket Valiliği'ne<br />

Şebinkarahisar Valisi Ziya<br />

Bey'in naklen atanması<br />

hakkında 8742 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

20 Ocak Birinci Umumi Müfettişlik<br />

bölgesindeki illerin zirai<br />

vaziyetleri hakkında rapor<br />

hazırlandı.<br />

Yarın Gazetesi'nin haberine göre halk, 200.000 lira<br />

sermaye ile başlayan Şirketi Hayriye'nin 70 seneden<br />

bu yana Boğaziçi ve Üsküdar halkından 15 milyon<br />

lira kazandığı halde, şikayetler ile ilgilenmemesinden,<br />

son zamanlarda vapur seferlerini azaltmasından<br />

ve bilet ücretlerini artırmasından şikayet etmektedir.<br />

"Türkiye hususi muhabirlerimizin İstanbul'dan göndermekte<br />

olduğu mektuplardan anlaşılacağı veçhile,<br />

memleketin terakkisine ciddi çalışmada Türkiye<br />

elyevm diğer Şark memleketlerine en büyük bir rehberdir...Irak,<br />

Türkiye'nin bu uyanışından ders almalıdır.<br />

Biz bugün fukarayız ve mali bir kriz geçirmekteyiz.<br />

Hükümet buna bir çare bulmak istiyorsa, Türkiye'nin<br />

tarzı hareketini takip etmelidir..." Makalenin<br />

tercümesi, 16 Mart 1930'da Hariciye Vekaleti tarafından<br />

Başvekalete gönderilmiştir.<br />

Y, 15 Ocak<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

166.153.6<br />

Nizamname metni Yarın Gazetesi'nde yayımlandı. Y,17 Ocak<br />

Bu düzenleme Karagöz'de eleştirildi: "Bir memur 1930<br />

hükümete faydası olan bir iş gördüğü zaman ancak<br />

vazifesini yapmış olduğunu düşünmelidir. Yoksa büyük<br />

küçük her iş gören memur ayrı bir ücret istemeye<br />

kalkarsa, alamayınca yan çizer çalışmaz. Devlete<br />

millete zararı olan bu usulü kaldırmalı." (Karagöz, 25<br />

Ocak 1930) "Gazeteler yazıyorlar: Fethi Bey Paris<br />

sefiri iken borçlar meselesinin Paris'teki müzakeresinde<br />

hizmet ettiği için 10.000 lira almış! Daha geçen<br />

gün İstanbul Defterdarlığının ilk öğretim vergisinden<br />

21.000 lirayı aralarında paylaştıklarını duymuştuk.<br />

Bundan önce de Emanetin büyük memurlarına Emanetin<br />

borçlarının hallinden dolayı binlerce lira mükafat<br />

dağıtıldığını işitmiştik. Resmi vazifesi olanlar neden<br />

aylık alır? Paris sefiri, devletin ecnebilerle olan<br />

mali işlerine baktığı için ayrı para mı almalıdır? Bu<br />

onun vazifesi değil mi? Bu türlü para alanlar kim<br />

olursa olsun biz aleyhindeyiz."<br />

Düzenleme, tahsil senesinde ahlaksızlıkları ve benzer<br />

nedenlerle gedikli küçük zabit olmaları uygun görülmeyenler,<br />

sınavda başarılı olamayanlar ile tahsilden<br />

kaçınanlar hakkındadır.<br />

Birinci Umumi Müfettişlik bölgesindeki illerin zirai<br />

vaziyetleri hakkında rapor, 1930 yılında biri 19 Şubat,<br />

diğeri 17 Nisan tarihlerinde olmak üzere iki kez<br />

daha hazırlanmıştır.<br />

RG<br />

C, 18<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

RG<br />

BCA:30.10<br />

/69.454.42/<br />

77A49;BC<br />

A:30.10/69<br />

.454.38/77<br />

A45;<br />

BCA:30.10<br />

/69.454.40.<br />

17/77A47.<br />

1930 Yılı 15

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Ocak Konya'nın Tuzlukçu köyünde<br />

nahiye kurulmasından<br />

dolayı halk Dahiliye<br />

Vekaleti'ne şükran telgrafı<br />

gönderdi.<br />

20 Ocak "Türkiye genelinde 43 milyon<br />

dönüm (4 milyon hektar)<br />

arazi ekilmektedir."<br />

20 Ocak Maarif Teşkilatı hakkında<br />

inceleme yapmak üzere<br />

Viyana'ya gönderilen maarif<br />

müfettişlerine yapılacak<br />

ödemeler belirlendi.<br />

21 Ocak Hariciye Müfettişlerinin<br />

Vazifeleri Hakkındaki<br />

Talimatnamenin Tatbikine<br />

Başlanılması Hakkında<br />

8674 sayılı BKY yayımlandı.<br />

21 Ocak Kilis Gazetesi'ne para yardımı<br />

yapıldı.<br />

22 Ocak Üçüncü Sınıf Mülkiye<br />

Müfettişliğine Beyoğlu<br />

kaymakamı Hikmet Bey'in<br />

atanması hakkında kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Ocak Besni (Behisni) Kaymakamı<br />

Şemsettin'in Vekalet<br />

emrine alınmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

22 Ocak Malatya Valisi mütekait<br />

Jandarma Miralayı 46<br />

Nazmi Bey'in ciheti Mülkiye'den<br />

irtibatının katiyle<br />

Adana Jandarma mıntıkası<br />

Birinci Müfettişliğine<br />

mütekaiden atanması<br />

hakkında kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Ocak Jandarma kaymakamı 421<br />

Süleyman Bey'in sağlık<br />

nedeniyle emekliye sevk<br />

edilmesine ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Tuzlukçu nahiyesi Belediye Reisi Mahmut, Muhtar<br />

Hamdi ve nahiye halkı adına Memet Ali imzalarıyla<br />

Akşehir'den Dahiliye Vekaleti'ne çekilen telgrafta,<br />

hükümete ait işlerinin kolaylıkla görülmesi için Tuzlukçu<br />

köyünde tam teşekküllü nahiye kurulması suretiyle<br />

cumhuriyet hükümetinin köylüye karşı gösterdiği<br />

yüksek alakadan dolayı halkın şükran ve minnetleri<br />

bildirilmektedir.<br />

Yarın Gazetesi'nin haberine göre, bu araziyi eken<br />

çiftçi sayısı 2.751.230 ailede, 9.216.918 kişidir.<br />

Konsolosluklar, elçilik kançılaryaları ve merkez şubelerini<br />

teftiş ile görevli hariciye müfettişlerinin yetki<br />

ve görevleri belirtilmektedir.<br />

1930 yılı içerisinde ayrıca Bulgaristan'da yayımlanan<br />

Rodop, Halk Sesi, Deliorman gazetelerine; Akbaba<br />

mizah gazetesi sahibi Yusuf Ziya Bey'in isteği üzerine<br />

Akbaba'ya, Balıkesir'de Türk Dili gazetesine,<br />

Bursa'da Hakkın Sesi gazetesine ve Sofya'da yayımlanan<br />

Halk Sesi gazetesine yardım edilmiştir.<br />

Atama karan, 9 Ocak 1930'da alınmıştır.<br />

Kaymakam, 9 Ocak 1930'da "görülen lüzumu kati<br />

üzerine" görevden alınmıştır.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

66.441.2/<br />

73-44<br />

Y, 20<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

8.3.. 10/<br />

43-85<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10/<br />

83.548..6.<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

53.2..1.<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Ocak Edime mektupçuluğuna<br />

Vize Kaymakamı Halil<br />

Bey'in atanmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

22 Ocak İki kaymakamın naklen<br />

atanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Ocak Elektrikli Tramvay inşası,<br />

otobüs ve omnibüs hizmetleri<br />

<strong>Ankara</strong> Belediyesi'ne<br />

bir imtiyaz olarak verildi.<br />

22 Ocak Anadolu Çimentoları Türk<br />

Anonim Şirketi ana sözleşmesinin<br />

7, 14, 34, 83, 97<br />

inci maddeleri değiştirildi.<br />

22 Ocak La Republik Anjene Gazetesi'nin<br />

ülkeye girmesi yasaklandı.<br />

23 Ocak Brüksel konsolosluk işlerinin<br />

çokluğu nedeniyle, bu<br />

şehirde bir fahri konsolosluk<br />

kurulması, konsolos<br />

olarak da Mösyö Robert de<br />

Boot'un atanmasına ilişkin<br />

8743 sayılı kararname yayımlandı.<br />

23 Ocak Sabık Ordu Valisi Tevfık<br />

Bey'in Malatya Valiliğine<br />

atanmasına ilişkin 8166<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

23 Ocak Adliye Müfettişliklerine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Ocak Çorum vilayetinde üç nahiye<br />

kurulmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Ocak Çorum vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

Sivrihisar Kaymakamı Ali Rıza Bey Beyoğlu Kaymakamlığına,<br />

İskilip Kaymakamı İbrahim Rüştü Bey<br />

Pınarbaşı Kaymakamlığına atanmıştır. (Beyoğlu<br />

Kaymakamı Hikmet Bey, 9 Ocak 1930'da üçüncü sınıf<br />

Mülkiye Müfettişliği'ne atanmıştı.)<br />

İmtiyaz ile ilgili kararname, 11.2.1930 tarih ve 1421<br />

sayılı RG'de yayımlanmıştır.<br />

Muhaliflerden Mehmet Ali ve Ömer Fevzi tarafından<br />

Paris'te çıkarılan gazete, "cumhuriyet rejimi aleyhinde<br />

neşriyat" nedeniyle yasaklanmıştır.<br />

Robert de Boot, "ticaret ve sanayi aleminde tanınmış<br />

ve daha önce Türkiye'de Kibrit İnhisar Müdürlüğü'nde<br />

bulunmuş Türk dostu" olarak tanımlanmaktadır.<br />

Münhal bulunan birinci sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

ikinci sınıf Adliye Müfettişlerinden Salih Hilmi ile<br />

ikinci sınıf Adliye Müfettişliğine İstanbul müstantiklerinden<br />

(sorgu hakimi) Nazım Bey atanmıştır. Nazım<br />

Bey, ikinci sınıf müfettişliğe gerekli vasıf ve<br />

şartlara sahip olduğu gerekçesiyle atanmıştır.<br />

Çorum vilayeti merkez kazası dahilinde Yeni Çamlıca,<br />

Kızılviran adlarıyla iki ve Sungurlu kazası dahilinde<br />

Yekbaş adıyla bir nahiye kurulmuştur.<br />

Çorum vilayetinin Mecitözü kazasına tabi Çobraşık,<br />

Sarı Süleyman, Sultanköy, Keşlik, Kızılhamca,<br />

Soğucak, Dereyazıcı, Kabilkışla, Çirçir, Çükücamili,<br />

Değirmenözü, Kozkışla köyleri, söz konusu kazadan<br />

alınarak aynı vilayetin Hüseyinabat kazasına bağlanmıştır.<br />

1930 yılında Manisa, Mardin, Urfa, Konya,<br />

Adana, Kayseri, Aydın, Afyon, İsparta, Bilecik,<br />

Denizli, Kastamonu, Çanakkale, Bilecik, Muş, <strong>Ankara</strong>,<br />

Trabzon, Niğde, Rize, Gümüşhane, Kars, Balıke-<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.4.5<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.4.2<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/8.4..6./<br />

86-99<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ocak Dahiliye Vekili Şükrü Kaya<br />

Bey, Hukuk Mektebinde<br />

belediyecilik hakkında<br />

konferans verdi.<br />

23 Ocak İzmir, Bolu, Eskişehir,<br />

Manisa vd. vilayetlerde askeriyece<br />

muhtaç çiftçilere<br />

hayvan dağıtılması.<br />

25 Ocak Hizmet süreleri yirmi beş<br />

seneyi geçmediği halde<br />

maluliyetleri nedeniyle<br />

emekli olan ve duyulan ihtiyaç<br />

üzerine tekrar göreve<br />

davet edilen erkan, ümera,<br />

zabitan ve askeriye mensuplarının,<br />

sonraki hizmetleri<br />

hakkında 154 sayılı<br />

tefsir yayımlandı.<br />

25 Ocak Hükümet bütçede tadilat<br />

yapmak için bütçeyi meclisten<br />

geri aldı.<br />

26 Ocak Borsa'da İngiliz Lirası<br />

1029'da açılmış, 1031 kuruş<br />

10 paraya kadar işlem<br />

gördükten sonra 1029 kuruş<br />

30 parada kapanmıştır.<br />

27 Ocak 1244 numaralı Kanuna<br />

müzeyyel 1550 sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

27 Ocak Demirköy Kaymakamı Celal<br />

Bey'in Vekalet emrine<br />

alınmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Ocak Üç kaymakamın atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Ocak Kastamonu Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü Dr.<br />

Abdülhalim Bey'in sınıf ve<br />

maaşı hazırile Rize Sıhhat<br />

ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

naklen atanmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

sir ve Erzincan illerinde bazı köylerin başka il ya da<br />

ilçelere bağlanmasına ilişkin kırkın üzerinde karar<br />

alınmıştır.<br />

Konferansa birçok milletvekili de katılmıştır.<br />

BCA'da bu konu ile ilgili 70 sayfalık el yazması Osmanlıca<br />

belge bulunmaktadır.<br />

İlgili yorumda, tekrar hizmete alman malul emeklilerin<br />

yeniden emekli olmaları durumunda verilecek<br />

emekli maaşının miktarının belirlenmesi için daha<br />

önceki hizmet süreleri kaç yıl olursa olsun, sonraki<br />

hizmetlerinin dikkate alınacağı belirtilmektedir.<br />

Bütçe değişikliğinin iktisadi program ve tasarrufla<br />

ilgili olduğu, bazı vekaletlerin bütçelerinde değişiklik<br />

yapılacağı açıklandı.<br />

Celal Bey "görülen lüzumu katiye binaen" görevden<br />

alınmıştır.<br />

Behisni kaymakamlığına Plümür kaymakamı Yusuf<br />

Ziya, Plümür kaymakamlığına Kula kaymakamı<br />

Ahmet, Demirköy kaymakamlığına Hukuk Fakültesi<br />

mezunlarından ve Pınarhisar nahiyesi müdürü Kemal<br />

beyler atanmıştır. Behisni kaymakamı Şemsettin<br />

Bey, "görülen lüzumu kati üzerine" 9 Ocak 1930'da<br />

görevden alınmıştı.<br />

Abdülhalim Bey, kendi talebi üzerine 13.4.1930 tarihli<br />

kararname ile Maraş Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğüne atanmıştır.<br />

TİD,<br />

Kanunusani<br />

1930.<br />

BCA:<br />

272.0.012/<br />

63.187.4<br />

RG<br />

Y, 25<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

Y, 27<br />

Kanunusani<br />

1930 -<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/53.3..13.<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak Maliye Vekaleti, Borsa<br />

İdaresi Meclisine gönderdiği<br />

talimatname ile 6 Yunan,<br />

3 İtalyan, 1 Roman ve<br />

1 Fransız borsa acentesinin<br />

faaliyetine son verdi.<br />

29 Ocak Himaye-i Eşcar Cemiyeti<br />

(Ağaçları Koruma Demeği)<br />

ana tüzüğü yayımlandı.<br />

29 Ocak Bursa'nın Günderet köyündeki<br />

Uludağ Maden Suyu<br />

ihale edildi.<br />

30 Ocak 1929 Senesi Bütçesinin<br />

Bazı Fasıl ve Maddeleri<br />

Arasında Münakale<br />

Yapılması hakkında Kanun<br />

yayımlandı.<br />

30 Ocak Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyeti (Ulusal Ekonomi<br />

ve Arttırma Demeği)<br />

kuruldu.<br />

30 Ocak TBMM'ye Vilayetler Genel<br />

İdaresi ile ilgili olarak<br />

Muğla Mebusu Ali Nazmi<br />

Bey tarafından kanun teklifi<br />

verildi.<br />

31 Ocak Bütün camilerde milli iktisat<br />

ve tasamıf üzerine vaizler<br />

verildi.<br />

1 Şubat 1929 yılı Ekim, Kasım ve<br />

Aralık aylarına ait 60 ilde<br />

meydana gelen kaçakçılık<br />

olaylarına ilişkin bir rapor<br />

hazırlandı.<br />

1 Şubat Kayseri-Şarkışla demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

1 Şubat Letonya Hükümeti ile<br />

17.12.1929 tarihinden<br />

itibaren en ziyade müsaadeli<br />

millet esasına müstenit<br />

olarak Modüs Vivendi<br />

akdedilmiştir.<br />

Bu düzenleme sonucunda borsa acentelerinin sayısı<br />

25'e düşmüştür.<br />

Riyaseti Cumhur, Şurayı Devlet, Maliye Vekaleti<br />

bütçelerinde 9.100 liralık aktarma yapılmıştır.<br />

I<br />

17 Mart 1930'da Şurayı Devlet, genel merkezi <strong>Ankara</strong>'da<br />

bulunan Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'nin<br />

kamuya yararlı demeklerden sayılmasına karar verdi.<br />

"Bugünkü şerait ve vaziyeti hayatiye karşısında vilayetlerde<br />

millet vekilleri olan meclisi umumi ve encümeni<br />

vilayet azalarının beş lira ücreti yevmiye ve<br />

azami yüz lira ücreti şehriye denilecek cüzi tahsisat<br />

ve muhassasat ile geçinmeleri ve memleketlerinden<br />

ayrı kaldıkları müddetçe, ibate ve iaşe ve masarifi<br />

sairei zaruriyelerini temin eylemeleri imkanı maddeten<br />

garı mevcur bulunmasına binaen merbuten takdim<br />

kılınan şekilde İdarei Umumiye Vilayat Kanununun<br />

İdare-i Hususiyeye taalluk eden kısımlarına ait<br />

116. ve 140. maddelerinin tadili teklifini havi layiyaı<br />

kanuniye takdim kılınmıştır."<br />

Bu tarih, 1 Şubat'ın Ramazan'ın ilk günü olması sebebiyle<br />

seçilmişti.<br />

Kaçakçılık raporları, 1930 yılı sonuna kadar her üç<br />

aylık dönemler itibariyle hazırlanmıştır. Kaçakçılık<br />

yapılan mallar arasında sigara kağıdı, tuz, rakı, iskambil<br />

kağıdı, tütün, kereste, şarap, kopya kağıdı,<br />

erik, hububat başta gelmektedir.<br />

Hattın uzunluğu 129 kilometredir.<br />

Akdedilen Modüs Vivendi'nin süresi altı aydır.<br />

Y, 27<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

GB<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.4.14<br />

RG<br />

GGCT;<br />

TİD, Mart<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

3.17.25/<br />

4115<br />

C, 31<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

180.243.1/<br />

20728;<br />

TİD,<br />

Kanunusani<br />

1930, Sayı<br />

22.<br />

GB<br />

RG<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Şubat Şeriri ve Gıdai Taharriyat<br />

Yapılan Laboratuarlara<br />

Mahsus 19 Mart 1927 tarih<br />

ve 992 numaralı Kanunun<br />

2 inci maddesinin tadiline<br />

dair 1551 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Şubat Ticaret ve sanayi odaları<br />

üyeleri ile müstahdeminin<br />

vazifei memurelerinden<br />

dolayı takibat ifası halinde<br />

Devlet memurlan gibi muhakemeleri<br />

icap edip etmeyeceğinin<br />

tefsirine gerek<br />

olmadığı hakkında TBMM<br />

kararı yayımlandı.<br />

2 Şubat Bolu vilayetinin Düzce kazası<br />

dahilinde dört nahiye<br />

kurulmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Şubat Münhal bulunan Temyiz<br />

Mahkemesi üyeliğine İzmir<br />

Ağırceza Reisi Yakup Rasim<br />

Beyefendi'nin atanmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

2 Şubat Tokat Geyran ile Elalmış'ta<br />

Cemil ve Şükrü'ye<br />

Antimuan madeni ile Simli<br />

Kurşun madeni işletme<br />

ruhsatı verildi.<br />

3 Şubat Avukatlık Kanunu'nun bazı<br />

maddelerini tadil edici 708<br />

numaralı kanunun 6 ıncı<br />

maddesinin tefsirine gerek<br />

olmadığı hakkında TBMM<br />

kararı yayımlandı.<br />

3 Şubat Emrazı Zühreviye Musaplannın<br />

(zührevi hastalık<br />

taşıyanlann) Cebren Muayeneye<br />

Şevkleri Hakkında<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti genelgesi<br />

yayımlandı.<br />

3 Şubat Pariste Türkiye ile Fransa<br />

arasında "Dostluk, Uzlaşma<br />

ve Hakem Anlaşması"<br />

imzalandı.<br />

4 Şubat Muhasebe-i Umumiye<br />

Kanunu'nun 92 inci Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 1552 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Kararda, ticaret ve sanayi odaları üyeleri ile çalışanlarının<br />

Memurin Kanunu'nun birinci maddesine göre<br />

'memur' sayılamayacakları, ancak Türk Ceza Kanunu'nun<br />

279. maddesinde yer alan "kanunun tatbikatında<br />

devlet, vilayet ve nahiye ve karyelerin nezareti<br />

altında bulunan bir hizmette maaşlı ve maaşsız daimi<br />

veya muvakkat vazife görenler memur sayılır" hükmüne<br />

göre bunlann da memurlar gibi ceza göreceklerinin<br />

açık olduğu belirtilmektedir.<br />

Nahiye olan köyler şunlardır: Kaynaşlı, Selamlar,<br />

İmamlar ve Çilmi. Kaynaşlı dışındaki köylerin isimleri<br />

Gümüşova, Gölkaya ve Gündoğdu olarak değiştirilmiştir.<br />

Üyeliğe, Temyiz Umumi Heyeti'nce yapılan seçim<br />

sonucunda en çok oyu alan kişi seçilmektedir.<br />

1930 yılında ülkenin çeşitli yerlerinde Türk vatandaşlarına<br />

yirminin üzerinde maden işletme ruhsatı<br />

verildi. Bu ruhsatlarla ilgili belgelere BCA'dan ulaşılabilmektedir.<br />

15 Mayıs 1930 tarih ve 1623 sayılı Kanun, RG:<br />

5.6.1930, 1512.<br />

1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu (RG:<br />

14.6.1927, 607) 9.2.1930 tarih ve 1419 sayılı Resmi<br />

Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

310.10.0.60<br />

/2478.3334<br />

.0/4522<br />

RG<br />

RG<br />

TAR; s.<br />

528.<br />

BULMAÇ

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Şubat Kahvehanelerde yapılan<br />

propagandalara karşı tedbir<br />

alınması.<br />

8 Şubat İstatistik Umum Müdürlüğü'nün<br />

Salahiyet ve Vazifeleri<br />

Hakkında 1554 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

9 Şubat İhtiyat Zabitleri ve İhtiyat<br />

Askeri Memurları Kanununun<br />

Tadiline ve Bu Kanuna<br />

Bazı Maddeler<br />

Tezyiline Dair 1555 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

9 Şubat İstanbul Galata'da bulunan<br />

eski liman dairesi ile ona<br />

bağlı arsa, Danıştay kararıyla<br />

İstanbul Rıhtım Şirketi'ne<br />

devredildi.<br />

10 Şubat İstiklal Harbi malullerine<br />

verilecek para mükafatı<br />

hakkında 1556 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

11 Şubat Menafii Umumiyeye Müteallik<br />

İmtiyazat Hakkındaki<br />

Kanuna Müteallik 331<br />

tarihli Talimatnamenin 19<br />

uncu Maddesinin yalnız<br />

<strong>Ankara</strong> İçin Mer'iyetten<br />

Kaldırılması Hakkında<br />

8792 sayılı BKY yayımlandı.<br />

11 Şubat Duyunu Umumiye hamilleri<br />

Paris'te toplanarak<br />

vaziyeti müzakereye karar<br />

verdiler.<br />

11 Şubat Şebinkarahisar Valiliğine<br />

sabık Tekirdağ Valisi Arif<br />

Hikmet Bey'in atanmasına<br />

ilişkin 8794 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya tarafından CHF Katibi BCA:<br />

Umumisi Saffet Bey'e gönderilen yazıda, kışın özel- 490.1/<br />

1.3.19/<br />

likle Ramazan ayında bazı işsizlerin kahvelerde ve l.BÜRO<br />

benzer toplantı yerlerinde "menfi - muzır" propaganda<br />

ve dedikodulara alet oldukları belirtilmektedir.<br />

Büyük ölçüde dini kışkırtmalara dayanan propaganda<br />

faaliyetlerinin önlenmesi için hükümet teşkilatı ile<br />

fırka teşkilatının birlikte hareket etmesi istenmektedir.<br />

Konu ile ilgili olarak Saffet Bey tarafından CHF<br />

müfettişlerine de yazı gönderilmiştir.<br />

Bu kanun, Türkiye'de istatistik düzenlemenin bir<br />

merkezde toplanması amacıyla hazırlanmıştır. Bu<br />

kanunla Başbakanlığa bağlı İstatistik Umum Müdürlüğü<br />

kuruldu. Kurum, 1962'de Devlet İstatistik Enstitüsü'ne<br />

dönüştürüldü.<br />

1076 sayılı İhtiyat Zabitleri ve İhtiyat Askeri Memurları<br />

Kanunu 9 Temmuz 1927 tarih ve 628 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştı.<br />

İstanbul Rıhtım Şirketi tarafından Galata Rıhtımı<br />

üzerinde liman dairesi olarak inşa edilmesi için söz<br />

konusu şirketle 20 Ekim 1926 tarihinde yapılan sözleşme<br />

gereğince şirkete teslim edilmesi gereken eski<br />

liman dairesi hükümet tarafından Ticareti Bahriye<br />

Müdüriyetine tahsis edilmiştir. Bunun üzerine şirket,<br />

adı geçen bina ile arsasının kendisine teslimini talep<br />

etmiştir.<br />

RG;<br />

GGCT<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

168.169.1/<br />

180-9<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

e, ıı<br />

Şubat 1930<br />

RG<br />

1930 Yıh 141

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Şubat Ispançiyari ve Tıbbi<br />

Müstahzarlar Hakkındaki<br />

21.5.1928 tarih ve 1262<br />

numaralı kanuna zeyl edilecek<br />

madde hakkında<br />

1557 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Şubat Yalova kaplıcaları kaynak<br />

ve membalan ile kaplıcalar<br />

etrafındaki arazilerin ve<br />

binaların işletmesi Seyri<br />

Sefain İdaresi'ne verildi.<br />

12 Şubat Harbiye Mektebi,<br />

hastahane ve askeri kuruluşlara<br />

yapılması için,<br />

Abidinpaşa, Balgat ve<br />

Dikmen'deki arazilerin<br />

istimlak edilmesine karar<br />

verildi.<br />

12 Şubat Yol ve köprü inşaatlarında<br />

çalışacak beş yabancı mühendisin<br />

Nafıa Vekaleti tarafından<br />

istihdam edilmesine<br />

karar verildi.<br />

12 Şubat tstanbul Belediyesi ile<br />

yapılan Adalar Elektrik<br />

Sözleşmesi bir yıl daha<br />

uzatıldı.<br />

14 Şubat İstanbul'da öğrenciler<br />

Terkos Su Şirketi'ne saldırarak,<br />

camlarını kırdılar.<br />

15 Şubat Ziraat ve Baytar Enstitüleriyle<br />

Ali Mektepleri Tesisine<br />

ve Ziraat Tedrisatının<br />

Islahına ait Kanuna merbut<br />

talimatnamenin muaddel<br />

şekline ilişkin 8791 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

15 Şubat Dahiliye Vekaleti'nin,<br />

memurların yazacakları<br />

yazılan yeni harflerle yazmaları,<br />

valilerin de ara sıra<br />

teftişler yaparak kanuna<br />

aykırı hareketlere meydan<br />

vermemeleri konusundaki<br />

genelgesi yayımlandı.<br />

12 Yöeti Zamandizini<br />

Arazi sahiplerinden bazılan arazisini dönümü kırk<br />

lira üzerinden satmaya razı olduklarını söylemişlerdir.<br />

Bu fiyat eski yıllara oranla oldukça düşük bulunduğundan,<br />

bunlann istimlak yoluna gidilmeksizin<br />

sahiplerinin nzasıyla ve pazarlıkla satın alınmasına<br />

karar verilmiştir.<br />

Bu olaydan iki gün sonra Yann Gazetesi, "Terkos<br />

memlekette bir afetten başka bir şey değildir. Mukavelesi<br />

bitiyor diye İstanbul yanamaz" manşetiyle çıktı.<br />

Gazete, İstanbul'un su tekelini elinde tutan Terkos<br />

Şirketi'nin çıkan yangınlarda kasıtlı olarak su vermediğini<br />

yazdı. Şirketin 70 senelik eski makineleri, senelerden<br />

beri temizlenmediği için mikrop yuvası haline<br />

gelen havuzlan ve şirketle ilgili pek çok sorun<br />

günlerce gazetelere haber oldu.<br />

İlgili genelge, bazı vilayetlerden Dahiliye Vekaleti'ne<br />

gelen evrak arasında Türk harflerinin kabul ve tatbiki<br />

hakkındaki kanuna muhalif olarak Arap harfleriyle<br />

yazılmış müsvedde ve derkenarlar ve notlar görülmesi<br />

nedeniyle yayımlanmıştır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.7.17<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

8.7.. 19/<br />

46-862<br />

BCA:<br />

30.18.1.2<br />

/8.7.20./<br />

243-47<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.8.4/<br />

162-35<br />

Y, 16<br />

Şubat 1930<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Şubat Fransa vatandaşları Mösyö<br />

Fişer (Demiryol ve Usulü<br />

Umumiye dersi) ile Mösyö<br />

Debes'in (Mimari dersi)<br />

Yüksek Mühendis Mektebinde<br />

öğretim üyesi olarak<br />

çalıştırılmasına karar verildi.<br />

16 Şubat Gaziantep vilayetinin<br />

Nurgana ve Bereke köyleri<br />

aşannı iltizam eden Pekmezci<br />

Hasan Ağa'nın,<br />

mahsullerin bir kısmının<br />

hasara uğradığı hükmen<br />

sabit olması nedeniyle,<br />

iltizam bedelinden 182.228<br />

buçuk kuru; borcunun aşar<br />

tahakkukatından indirilmesine<br />

karar verildi.<br />

17 Şubat Türk Gazeteciler Birliği<br />

kuruldu.<br />

18 Şubat Devlet daire ve müesseselerinin<br />

ihtiyacı olan malzemeler<br />

için Darphane<br />

Müdürlüğü'ne müracaat<br />

etmeleri ve gerekmedikçe<br />

dışardan mal alınmaması<br />

hakkında bir genelge yayımlandı.<br />

19 Şubat Frengi hastalığı tedavisi<br />

için yurtdışından 100 kg<br />

Neosalvarsan satın alındı.<br />

19 Şubat Alişar'da üç yıldan beri<br />

eski Hitit eserleri ile ilgili<br />

kazı yapan Amerikalılara<br />

bir Enstitü Şubesi açıldı.<br />

19 Şubat Sıtma mücadelelerinde kullanılmak<br />

üzere Hampetrol,<br />

Formalin ve diğer kimyevi<br />

malzeme satın alındı.<br />

24 Temmuz 1930'da ise orta dereceli okul ve çeşitli<br />

meslek okulları için yabancı uzman ve öğretmenler<br />

getirilmesine karar verildi.<br />

1922 yılında Kütahya'nın Toğ Arslan köyü aşannı iltizam<br />

eden Sofuzade Hüsnü efendinin, "mahsullerden<br />

331 kilo arpa ile 212 kilo buğdayın hasara uğradığı<br />

hükmen sabit olduğu gerekçesiyle 582 lira 80<br />

kuruş borcunun iltizam bedelinden tenziline" karar<br />

verilmiştir. 1922 yılında Edime vilayetinin Lala Paşa<br />

kazasına bağlı Korucuköy, Kerameddin, Hatip ve<br />

Hacılar köyleri aşarını iltizam eden Yasef Adeto<br />

Efendi aleyhine ikame edilen davanın muhakemesi<br />

sonucunda 2054 lira 54 kuruş borcunun tenziline hüküm<br />

verildi. Resmi Gazete'de yayımlanan kararnameler<br />

incelendiğinde, 1930 yılı içerisinde buna benzer<br />

yirminin üzerinde karar alındığı görülmektedir.<br />

Ulusal ürünlerin korunması ve tasarruf amacı taşıyan<br />

bu genelge, her türlü madeni eşyanın ancak Darphanede<br />

mevcut olmaması ya da üretiminin yapılamaması<br />

durumunda dışardan alınabileceğini düzenlemektedir.<br />

Genelge ekinde Darphanede yapılmakta<br />

olan eşya ile Darphanede az bir teşkilat ilavesi ile<br />

yapılabilecek eşyanın listesi de yer almaktadır.<br />

BCA'da yer alan belgelerde frengi hastalığı ile mücadele<br />

edilen iller arasında Zonguldak, Çanakkale,<br />

Adana, Çorum, İstanbul yer almaktadır. 26 Nisan<br />

1930 tarih ve 9173 sayılı karar ile Zonguldak'ın frengi<br />

mücadelesinde görevlendirilecek memurlara ait<br />

kadro onaylanmıştır.<br />

Alişar Höyüğü'nde yapılan kazılarda bulunan bazı<br />

eski eserler Şigako Oniversitesi'ne hediye olarak verildi.<br />

Ayrıca M. Vonder Osten'e Alişar kazılarında<br />

bulunan tablet ve kemikleri birleştirmek üzere Amerika'ya<br />

götürmesine izin verildi.<br />

RG; BCA:<br />

30.11/<br />

53.5.12;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.5.2.3<br />

RG; BCA:<br />

30.11.1/<br />

53.5.12<br />

GB<br />

RG; BCA:<br />

30.. 10/<br />

166.153..<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.9.2;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

10.23.2<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

8.9-4/<br />

149-41;<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

14.70-8/<br />

149-43;<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

14.70-7/<br />

149-42<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.9.5<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Şubat 1929 Bütçesinin Bazı<br />

Fasıllarına Fevkalade ve<br />

Munzam Tahsisat Verilmesine<br />

ve Bazılarında Münakale<br />

Yapılmasına dair 1558<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

21 Şubat Kadıköy Süreyya Sineması'nda<br />

tasarruf ve iktisat<br />

için büyük bir toplantı<br />

yapıldı.<br />

22 Şubat Aydın vilayetinde köy bağlılığının<br />

değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

22 Şubat Sekiz kaymakamın atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Şubat Beş kaymakamın atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Şubat İzmir'de bulunan Kuvarslı<br />

altın ve Gümüş madeni imtiyazı<br />

feshedildi.<br />

23 Şubat Maaş Kanununun İkinci<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesi<br />

Hakkında 1559 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

23 Şubat Gümrük Kanununa<br />

Müzeyyel Mevat Hakkındaki<br />

Kanunun Beşinci<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

1560 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Şubat Tecrübe sürelerini başarıyla<br />

bitiren Jandarma Zabit<br />

Vekili 3632 Fahri ve 3633<br />

Ali Rıza Efendilerin<br />

25.1.1930 tarihinden itibaren<br />

Mülazimliğe terfileri<br />

onaylanmıştır.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü, Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekaleti ve Adliye Vekaleti bütçelerinde<br />

değişiklik yapılmıştır.<br />

Bu toplantıda İş Bankası'nın Amerika'dan getirttiği<br />

tasamıf filmi gösterildi.<br />

Aydın vilayeti merkezine tabi Germencik nahiyesine<br />

bağlı Arağavlı köyü, aynı vilayetin Söke kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Hendek kaymakamlığına Hopa kaymakamı Agah,<br />

Hopa kaymakamlığına Simav kaymakamı Cavit,<br />

Bafra kaymakamlığına Boyabat kaymakamı Lutfı,<br />

Ünye kaymakamlığına Tercan kaymakamı Şerif,<br />

Tercan kaymakamlığına sabık Muradiye kaymakamı<br />

İbrahim, Sivrihisar kaymakamlığına Esbak İnegöl<br />

kaymakamı Hikmet, Tire kaymakamlığına sabık<br />

kaymakamlardan Salahattin, Vize kaymakamlığına<br />

İstanbul daire müdürü ve hukuk mezunlarından Arif<br />

Dündar beyler atanmıştır.<br />

Gemlik kaymakamlığına Bodrum kaymakamı Hamdi,<br />

Boyabat kaymakamlığına sabık Tire kaymakamı<br />

İhsan, İskilip kaymakamlığına Poshuf kaymakamı<br />

Halil Rifat, Kula kaymakamlığına sabık Soma kaymakamı<br />

Sait, Bodrum kaymakamlığına Demirci<br />

kaymakamı Necmettin beyler atanmıştır.<br />

1930 yılında Denizli'nin Çambaşı köyündeki kükürt<br />

madeni, Çanakkale'nin Çamyurt köyündeki bakır<br />

madeni, Çatalca'nın Yeniköy'ünde bulunan linyit<br />

madeni, Aksaray'ın Sarıkaraman köyündeki simli<br />

kurşun madeni ile Giresun'un Tirebolu kazası Hark<br />

köyündeki bakır madeni ruhsatlan feshedildi.<br />

RG<br />

C, 21<br />

Şubat 1930<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30.11.1/<br />

53.4.12<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/16.81..1./<br />

192-69<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Şubat <strong>Ankara</strong> vilayetinin Polatlı<br />

kazasına bağlı Polatlı<br />

Beyobası nahiyesinin merkezi<br />

bu nahiye dahilinde<br />

bulunan Malıköy istasyonuna<br />

nakledilmiştir.<br />

25 Şubat Türk Parasının Kıymetini<br />

Koruma Hakkında 1567<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Şubat Hronika Gazetesi'nin<br />

yayınına izin verilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

25 Şubat Eski Afgan Kralı<br />

Amanullah Han <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldi.<br />

26 Şubat Memurin Muhakemat<br />

Kanunu'nun 12 inci maddesine<br />

ilişkin 157 sayılı<br />

tefsir yayımlandı.<br />

26 Şubat Prof. Dr. Yansen'in stadyum<br />

ve yarış yeri olarak<br />

düzenlediği 2600 sayılı<br />

plan onaylandı ve çalışmalara<br />

başlandı.<br />

26 Şubat Gürcistan'ın Sohum<br />

şehrinde yayımlanan Mçita<br />

Murutsi Kırmızı Yıldız<br />

Gazetesi'nin ülkeye<br />

sokulmaması karan alındı.<br />

27 Şubat 13 Mart 1329 tarihli İdare-i<br />

Umumiye-i Vilayat Kanununun<br />

86 ve 133 üncü<br />

maddeleriyle 144 üncü<br />

maddesinin 4 üncü fıkrasının<br />

2 inci bendinin tadiline<br />

dair 1561 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Şubat İdare-i Umumiye-i Vilayat<br />

Kanununun Muaddel 116<br />

ıncı ve 140 ıncı Maddelerinin<br />

Tadiline Dair 1562<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Hakkında<br />

1447 sayılı Kanun'a ek gibi getirilip kabul edilen bu<br />

kanun izleyen elli yıl boyunca kambiyo politikasının<br />

temel taşını oluşturacaktır. 7 maddelik bu kısa kanunun<br />

yalnızca üç yıllık geçici bir süre için yürürlükte<br />

kalması öngörülmüştü. Ancak yürürlük süresi izleyen<br />

yıllarda tam 12 kez uzatıldı ve son olarak 11.2.1970<br />

ve 1224 sayılı kanunla süresiz olarak yürürlüğe kondu.<br />

Türklük hakkında hakaret içeren tabirler kullandığı<br />

için kapatılmış olan Hronika Gazetesi'nin sorumlu<br />

müdürlüğü hakkında yapılan takibat sonucunda gazetenin<br />

Türklüğe hakaret mahiyetinde görülmediği için<br />

yayınına izin verilmiştir.<br />

Amanullah Han yazı geçirmek üzere 20 Temmuz<br />

1930'da da İstanbul'a geldi.<br />

"Aleyhlerinde vilayetlerce tahkikatı iptidaiye icrasına<br />

mübaşeret olunan merkezden mansup memurlara, o<br />

memurlann mensup oldukları vekaletin muvafakatile<br />

işten el çektirilir."<br />

RG<br />

GB;<br />

BULMAÇ;<br />

ZC Devre<br />

3, Cilt 16.<br />

RG<br />

C, 25 Şubat<br />

1930;20<br />

Temmuz<br />

1930<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.10.14<br />

Gazete muzır neşriyat nedeniyle yasaklanmıştır. BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.10.18<br />

İlgili maddeler, meclisi umumilerce kabul edilen vilayet<br />

bütçelerinin onaylanması ve uygulanması hakkındadır.<br />

Vilayetler Kanununun tadil edilen 116. maddesine<br />

göre, genel meclis üyelerine meclisin devamı süresince<br />

yevmiye olarak 5 liradan 10 liraya kadar muhasebat<br />

ve ayda 8 bin kuruş da harcırah verilir. (Bu kanunla<br />

150 lira maaş alan İstanbul vilayet meclisi üyelerinin<br />

maaşları 300 liraya yükselmiştir.) Tadil edilen<br />

114. madde ile de encümen üyelerine 75 liradan 150<br />

liraya kadar ücret verilmesi düzenlenmiştir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

Y, 16 Mart<br />

1930<br />

1930 Yılı 15

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Şubat Türk Ocakları Merkez<br />

Heyetince Akdedilecek<br />

İstikraza Maliye Vekilinin<br />

Kefaleti Mezuniyetine Dair<br />

1563 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Şubat 1929 Senesi Bütçesi Munzam<br />

Tahsisat ve Münakale<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

(Kanun no: 1564)<br />

27 Şubat Darülfünun 1341/1925 mali<br />

senesi Hesabı Kati Kanunu<br />

hakkında 1565 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

27 Şubat Türk Parasının Kıymetini<br />

Koruma Hakkında 1 Numaralı<br />

Kararname yayımlandı.<br />

27 Şubat "Şehremanetinden hiçbir<br />

yenilik istemiyoruz: Eskiden<br />

kalma sokaklara baksın<br />

bu kafidir."<br />

1 Mart Türkiye ile Büyük Britanya<br />

arasında <strong>Ankara</strong>'da "Ticaret<br />

ve Seyrisefain Anlaşması"<br />

imzalandı.<br />

1 Mart "Türk Kooperatifçisi" dergisi<br />

yayımlanmaya başladı.<br />

5 Mart Üç kaymakamın atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Mart Jandarma sınıfına mensup<br />

sekiz binbaşının naklen<br />

atanmalarına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Mart Maliye Vekaleti Müsteşarlığı<br />

ile Hukuk Müşavirliğine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Kanunla, her sene Türk Ocakları Merkez Heyeti tarafından<br />

düzenlenmekte olan piyango hasılatı karşılık<br />

olmak üzere, Türk Ocakları Merkez Heyeti'nce 125<br />

bin liraya kadar akdedilecek istikraza kefalet etmeye<br />

Maliye Vekili yetkili kılınmıştır. Türk Ocakları Merkez<br />

Heyeti'nce akdedilecek istikraza Maliye Vekaleti'nce<br />

kefalet edilmesi hakkında kanun teklifi, Erzincan<br />

Mebusu Saffet Bey ve 113 arkadaşı tarafından<br />

verildi.<br />

Bu kanunla, 1929 mali yılı Duyunu Umumiye Bütçesi'ne<br />

bir milyon liralık ek ödenek ilave edilmiş, Maliye,<br />

Dahiliye, Maarif, Milli Müdafaa Vekaletleri ile<br />

Posta, Telgraf, Telefon Umum Müdürlüğü bütçeleri<br />

arasında 510.585 liralık aktarma yapılmıştır.<br />

Resimli Uyanış dergisinde yer alan habere göre, İstanbul<br />

Şehremaneti kendisine kışlık odun bulmak<br />

için sokaklardaki ağaçlan kesmiştir.<br />

31 Mayıs 1930 tarih ve 1674 sayılı Kanun, RG:<br />

3.7.1930, 1536.<br />

Aydın İncir Müstahsilleri Ortaklığı tarafından yayımlanan<br />

dergi, "Bir kişi herkes için ve herkes bir kişi<br />

için" ilkesiyle, kooperatifin ne olduğunu anlatmak ve<br />

kooperatifçiliği öğretmek amacıyla, Nisan 1933 tarihine<br />

kadar yayımlandı.<br />

Simav kaymakamlığına sabık Derik kaymakamı Cemil,<br />

Demirci kaymakamlığına sabık Mazgirt kaymakamı<br />

Fahri, Orhan Gazi kaymakamlığına Şatak kaymakamı<br />

Emin Beyler atanmıştır.<br />

Maliye Müsteşarlığına Heyet-i Teftişiye Riyasetini<br />

de vekaleten ifa etmek üzere Maliye Heyeti<br />

Teftişiyesi Reisi Ali Rıza ve Hukuk Müşavirliğine<br />

vekaletinde bulunan Hazine Vekillerinden Salahattin<br />

beyler atanmıştır.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC Cilt 15;<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

3.17.26<br />

RG; BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.5.14<br />

RG<br />

RG<br />

RU, Şubat<br />

1930<br />

TAR, s.<br />

82.<br />

TK, Mart<br />

1930.<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mart 1337 sayılı Ahvali Umumiye<br />

Raporları Hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti genelgesine<br />

ilişkin Türk İdare Dergisi'nde<br />

yayımlanan yazı.<br />

8 Mart Mustafa Kemal Antalya'da<br />

kazalardan gelen heyetleri<br />

dinledi ve şehirde incelemeler<br />

yaptı.<br />

8 Mart Refahiye Kaymakamı<br />

Şefık'in vekalet emrine<br />

alınmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

8 Mart Kocaeli vilayetinin Gebze<br />

kazasına bağlı Mollafenari<br />

nahiyesinin merkezi Cuma<br />

köyünden aynı kazanın<br />

Alcviran köyüne nakledilmiştir.<br />

8 Mart Çanakkale vilayetinde bir<br />

köyün bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar<br />

yayımlandı.<br />

9 Mart Atatürk Antalya'da Aspendos'a<br />

giderek incelemelerde<br />

bulundu.<br />

11 Mart Emirler-Balıköy demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

12 Mart Muhasebe-i Umumiye<br />

Kanununun 20. Maddesine<br />

Tevkifan Divan-ı Muhasebata<br />

Gönderilecek İdare<br />

Hesaplarından Bakaya<br />

Miktarile Buna Müteallik<br />

Cetvel ve Evrak-ı Müsbitenin<br />

Sureti Tanzimi Hakkında<br />

İzahname yayımlandı.<br />

13 Mart İstanbul Şehremanetinde<br />

tensikat yapılması.<br />

13 Mart Resimli Ay dergisinin davası<br />

mahkumiyetle bitti.<br />

Yazıda, "Her altı ayda bir gönderilmesi gereken Ahvali<br />

Umumiye Raporları hakkında daha önceki tebligata<br />

zeylen vilayetin inzibati, sıhhi, iktisadi, ilmi ve<br />

içtimai durumuna ait kısım lann ayrı ayrı kağıtlara<br />

yazılarak, iki nüsha halinde gönderilmesi"ne dair genelgenin<br />

bütün il valilerine gönderildiği belirtilmektedir.<br />

Atatürk Ramazan Bayramı tatili nedeniyle 26 Şubat<br />

1930'da İzmir'e gitmişti. Yanına Dahiliye Vekili Şükrü<br />

Kaya, Afet İnan, Fahrettin Altay ve bazı yakın arkadaşlarını<br />

alarak 5 Mart 1930'da İzmir'den Antalya'ya<br />

hareket etti.<br />

Şefik Bey, "görülen lüzumu kati üzerine" görevden<br />

alınmıştır.<br />

Çanakkale vilayetinin Bayramiç kazasına bağlı Gölcük<br />

nahiyesinin Maakovandağı Dedeler köyü, bu nahiyeden<br />

alınarak mezkur vilayetin merkez kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Antalya'da bir hafta kalan Atatürk, 9 Mart 1930 tarihinde<br />

Antalya müzesi ile Aspendos'u gezdikten sonra,<br />

müze müdürüne: "Bu tiyatroyu restore ediniz,<br />

ama kapısına kilit vurmayınız. Burada temsiller veriniz,<br />

güreşler düzenleyiniz" dedi.<br />

Vilayetle belediyenin birleştirilmesi nedeniyle İstanbul<br />

Belediyesi'nde birçok makamın lağvedilmesi<br />

gündeme gelmiştir.<br />

"Savulun, ben geliyorum!" ve "Köyümde ne gördüm"<br />

başlıklı yazılarda Gazi ve Türklük aleyhine<br />

propaganda yapıldığı iddiasıyla Resimli Ay dergisi<br />

hakkında 22 Ocak 1930'da dava açılmıştı. Dava sonucunda<br />

derginin imtiyaz sahibi Sabiha Zekariya hanımla,<br />

mesul müdürü Behçet Bey ikişer ay; muharrir<br />

Emin Bey ise 20 gün hapse mahkum oldu. 24 Ekim<br />

1930'da beraat ettiler.<br />

TİD, Mart<br />

1930<br />

AYG, s.<br />

54; KAG,<br />

s. 300.<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

54.7..6.<br />

RG<br />

RG<br />

AYG, s.<br />

54.<br />

GB<br />

BULMAÇ<br />

C, 13 Mart<br />

1930<br />

V, 23<br />

Kanunusani<br />

1930; 13<br />

Mart 1930.<br />

SP, 24<br />

Teşrinievvel<br />

1930<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Mart Sıtma Mücadele Komisyonu<br />

toplandı.<br />

14 Mart Dayinler (alacaklı) Vekilleri<br />

ile Maliye Vekili arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da görüşmeler<br />

başladı.<br />

16 Mart Erzincan vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

atama yapılması<br />

hakkında kararname yayımlandı.<br />

17 Mart Noterlik Kanununun<br />

Dokuzuncu Maddesinin<br />

Tadiline Dair 1568 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Mart <strong>Ankara</strong> Otomatik Telefon<br />

Kanununun Yedinci Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi<br />

Hakkında 1569 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Mart Ekmek fiyatları on para<br />

düşerek, bir ekmek 14.5<br />

kuruş oldu.<br />

18 Mart İzmir Ticaret Odası'nca hazırlanan<br />

karşılaştırmalı cetvele<br />

göre, hayat pahalılığı<br />

1914'e oranla 18 kat arttı.<br />

18 Mart Mardin vilayetinde bir<br />

nahiyenin bağlılığının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

18 Mart Konya vilayetinde iki<br />

köyün bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

18 Mart Adana vilayetinde bir<br />

köyün bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar<br />

yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Her sene düzenli olarak toplanan komisyon 1930 yılında<br />

da Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili'nin başkanlığında<br />

toplandı. Toplantıya vekalet müsteşarı ve<br />

Hıfzısıhha İşleri Umum Müdürü ile 11 sıtma mücadele<br />

mıntıkası başkanı katıldı. Üç gün süren toplantıda<br />

mücadele başkanlarından izahat alınmış, sıtma<br />

salgınının mücadele mıntıkalarında oldukça seyrekleştiği<br />

sonucuna varılmıştır.<br />

İngiliz Dayinler Vekili M. White 25 Şubat 1930'da<br />

İstanbul'a gelmişti. 17 Mart 1930'da Dayinler Vekilleri,<br />

Türkiye'nin mali vaziyetinin ıslahı için hükümetle<br />

ortak çalışmaya amade olduklarını bildirdiler. 26<br />

Mart 1930'da hamiller meclisi ile temas etmek üzere<br />

Paris'e gittiler.<br />

Erzincan vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğü<br />

Vekili Dr. Derviş Bey, 3 üncü sınıf olarak 8 inci<br />

derece ve 45 lira maaşı aslı ile aynı vilayet Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne asaleten atanmıştır.<br />

İlgili madde şu şekilde değiştirilmiştir: "Noterlik isteyenlerin<br />

liyakatlileri arasında hakimlik sınıfında en<br />

çok hizmeti geçenler ve bu hizmette müsavi iseler<br />

bilfiil müstahdem bulunanlar diğerlerine ve imtihanla<br />

ehliyetnameyi haiz olanlara tercih olunur."<br />

İlave edilen fıkra: "Diyanet İşleri Reisliğine dört, reisin<br />

evine bir telefon konulur. Bu telefonlardan harici<br />

tesisat masrafı ve mükaleme ücreti alınmaz."<br />

Yarın Gazetesi'nin haberine göre "Bu, umumi harpten<br />

beri ilk defa en düşük ekmek fiyatıdır."<br />

Mardin vilayetine bağlı Koçhisar kazasının Resülayn<br />

nahiyesi, adı geçen kazadan alınarak Urfa vilayetinin<br />

Viranşehir kazasına bağlanmıştır.<br />

Konya vilayetinin Çumra kazasına bağlı Kisecik ve<br />

Islihisar köyleri, adı geçen kazadan alınarak, aynı vilayetin<br />

Karaman kazasına mülhak Kılbasan nahiyesine<br />

bağlanmıştır.<br />

Adana vilayetinin Karaisalı kazasına bağlı Karsantı RG<br />

nahiyesinin Çavdaruşağı karyesi, Kayseri Vilayetinin<br />

Develi kazasına bağlanmıştır. Köy bağlılığının değiştirilme<br />

nedeni, köyün nüfus ve askerlik işlerine Adana-Karaisalı<br />

tarafından bakılırken, Tekalifi Milliye,<br />

tapu ve diğer işlerine Kayseri-Develi tarafından bakılmakta<br />

olmasıdır.<br />

Y, 15 Mart<br />

1930<br />

C, 14 Mart<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

Y, 17 Mart<br />

1930<br />

C, 18 Mart<br />

1930<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Mart Çeşitli konsolosluklara<br />

yapılan atamalara ilişkin<br />

8859 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Mart 20.4.1930'da <strong>Ankara</strong>'da<br />

toplanacak Milli Sanayi<br />

Kongresi'ne katılacak<br />

murahhaslar için Devlet<br />

Demiryollarında yüzde elli<br />

indirim yapılması hakkında<br />

8894 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

23 Mart Memurin Kanunu'nun 70<br />

inci maddesinin tefsiri<br />

yayımlandı.<br />

23 Mart "Yeni bütçede tasarrufu<br />

sağlamak için memur sayısının<br />

azaltılacağı açıklandı."<br />

23 Mart Evkaf memurları maaşları<br />

birleştirildi.<br />

23 Mart Çeşitli rütbelerde bulunan<br />

sekiz subayın İtalya Havacılık<br />

Mektebi'ne, üç subayın<br />

da hava rasatçılığı tahsili<br />

için Fransa'ya gönderilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

23 Mart Macar Hariciye Nazırı Mr.<br />

Valko İstanbul'a geldi.<br />

23 Mart Ordunun Bulman nahiyesi<br />

köylerinde bulunan çinko<br />

ve bakır madenleri İzzet<br />

Pertev Karmirati'ye ihale<br />

edildi.<br />

Batum Konsolosluğu'na Tiflis Başkonsolosu Nazmi<br />

Bey, Odesa Konsolos Yardımcılığına Adnan Bey,<br />

Moskova Konsolosluk şubesine Hatif Suphi Bey<br />

atanmıştır.<br />

Tefsir, Mülkiye Tekaüt Kanunu'nun bahşettiği müktesep<br />

hakların korunması hakkındadır.<br />

Vakit Gazetesi'nde yer alan habere göre, Hükümet,<br />

Türk Lirasının istikrarını korumak için yeni sene<br />

bütçesinde azami tasarrufun sağlanmasını kararlaştırdı.<br />

Bu doğrultuda devlet memurları sayısının<br />

mümkün olabildiği kadar azaltılması için bütün vekalet<br />

ve müdüriyeti umumiyelerin bu konuda birer proje<br />

hazırlayarak Başvekalete vermeleri istendi.<br />

7 Haziran'da oşinografi tahsili için Harita Umum<br />

Müdürlüğü Deniz Şubesi'nden bir binbaşının İngiltere'ye<br />

gönderilmesi, 21 Haziran'da hava sınıfı hesabına<br />

telsiz subayı yetiştirilmek üzere Fransa'ya bir subay<br />

gönderilmesi, 3 Eylül'de Deniz Sanayi Harbiye<br />

Subaylarından iki kişinin ihtisas için Avrupa'ya gönderilmesi,<br />

yine 3 Eylül'de Yüzbaşı Cemal Mesrur'un<br />

staj için İsveç'teki Bofors fabrikasına gönderilmesi,<br />

17 Eylül'de uçak toplarına ait barutu incelemek üzere<br />

Yüzbaşı Selahattin ve Kimyager İbrahim Efendilerin<br />

İngiltere'ye gönderilmesi, 22 Ekim'de ise Çarkçı<br />

Yzb. Kazım Mustafa'nın denizaltı gemileri akümülatörlerinin<br />

yapımını takip etmek üzere Almanya ve<br />

Hollanda'ya gönderilmesi kararlaştırılmıştır.<br />

Ülkenin çeşitli yerlerinde bulunan yaklaşık yirmi<br />

maden, 1930 yılında Türk ve yabancı uyruklu gerçek<br />

kişilere ihale edildi.<br />

24 Mart "Anneler Birliği" toplandı. Himaye-i Etfal'in Anneler Birliği senelik kongresini<br />

yaptı. Anneler Birliği üyeleri tarafından, yeni doğan<br />

yoksul çocuklar için yirmi iki parçadan oluşan kundak<br />

takımları hazırlandığı belirtildi.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

V, 23 Mart<br />

1930.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.13.10<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

9.14..107<br />

6114;<br />

30.. 18.1.2/<br />

9.14..4,<br />

8894/<br />

.61-12<br />

C, 24 Mart<br />

1930.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.15..3/<br />

192-65<br />

V, 24 Mart<br />

1930.<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mart Kadın lann CHF'ye üye<br />

olabilecekleri tamim edildi.<br />

24 Mart Tekirdağ mektupçusu Şakir<br />

Bey'in Memurin Kanununun<br />

muvakkat birinci maddesine<br />

göre tasfiyesine karar<br />

verilmiştir.<br />

24 Mart Maarif Vekaleti Müsteşarlığına<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

26 Mart 1929 Senesi Bütçesinin<br />

Bazı Fasıl ve Maddeleri<br />

Arasında Münakale<br />

Yapılması hakkında 1570<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

26 Mart Dahiliye Vekaleti, Türkiye'nin<br />

yeni idari taksimatına<br />

ilişkin bir tasan hazırladı.<br />

29 Mart 1108 Numaralı Maaş<br />

Kanununa Müzeyyel 1574<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

29 Mart "Fransız dayinler vekili<br />

Mösyö Döklozye Başvekil<br />

İsmet Paşa hazretlerini<br />

ziyaret etti."<br />

29 Mart Gazete Primleri Hakkında<br />

1575 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

29 Mart 1929 Senesi Bütçesine<br />

Tahsisatı Munzama Verilmesine<br />

ve Münakale İcrasına<br />

dair 1576 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

15 Yöei Zamandizini<br />

31 Mart 1930'da <strong>Ankara</strong> muallimlerinden Afet Hanım'ın<br />

CHF'ye başvurusu kabul edilmiştir. İstanbul'da<br />

Fırka'ya kadın üye kaydı 8 Nisan 1930'da başlamıştır.<br />

Şakir Bey, "aczi ve sicili itibariyle kendisinden istifade<br />

edilemeyeceği anlaşıldığımdan görevden alınmıştır.<br />

Kemal Zaim Beyefendi'nin Konya Mebusluğuna seçilmesi<br />

nedeniyle boşalan Maarif Vekaleti Müsteşarlığına<br />

Talim ve Terbiye Heyeti Reisi Mehmet Emin<br />

Beyefendi atanmıştır.<br />

Kanun, Emniyeti Umumiye, Umum Jandarma Kumandanlığı<br />

ve Hariciye Vekaleti bütçeleri arasında<br />

aktarma yapmaktadır.<br />

Yarın Gazetesi'nin verdiği bilgiye göre bu tasanda<br />

lağvedilmesi düşünülen vilayetlerin sayısı 13'tür. Cebelibereket,<br />

Aksaray, Siirt, Niğde, Zonguldak, Gümüşhane,<br />

Şarki Karahisar vilayetleri kaymakamlığa<br />

dönüştürülecektir. Yeni tasarıya göre valiler üç sınıf<br />

olacak, ayrıca vilayetlerde vali yardımcılıkları da ihdas<br />

edilecektir.<br />

Bu kanun, Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki<br />

Hakkındaki Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten<br />

bu yana fiilen çıkmakta olan siyasi gazetelerin sahiplerine<br />

üç sene (1929-1930-1931) süreyle prim ödenmesini<br />

öngörmektedir. Primler ilgili sene bütçesine<br />

koyularak, o senenin ikinci altı ayı zarfında verilecektir.<br />

Primin verilmesi gazetenin kesintisiz çıkmasına<br />

bağlıdır. 1929 senesi primi karşılığı olan 60.700<br />

lira, maliye bütçesinde gazeteler primi adıyla açılacak<br />

229. fasıla fevkalade tahsisat olarak koyulmuştur.<br />

Milli Müdafaa Vekaleti, Maliye Vekaleti ve BMM<br />

bütçeleri arasında aktarma yapılmıştır.<br />

C, 24 Mart<br />

1930.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

Y, 26 Mart<br />

1930<br />

BULMAÇ<br />

V, 29 Mart<br />

1930<br />

GB;<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

20.1.1930,<br />

37. İnikat,<br />

Cilt 15.<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Mart Nakit askerlik bedelinden<br />

alınacak vilayet hissesi<br />

hakkında İçişleri, Bayındırlık<br />

ve Maliye Bakanlıkları<br />

arasında çıkan ihtilaf üzerine<br />

Danıştay, Maliye ve<br />

Bayındırlık bakanlıklarınca<br />

birer mazbata hazırlandı.<br />

31 Mart Anadolu Bağdat Demiryolları<br />

ve Haydarpaşa Liman<br />

ve Rıhtım İdaresinin Fevkalade<br />

Bütçe Hesabı Katisi<br />

Hakkında 1571 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Mart İthalat ve ihracat yasaklamalarının<br />

kaldırılması hakkında<br />

1927'de imzalanmış<br />

olan uluslararası sözleşmenin<br />

yürürlüğe girmesi için<br />

Paris'te toplanan konferansta<br />

Zekai Bey Türkiye<br />

adına rapor verdi.<br />

31 Mart Maliye Vekili Şükrü Bey,<br />

Herman Spirer şirketi hakkındaki<br />

iddialan Millet<br />

Meclisinde cevapladı.<br />

1 Nisan Mülga Demiryollar İnşaat<br />

ve İşletme Umum Müdürlüğü'nün<br />

1926 Mali Senesi<br />

Hesabı Katisi hakkında<br />

1573 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Özel idarelere kaynak sağlanması amacıyla nakit askerlik<br />

bedeli üzerinden alınmakta olan hisse konusunda<br />

son askerlik mükellefiyeti kanunu hiçbir hüküm<br />

getirmediği için vergi mali dairelerce alınmamaya<br />

başlanmıştır. Bu durum Maliye ve Dahiliye<br />

Vekaletleri arasında anlaşmazlığa yol açmıştır. Maliye<br />

Vekaleti, 1111 numaralı yeni Askerlik Mükellefiyeti<br />

Kanunu'nun nakdi bedeli gerek miktar gerek tahsil<br />

şekli itibariyle değiştirmesi nedeniyle bu kanun<br />

gereğince sırf hazineye ait olarak alınan 600 liraya<br />

ilaveten 1000 numaralı kanunla ek olarak idarei hususiye<br />

adına tahsil edilmekte olan 50 bin liradan başka<br />

özel idarelere hisse ayrılmasına imkan olmadığını<br />

belirtmiş, Başvekalet de Maliye Vekaleti'nin görüşünü<br />

haklı bulmuştur.<br />

Uluslararası sözleşmenin yürürlüğe girmesi, ancak<br />

18 devlet tarafından onaylanmasına bağlıydı. Sözleşmeye<br />

imza atmış olan Türkiye, Çekoslovakya ve<br />

Polonya sözleşmeyi onaylamamışlardır. Konferansta,<br />

sözleşmenin bu üç devlet dışında kalan onaylamış<br />

devletler arasında yürürlüğe konulup konulmayacağı<br />

ile onaylamamış üç devletin durumu görüşülmüştür.<br />

Türkiye sözleşmeyi onaylamamış olduğu için konferans<br />

protokolünün imzasına da katılmamıştır. 'Türkiye,<br />

çeşitli devletler ile yapılan iki taraflı ticaret anlaşmalarında,<br />

ithalat ve ihracat yasaklarını bırakmayacağını<br />

taahhüt etmemiş, yalnız bu yasaklan bırakırsa<br />

umuma teşmil edeceğini ve hiçbir devleti sureti<br />

hususiyede ızrar kasdini takip etmeyeceğini -<br />

karşılıklı olarak- kabul etmiştir."<br />

Türkiye'nin tütün üretilen bölgelerinde şubeleri, gayrimenkulleri<br />

ve faaliyetleri bulunan Herman Spirer<br />

şirketinin yolsuzlukları ile ilgili haberler Mart-Nisan<br />

ayları boyunca gazetelerde yer aldı. Şirketin sahibi<br />

Herman Spirer'in mirası için 700 bin lira vergi istenildiği<br />

halde, bunun bir suistimal sonucu 100 bin liraya<br />

indirildiği, Spirer'in ölümünün hükümetten saklandığı,<br />

şirketin kazanç vergisi konusunda yaptığı<br />

yolsuzluklar, şirketin elinde bulundurduğu tütünün<br />

değeri hakkında yanlış bilgiler verdiği şeklindeki haberler<br />

basında geniş yankı buldu. Yozgat mebusu<br />

Hamdi Bey, şirket hakkında Hükümete soru önergesi<br />

verdi.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

66.442.18/<br />

74-18<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

229.538.3/<br />

40712<br />

Y, 1 Nisan<br />

1930<br />

RG<br />

1930 Yılı 15

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Nisan Sındırga Kaymakamı M.<br />

Ziya'nın görevden alınmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

2 Nisan Ağrı harekatıyla ilgili olarak<br />

Beyazıt ve İğdır'da toplanacak<br />

yiyecek maddesi<br />

için görevlendirilecek<br />

satınalma komisyonlarına<br />

avans verildi.<br />

2 Nisan Yabancıların Türkiye'de<br />

seyahat ve ikametlerine<br />

dair kararname hazırlandı.<br />

2 Nisan Eskişehir vilayetinde beş<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

2 Nisan Mardin vilayetinde bir köyün<br />

bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

2 Nisan Fox Brothers Firması ile<br />

daha önce yapılmış sözleşmeye<br />

mahsuben <strong>Ankara</strong><br />

İstasyonu inşaatı bu şirkete<br />

verildi.<br />

2 Nisan Necati Bey, İstiklal ve<br />

Büyük Millet Meclisi caddelerine<br />

ait Prof. Yansen<br />

tarafından hazırlanan plan<br />

onaylandı.<br />

2 Nisan İstanbul Elektrik Türk<br />

Anonim Şirketi'ne tanınacak<br />

imtiyazlar belirlendi.<br />

152 Yöııetira Zamandizini<br />

Görevden alınma nedeni şöyle belirtilmiştir: "Sicili<br />

itibariyle kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılan..."<br />

İlgili komisyonlara verilen avans miktarı 20 şer bin<br />

liradır.<br />

Yabancıların Türkiye'de seyahat ve ikametleri hakkındaki<br />

2 Mart 1331 tarihli kanunun uygulanmasına<br />

dair Dahiliye Vekaleti'nce 27.3.1930'da düzenlenen<br />

teklif İcra Vekilleri Heyeti tarafından onaylanmış, 3<br />

Eylül 1930 tarih ve 1586 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Eskişehir vilayeti merkez kazasında iki, Sivrihisar,<br />

Mihalıççık ve Beylikahır kazalarında ise birer nahiye<br />

kurulmuştur.<br />

Mardin vilayetinin Gercüş kazasına merbut Haldek<br />

köyü, bu kazadan alınarak aynı vilayetin Savur kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Fox Brothers şirketi ile Kayseri istasyonu, atölyesi ve<br />

tefemıatı inşaatı için yapılan 4.5 milyon liralık sözleşme<br />

bedelinin bir bölümü, atölyenin Kayseri yerine<br />

Sivas'ta yapılması kararı nedeniyle <strong>Ankara</strong>-Sivas hattı<br />

üzerinde bazı işler için harcanmıştır. Sözleşme bedelinin<br />

kalan bölümü Sivas atölyesine yetmeyeceği<br />

için, şirkete sözleşmeden artan miktar ile <strong>Ankara</strong> İstasyonu'nun<br />

yaptırılmasına karar verilmiştir.<br />

Anadolu yakası Havagazı, Elektrik ve Teşebbüsatı<br />

Sınaiye Türk Anonim Şirketi uhdesindeki imtiyaz,<br />

İstanbul Elektrik Türk Anonim şirketine devredildi.<br />

Şirkete imtiyaz sınırı dışında Kartal'daki çimento<br />

fabrikasına elektrik satma hakkı verildi. Şehremaneti<br />

uhdesinde bulunan Adalar elektrik imtiyazından<br />

Heybeliada ve Büyükada'ya ait kısmı İstanbul şirketine<br />

devredildi. İmtiyaz sınırlan dışında kalan Maltepe,<br />

Kartal ve Pendik şirket imtiyazına verildi. Şirketin<br />

yapacağı masrafa karşılık İstanbul Şehremaneti<br />

rödevans hakkından yılda 13.500 lira verilerek on<br />

yılda ve on eşit taksitte toplam 135.000 lira ödenmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

RG; BCA:<br />

30.. 11.1/<br />

54.8..18.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.16.7<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.6.10/<br />

248-42;<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

9.16..20/<br />

155-45<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/9.17..4./<br />

101-18<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.17.5

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Nisan Askeri fabrikaların bilimsel<br />

ve iktisadi bir şekilde<br />

çalışmalarını düzenlemek<br />

üzere Karlsruhe - Endüstri<br />

Verke fabrikası yönetim<br />

kurulu üyesi ve müdürü<br />

mühendis Güstav'ın<br />

Almanya'dan getirtilmesi<br />

ve ücret olarak verilecek<br />

4500 Türk lirasından 2000<br />

liranın Almanya'ya avans<br />

olarak gönderilmesi kabul<br />

edildi.<br />

2 Nisan Prof. Yansen tarafından<br />

hazırlanan <strong>Ankara</strong>'daki<br />

devlet dairelerine ait proje<br />

onaylandı.<br />

2 Nisan Türkiye Turing Kulübü'nün<br />

kamuya yararlı demeklerden<br />

sayılmasına karar<br />

verildi.<br />

2 Nisan Batı ülkelerine ait mali kanunların<br />

tercümesi için istihdam<br />

edilecek tercümanlara<br />

ait kadro onaylandı.<br />

2 Nisan Jandarma sınıfına mensup<br />

on binbaşının naklen atanmalarına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

3 Nisan Afet (İnan) Hanım, <strong>Ankara</strong>'da<br />

Türk Ocakları Merkezi'nde<br />

kadın haklarına<br />

dair bir konferans verdi.<br />

3 Nisan Konya vilayetinde bir köyün<br />

bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

3 Nisan Zonguldak vilayetinde iki<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

3 Nisan Niğde vilayetinde bir nahiye<br />

kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

5 Nisan Gümrük Tarifesi Kanununun<br />

Tadiline Dair 1577<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

29 Ocak 1930'da Hava Kuvvetleri için iki yabancı<br />

uzman ile Topçu Atış Okulu emrindeki Ölçme Taburu'na<br />

Almanya'dan uzman getirtilmesi karan alınmıştı.<br />

5 Şubat'ta Harp Akademisi tedrisatı ile donanımının<br />

tabiye, torpito ve elektrik konulan için üç uzman<br />

ve iki gediklisinin Almanya'dan getirtilmesi; 26 Şubat<br />

1930'da ise Hava Mektebimde Tabiye ve Harp<br />

Tarihi Derslerini verecek uzmanın Fransa'dan getirilmesi<br />

kararlaştınlmıştı.<br />

Karar, Dahiliye Vekaleti'nin teklifi üzerine Şurayı<br />

Devlet Mülkiye Dairesi ile ve Heyeti Umumiye'den<br />

yazılan mazbatalar ile cemiyetin nizamnamesinin İcra<br />

Vekilleri Heyeti'nde incelenmesinden sonra alınmıştır.<br />

15.7.1930 tarih ve 1546 sayılı RG'de yayımlanmıştır.<br />

Tercümanlar, çeşitli mali kanunların düzenlenmesinde<br />

yararlanmak amacıyla Batı ülkelerindeki mevzuatın<br />

Türkçeye tercüme edilmesi için istihdam edilmişlerdi.<br />

Kadın haklan konusundaki bu konferansı Mustafa<br />

Kemal de izlemiştir.<br />

Konya vilayetinin Ereğli kazasına bağlı Kızılca köyü,<br />

bu kazadan alınarak Niğde vilayetinin Bor kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Zonguldak vilayetinin merkez kazasına bağlı<br />

Başviran ve Alaplı köylerinde, bu adlarla anılmak<br />

üzere birer nahiye kurulmuştur.<br />

Niğde vilayetinin Bor kazasına bağlı Ortaköy karyesinde<br />

bu adla anılmak üzere bir nahiye kurulmuştur.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/9<br />

.17.9/<br />

241-23;<br />

30..18.1.2<br />

/8.I0..17,<br />

8926/<br />

241-20<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/9.17..12.<br />

/132-87<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.17.19/<br />

80-25<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

9.18..6.<br />

RG<br />

KAG, s.<br />

300.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

1930 Yılı 15

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Nisan Muamele Vergisi Hakkındaki<br />

Kanunun Üçüncü<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

1578 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Nisan Yarın Gazetesi sorumlu<br />

müdürü Arif Oruç heyecan<br />

uyandırıcı yayın yapmaktan<br />

tutuklandı.<br />

7 Nisan İstiklal Harbi Malullerine<br />

Verilecek Para Mükafatı<br />

hakkında Kanun TBMM'de<br />

kabul edildi.<br />

8 Nisan Harita Zabitlerinin Yetiştirilmesi<br />

Hakkında hazırlanan<br />

yönetmelik yürürlüğe<br />

girdi.<br />

9 Nisan <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğü<br />

Muhasebesinin Vezaifi ve<br />

Usulü Muhasebesi Hakkındaki<br />

9017 sayılı BKY<br />

(Talimatname) yayımlandı.<br />

10 Nisan 1929 senesi Hariciye Vekaleti<br />

Bütçesine Munzam<br />

Tahsisat Verilmesine dair<br />

1579 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

11 Nisan Türk Kadın Birliği, İstanbul'da<br />

büyük bir kadın mitingi<br />

düzenledi.<br />

12 Nisan Türkiye'nin 1930 yılına ait<br />

İktisadi Programı hazırlandı.<br />

12 Nisan Kütahya Valisi Fevzi Bey<br />

Vekalet emrine alınarak<br />

yerine Manisa'nın eski valisi<br />

Nusret Bey'in atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Yöeti Zamandizini<br />

21 Mayıs 1927 tarih ve 1039 sayılı kanunun ilgili<br />

maddesi şu şekilde değiştirilmiştir: "El ile yapılan kilimler,<br />

halılar ve şark halıları."<br />

Arif Oruç, Yarın Gazetesi'nde yayımlanan 22 Mart BÜK<br />

1930 tarihli yazısında Başvekil İsmet Paşa'yı yolsuzluklarla<br />

mücadele etmeye çağırmakta ve yolsuzluk<br />

yapanların "pisliklerini yüzlerine haykırınız" diye<br />

seslenmektedir. Oruç, 26 Mart tarihli yazısında ise<br />

milletvekillerinin şirketlerin yönetim kurullarında yer<br />

almalarını eleştirmekte, birkaç yönetim kurulunda<br />

yer almanın "en karlı iş" haline geldiğini belirtmektedir.<br />

Bu eleştirileri nedeniyle Arif Oruç ve Yarın<br />

Gazetesi hakkında dava açıldı. Gazeteci Arif Oruç ve<br />

Ertuğrul Şemsettin beyler 6 Ekim 1930'da yapılan<br />

duruşmada beraat etti. 3 Aralık 1930'da Yarın Gazetesi<br />

başyazarı Arif Oruç ile birlikte sorumlu müdürü<br />

Süleyman Tevfik Bey İstanbul'da tutuklandı.<br />

Miting, Türk kadınlarına belediye seçimlerine katılma<br />

hakkının tanınması münasebetiyle düzenlendi.<br />

Heyeti Vekile İktisat Programını 18 Nisan 1930'da<br />

kabul etti. 500 milyon lira sarf edilerek 10 senede<br />

uygulanması öngörülen program, fırkada kabul edildikten<br />

sonra meclise sevk edilecek.<br />

RG<br />

ZC Devre<br />

3, Cilt 18;<br />

ATCTK<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30.10/166.<br />

153.15/<br />

17425; C,<br />

21 Nisan<br />

1930. •<br />

RG; BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

9.15..18./<br />

71-342

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Nisan Gümrükler Umum Müdürlüğü'nün,<br />

Seyyar Ticaret<br />

Memurlarının Getirdiği<br />

Numunelerin Tahrip Edilmemesi<br />

Hakkında genelgesi<br />

yayımlandı.<br />

13 Nisan Türkiye'nin iktisadi durumuna<br />

ilişkin İktisat Vekaleti<br />

tarafından hazırlanan rapor<br />

Başvekalete gönderildi.<br />

13 Nisan Eskişehir vilayetinde bir<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

14 Nisan 1580 sayılı Belediye Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

14 Nisan Mardin, Urfa ve Gaziantep<br />

bölgesinde görülen çiçek<br />

hastalığının yayılış sebepleri<br />

ve hastalığın seyrine<br />

dair rapor hazırlandı.<br />

16 Nisan İzmir'de topraksız köylülere<br />

toprak verilmek üzere<br />

bazı çiftliklerin istimlakine<br />

karar verildi.<br />

16 Nisan Aziziye Kaymakamı Nuri<br />

Bey'in görevinden azledilmesine<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Nisan "Kocaeli Tütün İnhisan Sicil<br />

Müdürlüğü'ne bir tadın<br />

müdür' atandı."<br />

16 Nisan Konya vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar<br />

yayımlandı.<br />

Rapor, ziraat, deniz ticareti, ticaret, madenler, sanayi,<br />

orman, hayvancılık, nafıa alanlarına ait hesaplan<br />

göstermektedir.<br />

Eskişehir Vilayeti merkez kazası dahilinde İsmetpaşa<br />

köyünde, bu adla anılmak üzere bir nahiye kurulmuştur.<br />

1580 sayılı Belediye Kanunu 3 Nisan 1930'da kabul<br />

edildi. Kanuna göre, "belediye beldenin ve belde sakinlerinin<br />

mahalli mahiyette müşterek ve medeni ihtiyaçlarını<br />

tanzim ve tesviye ile mükellef hükmi bir<br />

şahsiyettir." Kanunla, belediyelerin kuruluşu, görevleri,<br />

yetkileri, organlan ve teşkilatı ile gelirleri düzenlenmektedir.<br />

Fiyatlara narh koymak, kar hadlerini<br />

saptamak, stok yapmak, mağazalar, toptancı halleri<br />

kurmak gibi yetkiler vererek belediyeleri ekonominin<br />

önemli yönetici kurumlanndan biri yapan yasayla<br />

kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi. (20.4.1930<br />

tarih ve 1476 sayılı, 12.6.1930 tarih ve 1518 sayılı<br />

Resmi Gazetelerde düzeltmesi vardır.) 7 Aralık 2004<br />

tarih ve 5272 sayılı Belediye Kanunu'yla, 3 Nisan<br />

1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanunu ve bu kanunun<br />

ek ve değişiklikleri yürürlükten kaldınlmıştır.<br />

5272 sayılı Belediye Kanunu ise 3 Temmuz 2005 tarih<br />

ve 5393 sayılı Belediye Kanunu ile yürürlükten<br />

kaldınlmıştır. (RG: 13.7.2005, 25874)<br />

Bu karar, doğu vilayetlerinde topraksız köylü, aşiret<br />

ve muhacirlere arazi verilmesi hakkında uygulanan<br />

2.6.1929 tarih ve 1505 sayılı kanun hükümlerinin<br />

İzmir vilayetinde de uygulanmasını öngörmektedir.<br />

Nuri Bey hakkında "aczi ve sicili itibariyle kendisinden<br />

istifade edilemeyeceği anlaşıldığından" Memurin<br />

Kanunu'nun Muvakkat birinci maddesinin uygulanması<br />

kararlaştınlmıştır.<br />

Bu haber, Karagöz Gazetesi'nde yer almaktadır.<br />

Konya Vilayeti merkez kazasına bağlı Zıvarık nahiyesi<br />

Çaldere, Kale, Tutup, Gögenç köylerinden başka<br />

diğer köyleriyle birlikte aynı vilayetin Cihanbeyli<br />

kazasına bağlanmıştır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

166.153.9<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC Devre<br />

3, Cilt 18.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

177.220.14<br />

/19819<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

10.21.1<br />

RG; BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

54.10..5.<br />

K, 16<br />

Nisan 1930<br />

RG<br />

1930 m 155

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Nisan İstiklal Harbi Malullerine<br />

Verilecek Para Mükafatı<br />

Hakkında 1581 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Nisan Yapılan görüşmeler sonucunda<br />

bütçede 25.5 milyonluk<br />

bir tasarruf sağlandı.<br />

19 Nisan Hukuk Usulü Muhakemeleri<br />

Kanununun 36 ıncı<br />

Maddesinin Dördüncü<br />

Fıkrasını Muaddil 1582<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Nisan 1929 Senesi Bütçesinin<br />

Bazı Fasıl ve Maddeleri<br />

Arasında Münakale<br />

Yapılması Hakkında 1583<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Nisan İngiltere'nin sabık Mısır<br />

fevkalade komiseri Lord<br />

Loyd, Mustafa Kemal ile<br />

görüştü.<br />

20 Nisan <strong>Ankara</strong>'da Milli Sanayi<br />

Sergisi açıldı.<br />

20 Nisan Başlannda Mr. Mc Donald'ın<br />

oğlu bulunan bir<br />

grup tarafından Hükümete<br />

6 milyon İngiliz lirası borç<br />

verme teklifi yapıldı.<br />

21 Nisan Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Amerika Müttehit Devletleri<br />

arasında Münakit Ticaret<br />

ve Seyrisefain Anlaşmasının<br />

Onaylanmasına<br />

İlişkin 1584 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Nisan Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyeti'nce <strong>Ankara</strong>'da bir<br />

Sanayi Kongresi toplandı.<br />

15 Yöeti Zamandizini<br />

Bu 25.5 milyon liradan 15 milyonu, sermayesine ilave<br />

edilerek köylüye kredi vermesi için Ziraat Bankası<br />

emrine tahsis edilecektir. 3 milyon lira mensucat<br />

sanayinin gelişmesi için Sanayi ve Maadin Bankasına<br />

verilecek ve banka bu para ile sanayi erbabına<br />

kredi açacaktır. 5 milyon lira köylüye pulluk dağıtımı,<br />

zirai hastalıklarla mücadele ve tohum ıslah istasyonları<br />

kurulması ile hayvancılık alanında kullanılmak<br />

üzere İktisat Vekaleti bütçesine eklenecektir.<br />

Değişen fıkra hükmü şöyledir: "Hakimin reddi talebinin<br />

mahkemece kabul edilmemesi halinde reddi isteyen<br />

kimseden ret talebinin mahiyetine göre on liradan<br />

üç yüz liraya kadar para cezası alınır."<br />

Kanun, Gümrükler Umum Müdürlüğü, Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekaleti, İmalatı Harbiye Umum<br />

Müdürlüğü ve Harita Umum Müdürlüğü bütçeleri<br />

arasında münakale getirmektedir.<br />

Serginin açılışını "Numune sergisi ile milli iktisatta<br />

yeni bir hayata giriyoruz" diyerek Başvekil İnönü<br />

yaptı. Her tür eşyadan yerli ürünleri (şişeler, karyolalar,<br />

Alpullu şekerleri, pulluklar, vs. ) içeren sergi 15<br />

gün devam etti. Sergide 100 ulusal fabrika ürünü<br />

sergilendi. Sergiyi 21 Haziran'da Mustafa Kemal de<br />

gezdi.<br />

Türkiye ile ABD arasındaki ticaret ve seyrisefain anlaşması,<br />

1 Ekim 1929 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Bu anlaşma 12 Nisan 1930 tarihinde<br />

TBMM'de görüşülürken, Hariciye Vekili Tevfık Rüştü<br />

Bey, sözleşme yapılırken "karşılık esası" göz önüne<br />

alınmadığı için eleştirilmiştir.<br />

RG<br />

Y, 18<br />

Nisan 1930<br />

RG<br />

RG<br />

V, 19<br />

Nisan<br />

1930.<br />

AY; C, 21<br />

Nisan 1930<br />

V, 20 Nisan<br />

1930.<br />

RG; ZC<br />

7.4.1930<br />

GB

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Nisan Nüfus harekatı istatistiklerinin<br />

doğru olarak düzenlenebilmesi<br />

için nüfiıs<br />

memurlarına harcırah verilerek<br />

köyleri dolaşmalarına<br />

karar verildi.<br />

22 Nisan Erzurum-Sarıkamış-Kars<br />

ve Şuabatı Demiryolları<br />

İşletme İdaresinin 1926<br />

Mali Senesi Hesabı Katisi<br />

Hakkında 1585 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

23 Nisan Çocuk Haftası kutlamaları<br />

başladı.<br />

24 Nisan Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğü Memurları<br />

Maaşatının Tevhid<br />

ve Teadülü Hakkında 1587<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Nisan Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğü 1930<br />

Senesi Bütçe Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

26 Nisan Seyrisefain İdaresi Bütçesi<br />

Tahsisat ve Münakalesine<br />

Dair 1590 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

26 Nisan Vilayet mühendis ve fen<br />

memurlarına üç aylık maaş<br />

farkları verildi.<br />

26 Nisan Hanovre Fen Yüksek Okulu<br />

Coğrafya müderrislerinden<br />

Dr. Gerhard<br />

Bortsch'un Orta ve Doğu<br />

Anadolu'da jeografık,<br />

jeolojik ve meteorolojik<br />

çalışmalar yapması kabul<br />

edildi.<br />

26 Nisan Diyanet İşleri Reisliğince<br />

düzenlenen 12.8.1928 tarih<br />

ve 6995 sayılı Cami<br />

Hademesi Nizamnamesi<br />

yürürlüğe konuldu.<br />

26 Nisan Türk Parasının Kıymetini<br />

Koruma Kanunu'na dayanarak<br />

çıkarılan 2 numaralı<br />

BKK yayımlandı.<br />

Bu konu ile ilgili olarak, Başvekalet tarafından 12<br />

Nisan 1930'da nüfus teşkilatının halka yaklaştınlması<br />

ve nüfus memurlarının köylere giderek doğum, ölüm<br />

ve evlenmeye ait işlemleri yapmalarına dair bir karar<br />

alınmıştı.<br />

Çocuk Haftası kutlamaları, 30 Nisan 1930 tarihine<br />

kadar devam etti.<br />

Düzenleme, Devlet Memurları Maaşatının Tevhit ve<br />

Teadülü Hakkındaki 1452 sayılı Kanun ile bu kanuna<br />

müzeyyel 1476 sayılı kanunun hükümlerinin Hudut<br />

ve Sahiller Umum Müdürlüğü memurlarına uygulanmasına<br />

ilişkindir.<br />

Bortsch'un Nisan 1930-Eylül 1930 arasında yaptığı<br />

inceleme gezisine, iktisat Vekaleti'nce görevlendirilen<br />

bir jeolog ile Darülfünun Coğrafya Enstitüsü<br />

Müderrisi İbrahim Hakkı Bey de katılmıştır.<br />

Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu'na dayanarak<br />

çıkarılan 2 numaralı BKK ile ihracatçılara döviz<br />

tahsisinde bazı kolaylıklar getirildi. Türk Parasının<br />

Kıymetini Koruma Kanunu'na dayanarak çıkarılan<br />

3 sayılı Kararname ise 3.9.1930 tarihinde onaylandı.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

24.135.11/<br />

2030;<br />

BCA:<br />

30..10./<br />

24.135..10/<br />

2029.<br />

RG<br />

V, 23 Nisan<br />

1930.<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

10.21..16.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

10.21.20<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

10.23.9<br />

RG; GB;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.58.14<br />

1930 Yıh 157

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Nisan Fuhuşla Mücadele Hakkında<br />

2019 sayılı tamim bütün<br />

vilayetlere gönderilmeye<br />

başlandı.<br />

27 Nisan Türk Ocakları VI. Kurultayı<br />

<strong>Ankara</strong>'da toplandı.<br />

27 Nisan "Anafartalar Kumandanı<br />

Mustafa Kemal Hazretleri<br />

ile Mülakat" adlı eser CHF<br />

müfettişlik bölgelerine ve<br />

I. Umumi Müfettişliğe<br />

gönderildi.<br />

28 Nisan Türkiye ile ispanya arasında<br />

"Uzlaşma, Adli Tesviye<br />

ve Hakem" Antlaşması imzalandı.<br />

28 Nisan İngiliz dayinler vekili M.<br />

White ile Fransız dayinler<br />

vekili M. Dekloyze <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldiler.<br />

28 Nisan istanbul'da kurulan ittihat<br />

Maadin Türk Anonim Şirketi'nin<br />

sözleşmesi onaylandı.<br />

28 Nisan Erzurum vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

29 Nisan Türkiye'nin ilk kadın<br />

hakimleri göreve başladı.<br />

29 Nisan Konya vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

15 8 Yönetim Zamandizini<br />

Dahiliye ve Sıhhiye Vekaletleri tarafından hazırlanan<br />

talimatname gereğince <strong>Ankara</strong>'da bulunan bütün<br />

umumhaneler lağvedildi. İstanbul'da ise yeni umumhane<br />

açılması ve buralarda içkili eğlence yapılması,<br />

izinli olarak çalışanlar varsa, bunlara yeni sermaye<br />

girmesi yasaklandı. Bu tarihten itibaren Türkiye'nin<br />

herhangi bir yerinde umumi ev açılması yasaklandı.<br />

"Milletin bünyesini her türlü tehlike, hastalık ve sarsıntılardan<br />

korumakla mükellef olan asri devletçilik<br />

telakkisi, fuhuşu da milletin içtimai bünyesini hatta<br />

varlığını tehdit eden bir maraz addeder."<br />

Türk Ocakları VI. Kurultayı'nm son gününde 'Türk<br />

Tarihi Tetkik Heyeti" oluşturulması karan alındı. Bu<br />

karar, Türk tarih ve medeniyetini bilimsel şekilde inceleyecek<br />

bir kurumun oluşturulması amacıyla alındı.<br />

Giderek hızlanan ırkçılık akımlanna alternatif olarak<br />

"Milli Tarih Tezi" ve "Güneş Dil Teorisi" ile ulusal<br />

bir kimlik kazanılması amacına hizmet eden Türk Tarih<br />

Heyeti, 12 Nisan 1931 'de Atatürk'ün direktifiyle<br />

Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti'ne dönüştürüldü.<br />

2 Haziran 1930 tarih ve 1680 sayılı Kanun, RG:<br />

5.7.1930, 1537.<br />

White ve Dekloyze, <strong>Ankara</strong>'ya sabık Osmanlı borçları<br />

hakkında Maliye Vekaleti ile yeniden müzakerata<br />

başlamak üzere geldiler.<br />

Madencilikle iştigal etmek amacıyla merkezi istanbul<br />

olmak üzere, 99 sene süreyle ve 850.000 TL<br />

sermaye ile kuruluşuna başlanan İttihat Maadin Türk<br />

AŞ'ye 24 Temmuz 1930'da İsparta ilinin Keçiborlu<br />

nahiyesinde bulunan kükürt madeni ile Ereğli<br />

Alacaağzı'ndaki kömür bölgeleri devredildi.<br />

Erzurum Vilayetinin Tortum kazasına bağlı Narman<br />

nahiyesinin Yeniköy ve Aristi köyleri, anılan kazadan<br />

alınarak aynı vilayetin Oltu kazasına bağlı Pitgir<br />

nahiyesine ilhak edilmiştir.<br />

İstanbul asliye mahkemesi aza mülazimliğine Beyhan<br />

Hanım, <strong>Ankara</strong> asliye mülazımlığına ise Nezahat<br />

Hanım atandı.<br />

Konya vilayetinin Çumra kazası Akviran nahiyesine<br />

bağlı Sankız ve Kayhüyüdttğü köyleri bu nahiyeden<br />

alınarak aynı vilayetin merkez kazasına bağlı Hatip<br />

nahiyesine ilhak edilmiştir.<br />

C, 29<br />

Nisan<br />

1930; TİD,<br />

Nisan<br />

1930.<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

490.. 1/<br />

1.3..25/1.<br />

BÜRO<br />

TAR, s.<br />

528.<br />

V, 28<br />

Nisan<br />

1930.<br />

RG; BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

9.17..3.<br />

/180-127<br />

RG<br />

V. 29<br />

Nisan<br />

1930.<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Nisan Adana ve Mersin vilayetlerinde<br />

köy bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

30 Nisan Cezayir'de toplanacak<br />

Uluslararası İkinci Sıtma<br />

Kongresi'ne Dr. Hüsamettin<br />

Bey'in temsilci olarak<br />

katılması hakkında BKK<br />

yayımlandı.<br />

30 Nisan <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğü<br />

ile yabancı uzmanlar M.<br />

Herman Yansen ve M.<br />

Rober Orley arasında sözleşme<br />

imzalandı.<br />

30 Nisan <strong>Ankara</strong> vilayeti Malıköy<br />

nahiyesinde bir ömek köy<br />

kurulması kararlaştırıldı.<br />

30 Nisan 1929 yılında yapılan ithalat<br />

ve ihracata ait cetveller.<br />

30 Nisan Denizli vilayetinde üç nahiye<br />

kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

30 Nisan Kocaeli vilayetinde beş<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

30 Nisan Cebelibereket vilayetinde<br />

bir nahiye kuralmasma<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

1 Mayıs 1341/1925 Mali Senesi<br />

Hesabı Kati Kanunu yayımlandı.<br />

1 Mayıs Türkiye'nin Lozan anlaşması<br />

gereğince, demiryolları<br />

ile uluslararası yolcu<br />

ve eşya taşımacılığına ait<br />

Bern sözleşmesine katılması<br />

BMM'de onaylandı.<br />

Adana'nın Karaisalı kazasına bağlı 15 köy ve üç çiftlik<br />

ile merkeze bağlı bir köy Mersin'in Tarsus Kazasına;<br />

Mersin-Tarsus'a bağlı 10 köy Tarsus kazasından<br />

alınarak Adana merkez kazasına bağlanmıştır. Aynı<br />

kararla, Mersin vilayeti Tarsus kazasına bağlı 13<br />

köy, bu kazadan alınarak Mersin vilayeti merkezine<br />

bağlanmıştır.<br />

Beypazarı - Ayaş - Haymana ve Polatlı hat güzergahında<br />

bulunan ve bu çevrenin iktisadi gelişiminde<br />

büyük önemi olacağı düşünülen örnek köye Bulgaristan'dan<br />

gelip henüz iskan edilmemiş olan 29 hane<br />

muhacirin yerleştirilmesi kararlaştırılmıştır. Köy iktisadi<br />

hanelerinin münakaşa ve ithalat kanununa göre<br />

pazarlıkla yaptırılması öngörülmüştür.<br />

Denizli vilayetinin Acıpayam, Tavas ve Çivril kazaları<br />

dahilinde bulunan Kızılcahisar-Kızılcabölük ve<br />

Işıklı köylerinde, bu adlarla anılmak üzere birer nahiye<br />

kurulmuştur.<br />

Kocaeli vilayetinin Adapazarı, Hendek, Geyve ve<br />

Karamürsel kazalarına bağlı beş adet köyde nahiye<br />

kurulmuştur.<br />

Cebelibereket vilayetinin İslahiye kazası dahilinde<br />

Fevzipaşa köyünde bu adla anılmak üzere bir nahiye<br />

kurulmuştur.<br />

1925 senesinde genel harcamalar 202.342.352 lira RG<br />

iken genel hazine gelirleri 170.690.026 liradır. Milli<br />

Müdafaa, Maliye, Nafıa, Duyunu Umumiye bütçeden<br />

en fazla pay alan birimlerdir.<br />

1 Mayıs Amele Bayramı kutlandı. İstanbul'daki işçiler özel geziler düzenlemiş, kendi aralarında<br />

eğlenmişlerdir. Polis çeşitli tedbirler almıştır.<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1/<br />

54.10..10.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

10.24.6<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

10.26..5.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

10.27.11<br />

BCA:<br />

30.1/39.<br />

233.3/A55.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

152.76.8<br />

C, 2 Mayıs<br />

1930<br />

1930 Yılı 15

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Mayıs Memurin Kanunu'nun<br />

DördiincU Maddesinin H<br />

Fıkrasına Müzeyyel 1595<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

3 Mayıs Gazi Mustafa Kemal Köprüsünün<br />

İnşasına Dair 1223<br />

Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1596 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

4 Mayıs 1929 Bütçesi Munzam<br />

Tahsisat ve Münakalesine<br />

Dair 1597 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Mayıs Evkaf Bütçesi Münakalesi<br />

Hakkında 1598 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

5 Mayıs Denizli vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

5 Mayıs Balıkesir vilayetinde bir<br />

köyün bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

5 Mayıs Balıkesir ve Çanakkale<br />

vilayetlerinde köy bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

5 Mayıs Sivrihisar kaymakamlığına<br />

Hopa kaymakamı Cavit<br />

Bey'in atanmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

5 Mayıs Darülfünun Tıp Fakültesi<br />

Mebadii Dahiliye daimi<br />

müderrisliğine Doktor<br />

Kazım Esat Bey'in atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Mayıs 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Gazi Mustafa Kemal (Unkapanı) ve Karaköy köprülerinin<br />

daimi masraflarına karşılık olmak 1223 sayılı<br />

kanunun birinci maddesindeki resme 30 kunış, ikinci<br />

maddesindeki zam nisbetlerine ise iki misli ilave yapılması<br />

hakkındadır. Köprülerden geçiş parası (müruriye)<br />

alınmayacağı belirtilmektedir.<br />

Denizli vilayetinin Tavas kazasına bağlı Çukur ve<br />

Karataş köyleri, bu kazadan alınarak aynı vilayetin<br />

merkez kazasına bağlanmıştır.<br />

Balıkesir vilayeti merkez kazasına bağlı Bakacak nahiyesinin<br />

Kocaafşar köyü, bu kazadan alınarak aynı<br />

vilayetin Balya kazasına bağlanmıştır.<br />

Balıkesir vilayetinin Gönen kazası merkezine bağlı<br />

Kaynarca köyü ile aynı kazanın Çakır nahiyesine<br />

bağlı Yolindi, Sarnıç, Ilıcabaşı, Aşağı-lnova, Yukan<br />

lnova köyleri adı geçen kaza ve nahiyeden alınarak,<br />

Çanakkale vilayetinin Biga kazası merkezine ve yine<br />

Çakır nahiyesi köylerinden Durhasan, Gevgilerobası,<br />

Davutlar köyleri de bu nahiyeden alınarak Biga kazasının<br />

Çan nahiyesine bağlanmıştır.<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

Karar 17.4.1930'da alınmıştı. RG; BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

54.10..17.<br />

Darülfünun Tıp Fakültesinde münhal bulunan 60 lira<br />

maaşlı Mebadii Dahiliye daimi müderrisliğine aynı<br />

maaşla ve muallim unvanı ile atanan Doktor Kazım<br />

Esat Bey yedi yıldır Lozan'da çalışmaktadır.<br />

Kanun, merkezi idare ile yerel idarelerin halk sağlığını<br />

korumaya ilişkin görevlerini ve bu konudaki örgütlenmeyi<br />

belirlemektedir. Yasa ile Sağlık Bakanlığı'na<br />

her türlü gıda ve eşyanın sağlık bakımından<br />

kontrolü yetkisi verilmiştir. (21 Mayıs 1930 tarih ve<br />

1499 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi vardır) Hıfzısıhha<br />

Kanunu'nu TBMM'de görüşülürken, sıra altı<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

GB;<br />

BULMAÇ;<br />

ZC Devre<br />

3, Cilt 18;<br />

C, 20 Nisan<br />

1930.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mayıs Balıkesir'in ürünlerinin<br />

ihraç edilememesinden<br />

dolayı şehirde iktisadi bir<br />

buhran yaşanmaktadır.<br />

6 Mayıs Hakkari'de 7.2 büyüklüğünde<br />

deprem oldu, 2514<br />

kişi hayatını kaybetti.<br />

7 Mayıs Emirler ve Seyis Neferleri<br />

Hakkındaki 203 numaralı<br />

Kanunun Birinci ve Üçüncü<br />

Maddelerinin Tadiline<br />

dair 1600 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs Riyaseti Cumhur Mızıka<br />

Heyetinin Orkestra Kısmının<br />

Mensuplarına Verilecek<br />

Elbise Hakkında 1602<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs Şehir ve Kasabalardaki Telefonlara<br />

dair Olan Kanunun<br />

Beşinci Maddesinin<br />

Tadili Hakkında 1601 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs Revirlerde Tedavi Edilecek<br />

Hastaların İaşesine Dair<br />

1604 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs Ordu Zabitan Heyetine<br />

Mahsus Terfi Kanunlarını<br />

Muaddil Kanunun Muvakkat<br />

Maddesinin Tadiline<br />

Dair 1604 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

7 Mayıs Gümrük Tarifesi Kanuna<br />

Müzeyyel 1605 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs 1930 yılı bütçesinin son<br />

şekli açıklandı.<br />

çocuklu kadınlara ikramiye veya mükafat verilmesi<br />

hakkındaki maddenin görüşülmesine geldiğinde Gümüşhane<br />

mebusu Hasan Fehmi Bey, kürsüye çıkarak<br />

şunları söylemiştir: "Madem ki böyle kadınlara mükafat<br />

verilmek isteniyor, buna karşılık olmak üzere<br />

bekarlardan vergi almak lazımdır."<br />

Her zabite (subay) bir emirber (subayların kıta ve daire<br />

dışında emirlerinde bulunan asker) neferi verilmesi<br />

öngörülmektedir.<br />

Kanun, orkestra üyelerine iki sene süreyle bir şapka,<br />

bir çift rugan iskarpin, bir smokin takımı ve üç sene<br />

süreyle bir sivil palto verilmesini öngörmektedir.<br />

<strong>Ankara</strong> Dışındaki Şehir ve Kasabalardaki Telefonlara<br />

dair 1379 sayılı Kanunun 5. maddesinin 1 ve 2<br />

numaralı fıkralarına (askeri kumandan) ifadesinden<br />

başka (askerlik daire ve şube reislikleri) ibaresi eklenmiştir.<br />

"Askeri hastaneleri bulunmayan mahallerdeki revirlerde<br />

tedavi edilen hastalar, hastanelerde olduğu gibi<br />

derece ile iaşe olunurlar."<br />

İlgili maddenin A fıkrası şu şekilde değiştirilmiştir:<br />

"1927 senesinde deniz talebesi olanların 1 Kanunuevvel<br />

1929 tarihinde zabit vekilliğine terfileri icra<br />

olunur."<br />

12 Ocak 1930'da açıklanan bütçede 25.5 milyon liralık<br />

tasarruf kesintisi yapıldıktan sonra bütçeye son<br />

şekli verildi. Buna göre bütçeden en fazla pay sırasıyla<br />

Milli Müdafaa Vekaleti, Duyunu Umumiye İdaresi,<br />

Nafıa Vekaleti ve İktisat Vekaletine ayrıldı. 19<br />

Mayıs 1930'da BMM 1930 yılı bütçesini 222 milyon<br />

olarak kabul etti.<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

160.126.9/<br />

17225<br />

AA<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

Y, 7 Mayıs<br />

1930; C,<br />

19 Mayıs<br />

1930<br />

1930 Yılı 11

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Mayıs 1929 Senesi Bütçesi Münakale<br />

ve Munzam Tahsisat<br />

Hakkında 1606 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

8 Mayıs Varidat Umum Müdilrlüğü'ne<br />

Maliye Müfettişi<br />

Cezmi Bey'in atanmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

8 Mayıs Dört binbaşının atanması<br />

hakkında kararname<br />

yayımlandı.<br />

8 Mayıs İsparta vilayetinin Şarki-<br />

Karaağaç kazasına bağlı<br />

Afşar nahiyesinin merkezi,<br />

nahiye Gelendost adıyla<br />

anılmak üzere Gelendost<br />

köyüne nakledilmiştir.<br />

8 Mayıs İzmir vilayetinde bir nahiye<br />

kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

8 Mayıs Türkiye Ziraat Bankası<br />

İdare Meclisi Başkanı Dr.<br />

Cevdet Nasuhi Bey'in<br />

"Kooperatif' başlıklı eseri<br />

yayımlandı.<br />

13 Mayıs İstanbul'da Fatih, Eminönü,<br />

Kadıköy, Beşiktaş, Sarıyer<br />

ile Bursa'da İznik'in<br />

yeniden kaza olarak<br />

kurulmasına karar verildi.<br />

14 Mayıs Yeni sene Duyunu Umumiye<br />

taksitinin üçte birinin<br />

ödenmesi kararlaştırıldı.<br />

14 Mayıs Hıfzısıhha İşleri Umum<br />

Müdürü Dr. Asım İsmail<br />

Bey'in, talep ve arzusu ile<br />

1 Nisan 1930 tarihinden<br />

itibaren Umum Sıtma Mücadelesi<br />

Reisliğine atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Yöeti Zamandizini<br />

Değişiklik, Riyaseti Cumhur, İstatistik Umum Müdürlüğü,<br />

Maliye Vekaleti, Gümrükler Umum Müdürlüğü,<br />

Maliye, Nafıa, Milli Müdafaa Vekaletleri bütçelerini<br />

kapsamaktadır.<br />

Cezmi Bey, 14 Teşrinievvel 1928 tarihinden beri ilgili<br />

müdürlüğü vekaleten yürütmektedir.<br />

Yozgat kıtası muavini Binbaşı 715 İsmet Bey'in 4<br />

üncü seyyar ester suvar taburu kumandanlığına, önceki<br />

tabur kumandanı binbaşı 660 Hüseyin Bey'in de<br />

Yozgat Kıtası muavinliğine, İzmir kıtası muavini<br />

binbaşı 690 Musa Kazım Bey'in 4 üncü seyyar piyade<br />

taburuna ve önceki tabur kumandanı Binbaşı 575<br />

Münir Bey'in de İzmir kıtası muavinliğine ataması<br />

yapılmıştır.<br />

İzmir vilayeti merkez kazasına bağlı Buca köyünde<br />

bu adla anılmak ve civarında bulunan Kızılçullu,<br />

Tahtalı, Uzundere köyleri mülhakatını oluşturmak ve<br />

İzmir merkezine bağlı bulunmak üzere bir nahiye kurulmuştur.<br />

Yeni Belediye Kanunu gereğince İstanbul'da şehremaneti<br />

ile vilayet idaresinin birleşmesi idari, beledi<br />

ve inzibati teşkilatın tadilini gerektirmiştir. Bu nedenle<br />

İstanbul'da beş yeni kaza kurulmasına karar verilmiştir,<br />

karar 1 Eylül 1930'da uygulamaya geçirilmiştir.<br />

Dr. Asım İsmail Bey'in, i Nisan 1930 tarihine kadar<br />

Hıfzısıhha İşleri Genel Müdürlüğü'nü vekaleten sürdürmesi<br />

öngörülmüştür.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RU.<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1930;<br />

GGTC; ZC<br />

15.5.1930,<br />

58. İnikat,<br />

Cilt 19.<br />

C. 14<br />

Mayıs<br />

1930<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Mayıs Rize Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

14 Mayıs Gümüşhane Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

14 Mayıs Üçüncü sınıf Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müfettişliğine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

15 Mayıs İstanbul Şehremaneti uluslararası<br />

seyrisefer işaretlerini<br />

kabul etti.<br />

15 Mayıs Kastamonu ve Çankırı vilayetlerinde<br />

köy bağlılığının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

15 Mayıs Denizli vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

15 Mayıs Afyon-Karahisar vilayetinde<br />

köy bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

15 Mayıs Konya vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

15 Mayıs Bilecik vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

17 Mayıs <strong>Ankara</strong> Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

Kars Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü Dr. İsmail<br />

Hakkı Bey, Memurin Kanunu'nun 37 inci maddesi<br />

gereğince ikmali müddet ettiğinden sınıf ve maaşı<br />

hazırile Rize Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

naklen atanmıştır.<br />

Gümüşhane Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdür Vekili<br />

Dr. Vasfi Kamil Bey, üçüncü sınıf olarak 8 inci<br />

derece ve 45 lira maaşla aynı vilayet Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne asaleten atanmıştır.<br />

Üçüncü sınıf Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müfettişliğine<br />

Trabzon Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü<br />

Dr. Sait Bey naklen atanmıştır.<br />

Bu işaretler, İsviçre Şehirler Birliği ve Uluslararası<br />

Yol Kongreleri Cemiyeti'nin talebi üzerine Uluslararası<br />

Şehirler Birliği, Otomobil Klubü Cemiyeti, İsviçre<br />

Şehirler Birliği, Cemiyeti Akvam Seyrüsefer<br />

Berri Daimi Komitesi'nin katılımıyla toplanan büyük<br />

bir meclis tarafından kabul edilmiştir. İsviçre Şehirler<br />

Birliği Müdürü M.Y. Doşultes, Şehremaneti'ne<br />

bir mektup göndererek bu işaretleri bildirmiş ve uygulanmasını<br />

rica etmiştir.<br />

Kastamonu vilayetinin Tosya kazasına bağlı<br />

Yerkuyu köyü, bu kazadan alınarak Çankırı vilayetinin<br />

İlgaz kazasına bağlanmıştır.<br />

Denizli vilayeti merkez kazasının Honaz nahiyesine<br />

bağlı Serbent, Sakızcılar köyleri bu kazadan alınarak<br />

aynı vilayetin Çal kazasına bağlanmıştır.<br />

Afyon-Karahisar vilayetinin Aziziye kazasına bağlı<br />

Bayat nahiyesinin Akhisar köyü bu nahiyeden alınarak,<br />

aynı vilayetin merkez kazasına bağlanmıştır.<br />

Konya vilayeti dahilinde Bozkır kazasına bağlı Ahırlı<br />

nahiyesinin merkezi bu nahiye mıntıkasında bulunan<br />

Yalıhüyük köyüne nakledilmiş ve aynı vilayetin<br />

Seydişehir kazasının Karaviranlar adlarındaki üç köyü<br />

de adı geçen nahiyeye bağlanmıştır.<br />

Bilecik vilayetinin Söğüt kazasına bağlı İnönü nahiyesi<br />

bu kazadan alınarak, çevresindeki onbir köyle<br />

birlikte aynı vilayetin Bozüyük kazasına bağlanmıştır.<br />

<strong>Ankara</strong> Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Çorum Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü Dr. Ali<br />

Rıza Bey, sınıf ve maaşı hazırile naklen atanmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Mayıs <strong>Ankara</strong> vilayetinde köy<br />

bağlılığının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

17 Mayıs Konya vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

17 Mayıs Adana vilayeti Tapu Müdüriyetine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

17 Mayıs İstanbul Liman Şirketi 100<br />

memuru işten çıkardığını<br />

duyurdu.<br />

17 Mayıs Avrupa İttihadı (Avrupa<br />

Birliği) hakkında Fransa<br />

Dışişleri Bakanı Aristide<br />

Briand tarafından hazırlanan<br />

proje, Akvam Cemiyeti'ne<br />

dahil Avrupa hükümetlerinden<br />

27'sine tebliğ<br />

edildi.<br />

19 Mayıs Cami Hademeleri Nizamnamesine<br />

Zeyledilen Maddeler<br />

Hakkında 9180 sayılı<br />

Tüzük yayımlandı.<br />

19 Mayıs Çanakkale ve Balıkesir vilayetlerinde<br />

köy bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

20 Mayıs Devlet Demiryolları İstimlak<br />

Kanununa Müzeyyel<br />

1607 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

20 Mayıs Bazı Cürümlerden Dolayı<br />

Memurlar ve Şerikleri<br />

Hakkında Takip ve Muhakeme<br />

Usulüne Dair 1609<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

20 Mayıs Memurin Kanununa<br />

Müzeyyel 1610 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

<strong>Ankara</strong> vilayetinin Haymana kazasına bağlı İkizce<br />

nahiyesinin Hisarlıkaya köyü, anılan nahiyeden alınarak<br />

aynı vilayetin Polatlı kazasına tabi<br />

Polatlıbeyobası nahiyesine bağlanmıştır.<br />

Konya vilayetinin Ereğli kazasına bağlı Kızılgedik<br />

köyü, anılan vilayetin Sultaniye kazasına, Ermenak<br />

kazasına bağlı Tahtalı köyü Çumra kazasının Dinek<br />

nahiyesine, Beyşehri kazasının Kıreli nahiyesine<br />

bağlı Balyas köyü Ilgın kazasının Çiğil nahiyesine,<br />

Hadim kazasının Bademli nahiyesine bağlı<br />

Göynükkışla köyü Karaman kazasının Başkışla nahiyesine<br />

bağlanmıştır.<br />

Adana vilayeti Tapu Müdüriyetine otuz lira maaşla<br />

Kırşehir Tapu Müdürü Ahmet Talat Bey naklen<br />

atanmıştır. Aynı kararname ile Kırşehir Tapu Müdüriyetine<br />

de otuz lira maaşla, Antalya eski Tapu Müdürü<br />

Abdülaziz Bey atanmıştır.<br />

Şirket "Bila müddet mezun edilecek memurlar" başlığı<br />

ile bir talimatname yayımladı.<br />

Avrupa Birliği'nin hazırlık sürecinde, önemli bir başlangıç<br />

olarak değerlendirilebilecek proje, 23 Mayıs<br />

1930'da Hariciye Vekaleti'ne geldi. Yunan Hükümeti,<br />

Briand projesine verdiği cevabın son fıkrasında<br />

Türkiye'nin Avrupa Federasyonu'na katılmasının<br />

Yunanistan'da sempati ile karşılanacağını belirtti.<br />

Cami Hademeleri Nizamnamesi, Kabul Tarihi:<br />

12.8.1928.<br />

Çanakkale vilayetinin Biga kazasına bağlı Misakça,<br />

Gebeçmar, Havutça, Çirkinçavuş ile Hacı Emin köy<br />

ve çiftlikleri, anılan kazadan alınarak Balıkesir vilayetinin<br />

Gönen kazasına bağlanmıştır.<br />

929 sayılı Devlet Demiryolları İstimlak Kanunu (RG:<br />

3.7.1926,410)<br />

"İrtikap, rüşvet, ihtilas, zimmete para geçirme, kaçakçılık,<br />

görevi kötüye kullanma, fesat karıştırma,<br />

gizli belgeleri ifşa etme suçlan hakkında Memurin<br />

Muhakematı Kanunu cari değildir." Kanun bu suçları<br />

işleyen memurlara ilişkindir.<br />

Bu kanun, memurlann mal beyanları ve borçlanmalan<br />

konusunu düzenlemektedir. "Yalan yere beyanname<br />

vermekten mahkum olanlar mensup oldukları<br />

vekalet tarafından devlet memuriyetinden çıkanlır,<br />

bir daha devlet memuriyetine kabul olunamazlar."<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

Y, 17<br />

Mayıs<br />

1930<br />

V, 20<br />

Mayıs<br />

1930;<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

254.712.20<br />

/3.8.1930.<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mayıs Umuru Belediyeye<br />

Mütaallik Ahkamı<br />

Cezaiyye Hakkında 19<br />

Nisan 1340 tarih ve 486<br />

Numaralı Kanunun Bazı<br />

Maddelerini Muaddil 1608<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

20 Mayıs 1929 Bütçesinin Bazı Fasıllarına<br />

Munzam Tahsisat<br />

Verilmesine ve Bazılarında<br />

Münakale Yapılmasına dair<br />

1628 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

21 Mayıs Uşak Şeker Fabrikası'nın<br />

tasfiyesine karar verildi.<br />

21 Mayıs Kazanç, müsakkafat, arazi<br />

ve veraset komisyonları<br />

birleştirilerek, bu görevin<br />

yalnız bir komisyon tarafından<br />

yürütülmesi kararlaştırıldı.<br />

21 Mayıs Nafıa Fen Mektebinden<br />

Çıkacak Efendilere Avans<br />

Verilmesine Dair 1616 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

21 Mayıs Gümrük Memurlarından<br />

Bazılarına Verilecek Yem<br />

Bedeli ve Yemeklik Hakkında<br />

1615 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

21 Mayıs Büyük Millet Meclisi Azasının<br />

Tahsisat ve Harcırahları<br />

Hakkında 1613 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

21 Mayıs Yol Mükelleflerinden Alınacak<br />

Maarif Vergisi Hakkında<br />

1618 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

Kanun, Dahiliye, İktisat, Maliye, Hariciye vekaletlerini<br />

konu almaktadır.<br />

22 Ekim 1930'da Uşak Şeker Fabrikası'nın tasfiyesi<br />

hakkındaki kararın uygulamasından vazgeçildi. Uşak<br />

Şeker Fabrikası'nın tasfiyesiyle kurulmasına karar<br />

verilen Limtet Şirketi için satın alınacak Alpullu Şeker<br />

Fabrikasının satılmasına İstanbul ve Trakya Şeker<br />

Fabrikaları TAŞ temayül göstermediğinden<br />

Limtet'in kurulamaması nedeniyle Uşak Şeker Fabrikasının<br />

tasfiyesinden vazgeçilmiştir.<br />

9396 sayılı kararname, 6.8.1930 tarih ve 1564 sayılı<br />

RG'de yayımlanmıştır.<br />

Gümrük süvari mıntıka ve muhafaza memurlarına,<br />

görevleri gereği bakmak zorunda oldukları hayvanları<br />

için ayda 18 lira yem bedeli verilmesine ilişkindir.<br />

Ayrıca gümrük deniz muhafaza vasıtalarının mıntıka<br />

merkezleri dışındaki seferleri sırasında subaylara ve<br />

mürettebata verilecek yemeklik miktarı (kuruş olarak)<br />

belirlenmiştir.<br />

Büyük Millet Meclisi üyelerinin yıllık tahsisatı 6.000<br />

liradır, bu tahsisat her ay başında beşer yüz lira olarak<br />

verilir. Vefat eden mebusların kanuni mirasçılarına<br />

yıllık tahsisatın yansı tazminat olarak verilmektedir.<br />

Bu kanunla, iki yıldır uygulanmakta olan yol vergisine<br />

özellikle ilkokullardaki kaynak yetersizliğini gidermeye<br />

yardım edecek bir vergi eklenmektedir. Buna<br />

göre bütçelerinde eğitime ayrılmış kaynakları eğitim<br />

hizmetlerine yetmeyen vilayetlerin genel meclisleri<br />

bu harcamaya karşılık olmak üzere yol vergisi ile<br />

mükellef olanlardan 300 kuruş vergi almaya yetkili<br />

kılınmışlardır. Yol vergisi, her erkekten 5 lira olarak<br />

alınmakta, veremeyen bu paranın ödenebileceği sürece<br />

yol inşaatında çalışmaktadır.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

11.33.18;<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

14.70.13.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/I1.34..3./<br />

122-33<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

GGCT; ZC<br />

15.5.1930,<br />

58. İnikat,<br />

Cilt 19;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

8.8.18.<br />

1930 Yılı 15

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Mayıs Hariciye Vekaleti Kadro<br />

Cetvelinin Tadiline Dair<br />

1614 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

21 Mayıs Yeniden Kaza Teşkiline ve<br />

1452 Numaralı Kanuna<br />

Merbut 2 Numaralı Cetvelin<br />

Tadiline Dair 1612<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

21 Mayıs Türkiye ile Macaristan<br />

Arasında 'Ticaret ve<br />

Seyrisefain" Sözleşmesi<br />

imzalandı.<br />

21 Mayıs Hükümetin üretimi artırmak<br />

için hazırladığı 1930<br />

yılı iktisadi programı<br />

milletvekillerine dağıtıldı.<br />

22 Mayıs İktisatçı M. Morf, Merkez<br />

Bankası hakkındaki raporunu<br />

Maliye Vekiline<br />

verdi.<br />

22 Mayıs Anadolu'da hidroelektrik<br />

üretimi için proje teklif<br />

edildi.<br />

22 Mayıs Maaşları Milli Müdafaa<br />

Vekaleti Bütçesi'nden<br />

ödenmek üzere, altı Afgan<br />

subayının geçici olarak<br />

Türk ordusunda görevlendirilmeleri<br />

kararlaştırıldı.<br />

22 Mayıs Maarif Vekaleti Kadro<br />

Cetvelinin Tadiline Dair<br />

1617 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Dahiliye Vekaleti, bütün vilayetler dahilinde tam teşekküllü<br />

1500 nahiye kurulması konusunda üç yıl<br />

önce karar almıştır. Bu karar gereğince, 1612 sayılı<br />

Kanun çıkarılmış ve bu kanunla 80 tam teşekküllü<br />

nahiye kurulması için ödenek ayrılmıştır. Ayrıca aynı<br />

kanunla İstanbul'da beş (Fatih, Eminönü, Kadıköy,<br />

Beşiktaş, Sarıyer) ile Bursa'da bir (İznik) olmak üzere<br />

toplam altı yeni kaza kurulmuştur.<br />

23 Mayıs 1927 tarih ve 1045 sayılı Kanun, RG:<br />

23.6.1930, 1527.<br />

69 maddeden oluşan iktisadi programın tam metni 22<br />

Mayıs tarihli gazetelerde yayımlandı.Yeni iktisadi<br />

programın temel ilkeleri: 1) Millet iktisadiyatını tanzim<br />

şiarına istinat etmek hükümetin görevidir. İlk<br />

şart asayiştir. 2) Vesaiti nakliye milli iktisadın şartlarına<br />

uyacaktır. 3) Türkiye için beş liman yapılacaktır.<br />

4) Milli gemiler hızla memleketin ihtiyacına kifayet<br />

edecek, transitte azami kolaylık gösterilecek, 5) Topraksız<br />

köylü toprak sahibi olabilecek, 6) Milli para<br />

kıymeti tespit edilecek, 7) Vergiler iktisadi vaziyete<br />

göre tetkik edilecek, 8) Çiftçiye pulluk dağıtılacak,<br />

tohumluklar ıslah edilecek, tarıma kredi temin edilecektir,<br />

9) Hayvan ticaretinin gelişmesi için önlem<br />

alınacaktır, 10) Ormanların işletilmesi, sanayinin korunması,<br />

maden ihracatını teşvik için resim oranlarının<br />

düşürülmesi gibi önlemler alınacak, 11) Odun,<br />

kömür, un, ziynet eşyası bundan sonra dışardan<br />

alınmayacak.<br />

M. Morf, Lozan Darülfünunu iktisat müderrisi ve<br />

Türkiye Ziraat Bankası eski müdürüdür. 25 Mayıs'ta<br />

Türkiye'den ayrılmıştır. Morfun raporundan bir cümle:<br />

"Devlet Bankası'nın aksiyonları şirketlerin değil,<br />

halkın elinde bulunmalıdır."<br />

Türk Anonim Elektrik Şirketi tarafından Nafıa Vekaletine<br />

verilen proje teklifi, Anadolu'da elektrik üretimi<br />

için hidrolik kuvvetler kurulmasını içermektedir.<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

GGCT;<br />

TAR, s.<br />

247.<br />

V, 22<br />

Mayıs<br />

1930;<br />

Y, 22<br />

Mayıs<br />

1930<br />

V, 23<br />

Mayıs<br />

1930; 26<br />

Mayıs<br />

1930<br />

BCA:<br />

230/<br />

31.34.7<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

11.36.14.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

15.5.1930,<br />

58. İnikat,<br />

Cilt 19.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mayıs Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkında 1624 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Mayıs 1629 sayılı Eğlence ve<br />

Hususi İstihlak Vergisi<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

24 Mayıs Türkiye ile Almanya Arasında<br />

Ticaret ve Seyrisefain<br />

Sözleşmesi, Son Protokol<br />

ve Ek Notalar<br />

24 Mayıs Nahiye Müdürlerinin<br />

Hayvan Yem Bedelleri<br />

Hakkında 1625 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Mayıs 11 Ağustos 1325 tarihli<br />

Askeri Tekaüt ve İstifa<br />

Kanunu'nun Muaddel Maddesinin<br />

Tadiline dair 1625<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Mayıs Vaşington'da imza edilmiş<br />

olan Milletler Arasındaki<br />

Telsiz Telgraf Mukavele<br />

ve Nizamnamelerinin<br />

Tasdiki hakkında 1627<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs 1930 Mali Senesi Bütçe<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

(Kanun No: 1630)<br />

25 Mayıs Bir gazete ilanı: "Devlet<br />

Demiryolları ve Limanları<br />

Umumi İdaresi memurin<br />

ve müstahdem kadrosu<br />

tamamen doludur. Hiçbir<br />

sınıftan memura ve işçiye<br />

ihtiyaç yoktur. Memur ve<br />

işçiye ihtiyaç hasıl olursa<br />

keyfiyet gazetelerle ilan<br />

edileceğinden beyhude müracaatta<br />

bulunulmamalıdır."<br />

Türkiye'de Dahiliye Vekaletimin örgütlenme esasla- TİT, RG<br />

rını belirleyen kanuna göre, vekaletin merkez teşkilatı,<br />

müsteşarlık ve hususi kalem ile emniyet işleri, hukuk<br />

müşavirliği, mahalli idareler, nüfus işleri, teftiş<br />

heyeti, vilayetler idaresi umum müdürlüğü ve umum<br />

jandarma kumandanlığı ile özel kanun ve düzenlemelerle<br />

Dahiliye Vekaleti'ne bağlı diğer idarelerden<br />

oluşmaktadır. Bu kanunla iskan teşkilatı lağvedilmiştir.<br />

İskanda nüfusa ait işler şube halinde nüfus umum<br />

müdürlüğüne; zat işleri, evrak müdürlüğü ve levazım<br />

memurluğu ise idarei umumiyeye devredilmiştir.<br />

Bar, dans yerleri, alkollü ve alkolsüz içkili yerler,<br />

çalgılı yerler, tiyatro, sinema, sirk, oyun ve eğlence<br />

yerleri ile tren ve vapurlardaki içkili büfeler bu vergiye<br />

tabidir. Dans dershaneleri ile eğitici hizmetleri<br />

Maliye ve Maarif Vekaletleri'nce kabul edilecek tiyatro,<br />

konser ve çocuk sinemaları, at koşuları ve spor<br />

yerleri, kamuya yararlı derneklere düzenlenecek balolar<br />

vergiye tabi değildir.<br />

Binek hayvanı besleyen nahiye müdürlerine ayda on<br />

lirayı geçmemek üzere yem bedeli verilmesine ilişkindir.<br />

Sözleşme ve ilgili düzenlemeler, 25 Ekim 1927'de<br />

imzalanmıştır.<br />

Kanun, 19.5.1930'da BMM'de kabul edilmiştir. 1930<br />

mali senesi harcamaları 222.646.523 lira, devlet bütçesine<br />

dahil dairelerin 1930 mali senesi harcamasına<br />

karşılık olan geliri 222. 732.000 liradır. (1930 yılı<br />

bütçesine ilişkin ayrıntılı tablo yıl makalesinde yer<br />

almaktadır.)<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

14.4.1930,<br />

47.ini kat,<br />

Cilt 18.<br />

TAR,s.<br />

80.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

V, 25<br />

Mayıs<br />

1930.<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Mayıs Adana, Kars, Malatya, Çorum<br />

ve Erzurum'da kurulan<br />

doğum ve çocuk bakımevleri<br />

için Almanya'dan malzeme<br />

alındı.<br />

26 Mayıs Devlet Demiryollarına alınan<br />

yabancı mühendislerin<br />

sözleşmeleri bir yıl daha<br />

uzatıldı.<br />

26 Mayıs Muhtelit Hakem Mahkemelerinden<br />

Sadır Olan Hükümlerin<br />

Tenfızi Hakkında<br />

1633 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

26 Mayıs 1929 Bütçesinin Bazı<br />

Faslına Fevkalade Tahsisat<br />

Verilmesine ve Bazılarında<br />

Münakale Yapılmasına<br />

dair 1635 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

26 Mayıs Seyrisefain İdaresinin 1930<br />

Mali Senesi Bütçe Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

26 Mayıs Londra'da Uluslararası<br />

Umumi Nafıa Kongresi<br />

toplandı.<br />

26 Mayıs Mayıs'ın 27. gününden itibaren<br />

ekmeğin oniki kuruş<br />

otuz para, francalanın ise<br />

on dokuz kuruş otuz para<br />

olacağı açıklandı.<br />

27 Mayıs Askeri Memurlar Hakkındaki<br />

Kanunun Tadiline Dair<br />

1637 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Askeri Nispetlerinin Kat'ı<br />

Kararı Refedilmiş Olanların<br />

Tekaüt Muamelatına<br />

Dair 1638 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

27 Mayıs TUrkiye ile Bulgaristan<br />

Arasında 'Ticaret ve<br />

Seyrisefain Anlaşması"<br />

imzalandı.<br />

27 Mayıs Devlet Demiryolları ve<br />

Limanları Umumi ldaresi'nin<br />

1930 mali Senesi Bütçe<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Mühendisler, Devlet Demiryolları inşaatında istihdam<br />

edilmek üzere 1928 yılında iki sene süre ile<br />

Avusturya'dan getirilmişti.<br />

"Muhtelit Hakem Mahkemelerinden 24 Temmuz<br />

1923 tarihli Lozan anlaşmasına tevfikan sadır olan<br />

hükümler, Türk mahkemelerinin hükümleri misillu<br />

tenfız olunmak üzere hükümetçe İstanbul icra dairesine<br />

tevdi olunur."<br />

Kanun, İstatistik Umum Müdürlüğü, Maliye, Dahiliye<br />

vekaletleri, Umum Jandarma Komutanlığı ile İskan<br />

Umum Müdürlüğü'nü kapsamaktadır.<br />

Kongrede Türkiye'yi temsil etmek üzere <strong>Ankara</strong> Su<br />

İşleri Müdürü Ratip Bey görevlendirildi.<br />

22 Mayıs 1928 tarih ve 1310 sayılı Kanun, RG:<br />

18.6.1930, 1523.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

11.34.17/<br />

227-70<br />

BCA<br />

:30.18.1.2/<br />

11.35.15<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

V, 26<br />

Mayıs<br />

1930<br />

V, 26<br />

Mayıs<br />

1930<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

TAR, s.<br />

83.<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Mayıs Tohumlukların Gümrük<br />

Resminden İstisnası Hakkında<br />

1641 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

27 Mayıs Tirebolu'nun Buğdalızir<br />

köyünde açlıktan dört kişi<br />

öldü.<br />

28 Mayıs Şehir ve Köy Yatı Mekteplerinin<br />

1930 Bütçesi Hakkında<br />

Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğünün<br />

1930 Mali Senesi<br />

Bütçe Kanunu yayımlandı.<br />

28 Mayıs Vilayet Mühendis ve Fen<br />

Memurlarının Üç Aylık<br />

İhtisas Ücreti Farklarının<br />

ttasınaDair 1643 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs Yüksek Mühendis Mektebimin<br />

1930 Mali Senesi<br />

Bütçe Kanunu yayımlandı.<br />

28 Mayıs Tekaüt Kanun Tasarısı<br />

dışında kalan devlet<br />

memurlarının emeklilik<br />

durumlarının tespit edilmesi<br />

için Dahiliye ve Maliye<br />

Vekaletlerince bir proje<br />

hazırlanması istendi.<br />

29 Mayıs Beynelmilel Sınai Mülkiyet<br />

Mukavelelerinin 6 Teşrinisani<br />

1925 La Haye<br />

Tadilatına İltihak Edilmesi<br />

Hakkında Kanun yayımlandı.<br />

30 Mayıs Dahiliye Vekili Şükrü<br />

Kaya Bey'in önemli bir<br />

beyanı: "Ahkamı kanuniye<br />

dahilinde kadınlar da vali<br />

ve kaymakam olabilirler."<br />

31 Mayıs Hicaz, Necit ve Mülhakatı<br />

Hüktlmetile Akdolunan<br />

Muhadenet Muahedenamesinin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

1621 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs 1929 Senesi Evkaf Bütçesinde<br />

Münakale Yapılması<br />

Hakkında 1655 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

Giresun Vilayeti, Tirebolu kazasında yaşanan iktisadi<br />

buhran nedeniyle Hilali Ahmer'den yardım talebini<br />

Dahiliye Vekaleti'ne bildirmiş, Vekalet de Hilali<br />

Ahmer başkanlığına gerekli yardımın acilen yapılmasını<br />

isteyen bir yazı göndermiştir.<br />

Bu projenin, Maliye, Dahiliye, Maarif, Sıhhat, Nafıa<br />

ve İktisat Vekaletleri temsilcilerinden oluşacak bir<br />

komisyonda görüşülerek İcra Vekilleri Heyetime verilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

La Haye tadilatı, Sınai mülkiyetin himayesi için bir<br />

ittihat teşkili hakkındaki 20 Mart 1883 tarihli Paris<br />

sözleşmesi ile fabrika ve ticaret markalarının beynelmilel<br />

tescili hakkındaki 14 Nisan 1891 tarihli<br />

Madrid itilafnamesinin düzeltilmesine ilişkindir.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

120.858..S.<br />

/99D5<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

11.39.20/<br />

122-35<br />

RG<br />

C, 30<br />

Mayıs<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yüı 169

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Belçika İçişleri Bakanlığı<br />

müsteşarı Camille<br />

Jacguart'ın, iki seneliğine<br />

-senede altı hafta süreyle -<br />

Türkiye'nin hizmetinde<br />

bulunmasına Belçika<br />

Hükümetince izin verildi.<br />

31 Mayıs İstanbul'da Uluslararası<br />

Turizm İttifakı Kongresi<br />

toplandı.<br />

31 Mayıs Türkiye-Danimarka Arasında<br />

"İkamet, Ticaret ve<br />

Seyrisefain" Sözleşmesi<br />

imzalandı.<br />

31 Mayıs Beşinci Uluslararası Su<br />

İşleri ve İnşaatı Kongresi<br />

toplandı.<br />

1 Haziran Giresun Vilayetine İkraz<br />

Mezuniyetine Dair 1650<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran İstanbul Darülfünununun<br />

1930 Mali Senesi Bütçe<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

1 Haziran Evkaf Umum Müdürlüğü'nün<br />

1930 Mali Senesi Bütçe<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

1 Haziran 1929 Senesi Bütçesine<br />

Munzam Tahsisat Verilmesine<br />

dair Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran Resmi ve özel bütün<br />

kurumlarda Arap harflerinin<br />

kullanılmasına dair<br />

verilen süre sona erdi.<br />

1 Haziran İstanbul'da Galata Köprüsünden<br />

70 yıldan beri<br />

alınan köprü geçiş parası<br />

(Müruriye) kaldırıldı.<br />

1 Haziran 10 adet İskan Bölgesi oluşturuldu.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

İzin, Hariciye Vekili tarafından Jacguart'ın Türkiye'de<br />

başlamış olduğu işlere nezaret etmesi amacıyla istenmişti.<br />

Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan Kongre, 5 Haziran<br />

1930'a kadar devam etti. Türkiye Turing Kulübü'nün<br />

Kongre ile ilgili resmi raporu 4 Temmuz 1930'da<br />

açıklandı.<br />

8 Haziran 1931 tarih ve 1696 sayılı Kanun, RG:<br />

24.6.1931, 1528.<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

239.614..5<br />

/4254<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

80.526.6 /<br />

8026<br />

GGCT;<br />

TAR, s.<br />

78.<br />

Kongre 6 Haziran'a kadar sürdü. V, 21<br />

Haziran<br />

1930<br />

Bu kanun, 1930 yılı Eylül ayına kadar öğretmen maaşlarına<br />

harcanmak üzere Giresun iline verilecek<br />

54.000 liralık borcu düzenlemektedir. Giresun'da<br />

başlıca gelir kaynağını oluşturan fındıktan ürün alınamayınca,<br />

vergi tahsilatı da yapılamamış, bu nedenle<br />

öğretmen maaşları üç ay süresince ödenememiştir.<br />

Bu süre Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkındaki<br />

Kanunun 6. maddesi gereğince tanınmıştı. Bu<br />

tarihten itibaren Millet Meclisi'nde, mahkemelerde,<br />

istintak dairelerinde, polis ve belediye merkezlerinde<br />

bütün kayıtlar Türk harfleriyle tutulmaya başlandı.<br />

"Dahiliye Vekaleti ele güne karşı pek çirkin bir manzara<br />

teşkil eden köprü parasını kaldırmayı tasarlıyor.<br />

Emanet memurlarının avuç açarak gelen gidenden<br />

para toplaması hoş bir şey değildir. Kalkarsa çok iyi<br />

olur, mesele parada değil, alınmasının çirkinliğindedir."<br />

İskan Umum Müdürlüğü 24 Mayıs 1930 tarihinde<br />

lağv edildikten sonra, iskan işleri Nüfus Müdürlüğüne<br />

bağlı bir şube tarafından yürütülmüştür. Bu teşkilata<br />

göre Konya, Edirne, İstanbul, Balıkesir, Adana,<br />

<strong>Ankara</strong>, İzmir, Kars ve Samsun'da iskan bölge müdürlükleri<br />

oluşturulmuştur.<br />

RG; BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

11.31.18.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

ATCTK;<br />

V, 30<br />

Mayıs<br />

1930.<br />

AA; K, 26<br />

Şubat<br />

1930.<br />

V, 2<br />

Haziran<br />

1930

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Haziran Manisa'nın Soma kazasında<br />

eski harfleri okutan<br />

Asiye hoca ile damadı Kazım<br />

mahkemeye çıkarıldı.<br />

2 Haziran Maliye Vekaleti Tarafından<br />

İdare Olunan İnhisarlar<br />

Hakkında 1660 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran Askeri Memnu Mıntıkalar<br />

Hakkındaki 1110 Numaralı<br />

Kanunun 7 inci maddesinin<br />

Son Fırkasının Tadiline<br />

Dair 1658 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Haziran Memurin Kanunu'nun Birinci<br />

Muvakkat Maddesiyle<br />

Tasfiye İçin Tayin Olunan<br />

Müddetin 1932 Senesi Haziranının<br />

On Beşine Kadar<br />

Temdidi Hakkında 1666<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve<br />

Teadülü Hakkındaki Kanuna<br />

Merbut Cetvelde Bazı<br />

Tadilat İcrasına Dair 1659<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan ldare-i<br />

Umumiyesinin Teşkilat ve<br />

Vezaifine Dair Kanuna<br />

Müzeyyel 1667 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Haziran Gümrük Tarife Kanunu ile<br />

Tarifede Yapılacak Tashihlere<br />

Dair 1669 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Haziran Askerlik Dersleri Muallimlerinin<br />

Ücretlerine Dair<br />

1665 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran 30 Haziran 1926 tarih ve<br />

912 Numaralı Ordu, Bahriye<br />

ve Jandarma Zabitan ve<br />

Memurini Hakkındaki Kanuna<br />

Müzeyyel 1662 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran 726 numaralı Kanunun 6<br />

inci maddesinde Muharrer<br />

Mahsup Müddetinin Temdidine<br />

dair Kanun yayımlandı.<br />

Asiye hoca ile damadı otuzar lira cezaya, bu hocaya<br />

çocuklarını gönderen talebe velileri ise üçer gün hapse<br />

mahkum oldular.<br />

Kanun, İnhisar (Tekel) İdarelerini tüzel kişiliği haiz<br />

katma bütçeli kuruluş olarak düzenlemektedir.<br />

1110 sayılı Askeri Memnu Mıntıkalar Kanunu (RG:<br />

31.7.1927, 639)<br />

Bu kanuna ilişkin 163 sayılı TBMM yorumu,<br />

17.6.1930 tarih ve 1522 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

1042 sayılı Devlet Demiryolları ve Limanlan ldare-i<br />

Umumiyesi Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun<br />

(RG: 31.5.1927, 598)<br />

5.6.1930 tarih ve 1512 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

V, 2<br />

Haziran<br />

1930<br />

27 Kanunusani 1926 tarih ve 726 sayılı kanun. RG<br />

GB;<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

1930 Yılı 11

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Haziran 8 Haziran 1929 tarih ve<br />

1504 numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran 995 numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel Kanun yayımlandı.<br />

2 Haziran Berlin ve Tahran Büyük<br />

Elçilik Bina ve Arsalarının<br />

Satılmasına dair 1668 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

3 Haziran Beynelmilel Yardım Birliği<br />

Teşkili Hakkındaki Mukavelenamenin<br />

Tasdikına<br />

dair Kanun yayımlandı.<br />

4 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Almanya Hükümeti arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da 28 Mayıs<br />

1929 tarihinde imza edilmiş<br />

olan Hukuki ve Ticari<br />

Mevaddı Adliyeye Müteallik<br />

Münasabatı<br />

Mütekabileye dair Mukavelename<br />

Hakkında 1622<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Haziran Şeker ve Petrol İnhisarları<br />

ilga edildi.<br />

4 Haziran Maarif Vekaletince görevlendirilecek<br />

yabancı uzman<br />

ve öğretmenlerin kadroları<br />

onaylandı.<br />

5 Haziran Hükümetimizle Fransa<br />

Hükümeti arasında Akit ve<br />

İmza Edilmiş Olan Hakem,<br />

Dostluk ve Uzlaşma<br />

Muahedesi ile Merbutu<br />

Protokolün Tasdiki Hakkında<br />

1623 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

7 Haziran Anadolu'da doğum ve çocuk<br />

bakım evlerinde görevli<br />

bulunan yabancı hemşirelere<br />

iaşe bedeli ödenmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

12 Yöeti Zamandizini<br />

1504 sayılı Kanun "<strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğü<br />

Teşkilat ve Vezaifıne dair olan 1351 numaralı Kanuna"<br />

ek olarak 11.6.1929 tarih ve 1213 sayılı RG'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

"21 Mart 1927 tarih ve 995 sayılı Kanun hükmü<br />

BMM'nin üçüncü devresinde müntehab azadan asker<br />

ve sivil emeklilere de şamildir."<br />

İlgili sözleşme, 4-12 Temmuz tarihinde Cenevre'de<br />

toplanan uluslararası konferansta imzalanmıştır.<br />

İnhisar İdaresi 1926'da kurulmuştu. Dört sene içinde<br />

idareden 300 bin ton şeker, 200 bin ton petrol geçtiği<br />

açıklandı. İnhisar İdaresinin aldığı resmin Gümrük<br />

İdaresi tarafından tahsiline başlandı.<br />

5 Temmuz 1930'da yabancı uzmanlara ait kadrolar<br />

onaylandı.<br />

Bu kanun ile 3 Şubat 1930'da Pariste imzalanan<br />

Fransa-Türkiye Dostluk, Uzlaşma ve Hakem anlaşması<br />

kabul edilerek, onaylanmıştır.<br />

Yabancı hemşirelerin mevcut sözleşmeleri uyarınca<br />

iaşeleri istihdam edildikleri kurumlara ait bulunmasına<br />

rağmen, verilen yemekler hemşirelerin kendi ülkelerinin<br />

yemeklerine benzemediğinden istekle yemedikleri<br />

için yemek yerine birer lira iaşe bedeli verilmesi<br />

ve sözleşmelerinin bu şekilde değiştirilmesi<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

V, 4<br />

Haziran<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

12.41..6./<br />

242-69;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/12.47..19/<br />

241-26<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.41.16./<br />

201-239

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Haziran Arazinin Tahririne Dair<br />

1651 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Haziran Gedikli Küçük Zabit<br />

Menbalarına ait 1001 numaralı<br />

Kanunun 1446 numaralı<br />

Kanun ile tadil edilmiş<br />

olan dördüncü maddesinin<br />

(B) fıkrasına bir cümle<br />

ilavesi hakkında 1675<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Haziran Belediye Kanunu'na<br />

Müzeyyel 1676 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Haziran Ziraat memuru Fuat,<br />

pirinççilik tahsil etmek<br />

üzere İtalya'ya gönderildi.<br />

7 Haziran Ziraat Bankası'nca Tedarik<br />

Olunacak Tohumlukların<br />

Satış Zararlarının Ödenmesi<br />

Hakkında 1682 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran Hükümetimizle Almanya<br />

Hükümeti arasında akit ve<br />

imza edilmiş olan Konsolosluk<br />

Mukavelesinin<br />

Tasdiki Hakkında 1634<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran Kadın Birliği Kongresi<br />

toplandı.<br />

9 Haziran Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti<br />

ile Bulgar Krallığı<br />

Hükümeti arasında<br />

aktolunan İadei Mücrimin<br />

Mukavelenamesine dair<br />

1649 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

10 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İsveç Hükümeti arasında<br />

Mün'akit Ticaret ve<br />

Seyrisefain Muahedenamesinin<br />

Tasdikma Mütedair<br />

1671 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Bu kanunun amacı, aşarın ilgası üzerine doğan mali<br />

boşluğu doldurmak üzere büyük bölümü genel yazım<br />

dışı araziyi yazıma tabi tutabilecek yöntemi saptamak<br />

üzere Maliye Vekaleti'ne sınırlı boyutlu girişimlerde<br />

bulunmak üzere yetki vermektir.<br />

İlave, askeri liselerin ve deniz liselerinin son altı sınıfından<br />

ve diğer sınıflarından ve j-hava makinist mektebi<br />

sınıflarından çıkarılanlarla ilgilidir.<br />

1580 sayılı Belediye Kanunu'nun 152. maddesi sonuna,<br />

"tstanbul mahalli idaresi memurları devlet<br />

memurları hakkındaki hüküm ve şartlara tabidirler"<br />

ve 156. madde sonuna "İstanbul ve <strong>Ankara</strong> valilerine<br />

belediye bütçesinden miktarı İcra Vekilleri Heyeti'nce<br />

belirlenecek senelik temsil ödeneği verilir" fıkraları<br />

eklenmiştir.<br />

Almanya Devleti ile 28 Mayıs 1929 tarihinde imzalanmış<br />

olan konsolosluk sözleşmesi onaylanmıştır.<br />

Sözleşme, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Bulgar<br />

Krallığı arasında, 23 Aralık 1929 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanmıştır.<br />

Anlaşma 29 Eylül 1929'da <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır. RG<br />

GB;<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

2.6.1930,<br />

67. İnikat.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

12.4L.18/<br />

142-21<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

V, 9<br />

Haziran<br />

1930<br />

RG<br />

1930 Yılı 1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Haziran Pulluk ve Diğer Zirai Alat<br />

İçin Bir Sermaye Tesisine<br />

Dair 1681 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

10 Haziran Zirai Mektep ve Müesseselerinin<br />

Sureti İdaresi Hakkında<br />

867 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1678 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

10 Haziran Tahsisat Harici Taahhüt ve<br />

Mübayaaların Tediyesi<br />

Hakkında 1677 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

10 Haziran Kat'i Ticaret Muahedeleri<br />

Akdi İçin Müzakereye<br />

Başlanmış veya Başlanacak<br />

Devletlerle Muvakkat<br />

Ticari İhtilaflar Akdi Hakkında<br />

1679 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

10 Haziran Türkiye-Yunanistan Ahali<br />

Mübadelesi Antlaşması<br />

imzalandı.<br />

11 Haziran 1683 sayılı Askeri ve<br />

Mülki Tekaüt Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

12 Haziran Umumi Mahkemeler ve<br />

Karar Hakimleri ve Müstantiklerle<br />

Umumi ve Hususi<br />

Kaza Salahiyetini Haiz<br />

Makamlar Arasındaki İhtilafın<br />

Halli Hakkında 1684<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Haziran Uyuşturucu Maddeler<br />

Hakkındaki Kanunun 8<br />

inci maddesiyle 16 ıncı<br />

maddesinin son fıkrasının<br />

Tadili Hakkında 1685<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Yöeti Zamandizini<br />

Tarımda karasaban yerine pulluk ve diğer çağdaş<br />

girdiler kullanımını teşvik için bir döner sermaye<br />

oluşturulmasını öngören bu kanun aynı zamanda pulluk<br />

üreten atölyelerin de desteklenmesini amaçlamaktadır.<br />

Kanun görüşmeleri sırasında iktisat vekili,<br />

1.700.000 çiftçiden 500 bininin pulluk kullandığını,<br />

gerisinin hala karasabanla iş gördüğünü belirtmiştir.<br />

Bu anlaşma ile yerleşme tarihleri ve doğum yerleri<br />

ne olursa olsun, İstanbul Rumları ile Batı Trakya<br />

Türklerinin hepsi "etabli" deyiminin kapsamına<br />

alınmıştır. Bir başka deyişle İstanbul belediye sınırları<br />

içinde yerleşmiş Rumlarla, Batı Trakya Türkleri<br />

değişim dışında tutulacak ve bulundukları yerde kalacaklardı.<br />

Ayrıca her iki ülkenin azınlıklarına ait<br />

mallar konusunda düzenlemeler getiren antlaşma, altı<br />

yıldır devam eden anlaşmazlığı sona erdirmiştir. Yunan<br />

Başbakanı Venizelos, "Ben itilafı yeni bir devrenin<br />

başlangıcı addediyorum" demiştir. (17 Haziran<br />

1930 tarih ve 1725 sayılı Kanun, RG. 1.7.1930, 1534.)<br />

Genel bütçeden maaş alan mülki ve askeri memurlar<br />

ile ordu (kara, deniz, hava) ve jandarma zabitlerine,<br />

gedikli küçük zabitlere, küçük zabitlere, asker ve<br />

jandarma efradına bağlanacak tekaüt maaşları ile<br />

bunların yetimlerine verilecek maaşlar bu kanuna göre<br />

hesap edilecektir.<br />

GB;<br />

BULMAÇ;<br />

V, 3<br />

Haziran<br />

1930<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

ST, s 325,<br />

TAR, s.<br />

60.<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Haziran Tababet ve Şuabatı Sanatlarının<br />

Tarzı İcrasına Dair<br />

Olan Kanuna Bazı Maddeler<br />

Tezyili Hakkında 1686<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Haziran Belediye Vergi ve Resimleri<br />

Kanunu'nun 22. Maddesinin<br />

Son Fıkrasının<br />

Tefsiri (161 sayılı MY)<br />

yayımlandı.<br />

12 Haziran Veraset ve İntikal Vergisi<br />

Kanunu'nun 15inci Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı.<br />

12 Haziran Ereğli Havza-i Fahmiyesi<br />

Maden Amelesinin Hukukuna<br />

Müteallik 10 Eylül<br />

1337 tarih ve 151 numaralı<br />

Kanunun 7 inci Maddesine<br />

Bazı Fıkralar İlavesine Dair<br />

1687 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Haziran Yapılacak Köprüler ve<br />

Şoseler İçin Nafıa Vekaletince<br />

Taahhüdat terasına<br />

dair 1688 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Haziran 1631 sayılı Askeri Muhakeme<br />

Usulü Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

14 Haziran Askeri Temyiz Mahkemesi<br />

(Askeri Yargıtay) kuruldu.<br />

15 Haziran 1632 sayılı Askeri Ceza<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

16 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Fransa Hükümeti Arasından<br />

Münakit Ticaret ve<br />

Seyrisefain Mukavelenamesinin<br />

Tasdikına Mütedair<br />

1670 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Haziran Hayvan Sağlık Zabıtası<br />

Kanununun 39. maddesinin<br />

Tadiline Dair 1693 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına<br />

Dair Kanun (RG: 14.4.1928, 863)<br />

•<br />

Askeri Muhakeme Usulü ve Askeri Ceza kanunları,<br />

Almanya ve Mart 1928 tarihli Fransa askeri adliye<br />

kanunları üzerinde yapılan inceleme sonrasında,<br />

Türk ordusunun teşkilat ve ihtiyaçları da dikkate alınarak<br />

hazırlanmıştır.<br />

Askeri Yargıtay bugünkü adına ve yapısına 1961<br />

Anayasası ile kavuşmuştur. 1961 Anayasası, Askeri<br />

Yargıtay'ı diğer yüksek yargı organlarıyla birlikte<br />

yüksek mahkemelerden biri olarak düzenlemiştir.<br />

Askeri suçlar ve kabahatler ile cezalan düzenleyen<br />

bu kanun ile eski kanunda bulunan dayak, demir<br />

bent, pranga bent gibi cezalar ilga olunmuştur.<br />

Anlaşma, 29 Ağustos 1929 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

1234 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Hakkında Kanun<br />

14.5.1928 tarih ve 888 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

22.5.1930,<br />

62. İnikat,<br />

Cilt 19.<br />

GGCT<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

19,30 Yılı 175

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Haziran Islahı Hayvanat Kanununun<br />

9. Maddesinin Tadiline<br />

Dair 1694 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Haziran Ziraat Bankası Hakkındaki<br />

19 Mart 1340 tarih ve 444<br />

sayılı Kanuna Müzeyyel<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Muamele Vergisi Kanunu'nun<br />

3 üncü Maddesine<br />

Zeyl yapılmasına dair 1698<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Yüksek Ziraat Mektebi Talebesinin<br />

Çiftliklerde Staj<br />

Yapmaları Hakkında 1695<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Buharlı Sefinelerin Gümrük<br />

Resminden İstisnasına<br />

Dair 1699 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Haziran Tasarruf Sandıklan<br />

Hakkında 1711 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Umumi veya Mülhak Bütçeden<br />

Mubayaa Olunacak<br />

Otomobiller Hakkında<br />

1716 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Gümrük Tarifesi Kanunu'nun<br />

5 inci Maddesinin<br />

Tadiline Dair 1717 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Dahili istihlak (tüketim)<br />

Vergisi Hakkında 1718<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Memurin Maaşatının Tevhit<br />

ve Teadülü Hakkındaki<br />

Kanunun Tefsiri yayımlandı.<br />

17 Haziran Mustafa Kemal İstanbul'dan<br />

Yalova'ya gitti ve 5<br />

Eylül 1930'a kadar burada<br />

kaldı.<br />

176 Yönetira Zamandizini<br />

904 sayılı Islahı Hayvanat Kanunu 29.6.1926 tarih ve<br />

407 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Hükümet bu kanun gereğince, özel idare ve belediyelere<br />

hükmü şahsiyeti haiz tasarruf sandıkları açmaya<br />

izin verebilecektir. Bu kanunla Hükümet daireleri,<br />

özel idare ve belediyeler halk ile iktisadi ilişkide bulunmaya<br />

başlamışlardır. Tasarruf Sandıkları Hakkında<br />

Kanun 10 Haziran 1930'da kabul edilmişti.<br />

Dahildeki fabrikalarda üretilecek şekerin her kilosundan<br />

1930 mali yılı zarfında 4 kuruş, 1931 mali yılı<br />

için 5 kuruş, 1932 mali yılı için 6 kuruş, 1933 senesinde<br />

sonra ise 7 kuruş tüketim vergisi alınacaktır.<br />

Petrol ve petrol ürünlerinin her kilosundan 8 kuruş<br />

tüketim vergisi alınacaktır.<br />

Mustafa Kemal, 17 Haziran-5 Eylül tarihleri arasında<br />

dört defa İstanbul'a geldi, birkaç gün kalarak Yalova'ya<br />

geri döndü. Mustafa Kemal Yalova'da kaldığı<br />

dönemde Paris büyükelçisi Fethi (Okyar) Bey'den<br />

Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurmasını istedi.<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

ZC Cilt 20.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

12.42..3<br />

RG<br />

KAG, s.<br />

300.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Haziran Şark vilayetlerinde gizli ve<br />

siyasi bir cemiyet kurmak<br />

suçu ile tutuklanan Şeyh<br />

Said'in oğlu Sabahattin ile<br />

arkadaşlarının <strong>Ankara</strong> Ağır<br />

Ceza Mahkeme'sinde yargılanmalarına<br />

başlandı.<br />

18 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Bulgaristan Hükümeti arasında<br />

Münakit Ticaret ve<br />

Seyrisefain Muahedenamesinin<br />

Tasdikına dair 1691<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran 1700 sayılı Dahiliye<br />

Memurlan Kanunu yayımlandı.<br />

19 Haziran Merinos Koyunlarının<br />

Tevzii Hakkında 1703<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Otel, Pansiyon, Ticarethane<br />

ve Sair Umumi Müesseselerde<br />

Oturan ve Çalışanların<br />

Hüviyet Varakası<br />

Vermeleri Mecburiyetine<br />

Dair 1704 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Ticarette Tağşişin Men'i ve<br />

İhracatın Murakabesi ve<br />

Korunması Hakkında 1705<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Maarif Teşkilatı Kanununun<br />

11 inci Maddesinin İki<br />

Sene Müddetle Tecili Hakkında<br />

1707 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Haziran Şeker Şirketine İştirake ve<br />

Avans İtasına Dair 1709<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Ziraat Makinalannda Kullanılan<br />

Mevaddı Müşteile<br />

Hakkındaki 752 ve 1527<br />

sayılı Kanunlara Müzeyyel<br />

1710 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Mahkemede Şeyh Said'in oğlu "Kürtler de 600 senedir<br />

Türk'tür, ben memlekete hizmet etmek istiyorum"<br />

demiştir. Sabahattin, "Şarki Kürdistan Cemiyeti"ni<br />

de Türk Cumhuriyeti'ne hizmet için kurduğunu söylemiştir.<br />

Anlaşma, 27 Mayıs 1930 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Kanunda, dahiliye memurlarının derece ve sınıfları,<br />

namzetlik ve ehliyet şartlan, intihap ve tayin usulleri,<br />

yükselme, teftiş, istifa ve mezuniyet, inzibat cezalan<br />

ve meslek kursu hakkında hükümler yer almaktadır.<br />

Ülkede dokunulan kumaş miktarı yıllık beş milyon<br />

metredir. Bu miktar ihtiyacı karşılamamaktadır. Ayrıca<br />

dokunulan kumaşın çoğu şayak türünden kalın<br />

kumaştır. Yerli yünler kostümlük ince kumaş dokumaya<br />

elverişli değildir. Avrupa'da bu tür kumaşlar<br />

Merinos denilen Avusturya koyunlarının yünleri ile<br />

imal edilmektedir. Merinos koyunlan ile ilgili yasal<br />

düzenleme de bu nedenden kaynaklanmaktadır.<br />

Anılan yerlerde oturan ya da çalışanlar kendilerine<br />

verilecek kimlik belgelerini imzalamak zorundadırlar.<br />

Kimlik belgelerinde isim, baba adı, şöhreti,<br />

memleketi, uyruğu, mesleği, nereden geldiği, neden<br />

geldiği, tahsil derecesi, ne kadar kalacağı, ne zaman<br />

ayrılacağına ilişkin sorular yer almaktadır.<br />

Kanun, iç ve dış ticarette devlet denetimi getirmeyi<br />

amaçlamaktadır.<br />

"Mevcut şeker fabrikalanndaki matlubatını karşılık<br />

tutarak, milli bankalann teşkil edecekleri yeni bir şeker<br />

şirketine iki buçuk milyon lira sermaye vazına ve<br />

bu şirkete bir buçuk milyon lira avans itasına Maliye<br />

Vekili mezundur."<br />

V, 18<br />

Haziran<br />

1930<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

V, 6<br />

Kanunusani<br />

1930<br />

BULMAÇ<br />

GB;<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

10.6.1930,<br />

74. İnikat,<br />

Cilt 20.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı 177

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Romanya Hükümeti arasında<br />

Münakit İkamet, Ticaret<br />

ve Seyrisefain Mukavelenamesinin<br />

Tasdikına<br />

Mütedair 1672 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

21 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Estonya Hükümeti Arasında<br />

Münakit Ticaret ve<br />

Seyrisefain Mukavelenamesinin<br />

Tasdikına Mütedair<br />

1692 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

21 Haziran Şam'ın Kuneytara kasabasında<br />

Tarık Mümtaz<br />

tarafından çıkarılan Mardj<br />

Gazetesi'nin yurda sokulması<br />

yasaklandı.<br />

21 Haziran 22.6.1916 tarihli<br />

Darülmuallimin ve<br />

Darülmuallimat tüzüğünün<br />

kaldırılarak, MaarifVekaletince<br />

düzenlenen, Şurayı<br />

Devlet Riyasetinin<br />

17.6.1930 tarih ve 8108<br />

sayılı yazısı ile gönderilen<br />

tüzüğün uygulanması<br />

hakkında BKK yayımlandı.<br />

21 Haziran İstatistik bütçesine konmak<br />

kaydıyla, Uluslararası İstatistik<br />

Enstitüsü'ne yardım<br />

gönderilmesi kararlaştırıldı.<br />

21 Haziran Türkiye Ormancılar Cemiyeti<br />

kuruldu.<br />

22 Haziran 1706 sayılı Jandarma<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

22 Haziran Gümrük Tarife Kanunu'nun<br />

Tadiline Dair 1720<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Ziraat ve Sanayi ve Maadin<br />

Bankalarına Avans İtasına<br />

Dair 1713 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran <strong>Ankara</strong> Şehri Su Tesisatı<br />

için Taahhüt İcrasına Dair<br />

1712 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Anlaşma, 11 Haziran 1929 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Anlaşma, 16 Eylül 1929'da <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır. RG<br />

Yüzellilikler listesinde adı bulunan ve firari olan Tarık<br />

Mümtaz'ın gazetesi, cumhuriyet idaresi aleyhinde<br />

yayında bulunduğu gerekçesiyle ülkeye sokulmamıştır.<br />

Mardj Gazetesi'nin 4 Kasım 1927 tarihli bir nüshası<br />

BCA'da bulunmaktadır.<br />

22.6.1916 tarihli Darülmuallimin ve Darülmuallimat<br />

tüzüğü 3.9.1930 tarih ve 1586 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanan 9576 sayılı nizamname ile feshedilmiştir.<br />

Uluslararası İstatistik Enstitüsü'nün, Türkiye Cumhuriyeti'nin<br />

de diğer devletler gibi enstitüye yılda bin<br />

florin yardım etmesini istemesi üzerine, bu para gayrı<br />

melhuza bütçesinden ödendi. Paranın gönderilmesinin<br />

ardından, enstitüden bir teşekkür mektubu geldi.<br />

Bu kanunla jandarmalık bir meslek haline getirilmiş,<br />

jandarmanın görevleri ile terfi usulleri belirlenmiştir.<br />

Memleketin iktisadi inkişafını teminen 1930 mali senesi<br />

zarfında Ziraat Bankası'na 7.000.000 lira, Sanayi<br />

ve Maadin Bankası'na 3.000.000 lira avans verilmesi<br />

hakkındadır.<br />

<strong>Ankara</strong> şehrinde su sorunu baş göstermiş, havalar<br />

ısındıkça da bu sorun daha da artmıştır. <strong>Ankara</strong> Şehremaneti'nin<br />

mali durumu da böyle önemli bir taahhüt<br />

altına girmesine uygun olmadığından, bu işin<br />

Hükümetçe üstlenilmesine karar verilmiştir. Bu kanun<br />

iki milyon liraya kadar taahhüdat ve harcama<br />

için yetki verilmesi konusunu düzenlemektedir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

12.42..9/<br />

86-102<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.43.3/<br />

139-13;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:30..18<br />

.1.2/12.44..<br />

2./21-36;<br />

BCA:30.10<br />

/26.147.4,<br />

23.8.1930.<br />

GGCT<br />

BULMAÇ;<br />

V, 9 Haziran<br />

1930<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Haziran Türk Ocakları Merkez Heyeti<br />

Tarafından Yapılan<br />

1.020.000 Liralık Borcun<br />

Hazinece Deruhte Edilmesine<br />

dair 1714 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran Türkiye ve Avusturya Arasında<br />

Hukuk ve Ticaret<br />

Sözleşmesi imzalandı.<br />

23 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Macaristan Hükümeti arasında<br />

Münakit Ticaret Mukavelenamesinin<br />

Tasdikına<br />

Mütedair 1690 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

23 Haziran Malatya vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

23 Haziran Adana Maarif Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

24 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Danimarka Hükümeti Arasında<br />

Münakit İkamet,<br />

Ticaret ve Seyrisefain<br />

Muahedenamesinin<br />

Tasdikına Mütedair 1696<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Finlandiya Hükümeti Arasından<br />

Münakit Ticaret ve<br />

Seyrisefain Muahedenamesinin<br />

Tasdikına Mütedair<br />

1719 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Haziran Yol ve su işlerinde çalıştırılacak<br />

memurlarla, yabancı<br />

uzmanlar için düzenlenen<br />

kadro onaylandı.<br />

25 Haziran 1930-1931 ders yılında<br />

meslek okullarında istihdam<br />

edilen yabancı uzmanlar ile<br />

uzman yardımcıları ve bu<br />

uzmanların maiyetinde<br />

çalışacak tercümanlar;<br />

sanat ve ticaret okullarındaki<br />

memur, muallim ve<br />

hademeler için düzenlenen<br />

1.6.1930-1.9.1930 arasındaki<br />

dört aylık isimsiz<br />

kadrolar onaylandı.<br />

21 Temmuz 1931 tarih ve 1865 sayılı Kanun, RG:<br />

4.8.1931, 1864.<br />

Anlaşma, 21 Mayıs 1930 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Münhal bulunan Malatya vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne<br />

22 lira maaşla vekaletinde müstahdem Mahmut<br />

Celaleddin Bey atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Adana Maarif Müdürlüğüne 55 lira<br />

aylıkla İstatistik Müdürü Memduh Turgut Bey naklen<br />

atanmıştır.<br />

Anlaşma, 31 Mayıs 1930 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Anlaşma, 12 Ağustos 1929'da <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Bu dönemde meslek okullarında dokuz yabancı uzman,<br />

bir uzman yardımcısı ve bir tane de tercüman<br />

istihdam edilmiştir.<br />

RG<br />

TAR; s.<br />

99.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

12.45.. 14/<br />

156-39<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

12.45.15/<br />

143-89<br />

1930 Yüı 179

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Almanya Hükümeti Arasında<br />

Münakit Ticaret Mukavelenamesinin<br />

Tasdikına<br />

Mütedair 1689 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

26 Haziran Hapishane ve Tevkifhanelerin<br />

İdaresi Hakkında<br />

1721 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Haziran 10 Haziran akşamı Ağrı<br />

eteklerinde ve 25 Haziran<br />

gecesi Sivrihisar civarında<br />

sınırı geçen Kürt<br />

eşkiyasının takibine<br />

başlandığını Anadolu<br />

Ajansı tebliğ etti.<br />

28 Haziran Tütün İnhisarı Hakkında<br />

1701 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

29 Haziran İlk ve Orta Tedrisat Muallimlerinin<br />

Terfi ve Tecziyeleri<br />

Hakkında 1702 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

30 Haziran Kibrit ve Çakmak İnhisarı<br />

İşletmesinin Devrine ve On<br />

Milyon Dolarlık İstikraz<br />

Akdine Dair 1722 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

30 Haziran T.C. Merkez Bankası<br />

Kuruluşu Hakkında 1715<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

30 Haziran Asri ahır inşası için inekçilere<br />

verilen süre sona erdi.<br />

1 Temmuz Gümrük Kanunu'nun 12 ve<br />

110 uncu Maddelerini<br />

Tadil Eden 1723 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Sözleşme, 26 Mayıs 1930 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Kanun, Türkiye'de her mahkeme bulunan yerde, hapishane<br />

ve tevkifhane bulunmasını düzenlemektedir.<br />

Bu kanuna göre, Adliye Vekaleti'nce gösterilecek lüzum<br />

üzerine hapishanelerde iş yurtları ve hastane kurulması<br />

için hükümetçe bütçeye gereği kadar ödenek<br />

koyulacaktır.<br />

8 Temmuz 1930'da Ağrı'daki eşkıya üzerine iki kolordu<br />

asker ve 80 uçaktan oluşan hava gücü harekata<br />

başladı. 12 Temmuz'da Zeylan deresi civarındaki eşkıya<br />

imha edildi.<br />

Bu kanun tütün tüccarının çıkarlarını zedeleyerek,<br />

devletin tüccara rakip olmasına imkan verecek, tütün<br />

fiyatlarının fazla düşmesi halinde devletin alıcı olarak<br />

piyasaya girmesine ve böylece fiyatların desteklenmesine<br />

imkan sağlayacak hükümler taşımaktadır.<br />

25 yıl için Kibrit Tekeli kendisine devredilen "The<br />

American-Turkish Investment Company" adlı Amerikan<br />

firması ile 10 milyon dolarlık borçlanma sözleşmesi<br />

imzalandı. Külçe altın olarak verilen borcun<br />

faizi % 6.5, vadesi 25 yıldı. Şirket elde ettiği imtiyaz<br />

karşılığında ayrıca her yıl 1.800 bin TL ödeyecekti.<br />

Bu 1.800 bin liradan borç taksitleri % 6.5 faizle düşülecek,<br />

geriye kalanı yıllık iki taksitle ödenecektir.<br />

Kanun 14 Haziran 1930'da TBMM'de 210 oyla kabul<br />

edilmiştir. Sağlanan kredi Merkez Bankası'nın kuruluşunda<br />

kullanılmıştır.<br />

"Türkiye'de banknot ihtiyacı imtiyazını münhasıran<br />

haiz olmak üzere anonim şirket olarak TC Merkez<br />

Bankası kurulmuştur." Böylece 1923 yılı sonunda 18<br />

olan ulusal banka sayısı 45'e, 16.745.000 liralık toplam<br />

mevduat içindeki payları da % 80'e yükselmiştir.<br />

1 Temmuz'dan itibaren, kendilerine tebligat yapılıp<br />

da ahırlarını asri şekle dönüştürmeyenlerin şiddetle<br />

cezalandırılacaktan açıklandı.<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

C, 27<br />

Haziran<br />

1930;8<br />

Temmuz<br />

1930<br />

ATCTK;<br />

DT, s. 76.<br />

RG<br />

GB;<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

ÇAS, s.84.<br />

V, 30<br />

Haziran<br />

1930<br />

BULMAÇ

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Temmuz <strong>Ankara</strong> Şehremanetince<br />

Akdedilecek 1 Milyon Liralık<br />

İstikraza Kefalet İçin<br />

Maliye Vekaletine Mezuniyet<br />

Verilmesi Hakkında<br />

1724 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Temmuz Filyos-Balıkısık demiryolu<br />

hattının 70 kilometrelik bölümü<br />

hizmete açıldı.<br />

1 Temmuz Ereğli-<strong>Ankara</strong> demiryolu<br />

hattının 72. kilometreye<br />

kadar olan kısmı hizmete<br />

açıldı.<br />

2 Temmuz Yabancı memleketlerde<br />

tahsilde bulunan öğrenci<br />

ödenekleri belirlendi.<br />

3 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Büyük Britanya Hükümeti<br />

Arasında Münakit Ticaret<br />

ve Seyrisefain Muahedesinin<br />

Tasdikma Mütedair<br />

1674 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

5 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İspanya Hükümeti Arasında<br />

İmza Edilen Uzlaşma,<br />

Adli Tesviye ve Hakem<br />

Muahedesinin Tasdiki<br />

Hakkında 1680 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

5 Temmuz Toprağa muhtaç çiftçilere<br />

verilecek arazi ile ilgili olarak<br />

hazırlanan yönetmelik<br />

onaylandı.<br />

5 Temmuz Kaçakçılığın Önlenmesi<br />

için Arama Usulleri ve İcra<br />

Sureti hakkında hazırlanan<br />

yönetmelik onaylandı.<br />

5 Temmuz Yabancı uzmanlara ait kadrolar<br />

onaylandı.<br />

5 Temmuz Osmanlı İmparatorluğu<br />

borçlarını incelemek üzere<br />

gelen Rist ile Devlet Bankası<br />

projesini incelemesi<br />

için çağrılan Morfun ücretleri<br />

ile, Kibrit İnhisarı İşletmesi'nindevredilmesinde<br />

Amerikan şirketini tem-<br />

Anlaşma, 1 Mart 1930 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

Anlaşma, 28 Nisan 1930 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır.<br />

"Tevzii Erazi Talimatnamesi", Maliye Vekaletince<br />

1341 senesi Muvazene-i Umumiye Kanununun 23.<br />

maddesi gereğince toprağa muhtaç çiftçilere verilecek<br />

araziler için düzenlenmiştir.<br />

Rist'e, Osmanlı İmparatorluğu borçlarının Duyunu<br />

Umumiye Meclisi yönetimi ile yeniden müzakere<br />

edilmesi nedeniyle yaptığı inceleme karşılığında toplam<br />

20.000 dolar ödeme yapılmıştır. Ayrıca Rist'in<br />

yardımcısına ayda 10.000, katibine ayda 5.000, daktilografı<br />

içinse ayda 3.000 Fransız frangı ücret<br />

ödenmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

152.76..5/<br />

15327<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

152.76.4/<br />

15326<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

12.46..7.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.46.. 12.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.46.14<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.47.19<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

12.48.11/<br />

128-29<br />

1930 Yılı181

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

sil eden Hofman şerefine<br />

verilen ziyafet masrafının<br />

tutarının gayri melhuza<br />

tertibinden ödenmesi kararlaştırıldı.<br />

5 Temmuz Yabancı devletlerle imzalanan<br />

çeşitli anlaşmalar ile<br />

ticaret ve seyrisefain<br />

anlaşmalarının istenilen<br />

şekilde ve hızla yapılabilmeleri<br />

için müzakereye<br />

bırakılmaksızın pazarlıkla<br />

bastırılması kararlaştırıldı.<br />

6 Temmuz Avrupa İttihadı tasavvuru<br />

hakkında Litvinof ve<br />

Karahan ile yapılan görüşme<br />

hakkında Moskova<br />

Büyükelçiliğimizin hazırladığı<br />

rapor.<br />

6 Temmuz 24 kaymakamın naklen<br />

atanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Temmuz <strong>Ankara</strong> vilayetinin Keskin<br />

kazasına bağlı Yahşihan<br />

nahiyesinin merkezi Kırıkkale<br />

mevkiine nakledilmiştir.<br />

7 Temmuz Cemiyet-i Tedrisiye-i<br />

İslamiye kamuya yararlı<br />

demeklerden sayıldı.<br />

7 Temmuz Feke Kaymakamı Sabri<br />

Bey'in görevine son verilmesine<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

7 Temmuz Trabzon vilayetinde köy<br />

bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

7 Temmuz Niğde vilayetinde bir nahiye<br />

kurulmasına ilişkin karar<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Raporda, Almanya Hükümeti'nin Avrupa Birliği<br />

Konferansı'na Türkiye ve Sovyetlerin de davetini isteyeceği,<br />

Litvinofun bu konuda Rusya'nın davet<br />

edilmek için şahsen hiçbir girişimde bulunmayacağını<br />

açıkladığı, İtalya'nın Alman tavrına yakın olduğu,<br />

İngiltere'nin de müspet bulunmadığı bildirilmektedir.<br />

13.5.1930 tarihinde yapılan atama ile Şımak, Çivril,<br />

Lice, Kozan, Beytüşşebab, Mutiki, Urla, Refahiye,<br />

Anamur, Şemdinan, Kemah, Ovacık, Ayaş, Dörtyol,<br />

Beşiri, Saray, Poshof, Behisni, Erciş, Kemalpaşa, Sarayköy,<br />

Bor, Reşadiye ve Çermik ilçelerinin kaymakamları<br />

değiştirilmiştir.<br />

1865 yılında halk arasında eğitimi sağlamak amacıyla<br />

kurulan ve nizamnamesi gereğince Darüşşefeka<br />

gibi kimsesiz çocukların tahsil ve terbiyelerine mahsus<br />

kuruluşu ortaya çıkarmak amacını taşıyan derneğin,<br />

kamuya yararlı derneklerden sayılmasına ilişkin<br />

talep, aynı zamanda Müzeler Müdürü de olan demeğin<br />

başkan vekili tarafından talep edilmiştir.<br />

Sabri Bey'in, "siciline nazaran aczi ve kendisinden<br />

istifade olunamayacağı anlaşıldığından hakkında<br />

Memurin Kanunu'nun muvakkat birinci maddesine<br />

tevfikan muamele yapılması" onaylanmıştır.<br />

Trabzon vilayetinin Akçaabat kazasına bağlı Ağrıt,<br />

Sürmene Kazasına bağlı Sincan, Mesehor, Karmisi,<br />

İşhan, Mukusu köyleri anılan vilayetin merkez kazasına<br />

ve Sürmene kazasının Sakarsu, Haruksa köyleri<br />

Of kazasına ve Of kazasının Orhancilos, Kalis,<br />

Okşahu, Holamezra köyleri Sürmene kazasına bağlanmıştır.<br />

Niğde vilayetinin merkez kazası dahilinde Çiftlik<br />

köyünde bu adla anılmak üzere bir nahiye kurulmuştur.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.47.1<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

219.480.35<br />

/400-365<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

55.12..11.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

117.816.27<br />

/9826<br />

RG; BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

55.13..1.<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Temmuz Adliye Vekaleti Evrak<br />

Müdürlüğüne atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

8 Temmuz Çeşitli elçilik katiplerinin<br />

bulundukları yerlerde konsolosluk<br />

işlerini yönetmekle<br />

yetkilendirilmelerine<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

8 Temmuz İsparta Maarif Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

8 Temmuz Darülfünun Eczacı ve Dişçi<br />

mektepleri kadrosunda<br />

münhal bulunan muallimliğe<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

8 Temmuz Niğde Maarif Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

8 Temmuz Maraş Maarif Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

9 Temmuz Vilayetler ve Kazalar Varidat<br />

Teşkilatına ve Varidat<br />

Memurlarının Vazife ve<br />

Mesuliyetlerine Dair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

12 Temmuz Hariciye Vekaleti yurt dışı<br />

teşkilatında yapılan atama<br />

ve görevden almalara ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

Münhal 40 lira maaşlı Adliye Vekaleti Evrak Müdürlüğüne<br />

kıdem ve ehliyeti itibariyle, anılan dairenin<br />

mümeyyizi Ziya Bey atanmıştır.<br />

Viyana Elçiliği ikinci Katibi Vahit, Belgrat Elçiliği<br />

ikinci Katibi Şevki, Kahire Elçiliği ikinci Katibi Ekrem,<br />

Sofya Elçiliği İkinci Katibi Fikret Şefik, Prag<br />

Elçiliği üçüncü Katibi Tevfık Kazım ve Bükreş Elçiliği<br />

üçüncü Katibi Satvet Nusret beyler bulunduklan<br />

yerlerde konsolosluk işlerini yönetmekle yetkilendirilmişlerdir.<br />

Aynı kararname ile La Haye ikinci Katibi<br />

Hüseyin Hakkı Bey'e Başkatiplik unvanı verilmiştir.<br />

Münhal İsparta Maarif Müdürlüğüne (35) lira maaşla<br />

Aydın İlk Tedrisat Müfettişlerinden İsmail Şevki Bey<br />

atanmıştır.<br />

Darülfünun Eczacı ve Dişçi mektepleri kadrosunda<br />

münhal bulunan 60 lira maaşlı muallimliğe Tıp Fakültesinin<br />

aynı maaşlı Mebadii Dahiliye Muallimi<br />

Doktor Kazım Esat Bey naklen atanmıştır.<br />

Münhal Niğde Maarif Müdürlüğüne 30 lira maaşla<br />

İzmir İlk Tedrisat Müfettişlerinden İbrahim Ethem<br />

Bey atanmıştır.<br />

Münhal Maraş Maarif Müdürlüğüne 40 lira maaşla<br />

Konya İlk Tedrisat sabık Müfettişi Zeki Bey atanmıştır.<br />

Maliye Vekaleti'nin yönetmeliğinde varidat işleri<br />

şöyle tanımlanmaktadır: "Varidat ve hasılatı, kanuni<br />

mevzuat dairesinde tarh ve tahakkuk ettirip kabili<br />

tahsil bir hale getirmek varidat işidir. Bu işlerde iştigal<br />

eden teşkilat varidat teşkilatıdır. Bu teşkilata dahil<br />

memurlara varidat memuru denilir."<br />

Bağdat'ta idamesine gerek kalmayan Başkonsolosluk<br />

maaş ve muhassasatımn Santiyago dö Şili'de kurulan<br />

Maslahatgüzarlığa nakli ile adı geçen maslahatgüzarlığa<br />

Bağdat Başkonsolosu Talat Kaya Alp Bey'in<br />

atanması, Prag'a bir elçi atanana kadar Belgrat Başkatibi<br />

Mehmet Cevat Bey'in Prag'da maslahatgüzarlık<br />

vazifesi ile devamı memuriyeti ve Prag Başkatipliğine<br />

atanan Şefkati Bey'in muvakkaten Belgrat'ta<br />

ifayı vazife etmesi, Halep Kançılan Zeki Cemil Bey-<br />

'in Üçüncü Daire İkinci Katipliğine, yerine Konsolos<br />

Muavini İstihbarat Müdürlüğü ikinci katibi İdris<br />

Sabih Bey'in atanması kararlaştınlmıştır. Aynı kararname<br />

ile Tiflis Konsolos Muavini Hulusi Bey vekalet<br />

emrine alınarak yerine Üçüncü Daire Umum Müdürlüğü<br />

Başkatiplerinden Rıfat Bey; Hicaz ve Yemen<br />

siyasi mümessilliği maiyetinde Konsolos Muavini<br />

Şevket Bey vekalet emrine alınarak yerine Üçüncü<br />

Daire İkinci Şube İkinci Katibi Memduh Bey atanmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı183

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Rize vilayetinde köy bağlılığının<br />

değiştirilmesine<br />

ilişkin karar yayımlandı.<br />

12 Temmuz Yollar Umum Müdürlüğüne<br />

Ömer Fehmi Bey atandı.<br />

16 Temmuz 27.2.1930 tarih ve 8907<br />

sayılı Türk Parası Kıymetini<br />

Koruma hakkındaki 1<br />

numaralı kararnameye ek<br />

9340 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Temmuz Fransa'nın önemli donanma<br />

merkezi olan Şerburg<br />

limanında bir fahri konsolosluk<br />

kurulması ve Mr.<br />

Emile A. Postel'in fahri<br />

konsolosluğa atanmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

16 Temmuz İkinci sınıf mülkiye müfettişliğine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

16 Temmuz Kastamonu ile Bursa vilayetleri<br />

Posta, Telgraf ve<br />

Telefon Başmüdürlerinin<br />

memuriyetlerinin değiştirilmesi<br />

onaylanmıştır.<br />

16 Temmuz Mülga Dahiliye Nezareti<br />

Müsteşarı Faik Ali Bey<br />

hakkında Memurin Kanununun<br />

muvakkat birinci<br />

maddesine tevfikan muamele<br />

yapılması onaylanmıştır.<br />

16 Temmuz İmtiyazlı Şirketler Umum<br />

Müdürlüğüne Sular Umum<br />

Müdürü mühendis Fehmi<br />

Bey'in atanmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

16 Temmuz İnhilal eden Bilecik vilayeti<br />

Tapu Müdürlüğüme atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Temmuz İlahiyat Fakültesi Arabi<br />

Muallimliğine, atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Rize vilayeti merkez kazasının Mapavri nahiyesine<br />

bağlı Hemşin Başköy karyesi bu nahiyeden alınarak,<br />

anılan vilayetin Pazar kazasına bağlı Hemşin nahiyesine<br />

bağlanmıştır.<br />

Karar, 1 numaralı kararname ile verilen onbeş günlük<br />

süreyi kaçıran ithalatçıların döviz ihtiyacının karşılanması<br />

ile ilgilidir.<br />

Paris Büyükelçiliği'nce tavsiye edilen Mr. Emile A.<br />

Postel, çeşitli vapur kumpanyalarının acenteliğini<br />

yapmaktadır. Postel'in "mali şartları" kabul ettiği belirtilmektedir.<br />

1 Haziran 1930 tarihinden itibaren açık bulunan ikinci<br />

sınıf mülkiye müfettişliğine Mülga Zat İşleri Müdürü<br />

Fazıl Bey atanmıştır.<br />

Kastamonu Posta, Telgraf ve Telefon Başmüdürü<br />

kırk beş lira maaşlı Hasan Avni Bey ile Bursa Posta,<br />

Telgraf ve Telefon Başmüdürü kırk lira maaşlı Eşref<br />

Bey'in maaşları uhdelerinde kalmak kaydı ile memuriyetleri<br />

değiştirilmiştir.<br />

Münhal (açık) bulunan İmtiyazlı Şirketler Umum<br />

Müdürlüğüne dördüncü derece maaşı ile Sular<br />

Umum Müdürü mühendis Fehmi Bey naklen atanmıştır.<br />

İnhilal eden Bilecik vilayeti Tapu Müdürlüğüne 22<br />

lira maaşla Rize'nin Kemalpaşa nahiyesi Tapu Tahriri<br />

Heyeti sabık tasarruf azasından Şükrü Bey atanmıştır.<br />

DarülRlnun Eminliğinin inhası üzerine münhal bulunan<br />

İlahiyat Fakültesi Arabi Muallimliğine, anılan<br />

Fakülte Arabi muallimi Kilisli Rıfat Efendi 30 lira<br />

maaşla atanmıştır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

56.18..10.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Temmuz Selden hasara uğrayan <strong>Ankara</strong><br />

çevresindeki çeşitli<br />

yolların onarımı için, Nafıa<br />

bütçesinden <strong>Ankara</strong> ili özel<br />

idaresine ödenek verildi.<br />

16 Temmuz <strong>Ankara</strong>'nın eski yangın yeri<br />

için Prof. Yansen tarafından<br />

yapılan harita onaylandı.<br />

16 Temmuz Askeri şahıslara ait suçların<br />

af ve tecili hakkında<br />

kanun layihası hazırlandı.<br />

16 Temmuz Hükümetin senelik döviz<br />

ihtiyacı 11 milyon lira olarak<br />

tespit edildi.<br />

18 Temmuz <strong>Ankara</strong> Etnografya Müzesi<br />

halkın ziyaretine açıldı.<br />

21 Temmuz Askeri tedrisat muallimleri<br />

ücretlerinden yapılacak<br />

tevfikat hakkında Maliye<br />

Vekaleti genelgesi yayımlandı.<br />

22 Temmuz İstanbul'da Ortaköy'de<br />

kayıtlı olup, otuz seneden<br />

beri Viyana'da yaşamakta<br />

olan ve işleri icabı Avusturya<br />

uyruğuna geçmek<br />

için resmi izin isteyen Musevi<br />

1296 doğumlu Danyal<br />

oğlu Leon Benhayım<br />

Efendi'nin Avusturya uyruğuna<br />

girmek üzere kendisine<br />

izin verilmesine ilişkin<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

kararnamesi yayımlandı.<br />

23 Temmuz "23 Temmuz Bayramı:<br />

Hürriyetin 22. Yıldönümü"<br />

24 Temmuz 1513 Numaralı Kanun<br />

Mucibince Müteşekkil<br />

Komisyonun Tediye Kararına<br />

tktiran Eden Mebaliğin<br />

Sureti Tesviyesine dair<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

Düzenleme, 1490 sayılı Askeri Tedrisat Muallimlerinin<br />

Ücretleri Hakkında Kanun ile ilgilidir.<br />

İzin, 1312 sayılı Kanunun 7 inci maddesi gereğince<br />

Dahiliye Vekaleti'nin teklifi ile verilmiştir. 1930 yılı<br />

içerisinde Resmi Gazete'de yayımlanan kararnameler<br />

incelendiğinde, toplam yedi kişinin başka yer tabiiyetine<br />

geçmesine izin verildiği görülmektedir.<br />

23 Temmuz bayramı nedeniyle resmi daireler, bankalar,<br />

kurumlar ve borsa tatildir. (İttihat ve Terakki<br />

döneminde kabul edilen bir yasa ile II. Meşrutiyet'in<br />

Rumeli'de ilan edildiği 23 Temmuz tarihi, bayram<br />

olarak ilan edilmiş ve "Hürriyet Bayramı" olarak kutlanması<br />

gelenek haline gelmiştir. "Hürriyet Bayramı"<br />

geleneğine, 27 Mayıs 1935 tarih ve 2739 sayılı Ulusal<br />

Bayramlar ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile<br />

son verilmiştir.)<br />

Maliye Vekaleti'nin yönetmeliği, "milli hükümet<br />

borçlarına" ilişkindir.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.49.16<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

12.50.15<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

14.61.18<br />

C, 16<br />

Temmuz<br />

1930<br />

GB<br />

RG<br />

RG<br />

C, 23<br />

Temmuz<br />

1930<br />

RG<br />

1930 Yılı185

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Temmuz Çeşitli illerin valiliklerine<br />

atama yapıldı.<br />

24 Temmuz Türk harflerinin kabulünden<br />

önce Maarif Vekaleti<br />

adına ve hesabına bastırılmış<br />

kitap ve mecmualarla<br />

ilgili bir kanun tasarısı hazırlanmasına<br />

karar verildi.<br />

26 Temmuz Gümüşhane vilayetinde<br />

köy bağlılıklarının değiştirilmesine<br />

ilişkin karar<br />

yayımlandı.<br />

26 Temmuz Balıkesir vilayetinin Bandırma<br />

kazasına bağlı Sığırcı<br />

nahiyesinin merkezi aynı<br />

nahiyenin Çonlu köyüne<br />

nakledilmiştir.<br />

27 Temmuz 24.5.1930 tarih ve 1501<br />

numaralı Resmi Gazete'de<br />

münteşir Vaşington'da imza<br />

edilmiş olan milletler<br />

arasındaki Telsiz Telgraf<br />

Mukavele ve Nizamnamelerinin<br />

Tasdiki hakkındaki<br />

1627 sayılı Kanuna merbut<br />

Beynelmilel Telsiz Telgraf<br />

Mukavelenamesi yayımlandı.<br />

27 Temmuz İstanbul'da Son Posta<br />

Gazetesi çıkmaya başladı.<br />

28 Temmuz Safı Kazançtan Üzerinden<br />

Vergiye Tabi Tutulacak<br />

Mükellefler Hakkında<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

29 Temmuz Balıkesir Jandarma<br />

kıtasından kıdemli yüzbaşı<br />

1597 Mehmet Raşit Efendinin<br />

kıdemen emekliliğe<br />

şevkine ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Temmuz Kırkiki kaymakamın nakil<br />

ve atamalanna ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

18 6 Yönetim Zamandizini<br />

Bu atama kapsamında Tekirdağ, Manisa, Gaziantep,<br />

Mardin, Erzincan, Ordu, Zonguldak, Rize, İsparta,<br />

Kırklareli, İçel, Aydın, Siirt, Tokat, Mersin ve<br />

Amasya illerinin valileri değiştirildi.<br />

Hazırlanması istenen kanun tasarısı, "Türk harflerinin<br />

kabulünden önce Başvekalet adına ve hesabına<br />

bastınlarak satılmayıp kalmış olan kitap ve mecmua<br />

ve risalelerin tasfiyesiyle, bunlardan yüksek bir ilmi<br />

değeri olanlann veya müracaat kitabı olabilecek nitelikte<br />

bulunanlann umumi kütüphanelere dağıtılması,<br />

diğerlerinin ülke dışına çıkanlması ya da keserek satılmak<br />

suretiyle ortadan kaldınlması" hakkındadır.<br />

Gümüşhane vilayeti merkez kazasına bağlı Alansa,<br />

Pekün, Pekütler, Gödül köyleri aynı vilayetin Kelkit<br />

kazası merkezine ve Gelinpertek köyü anılan kazanın<br />

Köse nahiyesine bağlanmıştır.<br />

"Son Posta, halkın gözüdür; Halk bununla görür. Son<br />

Posta, halkın kulağıdır; Halk bununla işitir. Son Posta,<br />

halkın dilidir; Halk bununla söyler." Gazetenin<br />

başyazarı Selim Ragıp (Emeç) Bey, sahibi Zekeriya<br />

Sertel'dir.<br />

Emekliliğe sevk karan, Mehmet Raşit Efendinin<br />

"ayağındaki anzası kabiliyeti istihdamiyesini selp ettiğinden<br />

Sıhhat İşleri Dairesince musaddak rapor"a<br />

dayanarak alınmıştır.<br />

Bu atama kararnamesi ile Bozüyük, Tosya, Göle,<br />

Bayındır, Hopa, Pervari, Mustafa Kemal Paşa, Sındırgı,<br />

Malazgirt, Mudanya, Keban, Bala, Gevar,<br />

Ermanak, Muradiye, İlgaz, Kığı, Akhisar, Çemişkezek,<br />

Şile, Sarıkamış, Karamürsel, Beypazarı, Şiran,<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

12.50..19/<br />

71-343<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

13.51..18.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 28<br />

Temmuz<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Temmuz Gümrük yönetiminde<br />

becayiş.<br />

29 Temmuz Hukuk Fakültesi Ceza<br />

Hukuku Müderrisi Tahir<br />

Bey'in, Fakülte Reisliğine<br />

atanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Temmuz Mardin vilayetinin Cizre<br />

kazasına bağlı Silopi nahiyesinin<br />

merkezi Girgiamo<br />

köyüne nakledilmiştir.<br />

30 Temmuz Emniyet Genel Müdürlüğü,<br />

Nüfiıs İşleri Genel Müdürlüğü,<br />

Mülkiye Başmüfettişliği<br />

ile Teftiş Heyeti Başkanlığına<br />

atama yapıldı.<br />

30 Temmuz Manisa ve İzmir vilayetlerinde<br />

köy bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

30 Temmuz Bucak merkezi değişiklikleri<br />

30 Temmuz Jandarma Genel Komutanlığı'na<br />

Kazım Paşa atandı.<br />

30 Temmuz Sungurlu, Görele, Ardahan,<br />

Göksün, Arapkir ve<br />

Buldan kaymakamlıklarına<br />

atama yapıldı.<br />

31 Temmuz Cenevre'deki Uluslararası<br />

İstatistik Kurumu'na üyelik<br />

aidatı olarak 6 bin fılorin<br />

gönderildi.<br />

31 Temmuz Türkiye gramafonla şiir<br />

dinlemeye başladı.<br />

31 Temmuz Konya'da şiddetli susuzluk<br />

hüküm sürmektedir.<br />

Nazilli, Garzan, Artova, Kuruçay, Yalvaç, Tutak,<br />

Karacasu, Tortum, Eğirdir, Foça, Birecik, Söğüt, İncesu,<br />

Gerze, Daday, Fethiye, Şirvan ve İnebolu ilçelerinin<br />

kaymakamları değişmiştir.<br />

Trabzon Gümrükleri Başmüdürü Niyazi ve Haydarpaşa<br />

Gümrükleri Başmüdürü Nazmi Beylerin<br />

muvafakatlariyle becayişlerine karar verilmiştir.<br />

Tahir Bey, Darülfünun talimatnamesinin 28 inci<br />

maddesine göre 1 Haziran 1930 tarihinde toplanan<br />

Hukuk Fakültesi Müderrisler Meclisinde oy birliği<br />

ile seçilmiş ve seçim karan Darülfünun Divanının<br />

10.6.1930 tarihli toplantısında onaylanarak Maarif<br />

Vekaletine gönderilmiştir.<br />

Emniyet Genel Müdürlüğüne Tevfik Hadi, Nüfus İşleri<br />

Genel Müdürlüğüne Akif, Mülkiye Başmüfettişliğine<br />

Ali Server ve Teftiş Heyeti Başkanlığı'na ise<br />

Sabri beyler atanmıştır.<br />

Manisa vilayeti merkez kazasına bağlı Uzunhasanlar,<br />

Karakuzu, Atçukuru, Karaköy, Kalabak köyleri, bu<br />

kazadan alınarak İzmir vilayetinin Menemen kazasına<br />

bağlı Ali Ağa çiftliği nahiyesine ilhak edilmiştir.<br />

Urfa vilayetinin Yaylak kazası merkezi bu kazaya<br />

bağlı Baziki nahiyesinin merkezi bulunan Hevek<br />

karyesine ve Baziki nahiyesinin merkezi de Yaylak'a<br />

ve aynı vilayetin merkez kazasına bağlı Akziyaret<br />

nahiyesinin merkezi de Gülmen köyüne nakledilmiştir.<br />

İlk defa olarak Nazım Hikmet, plağa "Bahri Hazer"<br />

ve "Salkım Söğüt" şiirlerini okudu.<br />

Belediye ve elektrik şirketi, Fransa'da bulunan Dijon<br />

Darülfünun müderrislerinden Tabakat mütehassısı<br />

Şapvi'yi Konya'ya davet etti. Meram bağlarında inceleme<br />

yapacak Şapvi'ye günde 100 lira ücret verilecek.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/57.21..6.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/57.21..8.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

57.21..5.<br />

SP.31<br />

Temmuz<br />

1930<br />

SP, 31<br />

Temmuz<br />

1930<br />

SP, 1<br />

Ağustos<br />

1930<br />

1930 Yılı187

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ağustos Türkiye'nin mali durumunu<br />

inceleyen Alman uzman<br />

Kari Müllerin raporu<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos Anadolu Ajansı Müller<br />

Raporu hakkında gazetelere<br />

resmi bir açıklama<br />

gönderdi.<br />

3 Ağustos Nafıa Vekaleti ile Alman<br />

Sanayi Konsorsiyumu arasında<br />

Devlet Demiryollarına<br />

verilecek malzeme ve<br />

aletler için yapılan sözleşme<br />

onaylandı.<br />

4 Ağustos Elmalı Elektrik Şirketi<br />

kurulması.<br />

4 Ağustos Kamuya yararlı dernekler<br />

hakkında düzenleme<br />

4 Ağustos Kopenhag'da "Uluslararası<br />

Deri ve Frengi Hastalıkları<br />

Kongresi" yapıldı.<br />

6 Ağustos Devlet alımları uygulamasının<br />

belediyeleri de kapsaması<br />

hakkında.<br />

6 Ağustos Suriye sınırından bir Kürt<br />

çetesi saldırdı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Alman uzman, kendisine yanlı; rakam verildiğini,<br />

bütçenin alaturka yapıldığını ve ilmi esaslara dayanmadığını<br />

söyledi. Müller'in vardığı sonuçlar: 1) Türkiye'de<br />

Devlet Bankası kurulamaz. 2) Şimendiferleri<br />

in;a etmek için başka bir yöntem izlenmelidir. 3)<br />

Türkiye'de fabrika yapılamaz, sanayi inki;af edemez.<br />

4) Türkiye kurtulmak için ziraate azami önem vermelidir.<br />

5) Uzun vadeli bir istikraz yapılmalıdır. Rapor,<br />

Son Posta Gazetesi'nde 10 gün süreyle yayımlandı.<br />

Rapor, Türk Kooperatifçisi Dergisi'nin Ağustos<br />

ve Eylül sayılarında da yayımlandı.<br />

Son Posta Gazetesi, "Hükümet'in millet adına para<br />

ödediği bu i;i halkın bilmesi gereklidir" ;eklindeki<br />

haberleri nedeniyle Anadolu Ajansı'nm bu açıklamayı<br />

yapmak zorunda kaldığını yazdı. Hükümet, Türkiye'nin<br />

mali durumunu incelemesi için Almanya'nın<br />

ünlü maliyecisi Şaht'ı çağırmış, ancak Şaht Cemiyeti<br />

Akvam'da çalıştığı için yerine yardımcısı Müller'i<br />

göndermiştir. Müller bir ay <strong>Ankara</strong>'da kalarak incelemelerde<br />

bulunmuştur.<br />

Merkezi Elmalı olmak üzere altmış sene müddet ve<br />

31.250 lira sermaye ile kurulmasına başlanan Elmalı<br />

Elektrik TAŞ'ın İktisat Vekaletinden gönderilen ana<br />

sözleşme tasarısı ve sermayenin yüzde onunun sağlandığını<br />

gösteren banka mektubu İcra Vekilleri Heyeti'nce<br />

onaylanarak yayımlandı. Şirket, üretim, aydınlatma,<br />

ısıtma işlerinde ve diğer sanayi kuruluşlarında<br />

harcanmak üzere elektrik üretilmesi amacıyla<br />

kurulmaktadır.<br />

Menafii umumiyeye hadim cemiyetler arasına konulmasını<br />

isteyen cemiyetlere bu sıfatın izafesinde ne<br />

gibi hususların nazarı dikkate alınacağına dair Şurayı<br />

Devlet Heyeti Umumiyesi'nin 6 Nisan 1930 tarihli<br />

oturumunda ittihaz olunan karar yayımlandı.<br />

Kongrede Türkiye'yi cilt hastalıkları uzmanı Dr. Hulusi<br />

Behçet ile Nuri Osman Bey temsil etmişlerdir.<br />

Hükümet adına gerçekleştirilecek müzayede, münakaşa<br />

ve ihalat kanununun altıncı maddesinin belediyelerde<br />

yapılacak müzayede, münakaşa ve ihalelelere<br />

de teşmili İcra Vekilleri Heyeti'nce onaylanarak yayımlandı.<br />

SP, 3<br />

Ağustos<br />

1930<br />

SP, 4<br />

Ağustos<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.18.1.2./<br />

13.52.13<br />

RG<br />

RG<br />

RU,9<br />

Teşrinievvel<br />

1930.<br />

RG<br />

C, 6<br />

Ağustos<br />

1930

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Ağustos Mustafa Kemal Paşa ile<br />

Paris Büyükelçisi Fethi<br />

(Okyar) Bey arasında bir<br />

hafta süren görüşmeler<br />

sonucunda Fethi Bey'in<br />

"Serbest Cumhuriyet<br />

Fırkası" adında bir parti<br />

kurması kararlaştırıldı.<br />

7 Ağustos <strong>Ankara</strong> Hukuk Mektebi'nden<br />

diploma alan öğrencilere<br />

Adliye Vekili bir ziyafet<br />

verdi.<br />

7 Ağustos İnhisarlar İdaresi Üyeliklerine<br />

Asım ve Rahmi Beylerin<br />

atanmasına ilişkin karar.<br />

8 Ağustos "Bugünün Meselesi: Şekeri<br />

neden bu kadar pahalı yemek<br />

mecburiyetindeyiz?"<br />

9 Ağustos Fethi Bey, "yeni bir parti<br />

kurulması isteği" hakkında<br />

Mustafa Kemal Paşa'ya bir<br />

mektup yazdı.<br />

10 Ağustos Hamiller Vekilleri adına<br />

Türkiye'nin mali durumunu<br />

son kez inceleyen Rist, raporunu<br />

Hükümete gönderdi.<br />

10 Ağustos İstanbul Belediye Zabıtası<br />

görevleri devlet zabıtasına<br />

verildi.<br />

10 Ağustos Mısırlılara topraklarımızdaki<br />

gayrimenkul üzerinde<br />

tasarruf hakkı verildi.<br />

Fethi Bey, bu partiyi Mustafa Kemal Paşa'nın izni ile<br />

kurduğuna dair bir yazılı belge isteyince, Mustafa<br />

Kemal Paşa ile Fethi Bey arasında birer mektubun<br />

yazılıp verilmesi kararlaştırıldı.<br />

Hukuk Mektebi'nden mezun olan öğrencilerin diplomaları<br />

ise Başvekil İsmet Paşa tarafından verilmişti.<br />

Son Posta Gazetesi, ülkede bulunan iki şeker fabrikasının<br />

-Alpullu ve Uşak- son istatistiklere göre şeker<br />

ihtiyacının yalnızca onda birini temin edebildiklerini<br />

yazdı. Gazetenin yorumuna göre, bu iki fabrikayı yaşatabilmek<br />

için halk okka başına 30 kuruşa yakın<br />

fazla para veriyordu. Gazeteye göre, "şekerin pahalı<br />

olmasının nedeni memlekette yaşaması mümkün olmayan<br />

şeker sanayinin himayesine önem verilmesi<br />

ve bu fabrikaları besleyip büyütmek arzusudur."<br />

Fethi Bey mektubunda bu isteğini şu şekilde dile getirmiştir:<br />

"Tam ve gerçek cumhuriyetçi olarak tüm<br />

anlamıyla laik, fakat CHP'nin mali ve iktisadi, iç ve<br />

dış politikasının birçok noktalarına karşı bulunan ayrı<br />

bir parti ile siyasi mücadele sahnesine atılmak isteğindeyim."<br />

Fethi Bey bu mektupta, iç huzursuzlukta<br />

ilk göze çarpan sıkıntının ekonomik ve mali durumdaki<br />

bunalım olduğunu, bu bunalımın genel sebepler<br />

dışında beş yıldan beri izlenen ekonomik ve mali politikadan<br />

kaynaklandığını savunmaktadır.<br />

Bu işlem, 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun 109.<br />

maddesine göre yapılmıştır. Bu maddede, "devletçe<br />

lüzum görülen yerlerde belediye zabıtası görevlerinin<br />

Bakanlar Kurulu kararı ve cumhurbaşkanının onayı<br />

ile devlet zabıtasına devredilebileceği" öngörülmektedir.<br />

DT, s. 277.<br />

RU.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

57.21..19.<br />

SP, 8<br />

Ağustos<br />

1930<br />

AA; DT, s.<br />

278.<br />

SP, 10<br />

Ağustos<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.54.. 18.<br />

"Memleketimiz iktisadının inkişafında mühim bir BCA:<br />

amil olan Mısırlılara hakkı tasarruf tanımamak maddi 30.18.1.2/<br />

ve derhal istifade şeklinde olan menfaatlerimizi gayri 13.54.. 13<br />

muayyen bir müddete talik etmek demek olacağından<br />

/248-43<br />

Amerikalılar hakkında tatbik edilen muamelenin Mısırlılara<br />

da teşmili muvafık olacağı müteala edilmiş<br />

ve kanunlarımız dairesinde ve mütekabiliyet kaydı<br />

ile gayri menkulata tasarruf hakkının Mısır tebaası<br />

için dahi tanınması teklif edilmiştir."<br />

1930 Yılı189

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Ağustos Eskişehir'in Küplü köyünde<br />

bulunan Nasuh ve Kadir<br />

Efendilere ait antimon,<br />

çinko ve krom madeni<br />

arama ruhsatının Alman<br />

Alfred Paluka'ya satılması<br />

onaylandı.<br />

10 Ağustos 50 belediyeye ait maaş<br />

cetveli onaylandı.<br />

11 Ağustos "Times" Gazetesi'nde<br />

"Türkiye'de Islahat" başlıklı<br />

bir yazı yayımlandı.<br />

11 Ağustos Cumhurbaşkanı Mustafa<br />

Kemal Paşa'nın yeni bir<br />

parti kurulması isteği hakkında<br />

Fethi Bey'in mektubuna<br />

cevabı.<br />

11 Ağustos 9646 sayılı Tevzii Arazi<br />

Talimatnamesi (BKY)<br />

yayımlandı.<br />

11 Ağustos Hariciye Vekaleti yurt dışı<br />

teşkilatında gerçekleştirilen<br />

değişiklik ve atamalara<br />

ilişkin 9632 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Nasuh ve Kadir efendiler, ilgili arama ruhsatnamesini<br />

21.7.1929'da almışlardır. Alman uyruklu Alfred<br />

Paluka'ya 1930 yılı içerisinde dört maden arama ruhsatı<br />

daha devredildi. Bunlardan biri Eskişehir'in Küplü<br />

köyünde Mehmet Efendi ve Ali Çavuşa ait krom<br />

madeni arama ruhsatnamesi, ikincisi Eskişehir'in<br />

Gündüzler köyünde krom madeni aramak için Mustafa<br />

Nermi'nin aldığı ruhsatname, üçüncüsü Eskişehir<br />

Mihalıççık kazası Sazak köyünde krom ve demir<br />

madeni aramak için Mehmet Celal ve Mustafa Efendiler<br />

tarafından alınmış ruhsatname, sonuncusu ise<br />

Eskişehir'in Sepetçi köyündeki Etem ve ortaklarına<br />

ait krom madeni iznidir. Eskişehir'in Küplü köyündeki<br />

krom madeni de Paluka'ya satılmıştır. Tüm ruhsatnameler,<br />

ilk sahiplerince bir yıl önce, 1929'da,<br />

alınmıştır.<br />

Onaylanan maaş cetveli, Devlet Memurları Maaşlarının<br />

Tevhit ve Teadülüne dair olan Kanunun 17.<br />

maddesi gereğince Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti'nde<br />

incelenen merbut cetvellerde isimleri yazılı<br />

"50" belediyeye aittir.<br />

"Islahat ve değişiklikler daimi olmak için pek çok,<br />

pek seri ve cezri olmadı mı? Demokrat bir cumhuriyet<br />

kisvesi altında askeri bir mutlakiyet denebilecek<br />

olan bugünkü hükümet şeklinin, lahak bir mutlakiyet<br />

olarak mevcudiyette devamının Mustafa Kemal ve<br />

İsmet Paşalar gibi kuvvetli amirlerin her birini<br />

istihlaf etmelerine muallak olması lazım gelen melez<br />

bir hükümet şekli değil mi?...bununla beraber bugünkü<br />

Türkiye hakiki demokrasi idaresine senelerce<br />

evvelki İngiltere'den ziyade hazır değildir." Yazının<br />

tercümesi, 19 Ağustos 1930'da Hariciye Vekaleti tarafından<br />

Başvekalet müsteşarlığına gönderilmiştir.<br />

Fethi Bey'in mektubuna Mustafa Kemal'in cevabı:"...Büyük<br />

Millet Meclisinde ve millet önünde millet<br />

işlerinin serbestçe tartışılması, iyi niyetli kimselerle<br />

partilerin düşünce ve kanılarını ortaya koyarak<br />

milletin yüksek menfaatlerini aramaları benim gençliğimden<br />

beri aşık ve tarafdar olduğum bir sistemdir.<br />

...Görüyorum ki laik cumhuriyet esasında beraberiz.<br />

Zaten benim siyasi hayatta bir taraflı olarak daima<br />

aradığım ve arayacağım temel budur. Binaenaleyh<br />

Büyük Meclis'te aynı temele istinat eden yeni bir fırkanın<br />

faaliyete geçerek millet işlerini serbest münakaşa<br />

etmesini Cumhuriyet'in esaslarından sayarım."<br />

Yönetmelik, 1341 senesi Muvazene-i Umumiye Kanunu'nun<br />

23 üncü maddesi gereğince toprağa muhtaç<br />

çiftçilere verilecek arazi hakkındadır.<br />

Hicaz, Necit ve Mülhakatı Türkiye siyasi mümessilliğinin<br />

Orta Elçiliğe tahvili ve şimdiye kadar siyasi<br />

mümessil sıfatile Cidde'de ifayı vazife eden<br />

Abdülgani Seni Bey'in elyevm almakta olduğu maaş<br />

ve muhassasatile mezkur elçilik maslahatgüzarlığına<br />

atanması ve mumaileyhin Yemen hükümeti nezdindeki<br />

mümessillik vazifesinin ipkası kararlaştırılmıştır.<br />

RG; BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

11.39.. 17/<br />

194-68<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.55.17<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

83.550.4<br />

AA; DT, s.<br />

280.<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ağustos Zile-Kunduz demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

12 Ağustos Evkaf Teftiş Heyeti Talimatnamesi<br />

Hakkında 9662<br />

sayılı Yönetmelik (BKY)<br />

yayımlandı.<br />

12 Ağustos Oseka fahri konsolosu<br />

Mösyö Yakiç Otaka'nın<br />

istifası nedeniyle yerine<br />

Mösyö M. Mori'nin atanmasına<br />

ilişkin 9584 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

12 Ağustos Serbest Cumhuriyet Fırkası<br />

kuruldu.<br />

16 Ağustos Giresun vilayetinde muhtaçlara<br />

buğday, mısır ve<br />

arpa yardımı yapıldı.<br />

17 Ağustos Kütahya-Tavşanlı'nın<br />

Doğanlar köyünde bulunan<br />

Krom madenine ait arama<br />

ruhsatnamesinin, BAŞTAŞ<br />

Türk Maadin Ltd. Şirketine<br />

devrine ilişkin 9678 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

18 Ağustos 1580 sayılı Belediye<br />

Kanunumun İstanbul Belediyesi'ne<br />

de tatbikine dair<br />

hazırlanan nizamname İcra<br />

Vekilleri Heyeti'nce onaylanarak<br />

yürürlüğe girdi.<br />

18 Ağustos Memur harcırahlarına ilişkin<br />

9683 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

Gerekli niteliklere sahip olan ve mali koşullan kabul<br />

ettiği bildirilen M. Mori, Ticaret Odası İkinci Reisi,<br />

Ayan üyesidir.<br />

Fırkanın kurucusu Paris eski büyükelçisi Fethi Okyar'dır.<br />

Kurucular arasında Mehmet Emin Yurdakul,<br />

Nahiyettin Yücekök, Süreyya İlmen ve Ahmet Ağaoğlu<br />

yer almaktadır. Bu yeni partiye Cumhuriyet<br />

Halk Fırkası'ndan onbeş milletvekili katıldı. Liberal<br />

esaslara dayanan SCF programı, özel girişime ağırlık<br />

verilmesi, tekellerin kaldırılması, yabancı sermaye<br />

girişinin teşviki, vergilerin azaltılması gibi ekonomik<br />

politikalardan oluşmaktadır. Fırka programı seçimlerin<br />

tek dereceli olmasını, matbaa işlerinin serbestleştirilmesini<br />

de içermektedir.<br />

1930 yılında Kütahya'nın Tavşanlı kazasının Bali<br />

köyünde Hasan Hüseyin ve Mehmet Ali Beylere ait<br />

krom madeni arama ruhsatı ile Kadı köyünde yine<br />

aynı kişilere ait krom, kömür madenleri arama ruhsatı,<br />

Eskişehir'in Sepetçi köyünde Orhan Brant'a ait<br />

krom madeni ile Kütahya'nın Kargılı köyündeki<br />

krom madeni arama izinleri BAŞTAŞ Türk Maadin<br />

şirketine devredildi. Orhan Brant Bey'in, aynı yerde<br />

(Eskişehir-Sepetçi) Haziran-Eylül 1929 aralığında<br />

alınmış beş krom madeni arama ruhsatnamesine sahip<br />

olduğu görülmektedir ve hepsi de 9 Kasım<br />

1930'da BAŞTAŞ'a devredilmiştir. (RG: 26.11.1930,<br />

1657 ve 27.11.1930, 1658)<br />

Nizamname, 31.8.1930 tarih ve 1583 sayılı RG'de<br />

yayımlandı.<br />

Kararname, 1931 mali senesinden itibaren mülhak<br />

bütçe ile idare edilecek olan inhisar idareleri ile sermayesinin<br />

tamamı veya ekseriyeti hükümete ait bulunan<br />

müessesat ve idarelerde gündelik veya aylık<br />

ücretle çalışan geçici memurlann veya daimi memuriyetle<br />

bir yere gönderilmeleri halinde merbut esaslar<br />

dairesinde harcırah verilmesine ilişkindir.<br />

GB<br />

RG<br />

RG<br />

GGTC;<br />

BCA:<br />

490.1.0/<br />

1.4.6/1.<br />

BÜRO<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

117.818.4<br />

RG; BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

12.48..4.<br />

/194-69<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.56.7/<br />

84-17.<br />

RG<br />

1930 Yılı191

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ağustos Edime vilayetinde bulunan<br />

Linyit madeninin idare ve<br />

işletilmesine dair sözleşme<br />

9719 sayılı kararname ile<br />

onaylanarak yayımlandı.<br />

21 Ağustos Bursa'nın Çatak köyünde<br />

maden arama için Ahmet<br />

Muhtar, Halil Refet ve İbrahim<br />

tarafından 14.5.1928<br />

tarihinde alınan ruhsatnamenin,<br />

İtalyan uyruklu Jan<br />

Deskofı Efendi'ye satılmasına<br />

izin veren 9730 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

22 Ağustos Prag'da Türkiye ve Çekoslovakya<br />

Arasında İadei<br />

Mücrimin ve Ceza İşlerinde<br />

Adli Müzaheret Anlaşması<br />

imzalandı.<br />

23 Ağustos Malatya ili sınırları içinde<br />

köyleriyle beraber 30 nahiye<br />

ve İstanbul ilinde ilçelere<br />

bağlı olarak nahiyeler<br />

kurulmasına ilişkin karar<br />

alındı.<br />

24 Ağustos Bir sene zarfında 400.000<br />

lira sermaye ile teşkil edilecek<br />

bir Türk şirketine devir<br />

ve ferağ edilmek üzere<br />

mühendis Cemal Kerim<br />

Bey'e ihale olunan Ereğli<br />

Havzası Alacaağzı mevkiinde<br />

bulunan kömür istismar<br />

mıntıkasının İttihat ve<br />

Meadin TAŞ'a devredilmesi<br />

onaylanarak yayımlandı.<br />

24 Ağustos Son Posta Gazetesi, "İktisat<br />

Vekili Şakir Bey ve<br />

ortağı Hayrı Bey nasıl<br />

zengin oldular" başlıklı bir<br />

haber yayımladı.<br />

25 Ağustos Son Posta Gazetesi'nde yer<br />

alan haber üzerine İktisat<br />

Vekili Şakir Bey ile Hayri<br />

Bey, gazete aleyhinde dava<br />

açtılar.<br />

25 Ağustos Resmi kurumlar tarafından<br />

kambiyo alımının düzenlenmesine<br />

ilişkin önlemler<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Sözleşme, Edime vilayetinin Uzunköprü kazasının<br />

Karaburçak köyünde bulunan ve imtiyazı 6.8.1924<br />

tarihli kararname ile Üzeyir Sami ve Yola<br />

Geldilizade Kasım beylere verilen Linyit madeninin<br />

1.6.1924 tarihinden 1.6.1944 tarihine kadar idare ve<br />

işletilmesine dair adı geçen kişilerle Memleketler<br />

Arasında Nakliyat ve Musavalat Intercontinantal<br />

TAŞ arasında imzalanmıştır.<br />

Burdurtın Karaburun Sultantaş bölgesinde linyit madeni<br />

arama ruhsatı da isteyen Jan Deskofı'ye bu ruhsat<br />

verilmedi.<br />

2 Temmuz 1932 tarih ve 2055 sayılı Kanun,<br />

RG.9.7.1932, 2145.<br />

1930 yılı içerisinde Erzincan, Niğde, Eskişehir, Zonguldak,<br />

Kocaeli, Balıkesir, Denizli, Mersin, Çanakkale,<br />

Malatya, Kayseri, Çorum, Bolu, Erzincan, İzmir,<br />

Yalova, Bursa, Yozgat, Trabzon, Afyon, Rize,<br />

İstanbul ve İzmir illerinde yeni nahiyeler kurulmuştur.<br />

27.8.1930 tarih ve 1581 sayılı RG'de yayımlanan kararname<br />

ile İtalyan Jan Deskofı'ye ait Isparta-<br />

Keçiborlu'da bulunan Kükürt madeni imtiyazı da İttihat<br />

ve Meadin TAŞ'a devredilmiştir. (Bu maden<br />

Deskofı'ye bir sene zarfında 430.000 lira sermaye ile<br />

teşkil edilecek bir Türk şirketine devir ve ferağ edilmek<br />

üzere ihale edilmiştir.) İttihat ve Meadin TAŞ, 2<br />

Nisan 1930'da kurulmuştur. (RG: 28.4.1930, 1482)<br />

Gazete, İktisat Vekili ile Alpullu Şeker Fabrikası<br />

Müdürü Hayri Bey'in, servetlerinin büyük bir kısmının<br />

şeker işi nedeniyle devlet harcamalarından kaynaklandığını<br />

yazdı. Haber, her iki ismin de Alpullu<br />

Şeker Fabrikası ile ilişkileri üzerine çeşitli iddialar<br />

içeriyordu.<br />

Şakir Bey ile Hayri Bey, "Gideceğimiz yer engizisyon<br />

mahkemesi değil, Cumhuriyet Mahkemesi'dir"<br />

dediler.<br />

Kararname, "memleketin bugünkü iktisadi ve mali<br />

vaziyetine göre ve cihan iktisat ve milliyet prensiplerine<br />

nazaran mümkün olduğu kadar tasarruf ve<br />

RG<br />

RG: BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

12.50.. 16/<br />

191-36;<br />

30.18.1.2/<br />

16.86.14,<br />

/189-64<br />

TAR, s.<br />

56.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

57.24-9.<br />

RG<br />

SP, 24<br />

Ağustos<br />

1930<br />

SP, 25<br />

Ağustos<br />

1930<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

hakkındaki 4.12.1929,<br />

28.5.1930 tarih ve<br />

8619/0512 sayılı kararnamelerin<br />

tadili hakkında<br />

9682 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

25 Ağustos Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti'nin, memleketin<br />

irfan mesaisine bir yardım<br />

gerekçesiyle, yüksek<br />

okul mezunu eczacıların<br />

bilgilerinden istifade<br />

olunmak üzere lise veya<br />

diğer orta mekteplerde<br />

muallimlik yapmalarında<br />

sakınca görülmediğine ilişkin<br />

genelgesi yayımlandı.<br />

26 Ağustos Belediye Meclislerinin Çalışma<br />

Usulü Hakkında<br />

9824 sayılı Talimatname<br />

(BKY) yayımlandı.<br />

26 Ağustos Ahmet Ağaoğlu'nun Sanayi<br />

Nefise Matbaası tarafından<br />

basılan "Serbest İnsanlar<br />

Ülkesinde" adlı eseri<br />

Cumhuriyet'te tefrika<br />

edilmeye başladı.<br />

27 Ağustos Eskişehir vilayetinin Sepetçi<br />

köyü Taştepe mevkiinde<br />

bulunan krom madeni<br />

imtiyazının Orhan Brant<br />

Beye ihalesine ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Ağustos Kütahya'nın Emet kazası<br />

Değirmensaz köyünde 3<br />

Nisan 1930 tarihinde Ali<br />

Rıza Efendi'ye verilen maden<br />

arama ruhsatının Amerikalı<br />

Preston Lock'a devrine<br />

izin verilmesine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

28 Ağustos Yeni Belediye Kanunu'na<br />

göre nerelerde mansub<br />

(atanmış) belediye başkanı<br />

bulunacağı hakkında vilayetlere<br />

genelge gönderildi.<br />

mümkün olduğu kadar yerli malı kullanmak" amacıyla<br />

düzenlenmiştir.<br />

Genelgede, muallimliğin "resmi ve devamlı devlet<br />

memuriyetleri cümlesinden" olmadığı belirtilmektedir.<br />

Eczane işlerinin aksamaması için, eczacıların gireceği<br />

ders saatleri haftada 12 saat ile sınırlandırılmıştır.<br />

Yönetmelik, belediye meclislerinde seçim, görüşmelerin<br />

yönetimi ve kararların uygulanması gibi konuları<br />

düzenlemektedir.<br />

Kitap bir ütopya denemesi olarak nitelendirilmektedir.<br />

Belediye Kanunu'nun 94. maddesi nerelerde atanmış<br />

belediye başkanı bulunacağı konusunu düzenlemektedir:<br />

Buna göre, 1) <strong>Ankara</strong> belediye başkanı Dahiliye<br />

Vekaleti'nin önerisi ve Cumhurbaşkanı'nın onayı<br />

ile, 2) Bakanlar Kurulu'nca gerek görülen yerlerde<br />

vilayet merkezi olanların belediye başkanları Dahiliye<br />

Vekaleti'nce, 3) Vilayet merkezi olmayan yerlerin<br />

belediye başkanları ise bağlı oldukları ilin valisi tarafından<br />

atanır ve başkanlıktan çekilebilirler. Söz konusu<br />

genelgede, hükümetin, Belediye Kanunu ile tanınan<br />

bu yetkiyi, doğudaki bazı il veya ilçe merkezi<br />

belediyelerinden başka hiçbir belediyede kullanmak<br />

niyetinde olmadığı belirtilerek, seçimlerde buna göre<br />

önlem alınması istenmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 26<br />

Ağustos<br />

1930<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

13.51.14/<br />

191-37<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

82.536.-25;<br />

ZC<br />

31.3.1930,<br />

42. İnikat,<br />

Cilt 18.<br />

1930 Yılı193

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ağustos Edirne'de "Türkiye Cumhuriyeti<br />

Amele ve Çiftçi<br />

Fırkası" kuruldu, ancak<br />

Hükümetçe faaliyetine izin<br />

verilmedi.<br />

30 Ağustos <strong>Ankara</strong>-Sivas demiryolu<br />

hattı (603 km) İsmet İnönü<br />

tarafından hizmete açıldı.<br />

30 Ağustos Maliye Vekaleti'nde vergilerin<br />

indirilmesi için<br />

komisyon kuruldu.<br />

30 Ağustos "Zonguldak Amele Birliği<br />

Deniz İşçileri Derneği"<br />

İktisat Vekaleti'nin kararı<br />

ile lağvedildi.<br />

31 Ağustos Hükümet'in "şimendifer siyaseti"<br />

ağır eleştiri konusu:<br />

"Başvekilin eseri Sivas'a<br />

ulaştı."<br />

31 Ağustos 1580 sayılı Belediye<br />

Kanunu'nun "İstanbul<br />

belediyesi ile İstanbul vilayeti<br />

mahalli idaresi"nin (il<br />

özel idaresi) birleştirilmesini<br />

öngören 149. maddesi<br />

uygulamaya konuldu.<br />

31 Ağustos Irak Başvekili Nuri Sait<br />

Paşa <strong>Ankara</strong>'ya geldi.<br />

1 Eylül Hariciye Müfettişlerinin<br />

Vazifelerine Dair Olan<br />

Talimatnamenin Beşinci ve<br />

Altıncı ve Onaltıncı Maddelerindeki<br />

(İcrayı Tahkikat<br />

Edeceklerdir) İbaresinin<br />

(Teftiş Ederler) Suretinde<br />

Tashihi Hakkında 9840<br />

sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Eylül Bursa vilayetine bağlı İznik<br />

kazası kuruldu.<br />

3 Eylül Amerika'da New England<br />

(Boston'da) ve New<br />

Orleans'da birer fahri<br />

konsolosluk kurulmasına<br />

ilişkin 9781 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Mimar Kazım Tahsin Bey tarafından kurulmak istenen<br />

Fırka, amele ve çiftçi yanlısı olduğunu ve onları<br />

"sermaye" ile "mütegallibe ve muvabahacılara" karşı<br />

koruma amacıyla kurulduğunu belirtmiştir.<br />

Demiryolu hattının açılışını yapan İsmet İnönü burada<br />

yaptığı konuşmada hükümetin iktisat politikasına<br />

karşı eleştirilere cevap verdi. Konuşmada gelecek<br />

yıllarda izlenecek devletçi politikanın işaretleri vardı.<br />

"Devletçilik" kavramı resmen ilk kez bu konuşmada<br />

ortaya atıldı.<br />

"Resmi açılış devletlilerini Sivas'a ulaştıran tren kazanlarında<br />

Türk hazinesini yaktı. Bacalarından kıvılcımlanan<br />

altınlar müteahhit torbalarını doldurdu. Şimendifere<br />

evet, fakat böyle değil."<br />

ATCTK;<br />

TPDCHP<br />

s. 122-123.<br />

GB<br />

K, 30<br />

Ağustos<br />

1930<br />

SP, 3 Eylül<br />

1930<br />

Y, 31<br />

Ağustos<br />

1930<br />

İl genel meclisi ile belediye meclisi birleştirilerek, BÜK; C,<br />

her iki meclisin görev ve yetkileri "İstanbul Genel 13 Mart<br />

1930; ZC<br />

Meclisi"ne verilmiştir. Valinin aynı zamanda beledi-<br />

31.3.1930,<br />

ye başkanı olmasını öngören bu uygulama İstanbul'- 42 İnikat,<br />

da 1963 yılına kadar devam etmiştir. Yeni kanuna Cilt 18.<br />

göre İstanbul'da belediye memurları da devlet memuru<br />

sayıldıkları için, bunlar hakkındaki tahkikatı mülkiye<br />

müfettişleri yapmaya başlamıştır. Bu nedenle<br />

emanet teftiş heyeti lağvedilmiştir. Aynı zamanda İstanbul<br />

Belediye Zabıtası teşkilatı kaldırılarak, bu görev<br />

de polise devredilmiştir.<br />

"Amerika'da fazla miktarda ve dağınık vaziyette bulunan<br />

vatandaşlarımızın idari ve iktisadi himayeden<br />

mahrum bırakılmaması için Vaşington büyükelçiliğimizin<br />

talebiyle" kurulan Boston Fahri Konsolosluğuna<br />

Mr. Georges F. Famum, New Orleans Fahri<br />

Konsolosluğuna da Mr. Charles F. Buck atanmıştır.<br />

AA<br />

RG<br />

GGTC<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Eylül Berlin'de Türkiye-Almanya<br />

Arasında İadei Mücrimin<br />

Anlaşması imzalandı.<br />

3 Eylül Türkiye karasularında tahlisiye<br />

(cankurtaran) işlerini<br />

yürütmekte olan yabancı<br />

vapurlara verilen izin<br />

kaldırıldı.<br />

3 Eylül Milli Müdafaa Vekaleti'ndeki<br />

sözleşme süreleri bitecek<br />

yabancı uzmanların,<br />

sözleşmelerinin uzatılmasına<br />

karar verildi.<br />

3 Eylül Kırıkkale'deki mevcut<br />

fabrikalarla, yeniden inşa<br />

edilmekte olan çelik,<br />

döküm ve haddehane ile<br />

şehrin su ihtiyacını karşılayacak<br />

tesisler ihale edildi.<br />

3 Eylül Oryantal Monopolis<br />

Şirketi'nin inhisar şirketlerine<br />

borç olarak verdiği<br />

dövizin satın alınması<br />

kararlaştırıldı.<br />

3 Eylül 22 Haziran 1331 (1915)<br />

tarihli Darülmuallimin ve<br />

Darülmuallimat Nizamnamesinin<br />

feshine dair nizamname<br />

yayımlandı.<br />

3 Eylül İstanbul Valiliğini vekaleten<br />

yürüten İstanbul Şehremini<br />

(Belediye Başkanı)<br />

26 Mart 1931 tarih ve 1800 sayılı Kanun, RG:<br />

6.4.1931, 1767.<br />

Yabancı vapurların Türkiye karasulanndaki faaliyetlerine,<br />

Türk bayrağını taşıyacak tahlisiye vapurları<br />

faaliyete başlayıncaya kadar izin verilmişti.<br />

Seyrisefain İdaresi vapurları cankurtaran faaliyetine<br />

başlayınca, yabancıların izni kaldırılmıştır. (RG:<br />

14.9.1930, 1595.)<br />

1930 yılında çeşitli tarihlerde alınan Bakanlar Kurulu<br />

kararları ile Kırıkkale Mühimmat Fabrikasında Montör<br />

olarak çalıştırılan Şilezinger'in, Demiryolları İdaresi<br />

Haydarpaşa Cer Baş Müfettişi Alman Oto<br />

Ebeling'in, polis uzmanı Edmond Hayden Feld'in,<br />

Gülhane Tatbikat Mektebi ve Hastanesi'nde çalışan<br />

iki Alman hemşirenin, Devlet Demiryolları Fen Müşaviri<br />

Maysner Paşa'nın, donanmada görevli yabancı<br />

uzman Vener'in, İstanbul Karaağaç Buz Fabrikasında<br />

görevli Hanri Şibeyhert'in, Adapazarı Tohum Islah<br />

İstasyonu Ziraat Uzmanı Herr Kılaye'nin, inşaat<br />

mühendisi Viyanalı Kurt Şner'in, Devlet<br />

Demiryollarına alınan yabancı mühendislerin, Bahriye<br />

Fen Müşavirliğinde çalıştırılmakta olan Uzman<br />

Anhut'un, Emniyet Tesisatı Şef Muavini Ehlers'in,<br />

Darülfünun Tıp Fakültesi'nde elektrik uzmanı olarak<br />

çalışmakta olan Alman uyruklu Edvar Lentsin'in,<br />

<strong>Ankara</strong> Kimyahanesi Müdürlüğü'nde çalıştırılan<br />

Doktor Edvart Schleller'in ve Avusturyalı polis uzmanı<br />

Edmon Hayden Feldin'in sözleşmeleri uzatıldı.<br />

Ziraat ve <strong>Ankara</strong> Tohum Islah Laboratuarı şefi olarak<br />

görev yapmış olan Prof. Dr. Christiansen'in ise<br />

tekrar getirilmesi kararlaştırıldı.<br />

İhale, ilana cevap veren üç şirket arasında pazarlık<br />

usulü ile gerçekleştirilmiştir.<br />

Bu kararla, "barut ve fışenk fabrikalarınca satın alınacak<br />

levazımı teçhiziye bedellerinin temini için Oryantal<br />

Monopolis şirketinin inhisar şirketlerine ikraz<br />

etmiş olduğu 80.000 İngiliz lirasının 50.000'nin daha<br />

önce piyasadan mübayeasına izin verildiğinden farkı<br />

olan 30.000 Sterlinin de İstanbul Mürakabe Heyetinin<br />

belirleyeceği günlerde mübayeasına" izin verildi.<br />

TAR, s.<br />

55.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

13.58..8.<br />

/183-21<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

13.57..4.<br />

/241-31<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.60.4/<br />

46-125<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.60.13<br />

/206-45<br />

RG<br />

RG, BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.56./<br />

1930 Yılı195

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Muhittin Bey'in 1 Eylül<br />

1930 tarihinden itibaren<br />

İstanbul Valiliğine atanmasına<br />

ilişkin 9843 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

6 Eylül Milli Ekaliyetler Kongresi<br />

bir Avrupa federal birliği<br />

ihdası hakkındaki projeye<br />

ait görüşmelere devam etmektedir.<br />

7 Eylül İzmir'de Serbest Cumhuriyet<br />

Fırkası miting düzenledi.<br />

7 Eylül Türk parasının kıymetini<br />

korumak için kambiyo,<br />

nukut, esham ve tahvilat<br />

muamelatı hakkında<br />

26.2.1930 tarih ve 8907<br />

sayılı kararname ile yürürlüğe<br />

girmiş olan bir numaralı<br />

kararnamenin 11. maddesi<br />

ile müzeyyelatının<br />

ilgası hakkında 3 numaralı<br />

kararname yayımlanmıştır.<br />

7 Eylül Balıkesir Vilayetinin Susığırlık<br />

kazasının Demirkapı<br />

köyünde bulunan ve<br />

12.4.1919 tarihinde Hasan<br />

ve Şemsettin Beylere imtiyaz<br />

edilen borasit madeninin,<br />

anılan kişiler ile<br />

Ahmet İzzet Bey arasında<br />

işletilmesine ilişkin sözleşmenin<br />

tesciline izin veren<br />

9790 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

7 Eylül <strong>Ankara</strong> vilayetinin Haymana<br />

kazasına bağlı Yenice<br />

nahiyesine geçici olarak<br />

merkez ittihaz edilmiş olan<br />

"Kürtgökgözü" köyünün<br />

adının "Sandıranköy" olarak<br />

değiştirilmesine ve anılan<br />

nahiyeye daimi merkez<br />

ittihaz edilmesine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

71-344.<br />

"Avrupa Birliği yapılabilir mi: Fikirler muhtelif, ki- Y, 6 Eylül<br />

misi olur kimisi olmaz diyor." Romanya'daki Macar 1930<br />

Ekalliyetleri temsilcisi kendisiyle konuşan gazetecilere<br />

şu beyanatta bulunmuştur: "Avrupalılık zihniyeti<br />

henüz pek yenidir. Bu fikri tamamıyla inkişaf etmeden,<br />

böyle bir birlik ihdası pek mümkün olmasa gerek.<br />

Kongre bu mesele hakkındaki mesaisini yarın,<br />

özel bir komisyon tarafından hazırlanacak bir karar<br />

örneğini kabul ederek sona erdirecektir."<br />

SCF lideri Fethi Bey 4 Eylül 1930'da parti teşkilatını<br />

kurmak üzere İstanbul'dan İzmir'e gelmişti. Fethi<br />

Bey'in gelişinden sonra 5 Eylül'de yapılan gösteride<br />

Cumhuriyet Halk Fırkası binası ile Anadolu Gazetesi<br />

idarehanesi taşlandı. Güvenlik güçlerinin açtığı ateşte<br />

14 yaşındaki bir öğrenci hayatını kaybetti.<br />

3 numaralı kararname, tek maddeden oluşmaktadır:<br />

"1 numaralı kararnamenin 11. maddesi ile<br />

müzeyyelatı ilga edilmiştir."<br />

Hükümet 27 Şubat 1930'da biçimsiz ve anlamsız köy<br />

isimlerinin değiştirilmesi karan almıştı. Bu kararda<br />

Türk köylerinin, Türkçeye yaraşır isimlerle adlandınlacağı<br />

belirtilmişti.<br />

AA; DT,<br />

s. 285.<br />

RG<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30.11.1/<br />

57.23.6; Y,<br />

27 Şubat<br />

1930

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Eylül Trabzon Erkek Muallim<br />

Mektebi usulü tedris muallimi<br />

Bedrettin Bey'in 35 lira<br />

maaşla Erzincan Maarif<br />

Müdürlüğü'ne atanmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

8 Eylül Yüksek Mühendis Mektebi<br />

hesabına neşrolunacak<br />

eserlerle mezkur mektep<br />

mecmuasına dercedilecek<br />

makaleler hakkında talimatname<br />

yayımlandı.<br />

8 Eylül Yeni Belediye Kanunu'nun<br />

160. maddesi gereğince<br />

belediyeye devredilmesi<br />

mecburi olan mezarlıklar<br />

ile ilgili işlemlerin hızlandırılması<br />

istendi.<br />

9 Eylül Altı kaymakamın nakil ve<br />

atanmalarına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Eylül Mersin ve Adana vilayetlerinde<br />

köy bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

10 Eylül Hariciye Vekaleti, Briand<br />

projesine çeşitli devletler<br />

tarafından verilen cevaplara<br />

dair düzenlediği raporu<br />

başvekalete sundu.<br />

10 Eylül Mahalli İdareler Umum<br />

Müdürlüğü İkinci Şube<br />

Müdürlüğüne Babaeski<br />

Kaymakamı Saim Bey'in<br />

atanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Eylül Çeşitli müstantiklik, hakimlik<br />

(sulh, ceza, hukuk)<br />

ve müddeiumumilik görevlerine<br />

yirmi kişinin atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

Yönetmeliğe göre, Yüksek Mühendis Mektebi hesabına<br />

neşrolunacak eserler ve dergide basılacak makalelere<br />

telif ve tercüme hakkı verilecektir.<br />

Ergani Madeni kaymakamı Kadri Nihat Bey Babaeski<br />

Kaymakamlığına, Bünyan kaymakamı Nazım Bey<br />

Sultaniye kaymakamlığına, Sultaniye kaymakamı<br />

Bekir Sıtkı Bey Bünyan kaymakamlığına, Çubuk<br />

kaymakamı Sadri Bey Gürün kaymakamlığına, Gürün<br />

kaymakamı Abdülkadir Bey Çubuk kaymakamlığına,<br />

Beytüşşebap kaymakamı Faik Bey Ergani<br />

kaymakamlığına atanmıştır. (Karar tarihi: 16.8.1930<br />

Mersin vilayetinin Tarsus kazasına bağlı Gerdan kö- RG<br />

yü Adana vilayetinin merkez kazasına ve Tarsus kazasının<br />

Şihli ve Bürücek köyleri anılan vilayetin Karaisalı<br />

kazasına tabi Pozantı nahiyesine ve yine Tarsus<br />

kazasının Bucak ve Hacı Osman Bey çiftliği köyleri<br />

de Karaisalı kazası merkezine bağlanmıştır.<br />

Briand projesine verdikleri cevaplarında Avrupa lttihadı'na<br />

Türkiye'nin de çağrılmasını isteyen devletler<br />

şunlardır: Bulgaristan, Almanya, Yunanistan, Macaristan,<br />

İtalya.<br />

Kararnameden bu görevlere ait maaşların 22 lira-55<br />

lira arasında değiştiği görülmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

0.10/<br />

193.321.14<br />

/231-18<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

57.22..20.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

219.475.16<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı197

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Eylül tnhilal eden Tapu ve Kadastro<br />

Müfettiş Muavinliğine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

11 Eylül Çeşitli hakimlik, müddeiumumilik<br />

görevlerine dokuz<br />

kişinin atanmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

11 Eylül Sinop vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

11 Eylül Manisa vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

11 Eylül Tokat Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

13 Eylül Adliye Müfettişliklerine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

13 Eylül Dört kaymakamın nakil ve<br />

atanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

13 Eylül Amasya mektupçusu izzet<br />

Bey'in görevden alınmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

13 Eylül İcra Vekilleri Heyeti milli<br />

para durumunun incelenmesi<br />

için Türkiye Büyük<br />

Millet Meclisi'ni olağanüstü<br />

toplantıya davet etti.<br />

13 Eylül SCF, seçim dolayısıyla<br />

yayımladığı beyannamede,<br />

İstanbul halkından "henüz<br />

bir buçuk aylık bir yavru<br />

olan muhalefete kıymamasını"<br />

rica etti.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

İnhilal eden Tapu ve Kadastro Müfettiş Muavinliğine<br />

otuz lira maaş ile Merkez Tapu Müdürlüğü Muamelat<br />

Mümeyyizlerinden Feridun Bey naklen atanmıştır.<br />

Aynı kararname ile 90 lira maaşlı <strong>Ankara</strong> Ağır Ceza<br />

Reisliğine <strong>Ankara</strong> Ticaret Mahkemesi Reisi Şefkati<br />

Bey atanmıştır.<br />

Sinop vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Elaziz Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürü Dr.<br />

Mesut Bey, sınıf ve derecesi maaşı ile naklen atanmıştır.<br />

Manisa vilayeti Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Tekirdağ Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü<br />

Dr. Mehmet Arif Bey, arzusu ile sınıf ve derecesi<br />

maaşı ile naklen atanmıştır.<br />

Tokat Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Tokat<br />

Merkez Hükümet Tabibi ve Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdür Vekili Dr. Mustafa Zühdü Bey,<br />

üçüncü sınıf olarak asaleten atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Adliye Baş Müfettişliklerine ehliset RG<br />

ve evsafı matlubeyi haiz olan <strong>Ankara</strong> Ağır Ceza Reisi<br />

Ali Rıza ve şayanı terfi görülen birinci sınıf Adliye<br />

Müfettişi Salih Hilmi ve mumaileyhten inhilal eden<br />

birinci sınıf Adliye Müfettişliğine ikinci sınıf müfettişlerden<br />

olup altıncı derece hakimliğe terfi etmiş<br />

olan Sadi beyler atanmıştır.<br />

Kızılcahamam kaymakamı Hüsnü Bey Göksün kaymakamlığına,<br />

Göksün kaymakamı Neşet Bey Kızılcahamam<br />

kaymakamlığına, Tefenni kaymakamı Ali<br />

Rıza Bey Nallıhan kaymakamlığına, Nallıhan kaymakamı<br />

Kamil Bey Tefenni kaymakamlığına atanmıştır.<br />

(Karar tarihi: 30.7.1930; 23.8.1930)<br />

Tahakkuk eden aczine binaen Amasya mektupçusu<br />

İzzet Bey hakkında Memurin Kanunu'nun muvakkat<br />

birinci maddesinin tatbikine ilişkin kararname yayımlandı.<br />

Milli paranın değeri üzerinde bazı karar ve tedbirler<br />

alınması, hükümetin milli para politikasına yön verilmesi<br />

gereğiyle TBMM, 22 Eylül 1930'da olağanüstü<br />

toplandı. Büyük Millet Meclisi'nin 22.9.1930<br />

tarihinde içtimaına dair 9945 sayılı kararname<br />

16.9.1930 tarih ve 1597 sayılı RG'de yayımlandı.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

57.24..8.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/14.61.9<br />

15-69<br />

Akbaba,<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1930.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Eylül Mühayyiç yayından dolayı<br />

İzmir'de Hizmet ve Yeni<br />

Asır, İstanbul'da Son Posta<br />

gazeteleri yazarları tutuklanarak,<br />

mahkemeye verildiler.<br />

15 Eylül 1612 sayılı kanun gereğince<br />

Malatya vilayeti dahilinde<br />

1 Eylül 1930 tarihinden<br />

sonra tam teşekküllü<br />

yapılmak ve teşkilat cetvellerinde<br />

gösterilen köyler<br />

mülhakatını teşkil etmek<br />

üzere otuz nahiye kurulmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

15 Eylül 1612 sayılı kanun gereğince<br />

İstanbul'da kurulan beş<br />

kaza (Fatih, Eminönü,<br />

Kadıköy, Beşiktaş, Sarıyer)<br />

ile aynı vilayette bulunan<br />

sekiz kaza (Beyoğlu,<br />

Üsküdar, Adalar, Bakırköy,<br />

Beykoz, Silivri, Kartal, Yalova)<br />

dahilinde Eylül 1930<br />

tarihinden sonra tam teşekküllü<br />

yapılmak ve teşkilat<br />

cetvellerinde gösterilen<br />

köyler mülhakatını teşkil<br />

etmek üzere yirmialtı nahiye<br />

kurulmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

15 Eylül Fransız iktisatçı-maliyecisi<br />

Charles Rist'in "Mali Durum<br />

ve Ödemeler Dengesi<br />

Üzerine Türkiye Cumhuriyeti<br />

Hükümeti'ne Rapor"u<br />

yayımlandı.<br />

16 Eylül Tekirdağ Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

17 Eylül Türkiye-Litvanya Arasında<br />

Moskova'da Dostluk<br />

Anlaşması imzalandı.<br />

17 Eylül 1525 numaralı Şose ve<br />

Köprüler Kanunu mucibince<br />

nakdi yol mükelleflerinden<br />

borçlarını taksit müddetlerinde<br />

vermeyenler<br />

haklarında Tahsili Emval<br />

Kanunu'nun sureti tatbikim<br />

gösterir talimatname yayımlandı.<br />

Son Posta Gazetesi sorumlu müdürü Selim Ragıp<br />

Bey (Emeç) hakkında 2 Eylül 1930 tarihinde hükümete<br />

hakaret nedeniyle takibat başlatılmıştı.<br />

Malatya vilayetinde nahiye kurulacak kazalar şöyledir:<br />

Merkez kazası, Kemaliye, Arapkir, Hekimhan,<br />

Akçadağ, Adıyaman, Pütürge ve Kahta.<br />

Aynı karar ile, Beyoğlu kazasına bağlı Kemerburgaz<br />

nahiyesi, bu kazadan alınarak yeni kurulan Sarıyer<br />

kazasına bağlanmış, Çatalca kazasının Hadımköy ve<br />

Istıranca nahiyelerinin merkezleri nahiye isimleri<br />

Boyalık ve Karacaköy adlarıyla anılmak üzere bu<br />

köylere ve Şile kazasının Değirmençayı nahiyesi<br />

merkezi de, nahiye adı Teke adıyla anılmak üzere<br />

Teke köyüne nakledilmiştir.<br />

Rist söz konusu raporu, 26 Haziran 1930 tarihinde<br />

tamamlayarak Maliye Vekili Şükrü Saraçoğlu'na teslim<br />

etmişti. Raporda yabancı sermayenin önemi ve<br />

dış kredi sağlanması gereği vurgulanmaktadır. Fransa<br />

Devlet Bankası ikinci direktörü ve sabık Kolej<br />

Döfrans İktisat Profesörü Rist, "asrın en maruf maliyecilerinden"<br />

biri olarak tanıtılmaktadır.<br />

Tekirdağ Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Sinop Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü Dr. Hamdi<br />

Kasım Bey, talebine binaen sınıf ve derecesi<br />

maaşıile naklen atanmıştır.<br />

23 Mart 1931 tarihinde TBMM'de onaylandı. (RG:<br />

31.3.1971, 1762)<br />

Yönetmelik, yol mükelleflerinin borçlarının tahsili<br />

için hazırlanmıştır.<br />

C, 15 Eylül<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

GB: C, 1<br />

Haziran<br />

1930; 1<br />

Mayıs<br />

1930.<br />

RG<br />

TCAMA,<br />

s. 192.<br />

RG; BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

13.56.20<br />

/159-108<br />

1930 Yılı199

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Eylül Sefain Muhasebeciliğinin<br />

Gemiler Hesabat ve<br />

Nukudunu Teftiş Eylemesi<br />

hakkında Maliye Vekaleti<br />

genelgesi yayımlandı.<br />

21 Eylül Paris Büyükelçiliğine atama<br />

yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

21 Eylül Bem Birinci Sınıf Elçiliğine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Eylül Zirai kredi kooperatifleri<br />

esas mukavelenamelerinin<br />

15 inci maddesinin tadiline<br />

ilişkin 9941 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

24 Eylül Şarktaki isyan harekatını<br />

imha eden ordumuza<br />

teşekkür edilmesi hakkında<br />

BMM karan yayımlandı.<br />

24 Eylül Bursa Dokumacılık ve Trikotaj<br />

TAŞ'ın (İpekiş) esas<br />

sözleşmesi ile sermayesinin<br />

yüzde onunun tedarik<br />

olunduğunu gösteren banka<br />

mektubunun onaylanmasına<br />

ilişkin 9906 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

25 Eylül Matbaacılık ve Neşriyat<br />

TAŞ'ın esas sözleşmesi ile<br />

sermayesinin yüzde onunun<br />

tedarik olunduğunu<br />

gösteren banka mektubunun<br />

onaylanmasına ilişkin 9901<br />

sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

25 Eylül İsmet (İnönü) Paşa başvekillikten<br />

istifa etti.<br />

27 Eylül İsmet Paşa 6. Cumhuriyet<br />

Hükümeti'ni kurdu.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Paris Büyükelçiliğine Bern birinci sınıf Elçisi Münir<br />

Beyefendi, 150 lira maaş ve 55 lira tahsisatla atanmıştır.<br />

Bern Birinci Sınıf Elçiliğine Maarif Vekili Cemal<br />

Hüsnü Beyefendi atanmıştır.<br />

"Şark havalisinde müsellehan hudutlarımızı geçerek<br />

halkı kıyama teşvik eden asilerin sürat ve katiyetle tedip<br />

ve imhalan hususunda büyük muvaffakiyetleri görülen<br />

ordu ve jandarma kuvvetlerimizle memurlanmıza<br />

ve Cumhuriyeti ve vatanı müdafaa eden yerli halkın<br />

kahramanlık ve fedakarlıklanna karşı teşekkür beyanı."<br />

İpekiş, her çeşit sanayi ve özellikle dokumacılık ve<br />

trikotaj sanayini icra etmek amacıyla merkezi İstanbul<br />

olmak üzere 50 sene süre ve 400.000 lira sermaye<br />

ile kurulmaktadır.<br />

Şirket, matbaacılık ve neşriyat işleriyle iştigal etmek<br />

amacıyla merkezi İstanbul olmak üzere 25 sene süre<br />

ve 1 milyon lira sermaye ile kurulmaktadır.<br />

İstifanın nedeni "bazı vekaletlerdeki boşalmalar ve<br />

günün politik durumu" olarak açıklandı. Son Posta<br />

Gazetesi istifayı, "SCF karşısında kabineyi gençleştirmek<br />

ve güçlendirmek amacıyla değişikliğe gitmek"<br />

şeklinde yorumladı.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

GGTC;<br />

DT. s. 288.<br />

Hükümet 2 Ekim 1930'da güvenoyu aldı. Yeni kabi- ATCTK;<br />

ne üyeleri: Başvekil İsmet Paşa, Adliye Vekili Sinop ZC<br />

mebusu Yusuf Kemal Bey, Dahiliye Vekili Muğla 27.9.1930,<br />

83. İnikat.<br />

mebusu Şükrü Kaya Bey, Hariciye Vekili İzmir me-<br />

Cilt 21.<br />

busu Tevfik Rüştü Bey, İktisat Vekili Burdur mebusu<br />

Mustafa Şeref Bey, Maarif Vekili Bursa mebusu Esat<br />

Bey, Maliye Vekili İzmir mebusu Şükrü Saraçoğlu<br />

Bey, Milli Müdafaa Vekili Çankın mebusu Mustafa<br />

Abdülhalik Bey, Nafıa Vekili Diyarbakır mebusu<br />

Zekai Bey, Sıhhat Vekili İstanbul mebusu Dr. Refik<br />

Bey.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Eylül 1715 numara ve 2.6.1930<br />

tarihli Kanuna Müzeyyel<br />

Kanun yayımlandı. (Kanun<br />

No. 1726)<br />

27 Eylül Giresun vilayetinin Tirebolu<br />

kazasının Hark köyünde<br />

bulunan ve imtiyazı<br />

Kırzade Şevki Efendi'ye ait<br />

olan bakır madeni imtiyazının<br />

feshine dair 9925 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

28 Eylül Malatya Valisi Tevfik Bey,<br />

SCF'nin bölgedeki faaliyetleri<br />

hakkında bir yazı<br />

sundu.<br />

28 Eylül Başvekil İsmet Paşa<br />

Hazretleri tarafından vaki<br />

beyanatın neşir ve tamimi<br />

hakkında BMM karan<br />

yayımlandı.<br />

29 Eylül Belediye Memur ve Müstahdemleri<br />

Hakkında 9948<br />

sayılı Nizamname (Tüzük)<br />

yayımlandı.<br />

29 Eylül Adana'da "Ahali Cumhuriyet<br />

Fırkası" kuruldu.<br />

29 Eylül 1931 mali senesinin teklif<br />

bütçesi 1930 mali senesine<br />

göre düzenlenip sunuldu.<br />

1 Ekim Beyrut'ta çıkan "El'Ahrar"<br />

Gazetesi'nde "Türkiye Kabinesinin<br />

Değiştirilmesinde<br />

Ne Hikmet Var?" başlıklı<br />

bir makale yayımlandı.<br />

1715 sayılı Kanun, T.C. Merkez Bankası Kuruluşu<br />

Hakkındadır, 30.6.1930 tarih ve 1533 sayılı RG'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Fesih nedeni "ademi imal" olarak gösterilmiştir.<br />

Bu yazı, valilere İzmir ve civanndaki olayların ülkenin<br />

diğer taraflarında ne gibi yansımalar ve etkiler<br />

doğurduğunu soran Dahiliye Vekili'ne, Malatya Valisinden<br />

gelen cevaptır.<br />

Nizamnamede belediye memur ve müstahdemleri<br />

şöyle tanımlanmaktadır: "Belediyelerde kendisine<br />

kanun ve nizamnameler ile muayyen daimi bir vazife<br />

verilen ve ikinci maddede yazılı şartlan haiz olup,<br />

belediye bütçesinden aylık alanlara belediye memuru<br />

denir. Memur sicille kayıt olunur. Üçüncü maddedeki<br />

şartlan haiz olmak üzere muayyen bir vazife verilenlere<br />

mukaveleli ve mukavelesiz ücret veya aidat<br />

ile bir hizmet kabul edenlere müstahdem denir." Tüzük,<br />

3.9.1930 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Fırkanın kurucusu Abdülkadir Kemali (Öğütçü)<br />

Bey'dir. A. Kemali tarafından çıkanlan Tok Söz Gazetesi<br />

fırkanın yayın organıdır. Üç aydan daha az bir<br />

süre yaşayan fırka, katıldığı belediye seçimlerinde<br />

başan gösteremedi ve 21 Aralık 1930'da Bakanlar<br />

Kurulu karanyla feshedildi. Fırka programı "idare-i<br />

hususiye teşkilatına önem vermeyi" ve "israfla mücadele<br />

etmeyi" benimsemiştir.<br />

"Türkiye kabine buhranındaki sır ve hikmeti inkar<br />

etmek hatadır. Elbette orada bir sır vardır. Bizim bu<br />

hususta çıkardığımız neticeden şunu anlıyoruz ki, bu<br />

değişiklik meselesindeki hikmeti Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

riyaseti cumhur makamında kalmaya masruf<br />

olan rağbet ve arzusunda olduğunu buluyoruz. Fethi<br />

Bey'in fırkasını da bunun için vücuda getirtmiştir,<br />

mezkur fırkanın meydana çıkmasıyla İsmet Paşa kabinesi<br />

sarsılmıştır. " Makalenin tercümesi, 14 Ekim<br />

1930'da, Hariciye Vekaleti tarafından Başvekalet<br />

müsteşarlığına gönderilmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

78.519..3.<br />

/7923<br />

RG<br />

RG<br />

AA<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

132.945.2<br />

/I15-32<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

262.764.10<br />

1930 Yılı201

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ekim Urfa vilayetinde çeşitli<br />

köylerin bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

1 Ekim Urfa vilayetinde çeşitli<br />

köylerin bağlılıklarının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

1 Ekim Malulen Tekaütlerini Talep<br />

Eden Memurların Muayene<br />

Raporlarına dair Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Vekaleti<br />

tamimi yayımlandı.<br />

1 Ekim Fevzipaşa-Diyarbakır<br />

demiryolu hattının 50<br />

kilometrelik bölümü<br />

hizmete açıldı.<br />

2 Ekim 18.4.1926 tarih ve 6449<br />

sayılı kararnameye zeyl<br />

9767 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Ekim Yozgat Evkaf Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Ekim Görülen lüzumu kati üzerine<br />

İmroz kaymakamı Deniz<br />

Kıdemli yüzbaşılarından<br />

Cevdet Bey'in mesleki<br />

aslisine iadesinin onaylanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Ekim Kars vilayetine bağlı Çıldır<br />

kazasının merkezi, civarında<br />

bulunan Çıldır gölü<br />

kenanna nakledilmiştir.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Urfa vilayetinin Sürüç kazasına bağlı Göktepe,<br />

Haydaroğlu, Çiloğlu köyleri aynı vilayetin Birecik<br />

kazasına ve Müzeybil, Çarh, Seyfettin, Birdris,<br />

Kümbel harabesi, Sarım, Cenbel, Birriömer köyleri<br />

aynı vilayetin merkez kazasının Peyamlı nahiyesine<br />

ve Asma, Kanak, Karkütle, Hocaali, Madrabaz,<br />

Haydarahmet köyleri Birecik kazasının Halfeti nahiyesine<br />

ve Birecik kazasının Nehrisait, Cul, Cosak,<br />

Küpeli köyleri Yaylak kazasına ve Siverek kazasının<br />

Haçtaş, Söğüm, Araboğlu köyleri Hilvan kazasına ve<br />

Urfa merkez kazasının Sumatar nahiyesine bağlı<br />

Cığmaniye köyü Harran kazasına bağlanmıştır.<br />

Aynı kararname ile Urfa merkezine bağlı Peyamlı<br />

nahiyesinin Zincik, Tavşan, Ortaviran, Tat köyleri<br />

Yaylak kazasının Baziki nahiyesine ve Urfa merkez<br />

kazasının Peyamlı nahiyesine bağlı Yusufbey, Küfri<br />

köyleri Haran kazasına ve Urfa merkez kazasının<br />

Sumatar nahiyesine bağlı Tellişep köyü Haran kazasına<br />

ve Hilvan kazasının Mil köyü Urfa merkez kazasının<br />

Kabahaydar nahiyesine ve Isaveren, Tülmen,<br />

Yukarıkurduk, Ayseveren köyleri ile Yaylak kazasının<br />

Aynibirik, Ağızhan köyleri Urfa merkez kazasının<br />

Akziyaret nahiyesine ve Baziki nahiyesinin Osman,<br />

Zeydoğdu, Harapbayır köyleri bu kazanın<br />

Peyamlı nahiyesine bağlanmıştır.<br />

Hastaneler talimatnamesine ek olarak çıkarılan kararname,<br />

hastanelerde kullanılacak yemek malzemesine<br />

ilişkin değişiklik getirmektedir.<br />

Münhal Yozgat Evkaf Müdürlüğüne 30 lira maaşla<br />

Evkaf Umum Müdürlüğü Levazım memuru ve ayniyat<br />

muhasibi Remzi Bey atanmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

152.76.7<br />

/15329<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ekim Koçhisar kaymakamı Numan<br />

Sabit Bey'in Memurin<br />

Kanunu'nun 77 inci maddesine<br />

tevfikan mecburi<br />

tekaüde sevk edilmesine<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

4 Ekim PTT İdaresinin münhal bulunan<br />

Hukuk Müşavirliğine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

4 Ekim Hariciye Vekaleti Üçüncü<br />

Daire Umum Müdürlüğü<br />

birinci şubesinde münhal<br />

bulunan üçüncü kitabete<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

4 Ekim Kırklareli, Zonguldak ve<br />

Siirt vilayetleri Tapu<br />

Müdürlüklerine atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

PTT idaresinin münhal bulunan Hukuk Müşavirliğine<br />

Posta işleri Müdür Muavini Ahmet Avni Bey<br />

atanmıştır.<br />

Bu göreve evrak memuru Fehmi Bey atanmıştır.<br />

Münhal olan Kırklareli Vilayeti Tapu Müdürlüğüne<br />

otuz lira maaşla Manisa Sabık Tapu Müdürü İsmail<br />

Rahmi, Zonguldak Tapu Müdürlüğüne yirmi beş lira<br />

maaşla İsparta Tapu Müdürü Münir ve Siirt vilayeti<br />

Tapu Müdürlüğüne yirmi iki lira maaşla Van Tapu<br />

Müdürü Kamil Beyler atanmıştır.<br />

5 Ekim Belediye seçimleri yapıldı. Seçimlerde 502 seçim bölgesinden 22'sini SCF kazandı.<br />

Tek dereceli seçimler, 10 gün sürdü.<br />

5 Ekim Türkiye'nin de katıldığı I.<br />

Balkan Konferansı Atina'da<br />

toplandı.<br />

6 Ekim Zonguldak vilayetinde dört<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

6 Ekim Mustafa Kemal, Çankaya'da<br />

İngiltere'nin Irak Komiseri<br />

Hempres'i kabul etti.<br />

7 Ekim Bursa vilayetinde üç nahiye<br />

kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

7 Ekim Yozgat vilayetinde altı<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

7 Ekim Trabzon vilayetinde iki<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

8 Ekim 1930 Senesi Bütçesinin<br />

Bazı Fasıllarında Münakale<br />

Yapılması hakkında Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Ekim 1930'da sona eren Konferansa, Hukuk Fakültesi<br />

Dekanı Tahir Bey gönderildi.<br />

Zonguldak vilayeti merkez kazasının Kozlu, Kilimli,<br />

Hisarönü köyleriyle Devrek kazasının Yenice köyünde<br />

bu adlarla birer nahiye kurulmuştur.<br />

Bursa vilayetine bağlı Mustafakemalpaşa kazasının<br />

Devecikonağı, Çaltılıbük, Söğütalanı köylerinde bu<br />

adlarla birer nahiye kurulmuştur.<br />

Yozgat vilayeti merkez kazasının Yerköy mevkii ve<br />

Haydarbeyli, Bişek köyleri ile Sorgun, Boğazlıyan,<br />

Akdağmadeni kazalarının Hacıköy, Aşağısankaya,<br />

Hasbek köylerinde bu adlarla birer nahiye kurulmuştur.<br />

Trabzon vilayetine bağlı Vakfıkebir kazasında Şalpazarı<br />

ve merkezi Şarlıköyü olmak üzere Akhisar adlarıyla<br />

birer nahiye kurulmuştur.<br />

Kanun, İktisat Vekaleti, Milli Müdafaa Vekaleti ve<br />

Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü bütçelerinde<br />

değişiklik öngörmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

GB<br />

AA;BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

14.62..1<br />

/403-1<br />

RG<br />

KAG, s.<br />

306.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 YıJj 203

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ekim Zımparalardan alınacak<br />

verginin indirimine dair<br />

süre üç sene daha uzatıldı.<br />

8 Ekim Şam'da çıkan El-Nakit<br />

Gazetesi'nin ülkeye<br />

sokulması yasaklandı.<br />

8 Ekim Yüzelliliklerden Mustafa<br />

Sabri tarafından lskeçe'de<br />

çıkarılan Yarım Gazetesi'nin<br />

ülkeye sokulması<br />

yasaklandı.<br />

8 Ekim Bulgar Panço Dorefe Hazine-i<br />

Evrak'ta inceleme<br />

yapması için izin verildi.<br />

8 Ekim Kooperatif teşkilatımızı<br />

incelemek için gelecek<br />

Romanyalı kooperatifçiler<br />

grubunun Devlet Demiryolları<br />

üzerindeki seyahatlerinin<br />

% 50 indirime tabi<br />

tutulması kararlaştırıldı.<br />

8 Ekim Osmanlı İmparatorluğunca<br />

Avrupa'dan alınan geminin<br />

borcunun ödenmesi hususunda<br />

Maliye Vekaleti ile<br />

Türkiye Milli Bankası arasında<br />

çıkan ihtilafı çözümleyen<br />

Mustafa Şerefe para<br />

verilmesi.<br />

8 Ekim Tekirdağ'daki İnanlı Çiftliği'nde<br />

aygır deposu ve<br />

inekhane kurulması amacıyla<br />

çiftlik İktisat Vekaleti'ne<br />

verildi.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Zımpara satışlarının artması ve dış rekabetin sağlanabilmesi<br />

için Maadin Nizamnamesinin 50. maddesinin<br />

belirlediği resmin asgari düzeye indirilmesine<br />

ilişkin süre üç yıl daha uzatılmıştır.<br />

Şam'da çıkan, güney vilayetlerinin bazılarına da<br />

gönderilmekte olan Arapça gazete, dini hisleri tahrik<br />

edeceği ve cumhuriyet idaresi aleyhindeki yayınlarıyla<br />

sınır vilayetlerindeki halkı olumsuz yönde etkileyeceği<br />

için yasaklanmıştır. Bu gazetede yayımlanan<br />

"Kürt ihtilali ancak yarın tekrar alevlenmek üzere<br />

bugün söndürülüyor" ve " Türkiye Hristiyanlığa<br />

doğru ilk adım atıyor" başlıklı iki makale Emniyet<br />

Umum MUdürlüğü'nce Başvekalete gönderilmiştir.<br />

Kurtuluş Savaşı sırasında düşman devletler ve İstanbul<br />

hükümetiyle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle<br />

1924te Türkiye Cumhuriyeti uyruğundan çıkarılan<br />

150 kişi "Yüzellilikler" olarak adlandırılmıştı.<br />

1938'deki Af Kanunu ile bağışlanan Yüzellilikler için<br />

eski memuriyetlerinden dolayı emeklilik bağlanmaması<br />

ve sekiz yıl süreyle kamu hizmetine girememeleri<br />

öngörülmüştü.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.63.19<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

14.65..9<br />

/86-104.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

14.63..17<br />

/86-103<br />

Eski Osmanlı Mebusan Meclisi üyesi olan Bulgar BCA:<br />

Panço Doref, Babıali Hazine-i evrakında bulunan es- 30.18.1.2/<br />

ki Rumeli Müfettişi Umumiliğine ait bazı evrakı in- 14.65.11/<br />

17-34<br />

celemek için izin almak amacıyla Sofya Elçiliğine<br />

başvurmuştur. Dorefle birlikte başvuranlar arasında<br />

Bulgaristan Ulum Akademisi üyesi P. Mutaftişef ve<br />

Sofya Darülfünun müderrislerinden D. Gadjanof da<br />

bulunmaktadır. Her üçüne de, nezaret altında olmak<br />

şartıyla, inceleme izni verilmiştir.<br />

Nafıa Vekaleti'nin, söz konusu indirimin, bu seyahatin<br />

memleket için bir faydası olacaksa mümkün olabileceğini<br />

bildirmesi üzerine, İktisat Vekaleti, bu seyahatin<br />

memleket için faydalı görüldüğünü belirtmiştir.<br />

Böylece indirim kararı alınmıştır.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.66.10<br />

BCA: 154-<br />

27<br />

Osmanlı İmparatorluğu Bahriye Nazırı tarafından BCA:<br />

Armstrong ve Vigers grubuna sipariş edilen savaş 0..18.1.2/<br />

14.67..3.<br />

gemisinin ücreti olarak 1.796.500 liranın tesviye suretini<br />

belirleme konusunda çıkan ihtilafı çözümleyen<br />

İktisat Vekili (Burdur mebusu) Mustafa Şeref Beye<br />

3000 lira ödenmiştir.<br />

22.12.1930'da Sivas'taki Koru Çayırlığı inekhane kurulması<br />

amacıyla İktisat Vekaleti'ne tahsis edildi.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.67.9/<br />

76-96;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

16.81.9/<br />

132-97

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ekim Erzincan vilayetinde üç<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

9 Ekim Konya Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü Dr. Saffet<br />

Bey'in 1.9.1930 tarihli<br />

istidasile vaki talebine ve<br />

nisabı tekaüdü ikmal eylemesine<br />

binaen tekaüdüne<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

10 Ekim Malatya Valisi Tevfik Bey,<br />

Malatya ili ve ilçelerindeki<br />

belediye seçimleri hakkında<br />

bilgi verdi.<br />

11 Ekim Maliye Müfettiş Muavini<br />

İhsan Bey'in Beşinci Sınıf<br />

Maliye Müfettişliğine<br />

atanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

11 Ekim Kastamonu Jandarma Kıtasından<br />

Birinci Mülazim<br />

2856 Kadri Efendinin<br />

Tekaüt Kanunu'nun üçüncü<br />

maddesinin (D) fıkrasına<br />

tevfikan tekaüde şevkine<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

11 Ekim Türkiye-Japonya Ticaret<br />

ve Seyrisefain Anlaşması<br />

imzalandı.<br />

12 Ekim Edime mıntıkası Maarif<br />

Eminliğine atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Ekim Münhal bulunan aslili müfettişliğe<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

12 Ekim Balkan Atletizm Şampiyonası<br />

'nda Türkiye 15 puanla<br />

5. oldu.<br />

13 Ekim Sicili itibariyle kendisinden<br />

istifade edilemeyeceği<br />

anlaşılan Tekirdağ Evkaf<br />

Müdürü Mustafa Bey hakkında<br />

Memurin Kanunu'nun<br />

muvakkat birinci maddesinin<br />

tatbikinin onaylanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

Erzincan vilayetinde Kiği kazasına bağlı Çönek,<br />

Kemah kazasına bağlı Hogus ve Plümür kazasına<br />

bağlı Deşt köylerinde bu adlarla birer nahiye kurulmuştur.<br />

"Vilayet merkezi olan Malatya'da sekiz günden beri<br />

Serbest Fırka adayları bir rey dahi alamamıştır. Kemaliye'de<br />

tayin olunan dört gün sonunda SCF dokuz<br />

rey almış ve CHF adayları ikiyüzbir rey almıştır...<br />

süre bir hafta uzatılmıştır. Halen vaziyet çok iyidir...<br />

Vaziyet şayanı memnuniyettir... Kemaliye'deki hadise<br />

hakkında ayrıca arzı malumat edilecektir efendim."<br />

26 Mart 1931 tarih ve 1792 sayılı Kanun,<br />

RG.5.4.1931, 1766.<br />

Edime Maarif Emini Besim Bey'in Kabataş Lisesi<br />

Almanca muallimliğine naklinden dolayı inhilal eden<br />

Edime mıntıkası Maarif Eminliğine maaşı aslisile<br />

Trabzon Maarif Emini Hilmi Bey atanmıştır.<br />

Münhal bulunan 55 lira maaşı aslili müfettişliğe İzmir<br />

Erkek Muallim Mektebi müdürü Hikmet Bey<br />

atanmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

82.536.27<br />

Z8426<br />

RG<br />

RG<br />

GGTC<br />

RG<br />

RG<br />

BÜK<br />

RG<br />

1930 Yılı205

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Ekim Urfa, Samsun ve Manisa<br />

vilayetleri Tapu Müdürlüklerine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

13 Ekim Balıkesir vilayetinde bir<br />

nahiyenin bağlılığının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

13 Ekim Zonguldak vilayetinde dört<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

14 Ekim 1930 yılı belediye seçimleri<br />

hakkında vilayetlere<br />

genelge gönderildi.<br />

15 Ekim Adana Maadin İşletme<br />

Türk Anonim Şirketi ana<br />

sözleşmesi onaylandı.<br />

15 Ekim İstanbul Ahırkapı'da bulunan<br />

milli emlaktan bir<br />

kısmı, sanayi müesseseleri<br />

yapmak üzere Atalıkzade<br />

Tahir ve Evlatları Firması'na<br />

verildi.<br />

16 Ekim Antalya, Adana, Giresun<br />

ve Havza'da olaylar çıktı.<br />

16 Ekim Beşiktaş belediyesinin sınırlarını<br />

tespit etmek için<br />

halkoylaması yapıldı.<br />

18 Ekim Muayene ve Tedavi Evleri<br />

Talimatnamesi yayımlandı.<br />

19 Ekim Türkiye Cumhuriyeti<br />

Gümrük Kimyahaneleri<br />

Talimatnamesi yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Münhal olan Urfa vilayeti Tapu Müdürlüğüne 25 lira<br />

maaşla Muş Tapu Müdürü Lütfi, Samsun Tapu Müdürlüğüne<br />

35 lira maaşla Manisa Tapu Müdürü Emin<br />

ve Manisa Tapu Müdürlüğüne 35 lira maaşla Samsun<br />

Tapu Müdürü Faruk Beyler naklen atanmıştır.<br />

Balıkesir vilayetinin Bandırma kazasına bağlı Göbel<br />

nahiyesi, mülhakatını teşkil eden dokuz köyle birlikte,<br />

anılan kazadan alınarak aynı vilayetin Susurluk<br />

kazasına bağlanmıştır.<br />

Zonguldak vilayeti merkez kazasının Kozlu, Kilimli,<br />

Hisarönü köyleriyle Devrek kazasının Yenice köyünde<br />

bu adlarla birer nahiye kurulmuştur.<br />

Genelge ile 20 Ekim 1930'da belediye seçimlerinin<br />

bitmiş ve seçim sonuçlarının da Belediye Kanununun<br />

44. maddesi gereğince vali ve kaymakamlar tarafından<br />

tebliğ edilmiş olacağı ve yine aynı tarihte<br />

mevcut belediye meclislerinin de görevlerinin sona<br />

ereceği duyurulmuştur. Seçilmiş başkanların onaylanması<br />

kazalarda valilere, vilayet merkezi belediyelerinde<br />

vekalete ait olduğundan, seçim sonuçlarının<br />

vilayetlere ve vekaletlere telgrafla bildirilmesi gereği<br />

de belirtilmiştir.<br />

Şirket, Adana'da oturan Avukat S. Zihni Bey ve<br />

rufekası tarafından, madencilikle iştigal etmek amacıyla<br />

merkezi Adana olmak üzere elli sene süreyle ve<br />

elli bin Türk lirası sermaye ile kurulmuştur.<br />

Antalya'da dükkanlar kapandı, hükümet daireleri ile<br />

zabıtaya saldırılar oldu. Olaylarda sekiz kişi yaralandı,<br />

otuz kişi tutuklandı. Halk asker kuvvetiyle dağıtıldı.<br />

Antalya'daki Serbest Fırka erkanı polisin nezaretine<br />

alındı.<br />

Halkoylamasında oy pusulalarının bir bölümü kırmızı,<br />

bir bölümü beyazdır. Beyaz olanlar Beşiktaş'ın<br />

Beyoğlu'ndan ayrılması, kırmızı oy da bu ayrılmanın<br />

aleyhindedir. Bu ayrılma idari bir konu olduğundan<br />

halkoylamasının fırka konusu yapılmaması istenmiştir.<br />

Muayene ve tedavi evleri, hastanesi bulunmayan<br />

mahallerin sağlık ihtiyaçlarının karşılanabilmesi<br />

amacıyla kurulmaktadır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

82.536.28<br />

/8427<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

t4.67.18/<br />

191-39<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.68.18./<br />

132-96<br />

C, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1930;<br />

K, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1930.<br />

Y, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1930<br />

RG<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Ekim Denizli vilayetinde bir<br />

nahiye kurulmasına ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

20 Ekim İçel vilayeti Jandarma<br />

kumandanı kaymakam 371<br />

Tahir Bey'in Tekaüt Kanunu'nun<br />

3 üncü maddesinin<br />

(D) fıkrasına tevfikan<br />

tekaüde şevkine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

21 Ekim İzmir Valisi Yeniasır<br />

Gazetesi'nde yayımlanan<br />

Serbest Cumhuriyet Merkez<br />

Ocağı'nın resmi beyannamesini<br />

ve Behzat<br />

Arif imzalı başmakalesini<br />

telgrafla <strong>Ankara</strong>'ya bildirdi.<br />

22 Ekim Beyazıt, Hakkari il merkezleri<br />

ile Doğu ve Güneydoğu<br />

illerine bağlı kırk<br />

ilçenin belediye başkanlıkları<br />

valiler-kaymakamlıklar<br />

sorumluluğuna verildi.<br />

22 Ekim Diyanet İşleri Reisliğinde<br />

görev yapan bazı memurların,<br />

65 yaşını doldurdukları<br />

halde, ihtisaslarından dolayı<br />

emekliliğe sevk edilmeyip<br />

göreve devamları<br />

kararlaştırıldı.<br />

22 Ekim Yasak bölgedeki taş ocaklarında<br />

inceleme yapacak<br />

yabancı mühendislere izin<br />

verildi.<br />

Denizli vilayetinin Çivril kazasına bağlı Homa köyünde<br />

bu adla bir nahiye kurulmuştur.<br />

1580 sayılı Belediye Kanunu'nun "nerelerde atanmış<br />

belediye başkanı bulunacağı" konusunu düzenleyen<br />

94. maddesinde, Bakanlar Kurulu'nun gerekli gördüğü<br />

yerlerdeki belediye başkanlıkları ile <strong>Ankara</strong> belediye<br />

başkanlığının Dahiliye Vekaleti'nin teklifi ve<br />

Reisicumhurun onayı ile vali ve kaymakamlıklar sorumluluğuna<br />

bırakılabileceği öngörülmektedir.<br />

10099 sayılı kararname 12.11.1930 tarih ve 1645 sayılı<br />

RG'de yayımlanmıştır.<br />

Maliye Vekaleti Başvekalete gönderdiği görüş yazısında,<br />

Diyanet İşleri Reisliğinin tezkeresinde yer alan<br />

on memurdan üçünün, 70 yaşını geçtikleri için göreve<br />

devam etmelerinin mümkün olmadığını, 70 yaşını<br />

geçen bir memurun artık devlet hizmetlerinde kullanılmaması<br />

gerektiğini belirtti.<br />

6 Mart'ta Yugoslav Uyruklu Svetozar Petroviç'in İzmir'de<br />

Çamaltı Tuzlasına girmesine, 21 Mayıs'ta<br />

Hereke Fabrikası için Sanayi ve Maadin Bankası'nca<br />

Almanya'dan getirilen tesisatı kuracak olan Otto Linke<br />

ve Walter See Lander'ın yasak bölgeye girmesine,<br />

21 Haziran'da İzmir Çamaltı Tuzlası'nın kontrolü için<br />

M. Tius'un Tuzla'ya girmesine, 28 Eylül'de deniz<br />

bombardıman uçağının kontrolü için getirilecek Mühendis<br />

Mase Navnapper'in İzmir Müstahkem Mevkii<br />

dahilinde Yenikale'ye girmesine, 8 Ekim'de Aydın<br />

demiryolunun Kemer-Kızılçullu istasyonları arasına<br />

yabancı uzmanların girmesine ve yine aynı tarihte<br />

İzmit bataklıkları ile İzmir civarındaki kanallarda çalışmak<br />

için M. Tüberçan ve M. Polanon'un yasak<br />

bölgelere girmelerine, 23 Kasım'da Polonya tebaasından,<br />

İzmir Çullu ve Sahip Ahırı köylerinde bulunan<br />

civa madenin müdürü Kopes'in 10 günlük müddetle<br />

İzmir'in Karaburun ilçesindeki yasak bölgeye<br />

girmesine, Hereke'deki Mensucat Fabrikası'nın sigorta,<br />

harita ve planlarının tanzimi için Yugoslavya'dan<br />

getirtilecek Mühendis Perviç'in yasak bölgeye girmesine<br />

izin verildi.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

78.519.4<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.69.3<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.69.11<br />

/16-60<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.69.17<br />

/69-40<br />

1930 Yılı207

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Ekim Belediye gelirlerine ait<br />

% 5'ler, Merkez Bankası<br />

Kurulunca oraya devredilmek<br />

üzere Ziraat veya İş<br />

Bankası'na gönderildi.<br />

22 Ekim Umumi Hıfzısıhha Kanunu'nun<br />

tatbikına dair tamim<br />

yayımlandı.<br />

23 Ekim Nevşehir kaymakamlığına<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Ekim Saray ve Ovacık kaymakamlıklarına<br />

atanan iki<br />

kaymakamın müstafi addedilmelerine<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

23 Ekim Darülfünun Fen Fakültesi<br />

Reisliğine atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

23 Ekim İzmir Umuru Hukukiye<br />

Müdürlüğüne atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

25 Ekim Köy Zirai Kredi Kooperatifleri<br />

Esas Mukavelenamesi<br />

yayımlandı.<br />

26 Ekim İsparta ve Van vilayetleri<br />

Tapu Müdürlüklerine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

26 Ekim Adana ve Mersin vilayetlerinde<br />

köy bağlılığının<br />

değiştirilmesine ilişkin<br />

karar yayımlandı.<br />

27 Ekim Malmö Fahri konsolosu<br />

M. Ragnar Hedber'in Başkonsolosluğa<br />

terfiine ilişkin<br />

9977 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Ekim Yunanistan Başbakanı<br />

Venizelos <strong>Ankara</strong>'ya geldi<br />

ve Mustafa Kemal Paşa ile<br />

görüştü.<br />

27 Ekim <strong>Ankara</strong> Belediyesi'nin vakıf<br />

malları üzerinde yaptığı<br />

kanunsuzlukla ilgili Evkaf<br />

Umum Müdürlüğü Başvekalete<br />

bir yazı gönderdi.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Nevşehir kaymakamlığına Gercüş Kaymakamı Necip<br />

Bey atanmıştır.<br />

Saray kaymakamlığına atanan sabık Reşadiye kaymakamı<br />

Celal ve Ovacık kaymakamlığına atanan sabık<br />

Şarköy kaymakamı Şemsettin beyler, "müddeti<br />

kanuniyesi zarfında mahalli memuriyetlerine hareket<br />

etmediklerinden" müstafi addedilmişlerdir.<br />

Darülfünun Fen Fakültesi Reisliğine fakülte müderrisleri<br />

meclisince seçilen Kimya Müderrisi Mustafa<br />

Hakkı Bey atanmıştır.<br />

Münhal bulunan İzmir Umuru Hukukiye Müdürlüğüne<br />

Viranşehir kaymakamı Muzaffer Bey atanmıştır.<br />

Sözleşme, 1470 sayılı Zirai Kredi Kooperatifleri Kanununun<br />

ikinci maddesi gereğince düzenlenmiş ve<br />

İcra Vekilleri Heyeti'nin 25.7.1929 tarih ve 8235 sayılı<br />

kararnamesi ile onaylanmıştır.<br />

Münhal olan İsparta vilayeti Tapu müdürlüğüne 22<br />

lira maaşla Kayseri Tapu Müdürü Cevdet ve Van vilayeti<br />

Tapu Müdürlüğüne 22 lira maaşla Hakkari Tapu<br />

Müdürü Şükrü Beyler atanmıştır.<br />

Adana vilayetinin Karaisalı kazasına bağlı Keşlik<br />

köyü bu kazadan alınarak Mersin vilayetinin Tarsus<br />

kazasına bağlı Gülek nahiyesine bağlanmıştır.<br />

M. Ragnar Hedber, "ondokuzseneden beri vazifesini<br />

hilsnü ifa etmekte olan" şeklinde tanımlanmaktadır.<br />

Venizelos'un ziyareti Son Posta'ya şu şekilde yansıdı:<br />

"Son seneler zarfında bütün cihanda katedilen siyasi<br />

hadiselerin en önemlisi olacaktır." Venizelos'un ziyareti<br />

sırasında iki devlet arasında Uç anlaşma imzalandı.<br />

Evkaf Umum Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong> Belediyesi'nin vakıf<br />

malları ve istimlak konusundaki kanunsuz uygulamalarından<br />

şikayet etmektedir.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

14.70.10<br />

/105-38<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

AA; SP, 25<br />

Teşrinievvel<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

189.296.2.<br />

/22S22

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ekim Mahdut Mesuliyetli Şehir-<br />

Kasaba Zirai Kredi Kooperatifleri<br />

Esas Mukavelenamesi<br />

yayımlandı.<br />

29 Ekim "Cumhuriyet 8 yaşında:<br />

Cumhuriyet'in yıl dönümü<br />

kutlamaları yapıldı."<br />

30 Ekim Ordu Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atanma yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

30 Ekim Kayseri Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

30 Ekim Hudut ve Sahiller Umum<br />

Müdürlüğüne atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Ekim Hakkari Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü Dr. Zahit<br />

Bey'in diğer bir memuriyete<br />

atanması nedeniyle<br />

müstafi sayılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

30 Ekim İmtiyazlı demiryolları ile<br />

yabancı ülke ve şirketlerin<br />

malı olan makine ve<br />

vagonların Devlet Demiryolları<br />

İdaresi'nce satın<br />

alındığı.<br />

30 Ekim Türkiye-Yunanistan Arasında<br />

Dostluk, Bitaraflık,<br />

Uzlaşma ve Hakem<br />

Anlaşması imzalandı.<br />

30 Ekim Türkiye ile Yunanistan<br />

Arasında İkamet, Ticaret<br />

ve Seyrisefain Sözleşmesi<br />

imzalandı.<br />

30 Ekim Türkiye ile Yunanistan<br />

arasında Deniz Kuvvetlerinin<br />

Sınırlanması hakkında<br />

Protokol imzalandı.<br />

1 Kasım TBMM açıldı, Meclis Başkanlığına<br />

Kazım (Özalp)<br />

Paşa yeniden seçildi.<br />

Sözleşme, 1470 sayılı Zirai Kredi Kooperatifleri Kanununun<br />

ikinci maddesi gereğince düzenlenmiş ve<br />

İcra Vekilleri Heyetinin 25.7.1929 tarih ve 8235 sayılı<br />

kararnamesi ile onaylanmıştır.<br />

Kutlamalar kapsamında <strong>Ankara</strong>'da düzenlenen geçit<br />

törenini Yunan Başbakanı Venizelos, Yunan Dışişleri<br />

Bakanı Mihalakopulos ve Macar Başbakanı<br />

Bethlen de misafir olarak izledi.<br />

Ordu Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne sınıfı<br />

ve maaşı hazin olan 55 lira asli maaşla Sivas Sıhhat<br />

ve İçtimai Muavenet Müdürü Dr. Tahsin Bey atanmıştır.<br />

Kayseri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Vezirköprü Hükümet Tabibi Dr. Mazhar Bey üçüncü<br />

sınıf olarak 45 lira maaşla terfian atanmıştır.<br />

Hudut ve Sahiller Umum Müdürlüğüne, Hudut ve<br />

Sahiller Umum Müdürlüğü Mütehassısı ve Umum<br />

Müdür Vekili Dr. Osman İsmet Bey üçüncü derece<br />

olarak 100 lira maaşla atanmıştır.<br />

22 Şubat 1931 tarih ve 1752 sayılı Kanun,<br />

RG:28.2.1931, 1735.<br />

5 Mart 1931 tarih ve 1758 sayılı Kanun ve RG:<br />

15.3.1931, 1748. Sözleşme, 17 Mart 1964 tarih ve<br />

6/2806 sayılı Kararname ile feshedildi. RG:<br />

17.3.1964, 11658<br />

Gazi, senelik nutkunda, yeni fikirlerin teşekkülü ve<br />

Belediye seçimleri dolayısıyla yaşanan deneyden<br />

Cumhuriyetin geleceği ve gelişmesi adına yararlanılması<br />

gerektiğini söyledi. Nutuk, 2 Kasım 1930 tarih<br />

ve 1636 sayılı RG'de yayımlandı.<br />

RG<br />

KAG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

152.76..8.<br />

TAR, s.<br />

22.<br />

TAR, s.<br />

79.<br />

ST, s.326;<br />

Düstur 3.<br />

Tertip, Cilt<br />

12.<br />

C, 1<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

1930 Yılı209

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Kasım Gölbaşı-Doğanşehir<br />

demiryolu hattı işletmeye<br />

açıldı.<br />

1 Kasım Muğla ve Tekirdağ vilayetleri<br />

Evkaf Müdürlüklerine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Kasım İki kaymakamın becayişine<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

1 Kasım Aksaray Vilayeti Tapu<br />

Müdürlüğüne atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Kasım Hakkari vilayeti Tapu Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

2 Kasım Son Posta Gazetesi'nin çimento<br />

sektörü ile ilgili haberi:<br />

"18 liraya mal olan<br />

çimentoyu niçin 26 liraya<br />

alıyoruz?"<br />

2 Kasım Yeni Hıfzısıhha Kanunu<br />

gereğince, hukuken altı veya<br />

daha fazla çocuk yetiştiren<br />

analara paralı mükafat<br />

verilmesine karar verildi.<br />

2 Kasım Temyiz Mahkemesi Azalığına<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

2 Kasım Muş Vilayeti Tapu Müdürlüğü<br />

ile Tapu ve Kadastro<br />

Müfettiş Muavinliğine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Kasım Adana Maarif Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Kasım Gayri Mahdut Mesuliyetti<br />

Şehir-Kasaba Zirai Kredi<br />

Kooperatifleri Esas Mukavelenamesi<br />

yayımlandı.<br />

3 Kasım Vilayetler belediye başkanlıklarına<br />

seçilen kişiler<br />

hakkında valilerin değer-<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Muğla vilayeti Evkaf Müdüriyetine 3000 kuruş ma- RG<br />

aşla Müdüriyeti Umumiye Tetkik memurlarından<br />

Hüseyin Avni Bey, Tekirdağ Evkaf Müdürlüğüne ise<br />

2000 kuruş maaşla Çorum Evkaf Başkatibi Şahap<br />

Bey terfian atanmışlardır.<br />

Kararname, Şarköy kaymakamı Şükrü ve Konya<br />

Ereğlisi kaymakamı Sami Beylerin muvafakatları ile<br />

bilaharcirah becayişlerine ilişkindir.<br />

Münhal olan Aksaray Vilayeti Tapu Müdürlüğüne 22<br />

lira maaşla Şebinkarahisar Tapu müdürü Ömer Lütfi<br />

Bey atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Hakkari vilayeti Tapu Müdürlüğüne<br />

22 lira maaşla Müdüriyet intihapnamesini haiz Kiği<br />

kazası Tapu memuru Hamdi Bey atanmıştır.<br />

1930 yılı itibariyle Eskihisar, <strong>Ankara</strong>, Zeytinbumu,<br />

Bakırköy ve Kartal'da olmak üzere toplam beş çimento<br />

fabrikası bulunuyordu.<br />

Bu kanun aile babalarını bu mükafatı veya onun yerine<br />

ihdas olunacak bir madalyayı alıp almamakta<br />

serbest bırakmaktadır.<br />

Açık bulunan Temyiz Mahkemesi Azalığı için Hakimler<br />

Kanunu'nun on beşinci maddesine göre Temyiz<br />

Umumi Heyetince yapılan intihap neticesinde<br />

çok rey kazananlardan İzmir Hukuk Reisi Ali Kemal<br />

Beyefendi atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Muş Vilayeti Tapu Müdürlüğüne 35<br />

lira maaşla Tapu ve Kadastro Müfettiş Muavinlerinden<br />

Sami, Tapu ve Kadastro Müfettiş Muavinliğine<br />

ise 30 lira maaşla Kadastro Müdürlüğü Tetkik memurlarından<br />

Muhlis Beyler atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Adana Maarif Müdürlüğüne 30 lira<br />

maaş asli ile Adana Felsefe Muallimi Enver Bey naklen<br />

atanmıştır.<br />

Sözleşme, 1470 sayılı Zirai Kredi Kooperatifleri Kanunu'nun<br />

ikinci maddesi gereğince düzenlenmiş ve<br />

İcra Vekilleri Heyetinin 25.7.1929 tarih ve 8235 sayılı<br />

kararnamesi ile onaylanmıştır.<br />

Bu belgede yirmi beş il valisinden gelen değerlendirme<br />

bulunmaktadır. Maraş, İçel, Mersin, Manisa,<br />

Afyonkarahisar, Edime ve Bilecik belediye başkanla-<br />

ATCTK<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 2<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

SP, 2<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

82.536..30/<br />

8430

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

lendirmesini içeren bir bilgi<br />

notu Dahiliye Vekaleti<br />

tarafından Başvekalet'e<br />

sunuldu.<br />

4 Kasım İstanbul'da yol parası<br />

vermeyip de amele-i<br />

mükellefel olarak bizzat<br />

çalışmak isteyen 20 bin<br />

kişi bulunduğu açıklandı.<br />

5 Kasım Van mektupçusu Şeref Bey<br />

hakkında Memurin Kanunu'nun<br />

muvakkat birinci<br />

maddesinin tatbikına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

5 Kasım Sivas, Trabzon, Artvin ve<br />

Amasya vilayetleri Mektupçuluklarına<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Kasım Onbir kaymakamın nakil<br />

ve atanmalarına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Kasım Tekaüt hakkını kazanmış<br />

bulunan Jandarma Miralayı<br />

23 Sami Bey'in talebi veçhile<br />

1683 sayılı Tekaüt<br />

Kanunu'nun üçüncü maddesinin<br />

(B) fıkrası gereğince<br />

tekaüdünün icrasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

5 Kasım Beşinci seyyar Jandarma<br />

Alayı kumandanı kaymakam<br />

337 Abdurrahman<br />

Bey'in emekliliğine ilişkin<br />

kararname onaylandı.<br />

5 Kasım Diyarbekir Jandarma Mıntıka<br />

Müfettişi Miralay 28<br />

Halil Rıfat Bey'in emekliliğine<br />

ilişkin kararname<br />

onaylandı.<br />

rı hakkında il valilerinin değerlendirmelerinin olumsuz<br />

olduğu görülmektedir.<br />

"Söz konusu 20 bin kişi 12'şer gün çalışacakları için<br />

Vilayet Nafıa Başmühendisliği tarafından çadır, kürek,<br />

kazma tedarik edilmişti. Bu 20 bin kişiden şimdiye<br />

kadar ancak 500 kişi müracaat etmiştir. Bu vaziyet<br />

karşısında başmühendislik bunları paraya çevirmek<br />

mecburiyetinde kalmıştır. Muayyen günlerde<br />

gelip çalışmayanlardan 10 lira olan yol parası % 50<br />

zam ile tahsili emval kanununa göre tahsil edilecektir.<br />

Haczedilecek emvali olmayanlar hapsolunacaklardır."<br />

Sivas mektupçuluğuna Trabzon mektupçusu Esat,<br />

Trabzon mektupçuluğuna Rize Mektupçusu Tacettin,<br />

Artvin mektupçuluğuna Sivas mektupçusu Hikmet,<br />

Amasya mektupçuluğuna Artvin mektupçusu Memduh<br />

Beyler naklen atanmıştır.<br />

Kararname kapsamında kaymakamları değişen ilçeler<br />

şunlardır: Dursunbey, Edremit, Kadirli, Zile, Oltu,<br />

Şarki Karaağaç, Akdağ, Gerede, Gercüş, Bakırköy<br />

ve Akşehir.<br />

Abdurrahman Bey, "alayını sevkü idarede kifayetsizliği,<br />

kulaklarındaki arıza nedeniyle sıhhat işleri dairesince<br />

verilen raporlar ve faal hizmete kabiliyetsizliği"<br />

gerekçesiyle 863 numaralı Terfii Kanunu'nun<br />

14. maddesine ve 1683 numaralı Tekaüt Kanunu'nun<br />

31. maddesine göre emekliliğe sevk edilmiştir.<br />

Halil Rıfat Bey, "faal hizmet kabiliyetini selbeden<br />

kulak ve devran anzaları"na ilişkin Sıhhat İşleri Dairesi'nce<br />

verilen rapor nedeniyle 863 numaralı Terfii<br />

Kanunu'nun 14. maddesine ve 1683 numaralı Tekaüt<br />

Kanunu'nun 31. maddesine göre emekliliğe sevk<br />

edilmiştir. 6.11.1930 tarih ve 1640 sayılı RG'de yayımlanan<br />

iki kararname ile <strong>Ankara</strong> müstakil jandarma<br />

tabur kumandan vekili kıdemli yüzbaşı 2647 Salih<br />

Efendi ile Çorum jandarma kıtası kumandanı<br />

kaymakam 279 Ömer Faruk Bey de aynı nedenlerle<br />

emekliliğe sevk edilmiştir.<br />

SP, 4<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı211

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Kasım Jandarma miralayı 185<br />

Ziya Bey'in 1683 numaralı<br />

TekaUt Kanunu'nun 3.<br />

maddesinin D fıkrasına<br />

tevfikan ve ihtiyat sınıfına<br />

naklen emekliliğe şevkine<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

6 Kasım <strong>Ankara</strong> Polis Müdüriyetine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

6 Kasım Serbest Fırka Başkanı,<br />

Gümüşhane Mebusu Fethi<br />

Bey'in belediye seçimlerinde<br />

yolsuzluk yapıldığı<br />

iddiasıyla verdiği gensoru<br />

önergesi BMM tarafından<br />

kabul edildi.<br />

7 Kasım Merkezi Adana olmak üzere<br />

elli sene müddet ve elli<br />

bin TL sermaye ile Adana<br />

Meadin İşletme TAŞ'ın<br />

esas mukavelenamesinin<br />

onaylanmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Kasım Mustafa Kemal, <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelen ABD İktisat Bakanlığı<br />

Müsteşarı Klayn ile<br />

görüştü.<br />

9 Kasım Çeşitli illerin belediye başkanlıklarına<br />

seçilen kişiler<br />

onaylandı.<br />

9 Kasım Sanayi ve Maadin Bankası'na<br />

bağlı fabrikaların imalat<br />

ve faaliyetlerinin gelişmesi<br />

için M. Bottin'in getirilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

9 Kasım 1525 sayılı Şose ve Köprüler<br />

Kanunu gereğince yol<br />

vergilerinden vekalet hissesi<br />

olarak alınan % 50<br />

ödeneğin sarfı için hazırlanan<br />

yönetmelik onaylandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Aynı tarihte Kıdemli yüzbaşı 1309 Mehmet Nail ve<br />

B. Mülazım 2540 Mustafa beylerin emekliliğine ilişkin<br />

bir kararname yayımlanmıştır.<br />

<strong>Ankara</strong> Polis Müdüriyetine <strong>Ankara</strong> Jandarma Müstakil<br />

Tabur Kumandanı, Mektebi Hukuk mezunlarından<br />

kıdemli yüzbaşı Salih Bey naklen atanmıştır.<br />

15 Kasım'da belediye seçimleri ile ilgili gensoru<br />

önergesi Mecliste görüşüldü ve görüşmeler sonunda<br />

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya güvenoyu aldı.<br />

Şirket, Avukat Zihni Bey ve rüfekası tarafından madencilikle<br />

iştigal eylemek amacıyla kurulmaktadır.<br />

Mr. Klayn, iki ülkenin daha sıkı bir ticaret ilişkisi geliştirebilmesi<br />

için neler yapılabileceğini tespit etmek<br />

amacıyla incelemelerde bulunmuştur.<br />

Dahiliye Vekili ile Reisicumhur arasındaki yazışmaya<br />

bir örnek: 'Trabzon Belediye reisliğine intihap<br />

olunan Temel Nücumi Bey'in memuriyetinin<br />

tastikına ait Kararname leffen takdim kılınmıştır"<br />

3.11.1930; Dahiliye Vekili. "Belediye Reisliğine<br />

Temel Nücumi Bey'in intihabı hakkında Trabzon Belediyesi<br />

meclisince ittihaz olunan karar Belediye Kanununun<br />

89. maddesine tevfikan tasvip olunmuştur.<br />

Bu kararname ahkamının icrasına Dahiliye Vekili<br />

memurdur." Reisi Cumhur, 9.11.1930.<br />

23 Mart 1930'da ise şekerkamışı ziraatine elverişli<br />

bölgelerde incelemeler yapmak üzere Fransa'dan<br />

Uzman Vikonte de Rochefort'un getirilmesi karan<br />

alınmıştı.<br />

RG<br />

RG<br />

GB; BCA:<br />

30.10/<br />

8.48.7/<br />

6753; ZC<br />

15.11.1930,<br />

5.İnikat,<br />

Cilt 22.<br />

RG<br />

KAG;<br />

SP, 4<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

59.34.3<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/15.72..19./<br />

130-36;<br />

BCA:30..1<br />

8.1.2/9.12..<br />

5/ 243-48.<br />

BCA:<br />

030.18/<br />

15.72.20

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Kasım Fox Film Şirketi, <strong>Ankara</strong><br />

Gazi Çiftliği'ni filme aldı.<br />

11 Kasım Maarif Vekaleti'nin, İlk ve<br />

Orta Tedrisat Muallimlerinin<br />

Terfi ve Tecziyeleri<br />

hakkındaki 1702 sayılı Kanunu'nun<br />

16. maddesi gereğince<br />

1.9.1930 tarihinde<br />

sene, ay, gün ve sicil itibariyle<br />

terfi eden orta tedrisat<br />

muallimlerinin isimleriyle<br />

kıdem cetvellerini gösteren<br />

genelgesi yayımlandı.<br />

12 Kasım Maraş, Manisa, Sivas,<br />

İsparta belediye başkanlıklarına<br />

seçilen Tevfik, Ali<br />

Rıza, Hikmet ve Hilmi'nin<br />

onaylanması.<br />

13 Kasım Ereğli havza-i<br />

fahmiyesinin Kandilli<br />

mevkiinde beş, Alacaağzı<br />

mevkiinde altı ve Kozlu<br />

mevkiinde altı olmak üzere<br />

toplam onyedi adet kömür<br />

ocağında Fatma Kamile<br />

hanıma ait hissenin Tokat<br />

mebusu Şevki Beye devredilmesine<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Kasım Amerikan The Sun Gazetesi'nde<br />

Türklüğe hakaret ile<br />

ilgili çıkan yazılar hakkında<br />

Hasan Çavuşoğlu'nun<br />

gönderdiği mektup.<br />

16 Kasım Serbest Cumhuriyet Fırkası,<br />

Fırka Merkez Heyetince<br />

feshedildi.<br />

16 Kasım Çeşitli yerlerin belediye<br />

başkanlıklarına seçilen<br />

kişiler onaylandı.<br />

Mustafa Kemal, Fox Film Şirketi tarafından <strong>Ankara</strong><br />

Gazi Çiftliği'nin filme alınması nedeniyle Amerikan<br />

halkına hitaben bir konuşma yaptı: "...Türk milleti<br />

tabiatı gereği demokrattır...Esas hamuru demokrasi<br />

olan Türk milleti, demokrasinin kendisi olduğunu ispat<br />

etmiş olan Amerikalılara derin ve kuvvetli bir<br />

dostluk hisseder. Ümit ederim ki bu gözlem, iki millet<br />

arasındaki dostluğu kökleştirecektir. Yalnız bu<br />

kadarla kalmayacaktır, belki bütün insanlığı birbirini<br />

sevmeye ve müşterek sevgiye mani olan mazi hurafelerini<br />

silmeye, dünyayı barış ve huzur alanına sokmaya<br />

vesile olacaktır."<br />

Fethi (Okyar) Bey, 16 Kasım'da SCF'nin kendisini<br />

feshettiğine dair beyannameyi Mustafa Kemal'e sundu.<br />

SCF mebusları, Ahmet Ağaoğlu dışında tekrar<br />

Halk Fırkası'na alındı.<br />

Belediye Kanunu'nun 89. maddesine göre, belediye<br />

başkanları, belediye meclisi içinden veya bu kanuna<br />

göre seçilme hakkına sahip olan hemşehriler içinden<br />

veya dışından dört sene için, gizli oy ile üye sayısı<br />

KAG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

59.34..14.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

267.801..9/<br />

4408<br />

C, 17<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

59.35..2.<br />

1930 Yılı213

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Kasım 17.6.1930 tarih ve 1522<br />

sayılı RG'de yayımlanan<br />

Dahili İstihlak Vergisi<br />

hakkındaki 1718 sayılı Kanunun<br />

suveri tatbikiyesine<br />

dair talimatname yayımlandı.<br />

17 Kasım Öğretmen maaşlannı zamanında<br />

vermeyen illere<br />

%10 lardan 80 000 liraya<br />

kadar ödeme yapılması kararlaştırıldı.<br />

17 Kasım Mustafa Kemal, Kasım'dan<br />

Mart ayına kadar sürecek<br />

olan yurt gezisine çıktı.<br />

17 Kasım İllerin iskan işlerinde görevlendirilecek<br />

memurlara<br />

ait kadrolar onaylandı.<br />

17 Kasım Ordu Belediyesi'nin elektrik<br />

şirketi ile yaptığı sözleşme<br />

gereğince şirket emrine<br />

vereceği 9.254 Amerikan<br />

dolarının ödenmesine<br />

izin verildi.<br />

17 Kasım Maliye Vekaleti İstatistik<br />

Şubesi, İstatistik Umum<br />

Müdürlüğü'ne bağlandı.<br />

17 Kasım <strong>Ankara</strong> Belediyesi zabıta<br />

görevlerinin, polis tarafından<br />

yürütülmesine devam<br />

edilmesi kararı alındı.<br />

17 Kasım Ütük köyü halkı, arazilerinin<br />

azlığı sebebiyle Kızıl<br />

köyüne nakledildi.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

toplamının çoğunluğu tarafından seçilmektedir. Belediye<br />

başkanı seçimi, il merkezi olmayan yerlerde<br />

valinin onayı, il merkezlerinde ise Dahiliye Vekili'nin<br />

yazısı ve Cumhurbaşkanının onayı ile kesinleşmektedir.<br />

Mustafa Kemal yurt gezisinin 6 Aralığa kadar sürecek<br />

birinci devresine <strong>Ankara</strong>'dan Kayseri'ye geçerek<br />

başladı, ardından Sivas, Tokat, Turhal, Amasya,<br />

Samsun, Çarşamba, Trabzon ve İstanbul vilayetlerini<br />

gezdi. İstanbul'dan Kırklareli, Edime, Alpullu, Çorlu'ya<br />

geçerek 19 Aralık-25 Aralık tarihleri arasında<br />

Trakya'yı gezdi. Geziye İçişleri Bakanı Şükrü (Kaya)<br />

ile bazı milletvekilleri ve her bakanlıktan bir müfettiş<br />

katılmıştı. İstanbul Liman Şirketi Müdürü Ahmet<br />

Hamdi Başar da geziye iktisat uzmanı olarak katılmıştır.<br />

Atatürk'ün seyahat notları BCA'da bulunmaktadır.<br />

Düzenlemeye ilişkin 10223 sayılı kararname<br />

24.12.1930 tarih ve 1681 sayılı RG'de yayımlandı.<br />

Belediye Kanunu ile ilga olunan <strong>Ankara</strong> Şehremaneti<br />

Kanunu gereğince polis tarafından idare edilmekte<br />

olan ve olumlu sonuçlar veren belediye zabıtası görevlerinin,<br />

1580 sayılı Belediye Kanunu'nun 109.<br />

maddesi gereğince yine polis tarafından yürütülmesi<br />

kararlaştırıldı. Karar, 21.12.1930 tarih ve 1678 sayılı<br />

RG'de yayımlanmıştır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

15.73.14<br />

ATCTK;<br />

BCA:<br />

490.01/<br />

34.142.1<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.74.18<br />

/145-81<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.75.6<br />

/105-42<br />

BCA:<br />

030.18<br />

/I5.75.7<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

15.76..5.<br />

BCA:<br />

30.1.8.1.2/<br />

15.76.6<br />

/81-1

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Kasım Tapu ve Kadastro Müdürlüğü'nıln,<br />

Ziraat Bankasının<br />

talebi veçhile icradan<br />

tebligat olmadıkça haciz<br />

verilmemesi hakkındaki<br />

tamimi yayımlandı.<br />

19 Kasım Tapu ve Kadastro Müdürlüğü'nün,<br />

mal ortaklığının<br />

sureti tesciline dair tamimi<br />

yayımlandı.<br />

20 Kasım Türkiye Himaye-i Eşcar<br />

Cemiyeti Umumi Merkezi<br />

tarafından tanzim olunan<br />

Ağaç Bayramı Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

20 Kasım Emniyet İşleri Umum<br />

Müdürlüğü Dördüncü Şube<br />

Müdüriyetine atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

20 Kasım Emniyet İşleri Umum Müdürlüğünde<br />

münhal Beşinci<br />

Teknik Şubesi Müdüriyetine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

20 Kasım İstanbul Polis Müdüriyeti<br />

İkinci Şube Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

20 Kasım Kayseri, Şebinkarahisar,<br />

Afyonkarahisar vilayetleri<br />

Tapu Müdürlüklerine atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Kasım Çeşitli jandarma subaylarının<br />

emekliliğe şevkine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

22 Kasım Hakkari Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

Tamim, Medeni Kanunu'nun 211-236 ıncı maddeleri<br />

hükümlerine göre umumi, mahdut ve evlendikten<br />

sonra iktisap olunacak mallara şamil olmak üzere üç<br />

şekilde kurulabilen mal ortaklığı rejimine ilişkindir.<br />

Himaye-i Eşcar Cemiyeti şubeleri tarafından ağaçların<br />

çoğalması, dikilmesi, korunması ve ağaç sevgisinin<br />

uyandınlması amacıyla her yıl düzenlenecek<br />

ağaç bayramlarına ilişkindir.<br />

Müdüriyete Mektebi Mülkiye mezunlarından Savur<br />

kaymakamı Osman Bey naklen atanmıştır.<br />

Müdüriyete Erkanı Harbiye Mektebinden mezun<br />

Gönen kaymakamı Necmettin Bey naklen atanmıştır.<br />

Münhal bulunan İstanbul Polis Müdüriyeti ikinci şube<br />

Müdürlüğüne muavinliğinde bulunan Mektebi<br />

Mülkiye mezunlarından Ata Bey, kadro maaşile<br />

atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Kayseri Vilayeti Tapu Müdürlüğüne<br />

25 lira maaşla Aksaray Tapu Müdürü Şükrü Bey,<br />

münhal bulunan Şebinkarahisar Vilayeti Tapu Müdürlüğüne<br />

22 lira maaşla sabık Siirt Tapu Müdürü<br />

Haydar Bey ve münhal bulunan Afyonkarahisar Vilayeti<br />

Tapu Müdürlüğüne 30 lira maaşla Kırklareli<br />

Tapu Müdürü Rahmi Bey atanmıştır.<br />

Umum Jandarma Kumandan Muavini Miralay Raşit<br />

Bey, sekizinci seyyar jandarma alay kumandanı<br />

kaymakam 355 Nail Bey ile Bursa Jandarma kıtası<br />

zabitlerinden Yüzbaşı 1019 İsmail Efendi, 1683 sayılı<br />

Tekaüt Kanununun 31. maddesine göre emekliliğe<br />

sevk edilmiştir. Emekliliğe sevk kararları, Milli Müdafaa<br />

Vekaleti Sıhhat İşleri Dairesince verilen sağlık<br />

raporlarına dayanmaktadır.<br />

Hakkari Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Ordu vilayeti merkez hükümet tabibi Dr. İbrahim<br />

Namık Bey, Memurin Kanunu'nun 37 inci maddesine<br />

tevfikan ve terfian üçüncü sınıf olarak 45 lira maaşla<br />

atanmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı215

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Kasım Mustafa Kemal 17 Kasım<br />

1930 tarihinde başladığı<br />

yurt gezisi kapsamında<br />

Samsun'a geldi.<br />

23 Kasım Çeşitli jandarma subaylarının<br />

emekliliğe şevkine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Kasım Ömer Fevzi tarafından<br />

Paris'te çıkarılan Herberi<br />

İnkılap Gazetesi'nin ülkeye<br />

sokulması yasaklandı.<br />

23 Kasım Mardin'in bazı ilçe belediye<br />

başkanlıkları kaymakamlıklar<br />

sorumluluğuna<br />

verildi.<br />

23 Kasım Orman amenajman grupları<br />

ile amenajman işlerinde<br />

çalışacak fen memurlarına<br />

ait kadro onaylandı.<br />

23 Kasım Sanayi kuruluşlarının<br />

korunması için bütçeye<br />

prim ödeneği koyulması<br />

kararlaştırıldı.<br />

24 Kasım Milli Talim ve Terbiye<br />

Heyeti Reisliğine atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Mustafa Kemal'in Samsun gezisinden sonra, Umumi<br />

Katibi'ne söylediği şu sözler, cumhuriyetin kuruluşundan<br />

altı yedi yıl sonra ülkenin durumunu yansıtmaktadır:<br />

"Bunalıyorum çocuk, büyük bir ısdırap<br />

içinde bunalıyorum. Görüyorsun ya, her gittiğimiz<br />

yerde mütemadiyen dert, şikayet dinliyoruz. Her taraf<br />

derin bir yokluk, maddi manevi perişanlık içinde.<br />

Ferahlatıcı çok az şeye rastlıyoruz. Memleketin hakiki<br />

durumu ne yazık ki bu."<br />

İzmir Jandarma Kıtasından Yüzbaşı 3062 Şükrü<br />

Efendi, İstanbul Jandarma İmalathanesinde Müstahdem<br />

sınıf 6 Hesap Memuru 1954 İ. Hakkı Efendi, İstanbul<br />

Jandarma mıntaka İkinci Müfettişi kaymakam<br />

298 Remzi Bey ve Umum Jandarma Kumandanlığı<br />

ikinci şube Mülhakı Birinci mülazım 2921 Kemal<br />

Efendi, 1683 sayılı Tekaüt Kanununun 31. maddesine<br />

göre emekliliğe sevk edilmiştir. Emekliliğe sevk<br />

kararları, Milli Müdafaa Vekaleti Sıhhat İşleri Dairesince<br />

verilen sağlık raporlarına dayanmaktadır.<br />

Gazete, cumhuriyet hükümeti aleyhindeki yayınları<br />

nedeniyle yasaklanmıştır.<br />

Belediye Kanunu'nun 94. maddesinin B, D, V fıkraları<br />

gereğince alınan karar, Mardin'in Nusaybin, Gerze,<br />

Midyat, Savor, Koçhisar, Derik ve Gercüş kazalarını<br />

kapsamaktadır. Belediye Kanunu'nun 94. maddesi,<br />

Bakanlar Kurulu'nca gerek görülecek yerlerde belediye<br />

başkanlarının il merkezlerinde Dahiliye Vekaleti,<br />

il merkezleri dışında ise bağlı olunan valiler tarafından<br />

atanabileceğini düzenlemektedir. Aynı<br />

maddede, bu gibi yerlerde belediye başkanlığı görevinin,<br />

Dahiliye Vekaleti'nin teklifi ve Cumhurbaşkanının<br />

onayı ile vali ve kaymakamlıklar sorumluluğuna<br />

bırakılabileceği de belirtilmektedir. 10274 sayılı<br />

karar, 24.12.1930 tarih ve 1681 sayılı RG'de yayımlanmıştır.<br />

22.12.1930 tarihinde ise Çuçak ve Cehennemdere<br />

Ormanları'nda çalıştırılacak fen memurlarına ait kadro<br />

onaylandı.<br />

Teşviki Sanayi Kanunu gereğince, sanayi kuruluşlarının<br />

korunması için, prim karşılığı olarak verilen<br />

Sanayi ve Maadin Bankası tahvilleri yerine, bütçeye<br />

1 milyon lira koyulması kararlaştırılmıştır.<br />

Münhal bulunan Milli Talim ve Terbiye Heyeti Reisliğine<br />

125 lira maaşla azasından İhsan Bey ve bundan<br />

inhilal eden azalığa da 90 lira maaşla sabık<br />

Yüksek Tedrisat Müdürü Umumisi Rüştü Bey atanmıştır.<br />

KAG,<br />

İA-I,<br />

s. 379.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.76.15<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.77.18;<br />

ZC<br />

31.3.1930,<br />

42.1nikat,<br />

Cilt 18.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.77.19;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

16.81.4/<br />

250-43<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.79.15<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Kasım Diyarbekir Bankası TAŞ'ın<br />

esas mukavelenamesinin<br />

ve sermayenin yüzde onunun<br />

tedarik olunduğunu<br />

gösteren Banka mektubunun<br />

onaylanmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

28 Kasım Devlet Şurası bazı yerlerde<br />

belediye seçimlerinde yolsuzluk<br />

yapıldığı şeklindeki<br />

şikayetleri haklı bularak,<br />

bazı şehir ve kasabalarda<br />

seçimlerin feshedilmesine<br />

karar verdi.<br />

29 Kasım 1930 Senesi Bütçesinde<br />

Münakale Yapılması hakkında<br />

1728 sayılı Kanün<br />

yayımlandı.<br />

29 Kasım "Hopa'da öğretmenler dört<br />

aydır maaş alamadılar."<br />

30 Kasım Hakkında mülkiye müfettişleri<br />

tarafından tahkikat<br />

yürütülmekte olan Samsun<br />

valisi Kazım, tahkikatın selameti<br />

için Bakanlık emrine<br />

alınarak yerine Çarşamba<br />

Kaymakamı Mazhar<br />

Bey'in vekalet etmesi kararlaştırıldı.<br />

30 Kasım Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaletinin Umumi<br />

Hıfzısıhha Kanunu'nun<br />

tatbikına dair 6, 9 ve 10<br />

sayılı tamimleri yayımlandı.<br />

1 Aralık Çeşitli jandarma subaylarının<br />

emekliliğe şevkine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Aralık 819 sayılı Kanuna göre<br />

öğretmen okullarına yardım<br />

için verilmesi icabeden<br />

% 10 1ar hakkında yazılan<br />

yazılara cevap vermeyen<br />

valilerin Başvekalet<br />

Muamelat Müdürlüğü'nce<br />

dikkatleri çekildi.<br />

Şirket, Diyarbekir'de Türk Ocağı Müfettişi Hasan<br />

Raşit Bey ve rüfekası (arkadaşları) tarafından bankacılıkla<br />

iştigal eylemek amacıyla merkezi Diyarbekir<br />

olmak üzere otuz sene müddet ve yetmişbeş bin TL<br />

sermaye ile kurulmaktadır.<br />

Seçimleri feshedilen belediyelerin çoğunluğu haklarında<br />

şikayet yapılmış olanlardır.<br />

Kanun, Milli Müdafaa Vekaleti ile Harita Umum<br />

Müdürlüğü bütçelerinde değişiklik öngörmektedir.<br />

10283 sayılı kararname, 25.12.1930 tarih ve 1682<br />

sayılı RG'de yayımlanmıştır.<br />

Beşinci seyyar Jandarma Alayı zabitlerinden birinci<br />

mülazım 3342 Lütfı Efendi, Beşinci seyyar Jandarma<br />

Alayı zabitlerinden Yüzbaşı 2028 Süleyman Efendi,<br />

Dördüncü seyyar Jandarma Alayı zabitlerinden birinci<br />

mülazim 3399 İbrahim Efendi, İzmir Jandarma<br />

Mektebinden kıdemli yüzbaşı 1635 Mazhar Efendi,<br />

Bursa Jandarma Kumandanı kaymakam 276 Tevfik<br />

Bey ile Mardin Jandarma kıtası birinci sınıf hesap<br />

memuru 1840 Ömer Lütfi Efendi, Milli Müdafaa<br />

Vekaleti Sıhhat İşleri Dairesi'nce verilen sağlık raporlarına<br />

dayanarak emekliliğe sevk edilmiştir.<br />

Kars, Diyarbakır, Malatya, Burdur, Tokat, Cebelibereket<br />

ve Elaziz valilerine "Bundan sonra bu gibi hallere<br />

mahal bırakılmaması lüzumunun temini ve yazılan<br />

tahriratlar cevabının Maarif Vekaleti'ne bildirilmesi<br />

beyan olunur" sözleriyle sonlanan birer yazı<br />

gönderildi.<br />

RG<br />

SP, 29<br />

Teşrinisani<br />

1930<br />

RG<br />

K, 29<br />

Terinisani<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

64.432.. 12.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

142.16.16<br />

/13916<br />

1930 Yılı217

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Aralık Kırklareli vilayetinde tam<br />

teşekküllü 12 nahiye<br />

kuruldu.<br />

1 Aralık Duyunu Umumiye binası<br />

Hükümet'e teslim edildi.<br />

2 Aralık Jandarma sınıfından 7 Binbaşı,<br />

15 Yüzbaşı, 25 Birinci<br />

Mülazım, 4 Mülazım ile<br />

4 Hesap Memurunun<br />

emekliliğe şevklerine ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

3 Aralık Fox Film Şirketi tarafından<br />

<strong>Ankara</strong> Gazi Çiftliği'nde<br />

çekilen ve Mustafa Kemal-<br />

'in de Amerikan milletine<br />

demecini içeren film,<br />

Elhamra Sineması'nda gösterildi.<br />

3 Aralık Halk Dostu Gazetesi yayımlanmaya<br />

başladı.<br />

4 Aralık Gümüşhane Mebusu Ali<br />

Fethi Bey'in sözlü sorusuna<br />

Başvekil İsmet Paşa cevap<br />

verdi.<br />

4 Aralık Çeşitli illerin belediye başkanlıklarına<br />

seçilen kişilerin<br />

onaylanmasına ilişkin<br />

9.11.1930 tarihli kararnameler<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Bu tarihe kadar, bütün vilayetler genelinde tam teşekküllü<br />

olarak kurulması planlanan nahiyeler için<br />

ayrılan tahsisat ile üç yıldır 215 nahiye kurulmuştur.<br />

"Bu teşkilat köylerin idari ve inzibati yönetiminde ve<br />

köylülerin hükümetle ilgili işlerinin kendilerine en<br />

yakın nahiye merkezlerinde hızla ve güvenle görülmesinde<br />

önemli faydalar sağlamaktadır. Ayrıca köylü<br />

fazla zaman kaybı ve uzak merkezlere gidip gelmek<br />

zahmetinden kurtulmaktadır."<br />

Bina 1933'de İstanbul Erkek Lisesi'ne verildi. Binanın<br />

Hükümet'e teslimi 9 Nisan 1930 tarihinde 9098<br />

sayılı BKK ile ertelenmişti.<br />

Jandarma sınıfından 7 Binbaşı, 15 Yüzbaşı, 25 Birinci<br />

Mülazım, 4 Mülazım ile 4 Hesap Memuru, 1683<br />

sayılı Tekaüt Kanunu'nun 3. maddesinin D fıkrasına<br />

tevfikan ve sınıfı ihtiyata naklen emekliliğe sevk<br />

edilmiştir. Kararnamenin icrasına Dahiliye Vekili<br />

memurdur.<br />

Filmi Mustafa Kemal de izledi.<br />

Trabzon Milletvekili Nebizade Hamdi'nin çıkardığı<br />

gazete, kendini "sol milliyetçi" olarak tanımlamaktadır.<br />

Yayın politikasına bakıldığında, yolsuzlukların<br />

eleştirildiği, tek dereceli seçim sisteminin savunulduğu,<br />

Osmanlı borçlarının ödenmemesi ve moratoryum<br />

ilan edilmesinin istendiği görülmektedir. Adliye<br />

Vekili Mahmut Esat Bozkurt'un 13-14 Aralık tarihlerinde<br />

yayımlanan "Hırsızlar Teslim Olunuz" başlıklı<br />

iki yazısı büyük yankı uyandırmıştır.<br />

Soru, Adana eski Belediye Başkanı ve üyelerinin irtikap<br />

ve irtişa (rüşvet) maddesinden suçlu oldukları<br />

halde mahkemeye sevk edilmemeleri konusuna ilişkindir.<br />

İllere göre belediye reislerinin isimleri şöyledir: İzmir<br />

(Sezai Bey), Kayseri (Necmettin Bey), Yozgat<br />

(Yusuf Bey), Trabzon (Temel Nücumi Bey),<br />

Afyonkarahisar (Hüseyin Bey), Aksaray (Hadi Bey),<br />

Antalya (Hüsnü Bey), Bilecik (Ali Vehbi Bey), Bursa<br />

(Nazifi Şerif Bey), Çankırı (Sait Bey), Denizli<br />

(Mustafa Naili Bey), Eskişehir (Kamil Bey), Mersin<br />

(Mithat Bey), Ordu (Rifat Bey), Siirt (Hacı Hamza<br />

Bey), Kırşehir (Rıza Bey), Kütahya (Etem Bey), Malatya<br />

(Mustafa Bey).<br />

BCA:<br />

30..11.1./<br />

59.35..12;<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

58.28.3;<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

57.24.9<br />

AA;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

9.19.9/<br />

132-88<br />

(9.4.1930,<br />

9098)<br />

RG<br />

KAG<br />

TPDCHP,<br />

s. 318.<br />

ZC<br />

4.12.1930,<br />

10. İnikat,<br />

Cilt 23.<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Aralık Yeni Belediye Kanunu'nun<br />

163. maddesine Tevfikan<br />

Tanzim Olunan Müzayede,<br />

Münakaşa ve İhaleler Hakkında<br />

10198 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

8 Aralık Adana'da "Ahali Cumhuriyet<br />

Fırkası" tarafından çıkarılmakta<br />

olan gazetenin<br />

sorumlu müdürü tutuklandı.<br />

9 Aralık Son Posta Gazetesi'nde yer<br />

alan habere göre Trabzon'da<br />

öğretmenler Ağustos-<br />

Aralık ayları arasında maaş<br />

alamadılar.<br />

9 Aralık 10012 sayılı Tapu Sicili<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

9 Aralık Nüfiıs İşleri Umum Müdürlüğü<br />

Muavinlik ve çeşitli<br />

Şube Müdürlüklerine<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

9 Aralık İçel, Edime, Zonguldak,<br />

Gaziantep belediye başkanlıklarına<br />

seçilen Sami Rıza,<br />

Ekrem, Hayri ve Mehmet<br />

Ali'nin onaylanması.<br />

9 Aralık Altı kaymakamın atanmasına<br />

ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Aralık Çeşitli illerin belediye başkanlıklarına<br />

seçilen kişilerin<br />

onaylanmasına ilişkin<br />

9/12/16 Kasım 1930 tarihli<br />

kararnameler yayımlandı.<br />

Belediyelerce Yapılacak Müzayede ve Münakaşa ve<br />

İhaleler hakkındaki tüzük, Dahiliye Vekaletince teklif<br />

edilmiş ve Şurayı Devlet Heyeti Umumiyesi'nce<br />

değiştirilerek hazırlanmıştır.<br />

Gazetenin sorumlu müdürü, "halkı askerlikten soğutmak,<br />

Reisi Cumhur hazretleri hakkında gıyaben<br />

tefevvühatta bulunmak, halkı esassız haber yayınlarıyla<br />

kışkırtmak" nedeniyle tutuklandı. Son Posta, bu<br />

fırkanın Adana'da hoş görülmediğini, taraftarının olmadığını,<br />

gazetesini de okuyanın henüz hiç görülmediğini<br />

yazdı.<br />

Öğretmen maaşlarının ödenmemesine ilişkin olarak<br />

Mustafa Kemal'e ulaşan şikayetler yerinden soruldu.<br />

Trabzon'dan alınan cevapta, vilayette maaşların peşin<br />

ve düzenli olarak ödendiği belirtildi.<br />

Düzenleme, gayrimenkul malların tescili, ipotekli<br />

borç-irat senetleri ve gayrimenkul karşılık gösterilerek<br />

çıkanlan senetler, kıymet takdiri, rayiç kıymetinin<br />

takdiri, tadiller, terkinler ve sentlerin iptali, şerhler,<br />

beyanlar, gayrimenkul rehin kayıtlanna ait mülahazat,<br />

gayrimenkullerin taksimi ve birleştirilmesi gibi<br />

konulara ilişkindir.<br />

Münhal bulunan Nüfus İşleri Umum Müdürlüğü Muavinlik<br />

ve Birinci Şube Müdürlüğüne İkinci Şube<br />

Müdürü Ramiz, İkinci Şube Müdürlüğüne Üçüncü<br />

Şube Müdürü Hilmi, Üçüncü Şube Müdürlüğüne<br />

mülga İskan Muhacirin Şubesi Müdürlüğünden açıkta<br />

bulunan Sabri Beyler atanmıştır.<br />

Of kaymakamlığına Refahiye kaymakamı Zeki, Refahiye<br />

kaymakamlığına Hilvan kaymakamı Nesip,<br />

Daday kaymakamlığına Şark müddetini ikmal eden<br />

Suşehir kaymakamı Zeki, Suşehir kaymakamlığına<br />

Plümür kaymakamı Ahmet, Koçhisar kaymakamlığına<br />

Uşak kaymakamı Kazım, Uşak kaymakamlığına<br />

sabık kaymakamlardan Mithat Kemal beyler atanmıştır.<br />

İllere göre belediye reislerinin isimleri şöyledir:<br />

Kırklareli (Şevket Bey), İsparta (Hilmi Bey), Maraş<br />

(Tevfık Bey), Manisa (Ali Rıza Bey), Sivas (Hikmet<br />

Bey), Urfa (Celal Bey), Tokat (Şevki Bey), Tekirdağ<br />

(Ekrem Bey), Samsun (Ahmet Bey), Rize( Hakkı<br />

Bey), Niğde (Mustafa Bey), Mardin (Yahya Bey),<br />

Gümüşhane (Süleyman Bey), Şebinkarahisar (Rüştü<br />

BULMAÇ;<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

15.74.2<br />

9 Kanunuevvel<br />

1930<br />

SP, 9<br />

Kanunuevvel<br />

1930;<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

64.432.13<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

60.36.. 11.<br />

RG<br />

RG<br />

1930 Yılı219

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Aralık Gümüşhane Mebusu Ali<br />

Fethi Bey, "açlık ve sefalet<br />

içinde kalan İzmir civarındaki<br />

köylüler" hakkında<br />

bazı gazetelerin yayınlarına<br />

dair Başvekalete sözlü soru<br />

önergesi verdi.<br />

12 Aralık Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Haftası başladı.<br />

13 Aralık Türkiye ile İsviçre arasında<br />

"Ticaret ve İkamet Anlaşması"<br />

imzalandı.<br />

14 Aralık Maaşlarını alamayan<br />

öğretmenlerin şikayeti üzerine,<br />

kısa zamanda ödeme<br />

yapılmasına dair tebliğ<br />

çıkarıldı.<br />

14 Aralık Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti'nin beş yıllık<br />

faaliyet raporu ve istatistikleri<br />

açıklandı.<br />

15 Aralık Tababet ve Şuabatı Sanatlarının<br />

Tarzı İcrasına Dair<br />

11 Nisan 1928 tarih ve<br />

1219 numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1729 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Bey), Konya (Şevket Bey), Kocaeli (Kemal Bey),<br />

Kastamonu (Hilmi Bey), Kars (Kenan Bey), Giresun<br />

(Hasan Tahsin Bey), Erzurum (Seyfullah Bey), Erzincan<br />

(Hakkı Bey), Elaziz (Htlrrem Bey),<br />

Diyarbekir (Gafur Bey), Çorum (Veli Bey), Çanakkale<br />

(Nazım Bey), Amasya (Hilmi Bey), Adana<br />

(Turhan Bey), Cebelibereket (Ferit Bey), Bolu (Vasıf<br />

Bey), Balıkesir (Nuri Bey), Artvin (Kaydi Bey).<br />

Başvekil İsmet Bey, 20 Aralık tarihinde verdiği cevapta,<br />

İzmir'de bir inceleme heyeti kurulduğunu, heyetin<br />

Değirmendere nahiyesinin Ahmet Beyli köyünde<br />

en yoksul sayılan aileler arasında inceleme<br />

yaptığını ve bunun sonucunda Ahmet Beyli köyünde<br />

yoksul ailelerin ahlat ve otla beslendiğine dair bir<br />

bilgiye rastlanmadığını söylemiştir.<br />

"Vatandaş bu hafta şunları yap: Bu hafta bütün yiyeceğini,<br />

içeceğini, giyeceğini yerli malından al; bu suretle<br />

yerli mallarını tanıyacaksın; yerli malı kullanmak<br />

sende bir itiyat haline girecek ve artık daima<br />

yerli malı kullanacaksın; aynı zamanda tacirlerde senin<br />

yerli malına karşı rağbetini görerek hep yerli malı<br />

getirtecekler; eğer yerli malından bir şikayetin varsa<br />

derhal bize bildirmeyi unutma!" "Vatandaş para biriktir!<br />

5 milyon kişi günde 5 kuruş biriktirirse, senede<br />

90 milyar lira toplanır. Ve işte milli sermaye böyle<br />

vücut bulur."<br />

26 Mart 1931 tarih ve 1793 sayılı Kanun,<br />

RG.5.4.1931, 1766.<br />

Bu raporda hastanelerin "muvazenei umumi - hususi<br />

idare - belediye - vakıf - şahıs - ecnebi - şirket ve<br />

cemaat hastaneleri" şeklinde ayrıldığı görülmektedir.<br />

Ülke genelinde 17 umumi, 69 hususi idare, 23 belediye,<br />

37 vakıf, 15 ecnebi, 3 şirket ve 5 adet de cemaat<br />

hastanesi bulunmaktadır. Raporda, bu hastanelere<br />

ait yatak ve dispanser sayısı ile Leyli Tıp Talebe<br />

Yurdu, Leyli Ebe Talebe Yurdu ile Sağır, Körler ve<br />

Dilsizler Müessesesinin kadrosu gösterilmektedir.<br />

Muvazenei Umumi Hastanelerinde (numune, ruh ve<br />

akıl hastalıkları, çocuk hastaneleri ile doğum ve çocuk<br />

bakımevleri) yataklar "ücretli" ve "meccani" olarak<br />

ayrılmaktadır.<br />

ZC<br />

11.12.1930,<br />

12. İnikat<br />

ve<br />

20.12.1930,<br />

14. İnikat,<br />

Cilt 23.<br />

C, 12<br />

Kanunuevvel<br />

1930<br />

TAR. s.<br />

236.<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

64.432.13<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

177.220.18<br />

/198-23<br />

BULMAÇ

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Aralık Ali İktisat Meclisi, 'Türkiye<br />

İhracat Ticaretinin İnkişafı<br />

Tedbirleri" hakkında<br />

hazırlanan komisyon kararını<br />

açıkladı.<br />

16 Aralık Konya Milletvekili<br />

merhum Musa Kazım'ın<br />

çocuklarının devletçe okutulması<br />

için verilen teklifin<br />

kanun haline gelmesinde<br />

hazinece bir sakınca<br />

görülmediği açıklandı.<br />

16 Aralık Hariciye Vekaleti Memurin<br />

Kanunu hükümlerine göre<br />

ataması yapılan ile görülen<br />

lüzum üzerine Vekalet emrine<br />

alınan memurlar hakkındaki<br />

12.11.1930 tarihli<br />

kararname yayımlandı.<br />

17 Aralık Hükümet, borçlar konusunu<br />

görüşmek için yabancı<br />

memleketlerde bulunan<br />

elçilerin hemen hepsini<br />

İstanbul'a çağırdı.<br />

20 Aralık Muş-Van demiryolu hattının<br />

Elazığ'a kadar olan<br />

bölümünün inşasına<br />

başlanması karan alındı.<br />

20 Aralık Mustafa Kemal Alpullu<br />

Şeker Fabrikasını ziyaret<br />

etti.<br />

22 Aralık Maliye Vekili Şükrü<br />

Saraçoğlu istifa etti.<br />

22 Aralık Denizli'nin Çam başı<br />

köyünde bulunan, yarısı<br />

Hükümet ve yarısı Ahmet<br />

Bey ile Boladanlı Hafız<br />

Etem Efendi mülkiyetinde<br />

bulunan kükürt madeninin<br />

imtiyazı feshedildi.<br />

"Türkiye ihracat ticaretinin inkişafı tedbirleri" konusunu<br />

incelemek üzere 2 Aralık 1930'da oluşturulan<br />

11 kişilik komisyon, 1-15 Aralık 1930 arasında yaptığı<br />

çalışmalar sonucunda bir rapor hazırlamıştır. Raporda<br />

yer alan tedbirler başlıca dört aşamadan oluşmaktadır:<br />

Üretim, alım-satım, nakil-sevk ve malların<br />

mahreçlerde sürümü.<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

26.152.8<br />

/23-8<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

3.18.5<br />

/4125<br />

Kararname, Hariciye Vekaletinin merkez ve yurtdışı RG<br />

teşkilatlarında büyükelçilik, konsolosluk, kançılarlık,<br />

şifre müdürlüğü, tercüme müdürlüğü, daire müdürlüğü,<br />

müşavirlik, katiplik, mümeyyizlik gibi kadrolarda<br />

çalışan memurlan kapsamaktadır.<br />

Hükümet, borçlar konusunda hamillere karşı güçlü<br />

bir duruş sergilemek durumunda kalmıştır. Mali durum<br />

borç taksitlerinin ödenmesi için uygun değildir.<br />

Hükümet, elçileri davet ederek, bu nokta üzerinde ısrar<br />

ettiği takdirde dışardan alacağı tepkiyi öğrenmek<br />

istemiştir. Elçilerle yapılan toplantıda ayrıca, mali<br />

durumu düzeltmek için dışardan uygun şartla borç<br />

teminini mümkün olup olmadığı görüşülmüştür.<br />

Mustafa Kemal, fabrikanın hatıra defterine şunları<br />

yazdı: "...Memleketimizin her müsait bölgesinde şeker<br />

fabrikalarının çoğalması ve bu suretle memleketin<br />

şeker ihtiyacının temini, mühim hedeflerimiz arasında<br />

tanınmalıdır." Alpullu Şeker Fabrikası, Hayrı<br />

tpar ve Şakir Kesebir tarafından kurulmuş ilk özel<br />

şeker fabrikasıdır.<br />

Yerine Milli Müdafaa Vekili Mustafa Abdülhalik<br />

Bey getirildi. Bu değişiklikten üç gün sonra Nafıa<br />

Vekili Zekai Bey, Milli Müdafaa vekilliğine, Nafıa<br />

vekilliğine ise Adana mebusu Hilmi Bey atandı.<br />

Fesih nedeni madenin zamanında üretime başlamamasıdır.<br />

SP, 17<br />

Kanunuevvel<br />

1930<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

147.48.10<br />

/151-32<br />

KAG;<br />

Goloğlu,<br />

DT, s. 300.<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

16.81.10<br />

1930 Yılı221

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar<br />

22 Aralık Amerikalı Rofoz Leyn ile<br />

Fethiye Şirketi Madeniyesi<br />

TAŞ arasında yapılan krom<br />

madeni sözleşmesi tescil<br />

edildi.<br />

22 Aralık Diyarbekir Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

22 Aralık Gümrükler Umum Müdürlüğü'nün,<br />

Muhasip ve<br />

Tahakkuk Memurlarından<br />

Aranılacak Tazminatın<br />

Sureti Tahsili Hakkında<br />

tamimi yayımlandı.<br />

23 Aralık Menemen'de Derviş<br />

Mehmet ve arkadaşları<br />

tarafından devrimler aleyhinde<br />

gerici bir hareket<br />

başlatıldı.<br />

23 Aralık Seyrüsefer Talimatnamesinin<br />

Tatbiki Hakkında<br />

10206 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

25 Aralık İpekböceği Tohumu Yetiştirilmesi,<br />

Muayene ve<br />

Satılması Hakkındaki<br />

Talimatnamenin 5 inci<br />

Maddesinin Tashihi<br />

Hakkında 10277 sayılı<br />

Yönetmelik yayımlandı.<br />

25 Aralık Türkiye Sanayi ve Maadin<br />

Bankası İdare Meclisi azalığına<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

26 Aralık Van, Sinop, Burdur,<br />

Aydın, Muğla ve Muş<br />

belediye başkanlıklarına<br />

seçilen kişiler onaylandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

30 Temmuz 1922 tarihli fermanla, Amerikan uyruklu<br />

Rofoz Leyn'e satılan bir kıta krom madeni, imtiyaz<br />

süresince idare ve işletilmesi için Fethiye Şirketi<br />

Madeniyesi TAŞ'a devredildi.<br />

Nakşibendi Tarikatı'ndan Derviş Mehmet'in kendisini<br />

Mehdi-i Resul ilan etmesiyle başlayan devrimler<br />

aleyhindeki gerici harekete, bir askeri müfrezenin<br />

müdahale etmesi üzerine Derviş Mehmet'in verdiği<br />

emirle müfreze komutanı genç yedek subay Kubilay<br />

öldürülüp kafası testereyle kesildi. Daha sonra jandarmanın<br />

müdahalesiyle çıkan çatışmada Derviş<br />

Mehmet ve bazı arkadaşları vurulmuştur. Bu olay<br />

Akbaba dergisine şöyle yansıdı: "İrtica kırk gün tekke<br />

köşesinde oruç tutup zikrettikten sonra Menemen'de<br />

silahını patlattı."<br />

Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası İdare Meclisi Riyasetinden<br />

istifa eden Yusuf Ziya Beyden inhilal<br />

eden azalığa Hüseyin Cahit Bey atanmıştır.<br />

—ı<br />

Kaynak<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

16.82.. 19.<br />

RG<br />

RG<br />

GB;<br />

Akbaba,<br />

26 Kanunuevvel<br />

1930<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

60.38..4;<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/60.38..8.;<br />

BCA:<br />

30..11,1.0/<br />

60.38..9.

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Aralık Bergama harabelerinde eski<br />

eser araştırmasına izin<br />

27 Aralık Tarikat yöneticilerine<br />

tutuklamalar<br />

27 Aralık M. Emil Loeb uhdesindeki<br />

Adis Ababe Fahri Konsolosluğumun<br />

kaldırılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

28 Aralık Eylül 1929-Ağustos 1930<br />

aylarına ait Divanı Muhasebat<br />

Raporları hakkında<br />

ittihaz olunan mukarrerata<br />

dair TBMM kararı yayımlandı.<br />

28 Aralık Mali müessesatı ellerine<br />

almış ve altın piyasasını<br />

idare eden Yahudiler hakkında<br />

yazılmış olan ve bütün<br />

devletler ile Birleşmiş<br />

Milletlere gönderilen rapor<br />

Hariciye Vekaleti'ne geldi.<br />

29 Aralık Münhal bulunan Milli Müdafaa<br />

Vekaleti'ne Nafıa<br />

Vekili Zekai Bey'in naklen<br />

atanmasına ve bu suretle<br />

inhilal edecek olan Nafıa<br />

Vekaleti'ne Adana Mebusu<br />

Hilmi Bey'in atanması<br />

hakkında teklifin onaylanmasına<br />

ilişkin Reisicumhur<br />

kararı yayımlandı.<br />

29 Aralık Mustafa Kemal, İstanbul<br />

Çarşıkapı'daki Ayakkabıcılar<br />

Cemiyeti Merkezi'ni<br />

ziyaret etti.<br />

29 Aralık Mühendislik ve Mimarlık<br />

hakkındaki 1036 numaralı<br />

Kanuna ait talimatnamenin<br />

bazı maddelerinin değiştirilmesine<br />

ilişkin 10308 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

Bergama harabelerinde eski eser araştırması yapmakta<br />

olan Berlin Müzeleri Müdürü M. Wiengand'ın adına<br />

verilen ruhsatnamenin süresinin, sona ereceği 5<br />

Nisan 1931 tarihinden itibaren bir yıl daha uzatılmasına<br />

izin verilmesine ilişkin kararname yayımlandı.<br />

Wiengand, Bergama'daki araştırmalarına 1927 yılında<br />

başlamıştı.<br />

Menemen'de 25, Manisa'da 13 kişi, İstanbul'da ise 7<br />

Nakşibendi şeyhi ile 7 sivil tutuklandı.<br />

Fahri Konsolosluk, Loeb'in "Hariciye Vekaletine<br />

karşı kaba ve nalayık bir lisan kullanması" nedeniyle<br />

kaldırılmıştır.<br />

Yahudileri "istedikleri hükümeti batıran, fahiş faizlerle<br />

işgören" olarak tanımlayan rapor, bütün Yahudilerin<br />

yaptıkları işlerden elde ettikleri istifadeleri iade<br />

etmelerinin ve kendilerinin de tahtı mahkemeye<br />

alınmalarının elzem olduğunu yazmaktadır. Almanca<br />

olarak Tahran'dan (Teheran) yazılan, Guido Walcher<br />

imzalı Kasım 1930 tarihli rapor BCA'da bulunmaktadır.<br />

Mustafa Kemal cemiyetin üyeleri ile görüşüp, yerli<br />

kunduraların sunulduğu sergiyi gezdikten sonra cemiyetin<br />

hatıra defterine şunları yazdı:<br />

"...Kunduracılar sergisinde gördüğüm her türlü<br />

ayakkabılar, sanatkarlarımızın çok ilerlemiş bulunduklarını<br />

ispat eden eserlerdir. Vatandaşlara yerli<br />

ayakkabılara rağbet göstermelerini tavsiye ederim."<br />

RG<br />

C, 25-28<br />

Aralık<br />

1930<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

180.243.6<br />

/20733<br />

RG<br />

KAG<br />

RG<br />

1930 Yılı223

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Aralık Büyük Millet Meclisi muhasebesinde<br />

yapılan tetkik<br />

ve teftiş neticesini bildiren<br />

Meclis Hesaplarının Tetkiki<br />

Encümeni Mazbatası<br />

yayımlandı.<br />

30 Aralık Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa<br />

Kemal, gayri mübadillere<br />

yapılmakta olan mal<br />

dağıtım şeklinin değiştirilerek<br />

hızlandırılmasına dair<br />

Başbakan İsmet Paşa'ya direktif<br />

verdi.<br />

30 Aralık Antalya'da kurulan Ticaret<br />

ve Zahire Borsası'nın yeniden<br />

düzenlenen talimatnamesinin<br />

yürürlüğe girmesine<br />

ilişkin 10309 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

31 Aralık Bakanlar Kurulu, Menemen<br />

kazası ile Manisa ve<br />

Balıkesir merkez kazalarında<br />

1 Ocak 1931'den itibaren<br />

bir ay süreyle sıkıyönetim<br />

ilan etti.<br />

31 Aralık Menemen olayını protesto<br />

amacıyla İstanbul ve<br />

Uşak'ta gösteriler düzenlendi.<br />

31 Aralık Osmanlı Hükümeti tarafından<br />

Hicaz Demiryollarına<br />

verilen tuz işletme imtiyazına<br />

ait resmi vesika ve raporların<br />

suretleri İngiltere<br />

Hükümeti'ne verildi.<br />

31 Aralık Hakimler Kanunu'nun 37.<br />

Maddesinin İlgasına Dair<br />

1730 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Aralık <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğü'nce<br />

Yapılacak İstikraza<br />

Maliye Vekaletinin<br />

Kefalet Eylemesi Hakkında<br />

1731 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Aralık 1930 Senesi Bütçesinde<br />

Münakale Yapılmasına<br />

dair 1737 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Mustafa Kemal, gayrimübadillerden tekrar müracaat<br />

eden bir heyetin şikayetleri üzerine hazırladığı bu direktifte<br />

mal dağıtımında izlenmesi gereken yöntemi<br />

açıklamaktadır. Mustafa Kemal, bu işin beş altı ayda<br />

kesin olarak bitirilmesi için gerekli tedbirlerin alınmasını<br />

istemektedir.<br />

Talimatname, idari noktai nazardan nakıs (eksik) görülmesi<br />

nedeniyle yeniden düzenlenmiştir.<br />

Bakanlar Kurulu, Menemen olayının "Cumhuriyete<br />

karşı geniş kapsamlı bir plana dayandığı konusunda<br />

kesin belgeler bulunduğu" gerekçesiyle sıkıyönetim<br />

ilan etmiştir. Sıkıyönetim komutanlığına Fahrettin<br />

(Altay) Paşa getirilmiştir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10/<br />

140.3..8.<br />

/1368<br />

RG<br />

BCA<br />

:30.18.1.2/<br />

16.83.11<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

16.85.5<br />

/18-155<br />

766 sayılı Hakimler Kanunu (RG: 20.3.1926, 326) BULMAÇ<br />

Bu kanunla, karşılığı hazinece kabul olunacak şekilde<br />

temin edilmek şartı ile <strong>Ankara</strong> şehri İmar Müdürlüğü'nce<br />

milli bankalardan borç olarak 150.000 liraya<br />

Maliye Vekaleti kefalet etmeye yetkili kılınmıştır.<br />

Kanun, Maliye, İktisat, Milli Müdafaa, Hariciye Vekaletleri,<br />

Başvekalet ve Umum Jandarma Kumandanlığı<br />

bütçelerinde değişiklik öngörmektedir.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

20.12.1930,<br />

14. İnikat,<br />

Cilt 23.<br />

RG

G Ay Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Aralık Temyiz Mahkemesi Azalığına<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

31 Aralık İkinci Sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

31 Aralık Rize Mektupçuluğuna atama<br />

yapılmasına ilişkin kararname<br />

yayımlandı.<br />

31 Aralık Görülen idari lüzuma<br />

binaen Başkale Kaymakamı<br />

Kemal Bey'in Vekalet<br />

emrine alınmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

31 Aralık Yozgat vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına<br />

ilişkin kararname yayımlandı.<br />

31 Aralık Trabzon Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapılmasına ilişkin<br />

kararname yayımlandı.<br />

31 Aralık Manisa, Menemen ve Balıkesir'de<br />

ilan edilen sıkıyönetim<br />

sebebiyle kumlan<br />

mahkemelere atanan adli<br />

memurlar, hakim, savcı ve<br />

yardımcıları hakkında müşterek<br />

kararname.<br />

Açık olan Temyiz Mahkemesi Azalığı için Hakimler<br />

Kanunu'nun on beşinci maddesine göre Temyiz<br />

Umumi Heyeti'nce yapılan intihap neticesinde çok<br />

rey kazananlardan Vekalet Ceza İşleri Müdürü Aziz<br />

Bey atanmıştır.<br />

Münhal İkinci Sınıf Adliye müfettişliğine Müfettiş<br />

Osman Talat ve onun yerine dördüncü sınıf müfettişlerden<br />

Sırrı Bey atanmıştır.<br />

Münhal bulunan Rize mektupçuluğuna Gümüşhane<br />

Mektupçusu Behçet Bey atanmıştır.<br />

Kemal Bey, 1.12.1930 tarihinde Vekalet Emrine<br />

alınmıştı.<br />

Yozgat vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Beyazıt vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürü Dr. Kemal Bey, sınıf ve maaşı hazırile<br />

atanmıştır.<br />

Trabzon Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

Mardin Memleket Hastanesi sabık Baştabip ve operatörü<br />

Dr. Cevdet Şakir Bey, 55 lira asli maaşla ve<br />

birinci sınıf olarak atanmıştır.<br />

"Hukuku amme namına takibatta bulunmak" üzere<br />

İzmir Müddei Umumisi Hidayet, İzmir Müddei<br />

Umumi Muavini Fuat ile müstantik (sorgu hakimi)<br />

olarak da İzmit Sulh Hakimi Kemal, Adapazarı Sulh<br />

Hakimi Necdet ve Eskişehir Müstantikı Hikmet Beyler<br />

(vazifei asliyelerine irtibatları baki kalmak üzere)<br />

atanmıştır. Aynı tarihli ikinci kararname ile de bölgede<br />

ilan edilen İdarei Örfıyye (Sıkıyönetim) Divanı<br />

Harbi reis, aza ve aza mülazımlıklanna atama yapılmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/59.35..11<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

60.38.19;<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

60.38.20<br />

1930 Yılı225

KAYNAKÇA<br />

ARMAOĞLU, Fahir, 20.yy Siyasi Tarihi (1914-1990), Cilt I, Türkiye İş Bankası Kültür<br />

Yayınları, 10. Baskı, <strong>Ankara</strong> 1994.<br />

AYDEMİR, Şevket Süreyya, İkinci Adam I, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968.<br />

BASKICI, M. Murat, "Lozan Barış Antlaşmasının Ekonomik ve Mali Hükümleri", Yaşayan<br />

Lozan, (Ed. Çağrı Erhan), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 2003,<br />

s. 263-385.<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi, http://www.boun.edu.tr<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1974.<br />

DUMAN, Doğan, Ulusal Ekonominin Yapdanmasında Yerli Malı Haftaları, Dokuz Eylül<br />

Yayınlan, İzmir 2001.<br />

FEYZİOGLU, Turhan, "Atatürk Yolu" adlı Kitabın Giriş Yazısı ve Atatürk Kronolojisi,<br />

Ün Matbaası, İstanbul 1981.<br />

GOLOĞLU, Mahmut, Devrimler ve Tepkileri (1924-1930), Goloğlu Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1972.<br />

GÜLER, Birgül A., Yerel Yönetimler: Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım,<br />

TODAİE, <strong>Ankara</strong> 1998.<br />

GÜLER, Birgül A., "Yönetimde Özerklik Sorunu: Duyunu Umumiyei Osmanlı Meclisi<br />

İdaresi 1881-1948", Memleket Siyaset Yönetim, Mayıs 2006/1, s. 97-119.<br />

HOBSBAWM, Eric, Kısa 20. Yüzyıl (1914-1991): Aşırılıklar Çağı, (Çev. Yavuz<br />

Alogan), Sarmal, İstanbul 1996.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938,<br />

Türk Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Türkiye<br />

İş Bankası Kültür Yayınları, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

KOÇAK, Cemil, Umumi Müfettişlikler (1927-1952), İletişim Yayınlan, İstanbul 2003.<br />

MİNİBAŞ, Türkel, Çağ Atlatma Serüveni 1453-1980, Bağlam Yayınlan, İstanbul 1994.<br />

ORTAÇ, Yusuf Ziya, "Herkes Muhalif'Akbaba, 21 Ağustos 1930.<br />

ORTAÇ, Yusuf Ziya, "Gazete Salgını", Akbaba, 11 Aralık 1930.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz; Ökçün, Ahmet R., Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1975.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

TÖNÜK, Vecihi, Türkiye'de İdare Teşkilatı, İçişleri Bakanlığı Yayınlanndan, <strong>Ankara</strong><br />

1945.<br />

TUTKUN, Akbaş, (der) Türkiye'nin 77 Yılı. Gün Gün Cumhuriyet Tarihi 1923-2000,<br />

Tempo Doğan Yayınevi, İstanbul 2000.<br />

Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

ULUATAM, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi: 1920-2000, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

Yöneti Zamandizini

UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut <strong>Kitaplar</strong>ı, İstanbul<br />

1999.<br />

WHITTON, John B„ "The Briand Plan for European Union", Current History, Eylül<br />

1930, http://www.fdrlibrarv.marist.edu/psf/box51 (Erişim Tarihi: 22.9.2005).<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti 'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler (Erişim Tarihi: 11.11.2005)<br />

Arşiv<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong> 1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Bayındırlık Bakanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkan-<br />

lığı, Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı Kataloğu<br />

1870-1951, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Müşterek Kararnameler Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlı-<br />

ğı, Toprak İskan Müdürlüğü Kataloğu.<br />

Günlük Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Vakit Gazetesi<br />

Yarın Gazetesi<br />

Mizah Gazeteleri<br />

Akbaba<br />

Karagöz<br />

Dergiler<br />

Resimli Uyanış<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi)<br />

Türk Kooperatifçisi<br />

Türk İdare Dergisi<br />

1.930 Yılı 227

1931 TASARRUF YILI:<br />

TEK PARTİLİ DÖNEMİN BAŞLANGICI<br />

Bülent DURU*<br />

1931 yılının yönetsel ve siyasal açıdan en büyük özelliği tek partili dönemin<br />

başlangıcını simgelemesidir. Cumhuriyet Halk Fırkası'nm (CHF) III. Büyük<br />

Kongresi'nin yapılarak genel sekreterliğe otoriter eğilimleri ile tanınan Recep<br />

Bey'in (Peker) getirilmesiyle Türkiye'de yeni bir dönemin başlamış olduğu söylenebilir.<br />

Menemen Olayı'nın da etkisiyle özellikle basın üzerinde denetim artırılmış,<br />

baskıcı nitelikleri ağır basan yeni bir Matbuat Kanunu çıkarılmış ve Türk<br />

Ocaklan kapatılarak Halkevlerine katılmıştır. Mustafa Kemal'in 3. kez Cumhurbaşkanlığına<br />

seçilmesi, genel seçimlerin yapılması ve Menemen sanıklarının<br />

yargılanmaya başlaması bu yıla denk gelir. Ölçüler Kanunu'nun çıkarılmasını,<br />

Merkez Bankası'nın açılmasını, Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti ile Ziraat Vekaleti'nin<br />

kurulmasını da yılın önemli olayları arasında saymak gerekir.<br />

EKONOMİ<br />

Dünya Bunalımının Etkisi. 1931, bütün dünyada yaşanan ekonomik bunalımın<br />

olumsuz etkilerinin yoğun biçimde hissedildiği bir yıldır. "Ekonomik"<br />

açıdan bu yılı herhalde "tasarruf' sözcüğü ile nitelemek yanlış olmaz. Uzun süren<br />

savaş döneminin yaraları henüz sarılmadan uluslararası bir ekonomik bunalımın<br />

etkisi altında kalmak ülke ekonomisinin gelişmesini engellemiş, kısa süre<br />

içinde en temel gereksinimlerin karşılanmasında bile sıkıntı yaşanmaya başlanmıştır.<br />

Aşağıda daha ayrıntılı biçimde izlenebileceği gibi, yıl içinde ekonomik<br />

açıdan en büyük çaba ithalatın azaltılmasında gösterilmiş, bu amaca ulaşmak<br />

için de hemen her alanda tasarruf önlemleri alınmaya başlanmış, yerli malı kullanımı<br />

özendirilmek istenmiştir.' Ağır ekonomik koşulların gündelik yaşama<br />

yansımasını yılın gazetelerinden okumak olanaklıdır; yaşam koşullarının zorluğu,<br />

sağlık önlemlerinin etkisizliği, kent hizmetlerinin yetersizliği gibi konular<br />

gündemin baş köşesine yerleşmiştir.<br />

Tasarruf Önlemleri. 1929 ekonomik bunalımı, öteden beri hüküm süren<br />

geçim sıkıntısının ve maddi yetersizliklerin daha da ağırlaşmasına yol açmış,<br />

böyle bir ortamda tasarruf önlemlerine başvurmak akla ilk gelen çözüm yolu<br />

olmuştur. Bu yazının odaklandığı 1931 yılına ilişkin gazeteler, zabıt cerideleri<br />

ve arşiv belgeleri incelendiğinde, "tasarruf' sözcüğünün ağırlıklı bir yeri olduğu<br />

Dr., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi.<br />

1 Yerli malı kullanmanın özendirilmesi gibi ithalatı azaltıcı önlemler kısa sürede sonuç vermiş,<br />

örneğin 1930-1938 yıllan arasında ihracat rakamları ithalattan yüksek çıkmıştır. Bkz. Çağlar<br />

Keyder, Türkiye 'de Devlet ve Sınıflar, 11. Baskı, İstanbul, 2005, s. 142.<br />

Yılı

hemen görülecektir. Devlet yönetiminden belediyelere, dış politikadan gündelik<br />

yaşama değin hemen her alanda tasarruf önlemleri alınmaya çalışılmaktadır. Tasarrufu<br />

sağlamak ve yerli malı kullanılmasını özendirmek için cemiyetler kurulmakta,<br />

haftalar düzenlenmekte, yeminler edilmekte, yerli mallardan vitrin<br />

müsabakaları düzenlenmektedir. Bir bölümü uygulanamasa da, ekonomik yetersizlikler<br />

sonucunda alınan önlemler yaşamın her alanına ilişkindir.<br />

Özellikle hükümet yandaşı gazetelerde, sade yaşamı ve tasarruf etmeyi<br />

özendiren, harcamaları azaltmayı ve yerli malı kullanmayı teşvik eden dizi yazılara,<br />

karikatürlere, yorumlara yer verilmektedir. Muhalif basında kimi zaman,<br />

tasarruf önlemlerinin olumsuz yönlerine dikkatleri çeken ya da kimi uygulamaları<br />

eleştiren yazılar, karikatürler yayınlansa da -dönemin ağır ekonomik koşulları<br />

içinde- getirilen önlemlere güçlü bir muhalefetin olmadığını belirtmek gerekir.<br />

Alınması düşünülen tasarruf önlemlerini merkezi yönetimden yerel yönetimlere<br />

değin kamu yönetiminin bütün düzeylerinde görmek olanaklıdır. Giderleri<br />

kısmanın yalnızca yönetim harcamalarındaki indirimle gerçekleşmeyeceği<br />

bilindiğinden halkın gündelik yaşantısında tüketimi en aza indirmenin yolları<br />

aranmaya çalışılmıştır. Kamu yönetiminde ve gündelik yaşamda alınmaya çalışılan<br />

tasarruf önlemlerine daha yakından bakmak gerekirse:<br />

Merkezi Yönetimde<br />

Giderleri azaltmak için akla gelen önlemlerden biri il sayısının azaltılmasıdır.<br />

Dahiliye Vekaleti bu doğrultuda 63 olan vilayet sayısını 45'e indirecek bir<br />

kanun tasarısı bile hazırlamıştır. Bakanlıkların tümünün tasarruf önlemlerinden<br />

payına düşeni aldığı söylenebilir. Sözgelimi Hariciye Vekaleti'nde, elçilik ve<br />

konsolosluklarda çalışanların elbiselerinin yerli maldan gönderilmesi kararı<br />

alınmış; diğer kamu kurumlarında da masrafları kısmak için kökten değişikliklere<br />

gidilmiştir. Örneğin, Tapu ve Kadastro İşleri teşkilatının ve Devlet Demiryolları<br />

Umum Müdürlüğü'nün tasarrufu sağlamak ve işleri hızlandırmak için yeniden<br />

düzenlenmesi gündeme gelmiştir. Demiryollarında, tren seferlerinin azaltılması<br />

ve çalışanların maaşlarının düşürülmesi sonucunda yarım milyon lira tasarruf<br />

edileceği beklenmektedir. Bu arada, Vekalet maaş ve otomobillerinin kaldırılmasının<br />

Fırka Grubu'nda uygun görülmediğini de hemen belirtmek gerekir.<br />

Kamu Personeli Üzerinde<br />

Ekonomik bunalımı aşma yolunda alınan önlemlerin başında memur maaşlarının<br />

azaltılmasının geldiği söylenebilir. Yıl boyunca gazete manşetlerinden<br />

düşmeyen bu konuda bulunan çözüm, memurların maaşlarından kimi oranlarda<br />

kazanç vergisinin kesilmesi olmuştur. 30 yılını dolduran memurların emekliliklerinin<br />

ertelenmesi ve tekel çalışanlarının maaşlarının indirilmesi gibi önlemlerin<br />

de gündeme geldiği bu kampanya sonucunda 6.5 milyon lira tasarruf edilmesi<br />

beklenmektedir. Çalışanlara ilişkin olarak getirilen yeni bir kural da, memurların<br />

ihtiyaca göre, vekaletler arasında 'seyyar vaziyette' bulunmalarıdır.<br />

Yöneti Zamandizini

Tek parti dönemi için genel bir değerlendirme yapmak gerekirse, bunalım<br />

dönemini en az zararla atlatan toplumsal kümelerden birinin bürokrasi olduğunu<br />

söylemek gerekecektir. Taner Timur, 1929 Barem Kanunu'nda yapılan düzenlemeler<br />

ve genel fiyat düzeyinin düşmesiyle memurların dönem boyunca "müreffeh<br />

bir zümre" oluşturduklarını yazmaktadır. 2 Çağlar Keyder de, 1929-1934<br />

döneminde devlet gelirlerinin %40'ın üzerinde artmasını, bürokrasinin ülkede<br />

üretilenlerin daha büyük bölümünü kontrol etmeye başlamasının bir göstergesi<br />

olarak sunmaktadır. 3<br />

Yerel Yönetimlerde<br />

Belediye ve il özel idareleri bütçeleri hazırlanırken tasarruf önlemlerine<br />

dikkat edilmesi istenmektedir; bu yolda il özel idarelerinin giderlerini kısmalarına<br />

ilişkin bir tamim yayımlanmıştır. Kimi memur kadrolannın boş bırakılması<br />

ya da belediye çalışanlarına verilen elbise parasının kaldırılması söz konusu tasarruf<br />

önlemlerine örnek verilebilir.<br />

Eğitimde<br />

Tasarruf önlemlerinden Maarif Vekaleti de payına düşeni almıştır. Yılın gazetelerine<br />

"Mülkiye Mektebi lağvediliyor" biçiminde yansıyan haberi de bu çerçevede<br />

düşünmek gerekir. Bakanlığın bütçe tasarruf önlemlerinden biri olarak<br />

gündeme gelen tasan tepkiyle karşılanmış ve gerçekleşme olanağına kavuşamamıştır.<br />

Ancak, gazetelere yalnızca bir tasarruf önlemi olarak yansıyan olayın<br />

siyasal boyutlarının araştırılmaya muhtaç olduğu da belirtilmelidir. Orta mekteplerde<br />

iki olan muavin sayısının bire indirilmesi de bir diğer tasarruf önlemidir.<br />

Yıl boyunca önemli sorunlardan birini oluşturan ilkokul öğretmenlerinin maaşlarının<br />

ödenmesinde yaşanan sıkıntıları ise bir tasarruf önleminden çok maddi<br />

kaynak yetersizliğinin doğurduğu bir sorun olarak değerlendirmek gerekir. Bütün<br />

illerde rastlanmayan bu sorunun yalnızca kimi il özel idarelerinin bütçelerinin<br />

yetersizliğinden ve bürokratik engellerden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.<br />

Bütçe<br />

1931 yılı bütçesinin büyüklüğü yaklaşık 187 milyon TL'dir. Aşağıdaki çizelgeden<br />

de görülebileceği gibi en büyük harcama kalemini savunma giderleri<br />

ve borç ödemeleri oluşturmaktadır. Bütçenin yaklaşık üçte biri, kara, hava, deniz<br />

müsteşarlıkları ve askeri fabrikalar gibi savunmaya ilişkin kurumlara ayrılmış,<br />

Düyunu Umumiye'ye yapılacak ödemeler ise %14.2'ye ulaşmıştır. Nafıa (bayındırlık)<br />

işlerine ayrılan paranın görece yüksek oluşu, modern Türkiye'yi kurma<br />

yolunda başlatılan çalışmalara, özellikle de <strong>Ankara</strong>'nın imarına bağlanabilir.<br />

Gelirler bölümünde ise bunalımdan bir kaçış yolu olarak görülen tüketim vergilerinin<br />

yüksek oluşu dikkat çekmektedir.<br />

2 Taner Timur, Türk Devrimi ve Sonrası, 5. Baskı, İmge, <strong>Ankara</strong>, 2001, s. 137.<br />

3 Çağl ar Keyder, a.g.k., s. 14 7.<br />

193 Yılı 231

Çizelge: 1931 Yılı Bütçesi<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Büyük Millet Meclisi 2.423.467 1,3 İrat ve Servet Vergileri 40.622.300 21,8<br />

Riyaseticumhur 324.452 0,2 İstihlak ve Muamele<br />

Vergileri<br />

Divanı Muhasebat 675.020 0,4 Mülga Vergiler<br />

Bakayasından<br />

Başvekalet 810.162 0,4 İnhisarların Safı<br />

Hasılatı<br />

Şurayı Devlet 206.386 0,1 Devlete Ait Emlak ve<br />

Emval Hasılatı<br />

istatistik Umum<br />

Müdürlüğü<br />

Diyanet İşleri<br />

Riyaseti<br />

43.296 0,0 Devlet Tarafından İdare<br />

Olunan Mües. Has.<br />

640.350 0,3 Umum Mües. ve Şirketler<br />

Has. Devlet Hissesi<br />

82.140.500 44,0<br />

500.000 0,3<br />

39.117.700 21,0<br />

4.085.000 2,2<br />

8.985.300 4,8<br />

1.047.500 0,6<br />

Maliye Vekaleti 12.261.965 6,6 Müteferrik Varidat 3.785.000 2,0<br />

Düyunu Umumiye 26.450.534 14,2 Diğer Müteferrik<br />

Hasılat<br />

Gümrükler Umum<br />

Müdürlüğü<br />

Tapu ve Kadastro<br />

U.Md.lüğü<br />

2.000.000 1,1<br />

4.226.358 2,3 Fevkalade Varidat 4.422.299 2,4<br />

1.111.018 0,6<br />

Dahiliye Vekaleti 4.150.569 2,2<br />

Emniyet işleri<br />

umumi md.<br />

Umum Jandarma<br />

Kumandanlığı<br />

4.185.524 2,2<br />

8.723.268 4,7<br />

Hariciye Vekaleti 3.101.791 1,7<br />

Sıhhat Vekaleti 3.721.043 2,0<br />

Adliye Vekaleti 7.377.833 4,0<br />

Maarif Vekaleti 6.593.749 3,5<br />

Nafıa Vekaleti 26.406.377 14,2<br />

İktisat Vekaleti 8.515.280 4,6<br />

Milli Müdafaa Kara<br />

Müsteşarlığı<br />

44.134.743 23,7<br />

Hava Müsteşarlığı 3.456.814 1,9<br />

Deniz Müsteşarlığı 7.860.451 4,2<br />

Askeri Fabrikalar 3.467.417 1,9<br />

Harita Umumi<br />

Müdürlüğü<br />

646.479 0,3<br />

Posta ve Telgraf 5.067.659 2,7<br />

Umumi Yekun 186.582.005 100,0 Umumi Yekun 186.705.599 100,0<br />

232 Yönetim Zamandizini

Mustafa Kemal'in Afet İnan'a yazdırdığı "Medeni Bilgiler" kitabında, 1931<br />

yılının ortalarında, hükümetin çeşitli nedenlerin etkisi altında ortaya çıkan gelir<br />

eksikliğini gidermek üzere, "iktisadi buhran vergisi" adı altında, geçici nitelikte<br />

yeni vergiler getirdiği ya da var olan vergiler üzerine belli oranlar koyduğu belirtilmektedir.<br />

Buna göre, 1931'de getirilen iktisadi bunalım vergileri şöyledir:<br />

"1) Alelûmum memur ve müstahdemlerin maaş ve ücretlerinden kendilerine sair<br />

suretlerle yapılan tediyelerden %10'dan başlamak üzere artar nispetli yeni bir<br />

vergi,<br />

2) Bina vergilerine %50 zam, (meskenlerde bu miktarın nısfı),<br />

3) Muamele vergisinin (%6'dan %10'a çıkarılması),<br />

4) Şeker istihlâk vergisine kilo başına 2 kuruş zam,<br />

5) Bilûmum maaşlı, ücretli memur ve müstahdemlerin maaş ve ücretlerinden,<br />

başkaca müvazene vergisi." 4<br />

SİYASET<br />

Tek Partili Dönemin Başlaması. 1931 yılı için "siyasal" açıdan yapılabilecek<br />

en doğru niteleme tek partili yaşama geçişin somut adımlarının bu yılda<br />

atılmaya başlanmış olmasıdır. Resmi olarak tek partinin doğumunu simgeleyen<br />

CHF III. Kongresi (10-18 Mayıs) 1931'de yapılmıştır. Yönetimde tek partiye<br />

gidişin adımları olarak değerlendirilebilecek pek çok olay bu yılda gerçekleşmiştir.<br />

Önce, 1930'da, Serbest Cumhuriyet Fırkası kapanmıştı; bunu, 1931'de,<br />

kimi gazete ve dergilerin kapatılması ve cemiyetlerin feshedilmesi izlemiştir.<br />

Örneğin, bir muhalefet odağı haline gelmesinden çekinilen Türk Ocaklan'nm<br />

varlığına son verilerek Halkevlerine dönüştürülmüş, "Türk Matbuat", "Türk İhtiyat<br />

Zabitleri" cemiyetleri ve "Türk Kadınlar Birliği" de kapanmıştır. 5 Otoriter<br />

kişiliği ile tanınan Recep Peker'in parti genel sekreterliği görevine başlaması da<br />

bu yıla denk gelmektedir.<br />

1930'da yapılan yerel seçimlerde SCF'nin büyük başarı göstermesi ve bir<br />

iktidar potansiyeli haline gelmesi partinin kapatılmasında önemli rol oynamıştır.<br />

Aralık 1930'da Menemen Olayı'nın patlak vermesinin, kısa bir süre önce<br />

SCF'nin kapanmasına meşruluk kazandırdığı söylenebilir.<br />

III. Kongre'nin özelliği 6 okun tamamlanmış olmasıdır. Daha önce,<br />

1927'de yapılan II. kongrede Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık ve Laiklik<br />

ilkeleri benimsenmişti. Bu kez Devletçilik ve İnkılapçılık da parti programına<br />

alınmıştır. Bu arada, CHF'nin ilk kez bu kongrede bir program hazırlamış olduğunu<br />

da belirtmek gerekir.<br />

Milletvekili Seçimleri. 24 Nisan 1931'de milletvekili seçimleri yapılmıştır.<br />

Seçimlerin bir özelliği, CHF'nin çiftçiler, ameleler ve bağımsız adaylar için kon-<br />

4<br />

Afetinan, Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları, TTK Basımevi, <strong>Ankara</strong>, 1969,<br />

s. 176-177.<br />

5<br />

Ayrıca Bkz. Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyeti 'nde Tek-Parti Yönetimi'nin Kurulması (1923-<br />

1931), 3. Basım, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, İstanbul, 1999, s.307 ve Çağlar Keyder, a.g.k.,<br />

s.138.<br />

1931 Yılı 233

tenjan ayırmasıdır. Seçimin sonucunda meclisin yaklaşık üçte biri değişmiş, yeni<br />

vekillerin önemli bölümünü de işçiler oluşturmaya başlamıştır. Ancak bu seçimlerin<br />

iki dereceli olduğunu, önceden belirlenmiş listelerin onaylanması biçiminde<br />

gerçekleştiğini ve kadınların oy hakkı bulunmadığını belirtmek gerekir. Değinilmesi<br />

gereken bir başka konu da, kapatılan SCF'de görev almış bulunanlara<br />

yeni Meclis'te yer verilmemesi ve bu partinin güçlü olduğu yerlerdeki vekillerin<br />

değiştirilmesidir. 6<br />

Hükümetler. İlk turu 8 Nisan'da yapılan IV. TBMM seçimleri 24 Nisan'da<br />

22 seçim dairesinde gerçekleştirilmiştir. Seçimlerde 30 müstakil mebus adaylığı<br />

öngörülmüş, bunlardan ancak 20'si seçilebilmiş, kalan 10 aday için sonradan<br />

tekrar seçim yapılması kararı alınmıştır. 7 Bağımsız adayların seçim döneminde<br />

özgürce propaganda yapamadığı görülmektedir. Sözgelimi, Eski Şehremini Cemil<br />

Paşa'ya seçim beyannamesi dağıtmak istediği zaman Polis Müdürü Ali Rıza<br />

Bey, "Beyannameler dağıtılırken halk heyecana düşürülürse derhal tatbikata başlarız."<br />

yanıtını vermiştir. Buna karşılık olarak Vali muavini Fazlı Bey'in, "kanunen<br />

böyle bir şeyin mahzuru yoktur" demesi de gazetelerde yer bulmuştur. Yeni<br />

meclisin açıldığı 4 Mayıs'da İsmet Paşa Başvekaletten istifa etmiş ve yeniden<br />

kabine kurma görevini üstlenmiştir. Böylece 1931 yılı içinde iki hükümet görev<br />

almıştır:<br />

Başvekil<br />

V. İnönü Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

(27.09.1930-04.05.1931)<br />

Maarif Vekili<br />

Mustafa İsmet İnönü (Malatya)<br />

Esat Sagay (Bursa)<br />

Adliye Vekili<br />

Maliye Vekili<br />

Yusuf Kemal Tengirşenk (Sinop)<br />

Mehmet Şükrü Saraçoğlu (İzmir)<br />

Milli Müdafaa Vekili<br />

27.09.1930-25.12.1930<br />

Mustafa Abdülhalik Renda (Çankırı) Mustafa Abdülhalik Renda (Çankırı)<br />

27.09.1930-25.12.1930<br />

25.12.1930-04.05.1931<br />

Aziz Zekai Apaydın (Diyarbakır)<br />

Nafıa Vekili<br />

29.12.1930-04.05.1931<br />

Aziz Zekai Apaydın (Diyarbakır)<br />

Dahiliye Vekili<br />

27.09.1930-29.12.1930<br />

Şükrü Kaya (Muğla)<br />

Hilmi Uran (Adana)<br />

Hariciye Vekili<br />

29.12.1930-04.05.1931<br />

Tevfık Rüştü Aras (İzmir)<br />

İktisat Vekili<br />

Mustafa Şeref Özkan (Burdur)<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili<br />

Refik Saydam (İstanbul)<br />

6 Çetin Yetkin, Türkiye 'de Tek Parti Yönetimi, Altın <strong>Kitaplar</strong> Yayınevi, İstanbul, 1983, s. 66.<br />

7 Cumhuriyet, 26 Nisan 1931.<br />

Yöneti Zamandizini

VI. İnönü Hükümet<br />

(04.05.1931-1<br />

Başvekil: Mustafa İsmet İnönü (Malatya)<br />

Adliye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk<br />

(Sinop) 04.05.1931 -23.05.1933<br />

Mehmet Şükrü Saraçoğlu (İzmir)<br />

23.05.1933-01.03.1935<br />

Milli Müdafaa Vekili: Aziz Zekai Apaydın<br />

(Diyarbakır)<br />

Dahiliye Vekili: Şükrü Kaya (Muğla)<br />

Hariciye Vekili: Tevfık Rüştü Aras (İzmir)<br />

Maliye Vekili: Mustafa Abdülhalik Renda<br />

(Çankırı) 04.05.1931-03.02.1934<br />

Fuat Ağralı (Elazığ)<br />

03.02.1934-01.03.1935<br />

Maarif Vekili: Esat Sagay (Bursa)<br />

04.05.1931-19.09.1932<br />

Reşit Galip (Aydın)<br />

10.11.1932-13.08.1933<br />

Yusuf Hikmet Bayur (Manisa)<br />

27.10.1933-09.07.1934<br />

KAMU YÖNETİMİ<br />

Bakanlar Kurulu<br />

1.03.1935)<br />

Zeynel Abidin Özmen (Aydın)<br />

09.07.1934-01.03.1935<br />

Nafıa Vekili: Hilmi Uran (Adana)<br />

04.05.1931-26.10.1933<br />

Çetinkaya (Afyonkarahisar)<br />

16.02.1934-01.03.1935<br />

İktisat Vekili: Mustafa Şeref Özkan (Burdur)<br />

04.05.1931-08.09.1932<br />

Mahmut Celal Bayar (İzmir)<br />

10.11.1932-01.03.1935<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili: Refik<br />

Saydam (İstanbul)<br />

Ziraat Vekili: Muhlis Erkmen (Kütahya)<br />

31.12.1931-01.03.1935<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana<br />

Tarhan (İstanbul)<br />

31.12.1931-01.03.1935<br />

1580 Sayılı Yeni Belediye Kanunu. Kamu yönetimi açısından yılın en<br />

önemli özelliği, bir yıl önce, 1930'da çıkanlan 1580 sayılı yeni Belediye Kanunu'nun<br />

uygulamada doğurduğu sonuçlan göstermekte olmasıdır. Gazetelerdeki<br />

belediye haberlerinden, yeni düzenlemenin yaşama geçirilmesinde önemli mali<br />

ve teknik güçlüklerle karşılaşıldığı anlaşılmaktadır. Örneğin, yeni yasa uyannca,<br />

Cuma günü açık olan işyerlerinden fazla vergi alınmasına yoğun tepkiler verilmektedir.<br />

Hatta Berberler Kongresi toplanarak bu günü tatil ilan etme karan almış,<br />

belediye yetkilileri ise böyle bir eyleme izin vermeyeceklerini belirtmişlerdir.<br />

Arşiv belgeleri, gazeteler ve meclis tutanaklanna yansıdığı biçimiyle 1580<br />

sayılı yeni yasanın uygulanmasında karşılaşılan kimi güçlükler ve bu konuda<br />

alınmaya çalışılan önlemler şöyle özetlenebilir: •<br />

Gazete haberlerinden, belediyelerle ilgili yasalann kimi durumlarda gereksinimlere<br />

yanıt veremediği anlaşılmaktadır. Daha çok kamulaştırma, cezalar ve<br />

et kaçakçılığı ile ilgili konularda yoğunlaşan bu sorunu çözmek için İstanbul Belediyesi,<br />

yeni Belediye Kanunu çerçevesinde bir yasa taslağı bile hazırlamıştır.<br />

Yeni düzenlemeler kapsamındaki uygulamalarda karşılaşılan sıkıntılara örnek<br />

olarak, Belediye Kanunu'na göre vakıflann mezarlıkları belediyeye devretmeleri<br />

gerekmesini, ancak devir işlemlerinin bir türlü gerçekleşememesini verebiliriz.<br />

Belediye ve Valiliğin Birleştirilmesi. İstanbul'da belediye ve valiliğin birleştirilmesi<br />

bir diğer önemli olaydır. Yılın gelişmelerinden, bu durumun uygulamaya<br />

yansıyış biçimini ve ortaya çıkan sorunlan görebiliriz. İlk olarak, vilayet<br />

ve belediyenin birleştirilmesinden dolayı kimi memurlann açıkta kaldığını, bunlardan<br />

150'sinin başka yerlere yerleştirilmesinin söz konusu olduğunu belirtmek<br />

1931 Yılı 235

gerekir. Örneğin, eskiden belediye tarafından tek elden yürütülen temizlik hizmetleri,<br />

yeni belediye yasası uyarınca kaymakamlıklara (belediye ve vilayet birleştiği<br />

için) verilir. Ancak bundan başarılı sonuç alınamayınca tekrar eski yönteme<br />

dönülür; yani temizlik işlerini belediyenin temizlik müdürlüğü yapacaktır.<br />

İşleri hızlandırmak için belediye daimi encümenindeki işlerin vilayet ve belediye<br />

olmak üzere ikiye ayrılması kararı verilmiş ve bu karara uygun olarak iki<br />

dosya açılmıştır. Buna göre, haftada üç gün vilayet, üç gün de belediye işlerine<br />

bakılacaktır. CHF'nin İstanbul'un ihtiyaçları için hazırladığı rapor da benzer yolu<br />

izlemekte, İstanbul'un ihtiyaçlarını iki bölüme ayırmaktadır: Doğrudan doğruya<br />

vilayet ve belediye tarafından yapılacak işler ve umumi meclisin salahiyeti<br />

dışındaki işler. Bunlardan ikinci gruptaki işler <strong>Ankara</strong>'ya bildirilecektir.<br />

Belediyelerin Mali Kaynak Sorunu. Yönetsel faaliyetlerin etkili biçimde<br />

yerine getirilememesinin baş nedeninin de kaynak yetersizliği olduğu görülmektedir.<br />

Örneğin İstanbul Belediye Reisi Muhittin Bey, "şehir neden yönetilemiyor?"<br />

sorusuna yanıt verirken önce maddi yetersizlikleri hatırlatmakta, sonra da<br />

dönemin Avrupa belediyelerinin mali kaynaklarından söz etmektedir:<br />

"Büyük şehirler mevcut varidatlarile imar edilebilmiştir. Bu varidat şunlardır: İmtiyazlı<br />

şirketlerin hisseleri, liman dahilindeki kabotaj varidatı, liman işleri ve şehir<br />

namına tertip edilecek büyük piyangolar vesaire. Biz bunların hepsinden mahrumuz...<br />

Nihayet birgün gelecek bu varidattan hiç olmazsa bir bölümü bize verilecektir..."<br />

8<br />

Öğretmen Maaşları. Bilindiği gibi o dönemde ilkokul öğretmenlerinin<br />

maaşları il özel idareleri tarafından ödenmektedir. 1931 yılında gazetelere sıkça<br />

yansıyan haberlerin bir bölümü il özel idarelerinin öğretmen maaşlarını zamanında<br />

verememelerine ilişkindir. Türlü illerde maaşların düzenli olarak ödenememesinin<br />

maddi yetersizlikler ya da bürokratik nedenlerden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.<br />

Kamu Yönetimini Yeniden Düzenleme Girişimleri. 1931 yılı gazetelerinde,<br />

tıpkı günümüzde olduğu gibi, kamu yönetiminde yeniden yapılanma haberlerine<br />

sıkça rastlanmaktadır. Merkezi yönetimden yerel yönetimlere değin,<br />

yönetimin hemen her alanında yeniden düzenleme kaygısı duyulmaktadır. Bu<br />

hareketliliğin ardında başlıca iki hızlandırıcı gücün bulunduğu anlaşılmaktadır:<br />

1930'da çıkarılan yeni Belediye Kanunu ve bütçeyi kısmak için alınan tasarruf<br />

önlemleri. Yeni Belediye Kanunu'nun yönetim sistemine getirdiği kimi sorunlara<br />

yukarıda kısaca değinilmişti. Tasarruf önlemleri alma isteği kamu yönetiminin<br />

özellikle personel boyutunda etkili olmuştur. Bir bölümüne yukarıdaki satırlarda<br />

da değinilen bu önlemler arasında çalışanlardan kazanç vergisi kesilmesi,<br />

memurların gerekli görüldüğü takdirde merkez emrine alınabilme yetkisinin tanınması,<br />

Avrupa'ya gidecek memurların yevmiyelerinde indirim yapılması gibi<br />

gelişmeler bulunmaktadır. Bütçede kısıntı yapma, tasarruf önlemleri alma zorunluluğunun<br />

kamu yönetimine bir başka etkisi "mülki taksimat" konusunda olmuştur.<br />

1931 yılı gazetelerinde, bütün bir yıl boyunca vilayet sayısını azaltmaya yö-<br />

Cumhuriyet, 9 Kanunusani 1931.<br />

Yöneti Zamandizini

nelik girişimlerden, kanun taşanlarından söz edilmektedir. İl sayısını 30-50 arasında<br />

yeniden düzenlemeyi öngören söz konusu girişimler başarılı olamamış<br />

ama bu arada, vilayet idare şube reislerini ve valilerin yetkilerini yeniden ele<br />

alan bir düzenleme, Vilayet İdaresi Kanununun Bazı Maddelerini Muaddil 1851<br />

sayılı Kanun, kabul edilmiştir.<br />

Yabancı Uzmanlar. Özellikle teknik alanlarda yetişmiş işgücü gereksinimini<br />

karşılayabilmek için yurtdışına, daha çok da Avrupa'ya başvurulmuştur.<br />

Yurt içinde eğitim olanaklarının ve teknik gelişmenin yeterli düzeye gelmemiş<br />

olmasının sonucunda çok geniş bir alanda yabancı uzman çalıştırılmak zorunda<br />

kalınmıştır. Savunmadan tarıma, mimarlıktan mühendisliğe, teknik eğitim gerektiren<br />

bütün alanlar yabancı uzmanlara açılmıştır. Başbakanlık Cumhuriyet<br />

Arşivleri ve Resmi Gazete'de yapılan taramalarda, yabancı betonarme mühendisi,<br />

harita uzmanı, ziraat mühendisi, rasat uzmanı, bombardıman öğretmeni, makine<br />

mühendisi ve hatta hemşireye rastlanmıştır.<br />

İstanbul'un 'Su Meselesi' ya da Terkos. Gazete sayfalarındaki yerel haberler<br />

arasında İstanbul'un "su meselesi" ve "Terkos" başlıkları en çok dikkati<br />

çekenlerdir. O dönemde İstanbul'un sorunları arasında hiç kuşkusuz içme suyu<br />

başta gelmektedir. İçme suyu imtiyazı bir yabancı şirket olan Terkos'a verilmiştir.<br />

Antalya Belediyesi'nin 1990'lı yıllarda yaptığı özelleştirmeye benzeyen bir<br />

durumun söz konusu olduğu anlaşılmaktadır. Bu örnekte de şirket hizmeti tam<br />

olarak yerine getirememekte ve çok pahalıya sunmaktadır. Gazetelerde olaya<br />

ilişkin çok sayıda yorum yazısı ve karikatüre rastlanmaktadır. Aşağıdaki gazete<br />

yazısı durumu ana hatlarıyla özetlemektedir: 9<br />

"Belediye su işini bizzat kendi görmek istediğinden Terkos'u satın almak istemektedir.<br />

Şirket muamelatı tasfiye edilecek ve tesisatı 1933 senesi iptidasında belediyeye<br />

teslim eyleyecektir. Fakat şayet herhangi bir şirket çok müsait şartlarla bu işe<br />

talip olursa Belediye şirketle anlaşamamazlık da etmiyecektir. Diğer taraftan Elektrik<br />

Şirketinin Terkosu işletmeye talip olduğu da anlaşılmakta, fakat dikkate şayan<br />

görülmemektedir. Terkos şirketi müdürü M. Kastelno bu işlerle meşgul olmak için<br />

tekrar <strong>Ankara</strong>'ya gitmiştir. Müdür, Terkos'u elektrik şirketine kaptırmamak için<br />

uğraşmaktadır. Kastelno, şehrin su işini belediye ile ortaklaşa idare etmeye taraftar<br />

görünmektedir."<br />

<strong>Ankara</strong>'nın İmarı. Yılın önemli tartışma konularından biri de başkentin<br />

imandır. Jansen ve diğer yabancı mimarların <strong>Ankara</strong> ve İstanbul'daki gezileri,<br />

açıklamalan, yorumlan çok önemsenmektedir. Gazetelerden hemen her hafta<br />

"<strong>Ankara</strong>'nın iman", "İstanbul'un planı" başlıklı haberleri ya da bir yabancı uzmanın<br />

<strong>Ankara</strong> ve İstanbul'u ziyareti hakkındaki yorumlarını okumak mümkündür.<br />

<strong>Ankara</strong>'nın imanna o kadar önem verilmektedir ki, belediyelerin gelirlerinin<br />

%2'sini <strong>Ankara</strong> Belediyesi'ne devretmelerini öngören bir kanun tasansı bile<br />

hazırlanmıştır. 10<br />

9 Son Posta, 21 Teşrinievvel 1931.<br />

10 Son Posta, 4 Şubat 1931.<br />

1931 Yılı 237

ULUSLARARASI İLİŞKİLER<br />

Uluslararası Antlaşmalar. İki büyük savaş arasındaki tek parti döneminde<br />

uluslararası alanda bir denge politikasının izlendiği, var olan ittifaklara katılmak<br />

yerine, Batı'ya sırt çevirmeden güç dengelerini gözeten adımların atıldığı bilinmektedir.<br />

1931'de imzalanan antlaşmalar da söz konusu genel eğilimi yansıtır<br />

niteliktedir. Bu yıl içinde, Çekoslovakya, SSCB, Norveç ve Polonya ile ticaret,<br />

ulaştırma, Belçika ve ABD ile ikamet, Yunanistan ile taşınmazlar, SSCB ve Yunanistan<br />

ile dostluk, Çekoslovakya, Belçika ve İngiltere ile adalet alanında antlaşma<br />

imzalanmıştır.<br />

Türkiye-AB İlişkileri. Avrupa Birliği'nin, tıpkı günümüzde olduğu gibi,<br />

dış politika sayfalarını süsleyen haberlerin başında geldiği söylenebilir. Örneğin<br />

Son Posta Gazetesi'nde Ocak 1931'deki bir haberin başlığı, "Fransamn muhalefetine<br />

rağmen Avrupa Birliğine dahil olduk" biçimindedir. Ancak Avrupa Birliği'nin,<br />

yaşanan 1929 ekonomik bunalımı karşısında, Amerika'ya karşı bir ekonomik<br />

birlik kurmak için gündeme getirildiği anlaşılıyor. Birliğin komisyonunun<br />

adının "Avrupa Komisyonu" olduğunu da belirtmek gerekir.<br />

TOPLUM<br />

Halkın Tasarrufa Özendirilmesi ve Yerli Malı Kullanımı. Hükümetin,<br />

Fırka'nın ve yönetime yakın basının öncülüğünde başlatılan tasarruf kampanyasıyla<br />

alınan önlemlere halkın da katılması amaçlanmıştır. Bu yolda basının<br />

önemli bir işlev edindiği görülmektedir. Halkı tasarrufa özendiren haber, yazı,<br />

yorum ve karikatürleri bütün bir yılın gazetelerinde görmek olanaklıdır. Bu durum<br />

reklamlara da yansımıştır. Örneğin, "Avrupa'ya Para Vermeyiniz, Günahtır:<br />

'Fayda' Daha Ucuz... Yerli Malıdır..." biçiminde bir ilaç reklamına bile rastlanabilmektedir.<br />

Tasarrufu halkın gündelik yaşamına katabilmek ve yerli malı kullanımını<br />

özendirmek için alınan önlemler arasında 'tasarruf haftası' düzenlemenin, 'yerli<br />

malı kullanılması mitingi' yapmanın ve 'yerli mallardan vitrin müsabakası' gerçekleştirmenin<br />

bulunduğundan söz edilmişti. Tasarruf önlemlerinin halkın gündelik<br />

yaşamına yansıtılmasında ve halk katılımının sağlanmasında Milli İktisat<br />

ve Tasarruf Cemiyeti'nden yararlanılmakta olduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu<br />

derneğin, Eskişehir'deki toplantısına katılanların yerli malı kullanacaklarına dair<br />

yemin etmelerini dönemin ruhunu yansıtan ilginç olaylardan biri olarak değerlendirmek<br />

gerekir.<br />

Nüfus Yetersizliği. Çocuk sahibi olmanın özendirilmesi 1931'e özgü bir<br />

diğer önemli olaydır. İlk bakışta, yoksulluğun ve ekonomik bunalımın olumsuz<br />

etkilerinin hüküm sürdüğü bir dönemde böyle bir çaba yadırganabilir. Ancak, o<br />

yıllarda, nüfus yetersizliğinin önemli sorun alanlarından biri olarak görüldüğünü,<br />

ekonominin ve savunmanın güçlenmesinin ancak nüfusun artmasıyla gerçekleşebileceğinin<br />

düşünüldüğünü anımsamak gerekir. Çocuk sahibi olmayı özendirmek<br />

için gazetelerde bu yönde yazılar yayımlanmakta, hatta her hafta çok çocuklu<br />

ailelerin fotoğrafları basılarak altına aileyi övücü hoş açıklamalar yazıla-<br />

2 Yöneti Zamandizini

ilmektedir. Çok çocuklu ailelere devlet yardımı da yapılmaktadır. 25-45 yaş<br />

arasındaki bekar erkeklere ek vergiler yüklemeyi amaçlayan "Bekarlık Vergisi"<br />

tasarısı bu çerçevede düşünülebilir. Bir anlamda bekar erkeklerin evlenmesi ve<br />

nüfus artışına katkı sağlaması istenmektedir.<br />

Türkçe Sevdası. Yerli malı kullanımı gibi Türkçe de önem verilen konulardan<br />

birini oluşturmaktadır. Bir yandan Latin alfabesini yaygınlaştırmak için<br />

çaba harcanırken bir yandan da dilin yabancı sözcüklerden arındırılmasına çalışılmaktadır.<br />

Örneğin bu yolda, bazı yabancı sokak isimleri değiştirilmekte, verilen<br />

nutuklarda Türkçe konuşmanın önemine dikkat çekilmektedir. Arşiv taramasında<br />

da konuya ilişkin kimi örneklere rastlanmıştır. Sözgelimi, "Bağçecik'in bir<br />

köyünde çocuklara Arapça harflerle ders veren bir imamın görevinde kalmasının<br />

uygun olmayacağı"na ya da "Orta ve yüksekokul talebeleriyle öğretmen ve öğretim<br />

üyelerinin ders notlarını Arapça harflerle tutmamaları için ikaz edilmeleri"ne<br />

ilişkin kararnameler bulunmaktadır. Bu konuda arşivde bulunan bir belge<br />

de, 'yabancı dillerde yazılan beynelmilel ilmi terimlerle fenni tabirlerin Türkçe<br />

yazılmaları hakkında' Prof. Dr. Kemal Cenap'ın bir yazısıdır.<br />

Basına Çekidüzen. Gazete ve dergilerin kapatılması, yöneticilerinin yargılanması<br />

ya da ağır para cezasına çarptırılması, kimi yayınların, dergi ve gazetelerin<br />

yurda sokulmasının yasaklanması yıl boyunca çok sık karşımıza çıkan gelişmelerdendir.<br />

Özellikle Menemen Olayı'nın ardından basın denetim altına<br />

alınmak istenmiş, bu yolda, baskıcı hükümler getiren Matbuat Kanunu çıkarılmıştır.<br />

Örneğin Yeni Asır gazetesi hakkında yapılan takibatın nedeni, gazetenin<br />

"hadiseyi gayet ehemmiyetsiz göstermesi ve bunun alelade bir vaka olduğunu"<br />

yazmasıdır. Aslında yasaklamaların gerekçesi yakın tarihimizde sıkça karşımıza<br />

çıkanlardan çok da farklı değildir: Komünizm, şeriatçılık, Kürtçülük, muzır neşriyat<br />

vb. Ancak yasaklamalar yalnızca bu konularla sınırlı değildir. Kimi zaman<br />

da yasaklama dolaylı yoldan gelmekte, gazeteler otosansür uygulamakta ya da<br />

yayınlarına ara verebilmektedir. Yılmaz Gazetesi'nin kapanması bu konuya örnek<br />

verilebilir. İlk bakışta gazetenin sahipleri arasındaki bir anlaşmazlık sonucunda<br />

kapandığı sanılmakta; ancak ayrıntılara inildiğinde olayın ardında yeni<br />

Matbuat Kanunu'nun bulunduğu anlaşılmaktadır. 11<br />

Basın üzerinde kurulan baskıyı haberlerin veriliş biçiminden de anlamak<br />

mümkündür. Eleştiriler genelde herhangi bir kurumun iyi işlememesine, kimi<br />

bürokratlara ve imtiyaz alan yabancı şirketlere yöneliktir. Devletin yönetim tarzına,<br />

dış politikaya, Mustafa Kemal'e ya da İsmet İnönü'ye ilişkin hiçbir eleştiriye,<br />

olumsuz habere rastlanmamaktadır. Belediye ve yerel nitelikli hizmetlerse<br />

" Yılmaz Gazetesi, Ahmet Kadri ve Celal Nuri Bey ortaklığında çıkarılmaktadır. Ahmet Kadrinin<br />

yaptığı açıklamalardan anladığımıza göre gazeteyi kapatma kararı almasında ortağı Celal<br />

Nuri Bey ile yaşadığı anlaşmazlık önemli rol oynamıştır. Ancak Ahmet Kadri, bunda yeni<br />

Matbuat Kanunu'nun da payı bulunduğunu belirtmektedir: "Mesele bundan ibaret olup... hem<br />

bu vaziyetin tasfiyesine intizaren, hem de birkaç muvafık muharrire arız olan tağlit, tahrif ve<br />

isnat hastalığının bana da sirayetini men için "Yılmaz" ı muvakkaten kapadığımı arzederim<br />

efendim." Son Posta, 2 Temmuz 1931.<br />

1931 Yılı 239

en çok tepki yöneltilen konulan oluşturmaktadırlar. Özellikle muhalif gazetelerde,<br />

İstanbul Belediyesi'nin uygulamalan ağır biçimde eleştirilebilmektedir.<br />

Değinilmesi gereken bir konu da dönemin gazeteleri arasındaki aynmdır.<br />

Burada, "muhalif basın" nitelemesinin bugüne ait bir değerlendirme olmadığını<br />

belirtmek gerekiyor. Daha o yıllardaki yazı ve karikatürlerden böyle bir aynma<br />

gidildiği anlaşılmaktadır. Hükümet taraftan gazeteler arasında Cumhuriyet, Yeni<br />

Gün ve Ulus bulunmakta, muhalif basını ise Son Posta, Yann gibi yayınlar oluşturmaktadır.<br />

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri, Resmi Gazete, Meclis Tutanaklan<br />

ve günlük gazetelere dayanılarak hazırlanan 1931 yılı kronolojisine göre basın<br />

üzerinde uygulanan baskının sonuçlan şöyledir:<br />

- 15 Ocak 1931'de Serbes Cumhuriyet Gazetesi kapandı.<br />

- 16 Ocak 1931'de Yann Gazetesi aleyhine musanna neşriyat davası açıldı.<br />

- 16 Ocak 1931 'de Karagöz Gazetesi mesul müdürü hapse mahkum oldu.<br />

- 22 Ocak 1931 'de Yeni Asır Gazetesi hakkında takibata başlandı.<br />

- 26 Ocak 1931 'de Kızıl İstanbul Gazetesi'ne soruşturma açıldı.<br />

- 29 Ocak 1931'de Son Posta Gazetesi'nin Adana muhabiri tevkif edildi.<br />

- 31 Ocak 1931'de Yann Gazetesi başyazan Arif Oruç ve sorumlu müdürü<br />

mahkum oldu.<br />

- 01 Şubat 1931'de Yann Gazetesi davası sonuçlandı.<br />

- 25 Nisan 1931'de Bıldırcın Gazetesi mahkemeye verildi.<br />

- 02 Temmuz 1931'de Yılmaz Gazetesi kapandı.<br />

- 18 Ağustos 1931 'de "Kilis" Gazetesi sahibi hakkındaki mahkumiyet karan<br />

nakzolundu.<br />

- 19 Ağustos 1931'de Yarın Gazetesi neşriyatına ara verdi.<br />

- 24 Ağustos 1931'de Akşam Gazetesine dava açıldı.<br />

- 24 Ağustos 1931'de "Allo, Allo" Gazetesi sahibi bir aya mahkum oldu,<br />

cezası tecil edildi.<br />

- 24 Ağustos 1931'de Vakit Gazetesi sahibinin mesul müdürü para cezasına<br />

çarptınldı.<br />

- 02 Eylül 1931'de Son Posta beraat etti.<br />

Mustafa Kemal'in Yurt Gezileri. Bu yıla damgasını vuran en önemli<br />

olaylardan biri Atatürk'ün yurt gezileridir. Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın taraftarlannı<br />

artırması ve bunun sonucunda Fethi Bey'e 1930'da kapattınlmasının<br />

ardından M. Kemal halkın giderek büyüyen hoşnutsuzluğunun nedenlerini anlamak<br />

için uzun sürecek bir yurt gezisine çıkmaya karar verir. Gezi, Kasım<br />

1930'da başlar ve 1931 yılı Martı'na kadar sürer:<br />

I.Aşama:<br />

17 Kasım 1930 - 31 Aralık 1930<br />

Kayseri-Sivas-Tokat-Turhal-Amasya-Samsun-Bafra-Trabzon-İstanbul<br />

II.Aşama:<br />

26 Ocak 1931 - Ocak 1931<br />

İstanbul-Kırklareli-Edirne-Bursa-İzmir<br />

24 Yöneti Zamandizini

III. Aşama:<br />

Ocak 1931 -4 Mart 1931<br />

İzmir-Aydın-Denizli-Balıkesir-Muğla-Antalya-Mersin-Malatya-Adana-<br />

Konya-Afyon<br />

Boratav, söz konusu gezinin, yöneticilerin halkın içinde bulunduğu güç durumu<br />

anlamasına yardımcı olduğunu, bir bakıma, devletçi ekonomi politikalarının<br />

benimsenmesini kolaylaştırdığını düşünmektedir. 12<br />

Değişmeyen Türkiye. Aradan yaklaşık 80 yıl geçmesine karşın kimi sorunların<br />

hiç değişmeden varlığını koruduğunu görüyoruz. Aşağıda bunlardan bir bölümüne<br />

yer verilmektedir:<br />

- Haliç'in kirliliği.<br />

- İstanbul'un su sorunu.<br />

- İstanbul-<strong>Ankara</strong> arasında tren hızlandırma çalışmaları.<br />

- Trafik kazalarının önüne geçmek için kanun hazırlanması.<br />

- Gazetelerde özel rakı reklamlarının yer alması (Rakı Bomonti).<br />

- Kaçak rakı vakasına rastlanması (iki ay içinde 376 adet).<br />

- Komünizm, şeriatçılık, Kürtçülük, muzır neşriyat vb. gerekçelerle gazete<br />

kapatılması.<br />

- Belediye memurlarının özel şirkete sigorta ettirilmesi.<br />

- Elektrik ve su hizmetlerinin özel şirketlerce sunulması.<br />

- Camilerin elektrik faturalarının ödenmesinde sorun yaşanması.<br />

- Cumhurbaşkanı ziyarete gelecek diye acelece yaptırılan köprünün yıkılması.<br />

- Kamu yönetiminde yeniden düzenleme çalışmalarına başlanması.<br />

- Tasarruf önlemleri arasında vekaletlerin arabalarının kaldırılmasının da<br />

yer alması, gösterilen tepkiler üzerine bundan vazgeçilmesi.<br />

- Yabancı ülkelerden hayat kadınlarının gelmesi.<br />

12 Korkut Boratav, Türkiye'de Devletçilik, 2. Baskı, İmge, <strong>Ankara</strong>, 2006, s. 144, 145.<br />

1931 Yılı 241

1931 YILINDA YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Menemen kazası ile Manisa<br />

ve Balıkesir merkez kazalarında<br />

sıkıyönetim ilan<br />

edildi.<br />

1 Ocak Divanı Harb faaliyete başladı.<br />

1 Ocak İstanbul'da muhtarlık seçimlerinin<br />

sonucu beli oldu.<br />

1 Ocak Manisa, Menemen ve Balıkesir<br />

kazalarında ilan edilen<br />

tdarei Örfiye Amirliğine<br />

İkinci Ordu Müfettişi<br />

Birinci Fahrettin Paşa atandı.<br />

1 Ocak Belediye Reisliğine Ekrem<br />

Beyin intihabı hakkında<br />

Edime Belediyesince ittihaz<br />

olunan karar tasvip<br />

olundu.<br />

2 Ocak Yılbaşında Beyoğlu çok<br />

canlı bir gece geçirdi.<br />

3 Ocak CHF Merkezinde Spor<br />

Kongresi yapıldı.<br />

3 Ocak Şehir meclisi daimi encümeninin<br />

verdiği bir karara<br />

göre seyyar satıcılar büyük<br />

caddeleri ve yangın yerlerindeki<br />

arsaları işgal edemeyeceklerdir.<br />

Menemen olayları nedeniyle ilan edilen sıkıyönetimin<br />

süresi bir aydır.<br />

Menemen'de kurulan Divanı Harb'in başkanlığını<br />

Korgeneral Mustafa (Muğlalı) yapmaktadır.<br />

Muhtarlık seçimleri 31 Aralık 1930'da sona erdi;<br />

CHF adayları her yerde seçimi kazandı.<br />

Ayrıca İdarei Örfiye Divanı-Harbi Reis aza ve aza<br />

mülazimliklerine (6 kişi) atama daha yapıldı<br />

1931 yılı içinde diğer belediye reisliği seçimleri için<br />

verilen onaylar şöyledir: 11 Kanunusani Zonguldak,<br />

Gazi Antep, İçel; 13 Kanunusani Aydın, Burdur, Sinop,<br />

Van, Muğla, 14 Kanunusani Muş; 4 Haziran<br />

Aydın, Balıkesir; Bursa; 9 Temmuz Trabzon, Çanakkale;<br />

15 Ağustos Zonguldak; 27 Ağustos Ordu; 5<br />

Teşrinievvel Gazi Ayıntap; 22 Teşrinievvel Kırşehir;<br />

30 Kanunuevvel Bilecik.<br />

Eğlenmeye gelenler daha çok Musevi ve Türkler'den<br />

oluşuyordu. Bunalım döneminin olağanüstü koşullarında<br />

Beyoğlu'nun canlı olması önemli bir haber olabilmektedir.<br />

Kongreye daha sonra Türk Ocağı binasında devam<br />

edilmiştir.<br />

Ekonomik sıkıntılar yüzünden İstanbul'da seyyar satıcıların<br />

sayısı oldukça artmıştır.<br />

RG, 1<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

ATDK;<br />

C, 1<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 1<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 2<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 3,6<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 3<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

3 Ocak Atatürk Bursa'ya gitti. Atatürk Bursa'da mahalli ihtiyaçları tetkik edecektir. C, 4<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

3 Ocak Kocaeli Maarif Müdürlüğüne<br />

Faik Doğan Bey<br />

atandı.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

1931 yılı içinde Maarif Müdürlüğüne yapılan diğer<br />

atamalar şöyledir: 3 Kanunusani Tokat, 20 Kanunusani<br />

Kars; 22 Şubat Manisa; 18 Mart İçel, Rize, Burdur,<br />

Balıkesir; 8 Haziran Maraş; 22 Haziran Aksaray;<br />

27 Haziran Aydın; 13 Ağustos Muş; 29 Ağustos<br />

Konya; 2 Eylül Kırşehir, Afyonkarahisar; 14 Eylül<br />

Çanakkale; 4 Teşrinievvel Urfa; 15 Teşrinisani Erzurum;<br />

23 Teşrinisani Gazi Ayıntap; 30 Kanunuevvel<br />

Zonguldak.<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ocak Zat İşleri Müdürlüğüne<br />

Cafer Bey atandı.<br />

3 Ocak İstatistik Müdürlüğüne<br />

Cemil Bey atandı.<br />

3 Ocak Darülfünun Fen Fakültesindeki<br />

serbest müderrisliğe<br />

atama yapıldı.<br />

4 Ocak CHF teşkilatı nahiye kongrelerine<br />

başlandı.<br />

4 Ocak Özel İdare bütçelerinde<br />

yapılması kararlaştırılan<br />

tasarruf sebebiyle boş bırakılacak<br />

memurlukların,<br />

mecburi hizmetleri bulunan<br />

öğretmenleri kapsamaması.<br />

İlgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, söz konusu<br />

tasarruf tedbirlerinin öğretmenleri kapsamasının<br />

caiz olmadığı belirtilmektedir.<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 4<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.73..4./<br />

75-69/<br />

5 Ocak Ziraat Kongresi açıldı. C, 5<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

5 Ocak Hükümete hakaret eden<br />

pamukçu Mustafa Ağa<br />

hakkında takibat yapılması.<br />

6 Ocak Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğünün<br />

Tahsisat Harici Taahhüdatının<br />

Sureti Terbiyesine<br />

Dair 1733 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak istanbul Darülfünunu'nun<br />

1926 mali senesi hesabı<br />

kat'i hakkında 1734 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak Gazete köşesi: Çok çocuklu<br />

ailelere yardım vadinden<br />

istifade etmek isteyenler...<br />

7 Ocak Bulgar tabiyetine geçen<br />

Salomon oğlu Moiz Benrey<br />

vatandaşlıktan çıkarıldı.<br />

7 Ocak Kırklareli'nde 8 nahiye<br />

ipkaen, 4 nahiye ise<br />

müceddeden kuruldu.<br />

Yılın arşiv belgeleri tarandığında 200 dolayında takibat<br />

davasının açıldığı görülmektedir. Bunlardan 87'si<br />

hükümete hakaret, 79'u Türklüğe hakaret, 45'i kanunlara<br />

hakaret ve 17'si de Meclise hakaret takibatlarından<br />

oluşmaktadır.<br />

1930 yılı bütçesindeki tahsisattan 6,518 Lira 7 kuruşun<br />

söz konusu müdürlük bütçesine aktarılmasına<br />

ilişkin bir düzenleme.<br />

İstanbul Darülfünunu'nun 1926 mali senesi geliri<br />

919,047 Liradır.<br />

1931 yılı boyunca gazetelerde bu tür yazı ve yorumlara<br />

rastlamak mümkündür. Çok çocuklu aileler örnek<br />

gösterilerek çocuk sahibi olma özendiriliyor.<br />

Arşiv kayıtlarına göre 1931 yılı içinde 870 kişi vatandaşlıktan<br />

çıkarılmıştır. Vatandaşlıktan çıkarma<br />

nedenlerinin başında izin almadan tabiyet değiştirme<br />

ve milli mücadeleye katılmama gelmektedir.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

38.229..9./<br />

301101<br />

BULMAÇ<br />

RG, 7<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

SP, 7<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

17.1.9/<br />

2-195/<br />

RG, 7<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

1931 Yılı 243

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ocak İstanbul belediye reisi Muhittin<br />

Bey'in gelir kaynaklarının<br />

azlığından şikayetçi<br />

olması ('Şehir neden imar<br />

edilemiyor?' sorusuna yanıt<br />

olarak)<br />

10 Ocak İdarei Umumiyei Vilayat<br />

Kanununun 116 ve 140.<br />

Maddeleri Makamına Kaim<br />

99 Numaralı Kanunun 4.<br />

Maddesinin Tefsiri yayımlandı.<br />

10 Ocak CHF Kırklar Heyeti toplandı.<br />

12 Ocak Bazı şark vilayetlerindeki<br />

valilerin garp vilayetlerine<br />

nakilleri yapılacaktır.<br />

12 Ocak Manisa, Menemen ve Balıkesir<br />

kazalarında ilan edilen<br />

İdarei Örfiye<br />

münasebetile teşekkül eden<br />

Divanı-Harbi Örfisi MUddei<br />

Umumiliğine atamalar<br />

yapıldı.<br />

13 Ocak Askeri şahıslar tarafından<br />

işlenip askeri mahkemelerce<br />

rü'yet ve hükme raptedilen<br />

veya henüz görülmekte<br />

olan suçların af ve teciline<br />

dair 1741 sayılı kanun yayımlandı.<br />

14 Ocak Kayseri Polis Müdürlüğüne<br />

Celal Bey atandı.<br />

14 Ocak Trabzon Gümrükleri Başmüdürlüğüne<br />

Enver Bey<br />

atandı.<br />

14 Ocak Kastamonu Tapu Müdürlüğüne<br />

Faik Bey atandı.<br />

15 Ocak Menemen sanıkları Divanı<br />

Harb'de yargılanmaya başladı.<br />

24 Yöneti Zmndizini<br />

"Büyük şehirler mevcut varidatlarile imar edilebilmiştir.<br />

Bu varidat şunlardır: İmtiyazlı şirketlerin hisseleri,<br />

liman dahilindeki kabotaj varidatı, liman işleri<br />

ve şehir namına tertip edilecek büyük piyangolar vesaire.<br />

Biz bunların hepsinden mahrumuz... Nihayet<br />

birgün gelecek bu varidattan hiç olmazsa bir bölümü<br />

bize verilecektir..."<br />

Maddenin tefsiri şöyledir: İçtimalarda bulunmayan<br />

ve izinsiz Vilayet merkezinden ayrılan daimi encümen<br />

azasına, aylık tahsisatından o günlere isabet<br />

eden miktarı verilemez.<br />

"Halk fırkası teşkilatına memur edilen kırklar heyeti<br />

bugün parti binasında... müzakeratta bulunmuştur."<br />

"Kanun mucibince Şark vilayetlerinde müddetlerini<br />

ikmal eden valilerin Garp vilayetlerine nakilleri takarrür<br />

etmiştir. Bu husustaki kararname Dahiliye<br />

Vekaletince Başvekalete verilmiştir."<br />

Söz konusu af düzenlemesi, "kabahat efalinden<br />

maznun veya mahkum olan askeri şahıslar"ı kapsamaktadır.<br />

1931 yılı içinde polis müdürlüklerine yapılan diğer<br />

atamalar şöyledir: 14 Kanunusani Kayseri, Mersin; 25<br />

Şubat Sivas, tzmir; 18 Mart Antalya; 31 Ağustos<br />

Mardin; 13 Teşrinievvel Kocaeli, Eskişehir.<br />

1931 yılı içinde ayrıca 3 Mart'da Mersin Başmüdürlüğüne<br />

atama yapılmıştır.<br />

1931 yılı içinde Tapu Müdürlüğüne yapılan diğer<br />

atamalar şöyledir: 14 Kanunusani Kastamonu, Kırklareli;<br />

3 Haziran İçel, Antalya; 4 Teşrinisani Muş; 5<br />

Teşrinisani Elaziz, Sivas, Kastamonu, Denizli, Niğde,<br />

Bilecik.<br />

C, 9<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 10<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 11<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 12<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 12<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 13<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 14<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 14<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 14<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

ATDK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Ocak Serbes Cumhuriyet gazetesi<br />

kapandı.<br />

16 Ocak Yarın gazetesi aleyhine<br />

musanna neşriyat davası<br />

açıldı.<br />

16 Ocak Belediye daimi encümenindeki<br />

işler için iki ayrı<br />

dosya açıldı.<br />

16 Ocak Karagöz gazetesi mesul<br />

müdürü hapse mahkum<br />

oldu.<br />

18 Ocak 1931 senesi güzellik kraliçesi<br />

seçildi.<br />

18 Ocak İstanbul'da kanalizasyon<br />

inşaatı bitti.<br />

18 Ocak İstanbul şehir bütçesi bu<br />

sene 12 milyon Lirayı geçecek.<br />

18 Ocak Müddeiumumi Arif Oruç<br />

ve arkadaşlarının hapsini<br />

istedi.<br />

18 Ocak Betonarme mühendisi Felix<br />

Pfeifer'in sözleşmesi bir yıl<br />

daha uzatıldı.<br />

18 Ocak Galatasaray Lisesi Fransızca<br />

öğretmeni Rolland'ın<br />

Mülkiye Mektebi'nde de<br />

ders vermesine izin verildi.<br />

18 Ocak Gazi geliyor diye yapılan<br />

yol nehre döndü.<br />

"İki üç gün evvel "Yarın" gazetesinde <strong>Ankara</strong>'dan<br />

çekilen bir telgrafa atfen üç milyon Liralık bir pul<br />

sahtekarlığı yapıldığı hakkında bir havadis vardı.<br />

Kat'eyyen aslı ve esası olmayan bu haberi neşrinden<br />

ve yapılan tekziplere rağmen bu haberin sıhhatinde<br />

ısrar ettiğinden dolayı mezkur gazete aleyhine Müddeiumumilik<br />

tarafından musanna neşriyat davası<br />

ikame olunmuştur."<br />

Belediyede işlerin süratle yapılması için alman önlemlerle<br />

ilgili bir haber: "Belediye daimi encümenindeki<br />

işlerin bir kısmı vilayete ve diğeri de belediyeye<br />

ait olmak üzere iki kısma tefrik olunmuş ve iki dosya<br />

açılmıştır. Haftada üç gün vilayet ve üç gün de belediye<br />

işlerine bakılacaktır... Encümen için belediyede<br />

yeni bir daire tefrik olunmuştur."<br />

"Vakit ve Köroğlu gazeteleri aleyhine açılan davalar<br />

henüz neticelenmemiştir."<br />

A; 15<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 16<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 16<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 16<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

Naşide Saffet birinci seçilmiştir. C, 18<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

"İstanbul kanalizasyonunun projelerini belediye namına<br />

yapan M. Vilt iki üç güne kadar Avrupa'dan gelecek<br />

ve bu sene yapılan kanalizasyon inşaatını teftiş<br />

edecektir. M. Vilt belediyeye karşı aynı zamanda<br />

inşatı da teftiş etmeği deruhde eylemişti."<br />

"1931 şehir bütçesinin hazırlığı devam etmektedir.<br />

Gerek vilayet ve gerek belediye şuabatı bütçelerini<br />

dün akşama kadar tamamen belediyeye teslim etmişlerdir."<br />

Kaymakam Şerafettin Beyle refikasının açtığı hakaret<br />

davasından söz edilmektedir. Muhalif Vakit gazetesinin<br />

sahibi ve başyazarı olan Arif Oruç bu yılda<br />

aynı zamanda İşçi ve Çiftçi Fırkası'nın kuruluşu için<br />

başvuru yapmıştır.<br />

Maarif Vekaleti inşaat dairesinde uzman olarak çalışan<br />

betonarme mühendisi Felix Pfeifer'in sözleşmesi<br />

bir yıl daha uzatıldı (İcra Vekilleri Heyetinin onay<br />

kararnamesi.)<br />

Tokat'da Mustafa Kemal'in gelişine yetiştirmek için<br />

hızla yapılan yolun kısa sürede bozulması ile ilgili<br />

haber.<br />

C, 18<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 18<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 18<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.3..9./<br />

242-89/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.3..10./<br />

242-90/<br />

SP, 18<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

1931 Yılı 24

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ocak Muğla'nın Fethiye ve Köyceğiz<br />

kazalannın Bezkese<br />

ve Kargıfoça çiftlikleri dahilinde<br />

bulunan krom madeninin<br />

12 hissesinin<br />

îstanli Paterson'a devrine<br />

izin verildi.<br />

19 Ocak Orman Kanunu bir türlü<br />

çıkarı lamamaktadır.<br />

19 Ocak Bazı Kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

19 Ocak Afyohkarahisar Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama yapıldı.<br />

20 Ocak CHF İstanbul Vilayet<br />

Kongresi yapıldı.<br />

20 Ocak Elaziz Evkaf Müdürlüğüne<br />

Asım Bey atandı.<br />

20 Ocak Adalet Vekaleti Ceza İşleri<br />

Müdürlüğüne atama yapıldı.<br />

20 Ocak İstanbul'da Fatih kazasında<br />

Karagümrük'te nahiye kuruldu.<br />

21 Ocak İstanbul'da otomatik telefon<br />

tesisatı için hazırlıklar<br />

devam etmektedir.<br />

21 Ocak Yeni Adana gazetesi hakkında<br />

soruşturma açıldı.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

Resmi Gazete ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri<br />

kayıtlarına göre, 1931 yılı içinde 8 maden imtiyazı<br />

devrine izin verilmiştir.<br />

24 seneden beri Mecliste kalan Orman Kanunu'nun,<br />

ormandan yararlanmayı kısıtladığı için çıkarılamadığı<br />

anlaşılmaktadır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.3..6./<br />

194-86<br />

C, 19<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

19 kaymakamın ataması yapılmıştır. RG, 19<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

1931 yılı içinde Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdür- RG, 19<br />

lüğüne yapılan diğer atamalar şöyledir: 20 Kanunu- Kanunusani<br />

1931<br />

sani Kastamonu; 3 Teşrinievvel Ordu; 11 Teşrinievvel<br />

Çanakkale; 1 Teşrinisani <strong>Ankara</strong>, Edirne; 12 Nisan<br />

Manisa, Muş; 9 Teşrinisani Cebelibereket; 13<br />

Kanunuevvel Mersin, Trabzon; 16 Kanunuevvel<br />

Mardin, Urfa; 20 Kanunuevvel Adana, Kars.<br />

1931 yılı içinde Evkaf Müdürlüklerine yapılan diğer<br />

atamalar şöyledir: 17 Kanunusani Elaziz, Tekirdağı;<br />

12 Nisan Elaziz, Mardin, Gazi Ayıntap, Maraş, Kastamonu;<br />

13 Ağustos Kayseri, Siirt, Gümüşane, Gaziantep,<br />

Kastamonu; 27 Ağustos Samsun, Erzurum; 1<br />

Teşrinievvel Gazi Ayıntap, Kocaeli, Maraş, Muğla,<br />

Antalya; 21 Teşrinievvel Kayseri; 30 Kanunuevvel<br />

Manisa, Afyon, Bursa, Eskişehir, Niğde, Adana, Rize.<br />

BMM Reisliği'nden Başvekalete gönderilen yazıda,<br />

gazetenin 7 Kanunuevvel 1930 tarihli sayısında yer<br />

alan bir makalede Meclis Heyetinin şahsiyeti<br />

maneviyesini tahkir edici bazı cümleler bulunduğundan<br />

gazete hakkında gereken takibatın yapılması istenmektedir.<br />

C, 20<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 17<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 22<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

86.567.. 15.<br />

/8630/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak Avrupa Birliği'ne Türkiye<br />

ve Rusya da dahil edilecek.<br />

22 Ocak Yeni Asır gazetesi hakkında<br />

takibat yapılıyor.<br />

24 Ocak İzmir gazetelerinin son altı<br />

aylık nüshaları tetkik edilerek<br />

soruşturma yapılıp yapılmayacağına<br />

karar verilecektir...<br />

26 Ocak Kızıl İstanbul gazetesine<br />

soruşturma açıldı.<br />

26 Ocak Muallim Maaşları İçin Vilayetlere<br />

İkraz Mezuniyetine<br />

Dair 1743 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

Bunalım karşısında ABD'ye karşı birleşmek için Avrupa<br />

çapında bir ekonomik birlik oluşturulmak isteniyor.<br />

Avrupa Birliği haberlerine yılın bütün gazetelerinde<br />

sıkça rastlamak mümkündür. Hatta Birliğin<br />

komisyonunun adı da Avrupa Komisyonu'dur: "Avrupa<br />

Birliği Komisyonu bir karar projesi kabul etmiştir.<br />

Bunda, hali hazırdaki iktisadi buhranın Avrupa<br />

devletlerini alakadar etmesi noktai nazardan tetkiki<br />

ve İrlanda, Türkiye ve Rusya'nın katibi umumilik<br />

vasıtasıile komisyonun mesaisine iştirake davet<br />

edilmesi kararlaştınlmıştır."<br />

Cumhuriyet gazetesinde, "Yeni Asır gazetesi Menemen<br />

vakasını ehemmiyetsiz göstermiş ve bunun alelade<br />

bir vaka olduğunu yazmıştı" denilmektedir.<br />

İzmir'deki Hürriyet gazetesi hakkında da bir karikatürden<br />

dolayı tahkikat yapılmaktadır.<br />

Yasa, öğretmen maaşlannı zamanında veremeyen vilayetlere<br />

bu maaşların tediyesine karşılık olmak ve<br />

iki yılda ödenmek üzere 843 nolu kanunla açılmış<br />

olan fasıldan 80, 000 Liraya kadar borçlanmaya izin<br />

vermektedir.<br />

26 Ocak Atatürk'ün Konya Gezisi 26 Ocak-26 Ocak 1931: "İzmir tren yolculuklarının<br />

birinde... Uşak yakınlarındaki Uşak Şeker Fabrikası<br />

önünde durmuş; fabrikayı gezerek ilgililerden bilgi<br />

almıştı." Duraklama 20 dakika sürmüştür.<br />

26 Ocak Özel idareler öğretmenlerin<br />

maaşlarını geç vermektedir.<br />

Ekonomik nedenler ve kimi bürokratik engeller yüzünden<br />

öğretmen maaşlarının ödenmesinde güçlükler<br />

yaşanmaktadır. Gazetelerde bu durumu eleştiren yazılara<br />

sıklıkla rastlamak mümkündür.<br />

C, 21<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 22<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 24<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

BOK<br />

RG, 26<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

AYG<br />

C, 26<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

26 Ocak Atatürk izmir'e vardı. C27<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

26 Ocak Mülki taksimat için iki proje<br />

hazırlanmaktadır.<br />

26 Ocak Bazı Hakimliklere, müddeiumumiliklere,<br />

azalıklara,<br />

müstantikliklere atama yapıldı.<br />

27 Ocak Sinemalar Hakkında 602<br />

sayılı TBMM Karan yayımlandı.<br />

Vilayet sayısını yeniden düzenlemeyi amaçlayan bu<br />

projelere göre il sayısı 30 yahut 50 olacaktır.<br />

SP, 26<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

1931 yılı içinde yapılan diğer atamalar şöyledir: 26 RG, 26<br />

Kanunusani 10 kişi; 1 Mart 34 kişi; 7 Nisan 93 kişi; Kanunusani<br />

1931<br />

19 Nisan 2 kişi; 5 Temmuz 184 kişi; 28 Eylül 102 kişi;<br />

17 Kanunuevvel 242 kişi.<br />

Türkiye'ye getirilecek sinema filmlerinin "inkılabımızın<br />

gayelerine, içtimai vaziyetimize uygun olmasını<br />

ve bilhassa çocukların ve gençlerin terbiye ve tenvirine<br />

hadim filimler celbedecek müesseselerin daha<br />

fazla müsaaderelere mazhar edilmelerini temin<br />

eyliyecek surette" bir kanun tasarısı hazırlanmasına<br />

ilişkin bir karardır.<br />

RG, 27<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

1931 Yılı 24

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak Atatürk'ün İzmir Gezisi 27 Ocak-4 Şubat 1931 tarihleri arasında yapılan gezide<br />

Mustafa Kemal CHF İzmir Kongresi'nde bir konuşma<br />

yapmış, kadınların askerlik yapmaları konusuna<br />

da değinmiştir.<br />

28 Ocak Yol yapılırken ağaç kesilmeyecektir.<br />

29 Ocak Menemen'de 27 kişi beraat<br />

kararı aldı.<br />

29 Ocak Yeni teşkilat projesi hazırlandı.<br />

29 Ocak Son Posta'nın Adana muhabiri<br />

tevkif ediliyor.<br />

29 Ocak Vilayetlerin idaresi<br />

hakkındaki kanun tasarısı<br />

hazırlanıyor.<br />

30 Ocak Belediye Kanunu'nun<br />

gerektirdiği ihtisas komisyonları<br />

kurulamamıştır.<br />

1 Şubat Yarın gazetesi davası<br />

sonuçlandı.<br />

1 Şubat Elazığ'ın Ovacık İlçesi Belediye<br />

Başkanlığı görevinin<br />

Kaymakam'a verilmesi.<br />

1 Şubat Elçilik ve Konsolosluk<br />

müstahdemlerinin elbiselerinin<br />

yerli maldan gönderilmesi.<br />

1 Şubat İl Özel İdarelerinden maaş<br />

alan memur ve öğretmenlerin<br />

maaş cetvellerinin tasdiki.<br />

1 Şubat Güzel Sanatlar Akademisinde<br />

ders veren mimar<br />

Prof. Egli'in sözleşmesinin<br />

iki sene uzatıldı.<br />

1 Şubat Eskihisar'daki çimento fabrikaları<br />

için iki uzmanın<br />

gelmesine izin verildi.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

Vilayet, İstanbul'da yol yapılan yerlerde ağaçların<br />

kesilmemesini emretti.<br />

Menemen Olayı için kurulan Divanı Harb'de 105 kişiden<br />

27 kişi beraat kararı almıştır.<br />

"Dahiliye Vekaletince ikmal edilen teşkilatı mülkiye<br />

projesine göre Şark'ta bazı küçük vilayetler lağıv, kazalar<br />

tezyit ve bütün nahiyeler tam teşekküllü nahiye<br />

haline ifrağ olunacaktır."<br />

Hükümet aleyhinde tefevvühatta bulunmakla maznun<br />

olarak...<br />

Dahiliye vekaleti, vilayetlerin idaresi hakkında hazırladığı<br />

kanun layihasını başvekalete göndermiştir.<br />

"Yeni belediye kanunu mucibince şehrin imarı için<br />

ihtisas komisyonları teşkil edilecekti. Fakat bu komisyonlar<br />

bazı masrafları icap ettirdiğinden teşkili<br />

gelecek seneye kalmıştır. Bu seneki bütçede buna ait<br />

tahsisat yoktur. 931 bütçesine bunun için tahsisat<br />

konmuştur."<br />

Başmuharrir ve Mes'ul Müdür birer seneden fazla<br />

hapse ve nakti cezaya mahkum oldular.<br />

İcra Vekilleri Heyeti kararına göre, "Belediye Kanunu'nun<br />

94. maddesinin B, D fıkrasına tevfıken kaymakam<br />

uhdesine tevdi..." tasvip ve kabul olunmuştur.<br />

Ekonomik bunalım döneminde alınan tasarruf önlemlerinden<br />

biri.<br />

Maarif Vekaletince yaptırılan binanın planlarını hazırlayan<br />

ve inşaatı denetlemek üzere getirilen, aynı<br />

zamanda Güzel Sanatlar Akademisinde ders veren<br />

mimar Prof. Egli'nin sözleşmesinin iki sene uzatılmasına<br />

ilişkin İcra Vekilleri Heyeti onay Kararnamesi.<br />

Eskihisar'daki çimento fabrikalarına getirilen makinelerin<br />

işlemlerini kontrol etmek için Alman Kari<br />

Schindler ve Otta Schneiderman adlı iki uzmanın<br />

gelmesine izin verildi.<br />

AYG<br />

C, 28<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 29<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 29<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 29<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 29<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 30<br />

Kanunusani<br />

1931<br />

C, 2 Şubat<br />

1931<br />

BCA:<br />

/30..18.1.2/<br />

17.5..18.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.8..7./<br />

109-59/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.8..1./<br />

11054/<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

17.7..2./<br />

242-91/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.5.-5./<br />

67-44/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Şubat Alman Hemşire Sotto<br />

Kemma'mn çalışmasına<br />

izin verildi.<br />

2 Şubat Menemen ile Manisa ve<br />

Balıkesir merkez kazalarında<br />

ilan edilen örfi idarenin<br />

bir ay uzatılmasına ilişkin<br />

BMM kararı.<br />

3 Şubat Menemen sanıklarının<br />

idam edilmesi.<br />

İstanbul'daki Yenibahçe Gureba Hastanesi'nde boşalan<br />

yabancı başhemşireliğe Alman Hemşire Sotto<br />

Kemma tayin edildi.<br />

Menemen olayı sanığı 28 kişi Divanı Harb kararıyla<br />

Menemen'de idam edildi.<br />

3 Şubat Atatürk'ün Aydın Gezisi 3 Şubat-4 Şubat 1931: "Çok partili demokrasinin ilk<br />

denemesi olan Serbest Fırka hareketinden sonra bu<br />

fırkanın yaptığı eleştiriler üzerine; sorunları yerinde<br />

incelemek ve görmek üzere CHF Genel Sekreteri<br />

Recep Zühdü'nün başkanlığı altında; çeşitli bakanlıklardan<br />

uzmanları içine alan bir komisyon kurulmuş;<br />

bu komisyon üç ay çalışarak; Atatürk'le birlikte Anadolu<br />

gezilerine katılmış; ayrınıtlı bir rapor hazırlamıştı.<br />

Atatürk'ün 3 Şubat 1931 günü İzmir'den Aydın'a<br />

gelişi bu nedenle idi.<br />

3 Şubat Valilerin salahiyetlerinin<br />

nasıl tevsi edileceği üzerine<br />

bir haber.<br />

Vilayetlerin sayısını 63'ten 45'e indirmeyi tasarlayan<br />

bir yeniden düzenleme projesi.<br />

4 Şubat Atatürk'ün Denizli Gezisi 4 Şubat-5 Şubat 1931: "Atatürk bir fırsatını bulup da<br />

Denizli'ye gelememişti. Bir keresinde İzmir'deyken<br />

Denizli Heyetini kabul etmiş ... geleceğim demişti."<br />

Özel treniyle gider; yanında Prof.Afet İnan; Recep<br />

(Peker); Vasıf (Çınar) ve yaverleri vardır. Fırka binasında<br />

kalır.<br />

4 Şubat <strong>Ankara</strong>-Eskişehir şimendifer<br />

hattı ormanlık alan haline<br />

getirilecektir.<br />

4 Şubat <strong>Ankara</strong>'nın imarı için kaynak<br />

bulma çabaları devam<br />

etmektedir.<br />

4 Şubat Kooperatif sayısı artmaktadır.<br />

5 Şubat Memnu Mıntıkalarda yapılan<br />

istimlak bedellerinin<br />

tesviyesi hakkında 1744<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

5 Şubat Atatürk İzmir'den Denizli'ye<br />

geldi.<br />

Hükümet merkezinin imarı için belediyelerin % 2 varidatları<br />

<strong>Ankara</strong> Belediyesine verilecektir.<br />

Kooperatiflerin miktarının çok arttığı, adetlerinin<br />

350'yi bulduğu belirtilmektedir.<br />

Askeri yasak bölgelerde kamulaştırılmış olan taşınmazın<br />

bedellerinin 1930 ve 1931 yılları bütçelerinde<br />

"memnu mıntıkalar istimlak bedeli" adıyla açılacak<br />

fasıllardan ödenmesine ilişkin bir düzenleme.<br />

BCA:<br />

/30..18.I.2/<br />

17.7..18.<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

AYG<br />

C, 3 Şubat<br />

1931<br />

AYG<br />

C, 4 Şubat<br />

1931<br />

SP, 4<br />

Şubat 1931<br />

SP, 4<br />

Şubat 1931<br />

RG; 5<br />

Şubat 1931<br />

C, 6 Şubat<br />

1931<br />

7 Şubat Atatürk'ün Balıkesir Gezisi 7 Şubat 1931-8 Şubat 1931: İzmir'den Balıkesir'e gelir. AYG; C,<br />

7..02.1931<br />

7 Şubat Yugoslavya ve Bulgaristan'dan<br />

gelen 104 Müslüman'ın<br />

vatandaşlığa alınması.<br />

Arşiv kayıtlarına göre 1931 yılı içinde 4252 kişi vatandaşlığa<br />

alınmıştır. Daha çok Yugoslavya, Bulgaristan,<br />

Romanya, Yunanistan gibi ülkelerden gelen<br />

kişilerin hemen hepsi müslümandır.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/1<br />

7.8.20/<br />

1-273<br />

1931 Yılı 24

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Şubat Mersin'in Tömük nahiyesi<br />

Saraç ve Köypınar köylerinde<br />

krom ve simlikurşun<br />

aramak için izin isteyen İngiliz<br />

James Russel'in isteği<br />

reddedildi.<br />

8 Şubat Atatürk Balıkesir'den İzmir'e<br />

geldi.<br />

8 Şubat Atatürk vapurla İzmir'den<br />

Antalya'ya hareket etti<br />

10 Şubat İstanbul'da 12 komünist<br />

ağır hapis cezasına mahkum<br />

edildi.<br />

Resmi Gazete ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri<br />

kayıtlarına göre, 1931 yılı içinde toplam arama ruhsatı<br />

sayısı, 4'ü "krom", 2'si "amyant", biri de "civa"<br />

ve "kükürt" olmak üzere toplam 8'dir. Bir arama<br />

ruhsatı iptal edilmiş, iki arama izni geri çevrilmiş, bir<br />

arama ruhsatının satışına da izin verilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.9..15./<br />

194-87<br />

C, 9 Şubat<br />

1931<br />

C, 10<br />

Şubat 1931<br />

10 Şubat Atatürk Antalya'ya geldi. C, 11<br />

Şubat 1931<br />

10 Şubat İstanbul'da bulunan bazı<br />

camilerin elektrik borçlarına<br />

ilişkin Diyanet İşleri Reisliği'nin<br />

yazışmaları.<br />

Diyanet İşleri Reisliği'nin Başbakanlık ve Evkaf<br />

Umum Müdürlüğü ile yaptığı yazışmalardan camilerin<br />

borçlarının Elektrik Şirketine ödendiği, camilerin<br />

elektrik faturalarının bugün gibi sorun yarattığı anlaşılmaktadır.<br />

11 Şubat Atatürk'ün Mersin Gezisi 11 Şubat-12 Şubat 1931: Serbest Fırka'nın kapanışından<br />

sonra memleket sorunlarını yerinde görmek<br />

amacıyla yapılan gezinin bir parçasıdır.<br />

11 Şubat Balıkesir Belediye Heyeti<br />

istifa etti; yeni intihabat<br />

yapılacak.<br />

11 Şubat Memleketimizde şarapçılık<br />

konusunda incelemelerde<br />

bulunacak olan Fransız<br />

Emil Boffard'ın Çatalca'daki<br />

yasak bölgeye girmesine<br />

izin verildi.<br />

12 Şubat Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 47. Maddesine<br />

Bir Fıkra Tezyiline Dair<br />

1746 sayılı kanun yayımlandı.<br />

12 Şubat Bazı yabancı sokak isimleri<br />

değişiyor.<br />

12 Şubat Türk-Yunan dostluk muayedesi<br />

yapıldı.<br />

13 Şubat Mustafa Kemal'in Malatya<br />

Türkocagı konuşması<br />

25 Yöneti Zamandizini<br />

Cmhuriyet gazetesindeki haberde başka bir açıklamaya<br />

rastlanmamaktadır.<br />

Söz konusu İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde<br />

izin verilen askeri bölge tanımlanmaktadır.<br />

Eklenen fıkra şöyledir: "Yetim maaşı almakta olup,<br />

umumi, mülhak veya hususi bütçelerden ücret alanların<br />

yetim maaşlarının nısfı ve bunlardan maaşlı bir<br />

hizmete tayin edilenlerin maaşının tamamı kesilir. Bu<br />

suretle maaşları kesilen yetimlerin -aldıkları maaş ve<br />

ücretten mahrum kaldıkları takdirde- kanunen haklarının<br />

sukutuna kadar, muhassas maaşlarının tekrar<br />

itasına devam olunur."<br />

Dilde sadeleşme çabalarının bir sonucu.<br />

Demiryollarının önemi hakkında bir konuşma<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

189.293..<br />

18./22417/<br />

AYG<br />

C, 11<br />

Şubat 1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

17.10..11./<br />

69-46/<br />

RG, 12<br />

Şubat 1931<br />

C, 12<br />

Şubat 1931<br />

C, 12<br />

Şubat 1931<br />

ATDK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Şubat Atatürk'ün Malatya Gezisi 13 Şubat-14 Şubat 1931: Anadolu'yu birbaştan ötebaşa<br />

saracak demiryolu programı nedeniyle. "10 Şubat<br />

1931 günü İzmir'den Ege vapuru ile Akdeniz gezisine<br />

çıkan Atatürk Mersin'e geldiği zaman özel trenine<br />

binmiş, yeni açılan demiryolundan Malatya'ya<br />

kadar uzanmıştı. Yanında Prof. Afet İnan, Ordu Müfettişi<br />

Fahrettin (Altay), İçişleri Bakanı Şükrü Kaya,<br />

milletvekillerinden Recep (Peker), Vasıf (Çınar),<br />

Dr.Reşit Galip ve Cumhurbaşkanlığı erkanı vardı."<br />

13 Şubat Yeni mülki teşkilat projesi<br />

üzerine çalışmalar devam<br />

etmektedir.<br />

Vilayetlerin sayısının 30'a indirilmesi tasarlanmaktadır.<br />

13 Şubat Haliç doluyor ve ölüyor. Yeni kanalizasyon hizmete geçtiği zaman durum daha<br />

da kötü olacaktur. Kanalizasyon yanlış yapılmıştır.<br />

14 Şubat Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa<br />

Kemal'in, isabetli imar<br />

faaliyetinden dolayı Başbakan<br />

İsmet Paşa'ya tebrik<br />

telgrafı ve cevabi telgraf.<br />

15 Şubat Gölbaşı-Malatya demiryolu<br />

açıldı.<br />

15 Şubat Aksaray'ın Sankaraman<br />

Karyesinde Bekir Sami<br />

Efendi ile İbrahim Efendi'ye<br />

verilen kurşun madeninin<br />

imal edilmesine ilişkin<br />

imtiyaz feshedildi.<br />

"Yeni yapılan demir yol ile malatyaya vardığım bugünde<br />

size takip ettiğiniz pek isabetli imar faaliyetinden<br />

dolayı bir daha tebrik ve takdirlerimi arz ederim."<br />

İmza: Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal ...<br />

"Yüksek takdiriniz bizim için cihan değer. Eser büyük<br />

reisindir. Türk milleti sizi yetiştirmiş olmakla<br />

asırlara karşı iftihar edecektir." İmza: İsmet<br />

Resmi Gazete ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri<br />

kayıtlarına göre, 1931 yılı içinde 11 imtiyaz sözleşmesi<br />

feshedilmiştir.<br />

16 Şubat Atatürk'ün Adana Gezisi 16 Şubat-18 Şubat 1931: "Uzun bir gezide Adana durak:<br />

Atatürk 8 Şubat 1931'de Ege Vapuru ile İzmir'den<br />

başlattığı uzun süreli yurt gezisi sırasında, Antalya<br />

ve Mersin'e uğradı. 12 Şubat'ta Adana üzerinden<br />

trenle Malatya'ya kadar uzandı. Malatya dönüşü;<br />

16 Şubat 1931 günü Adana'ya gelen Atatürk, Adana<br />

Türkocağı başkanı Fahri Bey'in evine misafir oldu."<br />

Adana Türkocağı'nda Türkçe konuşmanın önemine<br />

dikkat çekerek; Adana'da Türkçe konuşmayan yaklaşık<br />

20 bin kişi olduğunu, ileride bu insanların aynı<br />

dili konuşan başka insanlarla beraber hareket edebileceği<br />

uyarısında bulunmuştur. Türk Ocaklarının<br />

CHF'ye katılması kararı da bu geziden hemen sonraya<br />

denk gelir.<br />

17 Şubat İstanbul'da tifo sorunu<br />

sürmektedir.<br />

17 Şubat Vilayetlerde intihap usulü<br />

basitleştirilecek.<br />

"Şehir meclisinde elim bir itiraf: istanbul'da sıhhi şeraiti<br />

haiz yoktur: Artik niçin tifo var diye sormağa<br />

lüzum var mıdır?"<br />

Meclis umumi intihabına muvakkaten yalnız erkekler<br />

iştirak edecektir.<br />

AYG<br />

C, 13<br />

Şubat 1931<br />

SP, 13<br />

Şubat 1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

45.290..30.<br />

/3730/<br />

TTY<br />

RG, 15<br />

Şubat<br />

1931; BCA<br />

AYG; C,<br />

19 Şubat<br />

1931<br />

C, 17<br />

Şubat 1931<br />

C, 17<br />

Şubat 1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Şubat Atatürk'ün Konya Gezisi 18 Şubat-1 Mart 1931: "0 günlerde Atatürk uzun bir<br />

yurt gezisine çıkmıştı. Serbest Fıkra denemesinden<br />

sonra; memleketin sosyal ve ekonomik sorunlarını<br />

yerinde incelemek üzere bir uzmanlar heyeti de<br />

Atatürk'le birlikte gezileri izliyordu. Bu günlerde<br />

Atatürk; 18 Şubat 1931'de Adana'dan Konya'ya geldi."<br />

18 Şubat Atatürk Konya'da Arabayla Adana'dan Konya'ya geçmiştir. C, 19<br />

Şubat 1931<br />

19 Şubat CHF Merkez teşkilatı yeniden<br />

yapılanacak<br />

22 Şubat Matbuat Umum Müdürlüğü<br />

Neşriyat Şubesi Müdüriyeti<br />

Başkatipliğine Ali Bey<br />

atandı.<br />

22 Şubat Maliye Teftiş Heyeti Reisliğine<br />

Adil Bey atandı.<br />

23 Şubat İnhisar İdareleri Murakıplıklarına<br />

4 kişinin ataması<br />

yapıldı.<br />

24 Şubat Kütahya-Balıkesir demiryolu<br />

hattı inşaatı bitti<br />

24 Şubat Hariciye Vekaletinde atamalar<br />

yapıldı.<br />

24 Şubat Matbuat Umum Müdürlüğü<br />

Matbuat Şubesi Tetkik<br />

Memurluğuna Mehmet Ali<br />

Bey atandı.<br />

25 Şubat Elektrik fiyatlarına zam<br />

bekleniyor.<br />

25 Şubat Menemen ilçesinde sıkıyönetimin<br />

8 Mart'a kadar uzatılması<br />

konusunun Büyük<br />

Millet Meclisi'nin tasdikine<br />

sunulması.<br />

25 Yöneti Zamandizini<br />

24 Şubat'ta da 1 kişinin ataması yapılmıştır.<br />

1931 yılı içinde yapılan diğer atamalar şöyledir: 1<br />

Ocak daire umum müdürlüklerine 2 kişi ve türlü<br />

konsolosluklara 3 kişi; 24 Şubat 1 kişi vekalet emrine<br />

alınma; 22 Nisan: Sofya Elçiliği Başkatibi; 15 Ağustos<br />

Moskova Büyük Elçiliği Konsolosluk Şubesi<br />

Müdürü (Maliye Müfettişi raporu üzerine), Londra<br />

Büyük Elçiliği Müsteşarı; 18 Ağustos 34 kişi (merkeze<br />

nakil); 18 Ağustos 5 kişi (merkeze tayin); 4<br />

Mayıs Sofya Birinci Elçiliği; 25 Mayıs Rodos ikinci<br />

sınıf konsolosluğu; 10 Haziran Prag ikinci sınıf elçilik;<br />

27 Haziran Kahire Elçiliği Başkatipliği; 4 Temmuz<br />

Barselon Kançılarya, Anvers Kançılarya; 17<br />

Ağustos 12 kişi; 18 Ağustos 48 kişi; 29 Ağustos 5 kişi;<br />

13 Eylül 6 kişi; 28 Teşrinisani 1 kişi; 7 Kanunuevvel<br />

1 kişi; 12 Kanunuevvel 1 kişi.<br />

Belediyenin eksilen varidatına bir karşılık olmak üzere<br />

elektrik fiyatlarına zam yapılması düşünülüyor<br />

AYG<br />

C, 19<br />

Şubat 1931<br />

RG, 22<br />

Şubat 1931<br />

RG, 22<br />

Şubat 1931<br />

RG, 23<br />

Şubat 1931<br />

C, 25<br />

Şubat 1931<br />

RG, 24<br />

Şubat 1931<br />

RG, 24<br />

Şubat 1931<br />

C, 25<br />

Şubat 1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

18.13..2.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Şubat İstanbul Polis Dördüncü<br />

Şube Müdürlüğüne atama<br />

yapıldı.<br />

26 Şubat Manisa ve Balıkesir merkez<br />

kazalarında örfi idarenin<br />

kaldırılmasına; Menemen<br />

kazasında ise 8 Mart<br />

1931'e kadar uzatılmasına<br />

ilişkin TBMM karan.<br />

26 Şubat CHF, İstanbul'un ihtiyaçları<br />

hakkında bir rapor hazırladı.<br />

26 Şubat Memurin Kanununda memurların<br />

siyasetle uğraşamayacaklarına<br />

dair değişiklik<br />

yapılacak.<br />

26 Şubat Menemen Kaymakamı<br />

Cevdet Bey Vekalet emrine<br />

alındı.<br />

26 Şubat Van Vilayeti Mektupçuluğuna<br />

Sadettin Bey atandı.<br />

27 Şubat Valilerin yetkileri artınlıyor.<br />

28 Şubat 865 Numaralı Ticaret Kanununun<br />

386. Maddesinin<br />

Tadili Hakkında 1749 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

28 Şubat Emlaki Metruke Müdürlüğü<br />

lağvedildi.<br />

1 Mart Yeni Belediye Kanunu<br />

uyarınca Cuma günü açık<br />

olan işyerlerinden fazla<br />

vergi alınmasına şikayetler<br />

gelmektedir...<br />

1 Mart Atatürk Konya'dan<br />

Afyonkarahisar'a hareket<br />

etti.<br />

1 Mart Orta Tedrisat Umum Müdürlüğüne<br />

Fuat Bey naklen<br />

atandı.<br />

Tarsus Kaymakamı Daniş Bey müdür olarak atanmıştır.<br />

İstanbul'un ihtiyaçları iki kısma ayrılıyor: Doğrudan<br />

doğruya vilayet ve belediye tarafından yapılacak işler<br />

ve umumi meclisin salahiyeti dışındaki işler. İkinci<br />

gruptaki işler <strong>Ankara</strong>'ya bildirilecektir.<br />

Diğer göreve alınma işlemleri şöyledir: 9 Temmuz<br />

Bünyan; 2 Eylül Akşehir.<br />

RG, 25<br />

Şubat 1931<br />

ATDK; C,<br />

26 Şubat<br />

1931<br />

A; 26<br />

Şubat 1931<br />

C, 26<br />

Şubat 1931<br />

RG, 26<br />

Şubat 1931<br />

1931 yılı içinde mektupçuluklara yapılan diğer ata- RG, 26<br />

malar şöyledir: 1 Mart Erzurum; 18 Mart <strong>Ankara</strong>; 31 Şubat Mart<br />

1931<br />

Ağustos İstanbul, Giresun, Bilecik; 2 Eylül Sivas,<br />

Konya, Çankırı<br />

"Valilere fevkalade yetkiler verilecektir. Valiler, askeri<br />

adli işlerden gayri her türlü umurun nazımı oluyorlar."<br />

Şirketlerin genel kurullarının toplanma yöntemine<br />

ilişkin maddede yapılan bir değişiklik.<br />

"Emlaki Metruke Müdürlüğü lağvedildi. Yirmi memur<br />

açıkta: Dün, Maliye vekaletinden defterdarlığa<br />

gelen bir emir üzerine Emlaki Metruke Müdüriyeti<br />

lağvedilerek Milli Emlak İdaresine raptedilmiştir..."<br />

Berberlerin Cuma günü tatil istemelerinin ardında<br />

Belediye Kanununun 17. maddesinin bulunduğu anlaşılmaktadır.<br />

C, 27 Şubat<br />

1931<br />

RG, 28<br />

Şubat 1931<br />

C, 1 Mart<br />

1931<br />

C, 1 Mart<br />

1931<br />

C, 2 Mart<br />

1931<br />

Fuat Bey, İzmir eski Mıntıka Maarif Eminidir. RG, 1 Mart<br />

1931<br />

1931 Yılı 23

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Mart Maarif Müfettişliğine atama<br />

yapıldı.<br />

1 Mart Konya Sulama İdaresi Müdürlüğüne<br />

Aziz Bey atandı.<br />

1 Mart Denizli'de köy bağlılıklarının<br />

değiştirilmesi.<br />

1 Mart Ordu vilayeti merkez kazasında<br />

Kabadüz ve Uzunısa<br />

köylerinde birer nahiye kuruldu.<br />

2 Mart Valiler doğrudan doğruya<br />

Heyeti Vekilece tayin edilecek.<br />

3 Mart Bazı Kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

3 Mart Berberler Kongresi'nde<br />

berberlerin Cuma günleri<br />

tatil yapması kabul edildi.<br />

3 Mart Çine Kaymakamı tasfiye<br />

edildi.<br />

3 Mart Gazi Antep Tapu Müdürlüğüne<br />

Abdülkadir Bey atandı.<br />

3 Mart Dördüncü sınıf Gümrük<br />

Müfettişliğine Tevfik Bey<br />

atandı.<br />

4 Mart Sınai Mülkiyet Gazetesi<br />

Hakkında 10575 sayılı Talimatname<br />

5 Mart Deniz Levazım Sınıfı Tesisine<br />

Dair 10570 sayılı Talimatname<br />

5 Mart Meclis seçim için fesih kararı<br />

verdi.<br />

5 Mart İstanbul Belediyesi, fırın ve<br />

berberler Cuma günü kapanamaz<br />

diyor.<br />

6 Mart Memur maaşlarında cüzi<br />

miktarda indirim yapılacağı<br />

tahmin ediliyor.<br />

7 Mart İktisat Vekaleti ormancılık<br />

tahsili için Avrupa'ya 11<br />

memur gönderiyor.<br />

254 Yönetin.ı Zamandizini<br />

1931 yılı içinde Maarif Müfettişliklerine yapılan di- RG, 1 Mart<br />

ğer atamalar şöyledir: 1 Mart 1 kişi; 14 Eylül 1 kişi. 1931<br />

Denizli Tavas'tan 11 köy alınarak aynı vilayetin Acıpayam<br />

kazasına bağlandı.<br />

"Yeni vilayetler kanunu layihasına göre valiler doğrudan<br />

doğruya Heyeti vekilece tayin edilecektir. Hükümet<br />

memurin kanununu tadil eden yeni bir layiha<br />

hazırlamaktadır. Bu layihaya göre memurlar azledilebileceklerdir."<br />

Bir kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

Sakıp Bey, görülen aczi idaresine binaen tasfiye<br />

edilmiştir.<br />

29 Ağustos'ta da Aydın Tapu Müdürlüğü'ne atanma<br />

yapılmıştır.<br />

La Haye Konferansı'nda tadil edilmiş olan Uluslararası<br />

Sınai Mülkiyet Mukavelenamesi tadilatına göre<br />

yayınlanması gereken bir talimatnamedir.<br />

Kara ordusunda olduğu gibi deniz ordusunda da Deniz<br />

Levazım Zabiti yetiştirmek ve Deniz ordusunun<br />

hazarda ve seferde bütün ihtiyacatını temin etmek<br />

üzere hazırlanan bir talimatnamedir.<br />

Bunlardan 6'sı Almanya; 5'i de Fransa'ya gidecek.<br />

RG, 1 Mart<br />

1931<br />

RG, 1 Mart<br />

1931<br />

RG, 1 Mart<br />

1931<br />

C, 2 Mart<br />

1931<br />

RG, 3 Mart<br />

1931<br />

BÜK<br />

RG, 3 Mart<br />

1931<br />

RG, 3 Mart<br />

1931<br />

RG, 3 Mart<br />

1931<br />

RG, 4 Mart<br />

1931<br />

RG, 5 Mart<br />

1931<br />

C, 5 Mart<br />

1931<br />

C, 5 Mart<br />

1931<br />

C, 6 Mart<br />

1931<br />

A, 7 Mart<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Mart 17 Kanunuevvel 1929 tarihli<br />

<strong>Ankara</strong> Protokolüne<br />

zeyil olmak üzere TC ile<br />

Sosyalist Sovyetist Cumhuriyetleri<br />

ittihadı arasında<br />

Karadeniz'de ve Karadenize<br />

mücavir denizlerde bahri<br />

teslihadın tahdidi için protokol<br />

imzalandı.<br />

7 Mart Zabıtai Saydiye Nizamnamesinin<br />

29. Maddesinin<br />

168 nolu tefsiri yayımlandı.<br />

7 Mart Memur maaşlarının durumu.<br />

7 Mart Menemen'de örfi idare kaldırıldı.<br />

8 Mart Kabotaj Kanununun 3.<br />

Maddesinin Tefsiri yayımlandı.<br />

8 Mart Ziraatte Kullanılan Bazı<br />

Maddelerin Gümrük Resminden<br />

Muafiyeti Hakkında<br />

1756 sayılı kanun yayımlandı.<br />

8 Mart Nakil Vasıtaları Hakkındaki<br />

Kanuna Merbut Cetvellerin<br />

Tadiline Dair 1753<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

8 Mart Askeri Memurlar Kanunu<br />

10569 sayılı Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

8 Mart Tahlisiye İdaresinin Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair<br />

Olan Kanunun 3. Maddesinin<br />

Tadiline Dair 1908 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

8 Mart Seyyar Küçük Sıhhat Memurlarına<br />

Yem Bedeli Verilmesine<br />

Dair 1754 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

9 Mart Askeri Sanatkar Yetiştirilmesine<br />

Dair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

Sünger avcılığının denetlenmesi ile ilgili bir düzenleme.<br />

"İsmet Paşa: Memur maaşları indirilmeyecek."<br />

Kabotaj Kanununda yabancıların yapayacakları işler<br />

arasında kaptanlık, çarkçılık, taifelik vb. sayılmaktadır.<br />

Ancak bu düzenleme, bu işleri Türklere öğretecek<br />

yabancıları engellemektedir. Söz konusu sakıncayı<br />

aşmak için bir düzenlemeye gidilmektedir.<br />

Potas (karboniyeti potas), kükürt ve göztaşı gibi kimi<br />

maddelerin gümrük resminden muaf olmasına ilişkin<br />

bir düzenleme.<br />

Devletin elinde bulunan nakliye araçları ile ilgili bir<br />

düzenleme.<br />

Askeri memurlar hakkındaki 1455 numaralı kanuna<br />

göre hazırlanan bir talimatname.<br />

Gemilerden alınan vergileri düzenleyen bir madde.<br />

Seyyar küçük sıhhat memurlarına tedarikine mecbur<br />

bulundukları hayvanlar için ayda maktu olarak 10 Lira<br />

yem bedeli verilmesine ilişkin bir düzenleme.<br />

Talimatnameden, askeri sanatkar yetiştirmek için<br />

başlıca kaynağın Askeri Fabrikalar Çırak Mektebi<br />

olduğu anlaşılmaktadır.<br />

TAR<br />

RG, 7 Mart<br />

1931; ZC<br />

12.11.1931<br />

31-39.<br />

İnikat,<br />

Cilt 26<br />

C, 7 Mart<br />

1931<br />

C, 8 Mart<br />

1931<br />

BULMAÇ;<br />

zc,<br />

23.11.1931,<br />

32.İnikat,<br />

C.26.<br />

RG, 8 Mart<br />

1931<br />

RG, 8 Mart<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

RG, 8 Mart<br />

1931<br />

RG, 8 Mart<br />

1931<br />

RG, 9 Mart<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mart Eczacılar ve Eczahaneler<br />

Kanununun Sureti Tatbikine<br />

Mütedair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

10 Mart CHF Katibi Umumiliğine<br />

Recep Bey getirildi.<br />

10 Mart Bıldırcın, Piliç ve Çapkın<br />

Kız dergileri aleyhinde dava<br />

açıldı.<br />

11 Mart İntihabı Mebusan Kanunu<br />

Muvakkatinin 10. Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

1760 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

11 Mart Büyük Millet Meclisi Azasının<br />

Tahsisat ve Harcırahları<br />

Hakkındaki 1613 Numaralı<br />

Kanunun Birinci<br />

Maddesini Muaddil 1757<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

11 Mart Kırıkkale Mermi Fabrikası'na<br />

Uzman Frans Vassol'un<br />

celbi ve istihdamı.<br />

11 Mart Hafif suçlu mahkumların<br />

hasat ve nadas mevsimlerinde<br />

tahliye edilmesi.<br />

11 Mart İstanbul'daki sanat eserlerinin<br />

topoğrafık haritasını<br />

yapmak üzere Avusturya<br />

tebasından Blauestiner ve<br />

Staid'e izin verilmesi.<br />

11 Mart Türkiye'de pamukçuluk,<br />

bağcılık ve kuru üzümcülük<br />

tarımının geliştirilmesi<br />

ve ıslahı için yabancı uzman<br />

getirtilmesi.<br />

11 Mart Bir Amerikan sinema şirketinin<br />

Türkiye'nin dünü ve<br />

bugünü hakkında film<br />

çekmesine izin verilmesi.<br />

12 Mart Denizde Meni Müsademe<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

26 Yöneim Zamandizii<br />

24.1.1927 tarih ve 964 sayılı Eczacılar ve<br />

Eczahaneler Kanununa dayanılarak hazırlanan bir talimatname.<br />

Dava, söz konusu dergilerin müstehcen yayın olduğu<br />

gerekçesiyle açılmıştır.<br />

Belediye meclisinin seçimi ile ilgili bir düzenleme.<br />

Düzenlemeye göre, Büyük Millet Meclisi azasının<br />

senelik tahsilatı 4, 200 Liradır. Bu tahsisat her ay başında<br />

350 Lira olarak tahakkuk ettirilip verilir.<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde Frans Vassol'un<br />

200 Lira harcırah ve şehri 500 Lira ücret ile istihdam<br />

edilmesinin tasvip ve kabul olduğu belirtilmektedir.<br />

İlgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, geçen<br />

senelerde olduğu gibi, bu sene de hasat mevsiminde<br />

iki, zer'iyat ve nadas mevsiminde de bir ay müddetle<br />

cezaların tecilinin uygun bulunduğu belirtilmektedir.<br />

Konuya ilişkin İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde<br />

şehir hudutları dahilinde olmak üzere bu iznin verilmesinin<br />

uygun olacağı belirtilmektedir.<br />

Söz konusu İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde,<br />

Amerika'dan getirtilecek pamukçuluk mütehassısının<br />

437, bağcılık ve kuru üzümcülük mütehassısınınsa<br />

334 Dolar ile istihdam edileceği belirtilmektedir.<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, "... çekilecek<br />

filimin senaryosu işe başlamadan evvel tarafımızdan<br />

teşkil edilecek bir komisyonca tetkik ve kabul edilmek,<br />

filimin memlekette çekilen kısmı ayrıca sansör<br />

edilmek ve film teşhir edilmezden evvel Hükümetimizce<br />

muayene edilerek iyi telakki edilmiyecek kısımların<br />

kesilerek imhası..." koşulu ile istenen iznin<br />

verildiği belirtilmektedir.<br />

1929 Senesinde Londra'da Münakit Deniz Hayat Selameti<br />

Konferensında Bazı Maddeleri Tadil Edilen<br />

Beynelmilel Denizde Meni Müsademe Nizamnamesini<br />

Tadilen Teklif Olunan Merbut Denizde Meni<br />

Müsademe ilişkin Nizamnamedir.<br />

RG, 10<br />

Mart 1931<br />

C, 11 Mart<br />

1931<br />

C, 11 Mart<br />

1931<br />

RG, 11<br />

Mart 1931<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

18.16..11./<br />

241-39/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

18.16..3./<br />

30-32/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

18.I6..2./<br />

259-9/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

18.15..19.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

18.16..!./<br />

150-33/<br />

RG, 12<br />

Mart 1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mart Gölbaşı-Malatya demiryolu<br />

açıldı.<br />

16 Mart Türkiye ile Sovyet Rusya<br />

arasında Moskova'da 'Ticaret<br />

ve Seyrisefain Antlaşmasi'nın<br />

yapılması.<br />

16 Mart Türkiye ile Norveç arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da "İkamet, Ticaret<br />

ve Seyrisefain Sözleşmesinin<br />

imzalanması.<br />

16 Mart Caddeler her gün yıkanacak.<br />

.. (Yeni Belediye Kanunu'nun<br />

temizlik işlerinde<br />

bir sakıncası)<br />

16 Mart <strong>Ankara</strong> su tesisatı layihası<br />

ve borçlanma<br />

16 Mart Nafia Vekaleti Su İşleri<br />

Umumi Müdürü Felemenkli<br />

M. Tubergen'in Nilüfer<br />

Köprüsü inşasını gezmesi<br />

16 Mart SSCB ile uluslararası antlaşma<br />

imzalandı.<br />

16 Mart Merinos koç ve koyunlarının<br />

yetiştiricilere sureti tevzii<br />

hakkındaki 1703 numaralı<br />

kanunun sureti tatbikini<br />

gösterir talimatname yayımlandı.<br />

16 Mart Avukatlar Kanunu kabul<br />

edildi.<br />

16 Mart Bazı vilayetlerde Cumhuriyet<br />

Halk Fırkası teşkilatının<br />

genel durumu ile bunların<br />

düzenlenme ve genişletme<br />

çalışmalarına dair inceleme<br />

raporları.<br />

17 Mart Çekoslovakya ile uluslararası<br />

antlaşma imzalandı.<br />

22 Temmuz 1931'de TBMM'de onaylandı.<br />

27 Haziran 1932'de TBMM'de onaylandı.<br />

"Yakın zamanlara kadar İstanbul'un temizlik işi bir<br />

elden idare edeilirdi. Yeni belediye kanunu tabik<br />

edildikten sonra bu işler kaymakamlara devredilmiştir.<br />

Belediye yeni tarzın mahsurlu olduğuna kanaat<br />

getirdiğinden tekrar temizlik işlerini temizlik müdürlüğüne<br />

vermek fikrindedir."<br />

<strong>Ankara</strong> su tesisatı için hazırlanan layiha şöyledir: " 1.<br />

<strong>Ankara</strong> şehri su tesisatının ikmali için 1712 sayılı<br />

kanunla verilen mezuniyete müsteniden yapılacak<br />

sarfiyata hazinede mevcut hisse senetleri ve tahvillerin<br />

satış bedelleri veya bunların mukabilinde<br />

aktolunacak istikraz hasılının karşılık ittihazına Maliye<br />

vekili mezundur. 2. Satış bedelleri ve ya istikraz<br />

hasılı cari sene bütçelerine bir taraftan irat diğer taraftan<br />

<strong>Ankara</strong> su tesisatı unvanı altında açılacak bir<br />

fasla tahsisat ilave olunur."<br />

Haber, Su İşleri Umumi Müdürü'nün bir yabancı olduğunu<br />

gösteriyor.<br />

TC ile Sovyetist Sosyalist Cumhuriyetleri ittihadı<br />

hükümeti arasında münekit ticaret ve seyrüsefain<br />

mukavelenamesi.<br />

Avrupa'dan getirilerek köylüye dağıtılmış olan Merinos<br />

koç ve koyunlarının bakım, iskan ve tağdiye şeraiti<br />

kontrol ve teftiş edilmek üzere hazırlanmış bir<br />

talimatnamedir.<br />

Türkiye ile Çekoslovakya arasında münakit adli tesviye,<br />

hakem ve uzlaşma muahedesi<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

A, 16 Mart<br />

1931<br />

A, 16 Mart<br />

1931<br />

A, 16 Mart<br />

1931<br />

TAR<br />

RG, 16<br />

Mart 1931<br />

C, 17 Mart<br />

1931<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

724.478.. I.<br />

4.BÜRO/<br />

TAR<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Mart Askeri Memnu Mıntıkalar<br />

Kanununun birinci maddesinin<br />

A fıkrasiyle 14. maddesinin<br />

tadili hakkında 1764<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

17 Mart Islahı Hayvanat Kanununun<br />

4. Maddesini Muaddil<br />

Kanun yayımlandı, (no:<br />

1761)<br />

17 Mart 947 Numaralı Kanunun 2.<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

1750 sayılı kanun yayımlandı.<br />

18 Mart İstanbul Belediyesi kanalizasyon<br />

hizmetleri kullanım<br />

bedeli sorun olmaktadır.<br />

18 Mart İstanbul'daki erkek seçmen<br />

sayısı beklenenden az çıkmıştır.<br />

18 Mart İstanbul Gureba<br />

Hastahanesi için Almanya'dan<br />

bir hemşire getirildi.<br />

18 Mart Tıp Fakültesi Reisliğine<br />

Recep Tevfik Bey atandı.<br />

18 Mart İzmir Mıntıkası Maarif<br />

Emirliğine Mithat Bey<br />

atandı.<br />

18 Mart 18 Mart'ta Elaziz vali muavinliğine<br />

atama yapılmıştır.<br />

19 Mart Belediye Muhasebe Usulü<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

19 Mart Mübadele Tasfiye Kanunu<br />

kabul edildi.<br />

19 Mart Belediye tiyatrosu parasızlık<br />

nedeniyle yapılamıyor.<br />

21 Mart Memur ve çalışanların en<br />

az ilkokul mezunu olması<br />

gerekiyor.<br />

21 Mart Tayin edilecek köy imamlarında<br />

aranılacak niteliklere<br />

özelliklere dikkat edilmesi<br />

hususunun müftülüklere<br />

bildirilmesi.<br />

25 Yöneti Zamandizini<br />

Askeri yasak bölgelerde, güvenlik bölgelerinin belirlenmesine<br />

yönelik bir düzenleme.<br />

Islahı Hayvanat Kanunu'nda "her nevi hayvanatın<br />

damızlığa elverişli erkek ve dişilerinin her ne suretle<br />

olursa olsun memeliki ecnebiyeye ihracı memnudur"<br />

biçimindeki kuralın ihracatı engellediği düşüncesiyle<br />

yapılan bir değişiklik.<br />

Jandarma ve hudut kıtaatı küçük zabitan ve neferatınm<br />

usulü iaşeleri hakkındaki 15 kanunuevvel 1926<br />

tarih ve 947 numaralı kanunun 2. maddesinin değiştirilmesi.<br />

İstanbul Fen Heyeti'in hazırladığı bir raporda, kanalizasyon<br />

hizmetinden yararlananların bunu bedelini<br />

ödemeleri gerektiği ama bunun için de kanun çıkarmanın<br />

şart olduğu belirtiliyor.<br />

Seçim dolayısıyla yapılan sayımlarda İstanbul'un erkek<br />

nüfusunun 100 bin azaldığı görülüyor. Ancak<br />

kayıtlardaki kimi sorunlar dolayısıyla bu rakamın<br />

gerçeği yansıtmamış olabileceği belirtiliyor<br />

Konuya ilişkin İcra Vekilleri Heyetinin onay Kararnamesinde<br />

başka bir bilgiye yer verilmemektedir.<br />

Mephasürrüşeyn Müderrisi Tevfik Bey Darülfünun<br />

tarafından seçilmiştir.<br />

Mithat Bey <strong>Ankara</strong> Erkek Lisesi müdürüydü.<br />

1580 sayılı yasa uyarınca belediye maliyesini düzenleyen<br />

bir nizamname.<br />

Belediye tiyatrosu yapılamamasının nedeni beş milyon<br />

Liraya ihtiyaç göstermesidir.<br />

"1 Mayıs 1931 tarihinden itibaren okuyup yazma<br />

bilmiyenlerin resmi ve hususi hiçbir işe alınmamaları<br />

mecburi olduğundan halk dersanelerinde imtihanlar<br />

devam etmektedir."<br />

Dahiliye Vekaletinden gönderilen yazıda imamların<br />

umumi ahvallerinin düzgün olması, atanmalarından<br />

önce o şahıs hakkında idare amirlerinin de görüşlerinin<br />

alınması gerektiği bildirilmektedir.<br />

RG, 17<br />

Mart 1931<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

3.11.1931,<br />

26. İnikat,<br />

C.26<br />

RG, 17<br />

Mart 1931<br />

A, 18 Mart<br />

1931<br />

C, 18 Mart<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

18.19..3.<br />

/201-25/<br />

RG, 18<br />

Mart 1931<br />

RG, 18<br />

Mart 1931<br />

RG, 18<br />

Mart 1931<br />

RG, 19<br />

Mart 1931<br />

C, 20 Mart<br />

1931<br />

SP, 19<br />

Mart 1931<br />

C, 21 Mart<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

192.315..5.<br />

/22944

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Mart Türk Ocaklarının CHF'ye<br />

katılması hakkında bir değerlendirme.<br />

22 Mart Bütün memurlar laik cumhuriyetçi<br />

olacak<br />

24 Mart Bağçecik'in bir köyünde<br />

çocuklara Arapça harflerle<br />

ders veren bir imamın görevinde<br />

kalmasının uygun<br />

olmayacağına ilişkin İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararı.<br />

24 Mart Vefat eden memurların ailelerinden<br />

maaş ödeneceklerin<br />

tespiti için nüfus tezkeresi<br />

sureti yerine nüfus<br />

kaydı suretinin istenmesi<br />

gerektiği.<br />

25 Mart Urfa ili Birecik kazası Belediye<br />

Başkanlığı'nın Kaymakamlığa<br />

bağlanması<br />

üzerine İcra Vekilleri Heyeti<br />

Karan.<br />

25 Mart Memurin Kanunu ceza faslında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

26 Mart Nakliye Vasıtalan Hakkındaki<br />

Kanuna Merbut Cetvelin<br />

Tadiline Dair 1772<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Mart Maarif Vekaleti Emrinde<br />

Bulunan Meslek Mektepleri<br />

Atelye ve Satış Yerleri<br />

İçin Tahsis Olunacak Mütedavil<br />

Sermaye Hakkında<br />

1774 sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Mart Hazineden Taksitle Gayrimenkul<br />

Mal Satın Almış<br />

Olanların Taksit Bedellerinin<br />

Tecili Hakkında 1773<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Mart Vakıflar mezarlıkları belediyeye<br />

devretmemektedir.<br />

Türk Ocaklarının CHF'ye katılmasının nedeni Ocakların<br />

faşist teşkilatı olacağı değildir.<br />

"Millet meclisi memurin kanununu tadil edecektir.<br />

Yeni tadilat bütün memurların laik Cumhuriyetçi olmalarını<br />

ve icabında vekalet emrine alınmalannı temin<br />

edecektir."<br />

Latin alfabesine geçişte yaşanan uygulamalara bir<br />

ömek.<br />

Başvekaletten diğer vekaletlere yollanan yazıda kayıtların<br />

daha doğru tutulması için bu tür bir yol izlenmesi<br />

gerektiği söylenmektedir.<br />

İcra Vekilleri Heyetinin "mahallen görülen lüzüm ve<br />

icaba binaen" aldığı bağlama karan.<br />

"Millet Meclisi, memurin kanunu ceza faslında yapılan<br />

değişikliği kabul etmiştir. Yeni tadilata göre her<br />

derece ve sınıftaki mezunlar lüzum görüldüğü takdirde<br />

mensup olduğu vekalet emrine alınabileceklerdir."<br />

Cetvele, Temyiz Mahkemesi Birinci Reisliği, Şurayı<br />

Devlet Reisliği ve Divanı Muhasebat'a olmak üzere<br />

üç adet aracın eklenmesine ilişkin kanun.<br />

Maarif Vekaleti 1930 yılı bütçesinin 561. meslek<br />

mektepleri masrafından 9.000 Liranın meslek mektepleri<br />

atelye ve satış evleri sermayesi olarak ayrılmasına<br />

ilişkin düzenleme.<br />

Bedeli taksitle ödenmek üzere hazineden, tanm, sanayi<br />

vb. amaçlarla taşınmaz alanlann borcunun, yıllık<br />

%5 faizle 12 yıla kadar uzatılmasına ilişkin düzenleme.<br />

Yeni belediye kanununa göre vakıfların mezarlıktan<br />

belediyeye devretmeleri gerekmektedir; ancak bu henüz<br />

gerçekleşmemiştir.<br />

A, 22 Mart<br />

1931<br />

A, 22 Mart<br />

1931<br />

BCA:<br />

51..0.0.0/<br />

8.69..32.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

133.953..15<br />

./11845/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

18.20.. 18./<br />

82-19/<br />

SP, 25<br />

Mart 1931<br />

RG, 26<br />

Mart 1931<br />

RG, 26<br />

Mart 1931<br />

RG, 26<br />

Mart 1931<br />

C, 26 Mart<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Mart İstanbul'un planı için hazırlıklar<br />

sürüyor.<br />

27 Mart Belediye, şehrin imarı için<br />

beş senelik bir mesai programı<br />

hazırladı.<br />

28 Mart Mübadele ve TefViz İşlerinin<br />

Kat'i Tasfiyesi ve İntacı<br />

Hakkında 1771 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

28 Mart Konya'nın Ereğli kazasından<br />

bir köy alınıp Niğde'nin<br />

Bor kazasına bağlandı.<br />

28 Mart Antalya merkez kazasında<br />

Döşeme Altı, Akseki kazasında<br />

ise Kağras adıyla birer<br />

nahiye kuruldu.<br />

29 Mart Hakimler Kanununun 20. 1<br />

maddesinin Tefsiri<br />

29 Mart Hayvanların Sağlık Zabıtası<br />

Kanununun 22,46 ve 48.<br />

Maddelerinin Tadili Hakkında<br />

1775 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

29 Mart Türkiye'de İlk Tahsillerini<br />

Mektepte Yapacak Türk<br />

Vatandaşı Çocukların Türk<br />

Mekteplerine Girmelerine<br />

Dair ve 23 Eylül 1329 Tarihli<br />

Tedrisatı İptidaiye<br />

Kanununa ilişkin 1778 sayılı<br />

Müzeyyel Kanun yayımlandı.<br />

29 Mart Memurin Kanununun Bazı<br />

Maddelerinin Tadili Hakkında<br />

1777 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

29 Mart 1776 sayılı Kuvvetli Tayın<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

29 Mart <strong>Ankara</strong> Şehri Su Tesisatı<br />

İçin Yapılacak istikraza Ait<br />

1779 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

"Yeni belediye kanunu mucibince İstanbul'un ileride<br />

alacağı şekle dair bir plan hazırlanması lazım geliyor.<br />

Belediye bu ciheti düşünerek bir komisyon toplamaya<br />

karar vermiş..."<br />

Mübadeleye tabi ahaliye verilecek taşınmazlar hakkında<br />

bir düzenleme.<br />

Tefsir şöyledir: "1927 senesi Muvazenei Umumiye<br />

Kanununun 9. maddesinin ve 1930 bütçe kanununa<br />

merbut (H) cetvelinin işaret ettiği, Memurin Kanununun<br />

25. maddesindeki tekdimamelerin müecceliyeti<br />

hakkındaki hüküm, hakimlere şamil değildir."<br />

Aşılama ve serumlama işlerinin yalnız hükümet baytarlannca<br />

değil serbest baytarlarca da yapılmasına ve<br />

hayvan sağlığı ile ilgili bazı teknik düzenlemelere<br />

ilişkin bir kanun.<br />

Türk vatandaşı çocukların ancak Türk okullarına gidebilmelerine<br />

ilişkin düzenleme.<br />

Memurların cezalandırılmaları, atanmaları ve vekalet<br />

emrine alınmalarına ilişkin yeni kurallar getiren bir<br />

düzenleme.<br />

Seferde ve büyük manevralarda askerlerin günlük<br />

yemek ve temizlik ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin<br />

düzenleme.<br />

Maliye Bakanı'na verilecek yetki, kanunda şöyle belirtilmektedir:<br />

"<strong>Ankara</strong> şehri su tesisatının ikmali için<br />

1712 numaralı kanunla verilen mezuniyete müsteniden<br />

yapılacak sarfiyata hazinede mevcut hisse senetleri<br />

ve tahvillerin satış bedelleri veya bunların mukabilinde<br />

aktolunacak istikraz hasılının karşılık ittihazına<br />

Maliye Vekili mezundur."<br />

A; 27 Mart<br />

1931<br />

C, 27 Mart<br />

1931<br />

RG, 28<br />

Mart 1931<br />

RG, 28<br />

Mart 1931<br />

RG, 28<br />

Mart 1931<br />

RG, 29<br />

Mart 1931<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

9.11.1931,<br />

35. İnikat,<br />

Cilt 26.<br />

RG, 29<br />

Mart 1931<br />

RG, 29<br />

Mart 1931<br />

RG, 29<br />

Mart 1931<br />

RG, 29<br />

Mart 1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Mart CHF seçimlerde 10 amele<br />

mebusu aday gösterecektir.<br />

30 Mart Yol işaretleri hakkında<br />

uluslararası antlaşma imzalandı.<br />

30 Mart Yaybancı otomobillerin<br />

mali mükellefiyeti hakkında<br />

antlaşma imzalandı.<br />

30 Mart Hukuk Usulü Muhakemeleri<br />

Kanununun 193. maddesinin<br />

171 sayılı Tefsiri<br />

1 Nisan Eski şehremini Cemil Paşa<br />

ile yapılan mülakat.<br />

1 Nisan 1927 Mali Senesi Nihayetine<br />

Kadar Milli Hükümet<br />

Bütçelerine Müteallik<br />

Borçlar Hakkındaki 1513<br />

Numaralı Kanun hakkında<br />

1783 sayılı Müzeyyel Kanun<br />

1 Nisan 26 Mart 1322 Tarihli<br />

Maadin Nizamnamesinin<br />

50. Maddesinin Tadiline<br />

Dair 1794 sayılı kanun yayımlandı.<br />

1 Nisan Türkiye Dahilinde Otomatik<br />

Oyuncak Makineleri İthal<br />

Etmek ve Bunları İşletmek<br />

Hakkının Himayei<br />

Etfal Cemiyetine Münhasır<br />

Olduğuna Dair 1787 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

2 Nisan Muallim sayısına ilişkin<br />

rakamlar<br />

2 Nisan Belediyenin tefecilikle mücadelesi<br />

için bir öneri.<br />

"Halk fırkası son teşkilatında amele ile yakından ilgili<br />

olmaya karar verdiği için yeni intihatta fırkanın<br />

namzetleri arasında amele isimleri de bulunduracaktır."<br />

Yol işaretlerinin tevhidi hakkında beynelmilel sözleşme<br />

imzalandı.<br />

Ecnebi otomobil arabalarının tabi olacakları mali<br />

mükellefiyet hakkında beynelmilel mukavelename<br />

imzalandı.<br />

Kararların kesinlik kazanması yöntemi üzerine bir<br />

düzenleme.<br />

İstanbul'a planın yarışma ile yapılmasının anlamsız<br />

bulunduğu, İstanbul belediyesinin bütün çalışmalarının<br />

eleştirildiği, bütçenin en az üçte birinin lüzumsuz<br />

harcamalara gittiği, tiyatro binası, stadyum gibi tesislerin<br />

yer seçimi kararlarının yanlış olduğunu belirten<br />

önemli bir yazı. Meclis üyelerinin aldığı para da çok<br />

bulunuyor, Avrupa'da hiçbir meclis üyesinin bu kadar<br />

çok para almadığından yakınılıyor: "Şimdiki belediye<br />

bütçesi 7 milyona yakındır, idarei hususiye ile<br />

birlikte 12 milyona baliğ oluyor."<br />

2.6.1929 tarih ve 1513 numaralı kanuna göre yapılan<br />

borçlanmanın ödenme koşullarını gösteren bir düzenleme.<br />

Yabancı ülkelere gönderilmek üzere hazırlanmış veya<br />

dahilde kal ve izabe edilmek için kırılmış, ayırt<br />

edilip cinsine göre yıkanmış olan cevherden alınacak<br />

vergiye ilişkin bir düzenleme.<br />

"Oyuncak makineleri" ile otomatik satış makineleri<br />

kastedilmektedir.<br />

1928-1929 ders senesinde, 13.635 erkek, 4.848 adet<br />

öğretmen bulunmaktadır. Muallim adedi dört senede<br />

2234 kişi artmıştır...<br />

Sigorta komiseri Saim Nuri Bey'in beyanatı: Tefecilikle<br />

mücadele için belediye tasarruf sandığı kursun;<br />

Avrupa'da böyle yapılmaktadır<br />

C, 30 Mart<br />

1930;<br />

A, 30 Mart<br />

1931<br />

TAR<br />

TAR<br />

RG, 30<br />

Mart 1931<br />

A,<br />

31 Mart,<br />

1 Nisan<br />

1931<br />

RG,<br />

1 Nisan<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

ZC<br />

12.3.1931,<br />

39.İnikat,<br />

C.26;<br />

BULMAÇ<br />

C,<br />

2 Nisan<br />

1931;<br />

A, 2 Nisan<br />

1931<br />

A,<br />

2 Nisan<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Nisan 1336 Senesinden 1929 Senesi<br />

Nihayetine Kadar<br />

Mahsubu Yapılmayan Sarfiyatın<br />

Sureti Mahsubuna<br />

Dair 1801 sayılı kanun yayımlandı.<br />

2 Nisan 13 Mayıs 1926 tarih ve 840<br />

numaralı Kanunun 2. Maddesine<br />

Bir Fıkra Zeyline<br />

Dair 1798 sayılı kanun yayımlandı.<br />

2 Nisan 1797 sayılı Pulluk Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

3 Nisan Ticaret Odası istatistiklerine<br />

göre hayat %1 ucuzlamıştır.<br />

4 Nisan İstanbul'da belediyenin senelik<br />

programına eleştiriler<br />

yöneltilmektedir.<br />

4 Nisan Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan Umumi İdaresinin<br />

Teşkilat ve Vezaifıne<br />

Dair Olan 1042 numaralı<br />

Kanunun Tadili Hakkındaki<br />

1483 Numaralı Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin Tadiline<br />

Dair 1784 sayılı kanun yayımlandı.<br />

4 Nisan 1782 sayılı Ölçüler Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

5 Nisan "İstanbul - <strong>Ankara</strong> trenile<br />

seyahat müddetinin kısaltılması<br />

için bir proje hazırlanmıştır."<br />

5 Nisan Tüccar elinde bulunan tütünlerin<br />

Tütün İnhisar 1daresi'nce<br />

satın alınması.<br />

5 Nisan Milli Seferberlik Yönetmeliği'nin<br />

yürürlüğe konulması.<br />

6 Nisan Ordu İkramiyesi Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Yasanın birinci maddesinde, "1336 senesinden 1929<br />

mali senesi nihayetine kadar umumi bütçeden avans<br />

sureti ile yapılan sarfiyattan şimdiye kadar mahsup<br />

muamelesi yapılmayan mebaliğ, bütçelerinde karşılığı<br />

olmak şartile 1930, 1931 seneleri bütçelerinde<br />

(1336-1929 seneleri mehsubatı) namile açılacak bir<br />

fasıldan mahsup olunur." denilmektedir.<br />

Balkan Konferansı ve Balkan haftalarına gelecek<br />

Balkan Devletleri vatandaşlanna vize verilmesiyle<br />

ilgili bir düzenleme.<br />

Yerli pulluk imalathanelerine prim verilmesiyle ilgili<br />

bir düzenleme.<br />

Akşam gazetesindeki bir yazıda yapılan yorum şöyledir:<br />

"Belediye Kanunu, her belediyenin 5 senelik<br />

program yapmasını istiyor. Ancak İstanbul Belediyesi<br />

"beş senelik program" adı altında sekiz sahifelik<br />

bir karalama hazırlamıştır."<br />

Devlet Demiryolları ve Limanlan Umumi İdaresinin<br />

üst düzey memurlarının atanma yöntemini ve bütçesini<br />

düzenleyen bir kanun.<br />

Kullanılacak ölçülerde metre sistemini getiren düzenleme.<br />

Buhran ortamında tütün yetiştiricilerinin ellerinde kalan<br />

tütünler satın alınarak üreticilerin sıkıntıya düşmemesi<br />

ve tütünün piyasa fiyatının çok altından dış<br />

pazarlara satılmaması amaçlanmaktadır.<br />

Mahrem İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, Milli<br />

Müdafa Vekaletince tanzim ve tevdi olunan merbut<br />

"Milli Seferberlik Talimatnamesi"nin mer'iyete vazı<br />

tasvip ve kabul olunmuştur denilmektedir.<br />

Bir talim senesi içinde, muhtelif atışlar ile talim ve<br />

terbiyede en çok muvaffak olanlara İkramiye Kanunu'na<br />

göre verilmesi gereken hediye ve ikramiyeleri<br />

gösteren düzenleme.<br />

RG,<br />

2 Nisan<br />

1931<br />

RG,<br />

2 Nisan<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

C,<br />

2 Nisan<br />

1931<br />

A, 4 Nisan<br />

1931<br />

A, 4 Nisan<br />

1931<br />

RG, 4<br />

Nisan 1931<br />

C, 5 Nisan<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

19.24.. 10./<br />

216-60/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

19.24.. 1./<br />

74-102/<br />

RG,<br />

6 Nisan<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Nisan Türkiye ile Belçika arasında<br />

uzlaşma, hakem ve adli<br />

tesviye mukavelesi<br />

8 Nisan Musiki Muallim Mektebi<br />

hakkında Talimatname yayımlandı.<br />

8 Nisan Milletvekili seçimleri yapıldı.<br />

8 Nisan Çememorska Komüna adlı<br />

gazetenin Türkiye'ye sokulmaması.<br />

9 Nisan Haliç'in kirliliği önemli sorunlardan<br />

biridir.<br />

9 Nisan Adalara elektrik ile beraber<br />

su da gelecek.<br />

9 Nisan İstatistik Kursları hakkında<br />

10648 sayılı Talimatname<br />

10 Nisan Belediye, banka kurmak istiyor.<br />

10 Nisan Türk Ocakları Partiye iltihak<br />

etti.<br />

11 Nisan İstanbul Limanı Talimatnamesinin<br />

Tadiline Dair İcra<br />

Vekilleri Kararnamesi.<br />

11 Nisan Kadınlara oy hakkı verilmesinin<br />

birinci yıldönümü<br />

ile ilgili bir gelişme.<br />

12 Nisan Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti<br />

Kuruldu<br />

12 Nisan Türkiye'de mevcut eski<br />

eserlerin korunması ve zarar<br />

görenlerin de tamir ettirilmesi<br />

için alınacak tedbirleri<br />

tespit etmek gayesiyle<br />

bir komisyon kuruldu.<br />

12 Nisan Maliye kırtasiye deposundan,<br />

ihtiyaçları ölçüsünde<br />

belediyelere kırtasiye malzemesi<br />

satılmasına ilişkin<br />

İcra Vekilleri Heyeti karan<br />

yayımlandı.<br />

İlk ve orta derecedeki mektepler için musiki muallimi<br />

yetiştirmek amacıyla açılan "Musiki Muallim<br />

Mektebi"ni düzenleyen kanun.<br />

"Müntehibisani intihabatı bu sabah (Perşembe)<br />

başlıyacak ve Cuma akşamı bitecektir."<br />

"Yazdığı yazılarla memleketimizin iktisadi vaziyetini<br />

fena gösteren ve Türk amelesinin vaziyetini tahlil<br />

bahanesile Türkiye'de Komonist propagandası yapan<br />

Odesa'da münteşir (Çememorska Komüna) isimli gazetenin<br />

memleketimize sokulmaması; ... İcra Vekilleri<br />

Heyeti'nin 8/4/1931 tarihli içtimaında tasvip ve<br />

kabul olunmuştur."<br />

Cemil Paşa: "Haliç cennet gibi bir yer olabilir, bunun<br />

için limanı, depolan, fabrikalan buradan kaldırmak<br />

lazımdır."<br />

1554 sayılı İstatistik Kanunu'nun 17. maddesine göre<br />

düzenlenebilecek istatistik kurslarına ilişkin kanun.<br />

İstanbul Belediyesi, kanunun emrettiği Belediye<br />

Bankası'nı kurmak için sermaye arıyor.<br />

Limanın yönetimine ilişkin kurallar üzerine bir düzenleme.<br />

Türk Kadın Birliği kadınlara belediye seçimlerde oy<br />

hakkı verilmesinin birinci yıldönümünü kutladı.<br />

Konuya ilişkin İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

1.4.1931 tarihini taşımaktadır. Komisyon, Dahiliye<br />

ve Maarif müsteşarlan, Evkaf Umum Müdürü, Müzeler<br />

Müdürü ve Etnografya Müzesi Müdüründen<br />

oluşmaktadır.<br />

Söz konusu izne ilişkin İcra Vekilleri Heyeti Kararı'nda<br />

başka bir açıklamaya rastlanmamaktadır.<br />

TAR<br />

RG,<br />

8 Nisan<br />

1931<br />

C, 8 Nisan<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

19.24..13./<br />

86-107/<br />

A, 9 Nisan<br />

1931<br />

A, 9 Nisan<br />

1931<br />

RG,<br />

9 Nisan<br />

1931<br />

A. 10<br />

Nisan 1931<br />

C, 10<br />

Nisan 1931<br />

RG, 11<br />

Nisan 1931<br />

C, 12<br />

Nisan 1931<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

213.445..1<br />

1./2599M/<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

19.26..11./<br />

123-27/<br />

1931 5 ıh 263

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Nisan Muş Evkaf Müdürü hakkında<br />

Memurin Kanununun<br />

muvakkat 1. maddesi uygulandı.<br />

13 Nisan İstanbul belediye encümeni<br />

toplantısında İstanbul'un<br />

planı için Avrupa'dan 3-5<br />

şehir uzmanının getirilmesi<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

13 Nisan İstanbul'un eski bir imar<br />

planı olduğu anlaşıldı.<br />

13 Nisan İstanbul'da oy veren kişi<br />

sayısı bazı gazetelerin yazdığı<br />

gibi önceki seçimlerin<br />

üçte biri oranında değildir.<br />

13 Nisan Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Asayiş şubesi Müdür Muavinliğine<br />

atama yapıldı.<br />

13 Nisan Bazı kaymakamlar hakkında<br />

Memurin Kanununun<br />

muvakkat 1. maddesi uygulandı.<br />

13 Nisan İçel ve Konya'da köy bağlılıkları<br />

değişimi.<br />

17 Nisan Halk Fırkası 22 intihab dairesinde<br />

30 kadar mebusluk<br />

için namzet göstermeyecektir.<br />

18 Nisan Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

20 Nisan CHF genel başkanı Gazi<br />

Mustafa Kemal seçim bildirisinde<br />

"yurtta sulh cihanda<br />

sulh" ilkesine yer<br />

verdi.<br />

20 Nisan Mustafa Kemal'in CHF<br />

programını açıklayan seçim<br />

beyannamesi.<br />

21 Nisan Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyeti Kongresi yapıldı.<br />

21 Nisan Yeni mecliste işçiler de bulunmaktadır.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

Aczi, kabiliyetsizliği ve sicili itibarile kendisinden<br />

istifade temini mümkün olmayacağı anlaşılmıştır.<br />

"... sabık şehremini operatör Emin Bey kendi zamanında<br />

bir şehir planı tanzim edildiğini ve planın tatbik<br />

edilmesini tavsiye ediyordu. Emin Bey'in bu planı<br />

belediyedeki dosyada mevcuttur. Ancak bu planın<br />

3 ayda ve masa başında yapıldığı, şehrin hakiki ihtiyaçları<br />

nazarı dikkate alınmaksızın tanzim edildiği<br />

için tatbikine imkan olmadığı iddia ediliyor..."<br />

"Bu nisbetin hakikati şudur: İstanbul şehrinde<br />

168,400 birinci müntehipten 143,000'i reye iştirak<br />

etmiştir. Yüzde nispeti (48) tür. İstanbul vilayetinin<br />

kazalarında 26,600 birinci müntehipten 23,200ü reye<br />

iştirak etmiştir. Yüzde nisbeti 89'dur."<br />

RG, 12<br />

Nisan 1931<br />

A, 13<br />

Nisan 1931<br />

A, 13 Nisan<br />

1931<br />

C, 13<br />

Nisan 1931<br />

Reşat Bey, Şemdinan kaymakamlığı yapıyordu. RG, 13<br />

Nisan 1931<br />

1931 yılı içinde, 13 Nisan'da 3 kişi, 6 Eylül'de 2 kişi,<br />

12 Eylül'de ise 32 kişi için bu işlem uygulanmıştır.<br />

İçel'in Anamur kazasından bir köy alınarak Konya<br />

vilayeti Ermenek kazasına bağlandı.<br />

Çiftçiler ve amelelerden sonra bir kontenjan da müstakil<br />

(bağımsız) mebuslara açılıyor.<br />

2 kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

Eski mebusların takriben üçte biri değişmiştir. Yenilerin<br />

çoğu işçidir.<br />

RG, 13<br />

Nisan 1931<br />

RG, 13<br />

Nisan 1931<br />

C, 17<br />

Nisan 1931<br />

RG, 18<br />

Nisan 1931<br />

kronoloji.<br />

gen.tr<br />

ATDK<br />

BÜK<br />

C, 21<br />

Nisan 1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Nisan Darülfünun Tıp Fakültesi<br />

Emrazı Memaliki Harre<br />

Müderrisliğine atama yapıldı.<br />

22 Nisan Ali Rıza Beyin uhdesine<br />

fahri Maliye Müfettişi unvanı<br />

tevcih olundu.<br />

23 Nisan Kütahya-Balıkesir,<br />

Fevzipaşa-Malatya ve Irmak-Çankırı<br />

demiryolu<br />

hizmete girdi.<br />

23 Nisan Gazete'de 23 Nisan ile ilgili<br />

hiç bir haber yer almamaktadır.<br />

Göreve Sait Cemil Bey getirilmiştir.<br />

Ali Rıza Bey birinci sınıf maliye müfettişliğinde bulunmuştur.<br />

Akşam ve Son Posta gazetelerinde 23 Nisan ya da<br />

Çocuk Haftası ile ilgili herhangi bir habere yer verilmemektedir.<br />

23 Nisan Çocuk haftası başladı. Meclisin açılışının 12. yıldönümü baş sayfada, sağda,<br />

görece küçük bir haber olarak verilmektedir.<br />

23 Nisan Sabık şehremini Cemil Paşa<br />

bağımsız milletvekili<br />

adayı oldu.<br />

RG, 22<br />

Nisan 1931<br />

RG, 12<br />

Nisan 1931<br />

kronoloji.<br />

gen.tr<br />

A, 23<br />

Nisan<br />

1931; SP,<br />

23 Nisan<br />

1931<br />

C, 23<br />

Nisan 1931<br />

SP, 23<br />

Nisan 1931<br />

24 Nisan Çocuk haftasının ilk günü. A, 25<br />

Nisan 1931<br />

24 Nisan Seçimlere 47 müstakil<br />

namzet katılıyor.<br />

24 Nisan İstanbul'un nüfusu için vilayet<br />

bir istatistik yapmaya<br />

başladı.<br />

C, 24<br />

Nisan 1931<br />

Nüfus sayımı yeni kaza teşkilatına göre yapılacaktır. C, 24<br />

Nisan 1931<br />

24 Nisan Mebus intihabatı yapıldı. İlk turu 8 Nisan'da yapılan IV. TBMM seçimleri 22<br />

seçim dairesinde gerçekleştirilmiştir. Seçimlerde 30<br />

müstakil mebus adaylığı öngörülmüştür.<br />

24 Nisan Seçimlerde bağımsız adaylar<br />

üzerindeki baskı.<br />

25 Nisan 10 vilayetten 13 müstakil<br />

mebus seçildi.<br />

25 Nisan Orta ve yüksekokul talebeleriyle<br />

öğretmen ve öğretim<br />

üyelerinin ders notlarını<br />

Arapça harflerle tutmamaları<br />

için ikaz edilmeleri.<br />

25 Nisan Bıldırcın gazetesi mahkemede.<br />

"Beyannameler dağıtılırken halk heyecana düşürülürse<br />

derhal tatbikata başlarız." Polis müdürü Ali Rıza<br />

Bey'in, eski şehremini Cemil Paşa'ya seçim beyannamesi<br />

dağıtmak istediği sırada verdiği yanıt. Ancak<br />

Vali muavini Fazlı Bey, kanunen böyle bir şeyin<br />

mahzuru yoktur demiştir.<br />

Dahiliye Vekaleti'nden Başvekalete, Maarif ve Adliye<br />

Vekaletlerine gönderilen yazıda eski yazı kullanıma<br />

karşı dikkatli olunması istenmektedir.<br />

Mizah dergisi olduğu anlaşılıyor.<br />

C, 25<br />

Nisan 1931<br />

SP, 24<br />

Nisan 1931<br />

C, 25<br />

Nisan 1931<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

144.32.. 10.<br />

/14710/<br />

SP, 25<br />

Nisan 1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Nisan İstanbul'da likör fabrikası<br />

açıldı.<br />

26 Nisan Seçimlerde 20 bağımsız<br />

aday başarılı oldu.<br />

3 Mayıs Dahiliye Vekaletinin hazırladığı<br />

kanunla 63 vilayet<br />

45'e indirilecek.<br />

4 Mayıs Mustafa Kemal üçüncü defa<br />

Cumhurbaşkanlığına seçildi.<br />

4 Mayıs İsmet Paşa Başvekaletten<br />

istifa etti ve yeniden kabine<br />

kurma görevini üstlendi.<br />

4 Mayıs Şehir meclisi sıhhiye encümeni<br />

mühim kararlar aldt-<br />

"Kati netice anlaşıldı: Müstakillerden 20 kişi kazandı,<br />

10 münhal var. Bunlar için yeni seçim yapılacak."<br />

Bütçe tasarrufu için böyle bir düzenlemeye gidileceği<br />

anlaşılıyor.<br />

"Encümen, Terkos su tesisatının mutlaka belediye tarafından<br />

idare edilmesi fikrindedir. Terkos belediyeye<br />

geçtikten sonra Kıkçeşme ve Halkalı sularının<br />

terkos suyu ile birleştirilmesi düşünülüyor. Encümenler<br />

menba başında bir hekimin hiç olmazsa bir<br />

sıhhiye memurunun bulunarak suları daimi surette<br />

kontrol etmesini istiyor."<br />

BÜK<br />

C, 26<br />

Nisan 1931<br />

C, 3 Mayıs<br />

1931<br />

ATDK<br />

ATDK<br />

A, 4 Mayıs<br />

1931<br />

4 Mayıs Yeni Meclis açıldı. C, 5 Mayıs<br />

1931<br />

4 Mayıs Muhtelit Mübadele Komisyonundaki<br />

Heyeti Murahhasa<br />

Riyasetine atama yapıldı.<br />

7 Mayıs Resmi dairelerde yaz çalışma<br />

saatlerinin düzenlenmesine<br />

ilişkin İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi.<br />

8 Mayıs Memur kadrolarının % 30<br />

nisbetinde azaltılacağı doğru<br />

değildir.<br />

10 Mayıs CHF üçüncü büyük kongresi<br />

açıldı.<br />

2 Yöneti Zmandizini<br />

Riyasete atanan Ali Şevki Bey Tokat Mebusudur.<br />

O dönemde vilayetlerin çalışma saatlerini düzenleyebilmelerini<br />

göstermesi açısından önemli bir karar:<br />

"10.6.1931 tarihinden itibaren yaz mevsimi için merkezdeki<br />

resmi daireler memurlarının 9dan 12ye ve<br />

13.5den 18.5e kadar sekiz saat çalışmaları tasvip<br />

edilmiş ve vilayetler memurlarına ait sekiz saatlik çalışmanın<br />

da mahallin icabına ve memurin kanunu ahkamına<br />

göre valiler tarafından tayin edilmesi... İcra<br />

Vekilleri Heyetinin 7.5.1931 tarihli içtimaında kararlaştırılmıştır."<br />

CHF III. Kongresi Tek Parti döneminin başlangıcı<br />

olarak kabul edilmektedir. Burada kabul edilen program<br />

CHF'nin ilk resmi programıdır. Programın içeriğine<br />

dünya ekonomik bunalımı ve Cumhuriyetçi<br />

Serbest Fırka deneyimi etkide bulunmuştur. Kongre'de<br />

benimsenen programın özelliği CHFnin altı ilkesini<br />

ve devletçiliği kabul etmesidir.<br />

RG,<br />

4 Mayıs<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

19.27.. 1.<br />

C, 8 Mayıs<br />

1931<br />

C, 11<br />

Mayıs<br />

1931; TD,<br />

s.95.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Mayıs Orman Bekçi ve Bekçibaşılarının<br />

Bekçi Mekteplerinde<br />

Yetiştirilmesine ve Bunların<br />

Vazife ve Sureti İstihdamlarına<br />

Dair 10826 sayılı<br />

Kararname<br />

11 Mayıs CHF Programı ve laiklik. "Din: Vicdani olduğundan, fırka, din fikirlerini devlet<br />

ve dünya işlerinden ve bilhassa siyasetten ayrı<br />

tutmayı milletimizin muasır terakkide başlıca muvaffakiyet<br />

amili görür."<br />

16 Mayıs Kütahya ili için kinin satın<br />

alınması.<br />

16 Mayıs Kahire'de yayınlanan ve<br />

Kürtcülük propogandası<br />

yapan La Question adlı<br />

Fransızca derginin memleketimize<br />

sokulmamasına<br />

ilişkin İcra Vekilleri Heyeti<br />

kararı.<br />

17 Mayıs CHF Kongresi'nde Yeni<br />

Fırka Tüzüğü benimsendi.<br />

18 Mayıs Mülkiye Mektebi'nin lağvı<br />

düşünülüyor.<br />

18 Mayıs Maarif Vekaleti Mülkiye 1 -<br />

nin lağvini düşünüyor.<br />

18 Mayıs <strong>Ankara</strong>'nın gelecekteki<br />

planı için Yenişehir'de kimi<br />

alanların istimlak edilmesi.<br />

19 Mayıs CHF III. Büyük Kongresi<br />

İsmet Paşa hazretlerinin<br />

nutku ile kapandı.<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, bedeli Kütahya<br />

Vilayeti İdarei Hususiyesine mevzu tahsisatten verilmek<br />

üzere... 500 Liralık kinin için muktezi kambiyonun<br />

tedarikine izin verilmesi tasvip ve kabul<br />

olunmuştur denilmektedir."<br />

Söz konusu izne ilişkin İcra Vekilleri Heyeti Kararı'nda<br />

başka bir açıklamaya rastlanmamaktadır.<br />

"... Bu tasavvura göre mektebin leyli talebesi <strong>Ankara</strong><br />

Hukukuna, nehari talebe de <strong>Ankara</strong> ve İstanbul Hukuk<br />

fakültelerinde tahsil etmekte serbest bırakılacaktır.<br />

Bundan sonra Hukuk fakültelerinde açılacak<br />

Mülkiye şubelerde mülkiye mektebi vazifesini de göreceklerdir."<br />

Maarif vekaleti bütçesindeki tasarruf önlemlerinden<br />

biri olarak Mülkiye'nin lağvı gündeme gelmiş, ancak<br />

bunu gerçekleştirmek mümkün olmamıştır.<br />

İmar Müdürlüğü'nce <strong>Ankara</strong>'da yapılacak kamulaştırmaları<br />

onaylayan İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde<br />

söz konusu yerler ile ilgili ayrıntılı bilgiye yer<br />

verilmektedir.<br />

19 Mayıs Mülkiye lağvedilmeyecek. "<strong>Ankara</strong>'dan verilen habere göre mülkiye mektebinin<br />

lağvı mevzuu bahis değildir. Bu kıymetli müessesenin<br />

Cumhuriyet devrinde ilgası hatıra bile gelmez."<br />

19 Mayıs 1927 nüfus sayımı sonuçları<br />

ile 1931 mebus seçimi<br />

defterlerindeki erkek nüfusun<br />

mukayesesi.<br />

BULMAÇ<br />

SP, 11<br />

Mayıs<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

19.29..6./<br />

76-152/<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

19.30..27<br />

86-108/<br />

BÜK<br />

A, 18<br />

Mayıs<br />

1931<br />

C, 18<br />

Mayıs<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.31..9.1/<br />

101-23/<br />

A, 20<br />

Mayıs<br />

1931<br />

C, 19<br />

Mayıs<br />

1931<br />

"U. M. Vekilinin başvekalete gönderdiği yazıya göre, BCA:<br />

son seçimde belirlenen erkek nüfus 282, 341 noksan- 30..10.0.0/<br />

dır. Tahrire nazaran 319 mebus çıkması icap ederken 24.135..15.<br />

/2034/<br />

317 mebus çıkmıştır. Ancak yazıda, söz konusu nüfus<br />

azalışının muhtarların seçim defterlerindeki hatalardan<br />

kaynaklandığı, tam tersine nüfusun artmakta<br />

olduğu belirtilmektedir."<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mayıs 1930 Senesi Bütçesinde<br />

Münakale Yapılması Hakkında<br />

Kanun<br />

1930 yılı bütçesinde muhtelif fasıl ve maddeleri arasında<br />

629,680 Liralık akatarma yapılmasına ilişkin<br />

düzenleme.<br />

20 Mayıs İstanbul Planı ve Yansen. İstanbul planı için Yansen'in çağırılmasına itiraz<br />

edenler var. Henüz belediye fen heyeti bu konudaki<br />

kararını vetmiş değildir.<br />

20 Mayıs Muzır Hayvanlarla Mücadele<br />

Kanununun Sureti<br />

Tatbikine Dair Talimatnameye<br />

Müzeyyel 10629 sayılı<br />

Talimatname<br />

20 Mayıs Tapu ve Kadastro işleri yeniden<br />

düzenlenecek.<br />

20 Mayıs Türk Kooperatifçilik Cemiyeti<br />

mesaisine başladı.<br />

20 Mayıs Hamdullah Suphi'nin 1. sınıf<br />

elçi olarak Bükreş'e tayini.<br />

20 Mayıs Harita uzmanı Monte'nin<br />

sözleşmesinin bir yıl daha<br />

uzatılması.<br />

20 Mayıs Dr.Fadıl Haldun ve Mümtaz<br />

ile Eczacı Necmettin'in<br />

ihtisas için Avrupa'ya gönderilmesi.<br />

20 Mayıs Devlet Demiryolları da tasamıfa<br />

gidiyor.<br />

21 Mayıs Çanakkale'nin Biga kazasındaki<br />

simli kurşun ve<br />

çinko madenleri imtiyazı<br />

Ömer Lütfi Bey'e ihale<br />

edildi.<br />

24 Mayıs Bütçe görüşmelerinden:<br />

"Yeni bütçe ile birlikte bir<br />

de tasarruf layihası hazırlanmıştır..."<br />

24 Mayıs Memurların vekaletler arasında<br />

seyyar vaziyette bulunmaları<br />

tasarrufa muvafık<br />

görülmüştür.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Özellikle tarla farelerinin çoğalmasını engellemeye<br />

yönelik önlemleri düzenleyen bir talimatname.<br />

Tapu ve kadastro işleri teşkilatı, tasarufu sağlamak ve<br />

işleri hızlandırmak için yeniden düzenlenecek.<br />

Türk Ocakları kapatıldıktan sonra başkan Hamdullah<br />

Suphi Bükreş'e tayin edilmiştir. Arşiv belgesi yalnızca<br />

atama karamamesidir, başka bilgi içermemektedir.<br />

Uzatmayı onaylayan İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde<br />

ücretin 500 Lira olduğu belirtilmektedir.<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, Tıp Fakültesi<br />

asistanlarının tahsil ve ihtisaslannı yapmak üzere<br />

Avrupa'ya gönderilmelerinin uygun bulunduğu belirtilmektedir.<br />

Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü'nün Haziran'dan<br />

itibaren alacağı yeni şekilden sonra idare bütçesinde<br />

yarım milyon tasarruf edeceği söyleniyor.<br />

Resmi Gazete ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri<br />

kayıtlarına göre, 1931 yılı içinde, 13'ü "krom", 6'sı<br />

"simli kurşun", 4'ü "demir ve krom", 2'si bakır, birer<br />

de "civa", "demir ve linyit" ve "çinko" olmak üzere<br />

toplam 27 yer için işletme ruhsatı verilmiştir. Bu yılda,<br />

8 imtiyaz devrine izin verilmiş ve 11 imtiyaz sözleşmesi<br />

de feshedilmiştir. Toplam 8 yer için arama<br />

ruhsatı verilmiş, bir arama ruhsatı iptal edilmiş, iki<br />

arama izni geri çevrilmiş, bir arama ruhsatının satışına<br />

da izin verilmiştir. Maden arama ve işletme faaliyetlerinde<br />

yabancıların önemli ağırlıklarının bulunduğu<br />

göze çarpmaktadır.<br />

Layihada, 30 senesini dolduran memurların emekliye<br />

sevkedilmeleri gibi önemli hükümler var.<br />

RG, 20<br />

Mayıs<br />

1931<br />

A, 20<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Mayıs<br />

1931<br />

C, 20<br />

Mayıs<br />

1931<br />

C, 21<br />

Mayıs 1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

19.30..8.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.33..11./<br />

241-43/<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

20.32.. 10./<br />

42-30/<br />

SP, 20<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 21<br />

Mayıs<br />

1931; BCA<br />

A, 24<br />

Mayıs<br />

1931<br />

SP, 24<br />

Mayıs<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mayıs Darülfünun İlahiyat Fakültesi<br />

Reisliğine atama yapıldı.<br />

24 Mayıs Bazı Kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

25 Mayıs İstanbul'un belediye hudutlarının<br />

tespitine ilişkin tcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararı.<br />

25 Mayıs Bilecik'te köy bağlılığı değişimi.<br />

26 Mayıs Türk Gemilerinin Tescili<br />

Hakkında Nizamname<br />

26 Mayıs Hükümet, son tasarruf<br />

esasları karşısında memurların<br />

yeni vaziyetlerini<br />

tesbit etti: 1931 bütçesinin<br />

layihasında memurlara ait<br />

birçok hükümler var.<br />

27 Mayıs Gümrük varidatı 70'ten 57<br />

milyona indi.<br />

28 Mayıs TC Merkez Bankası Kanununun<br />

63. Maddesinin (E)<br />

fıkrasile 66. Maddesi Mucibince<br />

Mezkur Banka<br />

Meclisi İdaresine İntihap<br />

Olunacak iki Azanın Sureti<br />

İntihabına Müteallik Talimatname.<br />

28 Mayıs TC Merkez Bankası Kanununun<br />

63. Maddesinin (D)<br />

fıkrasna tevfikan Banka<br />

Meclisi İdare Azalığına Ticaret<br />

Odaları Murahhastan<br />

Tarafından Intihab Olunacak<br />

Bir Azanın Sureti İntihabına<br />

Müteallik Talimatname.<br />

28 Mayıs Aksaray'da nahiyelerin kurulması.<br />

30 Mayıs Nafıa Müfettişleri Talimatnamesinin<br />

Beşinci Maddesinin<br />

Tadili Hakkında<br />

11057 sayılı Kararname<br />

Darülfünun Eminliğinin inhasına binaen Müderris<br />

İzmirli İsmail Hakkı Bey göreve getirilmiştir.<br />

3 kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

İstanbul'un 10 belediye şubesi hududu ile ilgili Şurayı<br />

Devlet Reisliğinin karan üzerine çıkarılan onay<br />

kararnamesi.<br />

Bilecik'in Söğüt kazasının bir köyü Bozüyük kazasına<br />

bağlandı.<br />

Deniz Ticareti Kanunu'nun 1461. maddesine göre,<br />

Trabzon, Samsun, Zonguldak, İstanbul, Bandırma,<br />

İzmir, Antalya ve Mersin limanlannda birer tescil dairesi<br />

kurulmuştur. Bu nizamname söz konusu tescil<br />

dairelerinin çalışma şartlarını düzenlemektedir.<br />

Söz konusu iki üyenin seçiminde izlenecek yolu gösteren<br />

bir düzenleme.<br />

Söz konusu üyenin seçiminde izlenecek yolu gösteren<br />

bir düzenleme.<br />

Aksaray'ın Ortaköy, Gelveri ve Arapsun kazasına<br />

bağlı Alemli köylerinde birer nahiye kuruldu.<br />

Nafıa Müfettişleri Talimatnamesinin beşinci maddesi<br />

hakkında biçimsel bir düzeltme.<br />

RG, 24<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 24<br />

Mayıs<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.34..20./<br />

82-21/<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG. 26<br />

Mayıs<br />

1931<br />

SP, 26<br />

Mayıs<br />

1931<br />

C, 27<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 30<br />

Mayıs<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs 1806 sayılı 1931 Senesi<br />

Haziran ve Temmuz Aylarına<br />

Ait Muvakkat Bütçe<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

31 Mayıs Tahlisiye Umum Müdürlüğünün<br />

1931 Senesi Bütçesine<br />

ilişkin 1813 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Mayıs Valilerin yetkileri artırılıyor.<br />

31 Mayıs Mudanya-Bursa Demiryolu<br />

Mubayaası Hakkında 1815<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan Umumi İdaresinin<br />

Teşkilat ve Vezaifine<br />

Dair Olan 1042 numaralı<br />

Kanunun 37. Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

1803 sayılı kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Devlet Memurları Maşatının<br />

Tevhit ve Teadülü hakkındaki<br />

1452 Numaralı<br />

Kanun ile Müzeyyelatının<br />

Tahlisiye Umum Müdürlüğü<br />

Memurlanna da Tatbikatı<br />

Hakkında 1804 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Şehir ve Köy Yatı Mekteplerinin<br />

1931 Haziran ve<br />

Temmuz Ayları Masarifıle<br />

San'at Mekteplerine Yapılacak<br />

Muavenet Hakkında<br />

1816 sayılı kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs 26 Nisan 1926 Tarih ve<br />

827 Numaralı Kanun Mucibince<br />

Kinin Alım Satımının<br />

Faslı Mahsusuna Tahsisat<br />

Kaydının Tasdikına Dair<br />

1811 sayılı kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Yüksek Mühendis Mektebinin<br />

Tahsisat Harici<br />

Taahhüdatının Sureti Tediyesine<br />

Dair 1808 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

1931 mali senesinin Haziran ve Temmuz ayları zarfında<br />

Devlet umumi hizmetlerinin ifası için 31,<br />

629,550 Lira muvakkat tahsisat verilmiştir.<br />

Tahlisiye Umum Müdürlüğü bütçesinin 400,000 Lira<br />

olduğu tahmin edilmektedir.<br />

Vilayetlere yeniden mühim salahiyetler veren layiha<br />

Meclise gönderilecektir.<br />

Mudanya-Bursa Demiryolunun satın alınmasına yönelik<br />

bir düzenlemedir. Hükümet, Mudanya-Bursa<br />

Demiryolu Türk Anonim Şirketine ait demiryolunun<br />

devrine karşılık 50,000 Lira vermiştir.<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

A, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

Sefer vaktinde askeri nakliyat ile ilgili bir düzenleme. RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

Tahlisiye Umum Müdürlüğü memurlannın maaşlarına<br />

ilişkin bir düzenleme.<br />

Kanuna göre satılan kinin bedeli 107,569 Lira 50 kuruştur.<br />

Yüksek Mühendis Mektebinin 1930 senesi bütçesinden<br />

860 Lira 44 kuruş alınarak sözü edilen okulun<br />

bütçesinde tahsisat (harici borç) adı ile açılan fasla<br />

aktanlmıştır.<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Vilayetlerin idaresi hakkındaki<br />

kanun layihası ile<br />

valilere büyük yetkiler veriliyor.<br />

31 Mayıs Yurtdışına gönderilecek<br />

memurlara verilecek yevmiye<br />

miktarları.<br />

1 Haziran Tekel Genel Müdürlüğü<br />

kuruldu.<br />

1 Haziran Mudanya-Bursa demiryolu<br />

satın alındı.<br />

2 Haziran Denizcilik yönetiminde yeniden<br />

yapılanma.<br />

2 Haziran Halil Hthem Beye İstanbul<br />

Darülfünununun Arkeoloji<br />

fahri müderrisi ünvanı verildi.<br />

2 Haziran Tıp Fakültesi Emrazı<br />

Umumiye Muallimliğine<br />

atama yapıldı.<br />

3 Haziran İstanbul Terkos'dan kurtulmak<br />

üzere.<br />

4 Haziran Kadın Birliği kongresi yapıldı.<br />

4 Haziran İstanbul'da Yunan Futbol<br />

Takımı ile Fenerbahçe arasında<br />

yapılan maç esnasında<br />

Yunan kalecisine yumruk<br />

vuran Gülhane Hastanesi<br />

Hekimi Yüzbaşı Hilmi'nin<br />

cezalandırılması.<br />

5 Haziran Altı vilayetteki münhal 11<br />

mebusluk için seçim yapıldı.<br />

5 Haziran Hariciye Vekaleti'nde yeniden<br />

yapılanma.<br />

6 Haziran Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

Yurt dışına gidecek memurlardan, BMM Reisi, Başvekil,<br />

Vekiller ve mebuslar dahil olduğu halde baremin<br />

1, 2 ve 3. derecesindeki memurlara 5; bunlardan<br />

müşavir olarak gideceklere 4; baremin 4, 5 ve 6. derecesindeki<br />

memurlara 3,5 ve baremde 7'den 19. dereceye<br />

kadar olan memurlara 3 İngiliz Lirası verilecektir.<br />

Devlet Denizyolları İdaresi ve Liman İşletmesi birbirinden<br />

ayrıldı.<br />

Halil Ethem Bey İstanbul Asan Atika Müzesi'nin eski<br />

müdürüdür.<br />

Göreve Seririyatı Dahiliye Müderris Muavini Necmettin<br />

Bey getirilmiştir.<br />

"İstanbullulara müjde: Terkos derdinden kurtulmak<br />

üzereyiz: Tesisat belediye vasıtası ile yeni bir şirkete<br />

verilecek, Avrupa'dan mütehassıs getirilecektir."<br />

M.M.V. Zt. Iş.D.Mehakim Şubesi'nden Başvekalete<br />

gönderilen yazıda, ilgili kişinin yirmi gün oda hapsi<br />

ile cezalandınldığı belirtilmektedir.<br />

C, 31<br />

Mayıs<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

20.36..9.<br />

BÜK<br />

TTY<br />

kronoloji.<br />

gen.tr<br />

RG, 2<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG.2<br />

Haziran<br />

1931<br />

SP<br />

C.5<br />

Haziran<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

47.301..6./<br />

3995/<br />

C,<br />

4 Haziran<br />

1931<br />

Hariciye Vekaletinde tasamıf teşkilatına başlanıyor. SP,<br />

6 Haziran<br />

1931<br />

1 kaymakamın ataması yapılmıştır. RG,<br />

6 Haziran<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Haziran Londra'da çıkartılan The<br />

Islamic Review adlı mecmuanın<br />

yurda sokulması<br />

yasaklandı.<br />

7 Haziran Yunan sanatkarlarından bir<br />

grubun İstanbul'da Türk<br />

meslektaşları ile birlikte bir<br />

sergi açmalarına izin verilmesine<br />

ilişkin İcra Vekilleri<br />

Heyeti karan yayımlandı.<br />

7 Haziran özel İdare bütçelerinden<br />

maaş alan hemşirelerin maaşlannm<br />

değiştirilmesi.<br />

7 Haziran Trabzon ve Rize illeri dahilinde<br />

böceklerin tahribatına<br />

uğramış devlet ormanlan<br />

pazarlıkla satılabilecek.<br />

7 Haziran Mersin'in yaz çalışma saatleri<br />

yeniden düzenlendi.<br />

7 Haziran Bulgaristan'da yayınlanan<br />

Açık Söz gazetesinin yurda<br />

sokulması yasaklandı.<br />

8 Haziran İstanbul'un şehir hudutları<br />

değişiyor.<br />

8 Haziran Muhasebat Umum Müdürlüğü<br />

Kavanin ve Muamelat<br />

Müdürlüğüne atama yapıldı.<br />

8 Haziran Sivas'ta nahiyeler kurulması.<br />

8 Haziran Çorum'da köy bağlılıklannın<br />

değiştirilmesi.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

"Londra'da Vokin İslam misyonu tarafından çıkanlmakta<br />

olan (The Islamic Revievv) ünvanlı İngilizce<br />

mecmuanın, Hükümeti Cumhuriyetimizin layık esaslarını<br />

ve memleketimizin bugünkü idare şeklini ve<br />

İnkılabımızı şiddetle tenkit ve layık prensiplerin Hükümeti<br />

Cumhuriyetimizi inhilal ve izmihlale<br />

sürükliyeceği yolunda muzır neşriyatta görüldüğünden<br />

memleketimize sokulmasının meni... kabul<br />

olunmuştur."<br />

İlgili icra Vekilleri Kararnamesinde başka bir açıklamaya<br />

yer verilmemektedir.<br />

ilgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinden, maaş<br />

listeleri hakkında bürokratik nedenlerden ötürü yeni<br />

bir düzenlemeye gidildiği anlaşılmaktadır.<br />

Söz konusu İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde,<br />

"kağıt hamuru ve selloloz imal ve istihsaline yarayacak<br />

o havali ormanlarından salim olanları haşere istilasından<br />

koruyacak tathirat icrası ve tedabiri fenniye<br />

ve idariye ittihazı olmasına göre müzayede icrasına<br />

tehammülü olmadığı ve bir nevi hususiyet ve müstaceliyeti<br />

haiz bulunduğu cihetle bunlann bir an evvel<br />

tathiri ve icabında odun bedelile verilmesi için... pazarlıkla<br />

satılması... tasvip ve kabul olunmuştur" denilmektedir.<br />

İlgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, yaz aylarındaki<br />

sıcaklar nedeniyle Mersin'de üç ay için altı<br />

saatlik çalışmanın uygun bulunduğu belirtilmektedir.<br />

"Bulgaristan'ın Filibe Kasabasında münteşir (Açık<br />

Söz) gazetesinin muzır neşriyatına binaen memleketimize<br />

ithalinin men'i ... İcra Vekilleri Heyetinin<br />

7.6.1931 tarihli içtimaında kabul olunmuştur."<br />

Bazı köylerin hudut haricinde bırakılacağı anlaşılmaktadır.<br />

Göreve kurumun Muavinliğinde bulunan Fahri Bey<br />

getirilmiştir.<br />

Sivas'ın Kangal kazasına bağlı Killik ve Akpınar<br />

köylerinde bu adlarla birer nahiye kuruldu.<br />

Çorum'un Mecidözü kazasının Cemilbey nahiyesinden<br />

bir köy alınarak Hüseynabat kazasına bağlandı.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.40..5./<br />

86-111/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.38..7.<br />

/186-22/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.40.. 1./<br />

75-68/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.39..5./<br />

215-73/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.37..20./<br />

14-55/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

20.37.. 16./<br />

86-109/<br />

C,<br />

8 Haziran<br />

1931<br />

RG,<br />

8 Haziran<br />

1931<br />

RG,<br />

8 Haziran<br />

1931<br />

RG,<br />

8 Haziran<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Haziran Amasya'nın Merzifon kazasının<br />

Alıcak köyünde aynı<br />

adla bir nahiye kuruldu.<br />

9 Haziran Uyuşturucu Maddeler Yapan<br />

Fabrikalar Hakkındaki<br />

10642 Numaralı Kararnamenin<br />

Tatbikatına Dair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

10 Haziran Ziraat Bankası Umum Müdürlüğü'ne<br />

atama yapıldı.<br />

11 Haziran <strong>Ankara</strong> civarını su bastı, 20<br />

kişi boğuldu.<br />

11 Haziran İstanbul valisi kapısına,<br />

"sormadan girilebilir" levhası<br />

astı.<br />

U Haziran Dilsizler Cemiyeti kendini<br />

feshetti.<br />

11 Haziran Memur maaşlarında indirim<br />

gündemde.<br />

12 Haziran Memur maaşlarının indirimi<br />

konusu.<br />

12 Haziran Vekalet maaş ve otomobillerinin<br />

kaldırılması uygun<br />

görülmedi.<br />

12 Haziran Memur maaşları konusunda<br />

hükümetin görüşü.<br />

12 Haziran Avrupa'ya gidecek memurların<br />

yevmiyelerinde indirim<br />

yapılacak.<br />

13 Haziran Muvazzaf Deniz Zabitleri<br />

Yetiştirmek ve Deniz Zabitlerine<br />

Yüksek İktidar ve<br />

Tahsil Verme hakkında Talimatname<br />

13 Haziran Türk Kooperatifçilik Cemiyeti<br />

faaliyete geçti.<br />

15 Haziran Yüksek Sağlık Şurası ilk<br />

kez toplandı.<br />

Uyuşturucu maddeler hakkındaki 15.2.1931 tarih ve<br />

10642 numaralı kararnamenin uygulanmasını kolaylaştırmak<br />

ve bu maddelerin ihracı için yapılacak işlemleri<br />

düzenlemek için çıkarılan bir talimatnamedir.<br />

Göreve, Umum Müdür muavini Selahattin Bey 1.000<br />

Lira maaşla getirilmiştir.<br />

"Şiddetli yağan yağmurlardan bent deresi taşmış, sular<br />

civar köylerin üzerine yüklenmiştir. Sular<br />

Akköprü civarını ve o civardaki fabrikaları basmış,<br />

fabrikalar su altında kalmıştır."<br />

"Vali muavinliği odasının kapısında "sormadan girilebilir"<br />

levhası vardı. Defterdar Bey de dünden itibaren<br />

kapısına ayni levhayı talik etmiştir."<br />

Dilsizler aralarında çıkan ihtilaf yüzünden cemiyetlerini<br />

feshe karar vermişlerdir.<br />

"Memur maaşatında 6.5 milyon Lira tasarruf var: 30<br />

seneliklerin tekaütleri tehir edilecek, inhisarlarda maaşlar<br />

indirilecek."<br />

"Memur maaşlarından kazanç vergisi kesilecek: Küçük<br />

memurlardan % 5, büyüklerden % 7 kesilmesi<br />

kararlaştırıldı."<br />

CHF Grubunda söz konusu önermenin kabul edilmediği<br />

anlaşılmaktadır.<br />

RG, 8 Haziran<br />

1931<br />

RG,<br />

9 Haziran<br />

1931<br />

RG, 10<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 12<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 12<br />

Haziran<br />

1931<br />

"Memur maaşları tenzil edilmeyecek." C, Haziran<br />

1931<br />

"Heyeti Vekile Avrupa'ya seyahat eden memurlara<br />

verilen yevmiyelerin tenziline karar vermiştir. En<br />

büyük devlet memurları vazifeten Avrupa'ya gittiği<br />

zaman beş sterlin yevmiye alacaklardır."<br />

Muharip ve muavin sınıflara muvazzaf deniz zabiti<br />

yetiştiren ve bu zabitlere yüksek iktidar ve tahsil veren<br />

müeesselerie ilgili bir düzenleme.<br />

C, Haziran<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

C, 13<br />

Haziran<br />

1931<br />

BÜK<br />

1931 Yılı 23

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Haziran Arif Oruç'un İşçi ve Çiftçi<br />

Fırkası için kuruluş başvurusu<br />

yapıldı.<br />

17 Haziran Vilayetle belediyenin birleştirilmesinden<br />

sonra memurlar<br />

açıkta kaldı.<br />

17 Haziran Tarihi kıymeti haiz türbe<br />

ve mimari binalarla, harabelerin<br />

muhafazası için istihdamlarına<br />

lüzum görülen<br />

bekçilere ait kadro tasdik<br />

edildi.<br />

17 Haziran Mardin'in Koçhisar kazasının<br />

adı Kızıltepe olarak değiştirildi.<br />

18 Haziran Ticaret ve Sanayi Odaları<br />

Nizamnamesinin Tadili<br />

Hakkında 11177 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

18 Haziran Küçük Zabit ve Onbaşı Talimatnamesinin<br />

8,9, 10 ve<br />

15. Maddelerinin Tadili<br />

Hakkında 11173 sayılı Kararname<br />

20 Haziran Adliye Vekaleti 1931 Haziran<br />

ve Temmuz aylarına<br />

mahsus muvakkat bütçesine<br />

750 adet süvari mübaşirinin<br />

ilavesi hakkında 1829<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

20 Haziran Rehin Üzerine Ödünç Para<br />

Verenler Hakkında Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

20 Haziran Tütün İnhisar Kanununun<br />

42. Maddesi hakkında 1828<br />

sayılı Müzeyyel Kanun yayımlandı.<br />

Arif Oruç, Vakit gazetesi'nin sahibidir.<br />

Yaklaşık 150 kadar memurun başka yerlere yerleştirilmesinden<br />

söz ediliyor.<br />

İcra Vekilleri Heyetinin onay kararnamesinde başka<br />

bir açıklamaya yer verilmemiştir.<br />

Küçük zabit ve onbaşılarla ilgili düzenlemelerde birtakım<br />

değişiklikler yapılmaktadır.<br />

40'ar Lira ücretli, 750 adet süvari mübaşiri ile ilgili<br />

bir düzenleme.<br />

Tütün İnhisar Kanununa bir cümle eklenmiştir: "Gazi<br />

Ayıntap ve Maraş Vilayetlerinde yetişen Hısnıkey tütünlerinden<br />

azami yüzde 45 çöp firesi tenzil edilir."<br />

20 Haziran Tren seferleri azaltıldı. "<strong>Ankara</strong>-İstanbul exispresinin seferleri tasarrufu sağlamak<br />

için hergünden haftada 3 defaya indirilmiştir.<br />

Karar 20 Temmuz'dan itibaren geçerlidir."<br />

20 Haziran İstatistik Umum Müdürlüğü'nün<br />

<strong>Ankara</strong>'da 26 gıda<br />

maddesi üzerinde yaptığı<br />

istatistiğe göre son aylarda<br />

fiyatlarda büyük bir düşüş<br />

yaşandı.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

İstatistik Umum Müdürlüğü'nden Başvekalete gönderilen<br />

yazıda, 1927 başında değeri 100 kabul edilen<br />

bir gıda maddesinin fiyatı 1930 Mayısı'na kadar 102-<br />

120 arasında artmışken, bu tarihten sonra sürekli olarak<br />

azalmaya başlamıştır.<br />

BÜK<br />

C, 17<br />

Haziran<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

21.42.. 11./<br />

143-96/<br />

RG, 17<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 18<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 18<br />

Ha2İran<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 20<br />

Haziran<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

26.147..8./<br />

2151/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Haziran Muvazzaf Zabit Yetiştirmek<br />

ve Ordu Zabitlerine<br />

Yüksek İktidar Vermek<br />

Hakkındaki 6791 Numaralı<br />

Talimatnamenin 7, 10 ve<br />

15. Maddelerinin Tadili<br />

Hakkında 11174 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran Teşviki Sanayi Kanununun<br />

11. Maddesi Mucibince<br />

Tanzim Olunan Talimatnamenin<br />

2. Maddesinin<br />

Tadili Hakkında 11278 sayılı<br />

Kararname yayımlandı.<br />

23 Haziran İki milletvekilinin mazbataları<br />

reddedildi.<br />

24 Haziran Tayyare Cemiyeti Tarafından<br />

Milli Müdafa Vekaletine<br />

Teberrü Edilen Meblağın<br />

Sureti Sarfına Dair 1831<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Tohum ıslahı ve bitki hastalıkları<br />

konusunda çalışmalar<br />

yapmak üzere<br />

Almanyadan getirtilecek<br />

Dr. Schvvarz ve Dr.<br />

Scheibe'ye verilecek ücret<br />

belirlendi.<br />

24 Haziran Yabancı uzman ve öğretmenlere<br />

ait iki aylık kadrolar<br />

tasdik edildi.<br />

25 Haziran Demiryolları çalışanları<br />

güç durumdadır.<br />

27 Haziran Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme Umum<br />

Müdür Muavinliğine atama<br />

yapıldı.<br />

27 Haziran Kütahya ve Uşak'ta köy<br />

bağlılıktan değişimi.<br />

29 Haziran Meclise giren işçi vekillerin<br />

muhalif tutum takınacağı<br />

haberi asılsızdır.<br />

29 Haziran Evkaf Umum Müdürlüğüne<br />

atama yapıldı.<br />

Talimatnamenin üç maddesi değiştirilmiştir.<br />

Teşviki Sanayi Kanunu çerçevesinde verilen primlerden<br />

yararlanmak için izlenmesi gereken bürokratik<br />

yollar hakkında bir düzenleme.<br />

"Kütahya mebusluklarına intihap olunan Alaettin ve<br />

Halil Beylerin mazbatalan, seçim başlamadan iki ay<br />

önce istifa etmiş olmadıklan için reddedilmiştir. Yerlerine<br />

yeniden seçim yapılacaktır."<br />

Tayyare Cemiyeti tarafından Milli Müdafa Vekaletine<br />

Teberrü edilen paranın kullanılmasına ilişkin bir<br />

düzenleme.<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde 633'er Lira ile<br />

istihdam edilmelerinin uygun bulunduğu belirtilmektedir.<br />

İlgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesiyle kadrolar<br />

onaylanmaktadır.<br />

"Demiryolları müstahdemleri memur mu değil mi?:<br />

Şurayı devlet Muhakemat Encümeni'nden, hakkı tekaütten<br />

istifade etmeleri lazım gelmez mi?"<br />

Göreve, yeni teşkilat kadrosunda zazifesi ilga edilmiş<br />

olan İşletme Umum Reisi Mühendis Vasfı Bey getirilmiştir.<br />

Kütahya'nın Uşak kazasının Ulubey nahiyesine bağlı<br />

iki köy Denizli'nin Çal kazasına bağlandı.<br />

"İşçi vekillerin hizip yapacağı, sinsi muhaliflerin uydurduğu<br />

büyük bir yalandır."<br />

Göreve, sabık Diyarbekir Mebusu Rüştü Bey getirilmiştir.<br />

RG, 21<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 22<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 23<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

22.52..6./<br />

243-85/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

21.46.. 12./<br />

242-103/<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 27<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 27<br />

Haziran<br />

1931<br />

C, 29<br />

Haziran<br />

1931<br />

RG, 29<br />

Haziran<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Haziran Çorum'da nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

30 Haziran Yeni partinin (Serbest<br />

Cumhuriyet Fırkası) programının<br />

Yarın gazetesi'nde<br />

tekrar yayınlanmasına dair<br />

yazı.<br />

1 Temmuz Mezarlıklar hakkındaki tüzük<br />

yürürlüğe konuldu.<br />

1 Temmuz İmar Müdüriyeti planı gereğince<br />

<strong>Ankara</strong>'nın eski<br />

yangın yerinde ve bazı mahallerde<br />

yapılacak istimlak<br />

tasdik edildi.<br />

1 Temmuz Verem önemli bir sorundur.<br />

1 Temmuz Konya'da nahiye merkezi<br />

değişimi.<br />

1 Temmuz Konya'da nahiye merkezi<br />

değişimi.<br />

2 Temmuz Maarif Eminliklerinin İlgası<br />

Hakkında 1834 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

Çorum'un Merkez kazasına bağlı Kızılviran nahiyesi<br />

İskilip kazasına bağlandı.<br />

Dahiliye Vekaleti'nden Başvekalete gönderilen yazıda,<br />

Yarın gazetesinin 22.6.1931 tarihinde, 3.500 civarında<br />

nüshasının İstanbul'da, bir o kadarının da diğer<br />

vilayetlerde satıldığı, 23.6.1931 günü ise 8.000<br />

nüshanın basıldığı bildirilmektedir.<br />

İlgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, eski<br />

yangun yerinde ve bazı mahallelerde caddeye isabet<br />

eden yerlerin istimlak edilmesinin uygun bulunduğu<br />

belirtilmektedir.<br />

RG, 29<br />

Haziran<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

79.522..3./<br />

7935/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

21.48.. 12.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

21.47..5./<br />

101-24/<br />

1931 yılı Son Posta gazetesinde verem, tifo, kolera SP, 1<br />

gibi hastalıklara ilişkin haberlere çok rastlanılmakta- Temmuz<br />

1931<br />

dır. Verem'in çok yaygın olduğu anlaşılmaktadır. Tifo<br />

ve kolera salgınları söylentisi olduğuna ilişkin haberler<br />

de çıkmakta, ancak bu durum hükümet tarafından<br />

doğrulanmamaktadır.<br />

Konya'nın Merkez kazasına bağlı Tömek nahiyesinin<br />

merkezi, nahiye mülhakatından Pınarbaşı köyüne<br />

nakledildi.<br />

Konya'nın Karaman kazasına bağlı Başkışla nahiyesinin<br />

merkezi, nahiye mülhakatından Kızılyaka köyüne<br />

nakledildi.<br />

2 Temmuz Yılmaz gazetesi kapandı. Yılmaz gazetesi, Ahmet Kadri ve Celal Nuri Bey ortaklığında<br />

çıkarılmaktadır. Ahmet Kadri'nin yaptığı<br />

açıklamalardan anladığımıza göre gazeteyi kapatma<br />

kararı almasında ortağı Celal Nuri Bey ile yaşadığı<br />

anlaşmazlık önemli rol oynamıştır. Ancak Ahmet<br />

Kadri, bunda yeni Matbuat Kanunu'nun da payı bulunduğunu<br />

belirtmektedir: "Mesele bundan iberet<br />

olup... hem bu vaziyetin tasfiyesine intizaren, hem de<br />

birkaç muvafık muharrire arız olan tağlit, tahrif ve<br />

isnat hastalığının bana da sirayetini men için "Yılmaz"<br />

ı muvakkaten kapadığımı arzederim efendim."<br />

3 Temmuz İstanbul Belediyesi verem<br />

hastanesi kurmak için ilk<br />

adımı attı.<br />

4 Temmuz Feshedilen Serbest Fırkanın<br />

yeniden kurulması çabalarına<br />

dair haberlerin<br />

doğru olmadığına ilişkin<br />

yazı.<br />

276 Yönetim Zamandiziııi<br />

Belediye, Cerrahpaşa'da 15 bin Liraya bir arsa satın<br />

almaya karar vermiştir.<br />

Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü'nden İçişleri Bakanlığı<br />

ve oradan da Başbakanlığa gönderilen yazıda,<br />

yapılan soruşturma sonucunda, Aydın'da Serbest Fırka'yı<br />

yeniden kurma çabalanna dair haberlerin doğru<br />

olmadığı bildirilmektedir.<br />

RG, 1<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, t<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

SP, 2<br />

Temmuz<br />

1931<br />

SP, 3<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

79.522..4.<br />

7936/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Temmuz Urfa Gümrük Başmüdürlüğüne<br />

atama yapıldı.<br />

4 Temmuz Darülfünun Edebiyat Fakültesi<br />

"Orta zaman tarihi"<br />

Müderrisliğine atama yapıldı.<br />

4 Temmuz Darülfünun Tıp Fakültesinde<br />

"Dahili hastalıklar"<br />

Müderrisliğine atama yapıldı.<br />

4 Temmuz İktisat Vekaleti Müsteşarlığına<br />

atama yapıldı.<br />

6 Temmuz 1833 sayılı Arazi Vergisi<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

7 Temmuz Adana ve Kayseri'de köy<br />

bağlılığı değişimi.<br />

7 Temmuz Bursa'da nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

7 Temmuz Bursa'da köy bağlılığı değişimi.<br />

7 Temmuz Kütahya ve Bilecik'te köy<br />

bağlılığı değişimi.<br />

7 Temmuz Eskişehir ve Bilecik'te köy<br />

bağlılığı değişimi.<br />

7 Temmuz Bilecik'te köy bağlılığı değişimi.<br />

8 Temmuz Demiryol memurlarının<br />

maaşı % 5 ila 20 nisbetinde<br />

tenzil ediliyor.<br />

8 Temmuz Merkez Bankası Umum<br />

Müdür Muavinliğine atama<br />

yapıldı.<br />

9 Temmuz Gemi Tabiplerine Mahsus<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

Göreve Galata İthalat Gümrüğü Müdür Muavini Süleyman<br />

Vasfi Bey getirilmiştir.<br />

Göreve eski müderrislerden Behçet Bey 50 Lira maaşla<br />

getirilmiştir.<br />

Göreve eski müderrislerden Tevfik Salim Paşa 50 Lira<br />

maaşla getirilmiştir.<br />

RG, 4<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 4<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 4<br />

Temmuz<br />

1931<br />

Göreve Zonguldak Mebusu Hüsnü Bey getirilmiştir. RG, 4<br />

Temmuz<br />

1931<br />

Adana'nın Saimbeyli kazasına bağlı beş köy Kayseri'nin<br />

Develi kazasına bağlandı.<br />

Bursa'nın İnegöl kazasının Domaniç nahiyesi Kütahya'nın<br />

Tavşanlı kazasına bağlandı.<br />

Bursa'nın İnegöl kazasının Domaniç nahiyesinin iki<br />

köyü Bilecik'in Bozüyük kazasının Pazarcık nahiyesine<br />

bağlandı.<br />

Kütahya'nın Tavşanlı kazasının altı köyü Bilecik'in<br />

Bozüyük kazası merkezine bağlandı.<br />

Eskişehir Merkez kazasının Yarımca nahiyesine bağlı<br />

beş köy Bilecik'in Söğüt kazasının Mihalgazi nahiyesine<br />

bağlandı.<br />

Bilecik'in Gölpazan kazası merkezinin bir köyü Osmaneli<br />

kazası merkezine bağlandı.<br />

Göreve Maliye Müfettişlerinden Namık Zeki Bey getirilmiştir.<br />

19 Teşrinievvel'de Namık Zeki Bey'in sağlık<br />

soranları nedeniyle istifa etmesinin ardından göreve<br />

İdare Meclisi azasından Cevdet Bey 800 Lira<br />

maaşla getirilmiştir.<br />

RG, 6<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1931<br />

C, 8<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 4<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 6<br />

Temmuz<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Temmuz Merkez Hıfzıssıhha Müessesesi'ndeki<br />

yabancı uzman<br />

kimyager, ayniyat mesul<br />

muhasibi ve levazım memurlarının<br />

ücretlerinin artırılması.<br />

9 Temmuz İş ve işçi bulma konusunda<br />

belediyeye müracaat edilmesi<br />

ve bunun için bir büro<br />

kurulması.<br />

9 Temmuz Konya'da köy bağlılığı değişimi.<br />

9 Temmuz <strong>Ankara</strong>'da nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

11 Temmuz Belediye şoförleri artık sekiz<br />

saat çalışacaklar.<br />

12 Temmuz Maarif Vekaleti Tarafından<br />

idare Edilecek Mektep<br />

Pansiyonları Hakkında<br />

1838 sayılı kanun yayımlandı.<br />

13 Temmuz Basınla ilgili yeni düzenlemelerle<br />

denetim artırılmaktadır.<br />

14 Temmuz 1837 sayılı Bina Vergisi<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

14 Temmuz Belediye çalışanlarına verilen<br />

elbise parası kaldırılacaktır.<br />

14 Temmuz Yeni Matbuat Kanunu basına<br />

sıkı denetim getiriyor.<br />

15 Temmuz 1839 sayılı Hayvanlar Vergisi<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

16 Temmuz Türk Ceza Kanununun 160.<br />

maddesini değiştiren 1840<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

"Muhtelif dairelerden açıkta kalan memurlardan bazılarının<br />

amelelik gibi işleri yapmak için <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldikleri görülmüş, belediyede de bunlar için bir büro<br />

kurulmuştur. Başvekil, bütün vekaletlere ve müstakil<br />

ve mülhak makamlara bir yazı göndererek ihtiyacı<br />

olan resmi daire ve müesseselerin bu konuda belediyeye<br />

müracat etmelerini istemektedir."<br />

Konya'nın Saideli kazasının Sarayönü nahiyesinin bir<br />

köyü Merkez kazasının Tömek nahiyesine bağlandı.<br />

<strong>Ankara</strong>'nın merkez kazasına bağlı Karalar nahiyesinin<br />

merkezi nahiye mülhakatından Bitik köyüne nakledildi.<br />

İstanbul Belediyesi'nin hazırladığı otobüs talimatnamesinde<br />

artık otobüs şoförlerinin günde en fazla 8<br />

saat çalışacakları belirtilmektedir. Daha önce şoförler<br />

günde 16-18 saat çalışıyorlar, bu da kazalara neden<br />

oluyordu.<br />

Düzenlemeye göre, yatılı lise, muallim mektepleri ve<br />

orta mekteplerle yüksek ve mesleki mekteplere...<br />

mülhak olarak pansiyonlar tesis olunur.<br />

"Her önüne gelen gazete neşredemeyecektir. Yeni<br />

kanun hangi neşriyatın cürüm olduğunu tayin edecektir."<br />

Bunalım dönemindeki tasarruf tedbirlerinin bir parçası.<br />

Gazete çıkarmak için ve idare etmek için bir çok kayıt<br />

altına girmenin gerekli olduğu belirtilmektedir.<br />

Davar, deve, sığır, manda, at, eşek, domuz... gibi<br />

hayvanların sahiplerinden vergi alınmaya başlanıyor.<br />

Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına sövme, Türklüğü<br />

ve Türk Ordusu'nu tahkir ve tezyif ile ilgili bir düzenleme.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

21.50..7./<br />

227-92/<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.87..11./<br />

1434/<br />

RG, 9<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 9<br />

Temmuz<br />

1931<br />

SP. II<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

C. 13<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 14<br />

Temmuz<br />

1931<br />

C, 14<br />

Temmuz<br />

1931<br />

C, 14<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

6.7.1931,<br />

23.İnikat,<br />

C.3<br />

RG, 16<br />

Temmuz<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Temmuz Veraset ve intikal Vergisi<br />

Hakkındaki Kanunun Bazı<br />

Maddelerinin Tadiline ve<br />

Bazılarının İlgasına Dair<br />

1836 sayılı kanun yayımlandı.<br />

17 Temmuz Memurlardan kazanç vergisi<br />

kesilmesine ilişkin kanun<br />

kabul edildi.<br />

17 Temmuz Belediye memurları sigorta<br />

edecek.<br />

18 Temmuz Türkiye'yi dış ülkelerde tanıtacak<br />

filmlerin yapılması<br />

için bir tetkik heyeti oluşturuldu.<br />

18 Temmuz Afyohkarahisar'ın Aziziye<br />

kazasının adı Emirdağı olarak<br />

değiştirildi.<br />

19 Temmuz Yerli mallar sergisi açıldı.<br />

26.1.1937 Tarihli ve 3517 Sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır.<br />

"Yeni tekaüt kanunu 1930 Eylülünden sonra alınan<br />

ücretli memurlara tekaüt hakkı vermemektedir...<br />

Memurların 65 yaşından sonra mağdur olmamaları<br />

için her ay maaşlarından kesilecek bir paranın bir sigorta<br />

şirketine yatırılması şeklini tasavvur etmektedir."<br />

Tetkik Heyeti, filmin denetlenmesinden ve zararlı<br />

unsurların ayıklanmasından sorumlu olacaktır. İlgili<br />

icra Vekilleri Heyeti Kararnamesi 21 Haziran 1931<br />

tarihini taşımaktadır.<br />

21 Temmuz Atatürk'ün İstanbul Gezisi 21 Temmuz-25 Eylül 1931: Atatürk 2 ay 5 gün İstanbul'da<br />

kalmıştır.<br />

22 Temmuz Kırtasiye Talimatmesinin<br />

Tadiline Dair 11463 sayılı<br />

icra Vekilleri Kararnamesi.<br />

25 Temmuz 1856 sayılı 1931 Senesi<br />

Bütçe Kanunu yayımlandı.<br />

26 Temmuz Diyanet işleri Reisliğinin<br />

1683 numaralı Tekaüt Kanununun<br />

3. Maddesinin<br />

Mülki Memurlara Ait Olan<br />

Kısmının A Fıkrası Hükmünden<br />

İstisnasına Dair<br />

1842 sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Temmuz Hakimlerin Ayrı Ayrı Tasnife<br />

Tabi Tutulmaları Hakkında<br />

650 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Kararı yayımlandı.<br />

Kırtasiye Talimatmesinin bir maddesinin değiştirilmesi<br />

ile ilgili bir düzenleme.<br />

1848 sayılı 1931 Senesi Bütçe Kanunu'na göre masraflar<br />

için 186.582.005 Lira tahsisat verilmiştir.<br />

RG, 16<br />

Temmuz<br />

1931<br />

C, 17<br />

Temmuz<br />

1931<br />

C, 17<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

146.43.. 17.<br />

/15017/<br />

RG, 18<br />

Temmuz<br />

1931<br />

C, 20<br />

Temmuz<br />

1931<br />

AYG<br />

RG, 22<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 25<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Temmuz Jandarma Sınıfına Mensup<br />

Sivil Memurlarla Jandarma<br />

Kadroları Hakkında 1844<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Temmuz Nakliye Vasıtaları Hakkındaki<br />

Kanuna Merbut Cetvelin<br />

Tadiline Dair 1845<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Temmuz Maaşatın Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452 ve<br />

1498 Numaralı Kanunlar<br />

hakkında 1843 sayılı<br />

Müzeyyel Kanun yayımlandı.<br />

26 Temmuz Umumi, Mülhak ve Hususi<br />

Bütçelerden Verilen Maaş,<br />

Ücret, Tahsisat, Hakkı Huzur,<br />

Tazminat, Yevmiye,<br />

İkramiye ve İhbariyelerden<br />

Alınacak Kazanç vergisi<br />

Hakkında 1847 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

26 Temmuz Avrupa ülkelerinden gelen<br />

fahişe kadınlara vize verirken<br />

dikkat edilmesi.<br />

27 Temmuz Gümrük Muhafaza Memurlarının<br />

Askeri Teşkilata<br />

Göre Tensiki Hakkında<br />

1841 sayılı kanun yayımlandı.<br />

27 Temmuz 15 Mayıs 1335 Tarihli<br />

Harcırah Kararnamesi ve<br />

Müzeyyelatının Tadili<br />

Hakkında 1846 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

27 Temmuz Üç yabancı öğrenciye ülkemize<br />

yapacakları seyahatte<br />

demiryollarında indirim<br />

yapılması.<br />

27 Temmuz <strong>Ankara</strong> içme suyu dağıtım<br />

şebekesi projesi için Viyana<br />

<strong>Üniversitesi</strong> Prof.<br />

Sheaffermark'ın geçici olarak<br />

Türkiye'ye getirtilmesi.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Zabitan ve askeri memurlann maaşatı hakkındaki<br />

1453 numaralı kanun ile askeri memurlar hakkındaki<br />

1455 numaralı kanunun hükümlerinin Jandarma sınıfına<br />

mensup sivil memurlar hakkında da uygulanmasına<br />

ilişkin düzenleme.<br />

24 Mart 1931 tarih ve 1772 numaralı kanun ilga<br />

edilmiştir.<br />

Maaşatın Tevhit ve Teadülü Hakkındaki kanunda dereceleri<br />

birbirinin aynı olan Hariciye Vekaleti Merkez,<br />

Elçilik, Konsolosluk ve Matbuat Umum Müdürlüğü<br />

memurlarının unvanları, dereceleri ve temsil<br />

tahsisatları ile ilgili bir düzenleme.<br />

Bunalım döneminde devlet gelirlerini artırmak için<br />

başvurulan en radikal yollardan biridir. Kamu çalışanlarından<br />

kesilen kazanç vergisinin oranı şöyledir:<br />

100 Liraya kadar %5; 101-200 Liraya kadar %6;<br />

201-300 Liraya kadar %7; 301-400 Liraya kadar %8;<br />

401 Liradan fazlası için %9.<br />

İçişleri Vekaletinden Hariciye Vekaletine yazılan yazıda,<br />

"Artist namı altında bazı ecnebi memleketlerden<br />

ve bilhassa Macaristan, Bulgaristan ve Avusturya'dan<br />

akın halinde memleketimize gelmekte olan<br />

kadınların çoğunluğunun fuhş ile meluf oldukları"<br />

gerekçesiyle vize işlemlerinde dikkatli olunması istenmektedir.<br />

Gümrük muhafaza memurlarının, asıl vazifeleri değişmemek<br />

üzere askeri usullere göre düzenleme ve<br />

sıralamaya koyulabileceğine ilişkin düzenleme.<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

107.705..<br />

21-/9321/<br />

RG, 27<br />

Temmuz<br />

1931<br />

Memurların yol masrafı ile ilgili bir düzenleme. RG, 27<br />

Temmuz<br />

1931<br />

Çekoslovakya'nın Bmo Mimari Akademisi'nden üç<br />

öğrenciye, milli eserlerimizi incelemek üzere ülkemizde<br />

yapacakları seyahatte demiryollarında indirim<br />

yapılması kararlaştırılmıştır.<br />

İlgili icra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde yevmiyenin<br />

50 Lira olarak belirlendiği yazmaktadır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

22.54..20./<br />

154-51/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

22.54..5.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Temmuz TBMM'de, Şurayı Devlet'in<br />

bazı makamlarına seçim<br />

yapıldı.<br />

27 Temmuz TBMM, 1 Teşrinievvel<br />

1931 tarihine kadar tatil<br />

edildi.<br />

29 Temmuz İsyan Mıntıkasında İşlenen<br />

Efalin Suç Sayılmayacağına<br />

Dair 1850 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

29 Temmuz Vilayet İdaresi Kanununun<br />

Bazı Maddelerini Muaddil<br />

1851 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

30 Temmuz Belçika ile uluslararası antlaşma<br />

imzalandı.<br />

30 Temmuz 26 Mayıs 1927 Tarih ve<br />

1050 Numaralı Muhasebei<br />

Umumiye Kanununun 83.<br />

Maddesine Bir fıkra İlavesine<br />

Dair 1856 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

30 Temmuz Mübadele ve Tefviz İşlerinin<br />

Kat'i Tasfiyesi ve İntacı<br />

Hakkında Kanuna<br />

Müzeyyel 1866 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

30 Temmuz 1861 sayılı Jandarma Efradı<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

30 Temmuz Yeniden Tam Teşekküllü<br />

Elli Nahiye Teşkiline ve<br />

1452 Numaralı Kanuna<br />

Merbut 2 Numaralı Cetvelin<br />

Tadiline Dair 1857 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

1 Ağustos Ceza Muhakemeleri Usulü<br />

Kanununun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 1876 sayılı<br />

Kanun<br />

Mülkiye Dairesi Reisliğine Mithat, Deavi Dairesi Reisliğine<br />

Saffet, Tanzimat Dairesi Reisliğine İsmail<br />

Hakkı ve Umumi Katipliğine de Edip Cemil Beyler<br />

seçilmiştir.<br />

RG, 27<br />

Temmuz<br />

1931<br />

Teşkilatı Esasiye Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca. RG, 27<br />

Temmuz<br />

1931<br />

Erciş, Zilan ve Ağrıdağ'daki isyanlardan sonra çıkarılmış<br />

bir kanun. 20 Haziran 1930'dan 1 Kanunuevvel<br />

1930 tarihleri arasında geçerli. Askeri kuvvetler,<br />

devlet memurları ve bunlarla birlikte hareket eden<br />

bekçi, korucu, milis gibi kuvvetleri kapsıyor.<br />

Vilayet idare şube reislerini ve valilerin yetkilerini<br />

yeniden düzenleyen bir kanun.<br />

Türkiye ile Belçika arasında İkamet Sözleşmesi imzalandı.<br />

(14 Ocak 1933'de TBMM'de onaylandı.)<br />

"Mübadele ve tefviz işlerinin kat'i tasfiyesi ve intacı<br />

hakkındaki 19.3.1931 tarih ve 1771 numaralı kanunun<br />

2. maddesi veçhile istihkaklarından fazla mal<br />

tefevvüz etmiş olup fazlasını borçlanan veya borçlanmak<br />

vaziyetinde bulunan mübadillerin ve harp ve<br />

işgal dolayısile iltica eden veya herhangi bir sebeple<br />

naklonulanlann yalnız meskene mahsus olmak üzere<br />

iskanı adi derecesine kadar olan borçlan affolunmuştur."<br />

Jandarma erlerini düzenleyen bu kanunda yer alan<br />

"efrat ve küçük zabit dereceleri" şunlardır: Jandarma<br />

namzedi; jandarma neferi; onbaşı; gedikli çavuş; gedikli<br />

başçavuş muavini; gedikli başçavuş; başgedikli.<br />

50 yeni nahiye kurulmasına ilişkin yasada öngörülen<br />

maaşlar şöyle: Birinci sınıf nahiye müdürü 25 Lira;<br />

Nahiye tahrirat katibi 10 Lira; Nahiye nüfus memuru<br />

10 Lira.<br />

Yasa ile hakim karşısına çıkma, sorguya çekilme, valilerin<br />

yetkileri gibi konularda değişiklik yapılmaktadır.<br />

RG, 29<br />

Temmuz<br />

1931; ZC,<br />

1.7.1931,<br />

32.İnikat,<br />

C.3.<br />

RG, 29<br />

Temmuz<br />

1931<br />

ATDK<br />

RG, 30<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 30<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 30<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 30<br />

Temmuz<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ağustos Ticaret Mukavelesi veya<br />

Modus Vivendi<br />

Akdetmiyen Devletler Ülkesinden<br />

Tilrkiyeye Yapılacak<br />

İthalata Memnuiyetler<br />

veya Tahdit veyahut<br />

Takyitler Tatbikine Dair<br />

1873 sayılı kanun yayımlandı.<br />

1 Ağustos 1617 Numaralı Kanuna<br />

Merbut" 1" Numaralı Kadro<br />

Cetvelinin Tadili Hakkında<br />

1869 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

1 Ağustos Sanat ve Yapı Mekteplerinin<br />

İdaresi Hakkında 1867<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

1 Ağustos Şehir ve Köy Yatı Mektepleri<br />

Maaş ve Ücretleriyle<br />

Sanat Mekteplerine Yardım<br />

Hakkındaki 1816 Sayılı<br />

Kanuna Müzeyyel Kanun<br />

1875 sayılı kanun yayımlandı.<br />

1 Ağustos 14 Haziran 1930 Tarih ve<br />

1718 Numaralı Dahili İstihlak<br />

Vergisi Kanununun 2.<br />

Maddesine Bir Fıkra ile<br />

Müstakil Bazı Maddelerin<br />

İlavesine dair 1871 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

2 Ağustos Şurayı Devlet Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin Tadiline<br />

ve Tayyına ve Kanuna İlave<br />

Edilecek Bazı Maddeler<br />

Hakkında 1859 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Ağustos 1525 Numaralı Şose ve<br />

Köprüler Kanununun Bazı<br />

Maddelerinin Tadili Hakkında<br />

1882 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Ağustos 1860 sayılı Muamele Vergisi<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

2 Ağustos Dağlara çıkan Refahiye'nin<br />

Taşdibi köyü ahalisinin<br />

köylerine iadesi ile iskanları.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

İthalatı azaltmaya yönelik önlemler kapsamında gerçekleştirilen<br />

bir düzenlemedir.<br />

Maarif Vekaleti bütçesine 5. dereceden 80 Lira maaşla<br />

üç muallimin daha eklenmesine ilişkin düzenleme.<br />

Düzenlemede, san'at mekteplerinin maaş ve masraflarının<br />

vilayetler hususi idare bütçelerinden karşılanacağı<br />

belirtilmektedir.<br />

1816 sayılı söz konusu kanun hükmü Eylül 1931'e<br />

ertelenmektedir.<br />

Maden ürünleri satışına, elektrik ve havagazı üretimine<br />

getirilen yeni vergilerle ilgili düzenleme.<br />

Şurayı Devlet'in yapısını kapsamlı biçimde değiştiren<br />

bir düzenleme.<br />

Kaynak sıkıntısını aşma çabalanndan biri olarak değerlendirilebilir.<br />

Mali işlemleri ve ithalatı vergilendiren<br />

bir düzenleme.<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde, köyün Kürt ve<br />

Kızılbaştan oluşan ahalisinin 885 sayılı İskan Kanununun<br />

3. maddesi mucibince eski köylerine iadeleriyle<br />

iskanlarının tasvip ve kabul olunduğu belirtilmektedir.<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 2<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

RG, 2<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

22.57.. 1./<br />

81-3/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ağustos Türk Ceza Kanununun 158.<br />

maddesine iki fıkra ilavesine<br />

dair 1884 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos 10 Haziran 1930 Tarihli<br />

Mukavelenameye Göre ladesi<br />

Lazım Gelen Emval<br />

Hakkında 1885 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos 1706 Numaralı Jandarma<br />

Kanununun 9. Maddesinin<br />

Son Fıkrasının Tadiline dair<br />

1886 sayılı kanun yayımlandı.<br />

3 Ağustos İlk ve Orta Tedrisat Muallimlerinin<br />

Terfi ve Tecziyeleri<br />

Hakkındaki Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin Tadiline<br />

Dair 1880 sayılı kanun yayımlandı.<br />

3 Ağustos İkinci Balkan Konferansı<br />

Hatırası Olarak Çıkarılacak<br />

Posta Pullan Hakkında 1888<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

3 Ağustos <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğünce<br />

Yapılacak İstikraz<br />

Hakkında 1883 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos Devlet dairelerinin işlerini<br />

kolaylaştırma ve hızlandırma<br />

amacını taşıyan Danıştay<br />

tamimi yayımlandı.<br />

7 Ağustos İstanbul'da vilayet ve belediye<br />

birleştirildikten sonra<br />

kaymakamlıkların iş yükü<br />

çok arttı.<br />

8 Ağustos 1881 sayılı Matbuat Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

8 Ağustos Lise ücretlerinde indirime<br />

gidilmektedir.<br />

9 Ağustos Belediye Mezarlıklar Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

10 Ağustos İnhisar Muamelatının İcrası<br />

ve Murakabesi Hakkında<br />

11418 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

Türkiye ile Yunanistan arasında 1930'da imzalanan<br />

sözleşmeye göre sahiplerine iade edilmesi gereken<br />

taşınmazlar hakkında bir düzenleme.<br />

Yasanın bir cümlesinde değişiklik yapılmıştır.<br />

1702 numara ve 10 Haziran 1930 tarihli kanunda yapılan<br />

değişiklikle öğretmenlerin çalışma koşulları<br />

yeniden düzenlenmiştir.<br />

Söz konusu pulların satış bedelinden 100.000 Liraya<br />

kadar olan miktarı Balkan Birliği Cemiyeti'ne tahsis<br />

edilmiştir.<br />

<strong>Ankara</strong> şehri İmar Müdürlüğü'nün milli bankalardan<br />

borç olarak 150,000 Lira almasına izin verilmektedir.<br />

Mühür, imza gibi bürokratik işlemlerin hızlandırılması<br />

için çıkartılan bir tamimdir.<br />

Vilayet ve belediyenin birleşmesinden sonra bütün<br />

işlerin kaymakamlıklara devredildiğini, dolayısıyla<br />

belediyenin zayıflatılması gerektiğini söyleyenlere<br />

karşı yazılmış bir yazı.<br />

Basın üzerinde denetimi artıran, baskıcı hükümleri<br />

bulunan ve dönem boyunca eleştirileri üzerinde toplayan<br />

bir düzenlemedir.<br />

Yeni Belediye Kanunu'ndan sonra belediyeye devrolunan<br />

mezarlıklarla ilgili bir düzenlemedir.<br />

Tekel ürünleri ve inhisar idareleri ile ilgili kapsamlı<br />

bir düzenleme.<br />

BULMAÇ<br />

RG. 3<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 3<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 3<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 3<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 3<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.83..17./<br />

1342/<br />

C, 7<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 8<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C,8<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C, 9<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C, 10<br />

Ağustos<br />

1931<br />

1931 Yılı 23

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ağustos <strong>Ankara</strong>, büyümesine rağmen<br />

yaz mevsiminde boşalmaktadır.<br />

13 Ağustos Şurayı Devlet'te<br />

Başmuavinliğe ve birinci<br />

sınıf muavinliğe atama yapıldı.<br />

13 Ağustos İktisat Vekaleti Teftiş Heyeti<br />

Reis ve Başmüfettişliğine<br />

atama yapıldı.<br />

13 Ağustos iktisat Vekaleti Ziraat<br />

Umum Müdürlüğüne atama<br />

yapıldı.<br />

13 Ağustos İktisat Vekaleti Hukuk Müşavirliğine<br />

atama yapıldı.<br />

14 Ağustos Temyiz Mahkemesi azalığına<br />

Temyiz Umumi Heyetince<br />

yapılan seçme neticesinde<br />

iki kişi getirilmiştir.<br />

16 Ağustos Malatya'da nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

16 Ağustos Erzurum'da nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

16 Ağustos Balıkesir'de köy bağlılığı<br />

değişimi.<br />

16 Ağustos Balıkesir'de köy bağlılığı<br />

değişimi.<br />

17 Ağustos Bina ruhsatı almada yeni<br />

şartlar getirildi.<br />

17 Ağustos ti özel idarelerinin boş kadroları<br />

ile ilgili bir karar yayımlandı.<br />

17 Ağustos Komşu ve dost hükümetler<br />

aleyhine neşriyatta bulunan<br />

Yeni Kafkas, Otlu Yurt,<br />

Bildiriş ve Azeri Türk adlı<br />

gazete ve dergilerin kapatılmasına<br />

ilişkin tcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

yayımlandı.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

Bunca çabaya rağmen <strong>Ankara</strong>'nın cazibe merkezi haline<br />

gelememesini vurgulayan bir yazı.<br />

Göreve birinci sınıf muavinlerden Seyfettin Raşit,<br />

onun yerine de ikinci sınıf muavinlerden Alaettin getirilmiştir.<br />

C, 12<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 13<br />

Ağustos<br />

1931<br />

Göreve Ziraat Umum Müdürü Naki Bey getirilmiştir. RG, 13<br />

Ağustos<br />

1931<br />

Göreve Ziraat Umum Müdürü Muavini Tevfik Bey<br />

getirilmiştir.<br />

Göreve Paris Hukuk Fakültesi mezunlarından ve Beyoğlu<br />

Sulh hakimlerinden Kemal Galip Bey getirilmiştir.<br />

Malatya'nın Merkez kazasının bir köyü Arapkir kazasının<br />

Mutmur nahiyesine bağlandı.<br />

Erzurum'un Tortum kazasına bağlı Narman nahiyesinin<br />

bir köyü Oltu kazasının Pitgir nahiyesine bağlandı.<br />

Balıkesir'in Bandırma kazasının üç köyü Gönen kazasına<br />

bağlandı.<br />

Balıkesir'in Gönen kazasının üç köyü Bandırma kazasının<br />

Edincik nahiyesine bağlandı.<br />

"Üç veya daha az katlı binaların inşası için kaymakamlıklar<br />

heyeti fenniyesi tarafından verilen ruhsatiyelerin<br />

merkez heyeti fenniyesi tarafından tasdik<br />

edilmesi takarrür etmiştir."<br />

Özel idarelerin boş kadrolarına tayin yapılmaması ile<br />

ilgili 11432 nolu Kararname hükümlerinden, sıhhi<br />

memur ve müstahdemlerin hariç tutulması ile ilgili<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi yayımlandı.<br />

RG, 13<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 13<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 14<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C, 17<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

22.60.. 11.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

22.59.. 13./<br />

86-112/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Ağustos Hariciye Vekaleti Protokol<br />

Umum Müdürü ve Siyasi<br />

Müşavir Vekalet emrine<br />

alındı.<br />

18 Ağustos İki yeni sözlü Türk filmi<br />

çekildi.<br />

18 Ağustos Yunan Başbakanı M.<br />

Venizelos Türkocağı'na ve<br />

Hilal-i Ahmer'e para yardımında<br />

bulundu.<br />

18 Ağustos "Kilis" gazetesi sahibi hakkındaki<br />

mahkumiyet karan<br />

nakzolundu.<br />

19 Ağustos Yarın gazetesi neşriyatına<br />

ara verdi.<br />

19 Ağustos İstanbul'da 55 gazetenin<br />

olduğu anlaşıldı.<br />

20 Ağustos Mülkiye mezunlannın tayinleri<br />

yapıldı.<br />

22 Ağustos Kayseri'nin Develi kazasına<br />

bağlı Sanca köyü, aynı<br />

kazanın Karacaviran köyüne<br />

nakledildi.<br />

24 Ağustos Bazı kaymakamlar görevden<br />

alındı.<br />

24 Ağustos <strong>Ankara</strong>'da Konya Caddesinin<br />

inşaası için İmar Müdürlüğü'nden<br />

Belediye'ye<br />

ödenek verilmesi.<br />

24 Ağustos Bıldırcın mecmuası kapatıldı.<br />

Vekalet emrine alınmalannın nedeni yeni teşkilata<br />

geçilmesidir.<br />

"Bu kış sözlü iki Türk filmi göreceğiz: İstanbul Sokakları<br />

ve Kaçakçılar"<br />

Yunan Başbakanı M. Venizelos ve eşinin <strong>Ankara</strong>'da<br />

bulunduklan sırada Türkocağına 5000 Lira, İstanbul'da<br />

ise Hilal-i Ahmer'e 5 Lira yardım yapmışlardır.<br />

Kilis gazetesi sahip ve müdürü Ragıp Bey geçenlerde<br />

kaymakam Cemil Beyi tahkir iddiası ile muhakeme<br />

edilmiş ve 7 ay 4 gün hapse, 500 Lira da manevi<br />

tazminata mahkum olmuştu.<br />

Gazetenin sahibi Arif Oruç Bey, "yeni matbuat kanunu<br />

tatbikat tecrübelerinden sonra tadil edilecek<br />

olursa neşriyata başlayacağız" açıklamasında bulundu.<br />

Temmuz ve Ağustos aylan içinde "Politika" ve<br />

"Yılmaz" gazetelerinin de kapandığını belirtmek gerekir.<br />

RG, 17<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C, 18<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

254.712..39<br />

./433294/<br />

SP, 18<br />

Ağustos<br />

1931<br />

SP, 19<br />

Ağustos<br />

1931<br />

Yeni Matbuat Kanunu'ndan sonra "Gazeteleri tetkik SP, 19<br />

bürosu" kuruluyor. Bu büro, İstanbul'daki bütün ga- Ağustos<br />

zete ve dergileri günü gününe tetkik ediyor. Buna göre<br />

İstanbul'da çeşitli dillerde 55 gazete bulunmakta-<br />

1931<br />

dır. Bunlardan 1 l'i Rumca, Ermenice ve<br />

Musevice'dir.<br />

Mektebi Mülkiyenin bu seneki mezunlarından Baki<br />

Bey İstanbul Vilayeti Maiyyet memurluğuna tayin<br />

edilmiştir. Diğer mezunlar da muhtelif vilayetler ve<br />

maiyyet memurluklanna tayin edilmişlerdir.<br />

Genellikle seylaba maruz kaldığı ve içme suyu bulunmadığı<br />

için 885 numaralı İskan Kanununun 3.<br />

maddesi uyarınca böyle bir karar alınmıştır.<br />

Üçlü kararnamede fazla açıklama yapılmamakta,<br />

yalnızca "Sicilleri itibariyle kendilerinden istifade<br />

olunamayan ve acizleri tahakkuk eden ... (30<br />

küsür)... hakkında memurin kanununun muvakkat<br />

birinci maddesi mucibince muamele ifası tensip<br />

edilmiştir." ibaresi geçmektedir.<br />

Yeni Matbuat Kanunu uyarınca, müstehcen yayın<br />

yaptığı için.<br />

C, 20<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG, 22<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

64.21..2.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

23.61..17./<br />

101-25/<br />

SP, 24<br />

Ağustos<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ağustos Akşam gazetesine dava<br />

açıldı.<br />

24 Ağustos "Allo, Allo" gazetesi sahibi<br />

bir aya mahkum oldu, cezası<br />

tecil edildi.<br />

24 Ağustos Vakit gazetesi sahibinin<br />

mesul müdürü para cezasına<br />

çarptırıldı.<br />

25 Ağustos İlk ve orta mektep hocaları<br />

arasında 169 muallimin<br />

maaş dereceleri yükseltildi.<br />

25 Ağustos Zafer Bayramı heyecanla<br />

tes'it edildi.<br />

26 Ağustos Nafıa Müfettişleri Talimatnamesinin<br />

Beşinci Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 11594 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

26 Ağustos Eğitimde bir tasarruf önlemi.<br />

29 Ağustos Türkiye ile Polonya arasında<br />

'Ticaret Seyrisefain ve<br />

İkamet Sözleşmeleri" imzalandı.<br />

29 Ağustos Sebze fiyatları % 50 indirildi.<br />

29 Ağustos Tuz İnhisarı Umum Müdürlüğüne<br />

atama yapıldı.<br />

30 Ağustos <strong>Ankara</strong>-Sofya, İstanbul-<br />

Sofya telefonu görüşmeye<br />

açıldı.<br />

1 Eylül Pulluk Kanunu Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

1 Eylül Muallimlerin maaşlarının<br />

ödenmesinde sıkıntı yaşanmaktadır.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Sadık ve neşriyat müdürü Enis Tahsin Beyler aleyhindeki<br />

dava, İ.F. imzasıyla çıkan bir yazıda<br />

eşkiyalığın metedildiği iddiasıyla açılmıştır.<br />

Yeni matbuat kanunu uyarınca; çıplak resim için.<br />

"Vakit gazetesi, yeni matbuat kanunu resmi gazetede<br />

çıkmadan evvel neşrettiği için açılan dava tetkik<br />

olunmuştur. Neticede suçun sabit olduğu görülerek<br />

gazetenin mesul müdürü Refik Ahmet Bey 2 Lira para<br />

cezasına mahkum edilmiştir."<br />

Birinci sayfa bütünüyle bu olaya ayrılmış. 30 Ağustos,<br />

23 Nisan'a göre çok daha önemli görülüyor. Bunu<br />

gazetelerin haberi veriş biçiminden anlayabiliriz<br />

Nafia müfettişlerinden birinin Birinci Umumi Müfettişliğin<br />

fenni müşavirliğini ifa etmesine ve merkezinin<br />

umumi müfettişlik merkezi olmasına ilişkin bir<br />

kararname.<br />

Tasarruf sağlamak için orta mekteplerde iki olan muavin<br />

sayısı bire indiriliyor.<br />

28 Haziran 1932 ve 28 Mayıs 1933'de TBMM'de<br />

onaylandı.<br />

Zaruri ihtiyaç maddelerinde ucuzluk sağlamak için<br />

belediye böyle bir önlem almıştır.<br />

SP, 24<br />

Ağustos<br />

1931<br />

SP, 25<br />

Ağustos<br />

1931<br />

SP, 25<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C, 25<br />

Ağustos<br />

1931<br />

C, 25<br />

Ağustos<br />

1931<br />

BULMAÇ<br />

C, 26<br />

Ağustos<br />

1931<br />

ATDK;<br />

TAR<br />

C, 29<br />

Ağustos<br />

1931<br />

Göreve 400 Lira ücretle Fevzi Bey getirilmiştir. RG, 29<br />

Ağustos<br />

1931<br />

1797 numaralı Pulluk Kanunu uyarınca yayımlanmıştır.<br />

O dönemde ilkokul öğretmenlerinin maaşlarını vilayet<br />

yani il özel idaresi vermektedir. Ancak kimi illerde,<br />

özellikle de İstanbul'da bürokratik gecikmeler yüzünden<br />

ödemelerin aylarca geciktiği görülmektedir.<br />

Buna ilişkin haberleri de 1931 yılının bütününde<br />

görmek mümkündür.<br />

C, 31<br />

Ağustos<br />

1931<br />

RG,<br />

1 Eylül<br />

1931<br />

C, 1 Eylül<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Eylül Son Posta beraat etti. "Afyon piyasasının 5 Liraya kadar düştüğü hakkındaki<br />

bir havadis neşreden gazete aleyhine dava açılmıştı.<br />

Neşriyat müdürü Selim Ragıp Bey beraet etmiştir.<br />

"<br />

2 Eylül Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

3 Eylül Vali Muavini Şişmanlar<br />

Cemiyetinden çıkarılıyor.<br />

5 Eylül Yabancı dillerde yazılan<br />

beynelmilel ilmi terimlerle<br />

fenni tabirlerin Türkçe yazılmaları<br />

hakkında Prof.<br />

Dr. Kemal Cenap'ın yazısı.<br />

5 Eylül Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

5 Eylül Bazı Umuru Hukukiye<br />

Müdürlüklerine atama yapıldı.<br />

6 Eylül Bazı memurlar hakkında<br />

Memurin Kanununun muvakkat<br />

birinci maddesi uygulandı.<br />

6 Eylül Antalya'nın Elmalı kazasında<br />

Bayat adlı bir nahiye<br />

kuruldu.<br />

7 Eylül Orman Talimatnamesinin<br />

7. Maddesine Merbut Fıkranın<br />

Zeylen İlavesine Dair<br />

11619 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

7 Eylül Mücadele adında yeni bir<br />

gazete çıkacaktır.<br />

9 Eylül Ordu İkramiye Nizamnamesinin<br />

Birinci Maddesinin<br />

(c) Fıkrasının Tashih ve<br />

Altıncı Maddesinin (a) Fıkrasına<br />

İlave Hakkında<br />

11639 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Eylül Maarif Vekaleti müfettişlik<br />

kadrosuna atama yaptı.<br />

34 kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

"Vali muavini Fazlı B. son günlerde sıkı bir perhiz<br />

neticesinde 120 kilodan 90 kiloya düşmüştür. Bunu<br />

haber alan Şişmanlar Cemiyeti, azasının behemehal<br />

120 kilo olması şartını hatırlayarak Fazlı Beyi azalıktan<br />

çıkarmağa karar vermiştir."<br />

"Tıp Fakültesi Fisiologia Müderrisi Kemal Cenap,<br />

yaptığı çalışmanın birer nüshasını Maarif Vekaleti ve<br />

Darülfünun Emanetine verdikten sonra bir kopyasını<br />

da Başvekilliğe göndermiştir."<br />

13 kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

Ayrıca 5 Eylül'de Adana ve Bursa'ya atama yapılmıştır.<br />

"Aciz ve kabiliyetsizlikleri tahakkuk eden Kars vilayeti<br />

mektupçusu Şevket, Tirebolu Kaymakamı Süleyman<br />

ve Pazarcık Kaymakamı Ali Rıza Beyler<br />

hakkında Memurin Kanununun muvakkat birinci<br />

maddesi mucibince muamele ifası tensip edilmiştir."<br />

Kerestecilerin ormandan nakledecekleri eşçar ve kereste<br />

ile ilgili bir düzenleme.<br />

Ordu ikramiyesinden yararlanma koşullarında küçük<br />

bir değişiklik yapılmıştır.<br />

C, 2 Eylül<br />

1931<br />

RG,<br />

2 Eylül<br />

1931<br />

C, 3 Eylül<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

144.32..11.<br />

/14711/<br />

RG, 5<br />

Eylül 1931<br />

RG, 5<br />

Eylül 1931<br />

RG, 6<br />

Eylül 1931<br />

RG, 6<br />

Eylül 1931<br />

RG, 7<br />

Eylül 1931<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

2.1.21.1<br />

I.BÜRO/<br />

RG, 9<br />

Eylül 1931<br />

RG, 12<br />

Eylül 1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Eylül Müftüye af kararı. Halkı hükümet aleyhine isyana teşvik etmekten 3 yıla<br />

mahkum eski müftü Yusuf Ziya'nın hastalığı<br />

dolayısiyle geri kalan cezası affedildi.<br />

14 Eylül Ders kitaplarının basımı<br />

için kırtasiye levazım deposundan<br />

Devlet Matbaası<br />

adına kredi açılması.<br />

14 Eylül Alman hemşire Else<br />

Schauman'ın, İstanbul<br />

Gureba Hastahanesi'nde 3<br />

yıl görevlendirilmesine<br />

ilişkin İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi.<br />

14 Eylül Darülfünun Edebiyat Fakültesi<br />

Reisliğine Ali Muzaffer<br />

Bey getirildi.<br />

16 Eylül Halk Bilgisi Derneği'nin<br />

Etnografya Cemiyeti adını<br />

alacağı söylenmektedir.<br />

17 Eylül Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

20 Eylül TC Merkez Bankası<br />

Nizamnamei Esasisi yayımlandı.<br />

20 Eylül Bu haftanın ekmek fiyatları<br />

belediyede tetkik olunmuştur.<br />

21 Eylül Evlenme Muayenesi Hakkında<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

21 Eylül İstanbul Terkos Su Şirketinin<br />

satın alınmasına ilişkin<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

yayımlandı.<br />

22 Eylül IV. Milli Türk Tıp Kongresi<br />

açıldı.<br />

23 Eylül Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

24 Eylül Balina balığı avcılığının<br />

tanzimine dair mukavelename<br />

imzalandı.<br />

24 Eylül Mülkiye Mektebi Müdürlüğü<br />

müsabaka imtihanı<br />

için gazete ilanı vermiştir.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

İlgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde<br />

Schauman'ın 90 Lira ücretle görevlendirileceğinin<br />

uygun bulunduğu belirtilmektedir.<br />

Ali Muzaffer Bey Edebiyat Fakültesi Müderrisler<br />

Meclisi'nde 12 rey almıştır.<br />

Hayvan Sağlık Zabıtası Kanununa göre yayımlanmıştır.<br />

Belediyenin her hafta ekmek fiyatlarını, un fiyatına<br />

göre belirlediği anlaşılmaktadır.<br />

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'na göre çıkarılmıştır.<br />

Evlilik öncesi muayanesinin oldukça kapsamlı biçimde<br />

düzenlendiği görülmektedir.<br />

Kararnamede, "senelerden beri devam eden şikayet<br />

ve hoşnutsuzluk ve halk nazarında hasıl olan emniyetsizlik<br />

dolayısiyle şebekenin aynı şirket tarafından<br />

tevsii muvafık olmadığından Belediyeye veya Belediyeye<br />

teşkil ettirilecek ayrı ve mütehassıs bir şirkete<br />

tevsi ettirilerek işletilmesi için... şebekenin mubayası<br />

için bir karar ittihatı teklif olunmuştur" denilmektedir.<br />

4 kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

23.64.. 14./<br />

31-299/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

23.64.-9.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

23.64.. 18./<br />

242-112/<br />

RG, 14<br />

Eylül 1931<br />

C, 16<br />

Eylül 1931<br />

RG, 17<br />

Eylül 1931<br />

RG, 20<br />

Eylül 1931<br />

C, 21<br />

Eylül 1931<br />

C, 21 Eylül<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

23.66.. 14.<br />

ATDK<br />

RG, 23<br />

Eylül 1931<br />

TAR<br />

C, 24 Eylül<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Eylül CHF Ocak Kongreleri toplanıyor.<br />

28 Eylül Kış mevsimi memur çalışma<br />

saatleri hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

yayımlandı.<br />

28 Eylül Adliye Müfettişliğine atama<br />

yapıldı.<br />

29 Eylül 22 Teşrinievvelde İstanbul<br />

otomatik telefona kavuşacak.<br />

29 Eylül Malatya'da köy bağlılığı<br />

değişimi.<br />

30 Eylül Türk-Sovyet Dostluk Antlaşması<br />

5 yıllığına yenilendi.<br />

30 Eylül Bilecik'te köy bağlılığı değişimi.<br />

30 Eylül Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

1 Ekim İstanbul'un kurtuluşu şenlikleri<br />

için elektrikler bir<br />

dakikalığına kesilecek.<br />

1 Ekim Yansen, İstanbul'daki yüksek<br />

binaların şehrin güzelliğini<br />

bozduğunu, tarihi<br />

eserlere zarar verdiğini<br />

söylüyor.<br />

Halk Fırkaları Ocak Kongreleri 1 Teşrinisanide toplanacak.<br />

Kararnamede, 1 teşrinievvelden itibaren kış mevsimi<br />

için merkezdeki resmi daire memurlarının 9'dan<br />

12'ye ve 13'den 17'ye kadar yedi saat çalışmaları ve<br />

vilayetler memurlarına ait yedi saat çalışmanın da<br />

mahallin icaplarına ve memurin kanunu ahkamına<br />

göre Valiler tarafından tayin edilmesi gerektiği belirtilmektedir.<br />

Göreve İzmir İcra Reisi Visalettin Bey getirilmiştir.<br />

Malatya'nın Akçadağ kazasına bağlı Kürecik nahiyesinin<br />

merkezi Körsüleymanlı köyüne ve Arapkir kazasına<br />

bağlı Birik nahiyesinin merkezi Şotik köyüne<br />

nakledildi.<br />

Bilecik'in Söğüt kazasının Mihalgazi nahiyesinin dört<br />

köyü Eskişehir'in Merkez kazasının Yarımca nahiyesine<br />

bağlandı.<br />

1 kaymakamın ataması yapılmıştır.<br />

Amaç tramvayların durmasını sağlamak.<br />

C, 28 Eylül<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

23.67..5./<br />

14-56/<br />

RG, 28<br />

Eylül 1931<br />

C, 29<br />

Eylül 1931<br />

RG, 29<br />

Eylül 1931<br />

TTY<br />

RG, 30<br />

Eylül 1931<br />

RG, 30<br />

Eylül 1931<br />

A, 5<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

A, 1<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

3 Ekim Merkez Bankası açıldı. Banka'nın resmi kuruluş tarihi ise 1 Ocak 1932'dir. BÜK, TTY<br />

4 Ekim Maarif Vekaleti Başmüfettişliğine<br />

atama yapıldı.<br />

5 Ekim Adliye Başmüfettişliğine<br />

atama yapıldı.<br />

8 Ekim Mülhak Vakıflar Akaratının<br />

da Mazbut Vakıflar Gibi<br />

Müzayede ve İhaleleri<br />

Lazım geleceği Hakkında<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

Göreve Milli Talim ve Terbiye Azasından Rıdvan<br />

Nafiz Bey getirilmiştir.<br />

Göreve Birinci Umum Müfettişlik Adli Müşaviri Talat<br />

Bey getirilmiştir.<br />

RG, 4<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 5<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 8<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ekim Vakıf Orman ve Arazi<br />

Md.ü Hilmi'nin yerine Macit<br />

ve Fen Müfettişliğinede<br />

Remzi'nin tayini edilmesi<br />

ve Zeytinlikler Müdürlüğünün<br />

kaldırılması.<br />

8 Ekim Bazı valiliklere atama yapıldı.<br />

10 Ekim Muvazzaf Zabit Yetiştirmek<br />

ve Ordu Zabitlerine<br />

Yüksek İktidar ve Tahsil<br />

Vermek Hakkındaki Talimatnamenin<br />

Tadiline Dair<br />

11476 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

13 Ekim İstanbul Belediyesi otobüs<br />

işletme imtiyazını almak<br />

istiyor.<br />

13 Ekim Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü'nde<br />

çeşitli makamlara<br />

atama yapıldı.<br />

13 Ekim Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapıldı.<br />

BCA:<br />

30.-11.1.0/<br />

66.27..8.<br />

18 ile yeni vali atanmıştır. RG, 8<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

İstanbul Belediyesi şehir dahilinde otobüs işletmek<br />

imtiyazını almak üzere hükümet nezdinde teşebbüste<br />

bulunmuştur.<br />

RG, 10<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

C, 13<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 13<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

4 kaymakamın ataması yapılmıştır. RG, 13<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

14 Ekim Balkan Konferansı başladı. C,<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

14 Ekim Belediye yeni İstanbul haritası<br />

yaptırdı.<br />

17 Ekim Çeşitli illerde Posta ve Telefon<br />

Başmüdürlüklerine<br />

atama yapıldı.<br />

17 Ekim Nafia Vekaleti Şirketler<br />

Umum Müdürlüğüne atama<br />

yapıldı.<br />

18 Ekim Terkos şirketi İstanbul'u<br />

susuz bırakıyor.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

"Vilayetle belediyenin birleştirilmesinden sonra teşkil<br />

olunan yeni kaza ve nahiye hudutlarını gösteren<br />

yeni ve renkli bir harita bastırmıştır. Haritalar bütün<br />

kaza ve nahiyelerle mahalle muhtarlarına dağıtılacaktır."<br />

4 makama atama yapılmıştır.<br />

Göreve Demiryolları Umum Müdürlüğünden açık<br />

maaşı almakta bulunan Mühendis Ziya Bey getirildi.<br />

"Terkos kumpanyası koca şehri susuz bırakıyor. İstanbul'un<br />

yegane imtiyazlı su şirketi olan Terkos<br />

Kumpanyası bu şehre senelerden beri susuzluk derdi<br />

çektirdi ve hala da çektirmektedir." İstanbul'a su sağlayan<br />

Terkos su şirketi hakkında bütün gazetelerde<br />

olumsuz haberler yayınlanmaktadır. Kimi gazetelerde<br />

bu durum "İstanbul'un su meselesi", kimilerinde<br />

de "Terkos meselesi" başlığıyla dizi haberlere konu<br />

olmaktadır. Terkos'un sahibi bir yabancı. Belediyelerde<br />

suyun özelleştirmesinin ilk örneklerinden biri<br />

olarak değerlendirilebilir.<br />

SP, 14<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 17<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 17<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

SP, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ekim Nafia Vekaleti Başmüfettişliğine<br />

atama yapıldı.<br />

18 Ekim Tokat'da nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

19 Ekim Başvekalete bağlı Vakıf<br />

Orman ve Arazi Müdürlüğüne<br />

atama yapıldı.<br />

19 Ekim Başvekalete bağlı Vakıf<br />

Orman ve Arazi Müdürlüğü<br />

Fen Müfettişliğine atama<br />

yapıldı.<br />

19 Ekim Başvekalete bağlı Zeytinlikler<br />

Müdürlüğü lağvedildi.<br />

20 Ekim İkinci Balkan Konferansı<br />

açıldı<br />

20 Ekim İstanbul telefon santrali<br />

otomatik olarak işlemeye<br />

başladı.<br />

20 Ekim İstanbul'da nahiye kurulması.<br />

21 Ekim Kıbrıslı Rumlar Enosis için<br />

ayaklandı. İngilizler sert<br />

önlemlerle ayaklanmayı<br />

bastırdı.<br />

21 Ekim Trafik kazalarının önüne<br />

geçmek için hazırlanan layihada<br />

şoförlerin evli olması<br />

şartı getirilecek.<br />

21 Ekim Terkos suyu belediyeye<br />

devrediliyor.<br />

21 Ekim Sivas'ta nahiye bağlılığı<br />

değişimi.<br />

Göreve Şirketler Umum Müdürü Fehmi Bey getirilmiştir.<br />

Tokat'ın Erbaa kazasına bağlı Alinek nahiyesi merkezi<br />

Ziğdi köyüne nakledildi.<br />

Eski mudurun kendi isteği ile emekliye ayrılmasının<br />

ardından göreve fen müfettişi Mecit Bey getirilmiştir.<br />

Göreve Zeytinlikler Müdürü Hüseyin Remzi Bey getirilmiştir.<br />

İstanbul'da Fatih, Eminönü, Beyoğlu kazalarının<br />

merkezlerinde merkez nahiyesi adı ile birer ve Beyoğlu<br />

kazası mıntıkasında Taksim'de bu adla birer<br />

nahiye kuruldu.<br />

"Belediye su işini bizzat kendi görmek istediğinden<br />

Terkos'u satın almak istemektedir. Şirket muamelatı<br />

tasfiye edilecek ve tesisatı 1933 senesi iptidasında<br />

belediyeye teslim eyleyecektir. Fakat şayet herhangi<br />

bir şirket çok müsait şartlarla bu işe talip olursa Belediye<br />

şirketle anlaşamamazlık da etmiyecektir. Diğer<br />

taraftan Elektrik Şirketinin Terkosu işletmeye talip<br />

olduğu da anlaşılmakta, fakat dikkate şayan görülmemektedir.<br />

Terkos şirketi müdürü M. Kastelno<br />

bu işlerle meşgul olmak için tekrar <strong>Ankara</strong>'ya gitmiştir.<br />

Müdür, terkosu elektrik şirketine kaptırmamak<br />

için uğraşmaktadır. Kastelno, şehrin su işini belediye<br />

ile ortaklaşa idare etmeye taraftar görünmektedir."<br />

Sivas'ın merkez kazasına bağlı Hıdıranlı nahiyesi Karaçayır<br />

köyüne nakledildi.<br />

RG, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 19<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 19<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 19<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

A, 20<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

C, 20<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 20<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

kronoloji.<br />

gen.tr<br />

A, 21<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

SP, 21<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

RG, 21<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ekim Kaçakçıları muhakeme için<br />

istiklal mahkemeleri teşkili<br />

gündeme geldi.<br />

26 Ekim Genelkurmay'da açılacak<br />

kütüphaneye asılması için<br />

Başbakan İsmet Paşa'nın<br />

fotoğrafının gönderilmesi.<br />

26 Ekim Devlet Demiryollarında<br />

şenlikler için indirim.<br />

28 Ekim Amerika Müttehit Devletleri<br />

ile uluslararası antlaşma<br />

imzalandı.<br />

"iktisadi buhrana karşı masrafın en aza indirilmesine<br />

çalışılıyor: Kaçakçıları muhakeme için istiklal mahkemeleri<br />

teşkili isteniyor."<br />

Sivas'ta Halk Şairleri Koruma Demeği'nin düzenlediği<br />

şenliklere katılacaklara Devlet Demiryollarında<br />

%50 tenzilat yapılmasına karar verildi.<br />

TC ile Amerika Müttehit Devletleri arasında münakit<br />

ikamet Mukavelesi imzalandı. 4 Haziran 1932'de<br />

TBMM'de onaylandı.<br />

A, 23<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

45.290..31.<br />

/3731/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.71..20.<br />

154-61/<br />

ATDK;<br />

TCAMA;<br />

TTOUAR<br />

28 Ekim Yansen <strong>Ankara</strong>'ya geldi. C, 28<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

29 Ekim <strong>Ankara</strong>'da Genelkurmay<br />

Başkanlığı binası açıldı.<br />

29 Ekim Hayat pahalılığı için meclise<br />

takrir verildi.<br />

29 Ekim Polis alımında bekarlar tercih<br />

edilecek.<br />

30 Ekim Sovyet Rusya ile uluslararası<br />

antlaşma imzalandı.<br />

30 Ekim 7 Mart 1931 tarihli Bahri<br />

Protokolün temdidi Zımnında<br />

<strong>Ankara</strong>'da 30<br />

Teşrinevvel 1931 tarihinde<br />

protokol imzalandı.<br />

1 Kasım Cumhurbaşkanı Mustafa<br />

Kemal'in TBMM IV. Dönem<br />

I. Toplanma yılını açış<br />

konuşması.<br />

1 Kasım Harf İnkılabından bu yana<br />

İstanbul vilayetinden 129<br />

gazete imtiyazı alınmıştır.<br />

Türkiye ile Sovyet Rusya arasında 17 Aralık 1925<br />

ve 17 Aralık 1929 Antlaşma ve protokollerini uzatma<br />

hakkında protokol imzalandı. 25 Haziran 1932'de<br />

TBMM'de onaylandı.<br />

ATDK<br />

C, 29<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

C, 29<br />

Teşrinievvel<br />

1931<br />

ATDK<br />

Gündüz<br />

ökçün<br />

ATDK<br />

A, 1<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

2 Kasım IV. TBMM açıldı V, 2-3<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

2 Kasım Vergi Kanunu dün kabul<br />

edildi.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Bunalım döneminde hükümetin ek gelir elde etmek<br />

için başvurduğu yollardan biri.<br />

C, 2<br />

Teşrinisani<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Kasım Adaların içme suyu sorunu<br />

devam ediyor.<br />

3 Kasım Amerika Müttehit Devletleri<br />

ile uluslararası antlaşma<br />

imzalandı.<br />

4 Kasım <strong>Ankara</strong> su şebekesi için<br />

yabancı uzman çalıştırılması.<br />

4 Kasım Java'da çıkan 2 derginin<br />

muhabiri Mustafa Raden'e,<br />

okullarımızda yapacağı incelemeler<br />

sebebiyle permi<br />

verilmesi.<br />

4 Kasım İstanbul Darülfünunu Hukuk<br />

Fakültesi Müderrisliğine<br />

atama yapıldı.<br />

6 Kasım istanbul belediyesi otobüs<br />

imtiyazını almak istiyor.<br />

6 Kasım istanbul gibi izmir'de de<br />

belediye ile vilayetin birleştirilmesidüşünülmektedir.<br />

9 Kasım Mülkiye Müfettişi Kemal<br />

Bey tasfiye edildi.<br />

10 Kasım İstanbul Planı için<br />

Yansen'le görüşüldü.<br />

10 Kasım izmir Belediye Reisi bütçe<br />

nedeniyle istifa etti.<br />

11 Kasım Yeni iş kanunu ile amelenin<br />

çalışma saatleri<br />

Avrupanınki gibi 8 saat<br />

olacak.<br />

12 Kasım Yansen: "Şehrin umumi bir<br />

planı çizilmeden büyük bir<br />

stadyum, köprü ve liman<br />

yapılamaz."<br />

1926'da "Kadıköy Su Şirketi" ile belediye arasında<br />

sözleşme yapılıyor ve şirket adalarda su çıkarmaya<br />

başlıyor. Şirket, 2.500 Lira masraf yaptığı sırada<br />

doktorlar çıkarılan suların pis ve içilemeyecek durumda<br />

olduğunu belediyeye rapor ediyorlar. Şirket<br />

bunun üzerine belediyeden sözleşmenin feshini isteyip<br />

2.500 Liranın kendisine verilmesini talep ediyor.<br />

Hava Kuvvetleri'nde çalıştırılan yabancı uzman kadrosunun<br />

tasdiki ile ilgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

TC ile Amerika Müttehit Devletleri arasında<br />

münakit ikamet Mukavelesi imzalandı.<br />

<strong>Ankara</strong> su şebekesi projesini düzenlemek üzere Viyana'dan<br />

gelecek olan Prof. Şofermak'a harcırah verilmesine<br />

karar verilmiştir.<br />

icra Vekilleri Heyeti'nin izin kararını verdiği Mustafa<br />

Raden, Java'da çıkan Pandiji Poestaka ve Pandeo<br />

mecmualarının muhabiridir.<br />

Göreve Fakülte Müderrisler Meclisince intihap olunan<br />

makama Müderris Ağa oğlu Amet Bey getirildi.<br />

"İstanbul Belediyesinin otobüs işletme imtiyazını<br />

almak için Dahiliye vekaletine yaptığı müracat tetkik<br />

olunuyor. Belediyenin bu düşüncede olmasının nedeni,<br />

vatandaşın otobüslerden çok şikayetçi olmasıdır.<br />

Belediye yetkilileri bu işi daha ucuza yapacaklarını<br />

belirtmektedirler."<br />

Kemal Bey, sicili itibarile tasfiye edilmiştir.<br />

V, 3<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.72.. 16./<br />

241-52/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.73..10.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

24.73.. 13i<br />

154-62/<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

SP, 6<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

SP, 6<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

RG, 9<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

V, 10<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

V, 11<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

C, 11<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

İstanbul'daki İnönü Sadyumu'ndan söz edilmektedir. V, 12<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

1931 Yılı 23

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Kasım Yansen'in İstanbul'daki<br />

yüksek binalar hakkındaki<br />

görüşleri.<br />

12 Kasım İktisadi durumun korunması<br />

için alınacak tedbirleri<br />

belirleyen 6 maddelik kararın<br />

yürürlüğe konulması.<br />

14 Kasım Devlet dairelerinde hazırlanacak<br />

istatistiklerin İstatistik<br />

Genel Müdürlüğünün<br />

görüşü alınmadan basılmaması<br />

ve yayınlanmamasına<br />

dair tamim yayımlandı.<br />

15 Kasım Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğüne atama yapıldı.<br />

16 Kasım Belediye encümenlerinin<br />

yetkilerini artıran bir layiha<br />

hazırlanıyor.<br />

19 Kasım Türkiye'nin 1929, 1930,<br />

1931 seneleri ilk 10 aylık<br />

ithalat ve ihracatını gösteren<br />

cetvel.<br />

20 Kasım İstanbul'da tramvay şirketi<br />

otobüs de işletmek istiyor.<br />

20 Kasım "Belediye İstanbul'da inşaatın<br />

men'ini istiyor: Buna<br />

sebep şehrin istikbalde alacağı<br />

şeklin belli olmamasıdır."<br />

22 Kasım Bunalım nedeniyle kazanç<br />

vergisi alınacaktır.<br />

22 Kasım Mülkiye Mektebinin elli<br />

beşinci yıldönümü kutlandı.<br />

23 Kasım Belediye İstanbul'da ete<br />

narh koymaya karar verdi.<br />

24 Yöneti Zamandizini<br />

"Ebniye Kanunu yetersiz olduğu için binaların yükseklikleri<br />

denetim altına alınamıyor. Bu sakıncayı ortadan<br />

kaldıracak yeni bir ebniye kanunu çıkarılacaktır."<br />

Yansen'in İstanbul'un yapılanmasına getirdiği<br />

eleştirilerin bu tasarının hazırlanmasında etkili olduğu<br />

söylenebilir.<br />

Göreve Devlet Şurası azasından Cemal Bey getirilmiştir.<br />

Bunalım döneminde gelir elde etmek için bütün çalışanlardan<br />

kazanç vergisi kesiliyor. Böylece memurların<br />

maaşının indirilip indirilmeyeceği tartışmaları sona<br />

eriyor. Zaten o dönemde, belki de halkı alıştırmak<br />

için, memur maaşlarında indirim yapan ülkelerin haberlerine<br />

Cumhuriyet gazetesinde sık sık yer verilmektedir.<br />

Mülkiye Mektebinin elli beşinci yıldönümü: "Mülkiyeliler<br />

günü" dün, emsalsiz bir samimiyet içinde tes'it<br />

edildi."<br />

A, 12<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.75..2.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

26.147..11.<br />

/2154/<br />

RG, 15<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

V, 16<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

160.126..<br />

13./17229/<br />

V, 20<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

A, 20<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

C, 22<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

C, 22<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

C, 23<br />

Teşrinisani<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Kasım Yerli mallardan vitrin müsabakası<br />

yapılacaktır.<br />

25 Kasım Vakit gazetesinin önerisi:<br />

"Belediye eti ucuzlatmak<br />

için et satsın"<br />

25 Kasım tsmet Paşa otomobil kazası<br />

geçirdi.<br />

27 Kasım Edirne'ye de plan yapılacaktır.<br />

28 Kasım Belediye iktisat İşleri Müdürü:<br />

Vakit'in teklifi mümkün<br />

değildir. (Et Meselesi)<br />

28 Kasım Gazete haberi: Yalnız hükümet<br />

değil halk da tasarruf<br />

etmeli<br />

28 Kasım İngiltere ile uluslararası<br />

antlaşma imzalandı.<br />

28 Kasım ikişer nüsha olarak gönderilen<br />

üç imzalı kararların,<br />

üçer nüsha olarak gönderilmesi<br />

hakkında tamim<br />

yayımlandı.<br />

29 Kasım İktisat vekili Ahmet İhsan<br />

Bey, ithalatı sınırlamak için<br />

getirilen yeni vergi hakkında<br />

bilgi verdi.<br />

29 Kasım Milli Tasarruf Cemiyeti<br />

Eskişehir'de toplandı.<br />

1 Aralık Erkekler Birliği Cemiyeti<br />

kuruldu.<br />

1 Aralık 1890 sayılı iktisadi Buhran<br />

Vergisi Kanunu yayımlandı.<br />

"Tasarruf Haftası dolayısıyla bu sene de yerli mallardan<br />

vitrin müsabakası yapılacaktır."<br />

"İsmet Paşa Hz. bir otomobil kazasında yaralandı."<br />

<strong>Ankara</strong> ve istanbul'dan sonra Edirne'nin imar planı<br />

gündeme geldi.<br />

Vakit gazetesinin önerisi, "Belediye eti ucuzlatmak<br />

için et satsın" biçimindeydi.<br />

"...verilen mühim kararlardan biri şudur: Hilaliahmer<br />

yılbaşı gecesi <strong>Ankara</strong>palasta bir balo verecektir.<br />

Hilaliahmer merkezi bu münasebetle baloya davet<br />

edilen hanımlara birer mektup göndermiş ve balo için<br />

yeni elbise yaptırılmamasım, yerli kumaştan elbise<br />

ile gelinmesini rica etmiştir."<br />

TC ile ingiltere Hükümeti arasında münakit Muzahereti<br />

Adliye mukavelenamesi imzalandı.<br />

Bu kararların bir tanesi Resmi Gazete'ye gönderildiği<br />

için böyle bir uygulamaya geçilmiştir.<br />

1930 senesinin dokuz aylık ithalatı 105 milyon Lira,<br />

1931 senesinin 9 aylık ithalatı 100 milyon Lira. 1930<br />

senesinin 9 aylık ihracatı 100 milyon Lira, 1931 senesinin<br />

9 aylık ihracatı 82 milyon Lira.<br />

Milli Tasamıf Cemiyeti'nin Eskişehir'deki toplantısına<br />

katılanlar yerli malı kullanacaklarına dair yemin<br />

ettiler.<br />

İzmir'de kadınlar birliğine karşı bir Erkekler Birliği<br />

Cemiyeti kurulmuştur. Birlik, erkeklerin kadınlara<br />

karşı haklarını müdafaya ve kadınlara kendi haklan<br />

hududunu göstermeğe çalışacaktır. Yeni cemiyet fikirlerini<br />

müdafa için bir mecmua da neşredecektir.<br />

Mali bunalım sonucunda çıkanlmış bir vergi. Bütün<br />

çalışanların istihkaklan, şirket ve müesseselerin mukavelenameleri,<br />

temettü ve ikramiyeler vb. vergiye<br />

tabi tutulmuştur. Oranlan şöyle düzenlenmiştir: 150<br />

Liraya kadar %10, 151 Liradan 350 Liraya kadar<br />

%12, 351 Liradan 600 Liraya kadar %16.601 Liradan<br />

yukarısı için %24.<br />

A, 24<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

V, 25<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

A, 26<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

A, 27<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

V, 28<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

A, 28<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

TAR<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.83..19,t/<br />

1344/<br />

A, 29<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

A, 30<br />

Teşrinisani<br />

1931<br />

A, 3<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 1<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Aralık Bekarlık vergisinin teklif<br />

edilmesinin nedeni nüfusun<br />

azlığıdır.<br />

1 Aralık Polis kadrosuna kadınlar da<br />

giriyor.<br />

2 Aralık Belediye, ete narh koymak<br />

istiyor.<br />

5 Aralık 1930 Türk-Yunan Dostluk<br />

Anlaşması yürürlüğe kondu.<br />

6 Aralık Belediye ete azami bir fiyat<br />

koyuyor.<br />

6 Aralık İki ay içinde 376 kaçak rakı<br />

vakasına rastlanmıştır.<br />

Bekarlık vergisinin teklif edilmesinin nüfus azlığıyla<br />

ilgili olduğunu belirten bir yazı.<br />

Polis kanununda yapılacak değişiklikle kadınların da<br />

polis olabilmesi sağlanacaktır.<br />

C, 1<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

SP, 1<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

V, 2<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

kronoloji.<br />

gen.tr<br />

V, 6<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 6<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

6 Aralık İnhisar idareleri kuruluyor. C, 6<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

6 Aralık Adliye Vekaleti Müsteşarı<br />

Vekalet emrine alındı.<br />

8 Aralık Şehirlerde mimar ve mühendis<br />

odaları açılacak.<br />

8 Aralık İlk Türkçe sözlü film olan<br />

"İstanbul Sokaklarında" bir<br />

haftadan beri iki sinemada<br />

birden gösteriliyor.<br />

Müsteşar Ferit Bey lüzum üzerine merkeze alınmıştır.<br />

Nafıa Vekaletinden verilen layihaya göre tıpkı avukatlar<br />

gibi mimar ve mühendisler de bu odalara kaydedileceklerdir.<br />

RG, 6<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 8<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

"Herşeyden evvel bize bu filmi hazırlıyanlara teşek- A, 8<br />

kür etmek bir borçtur. Henüz bir çok milletler kendi Kanunu-<br />

lisanlarına film vücude getirmemiş iken Türkçe film evvel 1931<br />

yapılabilmesi yük bir muvaffakiyettir. Bu muvaffakiyeti<br />

temin edenler tabii takdir ve teşvike layıktırlar.<br />

İstanbul sokaklarında nasıl bir filmdir? Şüphesiz her<br />

tarafı güzel, kusursuz bir film değil. Vasat, hatta vasattan<br />

biraz aşağı. Fakat bunu söylerken Avrupa ve<br />

Amerikadan bundan daha aşağı bir çok filimler geldiğini<br />

ve burada gösterildiğini unutmamak lazımdır."<br />

9 Aralık Adalara elektrik geldi. A, 10<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

9 Aralık 2740 sayılı Kararnameye<br />

ek talimatname ile kurulan<br />

<strong>Ankara</strong> Adliye Hukuk<br />

Mektebi'nin adının <strong>Ankara</strong><br />

Hukuk Fakültesi olarak değiştirildi.<br />

10 Aralık Bekarlık Vergisi layihası<br />

veriliyor.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Bekarlık Vergisi: Yozgat mebusu Süleyman Sırrı<br />

Bey, 25-45 yaş arasındaki bekar erkeklerin kazanç,<br />

arazi, müsakkafat ve yol vergisinin bir mislini vermelerini<br />

öngören bir layiha hazırlamıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.78..9.<br />

A, 10<br />

Kanunuevvel<br />

1931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Aralık Tasarruf Haftası başladı. V 12<br />

Kanunuevvel<br />

1931; A,<br />

10 Kanunuevvel<br />

1931<br />

12 Aralık Şehir sulan sağlıklı değildir.<br />

14 Aralık Ermenice yayın yapan<br />

Şarjom gazetesi kapatıldı.<br />

15 Aralık Teşkilatı Esasiye Kanununun<br />

95. Maddesinin Tadiline<br />

Dair 1893 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

15 Aralık 04.02.1929 Tarihli ve 1389<br />

Numaralı Kanunun Birinci<br />

Maddesine Merbut Cetvele<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

1891 sayılı kanun yayımlandı.<br />

17 Aralık Türkiyenin 1931 yılı ilk 11<br />

aylık dış ticareti.<br />

Şehir sulan hakkında haber: "Şehir suları altı sene<br />

evvel çıkan bir kanunla belediyeye devredilmişti. Şehir<br />

sulan çok fena bir vaziyettedir... Gerek bentlerin<br />

gerek mecraların tamiratını idame masrafları devro-<br />

Iunmadı..."<br />

"Ermenice haftalık Şarjom gazetesinin vaziyeti yeni<br />

matbuat kanununa uymadığından Vilayetçe tatil<br />

edilmiştir."<br />

Teşkilatı Esasiye Kanunu'nun 95. maddesi şöyle değiştirilmiştir:<br />

"Muvazenei Umumiye Kanunu layihası<br />

ve buna bağlı bütçeler ve cetveller ile mülhak bütçeler<br />

Meclise mali yıl başından en az üç ay evvel takdim<br />

olunur."<br />

Devlet davalannı intaç eden avukat ve saireye verilecek<br />

ücreti vekalet hakkında kanunla ilgilidir.<br />

İhracat Ofisi'nin hazırladığı, 1929-1931 dönemi ihracat<br />

ve ithalat rakamlannı içeren bir liste. Hangi ülkelere<br />

ne kadar ihracat ve ithalat yapıldığı da gösteriliyor.<br />

18 Aralık Kadınlar polis olabilecek. Yeni polis teşkilatı kanunu layihasında sivil sınıfta<br />

kadın polis istihdam edilebileceği hükmü vardır.<br />

18 Aralık Gümrük idaresi ile inhisarların<br />

müstakil bir vekalette<br />

toplanması gündeme geldi.<br />

19 Aralık Belediye narhsız ve kontrolsüz<br />

ekmek satışına taraftar<br />

değil.<br />

20 Aralık İthalat sınırlaması sonucunda<br />

Aralık ayı ihracatı<br />

ithalattan fazla oldu.<br />

21 Aralık Belediyede de memur sicili<br />

fişleri tanzim edilecek.<br />

"Gümrük idaresi ile inhisarların müstakil bir vekalette<br />

toplanması ve ziraat, baytar ve orman işlerinin de<br />

eskiden olduğu gibi müstakil bir ziraat vekaletine<br />

bağlanılması düşünülüyor..."<br />

"Hükümet, bütün devlet memurlarının sicillerini tanzime<br />

karar vermiştir. İstatistik Umumi Müdürlüğünden<br />

gelen bir emir üzerine belediye memurlarına ait<br />

bir memurin istatistiği tanzim edilecektir. Bu istatistiklerde<br />

memurların ailevi vaziyetleri, çocuk miktarı,<br />

doğum, ölüm nispetleri olacaktır. Bunun için matbu<br />

fişler yapılacak ve bu fişler 15 Kanunisaniden itibaren<br />

doldurulmağa başlanacaktır."<br />

C, 12<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

C, 14<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 15<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 15<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

160.126.. 15<br />

./17231/<br />

A, 18<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

C, 18<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 19<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 20<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 21<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

1931 Yılı 2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Aralık Balya-Karaaydın Şirketi<br />

Namına İthal Olunacak<br />

(Gazöyl)ün Üç Sene Müddetle<br />

Gümrük Resminden<br />

ve Muamele Vergisinden<br />

Muafiyeti Hakkında 1895<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

21 Aralık Rasat uzmanı ve bombardıman<br />

öğretmeni olarak getirtilecek<br />

2 uzmana ait kadronun<br />

tasdik edilmesi.<br />

21 Aralık Danıştay'a yazılan dilekçelerin<br />

eksiksiz olarak gönderilmesi<br />

gerektiği hakkında<br />

tamim.<br />

22 Aralık Belediye ve idarei hususiye<br />

bütçelerinde son derece tasarrufa<br />

riayet edilecektir.<br />

22 Aralık CHF kaza kongreleri başladı.<br />

22 Aralık Yatılı okullarda ailesi ile<br />

kalacak öğretmenlere pazarlıkla<br />

daire kiralanması.<br />

23 Aralık Hususi idare layihası Meclise<br />

verildi.<br />

23 Aralık Ehliyetnamesiz çalgıcılar<br />

çalışamayacaklardır.<br />

23 Aralık "Eğlencelik" adlı mecmua<br />

aleyhine müstehcen neşriyat<br />

davası açıldı.<br />

23 Aralık Darülfünun Edebiyat Fakültesi<br />

Tabii Coğrafya<br />

Kürsüsü'nde çalıştırılan<br />

Prof. Chaput ile yeni sözleşme<br />

yapıldı.<br />

23 Aralık Arap harfleriyle öğretim<br />

yapmak için dershane açanlara<br />

dair düzenlenen talimatnamenin<br />

yürürlüğe konulması.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Söz konusu şirketin işletmekte olduğu madenlerde<br />

kullanmak üzere dışarıdan getireceği gazoyl üç sene<br />

müddetle gümrük resminden muaf tutulmaktadır.<br />

Konuyla ilgili İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesinde<br />

herhangi bir açıklama bulunmamaktadır.<br />

Yargı sürecinin hızlandırılması için dava dilekçelerinin,<br />

kaymakamlık ve valiliklerce usulüne uygun<br />

gönderilmesine ilişkin bir tamim.<br />

"Bu layihaya göre hükmi şahsiyetlere malik olan vilayetlere<br />

bu hükmi şahsiyetin haiz olduğu müesseselerde<br />

olduğu gibi hükümler ve vazifeler verilecek,<br />

hükümetin murakebe hakkı tevsi edilecek, işler merkezileşmekten<br />

kurtulacaktır."<br />

"Bazı gazino ve bahçeler gibi umumi yerlerde çalgı<br />

çalanlar belediye tarafından imtihan edilerek ellerine<br />

ehliyet vesikası verilecektir. Bazı çalgıcıların hala<br />

imtihana girmedikleri görülmüştür. Belediye bunlar<br />

hakkında şiddetli takibat yapacak ve ehliyetnameyi<br />

almayanlar, çalışmaktan menedileceklerdir."<br />

RG, 21<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.80.. 16./<br />

241-55/<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.83..20./<br />

1345/<br />

A, 22<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

C, 23<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.81..6.<br />

A, 23<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 23<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

C, 23<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.81..5./<br />

138-36/<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

24.81..15./<br />

147-22/

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Aralık Edebiyatçı Mehmet Rauf<br />

Bey vefat etti.<br />

25 Aralık Belediye bütçeye fakirlere<br />

yardım için daha fazla tahsisat<br />

koyacaktır.<br />

27 Aralık Belediye bazı yeni kanunlara<br />

ihtiyaç duyuyor.<br />

27 Aralık Ekonomik bunalım yüzünden<br />

eğlence hayatı sönük<br />

geçiyor.<br />

27 Aralık Dışsatımda yeniden yapılanma.<br />

27 Aralık Ermenice haftalık Şaıjom<br />

gazetesi kapatıldı.<br />

29 Aralık İstanbul'un planı için Avrupa'da<br />

beynelmilel şöhreti<br />

olan plancılara müracat<br />

edilmiştir. Bunların bir<br />

kısmından cevap gelmiştir.<br />

29 Aralık 4 Şubat 1340 Tarihli ve<br />

406 numaralı Telgraf ve<br />

Telefon Kanununun 7.<br />

Maddesinin Tadiline ve 29.<br />

Maddesine Bazı Fıkralar<br />

İlavesine Dair 1899 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

29 Aralık 4 Şubat 1340 Tarihli ve<br />

406 numaralı Telgraf ve<br />

Telefon Kanununa Bazı<br />

Maddelerin Tezyiline Dair<br />

1900 sayılı kanun yayımlandı.<br />

29 Aralık 876 Numaralı <strong>Ankara</strong> Şehri<br />

Otomatik Telefon Kanununun,<br />

1366 Numaralı Kanunla<br />

Tadil Edilmiş Olan 1.<br />

Maddesiyle 2. Maddesinin<br />

1 ve 2. Fıkralarının Tadiline<br />

ve Bu Kanuna Bir Madde<br />

İlavesine Dair 1901 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

"Eylül" romanının yazan.<br />

"Belediye şehir işlerinde bazen hukuki müşküller<br />

karşısında kalıyor. Eldeki kanunlar bütün ihtiyaçlara<br />

kafi gelmediğinden belediye, yeni bazı kanun layihalannı<br />

tanzim ettirmek için hükümete müracatta bulunmuştur.<br />

Bunlardan biri istimlak usûllerinin değiştirilmesi,<br />

diğeri de belediye cezalarına aittir. Belediyenin<br />

hazırladığı bu layihalar <strong>Ankara</strong>'ya gönderilmiştir.<br />

Bundan başka bazı layihalar daha hazırlanmaktadır.<br />

Bu layihalardan biri et kaçakçılığı etrafında alınacak<br />

tedbirlere dairdir. Kanunlar yeni belediye kanunu<br />

esasına göre tanzim edilmektedir."<br />

"Bu sene yılbaşı münasebetile bar, otel ve birahanelerin<br />

pek tenha olacağı tahmin ediliyor."<br />

Hükümet ihracat işlerini bizzat idare edecek teşkilat<br />

yapmayı düşünüyor.<br />

Gazete yeni Matbuat Kanunu'na aykınlıktan dolayı<br />

kapatılmıştır.<br />

"Belediye, bu müracatlara fazla kıymet vermektedir.<br />

Belediye... mütehassaslann müracatlannı ilmi bir<br />

heyete tetkik ettirecek, bu iş bittikten sonra bu zevatın<br />

her birine İstanbul planının tanzimi işi teklif olunacaktır."<br />

"Telli ve telsiz telgraf ve telefon muhabereler ile konuşmalannın<br />

yazma, alma ve başlama işlerindeki öncelik<br />

sırasını düzenlemektedir. Buna göre, önceliği<br />

devletin emniyetine ve umumi asayişe ve insanlann<br />

hayatının selameti ile ilgili haberleşme ve konuşmalara<br />

öncelik verilecektir."<br />

Telgraf ve telefonla ilgili çeşitli hükümler yeniden<br />

düzenlenmiştir.<br />

SP, 24<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 25<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 27<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 27<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

C, 27<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

C, 27<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

A, 29<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 29<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 29<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

Telefon görüşme fiyatlarında indirim yapılmıştır. RG, 29<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

1931 Yılı 299

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Aralık Gümrük ve İnhisarlar Vekaletine<br />

Rana B. (İstanbul),<br />

Ziraat vekaletine Muhlis<br />

Bey (Kütahya) getirildi.<br />

30 Aralık Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülü<br />

hakkındaki 1452 Numaralı<br />

Kanuna Müzeyyel<br />

ve Gümrükler Bütçesine<br />

Tahsisat İlavesine Dair 1911<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

30 Aralık Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülü<br />

hakkındaki 1452 Numaralı<br />

Kanuna Müzeyyel<br />

ve İktisat Vekaleti Bütçesine<br />

Tahsisat İlavesine Dair<br />

1912 sayılı kanun yayımlandı.<br />

30 Aralık Ziraat Vekaleti Teşkiline<br />

Dair 1910 sayılı kanun yayımlandı.<br />

30 Aralık Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Teşkiline Dair 1909<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

30 Aralık Borsa ve Osmanlı Bankası<br />

Müdürlüğüne atama yapıldı.<br />

31 Aralık Taksim Meydanı'nda, Yerli<br />

Malı Kullanılması Mitingi<br />

yapıldı.<br />

31 Aralık Ziraat Vekilliğine Muhlis<br />

Erkmen atandı. Gümrük ve<br />

İnhisarlar Vekilliğine Ali<br />

Rana Tarhan atandı.<br />

31 Aralık 1931 Senesi hakkında Tan<br />

gazetesinin yorumu.<br />

31 Aralık Ecnebi Memleketlerde<br />

Hizmet Etmekte Olan Memur<br />

ve Müstahdemlerin<br />

Maaş, Ücret ve Tahsisatlarının<br />

Sureti Tediyesi Hakkında<br />

1906 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

300 Yönetim Zamandizini<br />

V, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

Gümrük işleri için yeni kadrolar öngörülmektedir. RG, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

İktisat Vekaleti'ne yeni kadrolar öngörülmektedir. RG, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

Bakanlık tek madde ile düzenlenmiştir: "Ziraat işleri<br />

İktisat Vekaletinden ayrılarak bu işlerle meşgul olmak<br />

üzere Ziraat Vekaleti namile yeniden bir Vekalet<br />

teşkil olunmuştur."<br />

Bakanlık tek madde ile düzenlenmiştir: "Gümrük ve<br />

Tekel İnhisarları işlerile (Posta, telgraf ve telefon hariç)<br />

meşgul olmak üzere Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

teşkil edilmiştir.""<br />

Göreve Gümrükler Umum Müdürü İhsan Rifat Bey<br />

getirilmiştir.<br />

Ziraat Vekilliğine ilk bakan getirilmiş olur.<br />

1931 senesinin siyasi bilançosunu yapan "Temps"<br />

gazetesi, geçen senenin siyasi, iktisadi ve mali buhranlar<br />

havası içinde geçtiğinive bu suretle sarfedilen<br />

bütün gayretleri beyhude bırakan gayet ağır ve cihanşümul<br />

bir sıkıntı vücut bulmasına sebep olduğunu<br />

müşahede etmektedir."<br />

f<br />

RG, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

RG, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

BÜK<br />

kronoloji.<br />

gen.tr<br />

A, 31<br />

Kanunuevvel<br />

1931<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Aralık Gazi Hazretlerinin Samsuna<br />

Rekzedilmek Üzere Vürut<br />

Eden Heykellerinin<br />

Gümrük Resmiyle Muamele<br />

Vergisinden Muafiyeti<br />

hakkında 1908 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Aralık Manisada 'Beynelmilel<br />

Moris Şinasi Hastanesi'<br />

Namı Altında İnşa ve Tesis<br />

Edilecek Hastane İçin Hariçten<br />

Getirilecek Eşyanın<br />

Gümrük Resminden İstisnasına<br />

Dair 1907 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Aralık Menkul ve Gayrimenkul<br />

Emval ile Bunların İntifa<br />

Haklarının ve Daimi Vergilerinin<br />

Mektumlannı Haber<br />

Verenlere Verilecek İkramiyelere<br />

Dair 1905 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

16.1.1932 Tarihli ve 2003 Sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

1931 Yılı 301

KAYNAKÇA<br />

AFETİN AN, Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları, TTK Basımevi, <strong>Ankara</strong><br />

1969.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, 2. Baskı, İmge, <strong>Ankara</strong> 2006.<br />

KEYDER, Çağlar, Türkiye'de Devlet ve Sınıflar, 11. Baskı, İstanbul 2005.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1973.<br />

KONGAR, Emre, Türkiye'nin Toplumsal Yapısı, C.2, Remzi Kitabevi, İstanbul 1985.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Ahmet R. Ökçün, Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınları, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiyenin Taraf Olduğu Uluslararası Andlaşmalar Rehberi<br />

(1920-1961), Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1962.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, <strong>Ankara</strong><br />

1975.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç: Mevzuat Kılavuzu, C.2, TAKAV Matbaacılık, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi) 1931.<br />

TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, 5. Baskı, İmge, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek-Parti Yönetimi 'nin Kurulması (1923-<br />

1931), Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, 3. Basım, İstanbul 1999.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976, Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

YETKİN, Çetin, Türkiye'de Tek Parti Yönetimi, Altın <strong>Kitaplar</strong> Yayınevi, İstanbul 1983.<br />

Arşiv Belgeleri<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong> 1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bayındırlık Bakanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkanlığı,<br />

Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı Kataloğu<br />

1870-1951, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Müşterek Kararnameler Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Toprak İskan Müdürlüğü Kataloğu.<br />

Gazeteler<br />

Akşam<br />

Cumhuriyet<br />

Son Posta<br />

Vakit<br />

302 Yönetim Zamandizini

1932 DEVLETÇİLİK YILI:<br />

TEMMUZ KARARLARI ÇERÇEVESİNDE<br />

DEVLETÇİLİĞE GEÇİŞ<br />

Tayfun ÇINAR*<br />

Tüm dünyada 1930'lu yıllara damgasını vurarak uluslararası ve ulusal politikalara<br />

yön veren en önemli olay kuşkusuz 1929 ekonomik bunalımının etkileridir.<br />

1930'lu yıllar boyunca tüm ülkeler siyasal ve toplumsal politikalarını ekonomik<br />

bunalımın gölgesinde belirlemek zorunda kalmışlardır. 1929 bunalımının<br />

etkilerini azaltma ya da derinleştirme potansiyeline sahip iki uluslararası toplantı<br />

ise daha gerçekleşmeden 1932 yılına damgasını vurmaya aday olmuştur. Dünya<br />

politikası açısından önemli bu iki toplantıdan ilki Cenevre'de toplanacak olan<br />

Silahsızlanma Konferansı, diğeri Lozan'da toplanacak olan Tamirat Konferansı'dır.<br />

Silahsızlanma Konferansının önemi konusunda uluslararası beklentiler boşa<br />

çıkmamış; Şubat başında 60 devletin Cenevre'de katılımıyla açılan konferans<br />

dünyanın dört bir yanından en üst düzeyde temsil ve geniş katılımla dünya tarihinde<br />

o döneme değin kaydedilen en büyük uluslararası konferans olarak tarihe<br />

geçmiştir. Silahsızlanma Konferansı sonuçlan itibariyle kendisinden beklenen<br />

başanlann çok altında bir performans göstermiş olmasına rağmen ülkeler arasında<br />

savaş rüzgarlannın estiği bir ortamda uluslararası siyasetin merkezi olma<br />

niteliğini göstermiştir. Bu niteliği ile başta ABD olmak üzere Konferansa katılan<br />

pek çok ülkenin yer almadığı Cemiyeti Akvam'dan bile daha etkin bir işlev gördüğü<br />

söylenebilir. Konferansta asıl konu olan ülkelerin silahsızlanmasının yanı<br />

sıra Tuna devletleri birliği, Almanya'nın tazminat meselesi, Japonya-Çin arasındaki<br />

çatışma gibi uluslararası kamuoyunu meşgul eden sorunlar burada gündeme<br />

gelmiş, ülkeler arasında uzlaşma arayışlan söz konusu olmuştur.<br />

Silahsızlanma Konferansının yanı sıra önemi daha baştan bilinen bir diğer<br />

uluslararası toplantı Almanya gibi borçlu Fransa, İngiltere ve İtalya gibi alacaklı<br />

ülkelerin bir araya geldiği Tamirat Konferansıdır. Konferansın katılımcılan daha<br />

fazla olmasına rağmen asıl sorun borçlu olan Almanya ile başta Fransa olmak<br />

üzere diğer Batılı kapitalist ülkeler arasındadır. Konferansın önemini artıran olgu,<br />

söz konusu ülkelerin Almanya'dan alacaklan parayla ABD'ye I. Dünya Savaşında<br />

yaptıklan borçlan geri ödeme niyetleridir. Ancak Almanya'nın 1929<br />

bunalımını öne sürerek moratoryum ilan etmesi ve tazminat vermek istememesi<br />

uluslararası siyasetin yanı sıra ülkelerin iç politikalanna önemli etkiler yapmış,<br />

Dr., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi.<br />

193 Yılı 303

örneğin Fransa'da ulusal hükümeti iktidardan düşürmeye yetecek kadar önemli<br />

gelişmeler meydana getirmiştir. Hassas dengelere dayalı bir konjonktür içinde<br />

Tamirat Konferansının toplanması planlandığı tarihten yaklaşık 6 ay sonra gerçekleşebilmiştir.<br />

Burada belli bir uzlaşmanın sağlanması ülkeler arasındaki ilişkileri<br />

bir ölçüde rahatlatmış görünse de, başta Almanya'nın kendisi olmak üzere<br />

ülkelerin iç politikalarında önemli sonuçlar doğurmaya devam etmiştir. Nitekim,<br />

söz konusu uluslararası konjonktür birkaç sene öncesinde kendisine hiç şans tanınmayan<br />

marjinal bir siyasal parti olarak kurulmuş bulunan Alman Nasyonalistlerinin<br />

lideri Hitler'in kısa bir sürede büyük bir güç kazanmasına yol açmıştır.<br />

1932 yılında yine uluslararası ilişkilerde Londra'da toplanan (İngiltere,<br />

Fransa, Almanya, İtalya) Dörtler Konferansı olarak adlandırılan toplantı Tuna<br />

Birliği çevresinde Orta Avrupa ülkelerine yönelik büyük devletlerin çıkarlarının<br />

çatışması sonucunda başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu durumun ortaya çıkmasında<br />

özellikle Fransa ile Almanya arasındaki gerilimin önemli bir rolü olmuştur.<br />

Böyle bir çekişme ortamında dünya politikasında uluslararası ilişkiler hassas<br />

dengeler üzerine kurulurken, ulusal hükümetler iç politikada asıl olarak kitlesel<br />

işsizlik sorunuyla yüzleşmek zorunda kalmışlardır.<br />

1932 yılında ülkeler arasında esen savaş rüzgarları ve tam bir güvensizlik<br />

ortamında Batılı ülkelerde yaşanan en önemli sorun nedir diye bakıldığında, işsizliğin<br />

tüm ülke hükümetlerinin en çok başını ağrıtan sorun olduğu görülmektedir.<br />

Özellikle Batılı kapitalist ülkeler bu yüzden büyük çaplı bayındırlık işleri<br />

için kaynak arayışına başlamışlardır. İşsizlik ve ülkelerin kaynak arayışlarında<br />

birbirleriyle kıyasıya rekabeti, borçlu ülkelerle alacaklı ülkeler arasındaki çekişmeyi<br />

daha da sert hale getirmektedir. Bu uluslararası hava içinde bir yandan<br />

borçlu ve alacaklı ülkeler arasında kıyasıya pazarlık olurken, diğer yandan Batılı<br />

kapitalist ülkelerde yetersiz dış ticaret boşluğunun kendi sınırları içinde iç talebi<br />

canlandırarak aşma arayışına girildiği görünmektedirler. Ülkeler arasındaki kaynak<br />

bölüşümü tartışmaları ve iç politikada bunun yansımaları sonucu diyalektik<br />

düzeyde daha da derinleşen çekişme, sonraki yıllarda II. Dünya Savaşının temelini<br />

hazırlayan etmenler olarak karşımıza çıkmaktadır.<br />

Dünya siyasetinde ve Türkiye dışındaki ülkelerde ortaya çıkan gelişmeler<br />

kuşkusuz doğrudan ve dolaylı olarak Türkiye'nin hem dış ilişkilerini hem de iç<br />

politikasını etkilemiştir. Hükümet uluslararası gelişmeler ışığında özellikle ülkeler<br />

arasında çekişmenin iyice kendisini hissettirmeye başladığı ve ülkeler arasında<br />

saflaşmanın yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladığı bir ortamda dış politikasını<br />

belirlemeye çalışmaktadır. Bu noktada, Türkiye'nin komşu ülkelerle dostluk<br />

ilişkilerini geliştirmeye devam ettiğini söyleyebiliriz. Başta İran, Irak, Yunanistan<br />

ve diğer Balkan ülkeleri olmak üzere ilişkiler sıcak tutulmakta, bu ülkelerle<br />

dostluk ve ticaret anlaşmaları imzalanmakta, ülkenin güvenliğini sarsarak yakın<br />

tehdit oluşturabilecek gerginlikler en aza indirilmeye çalışılmaktadır. Kuşkusuz<br />

1932 yılında izlenen bu dış politika, süper bir güce bağlı ama çevresindeki ülke-<br />

304 Yönetim Zamandizini

lerle ticari ve güvenlik sorunları yaşayan bir ülke politikasından oldukça farklı<br />

bir çizgidir.<br />

1932 yılında Türkiye'nin gelen davet üzerine Milletler Cemiyeti'ne girmiş<br />

olması da oldukça önemlidir. Komşu ülkelerle geliştirilen dostluk ve ticaret ilişkilerinin<br />

yanı sıra uluslararası kurumlarda yer alınmakta, ayrıca farklı siyasi rejimlere<br />

sahip Batılı kapitalist ülkelerle ve Sovyetler Birliği ile de ilişkiler sürdürülmektedir.<br />

Bu kapsamda 1932 yılında Sovyetler Birliği ile kredi anlaşması imzalanmış<br />

ve buradan gelen uzmanlarla işbirliği sürecine de girilmiştir. Ancak<br />

sadece Sovyetler Birliği ile değil İtalya ve Almanya gibi Batılı ülkelerle de ilişkiler<br />

sıcak tutulmakta, bu ülkelerden de kredi sağlama girişimleri yapılmaktadır.<br />

Bu ilişkiler bir ara uluslararası kamuoyunda Sovyetler Birliği, Almanya, İtalya,<br />

Yunanistan ve Türkiye arasında yeni bir ittifak mı kuruluyor sorusunun tartışılmasına<br />

neden olmuşsa da, Türkiye'nin hem komşu ülkelerle hem de farklı ekonomik<br />

ve siyasal düzene sahip ülkelerle ilişkilerini dengeli bir biçimde sürdürmeye<br />

çalıştığı söylenebilir.<br />

İç politikaya bakıldığında Türkiye'nin 1932 yılında bir yol ayrımına geldiği<br />

görülmektedir. 1929 bunalımı sonrası gündeme gelen "ılımlı" devletçiliğin içeriği,<br />

1932 yılından itibaren genişletilerek devletin ekonomik ve toplumsal yaşamda<br />

daha "girişimci", "himayeci" ve "seçmeci" bir politika izleyebileceği<br />

"müdahaleci" bir içerikle doldurulmuştur. Bu içeriğe gösterilen tepkiler, daha<br />

sonraki yıllarda yapılan yoğun devletçilik tartışmalarında temel ekseni oluşturacaktır.<br />

Temmuz Kararları ve Devletçilik<br />

Gerek dünyada gerekse Türkiye'de ekonomik bunalımın kendini en şiddetli<br />

hissettirdiği yıllardan biri 1932 yılı olmuştur. Dünyada tarım ürünlerinin fiyatlarındaki<br />

düşme eğiliminin güçlenmesi üretim azalmasına, buna dayalı olarak<br />

yaygın işsizliğin artmasına ve uluslararası ticaretin iyice azalmasına neden olmuştur.<br />

Bir tarım ülkesi olarak dış ülkelere satılacak mallan tanm ürünleriyle<br />

sınırlı olan Türkiye, bu bunalımdan çok ağır biçimde etkilenmiştir. Bunalımın<br />

etkilerini azaltma arayışlan doğrultusunda 1932 yılı içinde dönemin Başbakanı<br />

İsmet Paşa başta Sovyetler Birliği ve İtalya olmak üzere dış ülkelerden yeni<br />

kaynak arayışına girmiştir. İçeride ise, bir süredir gündemde olan dış ticaret ve<br />

kambiyo rejimlerinin denetlenmesi uygulamalannın yanı sıra iç ekonomiye dönük<br />

müdahale önlemleri alınmıştır. Bu kapsamda devletçi uygulamalara "ani bir<br />

geçişi" temsil eden 1932 yılının Temmuz ayında Meclisten çıkanlan yasalarla<br />

ekonomik rejimin bir çeşit devlet kapitalizmine dönüştürülmesinin önü açılmıştır.<br />

İç ekonomiye devletin doğrudan müdahalesine olanak veren düzenlemelerin<br />

yapıldığı 1932 Temmuzunda çıkanlan önemli yasalardan ilki 2058 sayılı<br />

Devlet Sanayi Ofisi Teşkili Hakkında Kanun, ikincisi ise 2064 sayılı Türkiye<br />

Sanayi ve Kredi Bankası'nın Teşkili Hakkında Kanun'dur. Devletçiliğin en<br />

193 Yılı 305

önemli adımlarını oluşturan bu kanunlarla ülkenin sanayileşmesini özel kesimin<br />

inisiyatifine bırakan bir politika anlayışı yerine, -sanayinin bazı sektörlerinde<br />

özel sektöre altyapı hazırlamanın ötesinde- devletin doğrudan asli yatırımcı ve<br />

üretici unsur olarak ekonomide yer aldığı politika benimsenmiştir. Böylece, daha<br />

önceleri ticaret burjuvazisinin çıkarları doğrultusunda şekillendirilmiş "milli<br />

iktisat" düşüncesi çerçevesinde kurulmuş olan Sanayi ve Maadin Bankası yerini<br />

Sanayi Kredi Bankası'na bırakmıştır. Devletçiliğe özgü yeni bir banka modeli<br />

olarak kurulan Sanayi Kredi Bankası, Devlet Sanayi Ofisi eliyle sanayi ve ticaret<br />

politikasında devletin daha müdahaleci bir şekilde yer alabilmesine olanak vermek<br />

üzere tasarlanmıştır. Devlet Sanayi Ofisi ve Sanayi Kredi Bankası'nın oluşturulmasıyla<br />

geleceğin iktisadi devlet teşekkülleri sisteminin ekonomi kuralları<br />

ve hukuk yapısıyla oluşumu için ilk büyük adım atılmıştır.<br />

Temmuz kararlan çerçevesinde 2068 sayılı kanunla Türk limanlan arasında<br />

posta seferleri yapma, yolcu ve yük taşıma işleri de devlet tekeline verilerek<br />

devletleştirilmiştir. Böylece ulusal bir ulaşım sistemi oluşturma çabalan denizyolu<br />

ulaşımında kendini göstermiş, 1920'li yıllarda özel imtiyazlı şirketlerce işletilen<br />

devlet tekellerinin tekrar kamu işletmeciliğine dönmesi yönünde önemli<br />

bir başka adım atılmıştır. Yine, Temmuz kararları çerçevesinde çıkanlan Şeker,<br />

Çay, Kahve İthalinin Bir Elden İdaresi Hakkında 2054 Sayılı Kanunla, artan döviz<br />

sorununa çare bulmak isteyen hükümete çay, şeker ve kahve ithalatında tekel<br />

kurma yetkisi tanınmıştır. Devletçiliğin önemli ayaklanndan birini oluşturan bu<br />

kanunla hükümet halkın tüketiminde önemli yer tutan maddelerin ithalatını Takas<br />

Komisyonu'na vermiştir. Temmuz düzenlemelerinden olan 2056 sayılı Kanunla<br />

ise buğday fiyatını korumak ve düzenlemek amacıyla Hükümetin belirleyeceği<br />

fiyatlarla Ziraat Bankası aracılığıyla buğday alınıp satılacağı hükme bağlanmıştır.<br />

Buğday alış ve satışından doğacak yıllık 1 milyon liraya kadar olan<br />

zarar devlet tarafından karşılanacak; kar ise silo ve depolann inşasında kullanılacaktır.<br />

Hükümet tarafından alınan bu karann üretim araçlannda devlet mülkiyetini<br />

genişletme amacı açıkça bulunduğundan devletçilik politikasının temel<br />

yasalanndan birini oluşturduğu söylenebilir.<br />

Ancak Meclis'ten 1932 yılının Temmuz ayının başında peş peşe çıkartılan<br />

ekonomide devletçiliğe ani geçişe yönelik kanunlar ticaret buıjuvazisini oldukça<br />

rahatsız etmiş; bu süreç İktisat Vekili Mustafa Şeref Beyin istifası ve yerine<br />

sermaye çevrelerine daha yakın bir isim olarak bilinen ve Türkiye'nin daha sonraki<br />

siyasal hayatında önemli roller üstlenecek olan Celal Bey'in İktisat Bakanlığına<br />

gelmesiyle sonuçlanmıştır. Böyle bir kabine değişikliği kuşkusuz ticaret<br />

buıjuvazisine bundan sonraki yıllarda izlenecek devletçilik uygulamalarının<br />

müdahaleci içeriğinin "radikal"leşmeyeceğine, bir başka deyişle ticaret burjuvazisinin<br />

çıkarlanyla "dengeleneceğine yönelik bir işaret olmuştur. Bu kapsamda<br />

devletçiliğe ilişkin gelişmeler ve yaşanan tartışmalann 1932 yılının belki de en<br />

karakteristik özelliği olduğu söylenebilir.<br />

306 Yönetim Zamandizini

1932 Yılında Kabine Üyeleri ve Türkiye'nin Mali Yönetimi<br />

1932 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı, Gazi Mustafa Kemal<br />

Paşa, Başbakanı İsmet Paşa, TBMM Başkanı ise Kazım Paşa'dır. 6. İnönü<br />

Hükümeti olarak bilinen 4 Mayıs 1931'de kurulmuş olan kabine şu isimlerden<br />

oluşmaktadır: Başvekil İsmet, Adliye Vekili Yusuf Kemal, Milli Müdafaa Vekili<br />

Zekai, Dahiliye Vekili Şükrü Kaya, Hariciye Vekaleti Vekili Dr. Tevfık Rüştü,<br />

Maliye Vekili Mustafa Abdülhalık, Maarif Vekili Esat, Nafıa Vekili Hilmi, İktisat<br />

Vekili Mustafa Şeref, Ziraat Vekili Muhlis, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili<br />

Dr. Refik, Gümrük ve İnhisarlar Vekili Ali Rana. Kabinede yıl boyunca iki<br />

değişiklik olacaktır. Bunlardan ilki İktisat Vekilliğine Mustafa Şerefin yerine<br />

Celal Bey'in gelmesidir. 1 İkinci değişiklik Maarif Vekilliğine Esat Bey'in yerine<br />

Dr. Reşit Galip Bey'in gelmesidir. Reşit Galip Bey 1933 yılında gerçekleştirilecek<br />

üniversite reformunun mimarlığını üstlenecektir.<br />

1932 yılı içinde kabine üyelerini en çok zorlayan olgulardan biri bütçenin<br />

hazırlanması olmuştur. 1929 Bunalımının beraberinde getirdiği sorunlar ülkenin<br />

yönetiminde yeniden yapılanmayı zorunlu kılmıştır. Bir yandan 1932 yılında ve<br />

yakın gelecekte devlet bütçesinin en önemli gider kalemi olmaya aday olan Osmanlı<br />

borçlarını yeniden yapılandırma arayışları, diğer yandan idarede tasarruf<br />

yapılarak bütçe giderlerini kısma ve toplumsal kesimlerden alınacak yeni ve ek<br />

vergilerle gelir artırma çabası söz konusudur. Tasarrufun hangi idarelerde nasıl<br />

yapılacağı, bazı idarelerde gerçekleştirilecek birleştirmelerde ne kadar memur ve<br />

müstahdemin açıkta kalacağı, kritik konumda bulunan bazı katma bütçeli kuruluşlarda<br />

çalışanların devlet memuru sayılıp sayılmayacağı da dönemin önemli<br />

tartışma konulan olmuştur. Bu ortamda kuşkusuz Gümrük ve Tekel İdarelerinde<br />

ve diğer kamu kurum ve kuruluşlannda sancılı da olsa yeniden yapılanmaya gidilmiştir.<br />

Osmanlı Devleti'nin Borçları<br />

1929 Bunalımının olumsuzluklannı diğer ülkeler gibi Türkiye de yaşamıştır.<br />

Ancak bu buhrana dayalı ortaya çıkan olumsuz siyasi ve ekonomik tablo<br />

Türkiye için bir yönüyle bazı olumluluklan da beraberinde getirmiştir. Bunlardan<br />

biri Osmanlı borçlannın yeni şartlarla yeniden yapılandınlması çabasıdır.<br />

1932 yılına damgasını vuran olaylardan biri kuşkusuz budur. Türkiye Almanya'nın,<br />

Yunanistan'ın moratoryum ilan ettiği uluslararası konjonktürde en azından<br />

borçlannı biraz olsun azaltarak ve vadeye yayarak ödenmesi konusunda<br />

Türk iktisat tarihinde "Yalova Operasyonu" olarak bilinen söz konusu görev değişikliğine ilişkin<br />

iktisat yazınında çok sayıda değerlendirme bulunmaktadır. Bu değerlendirmelerden en çok<br />

bilinen birkaç tanesi için bkz. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Politikada 45 Yıl, Bilgi, İstanbul,<br />

1968; Korkut Boratav, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek, İstanbul, 1974; Yalçın Küçük, Türkiye<br />

Üzerine Tezler 1: 1908-1978, <strong>Tekin</strong>, İstanbul, 1980; Doğan Avcıoğlu, Türkiye'nin Düzeni:<br />

Dün, Bugün, Yarın, Birinci Kitap, <strong>Tekin</strong>, İstanbul, 1998; İsmail Cem, Türkiye'de Geri Kalmışlığın<br />

Tarihi, Cem, İstanbul, 1989.<br />

1932 Yılı 307

önemli bir çaba içine girmiştir. Düyunu Umumiye borçlan devlet bütçesinin belini<br />

en çok büken gider kalemi olmuştur. Bu kapsamda Saraçoğlu Şükrü Bey'in<br />

Paris'te yürüttüğü Duyunu Umumiye görüşmeleri önemlidir. Dünyada böyle<br />

gergin bir ortam içerisinde Türkiye bir yandan Osmanlı borçlarının bütçe üzerindeki<br />

yükünü azaltmaya çalışırken diğer yandan hükümet denk bütçe arayışına<br />

devam ederek yeni gelir kaynaklan aramakta ve masraflannı kısmanın çarelerini<br />

düşünmektedir. Bu kapsamda tasarruf anahtar kelime olarak karşımıza çıkmaktadır.<br />

Söz konusu tasarruf kuşkusuz devlet memurlannın istihdam koşullanna da<br />

etkide bulunmaktadır.<br />

Ekonomik Bunalım ve Bütçe Sorunu<br />

Devlet bütçesinin 200 milyon liradan 169 milyon liraya indirilmesi, devlet<br />

kapitalizmine yönelen bir hükümet için kuşkusuz zor bir durum ortaya çıkarmaktadır.<br />

Bütçenin yaklaşık 80 milyonu maaşa giden bir ülke bütçesi kuşkusuz<br />

zor durumdadır. Devlet giderlerinin daha fazla kısılması devlet çarkının işlemesini<br />

daha da zorlaştıracaktır. Yeni bütçenin masraf kısmı 169 milyon olarak tespit<br />

edilmiştir. Bu rakam 1931 bütçesine göre 25,5 milyon noksandır. 1931 yılının<br />

masraf bütçesi de 1930 yılına göre 40 milyon noksan tutulmuştur. Şu halde<br />

iki sene zarfında bütçede 65 milyon liralık gerileme söz konusu olmuştur. 1931<br />

senesinin nihayeti 31 mayıs akşamıdır. Ancak, mali yıl Haziran ayında başlamasına<br />

rağmen bütçe yaklaşık bir ay gecikmeyle ancak Haziran sonunda yürürlüğe<br />

girebilmiştir. Aynca hükümet bütçe gelirlerini artırmak zorunda kalmıştır. Bunun<br />

için buhran vergisinin muafiyetleri kaldırılmış, çalışanlar için buhran vergisinden<br />

ayn muvazene vergisi konmuş ve bina vergileri artınlmıştır. Yine tekel<br />

idarelerinin birleştirilmesiyle buralarda çalışan bazı memur ve müstahdemlerin<br />

sayısının azaltılmasına gidilmiştir. Bunun yanı sıra kaçakçılıkla mücadelede<br />

önemli bir rol oynayan temyiz mahkemelerinin kaldınlması gündeme geldiyse<br />

de hükümet buna yanaşmamıştır. Ancak mahkemelerin bazılannın <strong>Ankara</strong>'ya<br />

taşınması bütçe kısıtlan nedeniyle ertelenmiştir. Yine dikkat çeken unsurlardan<br />

bir tanesi teşviki sanayi uygulamalanna büyük ölçüde dokunulmamış olmasıdır.<br />

Bu durum hükümetin vergi politikasına ilişkin önemli bir noktadır.<br />

1932'de GSMH sabit fiyatlarla % 10,7 büyümüş, fiyatlar genel seviyesindeki<br />

artış ise yıllık % -5,7 olmuştur. Dolar kuru 2,12 TL'dir. 2 1932 yılı Devlet<br />

Bütçesi aşağıdaki tabloda sunulmuştur.<br />

2 YKY, Cumhuriyetin 75 Yılı J923-1953, Cilt 1, Yayın Yönetmeni Feridun Ansın, Mas Matbaa-<br />

cılık, İstanbul, 1999, s. 131.<br />

308 Yönetim Zamandizini

Tablo: 1932 Yılı Devlet Bütçesi 3<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Büyük Millet Meclisi 2.417.985 1,4 İrat ve servet vergileri 33.775.000 19,9<br />

Riyaseticumhur 373.112 0,2<br />

İstihlak ve muamele<br />

vergileri<br />

63.368.000 37,4<br />

Divanı Muhasebat 565.560 0,3 İnhisarların safı hasılatı 33.675.000 19,9<br />

Başvekalet 1.155.559 0,7<br />

Şurayı Devlet 200.728 0,1<br />

İstatistik Umum<br />

Müdürlüğü<br />

41.956 0,0<br />

Devlete ait emlak ve<br />

emval hasılatı<br />

Devlet tarafından idare<br />

olunan mües. hasılatı<br />

Umum mües. ve şirketler<br />

has. devlet hissesi<br />

2.825.000 1,7<br />

5.336.800 3,2<br />

1.100.000 0,6<br />

Diyanet İşleri Riyaseti 607.169 0,4 Müteferrik varidat 2.425.000 1,4<br />

Maliye Vekaleti 12.205.965 7,2 Cezalar 1.050.000 0,6<br />

Düyunu Umumiye 49.705.693 29,4 Müteferrik hasılat 1.100.000 0,6<br />

Tapu ve Kadastro<br />

U.Md.lüğü<br />

997.000 0,6 Fevkalade varidat 450.000 0,3<br />

Dahiliye Vekaleti 3.785.925 2,2 İktisadi buhran vergisi 10.000.000 5,9<br />

Emniyet İşleri Umumi<br />

Md.<br />

Umum Jandarma<br />

Kumandanlığı<br />

3.944.000 2,3 Muvazene vergisi 14.000.000 8,3<br />

8.308.379 4,9<br />

Hariciye Vekaleti 2.623.000 1,6<br />

Sıhhat Vekaleti 3.501.884 2,1<br />

Adliye Vekaleti 7.645.986 4,5<br />

Maarif Vekaleti 6.064.875 3,6<br />

Nafıa Vekaleti 10.046.993 5,9<br />

İktisat Vekaleti 1.252.610 0,7<br />

Ziraat Vekaleti 3.973.691 2,3<br />

Gümrük ve inhisarlar<br />

Vekaleti<br />

Milli Müdafaa Kara<br />

Müsteşarlığı<br />

4.658.565 2,8<br />

32.173.640 19,0<br />

Hava Müsteşarlığı 943.000 0,6<br />

Deniz Müsteşarlığı 3.605.560 2,1<br />

Askeri Fabrikalar 2.955.800 1,7<br />

Harita Umumi<br />

Müdürlüğü<br />

546.265 0,3<br />

Posta ve Telgraf 4.845.820 2,9<br />

Mülga vergiler bakayasından<br />

250.000 0,1<br />

Umumi Masraf Yekunu 169.146.720 100,0 Umumi Varidat Yekunu 169.354.800 100,0<br />

3 2031 Sayılı 1932 Mali Senesi Muvazenei Umumiye Kanunu, RG 30 Haziran 1932, Sayı: 2138<br />

1932 Yılı 309

1932 yılı devlet bütçesini incelediğimizde ilk saptama bütçenin denk olarak<br />

bağlanmış olmasıdır. Hatta gelirin giderden biraz fazla olması bile sağlanmıştır.<br />

Ülkelerin yaşadığı ekonomik bunalım koşullan altında bu durum dikkat çekicidir.<br />

İkinci en çarpıcı özellik Düyunu Umumiye borç ödemesinin devlet bütçesi<br />

içinde en ağırlıklı kalem olmasıdır. Düyunu Umumiye gideri olarak bütçeye<br />

kaydedilen yaklaşık 50 milyon TL'nin devlet bütçesinin yaklaşık %30'una denk<br />

geldiğini görüyoruz. Eski borçlann geri ödemesinin devlet bütçesi üzerinde yarattığı<br />

yükü bu rakamlar çok açık biçimde ortaya koymaktadır. Devlet bütçesinin<br />

bu tablosu 1932 yılı içinde Saraçoğlu Şükrü Bey'in Paris'te yürüttüğü görüşmelerin<br />

gelecek yıllann devlet idaresi açısından ne kadar önemli olduğunu bir kez<br />

daha ortaya çıkarmaktadır.<br />

1932 yılı bütçesinde borç ödemeleri dışında en önemli gider kalemi Milli<br />

Müdafaa Kara Müsteşarlığı, Hava Müsteşarlığı, Deniz Müsteşarlığı, Genel Jandarma<br />

Kumandanlığı ve Askeri Fabrikaların bütçe toplamını oluşturan yaklaşık<br />

%30'luk payıyla savunma ve askeri giderlerdir. Görüldüğü üzere devlet bütçesinin<br />

%60'ı borç geri ödemeleri ile savunma harcamalanna yönelmektedir. Geriye<br />

kalan %40'lık bölümün yaklaşık %7'si Maliye Bakanlığına, %6'sı Bayındırlık<br />

Bakanlığına, %4,5'u Adalet Bakanlığına ve %3,5'luk pay Eğitim Bakanlığına<br />

ayrılmaktadır. Geriye kalan %20'lik pay ise diğer bakanlıklarla devletin diğer<br />

kurum ve kuruluşlarına dağıtılmıştır.<br />

1932 yılının gelir bütçesi ise uzun tartışmalardan sonra kabul edilebilmiştir.<br />

Buhran yıllannda toplumun hangi kesiminden vergi alınması gerektiği tartışmalara<br />

yol açmıştır. Bu kapsamda bekarlık vergisi gibi vergi türleri bile Mecliste<br />

tartışma konusu olmuş ancak bu vergi kabul edilmemiştir. Bunun dışında buhran<br />

ve muvazene vergileri kapsamında eklemeler ve artırmalar söz konusu olmuştur.<br />

Ancak burada dikkati çeken unsur sanayi teşvik uygulamaları kapsamında bu<br />

kesime yönelik vergi artırımlannın tercih edilmemiş olmasıdır. 1932 yılının bütçesinde<br />

en ağırlıklı gelir kalemini %37,4 gibi bir oranla tüketim ve muamele<br />

vergileri oluşturmuştur. Bu vergiyi %20'lik paylarla gelir ve servet vergileri ile<br />

inhisarlann safi hasılatı takip etmektedir. Bu üç vergi kalemini %8,3'lük payla<br />

muvazene vergisi ve yaklaşık %6'lık payla iktisadi buhran vergisi takip etmektedir.<br />

Bu vergiler tüm vergi gelirlerinin yaklaşık %90'ından fazlasını oluşturmaktadır.<br />

Adli Islahat Çalışmaları<br />

1932 yılında adli ıslahat çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda, 1918 sayılı<br />

Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanunla 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu<br />

yayımlanmıştır. Söz konusu kanunlarla yeni mahkemeler oluşturulmuş, adli ıslahat<br />

yeni düzen çerçevesinde yerleştirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca daha önceden<br />

adli alana ilişkin yapılan düzenlemelerin yeniden yapılandınlmasına gidilmiştir.<br />

Bu doğrultuda, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu, büyük ölçüde İsviçre Federal<br />

İcra ve İflas Kanunundan tercüme edilerek hazırlanmış bulunan 24 Nisan 1929<br />

tarih ve 1424 sayılı İcra ve İflas Kanununu yeniden düzenlemiştir. 1914 tarihli<br />

310 Yönetim Zamandizini

İcra Kanunu Muvakkatinin yerine getirilen 1424 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile<br />

"borç için hapsin" kaldırılması önemli bir dönüm noktası oluşturmasına rağmen,<br />

bu kanun Cumhuriyet idaresince "adli inkılabı" gerçekleştirmek için daha önceki<br />

yıllarda yürürlüğe sokulan Medeni Kanun, Borçlar Kanunu gibi kanunlar arasında<br />

en çok tepki gören kanun olmuştur. 1424 sayılı kanuna karşı çıkılmasının<br />

en önemli gerekçeleri arasında kanunun borçluyu daha koruyucu hükümler barındırdığı<br />

ve kanunun işlemesi ve borçludan hakkın geriye alınmasındaki yavaşlık<br />

düşüncesinin iş çevrelerinde yaygın olması gelmektedir. Bu nedenle henüz<br />

daha üzerinden üç yıl geçmeden 1932 yılında 2004 sayılı kanunla büyük ölçüde<br />

yeniden düzenleme yapılmış; yeniden düzenleme sırasında 1424 sayılı kanunda<br />

yer alan 150'den fazla madde değiştirilmiştir. Kuşkusuz böyle bir değişime gidilmesi<br />

ticaret buıjuvazisinin bu dönemde varolan rahatsızlığını belli ölçüde yatıştırıcı<br />

bir etkide bulunmuştur.<br />

1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanuna dayalı olarak ise<br />

adli ve askeri ihtisas mahkemeleri adıyla Adliye Vekaletince sırf kaçakçılık davalarını<br />

görmek üzere mahkemeler kurulmuştur. Bu kapsamda adli ihtisas mahkemelerinin<br />

merkezleri olarak İstanbul, İzmir, Trabzon, Sinop, Kars, Van, Diyarbakır,<br />

Siirt, Malatya, Muğla, Balıkesir, Lüleburgaz, Adana, Sivas, Antalya<br />

kabul edilirken, askeri ihtisas mahkemelerinin ise Gaziantep, Urfa ve Mardin'de<br />

kurulmasına karar verilmiştir. Böylece adli coğrafya yeniden şekillendirilmiştir.<br />

Bunun yanı sıra bu kanun, devlete önemli yetkiler vererek yeni denetim ve ceza<br />

hükümleri getirmiş böylece ticaretin denetlenmesini sağlamıştır. Bu yüzden kanunun<br />

çıkarılması Hükümetle ticaret buıjuvazisi arasında gerginliğin doğmasına<br />

yol açmıştır. Ayrıca kabul edilen kaçakçılık kanunu ile gümrüklerde "kendilerinden<br />

yararlanılmayan" memurlar tasfiyeye tabi tutulmuşlardır.<br />

1932 yılında gerçekleştirilen adli ıslahat çalışmaları sırasında ayrıca istinaf<br />

mahkemelerinin kurulması gündeme geldiyse de, bu dönemde bunun gerçekleştirilmediğini<br />

görüyoruz.<br />

Gümrük ve Tekel İdaresi'nin Yeniden Yapılanması<br />

1932 yılı Gümrüklerin ve Tekel idaresinin yeniden yapılandığı yıl olma<br />

özelliğindedir. Bu kapsamda bir yandan kadro değişiklikleri yoluyla bütçe tasarrufuna<br />

gidilirken, diğer yandan yeni kurumsal yapılanma ile rejimin daha da<br />

oturtulmasına çalışılmaktadır. Merkezde Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığının<br />

kurulmasına ilişkin yasal düzenlemeyle devlet tekellerinin görev sahalarına<br />

ilişkin kaçakçılık yapanları önlemekle yükümlü Gümrük Muhafaza kuruluşları,<br />

Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığının emir ve kumandasına verilmiştir.<br />

Böylece gümrük yönetiminin askerileşmesi gündeme gelmiştir.<br />

Kentsel Hizmetler ve Yabancı Şirketler<br />

1932 yılı kentsel hizmetleri yerine getiren yabancı şirketlerle hükümet arasında<br />

yolsuzluk tartışmalarının ortaya çıktığı bir dönem olmuştur. İzmir rıhtım<br />

şirketi ve İstanbul rıhtım şirketi aleyhindeki davalar, Terkos su şirketine yönelik<br />

1932 Yılı 311

asında gündeme gelen haberler, Haliç şirketinin tarifeleri artırma isteği ve bunun<br />

hükümet tarafından uygun bulunmaması gibi örnekler kentsel hizmetler alanındaki<br />

şirketler ile hükümet arasında gerilime işaret etmektedir. Sorun aslında<br />

sadece yabancı şirketlerle hükümet arasında değildir. <strong>Ankara</strong> ve İstanbul'da<br />

Otobüs işletmeleriyle belediyeler arasında da sorunlar bulunmaktadır. Bu konuda<br />

söz konusu belediyeler işletme imtiyazlarını alarak bu işleri kendileri yapmak<br />

istemişler ve talep ettikleri imtiyazlar hükümet tarafından iki büyük kent yönetimine<br />

tanınmıştır.<br />

Halkevleri<br />

Bu dönemin önemli özelliklerinden biri halkevlerinin tüm yurtta açılmaya<br />

başlanmasıdır. Halkevleri belki de bu yılın en önemli karakteristiklerinden birini<br />

vermektedir. 19 Şubatta 14 il merkezinde açılışı yapılan halkevleri birkaç ay<br />

sonra 24 Haziranda 20 merkezde daha açılmış, daha sonra da kütüphanesinden<br />

tiyatrosuna ve sporuna kadar her çeşit konunun programlaştınldığı Halkevleri<br />

birçok il, ilçe merkezi ve kasabalarda açılmaya devam etmiştir. 1951'de Demokrat<br />

Parti iktidarınca bir yasa ile Halkevleri kapatıldığında 478 Halkevi, 4322<br />

Halkodası bulunmaktadır. 4 Halkevlerinin açılışındaki birincil amaca bakıldığında<br />

Cumhuriyet düşüncesini halk kitlelerine yaymak olduğu görülmektedir.<br />

Cumhuriyetin kurucuları tarafından Cumhuriyet düşüncesini ülkenin en uzak<br />

köşelerine yaymanın en önemli mekanizması olarak Halkevlerinin açılması düşünülmüştür.<br />

Darülfünun Islahat Çalışmaları<br />

Cumhuriyet idaresi Dariilfünun'un aşırı kalabalık kadrosundan ve köhnemiş<br />

yapısından uzunca süredir rahatsızlık duymakta olduğundan Darülfunun'da incelemeler<br />

yapıp bir rapor hazırlaması için Cenevre <strong>Üniversitesi</strong> Pedagoji Profesörü<br />

Albert Malche 1932 yılında İstanbul'a getirtilmiştir. Darülfünunun ıslahı için<br />

Prof. Malche'den bir rapor istenmiş olması ve Malche'nın kamuoyuna "üniversite<br />

mütehassısı" olarak tanıtılması "müderrislerden" bir kısmını rahatsız etmiştir.<br />

Darülfünun çevresinden hükümete yöneltilen temel eleştiri bu meseleyi Türkiye'nin<br />

kendi içinde halledebileceğidir. Ancak hükümet Darülfünunda köklü bir<br />

değişiklik yapmaktaki kararlılığına devam etmiştir. Bu hususta Falih Rıfkı Beyin<br />

Hakimiyeti Milliye gazetesinde yayımladığı bir makaleden şu alıntı 1933 yılında<br />

gerçekleştirilecek olan ıslahatın gerekçelerine ilişkin ipuçlannı vermektedir: 5<br />

"...Türk inkılabı için yazılacak esere mukarrer mükafat senelerden beri ortada duruyor<br />

ve hiç kimseye verilememiştir. Fikir hayatı pek durgun gidiyor. Darülfünunun Türk inkılabına<br />

dair on seneden beri henüz bir tek sahife telif edememiştir."<br />

Prof. Malche'ın 1932 yılı içinde hazırlanan gözlem ve önerilerini içeren raporunda<br />

"bilimsel yayınların eksikliği", "hocaların ek işler yapmak zorunda<br />

4<br />

Sami N. Özerdim (Haz.) Atatürkçünün El Kitabı, Türk Dil Kurumu Yayınlan, <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong><br />

Basımevi, <strong>Ankara</strong>, 1981, s.53<br />

5<br />

Aktarılan kaynak Akşam, 22 Temmuz 1932.<br />

312 Yönetim Zamandizini

kalmaları", "öğrencilerin yabancı dil bilmemeleri", "geleceğin öğretim üyelerinin<br />

yurt dışında yetiştirilmeleri gerektiği", "Darülfunun'un Milli Eğitim Bakanlığı'na<br />

bağlı olmasının özerklikle bağdaşmaması" gibi sorunlara değinilmiş, ayrıca<br />

Prof. Malche, öğretim üyelerinin "müderris", "muallim", "müderris muavini"<br />

olarak sınıflandırılmalarına da karşı çıkmıştır. Hükümetin Prof. Malche'tan<br />

asıl beklentisi ise Darülfünun'da bulunan öğretim üyelerinin sayısının azaltılması<br />

ve kürsülerin yeniden oluşturulmasına yönelik öneriler yapmasıdır. Ancak<br />

Prof. Malche hükümetin bu beklentisini tam olarak karşılamamış, öğretim üyelerinin<br />

zaman içinde ölüm, istifa ve emekliye ayrılma yoluyla azaltılmasından yana<br />

görüş bildirmiştir. Darülfünunun dağıtılıp, iktidarın ideallerine uygun bir üniversite<br />

kurulmasında yabancı bir uzmandan yardım isteyen hükümet, özerklik<br />

konusundaki hassasiyeti nedeniyle bu uzmandan umduğunu bulamayınca, kabineye<br />

1932 yılında katılan Dr. Reşit Galip'in öncülüğünde üniversite reformunun<br />

gerçekleştirilmesi işi 1933 yılına kalmıştır.<br />

Yüksek öğretime ilişkin bunun dışında 1932 yılı içinde Hükümet tarafından<br />

İstanbul dışında Anadolu'da yeni Darülfünun kurulması düşünülmüştür. Devlet<br />

merkezi olan <strong>Ankara</strong>'da yeni açılmış bulunan fakülte ve yüksek okullara rağmen<br />

henüz üniversite kurulmamıştır. Ancak yüksek öğrenim görmüş hakimler ve<br />

memurlara duyulan gereksinim göz önünde tutularak Doğuda yeni bir üniversite<br />

kurma düşüncesi bulunmaktadır. Yeni kurulacak üniversitenin merkezinin neresi<br />

olacağına ilişkin Diyarbakır, Elazığ ve Van'ın adlan gündeme gelmiştir.<br />

Kadınların Kamusal Yaşama Katılımı<br />

Kadınlann kamusal yaşama katılması açısından 1932 yılı önemli bir dönüm<br />

noktasıdır. 1932 yılı Türkiye'de kadınlann pek çok işi ilk kez yapmaya başladıklan<br />

yıl olarak dikkat çekmektedir. Bu yılda kadınlann kamu yönetimine katılmasının<br />

önü açılmaya çalışılarak, kamu yönetiminde aktif rol alması sağlanmıştır.<br />

Bu yıldan itibaren kadınlar kamu alanında önemli mesleklerde kadınlar görevler<br />

üstlenerek hakimlik, polislik, doktorluk, dışişleri ve gümrük muhafaza<br />

memurluğu gibi meslekleri icra etmeye başlamışlardır.<br />

Dinde Islahat: Kur'an-ı Kerim'in ve Ezanın Türkçeleştirilmesi<br />

1932 yılı dinde ıslahat çalışmalarının devam ettiği bir yıldır. Toplumsal hayatta<br />

dinin konumuna ilişkin düzenlemeler, 1920'li yıllardan itibaren çeşitli devrimlerle<br />

gündeme gelmiştir. Ancak 1932 yılında bu durum biraz daha farklı bir<br />

çerçevede gerçekleşmiştir. Kur'an-ı Kerim'in ve ezanın Türkçe okunması isteği<br />

hayli eskilere dayanmasına rağmen uygun zaman ve zemin bir türlü oluşturulamamıştır.<br />

Ancak, Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın direktifiyle 22 Ocak'ta Kur'an-ı<br />

Kerim'in Türkçe okutulmasıyla başlatılan süreç doğrultusunda özellikle Müslümanlığın<br />

üzerindeki Arapça etkisi bu yılda kınlmaya çalışılarak, Kur'an-ı Kerim<br />

ilk defa Türkçeleştirilmiş, ezan ve hutbe de ilk defa ülkenin önde gelen büyük<br />

camilerinde Türkçe olarak okunmuştur. Bu sürece yönelik olarak halkın geniş<br />

katılımının sağlanmış olmasına rağmen, yurtdışından bazı olumlu ve olumsuz<br />

tepkiler de söz konusu olmuştur. Nitekim bu süreç Mısır'da yankı bulmuş, ulus-<br />

1932 Yılı 313

lararası düzeyde bazı önde gelen Müslüman alimleri Kur'an-ı Kerim'in Türkçeleştirilmesini<br />

"dinsizlik" olarak değerlendirirken, bazı yenilik taraflıları bu olayın<br />

Türkiye'de imanı kuvvetlendireceğini ileri sürmüştür.<br />

Polis Teşkilatında Islahat Çalışmaları<br />

1932 yılının önemli kurumsal ve yasal düzenlemelerinden biri 2049 sayılı<br />

Polis Teşkilatı Kanunu'nun çıkarılmasıdır. Bu kanun polis teşkilatında yeniden<br />

yapılanma çalışmalarını beraberinde getirmiştir. Bu düzenlemeye dayalı olarak<br />

ülke düzeyinde polis teşkilatında ve kolluk örgütlenmesinde yeniden yapılanma<br />

çabası söz konusu olmuştur. Bu kanun polisliğin özel bir meslek olduğundan hareketle,<br />

polis eğitiminin okullarda yapılmasını öngörmüş, polisi üniformalı ve<br />

sivil olarak kategorilendirerek, il polis yöneticilerini "emniyet müdürü" ve "emniyet<br />

memuru" olarak ayırmış, sivil memur olmak için de polis okulundan mezun<br />

olmayı şart olarak kabul etmiştir. Yine, bu kanunda polislik mesleğinin derece<br />

ve sınıfları belirtilmiş, polislik mesleğinde atama, denetleme, yükselme, yer<br />

değiştirme, eğitim, disiplin cezalan ve ödüllendirme esas ve usulleri yer almıştır.<br />

Kanun terfi için bir memurun bulunduğu sınıf ve dereceden en aşağı üç sene<br />

hizmet etmesini zorunlu tutmuş, bunun yanı sıra okuldan çıkan ve üç senelik zorunlu<br />

hizmetini yapmayan bir memurun istifa edemeyeceğini hükme bağlamıştır.<br />

Söz konusu yasal düzenlemeyle polis teşkilatının temel yapısı oluşturulduktan<br />

sonra polisin vazife ve yetkileri 1934 yılında yapılacak düzenleme ile ele<br />

alınacaktır.<br />

Tarih ve Dil Kurultayları<br />

Bu dönemde gerçekleştirilen Dil ve Tarih kurultaylan önemli olaylar arasındadır.<br />

Dil Kurultayı ile birlikte dildeki Arapça ve Farsça kelimelerin yanı sıra<br />

bölgeler arasındaki lehçe farklılıklarının da ortadan kaldırılması için İstanbul<br />

Türkçesi örnek alınarak çalışmalara başlanmış, bu yönde yapılan çalışmalar<br />

"Belleten" adlı dergide yayımlanmıştır. Kurultayda seçilen yönetim kurulu<br />

Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın başkanlığında toplanmış dil devriminin<br />

amacını öz Türkçe olarak ulusal bir dil yaratmak şeklinde belirleyerek<br />

çalışma kollan oluşturmuştur. Her bir çalışma kolunun başına dönemin önde gelen<br />

kimseleri geçirilmiştir. Çalışma kollarının dışında illerde valilerin, ilçelerde<br />

kaymakamların başkanlığında "derleme kurullan" oluşturularak, halk ağzından<br />

söz derleme çalışmalanna başlanmıştır.<br />

2-11 Temmuz tarihleri arasında toplanan Tarih Kongresinde dört ana konu<br />

etrafında tartışmalar yapıldığı söylenebilir. Bunlardan ilki tarihöncesi ve ilk tarih<br />

dönemlerine ait kaynaklann yetersizliği ve kullanımı meselesi, ikincisi ders kitaplanndaki<br />

dil hatalan üzerine tartışma, üçüncüsü Orta Asya'dan geniş çaplı bir<br />

göçe yol açan coğrafi ve doğal değişikliklerin tartışılması ve sonuncusu basılan<br />

ders kitaplan üzerine genel tartışmadır. Bu ilk tarih kongresini her beş yılda bir<br />

toplanan kongreler izlemiştir. Söz konusu iki kurultaya da Cumhurbaşkanının<br />

öncelikle katılıp söz konusu kurultaylann hazırlanması ve çalışmalannın sürdürülmesini<br />

himayesine alması kuşkusuz bu toplantıları çok daha önemli hale ge-<br />

314 Yönetim Zamandizini

tirmiştir. Nitekim inkılap tarihi alanındaki çalışmalar 1932 yılından sonra Cumhurbaşkanı<br />

Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın diğer alanlar arasında kültürel devrimlere<br />

daha önem verdiği sıkça dile getirilmektedir. Bu açıdan 1932 yılı bir dönüm<br />

noktası olarak değerlendirilebilir.<br />

Taşra Örgütlenmesi<br />

Dönemin ilgi çeken bir özelliği, 'köy bağlılıklarının değiştirilmesi'dir. 1932<br />

yılı içerisinde bir il ya da ilçeye bağlı bazı köylerin, başka il ya da ilçelere bağlanmasına<br />

ilişkin 40'ın üzerinde karar alındığı görülmektedir. 6<br />

Üst Düzey Kamu Görevlilerinin Atanması<br />

1932 yılı içinde mülki, askeri, mali, adli ve hariciyedeki üst düzey atamalar<br />

ve görevden almalar gözden geçirildiğinde şu saptamalar yapılabilir. Neredeyse<br />

her ay kaymakam ataması bulunmaktadır. Ancak bu atamaların bazıları bazen<br />

bir ay içinde iki kez toplu şekilde gerçekleştirilirken, bazıları tek tek yapılmıştır.<br />

Örneğin Ocak ayı iki kez toplu atamanın gerçekleştiği ay olarak dikkat çekmektedir.<br />

Yine kaymakam atamalarında dikkat çeken bir özellik toplu atamalardan<br />

kısa bir süre sonra bazı kaymakamların mektupçu, 3.sınıf mülkiye müfettişi, polis<br />

müdürü ya da müfettişi olarak atamalarının gerçekleştirilmesidir. Kaymakam<br />

atamalarının dışında vali atamaları toplu olarak Nisan, Temmuz ve Kasım aylarında<br />

gerçekleştirilmiştir. Hem vali hem de kaymakamların merkeze alınmalarına<br />

ilişkin az sayıda da olsa örnekler bulunmaktadır. Buna ilişkin Urfa ve Aksaray<br />

Valiliği önemli bir örnek oluştururken kaymakamların merkez emrine alınmasına<br />

ilişkin çok daha fazla sayıda örnek bulunmaktadır. Ayrıca Urfa, Konya,<br />

Aksaray, Kütahya valiliklerine önceki valinin vekalet emrine alınması, vefat gibi<br />

çeşitli nedenlerle yıl içinde tek tek atamalar yapılmıştır.<br />

1932 yılı içinde vali ve kaymakamlar dışında üçlü kararnameye dayalı üst<br />

düzey atamalar polis teşkilatına ilişkin olarak gündeme gelmiştir. Bu yıl polis<br />

teşkilatının yeniden yapılandırıldığı bir dönem olarak dikkat çekmektedir. En<br />

üstten en alta kadar polis teşkilatı 2049 sayılı Polis Teşkilatı Yasasının çıkmasıyla<br />

birlikte yeniden yapılandırılmıştır. Bu açıdan, üst düzey atamalar kadar polis<br />

memuru tayinleri dikkat çekici olmuştur. Bu kapsamda Anadolu'dan bazı polis<br />

memurları İstanbul'a gönderilirken, İstanbul dışına da çok sayıda tayin dikkat<br />

çekicidir. Yıl içinde söz konusu atamaların niteliğine ilişkin üst düzey polis yöneticileri<br />

arasındaki toplantılar ve yapılacak tayinler kamuoyunda da haber olmuştur.<br />

Vali, kaymakam, polis müdürleri tayinlerinin dışında 1932 yılında çeşitli<br />

Genel Müdürlüklere tayinler dışında il düzeyinde Sağlık ve Sosyal Yardım müdürlüklerine,<br />

Vakıf müdürlüklerine, Mal müdürlüklerine, Tapu müdürlüklerine,<br />

6 Bazılarında birden fazla kez yeniden düzenleme yapılan söz konusu iller şunlardır: Adana, Afyon,<br />

Ağrı, <strong>Ankara</strong>, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne,<br />

Eskişehir, Hakkari, İsparta, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya,<br />

Manisa, Muğla, Muş, Siirt, Sinop, Sivas, Rize, Tokat, Van, Zonguldak.<br />

1932 Yılı 315

Eğitim müdürlüklerine bazen tek tek, bazen de toplu tayinler yapılmış, ayrıca bu<br />

birimlerin başındaki üst düzey yöneticilerin vekalet emrine alınmasına yönelik<br />

kararlar söz konusu olmuştur. 1932 yılında adli alana ilişkin hakim, savcı ve<br />

yardımcılıklarına çok sayıda tayinler yapılmıştır. 1932 yılı içinde devleti yönetenlerle<br />

ticaret burjuvazisi arasında belli bir gerginlik yaratan, 1918 sayılı Kaçakçılığın<br />

Men ve Takibine Dair Kanunun yayımlanmasıyla adli ve askeri ihtisas<br />

mahkemelerinin kurulması söz konusu olmuştur. Bu kapsamda yurt çapında<br />

15 bölge adli ihtisas mahkemesi merkezi olarak seçilirken 3 yerde askeri ihtisas<br />

mahkemelerinin merkezi olarak seçilmiş ve buralarda yeni kurulan mahkemelere<br />

tayinler gerçekleştirilmiştir. Yine 1932 yılında 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun<br />

çıkması beraberinde adli yapılanmaya ilişkin yeni düzenlemelerin yapılmasına<br />

ve yeni mahkemelerin açılmasına neden olmuştur. Ayrıca temyiz edilecek<br />

davaları görülmesi için temyiz mahkemesinde icra ve iflas dairesi adıyla<br />

yeni bir daire oluşturulmuş ve buraya da Hakimler ve Savcılar Kanunu doğrultusunda<br />

yeni tayinler yıl içerisinde yapılmıştır.<br />

1932 yılında askeri tayinler ve emeklilikler söz konusudur. 30 Ağustos askeri<br />

bürokrasi içinde genel terfi ve tayinlerin yapıldığı gündür. Ancak bunun dışında<br />

askeri tayinler, emekliye sevketmeler yıl içerisinde tekil örnekler olarak<br />

görülmektedir. Bu örneklerin bir krsmr il düzeyinde il jandarma komutanlıklarına<br />

ilişkin olanlardır.<br />

Kaymakam atamaları kadar stk yapılan tayinler ise Hariciyede yapılanlardır.<br />

Neredeyse her ay atama söz konusudur. Bunun dışında merkeze alrnma ve<br />

terfiler yıl içerisinde toplu atamalann dışında gerçekleştirilmiştir.<br />

Araştırma Sürecine İlişkin Kısa Bir Değerlendirme<br />

Araştırma kapsamında Cumhuriyet tarihini iktisat, hukuk, maliye ve siyasi<br />

tarih gibi farklr disiplinler açrsından ele alan özel ve genel kronoloji çalışmaları<br />

öncelikle incelenmiştir. Bunun yanı sıra döneme yönelik inceleme ve anı kitaplarr<br />

gözden geçirilmiştir. Buna göre, gözden geçirilen kronoloji çalışmaları ve<br />

Cumhuriyet tarihini farklı disiplinler açısından ele alan kitapların genelde ekonomik,<br />

politik ve toplumsal olaylar üzerinde yoğunlaştıkları, yönetsel yapıya<br />

ilişkin ayrıntılı bilginin bu çalışmalarda yer almadığı görülmüştür. Söz konusu<br />

çalışmalarda yer alan yönetsel yapıya ilişkin bilgilerin de büyük ölçüde hukuksal<br />

boyutu incelediği söylenebilir. Bu nedenle 1932 ytlr açıklamalı kronolojisi, büyük<br />

ölçüde dönemin gazetelerinin gözden geçirilmesi, Resmi Gazete'nin taranması<br />

ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'nde bulunan birinci el veri tabanlarının<br />

incelenmesi ile hazırlanmıştır. Bu kapsamda Cumhuriyet, Son Posta ve Akşam<br />

gibi günlük gazetelerde dönemin idari yapısına ilişkin yer alan haberler ve buna<br />

ek olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'nde bulunan farklı kataloglara dayalı<br />

veri tabanları seçmeci bir gözle taranmıştır.<br />

Bu tarama yapılırken saptanan bazı özelliklere de dikkat çekmek gerekmektedir.<br />

Bu saptamalardan belki de en başta geleni seçilmiş bulunan söz konusu<br />

gazetelerin İstanbul gazeteleri olmalan nedeniyle önemli özelliklerinden birinin<br />

316 Yönetim Zamandizini

İstanbul haberlerine geniş yer ayırmış bulunmalardır. Bu nedenle örneğin belediye<br />

meclisi, zabıta ya da mahalle bekçilerine ilişkin bir haber İstanbul ili çerçevesinde<br />

gündeme gelmektedir. Benzer olarak ülke genelini ilgilendiren atama<br />

veya terfîlere ilişkin bir haberin tamamı gazetede yer almamakta, söz konusu gelişmenin<br />

İstanbul'u ilgilendirdiği kadarı habere konu olabilmektedir. Bir diğer<br />

deyişle, atama kararnamesinin gazetede tamamı değil İstanbul ve çevresine ait<br />

olan kısmı yer almaktadır. Gazetelerin İstanbul haberlerini çok yakından takip<br />

etmelerinin yanı sıra özellikle dış haberleri ve yeni yasal düzenlemelere ilişkin<br />

gelişmeleri de en az İstanbul haberleri kadar yakından takip ettikleri söylenebilir.<br />

Bunun yanı sıra az da olsa Anadolu'dan haberlere yer vermektedirler. Bu nedenle<br />

günlük gazetelerin gözden geçirilmesinin araştırmacının dönemi anlamasına<br />

yönelik önemli ipuçları elde etmesine dönük bir yaran olmuş; bu dönemde<br />

çıkanlmış kanunlara ilişkin kamuoyunun tepkileri gazete haberleri üzerinden takip<br />

edilebilmiştir. Günlük gazetelerde yer alan İstanbul merkezli haber akışının<br />

beraberinde getirdiği sorunlan aşabilmek içinse kronolojiye girecek olan olayın<br />

asıl olarak Resmi Gazete'den ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi kataloglanndan<br />

elde edilmesine dikkat edilmiştir.<br />

Araştırmada mevzuata ilişkin veri büyük ölçüde Bulmaç'tan 7 elde edilirken,<br />

bununla sınırlı kalınmamış, Resmi Gazete tarama sonuçlan da kronolojide kullanılmıştır.<br />

Böylece özellikle Bulmaç'ta yer almayan tayin, vekalet emrine alma,<br />

emekliye sevk, vatandaşlığa alma ve vatandaşlıktan çıkarma, idari taksimatın<br />

değiştirilmesine yönelik kararlar ile benzeri pek çok idari işlem, karar, sözleşme<br />

ve tasarrufa ilişkin gelişmeler buradan takip edilebilmiştir. Ayrıca yıl içinde imzalanan<br />

ikili anlaşmalar, "Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar"<br />

8 başlıklı kaynaktan toplu olarak derlenmiş, Resmi Gazete'den de takibi<br />

yapılmıştır. Bu tarama asıl olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi belgeleriyle<br />

desteklenmiştir. Bu açıdan en verimli kaynağın Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde<br />

yer alan kataloglar olduğunu söylemek gereklidir. Kronoloji ve tarih kitaplan<br />

ile gazetelerde yer almayan pek çok idari karar ve olguya ilişkin belge arşivde<br />

yer almaktadır. Bunlar arasında üst düzey kamu görevlilerinin atanma ve<br />

görevden alınmalannın tam listesi, bürokrasi içi yazışmalar, istihdam edilen yabancı<br />

uzmanlar, yurtdışına eğitim için gönderilen kamu görevlileri, ihaleler, kamulaştırmalar,<br />

yönetsel sınır değişiklikleri, satın almalar, basın yasaklan, çeşitli<br />

konulara ilişkin raporlar, günlük gazetelerde yayımlanan önemli haberler, yabancı<br />

gazetelerde Türkiye üzerine yayımlanan yazılar, bir kurumdan diğerine<br />

gönderilen bilgi notlan, soruşturma raporlan, yasa taslaklan ve her türlü idari<br />

karara ilişkin kataloglar bulunmaktadır. Çalışma kapsamında kronolojiye girecek<br />

olaylar doğrultusunda bu belgeleri gözden geçirebilme olanağı olmuştur.<br />

7<br />

Tayfur Özşen, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt: 1-2, TAKAV,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1996.<br />

8<br />

Ahmet Yavuz (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar, (20 Nisan<br />

1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong>, 1976.<br />

1932 Yılı 317

1932 YILI YÖNETİMİ<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Kadro Dergisi Şevket Süreyya<br />

ve arkadaşları tarafından<br />

yayınlanmaya başladı.<br />

1 Ocak Belediye otomobiller hakkında<br />

yeni bir kanun layihası<br />

hazırladı.<br />

1 Ocak İzmir şehri seylap tehlikesi<br />

geçirdi.<br />

2 Ocak Kaymakamlar için askerliğe<br />

ilişkin bir tamim yayımlandı.<br />

2 Ocak Belediye Muhasebe Usulleri<br />

Nizamnamesinin Veznedarlık<br />

hükümlerine göre<br />

belediyelerin banka şubesi<br />

olan yerlerde vezneleri ilga<br />

edildi.<br />

2 Ocak İstanbul tramvay şirketi tarafından<br />

yeni hat açılışı yapıldı.<br />

2 Ocak İstanbul'da tasfiye veya<br />

kadro dolayısıyla açığa çıkarılan<br />

belediye ve idarei<br />

hususiye memurlarına ikramiye<br />

ve tazminat nevinden<br />

bir para verilmesi.<br />

2 Ocak Türkiye'nin 2. yeni kibrit<br />

fabrikası İstanbul<br />

Büyükdere'de tamamlandı.<br />

2 Ocak İstanbul Belediyesi'nde iş<br />

hacmi.<br />

318 Yönetim Zamandizini<br />

İmtiyaz sahibinin Yakup Kadri Karaosmanoğlu, yayın<br />

müdürünün Vedat Nedim Tör'ün olduğu ve yazarları<br />

arasında Şevket Süreyya Aydemir, Burhan<br />

Belge, İsmail Hüsrev Tökin gibi dönemin önemli aydınlarının<br />

yer aldığı Kadro Dergisi devletin ekonomik<br />

yaşamda daha kapsamlı sorumluluklar yüklenmesi<br />

ve ulusal sanayinin oluşturulmasında başlıca<br />

kurucu olması gerektiğini, bir başka deyişle "sermaye<br />

birikimlerini toplum yararına işletecek, sevk ve idare<br />

edecek bir iktisat devleti"ni savunarak, hızlı bir ulusal<br />

kalkınmanın gerçekleşmesi için planlamanın<br />

önemini vurgulamıştır. Bu açıdan ekonomik planlama<br />

konusundaki bilincin artmasında Kadrocuların<br />

önemli rolü olduğu söylenebilir.<br />

Son zamanlarda İstanbul'da otomobil kazalarının çoğalmasından<br />

ve belediye talimatnamesi ile verilen<br />

cezaların bir türlü önleyici olmamasından ötürü belediye<br />

kanun layihası hazırlayarak hükümete vermiştir.<br />

Layihaya göre şöfor kaza yaptığı takdirde belediye<br />

tarafından derhal elindeki sürücü belgesi alınacaktır.<br />

Ayrıca hızlı giden araçlara yönelik cezalar ağırlaştınlacaktır.<br />

Göztepe Gümrük civarı bir metro su ile doldu. Elektrikli<br />

tramvay iki saat işleyemedi.<br />

İlçe kaymakamlarının askere gidip döndüğü tarihlerin<br />

tespit edilerek merkeze bildirilmesi İçişleri Bakanlığınca<br />

illere tebliğ olmuştur.<br />

Belediye sınırları içerisinde devlet bankası var ise<br />

devlet bankası, değilse Ziraat Bankası vezne işini yapacaktır.<br />

Tramvay şirketi tarafından İstanbul Şişli ile Sirkeci<br />

arasında yeni bir hat kurularak seferlere başlanmıştır.<br />

Ancak kanunun uygulanmasına ilişkin tereddütler bulunduğundan<br />

şehir meclisi daimi encümeni bu konuda<br />

karar verememiştir.<br />

Fabrika bu ay içinde işletmeye açılacaktır. Bu yüzden<br />

fabrikada çalışmak üzere kadın ve erkek işçi toplanmasına<br />

başlanmıştır.<br />

İstanbul Belediyesi'nde 1931 senesi başından sonuna<br />

kadar geçen bir yıllık sürede muamele gören evrak<br />

sayısının 111,228 olduğu tespit edilmiştir.<br />

TCSYK;<br />

TPC44<br />

TUSKUP<br />

60-62; TD<br />

146, 206-<br />

219<br />

A.2<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.3<br />

Kanunusani<br />

1932; A.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.3<br />

Kanunusani<br />

1932; A.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.3<br />

Kanunusani<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak "Dünyanın umumi ve en<br />

büyük derdi: İşsizlik"<br />

2 Ocak Sağlık Vekaletinde atama<br />

ve istifa.<br />

Çeşitli ülkelerde işsiz bulunanların sayısı 40 milyona<br />

yaklaşmıştır. (1932 yılında işsizliğe ilişkin haberler<br />

dönemin gazetelerinde sıkça yer almıştır.)<br />

Dr. Sadrettin'in Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı<br />

Müfettişliğine tayini ile Mardin Sağlık Sosyal Yardım<br />

Müdürü Aziz Cudi'nin istifasının kabulü.<br />

A.3<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.1..5./<br />

8271<br />

2 Ocak Askeri tayinler yapıldı. Tümgeneral Sedat, Albay Hüseyin Abdullah, Albay BCA:<br />

İbrahim Lütfi, Tümgeneral Derviş, Albay Osman Nu- 30.. 11.1.0/<br />

68.1..6./<br />

ri ve Albay Nurettin'in tayinleri yapıldı.<br />

8272<br />

2 Ocak Jandarma Hastanesine başhekim<br />

tayini yapıldı.<br />

2 Ocak Jandarma Mıntıka Kumandanı<br />

emekliye sevk edildi.<br />

2 Ocak Tapu ve Kadastro Umumi<br />

Müdürlüğü Kadastro Müdürü<br />

Mekki Bey Vekalet<br />

emrine alındı.<br />

2 Ocak Danıştay Başkanlığında<br />

açık bulunan 3. Sınıf Yardımcılıklara<br />

Tevfık ve<br />

Şevket'in tayinleri.<br />

3 Ocak Adil Bey İnhisarlar Vekaleti<br />

Müsteşarı oldu.<br />

3 Ocak "Ete narh değil azami bir<br />

fiyat konması düşünülüyor."<br />

3 Ocak "Sığır Vebası ile mücadele<br />

için ziraat vekaletinde bir<br />

müdüriyet teşkil edilecek."<br />

Jandarma bir numaralı okul doktoru yarbay 3316 Ziya<br />

Bey Çanakkale Jandarma Hastanesi başhekimliğine<br />

tayin edildi.<br />

Jandarma Mıntıka Kumandanı Miralay 162 Halil Fikri<br />

Bey emekliye sevk edildi.<br />

29 Aralık 1931 tarih ve 1909 numaralı kanunla ihdas<br />

olunan Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti Müsteşarlığina<br />

Maliye Teftiş Heyeti reisi Adil Bey tayin olmuştur.<br />

İstanbul Belediye Reisi Muhiddin Bey et meselesi<br />

hakkında belediyenin incelemesinin devam ettiğini,<br />

özellikle son günlerde ederdeki şarbon ve verem hastalıklarının<br />

insanlara geçtiğini söyleyerek, yapılan incelemede<br />

hastalığın kaçak olarak kesilen yahut kente<br />

kaçak olarak getirilen etlerden geçtiğinin tespit edildiğini<br />

açıkladı. Ayrıca, et pahalılığına karşı alınacak<br />

önlem olarak et için narh değil azami fiyat konması<br />

üzerinde çalışıldığını bu nedenle daha önce hayvan<br />

başına alınan mezbaha rüsumunun kilo üzerinden hesaplanacağını<br />

belirtti.<br />

Ülkede hayvan hastalıklarının özellikle insan sağlığını<br />

tehdit etmesi Tarım Bakanlığında bu konuya ilişkin<br />

yeni idari yapılanma arayışını ortaya çıkarmıştır.<br />

3 Ocak Türklüğü tahkir davası Akşehir'de bir kıraathanede verilen bir temsil esnasında<br />

Türklüğü tahkir iddiası ile maznun artistlerden Şükran<br />

H. Hakkında takibat icrası için meclisten müsaade<br />

istenmiştir. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde 1932 yılında<br />

Türklüğe veya Meclise hakarete ilişkin 200'e<br />

yakın takibat dosyası bulunmaktadır.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.1..8./<br />

8274<br />

RG 27 Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. İt. 1.0/<br />

68.1..9./<br />

8276<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.1..1./<br />

8260<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.1..14./<br />

8282<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

1932 Yılı 319

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ocak Ayakkabıcılar cemiyeti hükümete<br />

müracaat etti.<br />

3 Ocak Başvekaletten zeytin ve<br />

zeytinyağını himaye eden<br />

tamim yayımlandı.<br />

3 Ocak Amerika'da 8 banka daha<br />

iflas etti.<br />

3 Ocak Askeri Temyiz Mahkemesi'ne<br />

tayin yapıldı.<br />

3 Ocak Gaziantep ticaret ve zahire<br />

borsasının lağvı.<br />

3 Ocak 12087 sayılı kararname ile<br />

"Şark Demiryolları İşletici<br />

Türk Anonim Şirketi"nin<br />

esas sözleşmesi onaylandı.<br />

3 Ocak 3 krom madeni imtiyazı<br />

sözleşmesi tescil edildi.<br />

3 Ocak Maden işletme sözleşmesi<br />

devri yapıldı.<br />

3 Ocak Balya-Karaaydın Madenleri<br />

Kiralama ve İşletme TAŞ<br />

sözleşmesi tasdik edildi.<br />

3 Ocak Çeşitli ülkelerden iltica<br />

eden 548 şahsın vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

3 Ocak Mühendis Albay<br />

Kiramettin, Albay Emin<br />

Abdurrahman, Aİbay Fuat,<br />

Albay Halil Kemal, Albay<br />

Veysel'in tayinleri.<br />

3 Ocak <strong>Ankara</strong> Otobüs İşletmesi<br />

imtiyazı için hazırlanan<br />

mukavele ve şartnamenin<br />

tasdiki.<br />

320 Yönetim Zamandizini<br />

Ayakkabıcılar cemiyeti hükümete başvurarak yeni<br />

çıkacak "ecnebi tebaa tarafından icrası yasak sanatlar<br />

hakkındaki kanun layihasına" ecnebi kunduracılara<br />

Türkiye'de çalışamamaları için bir madde ilavesini<br />

istediler.<br />

Bu genelgeye göre hükümet kuruluşlarında tercihan<br />

zeytinyağının kullanılacağı tebliğ olunmuştur.<br />

ABD'de 1929 iktisadi buhranın olumsuz etkileri devam<br />

etmektedir.<br />

Askeri Temyiz Mahkemesi 2. Başkanlığı'na Ömer<br />

Fahrettin'in tayini kabul edildi.<br />

12109 sayılı kararname ile işlemlerin azlığı ve gelir<br />

yetersizliği nedeniyle Gaziantep borsası kapatılmıştır.<br />

1932 yılında işlemlerinin azlığı ve gelir yetersizliği<br />

nedeniyle 9 adet ticaret ve zahire borsası kapatılmıştır.<br />

Muğla'nın Fethiye kazasının Çenger ve Üzümlü köylerinde<br />

bulunan 3 krom madeni imtiyazı sahibi İngiliz<br />

Stanley Paterson ile Fethiye Şirketi Madeniyesi<br />

TAŞ arasında yapılan sözleşme tescil edildi.<br />

Balya-Karaaydın Madenleri Türk Anonim Şirketi<br />

uhdesinde bulunan Balya ve Edremit ilçelerindeki<br />

madenleri işletmek üzere Balya-Karaaydın Madenlerini<br />

Kiralama ve İşletme Türk Anonim Şirketi'ne<br />

devredildi.<br />

Yıl içinde 44 ayrı karar ile toplam 9102 kişi vatandaşlığa<br />

alınmıştır.<br />

Bir süre sonra İstanbul belediyesi de otobüs imtiyazı<br />

için hükümete başvuracaktır.<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.2..6./<br />

39-115<br />

RG 2<br />

Şubat<br />

1932<br />

RG 30<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.2.. 10./<br />

12112/<br />

194-98<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.1..7.<br />

/12089/<br />

192-83<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.1..3./<br />

12085<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.2..18./<br />

12120/<br />

1-337<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.1..12./<br />

8279<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.2..5./<br />

12107

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ocak Varidat Umumi Müdürlüğü<br />

gene İnhisarlar Vekaletine<br />

geçti.<br />

4 Ocak İngiliz polisleri sabaha karşı<br />

Gandhi'yi tevkif ettiler.<br />

4 Ocak Türkiye ile İtalya hükümetleri<br />

arasında "Anadolu Sahilleri<br />

ile Meis Adası arasındaki<br />

Ada ve Adacıkların<br />

ve Bodrum Körfezi Karşısındaki<br />

Ada'nın Ciheti Aidiyeti<br />

hakkında anlaşma"<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

4 Ocak Arap Harfleriyle Tedrisat<br />

Yapmak İçin Gizli veya<br />

Aleni Dershane Açanlara<br />

Dair Olan 12073 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

4 Ocak Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

<strong>Ankara</strong> Türk Ocağına gitti.<br />

5 Ocak İnhisar idarelerinin merkezlerinin<br />

<strong>Ankara</strong>'ya nakli esas<br />

itibariyle kararlaştırıldı.<br />

Maliye Vekaleti varidat ve muhasebe memurlarından<br />

bir kısmı gümrük ve inhisarlar vekaletinin emrine verildi.<br />

Yeni Vekaletin teşkilatı ile inhisarlar müsteşarı<br />

Adil Bey meşgul olacaktır.<br />

Hindistan'da karışıklıklar devam ediyor.<br />

Bu sözleşme askerden arındırılması koşuluyla Oniki<br />

Adayı İtalyan egemenliğine bırakıyordu. Bu egemenlik<br />

1945 yılına kadar sürecek, 1945'te müttefiklerce<br />

adalar Yunanistan'a devredilecektir.<br />

Paşa, Türk Ocağı'nda F.N. Çamlıbel'in yazdığı<br />

"Akın" oyununu izledi.<br />

Hükümet tarafından Gümrük ve İnhisarlar Vekaletinde<br />

yapılacak teşkilat projesi hazırlanmak üzeredir. Bu<br />

proje gereğince "inhisar idarelerinin merkezleri <strong>Ankara</strong>'ya<br />

nakledilecektir. Yalnız Fen kısımları İstanbul'da<br />

kalacaktır. Vekalette inhisarlar ve gümrükler<br />

olarak iki genel müdürlük bulunması, memurlardan<br />

çoğunun bareme tabi tutulması, bir kısmının da ücretle<br />

çalıştırılmasına devam edilmesi düşünülmektedir."<br />

5 Ocak Terkos meselesi. Terkos Şirketi'nin imtiyazının feshi hakkındaki karar<br />

şirkete daha önceden bildirilmişti. Şimdi bir heyet<br />

şirketin hesaplarını incelemeye başlamıştır.<br />

6 Ocak Orman Talimatnamesinin<br />

12inci Maddesinin Tadiline<br />

Dair 12030 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Ocak İstanbul Belediyesi tarafından<br />

pidelere narh konmasına<br />

ilişkin haber yayımlandı.<br />

6 Ocak Sınai Mülkiyet Gazetesi<br />

Hakkındaki Talimatnamenin<br />

4ünci Maddesinin Şekli<br />

Muaddelinin Kabul Edildiği<br />

Hakkında.<br />

Talimatnamenin bu maddesinin değiştirilmesiyle<br />

ağaç gövdeleri üzerinden tıbbi kullanım için çeşitli<br />

meyve ve nebati orman ürünlerinin ormanlardan elde<br />

edilmesinin ruhsata bağlı olmaktan çıkarılması düzenlenmektedir.<br />

Ramazan nedeniyle çıkacak pidelerin serbest satılması<br />

doğru görülmediğinden ramazan pidelerine narh<br />

konmak üzere belediye iktisat müdürlüğünden daimi<br />

encümene teklifte bulunulmuştur.<br />

A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.4<br />

Kanunusani<br />

1932; A.4<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

TCAMA,<br />

GB 96<br />

BULMAÇ<br />

AKSCK<br />

233<br />

A.6<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.6<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

A.7<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

Değişiklik, Eylül 1931'den beri yayımlanan gazete BULMAÇ<br />

fiyatının yeniden belirlenmesi ve gazetenin uluslararası<br />

Sınai Mülkiyet Bürosu gibi bazı yerlere ücretsiz<br />

gönderilmesine ilişkindir.<br />

1.932 Yılı 321

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Ocak Et meselesinde İstanbul belediyesi<br />

şiddetle tenkit ediliyor.<br />

6 Ocak Kaymakam tayinleri gerçekleştirildi.<br />

6 Ocak Kaymakam tayinlerinin devamı.<br />

7 Ocak Dahiliye Vekaleti köylerin<br />

idare teşkilatına yeni bir<br />

şekil vermektedir. Ayrıca<br />

Dahiliye Vekaleti bir bütçe<br />

numunesi yaptı. Köy bütçeleri<br />

belediye bütçeleri gibi<br />

bir arada bastırılacak.<br />

7 Ocak TBMM kaçakçılık kanununu<br />

kabul ettikten sonra tatil<br />

kararı verdi.<br />

322 Yönetim Zamandizini<br />

Belediyenin ucuz ve sağlık koşullarına uygun et sağlayamaması<br />

kamuoyunda şiddetli eleştirilere yol açmaktadır.<br />

1. Umumi Müfettişlik Tahrirat Müdürlüğüne Lice<br />

kaymakamı Feyyaz, Kalemi Mahsus Müdürlüğüne<br />

Baskil kaymakamı Feyzullah Sacit, Gelibolu kaymakamlığına<br />

Pertek kaymakamı Vasfi, Hayrebolu kaymakamlığına<br />

Babaeski kaymakam vekili Yeşilköy nahiyesi<br />

müdürü Emin, Kızıltepe kaymakamlığına İncesu<br />

kaymakamı Avni, Babaeski kaymakamlığına<br />

Hayrabolu kaymakam vekili mahiyet memurlarından<br />

Seracettin, Adapazarı kaymakamlığına Hendek kaymakamı<br />

Agah, Hendek kaymakamlığına sabık Birecik<br />

kaymakamı İsmail Hakkı, Düzce kaymakamlığına<br />

sabık Burhaniye kaymakamı İsmail Hakkı, Tire<br />

kaymakamlığına sabık Akçadağ kaymakamı Nazif<br />

Beyler tayin edilmiştir.Terme kaymakamlığına Fatsa<br />

kaymakamı Hayri, Fatsa kaymakamlığına Terme<br />

kaymakamı Feridun, Milas kaymakamlığına Vakfıkebir<br />

kaymakamı Sırrı, Havza kaymakamlığına Mahalli<br />

İdareler Şefi Abdülkadir, Osmaniye kaymakamlığına<br />

Gürün kaymakamı Sadri, Develi kaymakamlığına<br />

Kumkapı Nahiyesi müdürü İlyas, Bafra kaymakamlığına<br />

Hasköy nahiyesi müdürü Halil Mümtaz,<br />

Orhaneli kaymakamlığına vekaletinde bulunan mahiyet<br />

memuru Nurettin tayin edildi.<br />

Harran kaymakamlığına Çumra kaymakamı Mustafa<br />

Rıfkı, Kadıköy kaymakamlığına İstanbul polis müdürlüğü<br />

öıncı şube müdürü İhsan, Fethiye kaymakamlığına<br />

Galata nahiyesi müdürü Fikret, Pozat<br />

kaymakamlığına Kangal kaymakamı Mehmet Hamdi,<br />

Birecik kaymakamlığına mahiyet memurlarından<br />

Münir, Seferihisar kaymakamlığına Demirci kaymakamı<br />

Fahri, Hopa kaymakamlığına Bucak kaymakamı<br />

Hazım, Bucak kaymakamlığına Sorgun kaymakamı<br />

Rüstem Baha, Sorgun kaymakamlığına Kütahya<br />

sabık iskan müdürü mekteb-i hukuk mezunlarından<br />

Nedim, Demirci kaymakamlığına Heybeli nahiyesi<br />

müdürü Esat, Orhangazi kaymakamlığına Bursa<br />

ticaret odası başkatibi Nasıh, Lice kaymakamlığına<br />

Köyceğiz kaymakamı Ahmet, Baskil kaymakamlığına<br />

Gülnar kaymakamı Şevket, Göynük kaymakamlığına<br />

Hopa kaymakamı Neşet, Pertek kaymakamlığına<br />

Kavaklı kaymakamı Yusuf Hulusi, Kavaklı kaymakamlığına<br />

Samatya nahiyesi müdürü ismail Fuat<br />

Beyler tayin edildi.<br />

Habere göre "..mevcut 40242 köyden 20305'inde<br />

Köy Kanunu tatbik edilmektedir. Kanun tatbikatının<br />

daha iyi kontrol edilmesi vilayetlere tamim olunmuştur.<br />

Dahiliye Vekaletince tabettirilen 20000 nüsha<br />

Köy Kanununa merbut köy bütçeleri örneğine göre<br />

yapılacak köy bütçelerinin de belediye bütçeleri gibi<br />

bir arada bastırılması için hazırlık yapılmaktadır."<br />

Meclis tatil kararı verdikten sonra milletvekillerinin<br />

pek çoğu İstanbul'a hareket etmişlerdir.<br />

A.7<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. U. 1.0<br />

/ 68.2..2. /<br />

8292; RG<br />

17<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.2.-2./<br />

8292; RG<br />

17<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.8<br />

Kanunusani<br />

1932; C. 13<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.8<br />

Kanunusani<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Ocak Dahiliye Vekaleti Türkiye'deki<br />

belediyeler hakkında<br />

"Belediyeler" unvanlı bir<br />

eser neşretmeye karar vermiştir.<br />

8 Ocak Cenevre'de toplanacak olan<br />

Tahdidi Teslihat Konferansına<br />

hariciye vekili Tevfık<br />

Rüştü Bey'le birlikte Reisicumhur<br />

katibi umumisi<br />

Tevfık Bey de murahhas<br />

olarak gideceklerdir. Ali<br />

Şurayı askeri azasından birinci<br />

ferik Cevat Paşa da<br />

müşavir olarak gidecektir.<br />

8 Ocak Belediye cezalarını tetkik<br />

için İstanbul'da sulh hakimlikleri<br />

tesis edilecek.<br />

9 Ocak TC ile Irak Hükümeti arasında<br />

münakit İkamet Mukavelesi<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

9 Ocak TC ile Irak Hükümeti arasında<br />

münakit İadei Mücrimin<br />

Muahedenamesi ve<br />

Notalar <strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

9 Ocak Cami ve Medreselerin İdaresi<br />

ve Bunların Hademeleri<br />

Hakkında 670 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Kararı yayımlandı.<br />

9 Ocak Alman Başvekili M.<br />

Brüning, artık tamirat<br />

namiyle borç ödenmeyeceğini<br />

söyledi.<br />

Bu kitapta belediyelerin nüfusu, sınırları, belediyeye<br />

ait kuruluşlar ve belediye sınırlan içinde yar alan tarihi<br />

anıtlara ilişkin bilgiler yer alacaktır.<br />

Tahdidi Teslihat (Silahsızlanma) Konferansı 1932<br />

senesinde dünya politikasında büyük önem taşıyan<br />

iki toplantıdan biridir. Diğeri ise borçlar konusunun<br />

görüşüleceği Tamirat Konferansıdır. Borçların görüşüleceği<br />

Tamirat Konferansı Almanya ve bu devletlerden<br />

alacakları savaş tazminatı ile ABD'ye olan<br />

borçlannı kapatmayı düşünen Fransa ve İngiltere'yi<br />

de çok yakından ilgilendirmektedir.<br />

Bu girişimle Sulh hakimlerinin belediye tarafından<br />

tayin edilen cezalara karşı itirazlan süratle inceleyerek<br />

karara bağlanması amaçlanmaktadır.<br />

Mukavele 4 Haziran'da tasdik edilerek 9 Haziran<br />

1932 tarihli 2120 sayılı Resmi Gazete'de 2003 sayılı<br />

kanun olarak yayımlanacaktır.<br />

Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün 1931 mali senesi bütçe<br />

yasası doğrultusunda camii ve medreselerin idaresi<br />

ile bunlann hademesi Vakıflar Genel Müdürlüğüne<br />

devredildiğinden Hükümetten 429 numaralı kanunun<br />

Sinci maddesinin ilgası istenmektedir.<br />

Bu haber Ocak ayının sonlarında Lozan'da yapılması<br />

planlanan tamirat konferansının öncesinde Avrupa<br />

siyasetinde bomba etkisi yaratmıştır. Nitekim bu beyanat<br />

kısa bir süre sonra Fransa'da hükümetin düşmesine<br />

neden olacaktır. Ayrıca gelişmeler doğrultusunda<br />

konferans ertelenerek ancak Haziran ayının ortasında<br />

yapılabilecektir.<br />

9 Ocak Kilis Gazetesi kapatıldı. Sahibinin gazete çıkarmak için kanuni şartlara sahip<br />

olmadığının anlaşılması üzerine Kilis Gazetesi Hükümet<br />

tarafından kapatıldı.<br />

9 Ocak Hariciye Vekili Dr. Tevfik<br />

Rüştü Aras ile İş Bankası<br />

umumi müdürü Celal Bey<br />

İstanbul'dan Tahran'a hareket<br />

ettiler.<br />

9 Ocak Garsonlar Cemiyeti garsonluğun<br />

Türk tebaasına inhisar<br />

etmesi için ticaret müdüriyetine<br />

müracaat etti.<br />

1932 yılında Türkiye sadece batısındaki değil doğusundaki<br />

ülkelerle de iyi ilişkiler kurma arayışındadır.<br />

Bazı faaliyetlerin ecnebilere yasaklanmasına ilişkin<br />

kanun hazırlığı çerçevesinde çeşitli meslek grupları<br />

ve cemiyetleri idareye kendi mesleklerinin sadece<br />

Türkler tarafından yapılması yönünde başvuruları<br />

olmaktadır. Bunlar arasında garsonlar da yer almıştır.<br />

A.8<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.9<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.9<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

TC AMA<br />

TCAMA,<br />

CT<br />

BULMAÇ<br />

A. 10<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

c.ıo<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 10<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 10<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

1932 Yılı 323

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ocak Belediye otobüs işletenlere<br />

tebligatta bulundu.<br />

9 Ocak Paris'te yapılacak Duyun-u<br />

Umumiye görüşmeleri için<br />

sabık Maliye Vekili<br />

Saraçoğlu Şükrü Bey temsilci<br />

olarak tayin edilmiştir.<br />

10 Ocak Yeni ihdas edilen Evkaf<br />

umum müdürlüğü muavinliğine<br />

ve Vakıf Paralar müdürlüğüne<br />

tayinler yapıldı.<br />

10 Ocak İstanbul Merkez Kumandanlığına<br />

Miralay Mehmet<br />

Arif Bey tayin edildi.<br />

10 Ocak TC ile Irak Krallığı arasında<br />

Ticaret Anlaşması <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

10 Ocak 1873 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1913 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

10 Ocak Gazi Hazretlerinin izmir'e<br />

Gelmek Üzere Olan Heykellerinin<br />

Gümrük Resmi<br />

ile Muamele Vergisinden<br />

Muafiyetine Dair 1916 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

10 Ocak Polis Müfettişliğine yeni<br />

tayin yapıldı.<br />

11 Ocak İzmir Rıhtım Şirketi'ne yönelik<br />

olarak devlet aleyhine<br />

usulsüzlük yapması nedeniyle<br />

soruşturma başlatıldı.<br />

11 Ocak Mustafa Kemal Paşa trenle<br />

<strong>Ankara</strong>'dan İstanbul'a hareket<br />

etti.<br />

11 Ocak istanbul Belediyesi otobüs<br />

imtiyazını almak için hükümete<br />

müracaat etti.<br />

324 Yönetim Zamandizini<br />

Boğaziçi'nden geç vakit gelen bazı otobüslerde yol<br />

ortasında fazla para istendiği şikayetleri üzerine belediye<br />

otobüs işletenlere tebligatta bulunarak her ne<br />

bahane ile olursa olsun halktan fazla para almamalarını<br />

istemiştir.<br />

Ali İktisat meclisi genel katibi Nurullah Esat Bey,<br />

Saraçoğlu Şükrü Beye eşlik edecektir.<br />

Yeni kurulan Vakıflar Genel Müdürlüğü muavinliğine<br />

İstanbul vakıf paralar müdürü Hakkı Bey tayin<br />

edildi. Vakıf Paralar müdürlüğüne ise İstanbul gelirler<br />

müdürü Fahri Bey tayin edilmiştir.<br />

Türkiye 1930'lu yıllarda komşu ülkelerle sınır ihtilaflarını<br />

en aza indirerek ticari ilişkilerini artırma arayışında<br />

olmuştur. Bu anlaşma da Türkiye'nin güney<br />

komşusuyla ticari ilişkilerini artırma arayışının sonucudur.<br />

Bu kanunla ithalat sınırlandırılarak bazı malların fiyatlarını<br />

yükseltenler için hapis cezası dahil olmak<br />

üzere ağır cezalar getirildi.<br />

Modernleşme sürecinde Türkiye'de Mustafa Kemal<br />

Paşa'nın çeşitli illerde yabancı heykeltıraşlar tarafından<br />

yapılan heykelleri açılmaktadır. Bu yasada o dönemde<br />

geçerli olan gümrük vergilerinden söz konusu<br />

heykelin muaf tutulmasına ilişkin bir düzenlemedir.<br />

Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Müfettişliği'ne İlgaz<br />

kaymakamı Ali Fuat Bey tayin edildi. 1932 yılı içinde<br />

neredeyse her ay toplu kaymakam ve mektupçu<br />

atamaları gerçekleştirilmiştir. Bazı aylarda da iki kez<br />

toplu tayin yapılmıştır. Bu kapsamda Ocak, Şubat,<br />

Mart, Mayıs, Haziran, Eylül, Ekim, Kasım aylarında<br />

toplu kaymakam ve mektupçu tayinleri yapılmıştır.<br />

Şirketin kardan yüzde kırkına hissedar olan hükümetten<br />

gelirlerini gizlediği söylentisi üzerine Heyeti Vekile<br />

karan ve izmir Valisinin gözetimi altında Şirketin<br />

kasaları mühürlenmiştir. Ayrıca Heyeti Vekile tarafından<br />

İzmir Rıhtım Şirketi Müdürlüğüne Liman<br />

tnhisan Meclisi idare Reisi Hulusi Bey tayin olmuştur.<br />

İstanbul Belediyesi <strong>Ankara</strong> Belediyesinin imtiyaz<br />

alması üzerine harekete geçmiştir.<br />

A. 10<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.3..8./<br />

12130<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.2.. 12./<br />

8307<br />

C.ll<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

TCAMA;<br />

A. 11<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BULMAÇ,<br />

GB 96<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.2.. 10./<br />

8305<br />

C.12<br />

Kanunusani<br />

1932;<br />

A. 12<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.12<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 12<br />

Kanunusani<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ocak Bütün vilayetler yeni bütçenin<br />

tanzimi için senelik<br />

varidatlarını bütçe encümenine<br />

bildirmektedirler.<br />

12 Ocak Gümrük Muhafaza ve Kara<br />

Müsteşarlığına tayinler yapıldı.<br />

12 Ocak Mustafa Kemal Paşa trenle<br />

İstanbul'a gelerek Söğütlü<br />

yatı ile Dolmabahçe'ye geçti.<br />

12 Ocak Gümrük Memurlanndan<br />

Vazife-i Memurelerini<br />

Suistimal Edenlerle Vazife<br />

Veya Mesleklerinde Kendilerinden<br />

İstifade Edilmeyenler<br />

Hakkında Yapılacak<br />

Muameleye Dair 1920 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

12 Ocak 1841 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1917 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Ocak Gümrük Tarifesi Kanunu'nun<br />

28inci Maddesinin Tadiline<br />

Dair 1926 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Ocak 1918 sayılı Kaçakçılığın<br />

Men ve Takibine Dair Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Ocak Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhid ve Teadülü<br />

Hakkındaki Kanuna<br />

Müzeyyel 1919 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Ocak Malaganlardan Noterlikçe<br />

Musaddak Senetle Satın<br />

Alınan Gayrimenkullerin<br />

Tapuya Tescili Hakkında<br />

1921 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Kara Müsteşarı Mirliva Seyfı Paşa kanun ile yeniden<br />

oluşturulan Gümrük Muhafaza Genel Komutanlığı'na<br />

tayin edildi. Seyfı Paşa'nın yerine Müdafaa-i Milliye<br />

Vekaleti Kara Müsteşarlığı'na kolordu kumandanlarından<br />

Vedat Paşa tayin oldu.<br />

1932 yılı Gümrük ve Tekel idarelerinin yeniden yapılandığı<br />

yıl olma özelliğindedir. Bu kapsamda bir<br />

yandan kadro değişiklikleri yoluyla bütçe tasarrufuna<br />

gidilirken diğer yandan yeni kurumsal yapılanma ile<br />

rejimin daha da oturtulmasına çalışılmaktadır. Bu yasa<br />

gümrüklere ilişkin istihdam koşullarını bu açıdan<br />

düzenlemektedir.<br />

Merkezde Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığımın<br />

kurulmasına ilişkindir. Bu kanunla devlet tekellerinin<br />

görev sahalarına ilişkin kaçakçılık yapanları önlemekle<br />

yükümlü Gümrük Muhafaza kuruluştan Gümrük<br />

Muhafaza Genel Kumandanlığının emir ve kumandasına<br />

verilmiştir.<br />

Gümrük tekel tarifesi üzerinde Türk lirası ile Türk altını<br />

arasında yeniden ayarlama yapılmaktadır.<br />

Bu kanuna göre adli ihtisas mahkemeleri Adalet Bakanlığınca<br />

sırf kaçakçılık davalannı görmek üzere<br />

oluşturulacak tek hakimli asliye mahkemeleridir. Bu<br />

Kanun, ticareti denetlemekte, devlete önemli yetkiler<br />

vermekte, yeni denetim ve ceza hükümleri getirmekteydi.<br />

Bu yüzden kanunun çıkanlması Hükümetle ticaret<br />

çevreleri arasında belli bir gerginliğin doğmasına<br />

yol açmıştır. Ayrıca kabul edilen kaçakçılık kanunu<br />

ile gümrüklerde kendilerinden yararlanılmayan<br />

memurlar tasfiyeye tabi tutulacaktır.<br />

Bu kanun kaçakçılığın önlenmesi için yeniden oluşturulacak<br />

ihtisas mahkemelerinde hakim ve memurlara<br />

verilecek uzmanlık ücretlerine ilişkindir.<br />

Rusya'ya göç eden Malaganlar'dan Türkler tarafından<br />

noter senediyle alınan gayri menkullerin satın alanlar<br />

namına tapuya tesciline ilişkindir.<br />

A. 12<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.2..117<br />

8306<br />

ATDK;<br />

A. 11<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ,<br />

A.8<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 325

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Ocak 1931 Bütçesine Merbut D<br />

Cetveline Dahil 41 Zabitin<br />

1452 Numaralı Kanuna<br />

Merbut 2 Numaralı Cetveline<br />

Nakline Dair 1925 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

12 Ocak Dahili İhracat başlıklı yazıda<br />

milli fordizmin nasıl kurulabileceğine<br />

ilişkin iktisat<br />

politikası önerildi.<br />

Bu kanun, 41 zabit ve katibin Gümrükler Genel Müdürlüğü<br />

muhafaza kıtasından müdürlüğün vilayet<br />

memur kadrosuna aktarılmasına ilişkindir. Bu suretle<br />

tahsisatlar ücretten maaşa nakledilmiştir.<br />

Bu yazıya göre yeni iktisat kuramı olarak fordizmin<br />

ne olduğu açıklandıktan sonra Avrupa'da fordizmin<br />

uygulamaya konulmasında sorunlar ortaya çıktığı belirtilmektedir.<br />

Ancak bu sorunları aşmak için her ülkenin<br />

kendi milli fordizmini uygulaması gerektiği<br />

söylenmektedir. Böylece her memleket ürettiği eşyayı<br />

mümkün olduğu kadar kendi sınırları içinde tüketerek<br />

milli tüketimin sağlanabileceği belirtilmektedir.<br />

Bu yüzden dış ticaretin azaldığı ve uluslararası talebin<br />

oltadan kalktığı bir ortamda memleketlerin tasarrufa<br />

gitmeleri yerine harcamalarını artırmaları önerilmektedir.<br />

Bu öneri doğrultusunda dış ülkelere ihracatın<br />

yerini "dahili ihracat" alabilecektir denmektedir.<br />

12 Ocak Fransız Kabinesi istifa etti. Kabine'nin istifası Alman Başbakanı tarafından Almanya'nın<br />

tamirat bedeli olarak bir para vermeyeceğine<br />

ilişkin bir açıklamanın sonucu kabul edilmektedir.<br />

Bu açıklama karşısında Fransa'nın Almanya'ya<br />

karşı izlediği siyaset şiddetli eleştirilere uğramıştır.<br />

13 Ocak Beynelmilel Hava Federasyonu<br />

Konferansı toplandı.<br />

13 Ocak Gazi Hazretleri dün de<br />

Dolmabahçe Sarayında<br />

meşgul olmuşlar, akşama<br />

kadar bir yere çıkmamışlardır.<br />

13 Ocak Antimon madeni imtiyazı<br />

feshedildi.<br />

13 Ocak Denizli'nin Kumluca ve<br />

Tirkaz köylerinde Hacı<br />

Emin'e ait petrol madeni<br />

arama izni feshedildi.<br />

13 Ocak İstanbul'da su işlerinin tanzimi<br />

için bir yıl müddetle<br />

yabancı uzman getirtilmesi.<br />

13 Ocak Kaçakçılıkla mücadele için<br />

Adliye Vekaleti intihap encümeni<br />

ihtisas mahkemeleri<br />

hakimlerini tefrik etti.<br />

326 Yönetim Zamandizini<br />

Dahiliye vekili Şükrü Kaya ve Sıhhat Vekili Refik<br />

Beyler öğleden sonra Saraya giderek Gazi Hazretleri<br />

tarafından kabul edilmişlerdir.<br />

İzmir vilayetinin Ödemiş kazası dahilinde Mesçitli<br />

köyünde bulunan antimon madeni imtiyazı feshedildi.<br />

Petrol madeni imtiyazı yasal süre içinde sondajda bulunulmadığından<br />

feshedilmiştir.<br />

Adli İhtisas Mahkemelerinin merkezleri şunlardır: İstanbul,<br />

İzmir, Trabzon, Sinop, Kars, Van, Diyarbakır,<br />

Siirt, Malatya, Muğla, Balıkesir, Lüleburgaz, Adana,<br />

Sivas, Antalya. Askeri İhtisas Mahkemeleri ise Gaziantep,<br />

Urfa ve Mardin'de kurulacaktır. İlk çıkan kararnamede<br />

Gaziantep yerine Cebelibereket yazılmışsa<br />

da daha sonra bu hata düzeltilmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

A. 12<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 13<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 14<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 14<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.4..2./<br />

12144/<br />

195-54<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.4..1./<br />

12143/<br />

212-25<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.4..8./<br />

12150<br />

RG 26<br />

Kanunusani<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Ocak 547 müslümamn vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

14 Ocak İstanbul Ticaret Odası'nın<br />

50. yılı merasimlerle kutlandı.<br />

14 Ocak Gazi Hazretleri Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda meşgul olmuşlardır.<br />

14 Ocak Fransa'da yeni kabineyi<br />

tekrar M. Laval teşkil etti.<br />

14 Ocak 5.sınıf Maliye Müfettişliğine<br />

tayin yapıldı.<br />

15 Ocak Vali yardımcısı ve bir<br />

kaymakamın bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

15 Ocak Samsun'da Mustafa Kemal<br />

Paşa'nın Anadolu'ya ayak<br />

bastığı yerde dikilen heykel<br />

açıldı.<br />

15 Ocak Muallimler Birliği Kongresi<br />

toplandı.<br />

15 Ocak Şurayı Devlete atama yapıldı.<br />

15 Ocak Viyana'da Yedinci Asırda<br />

Türk Eserleri Sergisi açıldı.<br />

15 Ocak Üçüncü sınıf Mülkiye Müfettişliği'ne<br />

tayin yapıldı.<br />

15 Ocak Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Müdürlüğü'ne tayin yapıldı.<br />

15 Ocak Hariciye Vekaleti'nde tayin<br />

yapıldı.<br />

16 Ocak İstanbul Darülfunun'da yapılacak<br />

bir reform hareketine<br />

temel olmak üzere bir<br />

rapor hazırlayacak olan<br />

Prof. Albert Malche İstanbul'a<br />

geldi.<br />

Akşam Darülfünun emini Muammer Raşit ve Edebiyat<br />

Fakültesi reisi Muzaffer Beyler saraya giderek<br />

Gazi Mustafa Kemal Paşa'yı ziyaret etmişlerdir.<br />

Maliye müfettiş muavini Halil Hilmi Bey 5inci sınıf<br />

maliye müfettişliğine tayin edildi.<br />

Elazığ Vali Yardımcısı Sezai ve İspir Kaymakamı<br />

Ahmet Bakanlık emrine alındı.<br />

Heykel Viyanalı heykeltıraş Kripel tarafından yapılmıştır.<br />

Muallimler Birliği Kongresi Darülfünun konferans<br />

salonunda Köprülüzade Fuat Bey'in başkanlığında<br />

toplandı.<br />

Danıştay 3üncü sınıf muavinliğe linçi sınıf mülazımlardan<br />

Mükerrem Hanım tayin oldu.<br />

Sergi Avusturya Cumhurbaşkanı M. Miklas tarafından<br />

açılmıştır.<br />

Üçüncü sınıf Mülkiye Müfettişliği'ne Kadıköy kaymakamı<br />

İbrahim Mesut Bey tayin edildi.<br />

Sabık Kayseri hükümet tabibi Dr. Halit'in Niğde Sağlık<br />

ve Sosyal Yardım Müdürlüğüne tayini gerçekleştirildi.<br />

Milano 2inci sınıf konsolosu Refik Bey 8inci dereceye<br />

terfi edilerek merkeze nakledildi. Yerine Münir<br />

Pertev Bey tayin edildi.<br />

Hükümet uzunca süredir Darülfünun'un aşın kalabalık<br />

kadrosundan ve köhnemiş yapısından rahatsızlık<br />

duymaktaydı. Bu nedenle Darülfunun'da incelemeler<br />

yapıp bir rapor hazırlaması için Cenevre <strong>Üniversitesi</strong><br />

Pedagoji Profesörü Albert Malche İstanbul'a getirtilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.4..5./<br />

12147/ 1-<br />

338<br />

C. 15.<br />

Kanunusani<br />

1932; A. 15<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 15<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 15<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.2.. 17./<br />

8313<br />

TCSYK;<br />

A. 16<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 16<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

RG 23<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 16<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.2..14./<br />

8309<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.2..16./<br />

8311<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.2.. 13./<br />

8308<br />

ÜKC 185/<br />

GB 96<br />

1932 Yılı 327

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Ocak 12036 sayılı kararnameyle<br />

31 kişi vatandaşlıktan çıkarıldı.<br />

17 Ocak Cumhuriyet Gazetesinde<br />

"İzmir Rıhtım Şirketine Niçin<br />

Vaziyet Edildi?" adlı<br />

makale yayımlandı.<br />

17 Ocak Kurtuluş savaşı komutanlarından<br />

Derviş Paşa İstanbul'da<br />

öldü.<br />

17 Ocak Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

Ihlamur Köşkünü gezdikten<br />

sonra saraya döndü.<br />

18 Ocak Gazi Hazretleri Sarayda dairelerinde<br />

meşgul olmuşlardır.<br />

Besim Ömer Paşa ve<br />

Akil Muhtar Beyler saraya<br />

gitmişler ve Reisicumhur<br />

hazretlerine arzı tazimat<br />

yapmışlardır.<br />

18 Ocak <strong>Ankara</strong>'da muhtelif devletler<br />

için sefaret binalan inşasına<br />

devam ediliyor.<br />

18 Ocak 12035 sayılı kararname ile<br />

19 şahıs vatandaşlıktan çıkarıldı.<br />

18 Ocak İzmir rıhtım şirketinde tetkikat<br />

devam etmektedir.<br />

Sabık Osmanlı tebaasından olup milli mücadeleye<br />

katılmayıp milli sınırlar dışında kalan 31 kişi vatandaşlıktan<br />

çıkarıldı.<br />

Makaleyle şirketin devlet aleyhine gerçekleştirdiği<br />

savunulan usulsüzlükler kamuoyuna duyuruldu.<br />

Gazi Mustafa Kemal Paşa, Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

ferik Emin Paşa ile bütçe encümeni reisi Gümüşhane<br />

mebusu Hasan Fehmi Beyle görüşmüştür.<br />

Gazi Mustafa Kemal Paşa Sırp Büyükelçiliğine yardımcısı<br />

Şükrü Beyle kartlarını göndermişler, büyükelçinin<br />

vefatından dolayı taziyelerini bildirmişlerdir.<br />

İran Hükümeti tarafından Şark üslubunda yeni bir bina<br />

inşa ettirilmiştir.<br />

Aslen sabık Osmanlı tebaasından olup yabancı ülkelerde<br />

askerlik hizmetini yapmakta oldukları anlaşılan<br />

19 kişi vatandaşlıktan çıkarıldı.<br />

"Yapılan tetkikat neticesinde şirket muamelatında<br />

doğru bulunmayan bazı işler görülmüştür. Bu meyanda<br />

şirket erkanından birinin şirket hesabına<br />

300,000 frank çektiği anlaşılmıştır."<br />

18 Ocak Askeri tayinler yapıldı. Kara Müsteşarlığına Tuğgeneral Cemil Cahit'in, İzmir<br />

Mst. V. Komutanlığına Tuğgeneral Hüseyin<br />

Hüsnü'nün tayinleri yapıldı.<br />

18 Ocak Tuğgeneral Hüsnü Emir<br />

emekliliğe sevk edildi.<br />

19 Ocak 12065 sayılı kararname ile<br />

Bayburt ve Kilis belediyelerine<br />

ait maaş teadül cetvelleri<br />

tasdik oldu.<br />

19 Ocak Tuğgeneral Ali Muzaffer<br />

emekliliğe sevk edildi.<br />

328 Yönetim Zamandizini<br />

Cetveller İcra Vekilleri Heyetince onaylanmıştır.<br />

RG<br />

C.17<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

CYBY<br />

A. 18<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 19<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 19<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

RG<br />

A. 19<br />

Kanunusani<br />

1932; A.<br />

23<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.3..6./<br />

8326<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.3..6./<br />

8326<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.3.. 13./<br />

8339

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ocak Mardin, Urfa, Gaziantep<br />

illeri Askeri İhtisas Mahkemelerine<br />

askeri hakim,<br />

savcı ve yardımcılara tayini.<br />

20 Ocak <strong>Ankara</strong> otobüs imtiyazı belediyeye<br />

verildi.<br />

20 Ocak Hazine Usulü Hesabiyesine<br />

Dair Talimatnamei Umuminin<br />

Bazı Maddelerini<br />

Tadil Eden Talimat<br />

20 Ocak <strong>Ankara</strong> kalesi surları ile<br />

muhafaza edilecek.<br />

22 Ocak Halk Fırkası umumi katibi<br />

Recep Bey Adana, Konya,<br />

Afyon, Burdur, İsparta,<br />

Denizli ve Aydın vilayetlerinde<br />

fırka teşkilatını teftiş<br />

etmek için <strong>Ankara</strong>'dan yola<br />

çıktı.<br />

22 Ocak Kur'an-ı Kerim'in Türkçe<br />

tercümesi ilk kez İstanbul<br />

Yerebatan Camii'nde Hafız<br />

Yaşar (Okur) tarafından<br />

okundu.<br />

22 Ocak Emniyet müdürlüklerine<br />

yeni tayinler yapıldı.<br />

22 Ocak Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

İstanbul'da Opera Sinemasına<br />

gitti.<br />

22 Ocak Hariciye Vekaleti'ne tayin<br />

yapıldı.<br />

23 Ocak Türkiye - İran hudut hattının<br />

tayini hakkında<br />

itilafname Tahran'da imzalandı.<br />

23 Ocak Türkiye-İran hükümetleri<br />

arasında aktedilen Uzlaşma,<br />

Adli Tesviye ve Hakem<br />

Muahedesi Tahran'da<br />

imzalandı.<br />

<strong>Ankara</strong> otobüslerinin işletilmesi hakkının belediyeye<br />

verilmesi hakkındaki sözleşme belediye başkanı ile<br />

Bayındırlık Bakanı tarafından imzalandı.<br />

Almanya'nın önde gelen gazetelerinden Deutsche<br />

Allemaigne Zeitung'da <strong>Ankara</strong> hakkında uzun bir<br />

makale yayımlanmıştır.<br />

İstasyondan bakanlar, milletvekilleri ve <strong>Ankara</strong> Valisi<br />

tarafından uğurlanmıştır. Recep Beye genel idare<br />

heyeti baş katibi Ziya Bey eşlik etmektedir.<br />

Samsun polis müdürlüğüne İstanbul polis müdürlüğü<br />

sabık dördüncü şube müdürü Sadeddin, Mardin polis<br />

müdürlüğüne Kastamonu polis müdürü Halit Beyler<br />

tayin edilmişlerdir.<br />

Paşa burada Çanakkale filmini izlemiştir.<br />

Rio de Janeiro Elçiliği başkatibi Siret Bey merkeze<br />

tayin edildi.<br />

"İtilafhamede tasrih edilen yeni hudut hattını arazi<br />

üzerinde tayin etmek üzere bir tahdidi hudut komisyonu<br />

teşkil edilecektir. Bu komisyon ikisi Türkiye hükümeti<br />

ikisi de İran hükümeti tarafından tayin olunacak<br />

dört murahhastan mürekkep olacaktır."<br />

"Türkiye ile İran hudut muhafaza karakolları Barolan<br />

gölü mansapları sularile mezkur gölün muhitinde kain<br />

çayırlardan ve Salep, Kozlu ve yukarı Yarımkaya<br />

mansapları sularından müştereken istifade edeceklerdir."<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.3.. 12./<br />

8337<br />

A. 21<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

A. 21<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 21-23<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

C.23.1.193<br />

2; A. 23<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.3.. 19./<br />

8347<br />

AKSCK<br />

233; A.23<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

RG 4<br />

Şubat<br />

1932<br />

TCAMA;<br />

A. 23<br />

Kanunusani<br />

1932; A. 3<br />

Mayıs<br />

1932<br />

TCAMA,<br />

CT; A. 3<br />

Mayıs<br />

1932<br />

1932 Yılı 329

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ocak İzmir Rıhtım Şirketi'nin<br />

gizli hesaplarına ilişkin haber<br />

Cumhuriyet Gazetesinde<br />

yayımlandı.<br />

23 Ocak Eskişehir Adahisar'da Osman<br />

Senai'ye Maden Suyu<br />

işletme ruhsatı verildi.<br />

25 Ocak Kaymakamlar arasında tayin,<br />

nakil ve becayişler yapıldı.<br />

25 Ocak Mustafa Kemal Paşa İstanbul'da<br />

Darülbedai'ye gitti.<br />

25 Ocak Almanya'da işsizlerin yekunu<br />

6 milyonu buldu.<br />

26 Ocak Gayri mübadiller kongresi<br />

toplandı.<br />

26 Ocak <strong>Ankara</strong> şehrinin su gelirlerini<br />

artırma çalışmaları devam<br />

ediyor.<br />

27 Ocak Askeri Fabrikalara tayinler<br />

yapıldı.<br />

27 Ocak Rize Vakıflar Müdürlüğüne<br />

İsmail Hakkı'nın tayinine<br />

ilişkin karar görülen lüzum<br />

üzerine iptal edildi.<br />

27 Ocak Vakıflar Müdürlüklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

27 Ocak Tuz tekeli idaresine atama<br />

yapıldı.<br />

28 Ocak II. Balkan Konferansı<br />

Konseyi İstanbul'da Yıldız<br />

Sarayı'nda toplandı.<br />

330 Yönetim Zamandizini<br />

İzmir Rıhtım Şirketine yönelik çok sayıda haber bu<br />

dönemde kamuoyunun gündeminde yer bulmuştur.<br />

Bandırma, Erdek, Dursunbey, Kartal Kaymakamlıklarına<br />

Erdek kaymakamı Recep Ragıp, Dursunbey<br />

kaymakamı Mehmet Ali, Kartal kaymakamı Kerim<br />

ve Gemlik kaymakamı Hamdi'nin tayinleri yapıldı.<br />

Mustafa Kemal Paşa "Yalova Türküsü" adlı ilk müzikal<br />

komediyi seyretti.<br />

Almanya'daki işsizlerin altı milyona ulaştığının resmen<br />

tespit edilmesi siyasi ve iktisadi çevrelerde kaygıyla<br />

karşılandı.<br />

"Halkevinde toplanan kongrede o güne değin tevzi<br />

edilemeyen yüzde seksen istihkaklarının vadeli ve faizli<br />

bonolar şeklinde tasviyesi için teşebbüsatta bulunulmasına<br />

karar verildi."<br />

"<strong>Ankara</strong> Belediyesi tarafından idare edilen şehrin su<br />

işletme işinin varidatını artırmak gayesiyle belediye<br />

bundan böyle su saati bulunmayan evlere saat koymaya<br />

karar verdi."<br />

Tuğgeneral Osman Zati'nin Askeri Fabrikalar Fen ve<br />

Sanat Genel Müdürlüğüne, Tuğgeneral Eyyüb'ün Askeri<br />

Fabrikalar Genel Müdürlüğüne tayinleri yapıldı.<br />

Rize, Kocaeli, Çanakkale Vakıflar Müdürlüklerine<br />

Tahir, Ahmet Hamdi ve Bekir Behlül'ün tayinleri yapıldı.<br />

Tuz tekeli idaresinden bulunan murakıplığa sabık Balıkesir<br />

milletvekili Haydar Adil Bey ve Topçu Albay<br />

Latifin denetçi olarak tayinleri yapıldı.<br />

Konferans 31 Ocak'ta sona ermiştir.<br />

C.23<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

310.. 10.0.<br />

26/1075.<br />

1536..0./<br />

719/439<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.4..5./<br />

8355<br />

AHKYG;<br />

A. 26<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 26<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A.27<br />

Kanunusani<br />

1932; A. 5<br />

Şubat<br />

1932<br />

A. 27<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.4..12./<br />

8366<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.4.. 10./<br />

8363<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.4.. 10./<br />

8363<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

68.4..18./<br />

8373<br />

TCSYK;<br />

CYBY

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ocak Uzakdoğu'da Japonlar Çin'in<br />

Shangay şehrini işgal etti.<br />

28 Ocak 12033 sayılı kararname ile<br />

Heyeti Vekile İzmit ve<br />

Adapazarı borsalarının ilgasına<br />

karar verdi.<br />

29 Ocak <strong>Ankara</strong>'dan gelen Meclis<br />

reisi Kazım Paşa Dolmabahçe'de<br />

Gazi Mustafa<br />

Kemal Paşa'yı ziyaret etti.<br />

29 Ocak Sultanahmet Camii'nde sekiz<br />

hafız Türkçe Kur'an-ı<br />

Kerim okudu.<br />

29 Ocak Recep Bey Afyon'da Cumhuriyet<br />

Halk Fırkası binasının<br />

resmi açılışını yaptı.<br />

30 Ocak Adli ıslahat çalışmaları yapılıyor.<br />

30 Ocak Darülfünun Islahı için İstanbul'da<br />

tetkiklerini sürdüren<br />

Prof. Marche, Vali Kazım<br />

Paşa tarafından izmir'e<br />

davet olundu.<br />

30 Ocak İlk Türkçe ezan Fatih Cami<br />

minaresinden okundu.<br />

31 Ocak Hariciye Vekaleti'ne tayin<br />

yapıldı.<br />

31 Ocak Emekliliğini isteyen il jandarma<br />

kumandanları emekliye<br />

sevk edildiler.<br />

31 Ocak 21 ilin bütçelerine ait aktarma<br />

ve ek ödenekleri tasdik<br />

edildi.<br />

Japonya ve Çin arasında resmen bir harp ilanı olmamasına<br />

rağmen şiddetli muharebeler ortaya çıkmış ve<br />

çatışmalar kısa süre içinde Çin'in payitahtı Nankin'e<br />

sıçramıştır. Hemen harp ilan edilememesinin sebebi<br />

olarak ise iki devletin de Cemiyeti Akvam'a üye olmasından<br />

dolayı harp ilanı için uzun prosedürel işlemlerin<br />

varlığı gösterilmektedir.<br />

Adapazarı ve İzmit Ticaret ve Zahire Borsalarında<br />

gerçekleşen işlemlerin azlığı ve gelirlerinin masrafları<br />

karşılayamaması göz önünde tutularak ilgasına karar<br />

verilmiştir.<br />

Hazırlanmakta olan yeni Adliye teşkilatı projesi ile<br />

kurulacak ilk mahkemelerin sayısının artırılması ile<br />

temyiz mahkemelerinin iş yükünün ve sayılarının<br />

azaltılarak merkezinin de <strong>Ankara</strong>'ya taşınması söz<br />

konusudur. Bu durumda Adliye sarayında vekalet bulunduğundan<br />

<strong>Ankara</strong>'da yeni binaların kiralanması<br />

gündemdedir.<br />

Görülen lüzum üzerine Viyana elçiliği ikinci katibi<br />

Hayrettin Fuat Bey merkeze nakledilirken yerine<br />

konsolosluk işlerinde muavin konsolos Bedri Tahir<br />

Bey tayin edildi.<br />

Emekliliğini isteyen Samsun Vilayeti Jandarma Kumandanı<br />

Binbaşı M. Ali Beyle Van Vilayeti Jandarma<br />

kumandanı Binbaşı Nuri Bey emekliliğe sevk<br />

edildiler.<br />

GB 97; A.<br />

2 Şubat<br />

1932<br />

RG<br />

A. 30<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

CYBY<br />

A. 30<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 30<br />

Kanunusani<br />

1932; A.<br />

31<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

A. 1 Şubat<br />

1932<br />

A. 31<br />

Kanunusani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

68.5.-2./<br />

8381<br />

RG 21 Şubat<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

2S.6..2./<br />

74-151<br />

1932 Yılı 331

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Ocak Tekirdağ Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesinin<br />

31 ve 33ilncil Maddelerinin<br />

Tadiline Dair<br />

31 Ocak Ticaret Umum Müdürlüğünde<br />

tayinler yapıldı.<br />

31 Ocak Belediye Sıhhiye Müdürlüğümden<br />

istifa eden doktor<br />

Neşet Osman Bey'in istifası<br />

Sıhhiye vekaleti tarafından<br />

kabul edildi.<br />

31 Ocak Muğla'nın Sultaniye köyünde<br />

bulunan ve imtiyazı<br />

Amerikalı Rofoz Leyin'e<br />

ait olan krom madeni imtiyazı<br />

feshedildi.<br />

31 Ocak Yugoslavya, Bulgaristan,<br />

Romanya ve Rusya'dan gelen<br />

247 müslümanın vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

1 Şubat <strong>Ankara</strong>'da I.Tütün Kongresi<br />

Mustafa Şeref Bey'in<br />

nutkuyla açıldı.<br />

1 Şubat Başvekil İsmet Paşa Dahiliye<br />

Vekili Şükrü Kaya Beyle<br />

İstanbul'a geldi.<br />

1 Şubat Malatya-Fırat demiryolu<br />

hattının işletmeye açılışı.<br />

1 Şubat Çin-Japon savaşı Cemiyeti<br />

Akvam'ın dağılması tehlikesini<br />

ortaya çıkardı.<br />

1 Şubat İhtisas mahkemelerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

332 Yönetim Zamandizini<br />

Bu tadille bütçe gelirlerine ilişkin yeni düzenleme<br />

yapılmıştır.<br />

Ticaret Genel Müdürlüğü Dahili Ticaret Şubesi Müdürlüğü'ne<br />

Mehmet Nihat'ın, Deniz Ticaret Şubesi<br />

Müdürlüğü'ne Muhiddin Tahsin'in tayinleri yapıldı.<br />

Neşet Osman Bey'in istifasında belediyenin sıhhiye<br />

bütçesinden 8000 liradan fazla tasarruf yapmasının<br />

rol oynadığı belirtilmektedir. Ayrıca Neşet Osman<br />

Bey'in Sağlık Bakanlığı arasında bazı ilkesel çatışmaların<br />

çıktığı söylenmektedir.<br />

İmtiyaz maden işletilmediği için feshedilmiştir.<br />

Kongre 5 Şubat 1932'de son toplantısını yaparak dağılmıştır.<br />

İsmet Paşa ve Şükrü Kaya Bey Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından<br />

kabul edildiler.<br />

Örgütün ABD'nin katılımı olmadığı için gücünün zayıf<br />

olduğu bilinmesine rağmen Çin'le Japonya arasındaki<br />

muharebe durumu örgütün güçsüzlüğünü daha<br />

da açığa çıkarmıştır. Bu kapsamda İngiltere'de<br />

ABD ile daha sıkı bir politika yürütmek amacıyla örgütten<br />

ayrılması gündeme gelmiştir.<br />

13 Ocakta kurulacakları yerler belirlenmiş olan 15<br />

adet adli ihtisas mahkemesi hakimliğine 15 adet ve<br />

adli ihtisas mahkemesi savcılığına 16 adet ve adli ihtisas<br />

mahkemesi sorgu hakimliğine 11 adet tayin yapılmıştır.<br />

Sayısı 15 olarak belirlenen adli ihtisas<br />

mahkemeleri içinden istanbul'a iki adet savcı atanmıştır.<br />

Eksik kalan hakimlikler 24 Şubat tarihindeki<br />

tayinlerle tamamlanacaktır.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.10..5./<br />

170-34;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 25.10..4.<br />

/ 170-33<br />

A. 30<br />

Kanunusani<br />

1932; A. 1<br />

Şubat<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 25.7..17.<br />

/ 12220 /<br />

194-99<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 25.8..14.<br />

/12237<br />

C.2 Şubat<br />

1932;<br />

CYBY<br />

A. 1 Şubat<br />

1932<br />

ATDK;<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

152.76.. 15.<br />

/15337<br />

A. 2 Şubat<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 68.5.-6. /<br />

8386

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Şubat Mustafa Kemal Paşa İzmir<br />

Belediye Reisi Behçet Salih<br />

Beyi ve Edime Belediye<br />

reisini kabul etti.<br />

2 Şubat Terki Teslihat (Silahsızlanma)<br />

Konferansı 60 devletin<br />

katılımıyla Cenevre'de<br />

toplandı.<br />

3 Şubat Milli Sanayi Birliği Kongresi<br />

yapıldı.<br />

3 Şubat Kadir Gecesi Ayasofya'da<br />

Kur'an-ı Kerim'in Türkçe<br />

okunduğu bir törenle kutlandı.<br />

3 Şubat Elhamra Sinemasında rejisörlüğünü<br />

Muhsin Ertuğrul'un<br />

yaptığı ikinci sesli<br />

Türk filminin gösterimi oldu.<br />

4 Şubat Mustafa Kemal Paşa Darülaceze<br />

balosuna katıldı.<br />

5 Şubat İstanbul Süleymaniye Camii'nde<br />

ilk Türkçe hutbe<br />

okutuldu.<br />

6 Şubat Jandarma Umum Kumandanlığı<br />

linçi şube mülhakı<br />

Binbaşı Fahri Bey emekliye<br />

sevk edildi.<br />

9 Şubat Matbuat Balosu Maksim<br />

salonlarında yapıldı.<br />

9 Şubat Dahiliye Vekili Şükrü Kaya<br />

Bey Gazi Mustafa Kemal<br />

Paşa'ya arzi tazimat etti.<br />

10 Şubat Gümrüklerde kadın muhafaza<br />

memurlarının görevlendirilmesine<br />

karar verildi.<br />

0 döneme değin kaydedilen en büyük uluslararası<br />

konferans olarak adlandırılmıştır. Dünyanın dört bir<br />

yanından en üst düzeyde temsilin olduğu bir konferans<br />

olarak tarihe geçmiştir. Konferansta ülkelerin silahsızlanmasının<br />

yanı sıra Tuna devletleri ittihadı,<br />

Almanya'nın tazminat meselesi ve Japonya-Çin arasındaki<br />

çatışma gündeme gelerek uzlaşma arayışları<br />

söz konusu olacaktır.<br />

Kuranın ve ezanın Türkçe okunması isteği hayli eskilere<br />

dayanmasına rağmen uygun zaman ve zemin bir<br />

türlü oluşturulamamıştır. Ancak, Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

emriyle 22 Ocak'ta Kuran'ın Türkçe okutulmasıyla<br />

başlatılan sürece halkın geniş katılımı olmasına<br />

rağmen yurtdışından bazı tepkiler de söz konusu olmuştur.<br />

Nitekim bu süreç Mısır'da yankı bulmuş,<br />

Şeyh Muhammed el-Guneymi et-Taftazani Kuranın<br />

Türkçeleştirilmesini "dinsizlik" olarak değerlendirirken,<br />

yenilik taraflısı Muhammed Ferid Vecdi bu olayın<br />

Türkiye'de imanı kuvvetlendireceğini ileri sürmüştür.<br />

Gümrük Baş müdüriyeti Trabzon için bir kadın muhafaza<br />

memuru aramaktadır. Bunun için gazetelere<br />

ilan verilmiştir.<br />

A. 3 Şubat<br />

1932<br />

A. 4 Şubat<br />

1932; A.<br />

27 Nisan<br />

1932;<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

228.532..8.<br />

/ 4048<br />

C.4 Şubat<br />

1932; A. 4<br />

Şubat<br />

1932<br />

CYBY<br />

A. 4 Şubat<br />

1932<br />

A. 5 Şubat<br />

1932<br />

C.6 Şubat<br />

1932<br />

RG 6<br />

Şubat<br />

1932<br />

A. 10 Şubat<br />

1932<br />

A. 10 Şubat<br />

1932<br />

A. 11 Şubat<br />

1932<br />

1932 Yılı 333

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Şubat Cemiyeti Akvam meclisi<br />

toplandı.<br />

10 Şubat İzmir Rıhtım Şirketi Müdürleri<br />

tevkif edildi.<br />

11 Şubat İstanbul Belediyesi Dahiliye<br />

Vekaletine başvurdu.<br />

11 Şubat Mustafa Kemal Paşa İstanbul'da<br />

Darülbedai'ye gitti.<br />

u Şubat Erzurum ve Bilecik Vilayetlerinin<br />

Jandarma Kumandanları<br />

Binbaşı Abdullah<br />

ve Şevket Beyler kendi<br />

istekleriyle emekliye sevk<br />

edildiler.<br />

12 Şubat Hariciye vekili Tevfik Rüştü<br />

Bey Alman başvekil M.<br />

Brüning'i ziyaret etti.<br />

12 Şubat Zabıtayı belediye gene belediyeye<br />

raptedilecek mi?<br />

13 Şubat Yeni Adliye teşkilatı için<br />

layiha hazırlanmaktadır.<br />

13 Şubat İstanbul'da mahalle bekçilerine<br />

yönelik yeni düzenleme<br />

yapıldı.<br />

13 Şubat Mektupçuluklara yeni tayinler<br />

yapıldı.<br />

334 Yönetim Zamandizini<br />

Çin'le Japonya arasındaki çatışmalar toplantının temel<br />

meselesi olmuştur.<br />

"İzmir Rıhtım Şirketi'nden Hükümetçe vaziyet edilmeden<br />

evvel kaçırılan kıymetli evrakın meselesi gün<br />

geçtikçe önem kazandı. Şirketin müdürüyle murahhas<br />

azası ve muhasebecisi tevkif edildi. Söz konusu<br />

kişiler rüşvet, evrak kaçırma ve Hükümet'in hissedar<br />

olduğu şirket muamelatında suistimaller yapmakla<br />

maznundurlar."<br />

Belediye başvurusunda <strong>Ankara</strong>'da olduğu gibi İstanbul'da<br />

da otobüs imtiyazının Belediyeye verilmesini<br />

istedi.<br />

Paşa burada Akın piyesini seyretti.<br />

"İstanbul Vilayeti ile belediyesi birleştikten sonra<br />

zabıtai belediye teşkilatı polis müdüriyeti emrine verilmiş<br />

ve polis müdüriyetinde 6. bir şube teşkil edilmişti.<br />

Bu şube, belediye mukarreratını tatbik etmekle<br />

mükelleftir. Belediye kararları polis müdürlüğüne<br />

bildiriliyor, polis müdürlüğü 6. şube vasıtasıyla Belediye<br />

işlerini idare ediyor. Fakat bu şubenin maaş,<br />

ücret vs. masrafı Belediye bütçesinden veriliyor. 2<br />

seneden beri yapılan tecrübeler neticesinde Zabıta-i<br />

Belediye teşkilatının şehrin ihtiyacına daha uygun bir<br />

şekilde idaresi lazım geldiği anlaşılmıştır. Eskiden<br />

olduğu gibi Zabıta-i Belediye teşkilatının doğrudan<br />

doğruya Belediye riyasetine raptedilmesi daha muvafık<br />

görülüyor. Bunun için Dahiliye Vekaletine müracaat<br />

edilecektir."<br />

Bu layihaya göre müddeiumumiler daha ziyade memur<br />

olacaklar ve Valilerle birlikte çalışacaklardır.<br />

Yeni teşkilatlanma için hazırlıklar yapılmaktadır.<br />

Mahalle bekçileri yeni yapılacak teşkilatlanmaya göre<br />

diğer memurlar gibi aylık ücretle çalıştırılacaklardır.<br />

Bunlara verilecek aylık kendi mahallelerindeki<br />

ev ve dükkan sahiplerinden alınacaktır.<br />

Samsun, Malatya, İçel, Gümüşhane ve Kars Mektupçuluklarına,<br />

sabık Adapazarı kaymakamı Talat, sabık<br />

Mesudiye kaymakamı İsmail Hakkı, sabık Mihalıççık<br />

kaymakamı Eyüp Sabri, Hozat kaymakamı Tevfik ve<br />

sabık Ayaş kaymakamı Şefık'in tayinleri yapıldı.<br />

A. 11 Şubat<br />

1932<br />

C.ll Şubat<br />

1932<br />

C. 12 Şubat<br />

1932<br />

AHKYG<br />

RG<br />

A. 13 Şubat<br />

1932<br />

A. 13 Şubat<br />

1932<br />

A. 14 Şubat<br />

1932<br />

A. 14 Şubat<br />

1932; A.<br />

16 Mart<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 68.5..7. /<br />

8387

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Şubat İzmir'de komünist tahrikatı<br />

yapan şebeke meydana çıkarıldı.<br />

15 Şubat Büyük Millet Meclisi yeniden<br />

açıldı.<br />

1932 yılında komünistlikle ilgili çok sayıda soruşturma<br />

yürütülerek dava açılmıştır.<br />

A. 15 Şubat<br />

1932<br />

A. 15 Şubat<br />

1932<br />

16 Şubat Askeri tayinler. 2inci Jandarma Mıntıka Kumandanı Albay Nihat Be- BCA:<br />

yin 11 inci Jandarma Mıntıka Kumandanlığına ve 30..11.1.0<br />

/ 68.5..18.<br />

3üncü Jandarma Mıntıka Kumandanı Yarbay Fahri<br />

/ 8412<br />

Beyin 2inci Jandarma Mıntıka Kumandanlığına tayinleri<br />

yapıldı. Ayrıca Jandarma Ambar ve Levazım<br />

Müdürü Binbaşı Rıza Bey sağlık nedenleriyle emekliliğe<br />

sevk edildi.<br />

16 Şubat Milli Eğitim Müdürlüklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

17 Şubat İzmir rıhtım şirketi hakkındaki<br />

tahkikata devam edilmektedir.<br />

18 Şubat 12228 sayılı Seyrüsefer Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

18 Şubat Kurtuluş savaşı komutanlarından<br />

Nurettin Paşa İstanbul'da<br />

öldü.<br />

18 Şubat 12229 sayılı Markaların<br />

Beynelmilel Tescili Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

19 Şubat TC ile İsveç Hükümeti arasında<br />

akdedilen Uzlaşma,<br />

Adli Tesviye ve Hakem<br />

Muahedenamesi Cenevre'de<br />

imzalandı.<br />

19 Şubat 14 il merkezinde halkevleri<br />

açıldı.<br />

19 Şubat Adli ıslahat için Vekalet tarafından<br />

yeni kanun layihaları<br />

hazırlanmaktadır.<br />

Manisa, Kocaeli, Sinop ve Trabzon Milli Eğitim Müdürlüklerine<br />

Hilmi, Ekrem, Şevket ve Said Nazifin<br />

tayinleri yapıldı.<br />

Soruşturma devam ettikçe yeni yolsuzluk ve rüşvet<br />

dosyaları ortaya çıkmaktadır.<br />

150'lik listeye dahil olanlarla Türk uyrukluğundan<br />

çıkarılmış olanlar dışında Türk pasaportu almaksızın<br />

yabancı bir memlekete kaçmış olanların ülkeye hangi<br />

koşullarda döneceğine ilişkin düzenlemeleri içeren<br />

talimatnamedir.<br />

Çalışmaları dokuz alanda düzenlenen halkevlerinin<br />

faaliyet alanları şunlar olmuştur: 1) Dil ve edebiyat,<br />

2) Güzel sanatlar, 3) Temsil, 4) Spor, 5) Sosyal yardım,<br />

6) Halk dershaneleri ve kurslar, 7) Kütüphane<br />

ve yayın, 8) Köycülük, 9) Tarih ve müze. 24 Haziran<br />

1932'de 20 merkezde daha Halkevleri açılmış, ilerleyen<br />

dönemde birçok vilayet ve kasabalarda açılmaya<br />

devam etmiştir. 1951 'de Demokrat Parti iktidarınca<br />

bir yasa ile Halkevleri kapatıldığında 478 Halkevi,<br />

4322 Halkodası vardı.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 68.5.. 19.<br />

/ 8416<br />

A. 18 Şubat<br />

1932; A. 7<br />

Mart 1932<br />

BULMAÇ<br />

CYBY<br />

BULMAÇ<br />

TCAMA,<br />

CT; A. 20<br />

Şubat<br />

1932<br />

TCSYK,<br />

C.20 Şubat<br />

1932,<br />

TCTD<br />

145; AE<br />

53<br />

1932 yılında adli reform çalışmalarına hız verilmiştir. A.20 Şubat<br />

1932<br />

1932 Yılı 335

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Şubat Yeni Adana Gazetesi mahkum<br />

oldu.<br />

19 Şubat Japonya işgal ettiği<br />

Mançurya'da kendine bağlı<br />

kukla bir devlet oluşturdu.<br />

20 Şubat Van, Erciş, Ahlat, Siirt ve<br />

Beşiri belediye reisliklerinin<br />

vali ve kaymakamlıklara<br />

bağlanması.<br />

20 Şubat Şeker meselesi: Alpullu<br />

fabrikasının buhrana sebep<br />

olduğu iddia ediliyor.<br />

20 Şubat İlk Tohum Islah Kongresi<br />

<strong>Ankara</strong>'da açıldı.<br />

20 Şubat Sinema sansürü: Artık bu<br />

işi üç kişilik bir heyet yapacak.<br />

20 Şubat 6 kişi vatandaşlıktan çıkarıldı.<br />

20 Şubat Samsun'da kurulan tütün<br />

istifa tecrübegahı için bir<br />

yabancı uzman getirtilmesi.<br />

"Halkı hükümet kanunlarına karşı gelmeye teşvik ve<br />

tahkir cürümlerinden dolayı Yeni Adana Gazetesi sahibi<br />

Ahmet Remzi Beyin ağır cezada nakzen devam<br />

edilen muhakemesi neticelendi. Mumaileyh 8 ay ağır<br />

hapse ve 133 lira para cezasına mahkum oldu."<br />

Belediye kanununun 94üncü maddesinin B ve D fıkralarına<br />

dayalı olarak bu işlem yapılmıştır. Buna göre<br />

94. maddenin B Fıkrası "icra Vekilleri Heyetince görülecek<br />

lüzum üzerine tesbit edilecek bazı beldelerden<br />

vilayet merkezi olanların belediye reisleri Dahiliye<br />

Vekaletince," D fıkrası ise "bu gibi belediyelerde<br />

ve <strong>Ankara</strong>'da reislik Dahiliye Vekaletinin inhası ve<br />

Reisicumhur'un tasdikiyle vali ve kaymakamların<br />

uhdesine tevdi olunabilir" denmektedir.<br />

Şeker ve çikolata fabrikatörleri şeker buhranı hakkında<br />

Ticaret müdüriyetine müracaat ettiler. Ancak<br />

Ticaret müdüriyeti şikayetlerin savcılığa yapılması<br />

gerektiğini söylemiştir. Ancak yine de Ticaret müdürü<br />

Muhsin Naim Bey şekercilerle Alpullu fabrikası<br />

arasında bir uzlaşma zemini bulmayı vaat etmiştir.<br />

Kongre Tarım Bakanı Muhlis Bey'in nutkuyla açılmıştır.<br />

Sinemalar bir polis memuru tarafından sansür edilmekte<br />

iken yapılan tetkikat sonucunda bu sansürün<br />

bir kurul tarafından yapılmasına karar verilmiştir.<br />

Kurul üç kişiden oluşacaktır ve üyeleri vilayet ve polis<br />

memurları arasından seçilecektir.<br />

Sabık Osmanlı tebaasından olup milli mücadeleye<br />

katılmayıp milli sınırlar dışında kalan 6 kişi vatandaşlıktan<br />

12269 sayılı kararname ile çıkarıldı.<br />

20 Şubat Vatandaşlığa alınmalar. Yugoslavya, Bulgaristan ve Romanya'dan gelen 223<br />

müslümanın vatandaşlığa alınması; Bahri Kerim'in<br />

karısı Valantina'nın vatandaşlığa alınması; Ayrıca, 28<br />

müslümanın vatandaşlığa alınmasına ilişkin belgeler.<br />

336 Yönetim Zamandizini<br />

A.20 Şubat<br />

1932<br />

CYBY<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 26.11..5.<br />

/ 12288<br />

A.21-22-<br />

23 Şubat<br />

1932<br />

C.21 Şubat<br />

1932<br />

A.21 Şubat<br />

1932<br />

RG 9 Mart<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.10..17./<br />

12280 /<br />

243-97<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.10..15.<br />

/ 12278/<br />

1-341;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

25.10..14.<br />

/ 12277/<br />

1-340;<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

25.10..12.<br />

/12275/<br />

1-339

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Şubat 12226 sayılı Dahiliye Vekaleti<br />

Memurları Sicil Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

22 Şubat İstanbul Şehir Meclisi hararetli<br />

müzakerattan sonra<br />

"ete narh konacak" kararını<br />

verdi.<br />

23 Şubat Eski İspanya Kralı 13.<br />

Alfous İstanbul'a geldi.<br />

24 Şubat Askeri adli hakimliklerine<br />

yapılan çeşitli tayinler.<br />

24 Şubat Yargıtay Başsavcılığı yardımcılıklarına<br />

tayinler.<br />

24 Şubat Bazı eski kaymakamlar bakanlık<br />

emri altına alındılar.<br />

24 Şubat Adli ihtisas mahkemelerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

24 Şubat Balıkesir ve Antalya illerinde<br />

yapılan idari değişiklikler.<br />

24 Şubat Hariciye Vekaleti'nde tayin<br />

yapıldı.<br />

27 Şubat Darülfünun Islahı için İstanbul'da<br />

bulunan Prof.<br />

Malche ülkesine geri döndü.<br />

Yargıtay Başsavcılığı yardımcılıklarına Rüstem Niyazi,<br />

Mehmet Kemal, Arif, Osman Yümni, İbrahim<br />

Senih, Mehmet Tevfik, Ömer Lütfî, Mustafa Remzi<br />

ve Hüseyin Rıfat'ın tayinleri yapıldı.<br />

Elmalı, Cizre, Gevar, Yıldızeli, Mardin, Koçhisar,<br />

Mut, Kahta, Babaeski, Görele ve Bafra eski kaymakamları<br />

Baha, Hayri, Osman Fikri, Yusuf Sıdkı, İsmail,<br />

Numan, Sabit, Samih, Muhtar, Nihat, Rauf, Süleyman<br />

Sırrı bakanlık emri altına alındılar.<br />

BULMAÇ<br />

C.23 Şubat<br />

1932;<br />

A,23.Şubat<br />

1932<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30..İt.1.0<br />

169.6.3.1<br />

8421<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.6..10.<br />

/ 8433<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

169.6..6.1<br />

8429<br />

Sivas Adli İhtisas Mahkemesi Hakimliğine Sait'in ta- BCA:<br />

yin edildi. Sivas, Diyarbakır, Siirt, Kars ve Van Adli 30.. 11.1.0<br />

/ 69.6..7. /<br />

İhtisas Mahkemesi Sorgu Hakimliklerine Yusuf Ce-<br />

8430<br />

mal, Mahmut Hayri, Nazım,Ahmet Hamdi ve Naci<br />

tayin edildiler. Böylece 1 Şubat tarihinde eksik kalan<br />

atamalar tamamlanmış olmaktadır.<br />

Antalya Vilayetine bağlı "Döşemealtı" nahiyesi merkezi<br />

Karataş köyünden kaldırılarak Bıyıklı Çiftliğine<br />

nakledildi. Balıkesir Vilayetinin merkez kazasına<br />

bağlı Bigadiç Nahiyesine merbut Usular namıdiğer<br />

Yağbey, Kocabey, Gelemiş köyleri ile Sındırgı kazasının<br />

Gölcük Nahiyesine tabi Kozlu köyünün mezkur<br />

nahiyelerden irtibatları kesilerek Sındırgı kazasına<br />

bağlandılar.<br />

Berlin Büyükelçiliği üçüncü katibi halen Varşova<br />

Büyükelçiliğinde müstahdem Nihat Refik Bey derecesiyle<br />

merkeze nakil, yerine dördüncü daire birinci<br />

şubede Füruzan Selçuk Bey terfi edilerek tayin edildi.<br />

Darülfünun meselesi halen devam etmektedir. Darülfünun<br />

reformu için Prof. Malche'den bir rapor istenmiş<br />

olması ve Malche'nın kamuoyuna "üniversite mütehassısı"<br />

olarak tanıtılması hocalardan bir kısmını rahatsız<br />

etmiş görünmektedir. Bu konuda eleştiriler ve<br />

tartışmalar kamuoyuna yansımaktadır. Darülfünun<br />

çevresinden hükümete yöneltilen temel eleştiri bu<br />

meseleyi Türkiye'nin kendi içinde halledebileceğidir.<br />

Ancak hükümet Darülfünunda köklü bir değişiklik<br />

yapmaktaki kararlılığına devam etmektedir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.6..5. /<br />

8427<br />

RG 6 Mart<br />

1932<br />

A.28 Şubat<br />

1932<br />

1932 Yılı 337

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Şubat Kastamonu Mebusu Suat<br />

Bey Belediye maaş ve ücretlerinin<br />

bütçenin %25'i<br />

geçmemesi yönünde Meclis'e<br />

bir Kanun projesi teklif<br />

etti.<br />

29 Şubat İstanbul'da komünistlik<br />

propagandası yapmakla<br />

maznunen altı kişi yakalandı.<br />

1 Mart İstanbul ve havalisi otobüsçüler<br />

cemiyeti isimli bir<br />

cemiyet teşkil edildi.<br />

2 Mart Tapu Müdürlüklerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

2 Mart Eski Maliye Müfettişlerinden<br />

H. İbrahim'in uhdesinde<br />

bulunan fahri müfettişlik<br />

unvanının elinden alınması.<br />

Bu teklif Belediye Kanununun 117. maddesinin de- C.l Mart<br />

ğiştirilmesine ilişkindir. Suat Bey, Belediyelerce ve- 1932; A.l<br />

Mart 1932<br />

rilen maaş ve ücretlerin %40'ı bulduğunu, bunun hiçbir<br />

yerde görülmediğini, bu yöntemle tasarruf edilecek<br />

paraların imara harcanabileceğini söylemiştir.<br />

Dernek belediye tarafından hazırlanarak uygulamaya<br />

konmuş bulunan otobüs talimatnamesinin kaldırılması<br />

için girişimde bulunacaktır. Ayrıca İstanbul Belediyesinin<br />

otobüs işletme imtiyazı için bakanlığa başvurmuş<br />

olması otobüs işletmecilerinde kaygı yaratmıştır.<br />

Urfa, Gaziantep,Tekirdağ ve Çanakkale illeri Tapu<br />

Müdürlüklerine Faik, Lütfı, Sabri ve Münir'in tayinleri<br />

yapıldı.<br />

2 Mart Vatandaşlığa alınmalar. Yugoslayva, Bulgaristan ve Romanya müslümanlanndan<br />

1230 şahsın vatandaşlığa kabulü.<br />

2 Mart Hariciye Vekaleti'nde yeni<br />

tayinler yapıldı.<br />

2 Mart Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

Çankaya'da yeni yapılan<br />

Cumhurbaşkanlığı Köşküne<br />

yerleşti.<br />

2 Mart Kütahya Ticaret ve Zahire<br />

Borsası kapatıldı.<br />

2 Mart Krom madeni işletmesinin<br />

el değiştirmesine izin verildi.<br />

2 Mart İsak Yusef Yahyel'in Eskişehir'in<br />

Sepetçi köyündeki<br />

magnezit madeni imtiyazının<br />

feshi.<br />

338 Yönetim Zamandizini<br />

Bükreş Elçiliği 3. Katipliğine İlhami; merkezden<br />

Rüştü, Selahattin ve Feridun Cemal'in 8. derece Ortaelçilik<br />

Müsteşarlığına; Ragıb'ın da terfi ederek tayini<br />

yapılmıştır.<br />

Cumhurbaşkanlığı konutu olarak <strong>Ankara</strong>'ya hakim<br />

Çankaya tepesinde Avusturyalı mimar Clemens<br />

Holzmeister'e yaptırılan Çankaya köşkünün birinci<br />

katı resmi daire, ikinci katı ikametgah olarak tasarlanmıştır.<br />

Kütahya Ticaret ve Erzak Borsası gelirleri masrafını<br />

karşılayamadığı ve devamında fayda görülmediğinden<br />

12329 sayılı kararname ile kapatılmıştır.<br />

Eskişehir ili Başören köyünde bulunan krom madeninin<br />

bütün hukuksal haklarının Baştaş Türk Limited<br />

Şirketi'ne satılması Orhan Brand Bey tarafından istenilmiş<br />

ve gerekli izin Hükümetçe 12350 sayılı kararname<br />

ile verilmiştir.<br />

Magnezit madeni imtiyazı madenin işletilmemesinden<br />

dolayı feshedilmiştir.<br />

A. 1 Mart<br />

1932<br />

A. 2 Mart<br />

1932; C.<br />

27.3.1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ Ö9.7..3. /<br />

8453<br />

BCA:<br />

30..İt.1.0<br />

169.1..5.!<br />

8455<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

26.13..19.<br />

/ 1-344<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.7..8. /<br />

8463<br />

AYG (s.<br />

461); A. 3<br />

Haziran<br />

1932;<br />

CYBY<br />

RG 17<br />

Mart 1932<br />

RG 17<br />

Mart 1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 26.14..1./<br />

12344/<br />

194-101

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Mart Eskişehir'de Lületaşı imtiyazı<br />

özel bir şirkete verildi.<br />

2 Mart Eskişehir'de krom madeni<br />

imtiyazı el değiştirdi.<br />

2 Mart İşletilmeyen krom madeni<br />

imtiyazı feshedildi.<br />

2 Mart İşletilmeyen demir madeni<br />

imtiyazı feshedildi.<br />

2 Mart İzmir ilinde İdari taksimat<br />

yapıldı.<br />

2 Mart Edirne ilinde idari taksimat<br />

yapıldı.<br />

2 Mart Vatandaşlığa kabul edilmeler.<br />

Eskişehir'in Sarısu mevkiindeki hükümete ait lületaşı<br />

ocakları imtiyazının, sözleşme hükümleri dahilinde<br />

Lületaşı Madeni Türk Anonim Şirketi'ne verildi.<br />

Eskişehir'in Başören köyündeki Orhan Brand'a ait<br />

krom madeni işletme imtiyazının Baştaş Türk<br />

Limited Şirketi'ne satıldı.<br />

Kastamonu'nun Taşköprü kazasının Hocavakıf köyünde<br />

Zeyyine Hanım'a ait bakır madeni imtiyazı<br />

madenin işletilmemesinden dolayı feshedildi.<br />

İçel'in Gülnar kazası Çağlabıyık köyünde Şarlmas'a<br />

ait demir madeni imtiyazı feshedildi.<br />

İzmir Vilayetinin Çeşme kazasına bağlı Barbaros nahiyesi<br />

merkezi Uzunkuyu köyüne nakledildi.<br />

Edime vilayetine mülhak Tatarlar nahiyesine bağlı<br />

Vaysal ve Hacıdanişment köylerinin mezkur nahiyeden<br />

irtibatları fekkedilerek Lalapaşa nahiyesine ilhak<br />

edildi.<br />

Rus çarlığı uyruğundan, Sergev Vinagrodof ile Server<br />

ve eşi Lidyan'ın vatandaşlığa alınması.<br />

3 Mart Adliye tayinleri yapıldı. Adliye Vekaletinin kararnamesiyle ülke düzeyinde<br />

255 hakim, savcı ve yardımcılarının tayini yapılmıştır.<br />

3 Mart Amerika Elçisi Joseph C.<br />

Grew <strong>Ankara</strong>'dan ayrıldı.<br />

3 Mart Maliye Vekaleti'nde tayinler<br />

yapıldı.<br />

3 Mart Krom madenleri işletme<br />

ruhsatları.<br />

Tokyo'ya elçi olarak atanmıştır. Amerika'nın <strong>Ankara</strong><br />

Büyükelçiliğine Arjantin elçisi Charles Sherrill tayin<br />

edildi. C. Sherrill 65 yaşındadır ve avukattır. 0 güne<br />

kadar sadece 1909'dan 1911'e kadar Amerika'nın Arjantin<br />

elçiliğinde bulunmuştur.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 26.13..9./<br />

12332<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/ 26.14..7.<br />

/ 12350/<br />

194-102<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

26.13..17.<br />

/ 12340 /<br />

192-84<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

26.13..20.<br />

/ 12343 /<br />

195-55<br />

RG 14<br />

Mart 1932<br />

RG 14<br />

Mart 1932<br />

BCA:<br />

30.18.1.2<br />

/ 26.14..4.<br />

/12347/<br />

1-345<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.7..10.<br />

/ 8467<br />

ATDK; A.<br />

5 Mart<br />

1932; A. 8<br />

Mart 1932<br />

Boş olan Personel Müdürlüğüne Genel Muhasebe BCA:<br />

Takip ve Teftiş Müdürü Yusuf Kemal Bey ve bundan 30..11.1.0<br />

/ 69.7.. 11.<br />

boşalacak müdürlüğe Bayındırlık Bakanlığı Muhasebe<br />

/ 8468<br />

Müdürü Behçet Bey ve Maliye Muhasebe Müdürlüğüne<br />

Hesap İşleri Müdürü Kaşif Bey ve Hesap İşleri Müdürlüğüne<br />

Genel Muhasebe Murakkıbı Nuri Bey ve<br />

Muntazam Borçlar Müdürlüğüne Bursa Defterdarı<br />

Memduh Bey tayin oldu.<br />

Bursa Mihalıççık ve Çöreler'de Şevkettin ve Bursa<br />

Toros Kromları A.Ş.'ne verilen Kil ve Krom madeni<br />

işletme ruhsatı.<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

16/<br />

621.906..0.<br />

/ 107 / 24<br />

1932 Yılı 339

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Mart Askeri-atamalar yapıldı. istihkam Albay ibram ve Harita Albay Cerrahpaşalı<br />

Ahmet Şemseddin'in emekliye şevkleri ve İstihkam<br />

Albay Kasım'ın muvazzaf sınıfa nakli onaylandı.<br />

4 Mart Mustafa Kemal Paşa İstanbul'dan<br />

<strong>Ankara</strong>'ya trenle<br />

hareket etti.<br />

4 Mart Riyaseticumhur umumi katibi<br />

Tevfik Beyin vazifesine<br />

son verildi.<br />

5 Mart Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldi.<br />

5 Mart Mülhak Bütçe ile İdare<br />

Olunan Bazı Devairin Baremlerine<br />

Dair 672 sayılı<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

6 Mart Leipzig'de açılan uluslararası<br />

sergide bir Türk pavyonu<br />

kuruldu.<br />

6 Mart Rize ili idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

7 Mart Mustafa Kemal Paşa<br />

George Washington'un<br />

200.doğum yıldönümü nedeniyle<br />

ABD Başkanı<br />

Hoover'a telgraf çekti.<br />

7 Mart İktisat Vekaleti iş kanunu<br />

layihasını meclise gönderdi.<br />

7 Mart Bakır madenine ait imtiyaz<br />

madenin işletilmemesinden<br />

dolayı feshedildi.<br />

8 Mart TC ile Danimarka arasında<br />

akdedilen Uzlaşma, Adli<br />

Tesviye ve Hakem Muahedesi<br />

Cenevre'de imzalandı.<br />

9 Mart 1580 Numaralı Belediye<br />

Kanununun 83üncü Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 1929 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

10 Mart Sovyet uyruklu bir kişi vatandaşlığa<br />

kabul edildi.<br />

340 Yönetim Zamandizini<br />

<strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğü ile Konya Ovası Sulama<br />

İdaresi memurlan maaşlarının merkezi yönetim<br />

teşkilatı için geçerli esaslara göre belirlenmesi uygun<br />

görülmemiştir. Böylece bazı katma bütçeli idarelerin<br />

memurlannın merkezi yönetim teşkilatında çalışan<br />

memurlann sahip olduğu haklara sahip olmaları uygun<br />

görülmemiştir.<br />

Rize ili Pazar ilçesine bağlı Bubleyisulfa Köyünün<br />

Pazar ilçesi belediye sınırları içine alınması.<br />

Layihaya göre işçiler için sigorta, işçi çocukları için<br />

bakımevleri tesis edilecek, küçük yaştaki çocuklar<br />

çalıştınlmayacaktır.<br />

İstanbul ilinde Sanyer'de bulunan ve imtiyazı Ali<br />

Hayri Bey'deki bakır madenine ait imtiyaz madenin<br />

işletilmemesinden dolayı feshedildi.<br />

Bu kanun, belediye kanununda olmayıp da özel kanunlarla<br />

belediye meclislerine verilen görevlerin<br />

meclisin toplanmadığı dönemlerde belediye encümenlerine<br />

bırakılmasına ilişkindir.<br />

Aslen Kınm doğumlulanndan ve Sovyet uyruklu İstanbul'da<br />

ikamet eden bir kişi vatandaşlığa kabul<br />

edildi.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.7.-9. /<br />

8466<br />

AHKYG;<br />

A. 5 Mart<br />

1932<br />

A.5 Mart<br />

1932<br />

AHKYG<br />

BULMAÇ<br />

ÜKC 185<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.7.. 13.<br />

/ 8470<br />

CYBY<br />

A.8 Mart<br />

1932<br />

RG<br />

TCAMA,<br />

CT<br />

BULMAÇ<br />

RG 28<br />

Mart 1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mart Vatandaşlığa alınmalar. Yugoslavya, Bulgaristan ve Romanya'dan gelen 627<br />

Müslüman'ın vatandaşlığa alınması. 20 müslümanın<br />

vatandaşlığa alınması. Sovyet tebaasından<br />

Abdülhalim'in vatandaşlığa alınması. Rus Çarlığı tebaasından<br />

Ressam Veladimir Zinder ve diğer adı<br />

Velidemir ile kansı ve oğlunun vatandaşlığa alınması.<br />

11 Mart İsveç Grubu ile hükümetin<br />

1932 borçlannın tecili için<br />

müzakereler devam etmektedir.<br />

12 Mart Irak sefiri güven mektubunu<br />

sundu.<br />

12 Mart Evkaf ile İstanbul belediyesi<br />

arasındaki su meselesi.<br />

12 Mart Kastamonu vilayetindeki<br />

bazı köyler Sinop vilayetinin<br />

Boyabat kazasına nakledildi.<br />

12 Mart Erzincan, Erzurum ve Mardin<br />

illerinde yapılan idari<br />

değişiklikler.<br />

Irmak-Filyos, Fevzipaşa-Diyarbakır hatlannı inşa<br />

eden İsveç Grubu ile şimendifer inşaat programında<br />

ve hükümetin ödeme planıyla ilgili müzakereler devam<br />

etmektedir.<br />

Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa yeni Irak<br />

sefiri Emir Zeydi huzurlarına kabul etti.<br />

Sular Kanununa dayalı olarak istanbul'daki vakıf sular<br />

belediyeye devredildiği halde bu suların gelirinin<br />

belediyeye aktarılmasına ilişkin sorunlar devam etmektedir.<br />

Bu sorunu çözmek için komisyon oluşturulmuştur.<br />

Kastamonu ilinin Tosya kazasına bağlı Kargı nahiyesinin<br />

Yamansaray, Sinanözü, Saraycık ve Karaoğlan<br />

köylerinin mezkur nahiyeden irtibatlan kesilerek Sinop<br />

vilayetinin Boyabat kazasına bağlandı.<br />

13 Mart Vatandaşlığa alınmalar. Bulgaristan müslümanlanndan 326 şahsın vatandaşlığa<br />

kabulü.<br />

13 Mart Kişiye ait maden arama imtiyazı<br />

şirkete devredildi.<br />

14 Mart Yeni Adliye tayinleri yapıldı.<br />

14 Mart Gümüşhane Belediye Başkanlığına<br />

getirilen Muhsin<br />

Sahir'in memurluğu tasdik<br />

edildi.<br />

İçel'in Anamur kazasının Korin köyünde maden arama<br />

ruhsatına sahip Etyen Mas'ın imtiyazının, Maadin<br />

ve Cevahir ve Mevaddı Madeniye Türk Anonim Şirketi'ne<br />

satılması onaylandı.<br />

Samsun Ağır Ceza Başkanlığına Hidayet, İzmir Savcılığına<br />

Mustafa Asım, Üsküdar Savcılığına Mehmet<br />

Burhanettin, İstanbul Sulh Hakimliklerine Selahaddin<br />

ve Abdülkerim Celalettin, istanbul Aza Mülazımlığına<br />

Murat'ın tayinleri yapıldı.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

26.15..15.<br />

/ 12378/<br />

1-346;<br />

30.. 18.1.2/<br />

26.15..20.<br />

/ 12383 /<br />

1-349;<br />

30..18.1.2/<br />

26.15..17.<br />

/ 12380/<br />

1-348;<br />

30..18.1.2/<br />

26.15..16.<br />

/ 12379/<br />

1-347<br />

A. 10 Mart<br />

1932;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

27.26.. 14.<br />

/ 152-43/<br />

12597<br />

A. 13 Mart<br />

1932<br />

A. 13 Mart<br />

1932<br />

RG 28<br />

Mart 1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.S..8. /<br />

8490<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 26.16.. 1.<br />

/ 1-350<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

26.16..10.<br />

/ 12393/<br />

192-85<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.8.. 15.<br />

/ 8500<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 69.8.. 11.<br />

/ 8494<br />

1.932 Yılı 341

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Mart Askeri yargı atamaları yapıldı.<br />

14 Mart Devlet Şurası'nın teşkilat<br />

ve vezaifine dair yeni bir<br />

kanun layihası hazırlanarak<br />

Heyeti Vekileye tevdi edildi.<br />

14 Mart İki tapu müdürü vekalet<br />

emrine alındı.<br />

15 Mart Almanya'da adaylar Cumhurbaşkanlığı<br />

için yeterli<br />

oyu alamadılar.<br />

15 Mart Çanakkale ili idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

15 Mart İstanbul Belediye hudutları<br />

dahilinde otobüs işletmesi<br />

imtiyazının Belediyeye verilmesi.<br />

Tuğgeneral Küşat'ın Askeri Yargıtay üyeliğine ve Piyade<br />

Albay Hafız Besim'in Askeri Yargıtay yedek<br />

üyeliğine tayin edildiler.<br />

Sabit olan lüzuma binaen Bilecik vilayeti tapu müdürü<br />

İhsan ve Çorum tapu müdürü Haşim Beyler vekalet<br />

emrine alındı.<br />

Almanya'da Cumhurbaşkanlığı seçimini Hitler'e karşı<br />

oyların yarısına yakınını almasına rağmen Mareşal<br />

Hindenburg Cumhurbaşkanlığı için gerekli oyu sağlayamadığından<br />

seçim tekrarlanacaktır.<br />

Çanakkale ili Biga ilçesine bağlı Sinekçi Nahiyesinin<br />

merkezinin Dimetoka köyüne nakledilmesi onaylandı.<br />

19 Mart Hariciyede tayinler yapıldı. Hariciye vekaletinde 7inci dereceden münhal dört<br />

memuriyetten birine 2inci sınıf müdürlerden Antep<br />

muhasibi Ragıp, orta elçilik müsteşarlığına 9uncu derecede<br />

memurlardan Rüştü, Altıncı dereceden<br />

Salahattin ve Londra büyükelçilik başkatibi iken<br />

9uncu derecede münhal bulunmadığı için merkez<br />

onuncu dereceye getirilmiş olan Feridun Cemal, Bükreş<br />

elçiliği ikinci katipliğine meslek memurlarından<br />

İlhami Beyler tayin oldular.<br />

19 Mart Balıkesir ve Adana ili idari<br />

taksimatında değişiklikler<br />

yapıldı.<br />

19 Mart Matbuat Kanununun 5İnci<br />

maddesinin birinci fıkrasına<br />

ilave yapılmasına dair<br />

hükümet kanun layihası<br />

hazırladı.<br />

342 Yönetim Zamandizini<br />

Balıkesir vilayetinin Sindiril kazasının Çorum nahiyesine<br />

bağlı Kıran köyünün mezkur nahiye ile olan<br />

irtibatı kesilerek Sındırga'ya ve Susığırlık kazasının<br />

Ömerköy nahiyesine bağlı Soyutçayırı köyünün<br />

mezkur nahiyeden irtibatı kesilerek Susığırlık kazasına;<br />

Adana vilayetinin Karaisalı kazasına bağlı<br />

Ulucak, Göküz, Posyağbasan köylerinin mezkur kazadan<br />

irtibatları fekkedilerek Karsantı nahiyesine ve<br />

Karsantı nahiyesine bağlı Kösefakılı, Eğeceuşağı<br />

köylerinin mezkur nahiyeden irtibatları kesilerek<br />

Çatalan nahiyesine bağlanmışlardır.<br />

Bakanlar Kurulu'nun bazı yabancı gazetelerin ithalinin<br />

yasaklayabilmesine imkan veren değişiklik şu şekildedir:<br />

"Kezalik yabancı bir memlekette ve bir kanunun<br />

birinci maddesi tarifine dahil olan bilumum<br />

matbuaların Türkiye'ye sokulması ve dağılması İcra<br />

vekilleri heyeti kararıyla menolunabilir."<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.8.-9. /<br />

8492<br />

A. 15 Mart<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.8..12.<br />

/ 8495<br />

A. 14-15<br />

Mart 1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.9..1. /<br />

8506<br />

A. 16 Mart<br />

1932;<br />

C.23.3.193<br />

2; BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

26.16..14.<br />

/ 158-33/<br />

12397<br />

A. 20 Mart<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.9..2. /<br />

8509<br />

A. 20 Mart<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Mart İhtiyat Zabitleri ve İhtiyat<br />

Askeri Memurları Kanununun<br />

4iincü Maddesine Bir<br />

Fıkra İlavesi Hakkında<br />

1931 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Mart Cenevre'de yapılan Tahdidi<br />

Teslihat konferansı 15 gün<br />

süreyle tatil edildi.<br />

19 Mart Posta ve Telgraf idaresinin<br />

Nafıaya raptı.<br />

20 Mart Yeni Belçika Elçisi Gazi<br />

Mustafa Kemal Paşaya itimatnamesini<br />

sundu.<br />

20 Mart <strong>Ankara</strong> İli Tapu Müdürü<br />

Niyazi'nin Bakanlık emrine<br />

alınarak, yerine Bursa ili<br />

Tapu Müdürü Mehmet<br />

Ali'nin tayini.<br />

21 Mart Toprak bayramı Halkalı Ziraat<br />

mektebinde törenlerle<br />

kutlandı.<br />

21 Mart Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Müdürlüklerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

21 Mart Diyarbakır ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

22 Mart İhtiyat Zabitleri ve İhtiyat<br />

Askeri Memurları Kanununun<br />

7inci Maddesi İlk Fıkrasının<br />

Tadiline Dair 1933<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Mart Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Tadili Hakkında<br />

12353 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

Posta ve Telgraf ve Telefon Genel İdaresinin tüzel<br />

kişiliğinin Bayındırlık Bakanlığına bağlanmasına dair<br />

olan teşkilat layihası meclise gönderildi.<br />

Mustafa Kemal Paşa Çankaya'da Belçika elçisinin<br />

güven mektubunu takdim töreninde elçinin söylevini<br />

cevapladı.<br />

Bayramda Vali Bey, Ziraat ve orman müdürleri, ziraat<br />

odası yöneticileri hazır bulunmuştur.<br />

İsparta ve Mardin Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürlüklerine<br />

Murat ve Tahsin'in tayini gerçekleştirildi.<br />

Diyarbakır ilinin merkez kazasına bağlı Devegeçidi<br />

nahiyesi merkezi Karakilise köyüne ve mermer nahiyesi<br />

merkezi Alibardak köyüne nakledilmiştir.<br />

24 Mart Temyiz mahkemesi azalığı. Açık bulunan temyiz mahkemesi üyeliğine İstanbul<br />

birinci ticaret reisi Şemseddin Bey tayin oldu.<br />

24 Mart İspirto ve İspirtolu İçkiler<br />

İnhisarı İdaresinin 1931<br />

Senesi Bütçe Kanununda<br />

Mevcut Memur Tabiri<br />

Hakkında 674 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

BULMAÇ<br />

A. 19 Mart<br />

1932<br />

A. 20 Mart<br />

1932<br />

AHKYG;<br />

A. 21 Mart<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 69.9..6./<br />

8515<br />

A. 21-22<br />

Mart 1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.9.. 18.<br />

/ 8532<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.9.. 12.<br />

/ 8523<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

A. 25 Mart<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

1932 343

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mart 6 şahıs Türk vatandaşlığından<br />

çıkartıldı. Daha önce<br />

Alman vatandaşlığına geçmesine<br />

izin verilmiş bir şahıs<br />

da Türk vatandaşlığına<br />

tekrar alındı.<br />

Sabık Osmanlı uyruğundan olup şimdiye kadar ülkeye<br />

gelmedikleri ve Kurtuluş Savaşına katılmadıkları<br />

tespit edilen 6 şahıs 12459 sayılı kararname ile vatandaşlıktan<br />

çıkartıldı.<br />

24 Mart Vatandaşlığa alınmalar. Yugoslavya, Bulgaristan, Romanya ve İran'dan gelen<br />

360 Müslüman'ın vatandaşlığa alınması.<br />

25 Mart Bekarlık vergisi Bekarlardan vergi alınması hakkında Yozgat mebusu<br />

Süleyman Sırrı Bey tarafından verilen teklifin bir<br />

komisyon tarafından incelenmesine devam etmektedir.<br />

Daha etraflı inceleme için alt komisyon oluşturulmuştur.<br />

Buna göre bekarı en çok olan şehirler İstanbul,<br />

İzmir, <strong>Ankara</strong> iken en az olan İsparta'dır.<br />

26 Mart Cami Hademesi Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Tadili Hakkında 12398 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

27 Mart Askeri yargıda yeni tayinler.<br />

27 Mart Sağlık Müdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

27 Mart İstanbul polis altıncı şube<br />

zabıtai belediye müdürlüğüne<br />

belediye yazı işleri<br />

mümeyyizi ve hukuk mezunlarından<br />

Faik Bey vekaleten<br />

atandı.<br />

27 Mart Kocaeli vilayetinde acizleri<br />

görülen 80 memur tasfiyeye<br />

tutulmuş ve isimleri vilayete<br />

bildirilmiştir.<br />

27 Mart Jandarma bölük kumandanı<br />

sağlık sorunları nedeniyle<br />

emekliye sevk edildi.<br />

27 Mart Jandarma mektep imamı<br />

emekliye sevk edildi.<br />

27 Mart Karaköse kaymakamı vekalet<br />

emrine alındı.<br />

344 Yönetim Zamandizini<br />

Nizamnamede yapılan değişikliklerden biri şu şekildedir:<br />

"Hizmet sahiplerine ait işlerle meşgul olmak<br />

üzere vilayetlerde Evkaf Müdürlerinin ve kazalarda<br />

Evkaf Memurlarının riyaseti altında mahalli müftüsü<br />

ile bir azadan mürekkep bir encümen teşkil edilir. Bu<br />

aza imam veya hatip olmak üzere valiler ve kaymakamlar<br />

tarafından intihap olunur."<br />

ll.Tümen Askeri Hakimliğine İsmail Hakkı, 3. Kolordu<br />

Askeri Hakimliğine Hikmet ve Çatalca müstahkem<br />

mevki Askeri Hakimliğine İhsan'ın tayini.<br />

Dr. Fazıl Berki Burdur Sağlık Müdürlüğüne tayin<br />

edildi.<br />

Bu dönemde eski düzen taraftarı ya da muhalif görülen<br />

memurların devletten tasfiyesi devam etmektedir.<br />

Akmadeni Jandarma Bölük Kumandanı Yüzbaşı Halis<br />

Efendi sağlık sorunları nedeniyle emekliye sevk<br />

edildi.<br />

Bitlis'te 8 numaralı Jandarma mektep imamı Mahir<br />

Efendi sağlık sorunları nedeniyle emekliye sevk edildi.<br />

RG 11<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

26.19..20.<br />

/ 12463 /<br />

1-352<br />

A. 26 Mart<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.10..1.<br />

/ 8537<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.10..3.<br />

/ 8540<br />

A. 28 Mart<br />

1932<br />

A. 28 Mart<br />

1932<br />

RG 3 Nisan<br />

1932<br />

RG 3 Nisan<br />

1932<br />

Görülen idari lüzum üzerine Karaköse kaymakamı BCA:<br />

Şevket, Tokat mektupçusu Arif Sacidi Beyler bakan- 30.. 11.1.0<br />

lık emrine alındı.<br />

/ 69.10..2./<br />

8539

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Mart içişleri Bakanlığı tarafından<br />

kaymakam atamaları<br />

yapıldı.<br />

28 Mart Osmanlı borçlarında kuponlar<br />

meselesinde çözüm<br />

arayışlarında mesafe<br />

katedildi.<br />

30 Mart İhtiyat Zabitleri ve ihtiyat<br />

Askeri Memurları Hakkındaki<br />

1076 Numaralı Kanunun<br />

23 üncü Maddesindeki<br />

"H" Fıkrasının Tadiline Dair<br />

1936 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

30 Mart Terkos Şirketi'nin heyeti<br />

umumiyesi toplandı.<br />

30 Mart Devlet Tarafından İdare<br />

Olunan inhisarlar Memur<br />

ve Müstahdemlerinden Vazifelerinden<br />

Ayrılanlara<br />

Verilecek Tazminata Dair<br />

1935 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mart Kabil Büyükelçisi Hikmet<br />

Bey Cumhurbaşkanlığı Genel<br />

Sekreterliği'ne atandı.<br />

3! Mart Dahiliye Encümeni matbuat<br />

kanununun 5linçi maddesinin<br />

tadili layihasını değiştirdi.<br />

31 Mart Kastamonu vilayetinin idari<br />

taksimatında bazı değişiklikler<br />

yapıldı.<br />

31 Mart Kırşehir vilayetinin idari<br />

taksimatında değişiklik yapıldı.<br />

31 Mart Jansen istanbul'a gelerek<br />

<strong>Ankara</strong> ve Istan.bul planları<br />

hakkında beyanatta bulundu.<br />

34 kaymakamın nakil ve becayişleri yapıldı.<br />

Pariste sabık Maliye vekili Saraçoğlu Şükrü Beyle<br />

Dayinler Vekilleri arasında uzlaşma zemini sağlandı.<br />

1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 32inci maddesi<br />

gereğince haklarında ihraç cezası hükmolunanların<br />

bu kanunun yayınlanmasından itibaren cezalarının<br />

uygulanacağı yönünde değişiklik kabul edilmiştir.<br />

Kamuoyunda uzunca bir süredir tartışılmakta olan<br />

tekel idarelerinin yeniden yapılanması ve bazılarının<br />

<strong>Ankara</strong>'ya taşınması sonucunda açıkta kalacak memur<br />

ve müstahdemlere tazminat verilmesine yönelik bir kanundur.<br />

Buna göre açıkta kalacak memurlardan iki<br />

senelik hizmeti olanlara bir aylık, iki seneden fazla<br />

hizmeti olanlara ilk iki senelik hizmetleri için bir aylık<br />

ve bundan fazlası ve her sene ve kesirleri oranında<br />

hesaplanacak aylık tazminat verilecektir.<br />

Encümenin yeni teklifi şu şekildedir: "Madde - Yabancı<br />

memlekette çıkan ve bu kanunun birinci maddesinde<br />

yazılı olan matbuaların Türkiye'ye sokulması<br />

ve dağıtılması İcra Vekilleri Heyeti kararı ile menolunabilir.<br />

Dağıtılan matbualar icra Vekilleri Heyetinden<br />

müstacel karar alınmak suretiyle Dahiliye Vekilinin<br />

emrile karardan evvel toplattınlabilir. Menolunan<br />

matbuaları memnuiyet hilafında bilerek Türkiye'ye<br />

sokan ve dağıtanlardan 300 liraya kadar ağır<br />

para cezası alınır."<br />

Kastamonu Kozyaka nahiyesi Alpaslan, Örencik,<br />

Bidamiş, Pırlaklar ve Kuman Köyleri Merkez ilçeye;<br />

Zonguldak Beycuma nahiyesi Bozca Köyü Kozlu'ya,<br />

Kozlu nahiyesi Taşçılar Köyü de Beycuma'ya bağlandı.<br />

Kırşehir'in Arapsun ilçesine bağlı Ayhan, Sanlar,<br />

Kışlalar ve Baraklar köylerinin adı geçen ilçeden alınarak<br />

Avanos ilçesine bağlandı.<br />

Jansen <strong>Ankara</strong>'da 6 gün kalarak <strong>Ankara</strong> planının şehre<br />

uygulanması işlerini kontrol edecektir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.10..2./<br />

8539<br />

A. 28-29<br />

Mart 1932<br />

BULMAÇ<br />

A. 31 Mart<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

GB 97; A.<br />

1 Nisan<br />

1932<br />

A. 1 Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 69.10..7.<br />

/ 8545<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 69.10..6.<br />

/ 8543<br />

C.l Nisan<br />

1932<br />

1932 Yılı 345

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mart Polis 6ıncı şube müdürlüğü<br />

vekaletine belediye yazı işleri<br />

mümeyyizi Kadri Bey<br />

tayin edildi.<br />

A. 1 Nisan<br />

1932<br />

2 Nisan Vatandaşlığa alınmalar. Yabancı uyruklu, 26 kişinin vatandaşlığa alınması. BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.23..1.<br />

/ 12524/<br />

1-354<br />

3 Nisan Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong><br />

Halkevi'ne giderek Çoban<br />

piyesini seyretti.<br />

3 Nisan İstanbul Rıhtım Şirketi<br />

mahkemeye verildi.<br />

3 Nisan <strong>Ankara</strong> İmar Komisyonu<br />

Jansen'in de katılımıyla<br />

toplandı.<br />

3 Nisan Manisa ilinin idari taksimatında<br />

değişiklikler yapılarak<br />

18 köy Akhisar ilçesine<br />

bağlandı.<br />

3 Nisan Bazı illerin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

İzmir Rıhtım Şirketinden sonra İstanbul Rıhtım Şirketi<br />

de Hazine aleyhine yapılmış suistimalden dolayı<br />

mahkemeye verildi. Hükümet şirketten iki milyon liraya<br />

yakın para istemektedir.<br />

Jansen Komisyon'a <strong>Ankara</strong> imar planı hakkında bilgi<br />

verdi.<br />

Manisa'nın Palamut nahiyesine bağlı Yayaköy,<br />

Üçhavlu, Ivakofteke, Süleymanköy, Sundelli, Erdelli,<br />

Dereköy, Ballıca, Hamidiye, Bünyanosman, Palamutlu,<br />

Işıkköy, Belloba, Arabacıboz, Büknüş<br />

vb.köyleri Akhisar'a bağlandı.<br />

Bursa, Kars, Bilecik, Siirt, Muş, Denizli, İsparta,<br />

Zonguldak vilayetlerinin idari taksimatında değişiklik<br />

yapıldı.<br />

3 Nisan Dışişlerinde tayin yapıldı. Moskova Büyükelçiliği başkatibi Zeki Nebil Bey<br />

merkeze tayin edildi.<br />

3 Nisan Tütün tüccarı Emin Kazım<br />

Bey'in vatandaşlığa alınması.<br />

4 Nisan Orduda askeri mühendis ve<br />

askeri fen memuru sınıfları<br />

ihdas ediliyor.<br />

6 Nisan İnhisar Beyiyeleri Üçte<br />

Birlerinin Harp Malullerine<br />

ve Şehir Yetimlerine Tahsis<br />

ve Tevziine Dair Olan<br />

Kanunun 4üncü Maddesinin<br />

Tefsiri<br />

346 Yönetim Zamandizini<br />

"Orduda askeri mühendis ve askeri fen memuru sınıfları<br />

ihdası gerekli olmuş, kanunun tadili hakkındaki<br />

layiha Meclis'e gelmiştir. Layiha'ya göre 1455 sayılı<br />

Kanunun 2. maddesi askeri memurlar, askeri mühendisler,<br />

askeri adli hakimler, askeri fen memurları, muamele<br />

memurları, rasat memurları, muallimler, haritacılar,<br />

imamlar, makinistler, sanatkarlar ve mızıka muallimleri<br />

kısımlarından teşekkül edecektir."<br />

AHKYG;<br />

A. 4 Nisan<br />

1932<br />

A. 4 Nisan<br />

1932<br />

A. 4 Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

69.10..18.<br />

/ 8562<br />

RG 27-28<br />

Nisan<br />

1932;<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

69.10..13.<br />

/ 8556<br />

RG 25<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

27.23.. 12.<br />

/ 12535/<br />

1-355<br />

C.5 Nisan<br />

1932<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Nisan Londra Konferansı açıldı. Fransa, İngiltere, Almanya ve İtalya'nın katılımıyla<br />

Dörtler Konferansı olarak adlandırılan konferans katılımcı<br />

ülkeler arasında Tuna Birliği konusunda çıkan<br />

uzlaşmazlık neticesinde kısa sürede dağılmıştır. Gazeteler<br />

ve yayın organları konferansın bu şekilde<br />

bitmesini benzeri görülmemiş hezimet olarak nitelendirmişlerdir.<br />

Bir başka deyişle bu konferans Avrupa<br />

devletleri arasındaki varolan anlaşmazlıkları ve<br />

rekabeti bir kez daha gün yüzüne çıkarmıştır.<br />

7 Nisan Muhtelit Mübadele Komisyonu<br />

Bitaraflar Heyetinde<br />

inhilal eden azalığa bir yenisinin<br />

intihap edilmemesine<br />

ve Bitaraflara mevdu<br />

vazaifî ahdiyenin sureti ifasına<br />

dair teati edilen Notalar<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

7 Nisan 10 Mart 1296 Tarihli İhtira<br />

Beratı Kanununa Bir Madde<br />

İlavesi Hakkında 1939<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Nisan Fransızlar tarafından kurulmuş<br />

bulunan Bursa<br />

elektrik şirketi İtalyanlara<br />

devredildi.<br />

9 Nisan İsparta ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

9 Nisan Edime vilayetinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

9 Nisan Sivas ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

9 Nisan İstanbul matbuatını takip<br />

etmek üzere yeni tayin yapıldı.<br />

9 Nisan Edime vilayeti tapu müdürü<br />

vekalet emrine alındı.<br />

11 Nisan <strong>Ankara</strong> ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

11 Nisan Seyrisefain Vapurunda<br />

grev girişimi sözkonusu<br />

olmuştur.<br />

İsparta'nın Atabey nahiyesine bağlı Bozanönü ile Keçiborlu<br />

nahiyesine bağlı Gölbaşı köyleri il merkezine<br />

bağlandı.<br />

Edime vilayetinin Kavaklı kazasına bağlı Çiftlikçalı,<br />

Karayayla, Kurdu, Gemici köyleri mezkur kazadan<br />

irtibatları kesilerek aynı vilayete bağlı Uzunköprü<br />

kazasına bağlandı.<br />

Sivas Hıdımalı nahiyesi Borazitler, Hayranlı,<br />

Aydoğmuş ve Dere köyleri il merkezine, Edime Kavaklı<br />

ilçesi Çiftlik, Çalı, Karayayla, Kurdu ve Gemici<br />

köyleri Uzunköprü ilçesine bağlandı. F361<br />

İstanbul matbuatını takip etmek üzere 7.derece memurluğa<br />

Kadınhanı Kaymakamı İbrahim'in tayini yapıldı.<br />

Edime ili tapu müdürü Şemsettin Bey bakanlık emrine<br />

alınarak yerine Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü<br />

Personel ve Levazım müdürü Hüseyin Hüsnü Bey<br />

tayin edildi.<br />

<strong>Ankara</strong> ili Zir nahiyesine bağlı Kayı Köyü ile Karkın<br />

ve Ereksu çiftlikleri Ayaş ilçesine bağlandı.<br />

Deniz ulaşımı idaresi amele ve müstahdemleri maaşlarını<br />

düzenli alamadıklarından iş bırakanlar olmuştur.<br />

Bu yüzden seferlerde gecikmeler ortaya çıkmıştır.<br />

A.7 Nisan<br />

1932<br />

TCAMA<br />

BULMAÇ<br />

A. 10<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 70.11..5.<br />

/ 8574<br />

RG 28<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 70.11..8.<br />

/ 8578<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 70.11..6.<br />

/ 8575<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 70.11..9.<br />

/ 8579<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.11..14.<br />

/ 8589<br />

C. 12 Nisan<br />

1932; A.<br />

12 Nisan<br />

1932<br />

1932 Yılı 347

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Nisan Açık bulunan Adliye Vekaleti<br />

Hukuk İşleri Müdürlüğüne<br />

tayin yapıldı.<br />

11 Nisan Almanya'da Cumhurbaşkanlığı<br />

seçimini Hitler'e<br />

karşı oyların %53'ünü alan<br />

Hindenburg kazandı.<br />

11 Nisan Bazı illerin Vakıf Müdürlükleri'ne<br />

tayinler yapıldı.<br />

12 Nisan 1683 Numaralı Askeri ve<br />

Mülki Tekaüt Kanununun<br />

6ıncı Maddesine Dair 697<br />

sayılı Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

12 Nisan 12514 sayılı Mektep Pansiyonları<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

12 Nisan 7 Mart 1927 Tarih ve 1757<br />

Numaralı Kanunun linçi<br />

Maddesinin Son Fıkrası<br />

Hakkında 696 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

13 Nisan 11 Nisan 1334 tarihli Gümrük<br />

Kanununun 906 Numaralı<br />

Kanun ile Tadil Edilen<br />

107inci Maddesinin Tadiline<br />

ve Mezkur Kanunu<br />

Muaddil 1723 Numaralı<br />

Kanunun linçi Maddesine<br />

Bazı Fıkralar İlavesine Dair<br />

1940 sayılı kanun yayımlandı.<br />

13 Nisan Jandarmadan Olan Şoförlere<br />

Verilecek Ücret Hakkında<br />

1941 sayılı kanun yayımlandı.<br />

13 Nisan Mazbut Emlak, Yurtluk ve<br />

Ocaklık Maaşı Mukabili<br />

Verilecek Emlak ve Arazi<br />

Hakkında 1943 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

348 Yönetim Zamandizini<br />

Adliye Bakanlığı Hukuk işleri Müdürlüğü'ne izmir<br />

Ticaret Mahkemesi Başkanı Yusuf Kemalettin'in tayini<br />

yapıldı.<br />

İzmir, Balıkesir, Amasya, Maraş ve Urfa Vakıflar<br />

Müdürlüklerine Ahmet, Behzat, Necip Namık, Refik<br />

ve Naci'nin tayinleri.<br />

Son memuriyet maaşını 2 sene süreyle alamamış olan<br />

memurlara yönelik bir düzenlemedir.<br />

1838 sayılı kanuna dayalı olarak çıkanlan bu Nizamnameye<br />

göre mektep pansiyonları, ilgili memurların<br />

müracaat ve teklifleri üzerine valilerin görüşleri alındıktan<br />

sonra Milli Eğitim Bakanlığının izniyle açılacaktır.<br />

TBMM personelinin ödenek ve harcamalarına ilişkin<br />

1757 numaralı kanunun linçi maddesinin son fıkrasında<br />

vefat eden mebusların kanuni mirasçılanna yönelik<br />

ödenecek tazminat hakkındaki düzenleme açıklanmıştır.<br />

Gümrük kanununu 7 Haziran 1926 tarihinde değiştiren<br />

906 numaralı kanunun 107inci maddesinde değişiklik<br />

yapmaktadır. Buna göre gümrüklerde yapılacak<br />

işlemlerdeki bazı noksanlıkla yaptırımı yeni<br />

çıkan kaçakçılığın engellenmesi hakkındaki kanunla<br />

sağlanmasına ilişkindir: "... bu farkların teallük ettiği<br />

muamelede alakadarların fatura ve menşe<br />

şehadetnamesi gibi gümrüğe ibraz ettiği evrak hakikate<br />

muhalif olduğu veya gerek bu evrak ve gerek ibraz<br />

edilen beyanname sahte veya muharref bulunduğu<br />

taktirde faili hakkında kaçakçılığın men'ü takibi<br />

hakkındaki kanunun 20inci maddesi hükmü tatbik<br />

olunur."<br />

Bu kanuna göre şoförlük eden Jandarmalara 30 lira<br />

aylık verilmesi kabul edildi.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

70.11.. 10.<br />

/ 8580<br />

A. 11<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

70.11..16.<br />

/ 8591<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Nisan 1331 Tarihli Kanuna Tev-<br />

fikan Verilen Tapu Senetleri<br />

Harçlarının Bakiye Taksitlerinin<br />

Affına ve Gayri<br />

Mübadillere Verilecek<br />

Gayrimenkul Emvalin Tapu<br />

Harcından İstisnasına<br />

Dair 1944 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

13 Nisan Tapu Sicili Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerinin Tadiline<br />

Dair olan 12498 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

13 Nisan Tabiiyet Muamelelerinden<br />

Alınacak Harçlara Dair<br />

Olan 1260 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel i 942 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

13 Nisan Valiler arasında nakil, becayiş<br />

ve tayinler yapıldı.<br />

14 Nisan Afyon ihracatı hakkında<br />

TC ile Yugoslavya Hükümetleri<br />

arasında imzalanan<br />

Afyon İtilafnamesi <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

14 Nisan Çocuk Bayramı Münasebetiyle<br />

Nisanın Yirmisinden<br />

Otuzuna Kadar Posta<br />

Müraselatı ile Telgraflara<br />

Şefkat Pulu Yapıştırılması<br />

Hakkında 1947 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Nisan Vergi Mektumian ve Kaçak<br />

Mefhumları Hakkındaki<br />

700 sayılı Heyeti Umumiye<br />

Kararı yayımlandı.<br />

16 Nisan TC ile Flemenk Krallığı<br />

arasında münakit Uzlaşma,<br />

Adli Tesviye ve Hakem<br />

Muahedenamesi Cenevre'de<br />

imzalandı.<br />

Bu kanun mübadil, gayrimubadil ve muhacirlere çeşitli<br />

kanunlarla tahsis edilen gayri menkullerin tapuya<br />

geçirilmesinde alınan tapu harçlarının henüz alınmamış<br />

olan taksitlerini affetmektedir.<br />

Bu kanun 15 Mayıs 1928 tarihli 1260 numaralı kanuna<br />

ek getirmektedir. Buna göre Türkiye'de 1 seneyi<br />

aşkın süredir bulunan muhacir ve mültecilerden fakirliklerini<br />

bulundukları vilayet ve kaza idare heyetlerine<br />

onaylatanlann kanunun linçi ve 3üncü maddelerinde<br />

belirtilen harçlardan muaf tutulmuşlardır.<br />

Erzincan valiliğine Bayazıt valisi Muhtar, Bayazıt<br />

valiliğine Erzincan valisi Ali Kemal, Kırklareli valiliğine<br />

Mersin valisi Faik, Mersin valiliğine Samsun<br />

valisi Saim, Samsun valiliğine Kırklareli valisi Mustafa<br />

Arif, Bilecik valiliğine Edirne valisi Emin, Edirne<br />

valiliğine Bilecik valisi Özdemir Salim, Giresun<br />

valiliğine Muğla valisi Salih Cemal ve Muğla valiliğine<br />

Mülkiye Müfettişlerinden Ömer Cevat Beyler<br />

tayin edildiler. Valilerin toplu tayinleri yaklaşık her<br />

dört ayda bir Nisan, Temmuz, Kasım aylarında gerçekleştirilmiştir.<br />

Bunun dışında çeşitli nedenlerle boşalan<br />

Valiliklere yıl içinde tek tek tayinler yapılmıştır.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

27.26.. 13.<br />

/ 12596/<br />

71-357<br />

TCAMA,<br />

CT<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

TCAMA<br />

1932 Yılı 349

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Nisan Bekarlık Vergisi ihdası<br />

hakkındaki teklifin kabulü<br />

muvafık görülmedi.<br />

20 Nisan Afyon ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

20 Nisan İran tebaasından olup, Aydın'a<br />

yerleştirilmiş Halikanlı<br />

Aşireti'ne mensup 300 kişinin<br />

vatandaşlığa kabulü.<br />

20 Nisan Mimar Yansen İzmir'in<br />

imarına yönelik tetkiklerine<br />

devam etti.<br />

20 Nisan Yunanistan moratoryum<br />

ilan etti.<br />

20 Nisan Balıkesir'in Tahtalı köyündeki<br />

maden arama iznine<br />

ait hissenin devri.<br />

20 Nisan Yabancı uzman görevlendirilmesi.<br />

20 Nisan Muğla Özel İdare Bütçesi'ne<br />

ait değişen ödenek cetvelinin<br />

tasdiki.<br />

Afyonkarahisar ili Çobanlar nahiyesine bağlı<br />

Hamidiye köyünün Bolvadin ilçesine bağlandı.<br />

İzmir Belediyesi tarafından yapılan davet üzerine<br />

İzmir'e gelen Jansen kentin imanna yönelik incelemeler<br />

yapmaktadır.<br />

Yunanistan harici borçlarını veremiyor. Ayrıca Yunan<br />

Meclisi tasarruf amacıyla kontenjan kanununu<br />

kabul etti.<br />

Hava Mektebi ile, Yeşilköy Makinist Mektebi için<br />

getirtilecek 3 yabancı uzmanın görevlendirilmelerine<br />

izin verilmesi.<br />

20 Nisan Vatandaşlığa alınmalar. İran'dan gelen 340 şahsın vatandaşlığa alınması. Yugoslavya,<br />

Bulgaristan ve Romanya müslümanlanndan<br />

110 şahsın vatandaşlığa kabulü.<br />

23 Nisan Kütahya-Balıkesir demiryolu<br />

açıldı.<br />

24 Nisan Yeni Bütçe Layihası Büyük<br />

Millet Meclisi'ne tevdi<br />

edildi.<br />

24 Nisan Balıkesir'in Gönen kazasının<br />

Tahtalı köyündeki maden<br />

arama ruhsatname hisselerinden<br />

bir kısmının Kiraz<br />

Zade Mehmet Sadık'a<br />

satılması.<br />

350 Yönetim Zamandizini<br />

Demiryolunun açılışı Meclis Başkanı Kazım Paşa tarafından<br />

yapıldı.<br />

1932 bütçesinde yapılan tadilat layihası Meclise gönderilmiştir.<br />

Layihaya göre masraf bütçesi 171 milyon<br />

112 bin 705 lira, gelir bütçesi 171 milyon 118 bin<br />

800 liradır. Bu suretle yeni bütçe 6095 lira fazla gelir<br />

ile kapatılmaktadır.<br />

A. 20<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 70.12..8.<br />

/ 8609<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

27.25..13.<br />

/ 1-360<br />

A. 21<br />

Nisan<br />

1932<br />

A. 21<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

27.28.. 18./<br />

12641 /<br />

191-48<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

27.25..20.<br />

/ 12583/<br />

241-58<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.26.-5.<br />

/ 12588/<br />

74-160<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

27.26.. 11.<br />

/ 12594/<br />

1-361;<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.25..S.<br />

/ 1-356<br />

TCSYK;<br />

A.24<br />

Nisan<br />

1932<br />

A.25<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.29..5./<br />

12648/<br />

191-50

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Nisan Maden arama imtiyazının<br />

feshi.<br />

24 Nisan Afyonkarahisar Ticaret ve<br />

Zahire Borsası lağvedildi.<br />

24 Nisan Uzunköprü Ticaret ve Zahire<br />

Borsası lağvedildi.<br />

25 Nisan Başbakan İsmet Paşa<br />

SSCB'ye resmi ziyarette<br />

bulundu.<br />

25 Nisan Ağıllar Kanununun 1 inci<br />

Maddesini Muadil 1948<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Nisan PTT Merkezleri Müdür ve<br />

Başmemurlarının İdareye<br />

Muhtas Binalarda İcarsız<br />

İkametleri Hakkında 1949<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Nisan Hariciye Vekaleti'nde tayinler<br />

yapıldı.<br />

25 Nisan Dahiliye Vekaleti'nde vekalet<br />

emrine alınma.<br />

Muğla'nın Hamitli çiftliğindeki krom madenine ait<br />

imtiyazın feshi.<br />

İşlemlerin azlığı ve gelir yetersizliği nedeniyle kapatılmıştır.<br />

İşlemlerin azlığı ve gelir yetersizliği nedeniyle kapatılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.28..6.<br />

/ 12629 /<br />

194-103<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.28..9.<br />

/ 12632/<br />

176-83<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.29..7.<br />

/ 12650<br />

TCSYK<br />

Bu düzenlemeye göre 1423 sayılı Ağıllar Kanununun BULMAÇ<br />

1 inci maddesinde yazılı zorunlu süre üç yıl daha uzatılmıştır.<br />

Bu kanunun 1.maddesine göre PTT işlerine verilmiş<br />

ve devlete ait binalarda PTT müdür ve başmuavinlerinin<br />

aileleriyle ikamet edebilmeleri düzenlenmiştir.<br />

Başbakanlık Özel Kalem Müdürü Mustafa Vedit'e<br />

Büyükelçilik unvanı verildi; Cenevre Konsolosu<br />

Şevket Fuat Büyükelçilik müsteşarlığına terfi edilerek<br />

Bakanlık emrine alındı; Tokyo Maslahatgüzarlığı<br />

Talat Rauf, Berlin Büyükelçiliği Müsteşar ve Daimi<br />

Maslahatgüzarlığana Kemal Aziz Beyler tayin edildi.<br />

Aksaray Valisi Yusuf Ziya'nın Vekalet emrine alınması.<br />

26 Nisan Komünistlik faaliyetleri. Beş kişi komünistlik faaliyeti yapması gerekçesiyle<br />

polis müdüriyetine celbedildi.<br />

26 Nisan Kocaeli ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

26 Nisan Adli teşkilata ilişkin ıslahat<br />

çalışmaları.<br />

Kocaeli ili İhsaniye nahiyesine bağlı Ferhadiye köyünün<br />

Bahçecik nahiyesine, Bahçecik nahiyesine<br />

bağlı Umniye köyünün İhsaniye nahiyesine bağlanması<br />

onaylandı.<br />

Adliye dairesinde Adliye Vekili Yusuf Kemal Beyin<br />

riyasetinde temyiz mahkemesi reislerinden Fahrettin,<br />

temyiz azasından Şemsettin, muddeiumumi Kenan,<br />

ağır ceza reisi Hasan Lütfi, asliye mahkemeleri birinci<br />

reisi Feyzi Daim, baro reisi Hilmi, ikinci ticaret<br />

mahkemesi reisi Nuri Beylerle diğer bütün asliye ceza<br />

ve hukuk reisleri huzuriyle bir içtima yapılmıştır.<br />

Bu içtimada Adliye vekaleti tarafından millet mecli-<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 70.15..1.<br />

/ 8678<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

29.41..20.<br />

/ 12903/<br />

71-360<br />

A.27<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

70.12..11.<br />

/ 8614<br />

A. 28<br />

Nisan<br />

1932<br />

1932 m 351

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Nisan İnhisarlar vekaleti müsteşarı<br />

Adil Bey inhisar idarelerinin<br />

birleşmesine ilişkin<br />

beyanatta bulundu.<br />

sine verilecek olan yeni "teşkili mahakim" kanunu<br />

projesinin esasları müzakere edilmiş ve bazı kısımları<br />

tespit edilmiştir. İçtimada istinaf mahkemelerinin<br />

teşkili, münferit hakimliklerin ceza işlerinden başka<br />

hukuk kısmına da teşmili İstanbul ağır ceza mahkemesi<br />

yanında bu mahkemenin yükünü hafifletmek<br />

için ikinci bir ağır ceza mahkemesi kurulması meseleleri<br />

görüşülmüştür.<br />

Beyanat şu şekildedir. "İnhisar idarelerinin birleşmesi<br />

hazirandan itibaren başlayacak, bir sene kadar sürecektir.<br />

Tevhid ve idarelerin <strong>Ankara</strong>'ya nakilleri söz<br />

konusudur. 1932 bütçesinde 800-900 bin lira arasında<br />

bir tasarruf yaptık." Adil Bey ayrıca inhisarlardan 8<br />

memurun açığa çıkarılacağını söyledi.<br />

27 Nisan 18 kişilik iskan yapıldı. Muş vilayeti havalisinden 18 şahsın Ayvacık ve Gerede<br />

kazalarına yerleştirilmesi.<br />

A. 28<br />

Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/28.32..I.<br />

/12704<br />

27 Nisan Vatandaşlığa alınmalar. 342 müslümanın Türk vatandaşlığına kabul edilmesi. BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 28.31..5.<br />

/1-362<br />

27 Nisan Maden imtiyazlarının fesihleri.<br />

28 Nisan Hariciye Vekaleti'nde tayin.<br />

Balıkesir'in Yenicebekir köyündeki Şarıllayn'a ait<br />

antimuan madeni imtiyazının feshi ile İçel'in Anamur<br />

kazası Kelviran ve Gökçebelen köylerinde imtiyazı<br />

İtalyan Alfred Biliyoti ile Fransız Etiyenmes'e ait<br />

simli kurşun maden imtiyazının feshi.<br />

Roma sefirliğine Moskova sefiri Hüseyin Ragıp Bey<br />

tayin edildi.<br />

28 Nisan İstanbul'un imar planı. .lansen İstanbul planının nasıl hazırlanacağına dair bir<br />

teklif mektubu hazırlayarak Vali Muhiddin Beye verdi.<br />

29 Nisan Hükümetin memlekette<br />

müteahhitlik eden ecnebi<br />

gruplara olan kısa vadeli<br />

borç taksitlerinin teciline<br />

ilişkin müzakereler devam<br />

ediyor.<br />

30 Nisan Gümrükler Umum Muhafaza<br />

Kumandanı Seyfı Paşa<br />

gümrük muhafaza teşkilatını<br />

teftişe çıktı.<br />

352 Yönetim Zamandizini<br />

Hükümet buhran dolayısıyla memlekette müteahhitlik<br />

eden yabancı gruplara başvurarak kısa vadeli borç<br />

taksitlerinin uzatılmasını istemişti. Bu hususta Irmak-<br />

Filyos-Fevzi Paşa-Diyarbakır hatlarının inşasını<br />

yapmakta olan gruplarla müzakereler devam etmektedir.<br />

Kütahya-Balıkesir hattını yapan Yulius Berger<br />

grubu ile de müzakerelere başlanılmıştır. Müzakereler<br />

bu gruba mali yardımlarda bulunan Deutche Bankın<br />

müdürü tarafından idare edilmektedir. İtalyan şirketlerini<br />

<strong>Ankara</strong>'da Commercial Bank müdürü temsil<br />

etmektedir. Bu şirketlerle de müzakerelere başlanılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

28.31..11./<br />

12694 /<br />

195-57;<br />

30..18.1.2<br />

/ 28.33..3.<br />

/ 12726/<br />

195-58<br />

A. 29<br />

Nisan<br />

1932<br />

A.29<br />

Nisan<br />

1932<br />

A. 30<br />

Nisan<br />

1932<br />

A. 30<br />

Nisan<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Nisan Kocaeli Müstahkem Mevki<br />

Komutan Muavini Yarbay<br />

Galatalı Rıza Hasan emekliye<br />

sevk edildi.<br />

1 Mayıs İktisat Vekili Mustafa Şeref<br />

Bey 3-Milli Sanayi Sergisinde<br />

konuşma yaptı.<br />

1 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da Milli Sanayi<br />

Sergisi Mustafa Şeref ve<br />

Rahmi Beyler'in açılış konuşmalarıyla<br />

açıldı.<br />

1 Mayıs Arazi Vergisi Kanununun<br />

Sureti Tatbiki Hakkındaki<br />

12566 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

Mustafa Şeref Beyin konuşması, günün, iç piyasa bütünlüğüne<br />

yönelen politika çizgisinin bir özeti gibidir.<br />

Ürünlerini Milli Sanayi Sergisinde sunan yerli<br />

sanayiye sağlanacak destekler bu politika çizgisine<br />

göre ayarlanacaktır.<br />

Milli iktisat ve tasarruf cemiyeti tarafından düzenlenen<br />

III. Sanayi sergisine yirmiden fazla firma katılmıştır.<br />

4.5.1932 Tarihli ve 2089 sayılı RG'de düzeltmesi<br />

vardır. Ülke sınırları içinde bulunan sahipli araziden<br />

1833 numaralı kanuna dayalı alınacak arazi vergisine<br />

ilişkin işlemleri bu nizamname hükümleri düzenlemektedir.<br />

2 Mayıs İlçe adının değiştirilmesi. Van iline bağlı Saray kazasının adı Kazımpaşa şeklinde<br />

değiştirildi.<br />

3 Mayıs Veraset ve İntikal Vergisi<br />

Kanununun Sureti Tatbiki<br />

Hakkındaki 12567 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

3 Mayıs İçişleri Bakanlığında vekalet<br />

emrine alınma.<br />

3 Mayıs İçişleri Bakanlığı tarafından<br />

bazı kaymakam ve<br />

mektupçuların tayinleri yapıldı.<br />

4 Mayıs Uluslararası Paris Sergisi<br />

açıldı.<br />

4 Mayıs Mal Müdürlerinin nasıl tayin<br />

edileceğine dair mesele<br />

çözümlendi.<br />

4 Mayıs Dahiliye Vekaletince hazırlanan<br />

yeni iskan kanun layihası<br />

Meclis'e geldi.<br />

7.5.1932 Tarihli ve 2091 sayılı RG'de düzeltmesi<br />

vardır. 12 Temmuz 1931 tarihli 1836 sayılı veraset ve<br />

intikal vergisine dayalı işlemler bu nizamname hükümlerine<br />

tabi kılınmıştır.<br />

Ordu mektupçusu İbrahim Bakanlık emrine alındı.<br />

17 kaymakam ve mektupçunun tayinleri gerçekleştirilmiştir.<br />

Paris'te bulunan Türk-Fransız ticaret odası sergiye<br />

katılmıştır. İktisat Bakanlığı Ticaret İşleri Genel Müdürü<br />

Naki Bey Türk pavyonunun başındadır.<br />

İlçe Mal Müdürlerinin tayininde Valilerin görüşlerinin<br />

alınıp alınmayacağı meselesi içişleri ve Maliye<br />

Bakanlıkları arasında uzlaşmazlığa yol açmıştı, içişleri<br />

ve Maliye Bütçe Encümenleri Valilerin görüşlerinin<br />

alınmasına gerek olmadığını, Maliye'nin tayinleri<br />

illerden görüş almadan yapabileceğini kararlaştırmışlardır.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 70.13..2.<br />

/ 8625<br />

BTİP,<br />

I.Cilt,<br />

s.217-18<br />

C.2 Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

26.13.. 10.<br />

/73-84;A.<br />

3 Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 70.13..5.<br />

/ 8629<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 70.13..5.<br />

/ 8629<br />

A. 4 Mayıs<br />

1932<br />

C.4 Mayıs<br />

1932<br />

"Layihaya nazaran memlekette 1,2,3,4 numaralı is- C.5 Mayıs<br />

kan mıntıkaları bulunacaktır. Heyeti Vekilece karar- 1932; A. 4<br />

Mayıs<br />

laştırılacak olan bu mıntıkaların 1 incisinde Türk nü-<br />

1932<br />

fusunun teksifi, 2 numaralı mıntıkaya hariçten gele-<br />

1932 Yılı 353

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Mayıs Meclis'te teşkil olunan<br />

Muhtelit Encümen Belediye<br />

memurlarının yeni tekaüt<br />

kanunundan istifade<br />

edemeyeceklerine karar<br />

verdi.<br />

5 Mayıs Talebe Bayramı memleketin<br />

farklı yerlerinde çeşitli etkinliklerle<br />

kutlandı.<br />

5 Mayıs Ateşkes imzalanmasından<br />

sonra Japon askerleri<br />

Şanghay'dan çekildi.<br />

5 Mayıs İmtiyazlı şirketlerin vergi<br />

muafiyetlerinin kaldırılması<br />

hakkında Nafıa Vekaleti<br />

tarafından Meclise müracaat<br />

edildi.<br />

6 Mayıs İzmir Rıhtım Şirketi'nin<br />

hükümet tarafından alınmasına<br />

yönelik görüşmeler<br />

başladı.<br />

6 Mayıs Fransız Cumhurbaşkanı'na<br />

suikast yapıldı.<br />

6 Mayıs Ticaret müdürleri arasında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

6 Mayıs Tahrikat yapan 20 kişi nezaret<br />

altına alındı.<br />

6 Mayıs İktisat vekaleti deniz müşavirliğine<br />

tayin yapıldı.<br />

7 Mayıs Sınai yatırımlar için kullanılmak<br />

üzere Sovyetler Birliği'nce<br />

açılacak 8 milyon<br />

dolarlık bir kredi anlaşması<br />

Moskova'da imzalandı.<br />

354 Yönetim Zamandizini<br />

cek temsili matlup nüfusun nakil ve iskanı, 3 numaralı<br />

mıntıkanın hariçten gelecek paralı Türk mühacirlere<br />

tahsisi, 4 numaralı iskan mıntıkasında iskan ve ikametin<br />

men'i için Meclis'ten salahiyet istenmektedir. 4<br />

numaralı mıntıkalar Heyeti Vekilece peyderpey tespit<br />

olunacaktır. Ayrıca ecnebilerin köylerde tesisi ikamet<br />

edememesi, şehir ve kasabalarda nüfusun %10'unu<br />

tecavüz eylememesi için de kayıtlar konulmuştur."<br />

Görüşmeler şirket hissedarlarının temsilcisi Fransız<br />

bir avukatla Bayındırlık Bakanlığı arasında yapılmaktadır.<br />

Fransa Cumhurbaşkanı Paul Daumer 7 Mayısta ölmüştür.<br />

Bursa Ticaret Müdürü Mesut Bey Trabzon'a, Trabzon<br />

Ticaret Müdürü Necdet Bey Bursa'ya nakledildi.<br />

Vekalet emrine alınan Kayseri Ticaret Müdürü Burhan<br />

Beyin yerine Konya Ticaret Müdürü Ekrem Bey<br />

tayin oldu. Mersin Ticaret Odası başkatibi Haydar<br />

Beyin İktisat Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğüne tayini<br />

yapıldı.<br />

Komünistlikle suçlanan kişiler hakkındaki işlemler 1.<br />

Şube müdüriyeti tarafından yürütülmektedir.<br />

Denizcilik zabitlerinden Abdürrahim Bey İktisat Bakanlığı<br />

deniz müşavirliğine tayin oldu.<br />

Buna göre Sovyetler Birliği Hükümeti 8 milyon dolarlık<br />

(16 milyon liralık) tekstil makineleri vermeleri<br />

karşılığında Türkiye'den mal alacaklar ve taksitle yapılacak<br />

geri ödemelerde faiz istemeyeceklerdir.<br />

C.5 Mayıs<br />

1932<br />

A. 6 Mayıs<br />

1932<br />

CYBY<br />

A. 6 Mayıs<br />

1932<br />

A. 7 Mayıs<br />

1932<br />

C.7 Mayıs<br />

1932; A. 7<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 7 Mayıs<br />

1932<br />

A. 7-8<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 7 Mayıs<br />

1932<br />

GB 97; A.<br />

8 Mayıs<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Mayıs İstanbul Hükümetince Tekaüde<br />

Sevk Edilmiş İken<br />

Bilahara Hükümeti Milliye<br />

Tarafından Hizmete Alınanların<br />

Tekaütlükleri<br />

Hakkında 702 Sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

8 Mayıs Fransa'daki seçimlerde sol<br />

kanat partileri çoğunluğu<br />

elde etti.<br />

9 Mayıs Gümrükler Genel Müdürlüğü'ne<br />

tayin yapıldı.<br />

9 Mayıs İstanbul vilayeti Nafia<br />

başmühendisi Avni Bey<br />

emekliye sevk edildi.<br />

9 Mayıs Bakanlık Teftiş Heyetinden<br />

Alb.Erzincanlı Ali Rıza'nın<br />

emekliye şevki.<br />

9 Mayıs Jandarma kumandanı kendi<br />

isteğiyle emekliye sevk<br />

edildi.<br />

10 Mayıs Devlet Memurlan<br />

Maaşatının Tevhid ve Teadülü<br />

Hakkındaki Kanunun<br />

5inci Maddesinin Tefsiri<br />

10 Mayıs Yeni Yapı ve Yollar Kanunu<br />

Layihası Meclis'e tevdi<br />

olundu.<br />

10 Mayıs Albert Lebrun Fransa'nın<br />

yeni Cumhurbaşkanı oldu.<br />

12 Mayıs Teftiş Mıntıkaları Merkezi<br />

Haricinde Tahkikat veya<br />

Teftişatla İştigal Ettikleri<br />

Sırada Hastalanan Müfettişlere<br />

İkamet Yevmiyesi<br />

Verilmeyeceğine Dair Heyeti<br />

Umumiye Kararı yayımlandı.<br />

Meclis İstanbul Hükümetince emekliye sevk edilmiş<br />

ancak milli hükümetçe hizmete alınanların emekliliğine<br />

ilişkin Bahattin Efendi'nin durumunu görüşerek<br />

karara bağlamış ancak bu tip başvurulara ilişkin genel<br />

bir düzenleme için Hükümetin 7 Haziran 1336 tarih<br />

ve 7 numaralı kanunun değiştirmesinin gerekli olduğunu<br />

belirtmiştir. Nitekim 2 Temmuz 1932 tarihinde<br />

bu yönde düzenleme yapılmıştır.<br />

Gümrükler Genel Müdürlüğü Tarife Müdürlüğüne<br />

Başmüfettiş Raif tayin edildi.<br />

Emekliliğini isteyen Denizli Vilayeti Jandarma Kumandanı<br />

Binbaşı Kasım Bey emekliye sevk edildi.<br />

"Layihaya göre bütün belediyeler 5 sene zarfında şehirlerinin<br />

1/500 mikyasında halihazır haritalarının<br />

yaptırmaya mecbur tutulmaktadır. Bundan başka her<br />

belediye 3 sene zarfında Dahiliyece ihtisası tadik<br />

edilmiş bir mütehassısa belediyenin imar projesini<br />

ve programını yaptırmaya mecbur olacaklardır." Layiha<br />

ancak 18 Haziran 1933 tarihinde 2290 sayılı Belediye<br />

Yapı ve Yollar Kanunu olarak kabul edilecektir.<br />

BULMAÇ<br />

CYBY<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.13..10.<br />

/ 8635<br />

A. 10<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.13..12.<br />

/ 8637<br />

RG 17<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

C.11<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 11<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yüı 355

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Mayıs Nispeti Askeriyeleri<br />

Katolunan Zabitan ve Askeri<br />

Memurlara Reddolunacak<br />

Tekaüt Aidatları<br />

Hakkında 706 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

14 Mayıs Tahlisiye İdaresinin Teşkilat<br />

ve Vezaifi Hakkındaki<br />

1445 Numaralı Kanunun<br />

1755 Numaralı Kanun ile<br />

Muaddel Üçüncü Maddesinin<br />

linçi Fıkrasının Tadiline<br />

Dair 1955 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Mayıs Tekaütlüğü Tasdiki Aliye<br />

İktiran Eden Zabitan ve<br />

Askeri Memurların Tasdiki<br />

Ali Tarihi ile Vazifeden<br />

İnfikak Eyledikleri Tarih<br />

Arasında Geçecek Müddetin<br />

Tekaütlük Müddetine<br />

İlave Edilmiyeceğine Dair<br />

707 sayılı Heyeti Umumiye<br />

Kararı yayımlandı.<br />

14 Mayıs MaarifVergisi Kanununun<br />

5 inci Maddesinin Mülga<br />

Olduğu Hakkında 709 sayılı<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

14 Mayıs Mecidiye köyünün İstanbul<br />

belediyesi hududu dahiline<br />

alınmasını heyeti vekile<br />

kabul etti.<br />

14 Mayıs Levazım Binbaşı Bahaettin<br />

emekliye sevk edildi.<br />

14 Mayıs Bazı valiler ile Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirleri<br />

arasında yapılan nakiller.<br />

14 Mayıs Boş bulunan Eskişehir,<br />

Gümüşhane, Bolu Maarif<br />

Müdürlüklerine tayin yapıldı.<br />

15 Mayıs İstanbul'da Balkan Tütün<br />

Kongresi toplandı.<br />

356 Yönetim Zamandizini<br />

Boş bulunan Konya valiliğine Adana valisi Vehbi<br />

Bey, Adana valiliğine linçi Umumi Müfettişlik<br />

başmüşaviri Mümtaz Bey, linçi Umum Müfettişlik<br />

başmüşavirliğine İstanbul vali muavini Fazlı ve İstanbul<br />

vali muavinliğine İstanbul polis müdürü Ali<br />

Rıza Beyler tayin edildiler.<br />

Eskişehir'e Hüsnü Oluğ, Gümüşhane'ye Safa, Bolu'ya<br />

Kaşif Beyler tayin edildi.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

A.15<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 70.14..2.<br />

/ 8647<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

28.36..17.<br />

/ 12800/<br />

71-359<br />

RG 26<br />

Mayıs<br />

1932<br />

C.<br />

16.5.1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mayıs Zonguldak Amele Birliği<br />

ve İhtiyat Teavün Sandığı<br />

Talimatnamesinin 6ıneı<br />

Maddesinin 1 inci Fıkrasının<br />

Tadili Hakkında<br />

15 Mayıs Uluslararası futbol federasyonunun<br />

2linçi kongresi<br />

Stockholm'de açıldı.<br />

16 Mayıs İzmir Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesinin<br />

27inci (Eski 31 inci) Maddesinin<br />

5inci Fıkrasının<br />

Tadili Hakkında.<br />

16 Mayıs Japon Başbakanı suikaste<br />

uğradı.<br />

16 Mayıs Sanayii Harbiye<br />

Bnb.Beşiktaşlı Halis Mehmet<br />

ile Kocaeli Romorkörü<br />

Çarkçısı Kd.Yzb.Tosyalı<br />

Mustafa Hasan emekliye<br />

sevk edildi.<br />

Kongreye federasyona dahil 29 ülke temsilcisi katılmıştır.<br />

Bu değişiklikle borsada satılan mal üzerinden bayiden<br />

alınan binde birlik oran binde ikiye yükseltildi.<br />

17 Mayıs Aşiret iskanları yapılması. Kışları İçel'de, yazları Karaman'da geçiren Erdemli,<br />

Yağda Koyuncu, Çiriş ve Hacı Hasanlı aşiretlerinin,<br />

Erdemli bölgesinde iskan edilmeleri.<br />

17 Mayıs Tütün İnhisarı Kanununun<br />

Sureti Tatbikini Mübeyyin<br />

12677 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

17 Mayıs Antalya Tekfurova'da Tekirova<br />

Madenleri Ltd.Şti.ye<br />

verilen Krom Madeni işletme<br />

ruhsatı.<br />

17 Mayıs İnegöl Ticaret ve Zahire<br />

Borsası lağvedildi.<br />

17 Mayıs Kocaeli Vilayeti'nin 1932<br />

Yılı Bütçesi'nin tasdiki.<br />

Bu nizamnamede kaçakçılığın önüne geçmek için<br />

bazı önlemler alınmıştır. Tütün depolarının kontrolü,<br />

tütün sevkiyatı, tütün ziraatı için yeni maddeler bulunmaktadır.<br />

Borsa işlemlerin azlığı ve gelir yetersizliği nedeniyle<br />

kapatılmıştır.<br />

17 Mayıs Vatandaşlığa alınmalar. Celal oğlu Kadri'nin vatandaşlığa alınması. Yugoslavya,<br />

Bulgaristan ve Romanya'dan gelen 223 Müslüman'ın<br />

vatandaşlığa alınması. İran tebaasından 150<br />

şahsın vatandaşlığa alınması.<br />

BULMAÇ<br />

A. 16<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

C.17<br />

Mayıs 1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.14..10.<br />

/ 8658<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

28.38..20.<br />

/ 12843<br />

BULMAÇ;<br />

A. 25<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BCA:<br />

310..10.0./<br />

260.343..0.<br />

/ 177/49<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 28.37..9./<br />

12812/<br />

176-85<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

28.37..20.<br />

/ 12823<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/ 28.39.-5.<br />

/ 12848/<br />

1-365;<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

28.37.. 19.<br />

/ 12822/<br />

1-364;<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/ 28.37..8.<br />

/12811<br />

1932 Yılı 357

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Mayıs Berlin Uluslararası İktisat<br />

Kongresi toplandı.<br />

18 Mayıs 1111 Numaralı Askerlik<br />

Mükellefiyeti Kanununun<br />

105 ve 106ncı Maddelerini<br />

Muadil 1958 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Mayıs Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 2inci Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

1956 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Mayıs Ali İktisat Meclisi üyeliklerine<br />

yapılan tayinler.<br />

19 Mayıs 1881 Numaralı Matbuat<br />

Kanununun 51 inci Maddesinin<br />

Tadiline Dair 1959<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

19 Mayıs 1580 sayılı Belediye Kanununun<br />

103üncü Maddesinin<br />

Son Fıkrasının Tefsiri<br />

Bu değişiklikle bazı yabancı gazete ve yayınların ülkeye<br />

sokulması Bakanlar Kurulu karan ile yasaklanabilecektir.<br />

Ayrıca dağıtılan yayınlar Bakanlar Kurulu<br />

karanndan önce İçişleri Bakanlığı tarafından<br />

toplattınlabilecektir. Bunun yanı sıra yasaklanmış<br />

yayınlan ülkeye sokanlara da ağır para cezası getirilmiştir.<br />

Belediye Kanununun 103. maddesinin son fıkrasındaki<br />

"İşbu kanunun meriyeti tarihinde müstahdem ve<br />

hakkı tekaütten müstefit memurlann tekaütlükleri<br />

mülkiye tekaüt kanunu ahkamına tabidir" yolundaki<br />

hükmünün uygulanmasında belediye memurlannın<br />

tekaütlüğünde eski mülkiye tekaüt kanununun mu<br />

yoksa 1930 tarihli 1683 sayılı askeri ve mülki tekaüt<br />

kanunu hükümlerinin mi dikkate alınacağında tereddüde<br />

düşülmesi üzerine konu Büyük Millet Meclisinin<br />

görüşüne gönderilmiş ve meclisin bu karannda<br />

103. maddedeki tekaüt kanunundan 11 Ağustos 1325<br />

tarihli mülkiye tekaüt kanununun kastedildiği bildirilmiştir.<br />

19 Mayıs Askeri Yargıtay'a tayin. Tuğgeneral Zeki'nin Askeri Yargıtay Üyeliğine tayini.<br />

19 Mayıs 1931 Senesi Bütçesinde<br />

Münakale Yapılması ve İstiklal<br />

Harbi Malûllerine<br />

Verilecek Para Mükafatı<br />

Hakkında 1964 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Mayıs 14 Eylül 1330 Tarihli<br />

Tayinat ve Yem Kanununa<br />

Müzeyyel "Demirbaş Erzak<br />

ve Yem" 1960 sayılı Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

358 Yönetim Zamandizini<br />

C.25<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

28.40.. 16.<br />

/ 12879<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ,<br />

TB 360<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.14..15.<br />

/ 8667<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Mayıs Ziraat Makinelerinde Kullanılan<br />

Mevaddı Müştaile<br />

Hakkındaki 752 ve 1527<br />

Numaralı Kanunlara<br />

Müzeyyel 1710 Numaralı<br />

Kanuna Tezyil Edilen<br />

Maddelere Dair 1962 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Mayıs Bursa'da Tayyare cemiyeti<br />

binasının açılış töreni yapıldı.<br />

Bursa'nm en büyük binası olarak inşa edilen yapıda<br />

en mühim kısım 1000 kişilik sinema ve tiyatro salonudur.<br />

19 Mayıs Askeri emeklilikler. 1 .Sv.Tüm.K.Tuğg. Mustafa İzzet ve As.Yargıtay<br />

Üyesi Tuğg.Emin Abdurrahman'ın emekliye şevki.<br />

19 Mayıs 4üncü sınıf gümrük müfettişliklerine<br />

atama yapıldı.<br />

19 Mayıs İstanbul damga müdürlüğüne<br />

tayin yapıldı.<br />

20 Mayıs Avusturya şansölyeliğine<br />

Hıristiyan Sosyalist lider<br />

Engelbert Dollfuss seçildi.<br />

20 Mayıs Mustafa Kemal Paşa, Çankaya'da<br />

Amerikan ve<br />

Litvanya Büyükelçilerinin<br />

itimatnamelerini takdimi<br />

töreninde elçilerin söylevlerini<br />

cevaplandırdı.<br />

20 Mayıs Devlet istatistik müdüriyeti<br />

tarafından yapılan istatistiklere<br />

göre memlekette<br />

banka sayısının arttığı açıklandı.<br />

21 Mayıs Cevat Beyin vefatı üzerine<br />

Roma büyükelçiliğine İzmir<br />

mebusu Vasıf Bey tayin<br />

edildi.<br />

21 Mayıs Yeni nakliyat vergisi kanun<br />

layihası Meclis ruznamesine<br />

alındı.<br />

21 Mayıs Polis teşkilatında ıslahat<br />

çalışmaları.<br />

Müfettiş yardımcıları Pertev Rüştü ve Cevat Beyler<br />

terfi edildi.<br />

Açık bulunan İstanbul Damga Müdürlüğüne 2inci sınıf<br />

Maliye Müfettişlerinden Fuat Bey tayin edildi.<br />

Bu açıklamaya göre 1920 senesinde Türkiye'de 2<br />

milli, 3 yabancı banka varken, 1925 senesinde milli<br />

bankaların sayısı 7, yabancı bankaların sayısı 8 olmuştur.<br />

1931 senesinde ise Türkiye'deki bankaların<br />

sayısı 29'a ulaşmıştır. Bunlardan 6'sı yabancı, 23'ü<br />

Türk bankasıdır.<br />

Kısa bir süre önce Roma Büyükelçiliğine tayin edilmiş<br />

olan Cevat Bey Varşova'da vefat etmiştir.<br />

Son dört sene süresince Avrupa'dan iki yabancı polis<br />

uzmanı gelmiştir. Yabancı uzmanlar tarafından polis<br />

teşkilatı hakkında hazırlanan raporlar Emniyet Genel<br />

Müdürlüğüne verilmiştir. Genel Müdürlük tarafından<br />

bu raporlar dikkate alınarak hazırlanan layiha İçişleri<br />

Bakanlığına bildirilmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

A. 20-21<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

70.14..15.<br />

/ 8667<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.14..12.<br />

/ 8662<br />

RG 4<br />

Haziran<br />

1932<br />

CYBY<br />

AHKYG:<br />

A. 21<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 21<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 22-23<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 22<br />

Mayıs<br />

1932; A.<br />

24 Mayıs<br />

1932<br />

A. 22<br />

Mayıs<br />

1932<br />

1932 Yılı 359

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Mayıs Yunanistan'da Venizelos<br />

Başbakanlıktan istifa etti.<br />

25 Mayısta Andreas Papanastasyu Yunanistan Başbakanı<br />

oldu.<br />

22 Mayıs İdam kararı. Adana Ağır Ceza Mahkemesi'nin Ağrı Dağı bölgesindeki<br />

ayaklanma olaylarına karışanlardan 34 kişi<br />

hakkında idam kararı verildi.<br />

22 Mayıs Vilayet İdaresi Kanununun<br />

14üncü Maddesinin "B"<br />

Fıkrasında Kaza Malmüdürleri<br />

Tabirinin Tayyına<br />

Dair 1965 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Mayıs Devlet matbaalannın tahdidine<br />

dair olan layiha meclise<br />

gönderildi.<br />

23 Mayıs Gayrimübadiller Halkevinin<br />

toplantı Salonunda toplandılar.<br />

23 Mayıs 5. Uluslararası Şehirler ve<br />

Mahalli İdareler Kongresi<br />

Londra'da toplandı.<br />

23 Mayıs Türk parasının kıymetini<br />

koruma 5 numaralı kararnamenin<br />

sureti tatbikatına<br />

dair izahname Resmi Gazete'de<br />

yayımlandı.<br />

23 Mayıs Başbakan İsmet Paşa İtalya'ya<br />

resmi ziyarette bulundu.<br />

23 Mayıs 8 ilin özel idarelerine ait<br />

1932 yılı bütçelerinin tasdiki.<br />

24 Mayıs Lise ve Orta Mekteplere<br />

Alınacak Leyli Meccani<br />

Talebe Hakkındaki 915<br />

Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1967 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Layihada genel bütçe ile idare edilen bütün matbaaların<br />

birleştirilmesi ve <strong>Ankara</strong>'ya nakli kararlaştırılmıştır.<br />

Bu matbaalar Başbakanlık emrine alınacaktır. Askeri<br />

matbaalar da Milli Savunma Bakanlığına bağlanmıştır.<br />

Toplantıya bine yakın gayrimübadil katılmıştır.<br />

Uluslararası Şehirler ve Mahalli İdareler Kongresi'ne<br />

İstanbul'u temsilen, Londra Konsolosu Dürrü Mazhar<br />

katıldı. Kongreye İstanbul Belediyesinin katılmasına<br />

yönelik teklifin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya tarafından<br />

reddedilmiştir. Bunun gerekçesi Belediyeye birkaç<br />

bin lira tasarruf ettirmek olarak gösterilmiştir.<br />

İsmet Paşa, Dışişleri Bakanı ve kalabalık bir heyetle<br />

resmi ziyaret için İtalya'ya gitti.<br />

C.22<br />

Mayıs<br />

1932; A.<br />

22 Mayıs<br />

1932; A.24<br />

Mayıs<br />

1932<br />

C.23<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

A. 23<br />

Mayıs<br />

1932<br />

A. 23<br />

Mayıs<br />

1932<br />

TBAY,<br />

s. 122;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 25.8..8. /<br />

12231;<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

27.29..18.<br />

/ 12661 /<br />

412-23; A.<br />

24 Haziran<br />

1932<br />

RG<br />

TCSYK;<br />

GB 98<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

29.41..11./<br />

12894 /<br />

74-168<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mayıs 796 Numaralı Kanuna Bir<br />

Madde Tezyili Hakkında<br />

1968 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs TC ile İtalya Hükümeti arasında<br />

aktedilen Bitaraflık,<br />

Uzlaşma ve Adli Tesviye<br />

Muahedesinin temdidine<br />

dair Protokol Roma'da imzalandı.<br />

26 Mayıs Mülkiye Müfettişliğine tayin<br />

yapıldı.<br />

26 Mayıs Adana, Rize, Şebinkarahisar<br />

illeri bütçelerinde yapılacak<br />

aktarma ve ek ödeneklerin<br />

tasdiki.<br />

28 Mayıs Vakıflar Genel Müdürlüğüne<br />

tayinler.<br />

28 Mayıs 1076 Numaralı Kanunun<br />

3üncü Maddesindeki İlk<br />

Fıkra ile Cetvelin ve 1555<br />

Numaralı Kanunun 5inci<br />

Maddesindeki Birinci<br />

Müzeyyel Maddenin Tadiline<br />

Dair 1972 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

28 Mayıs Türk masonluğunda tasfiyeler<br />

yapılarak ıslahat yapılması<br />

gerektiği üzerine<br />

bir yazı Akşam gazetesinde<br />

yayımlanmıştır.<br />

28 Mayıs 1076 Numaralı Kanunun<br />

3üncü Maddesine Bir Fıkra<br />

İlavesine Dair 1976 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs 1683 Sayılı Kanununun 4<br />

ve 6mcı maddelerinin Tadili<br />

Hakkında 1977 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

3. Sınıf Mülkiye Müfettişliğine Menemen kaymakamı<br />

Mekteb-i Mülkiye mezunu Mustafa Adil Bey tayin<br />

edildi.<br />

Vakıflar Genel Müdürlüğü İdare Encümeni ve Tevcih<br />

Heyeti Başkanlığına İbrahim Sabir, katip ve üyeliğine<br />

Raif, Muhasebe Müdürlüğüne Hakkı, Muamelat<br />

ve Mülhak Vakıflar Müdürlüğüne Hamdi, Tahrirat<br />

Müdürlüğüne Kenan ve Emlak Müdürlüğüne Raşit'in<br />

tayini.<br />

Makale, tarih öğretmeni M. Sait tarafından kaleme<br />

alınmıştır.<br />

Bu fıkra askeri lise mezunlarından yabancı ülkelerde<br />

askeri mühendis ve askeri fen memuru seçilenlerin<br />

ihtiyat zabit vekili olmadan önce çalışma süreleri ve<br />

yerleri ile ilgilidir.<br />

Askeri ve mülki idarede emekli maaşlarının nasıl verileceğine<br />

ilişkin hükümleri düzenleyen yasadır. Bu<br />

kanuna göre askeri ve mülki tekaüt kanununun 4üncü<br />

maddesine merbut cetvelin 20,21 ve 22inci derecelerine<br />

ait emsal hasılları 35, 24 ve 22 olarak tashis<br />

edilmiştir. Kanunun 6ıncı maddesi ise şu şekilde değiştirilmiştir.<br />

"Şu kadar ki tahsis olunacak tekaüt maaşları<br />

memuriyet maaşları emsali hasılının ve<br />

maaşatın yevhit ve teadülü hakkında 1452 numaralı<br />

kanunun mevzuu haricinde kalan memurların maaşı<br />

asli ve tahsissatı fevkaladeleri mecmuunun yüzde<br />

75ini tecavüz edemez."<br />

BULMAÇ<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 70.15..6.<br />

/ 8685<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 29.42..6.<br />

/ 12909/<br />

74-191<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.15..11.<br />

/ 8690<br />

BULMAÇ<br />

A. 28<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A. 11<br />

Haziran<br />

1932<br />

1932 Yılı 361

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs İtalya'nın Türkiye'ye yarısı<br />

peşin olmak üzere 30 milyon<br />

liraya yakın kredi açacağı<br />

haberi.<br />

28 Mayıs Paris gazetelerinde Türkiye'nin<br />

İtalya, Almanya,<br />

Sovyetler Birliği ve Bulgaristan'la<br />

birlikte bir siyasi<br />

blok oluşturduğuna ilişkin<br />

mütalaalar gündeme geldi.<br />

28 Mayıs Konya Ovası Sulama İdaresinin<br />

Teşkilat ve Vezifi<br />

Hakkındaki 1053 Numaralı<br />

Kanunun linçi Maddesinin<br />

Tadiline Dair 1971 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs İnhisar Bütçeleri Meclis'te<br />

kabul edildi.<br />

28 Mayıs Dışişlerinde tayinler yapıldı.<br />

28 Mayıs Polis Müdürlüklerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

29 Mayıs TC ile Macaristan arasında<br />

imza edilen İadei Mücrimin<br />

ve Cezai Mevatta Adli Muzaheret<br />

Mukavelenamesi<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

29 Mayıs 1980 sayılı Muvazene Vergisi<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

30 Mayıs Tapu Müdürlüklerine yeni<br />

tayinler yapıldı.<br />

30 Mayıs Mülkiye Müfettişliğine tayinler<br />

yapıldı.<br />

30 Mayıs İzmir Belediyesi İş Bankasına<br />

borcunu veremiyor.<br />

3 Yönet Zamandizini<br />

Bu kredinin üçtebirinin peşin, üçtebirinin makine ve<br />

benzeri araçlara tahsisi söz konusudur. Kalan üçtebir<br />

ise İtalyan şirketlerine olan borçların ödenmesine ayrılacaktır.<br />

Bu düzenlemeyle 26 Mayıs 1927 tarihli 1053 numaralı<br />

kanunda şu şekilde değişiklik yapılmıştır. "Konya<br />

Ovası Sulama İdaresi şahsiyeti hükmiyeyi haiz<br />

olup muamelatı mülhak bir bütçe ile ve Ziraat Vekaletine<br />

merbut bir nüdüriyet marifetile idare olunur."<br />

A. 29<br />

Mayıs<br />

1932; A. 3<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 29<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 27.27.. t.<br />

/12604<br />

C.<br />

29.5.1932<br />

Çeşitli ülkelere 34 adet tayin yapıldı. BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

70.15.. 12.<br />

/ 8691<br />

Boş bulunan İstanbul Polis Müdürlüğüne Bakırköy<br />

kaymakamı Fehmi Bey ve Antalya Polis Müdürlüğüne<br />

Serih kaymakamı Memduh Bey naklen tayin edildiler.<br />

Bütçe denkliğini sağlamak amacıyla getirilen bu verginin<br />

mükellefleri ücretliler olacaktı.<br />

Çorum, Adana, Antalya, Mersin, İçel, Bilecik, Kırşehir,<br />

Balıkesir, Van, Trabzon, Erzurum, Kars, Amasya,<br />

Muş, Burdur, Antalya Tapu Müdürlüklerine<br />

Seyfeddin, Hayri, Bekir, Sabri, Salih, Haydar Hamdi,<br />

Mustafa Ragıp ve diğerleri tayin edildi.<br />

3. Sınıf Mülkiye Müfettişliklerine Balıkesir valisi<br />

İsmail Hakkı, Mudanya kaymakamı Şükrü, Sivrihisar<br />

kaymakamı Cavit ve Vilayet İdaresi Umum Müdürlüğü<br />

2inci Şube müdürü Şevki tayin edildi.<br />

Belediye İş Bankası'ndan borçlanılan paranın geri<br />

ödemesi için bütçeye tahsisat koymamıştır. Valilik<br />

belediye bütçesinde İş Bankasına olan borcun geri<br />

ödenmesi için ödenek konmadığını görünce bütçeyi<br />

belediyeye iade etmiştir.<br />

RG 12<br />

Haziran<br />

1932<br />

TCAMA,<br />

CT<br />

BULMAÇ;<br />

A. 10<br />

Nisan<br />

1932; A.<br />

29 Nisan<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 71.16..1.<br />

/ 8704<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.15..19.<br />

/ 8702<br />

A. 1<br />

Haziran<br />

1932; A. 4<br />

Haziran<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Mayıs Milli Eğitim Müdürlüğüne<br />

tayin.<br />

Sivas Milli Eğitim Müdürlüğüne Ahmet Kutsi'nin tayini.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

70.15..20.<br />

/ 8703<br />

30 Mayıs Dışişlerinde tayin yapıldı. Kudüs konsolosu Ruşeni Bey Bakanlık emrine alındı. BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

70.15..15.<br />

/ 8697<br />

31 Mayıs 1111 Numaralı Askerlik<br />

Mükellefiyeti Kanununun<br />

11 linçi Maddesine Bir Fıkra<br />

İlavesine Dair 1988 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs 1679 numaralı Kanunu<br />

Muaddil 1997 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Mayıs Takas Komisyonu Teşkili<br />

Hakkında 1993 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Mayıs 1452 Numaralı Kanuna<br />

Merbut Cetvelde Tadilat<br />

İcrasına Dair 1992 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Maliye Vekaleti Tarafından<br />

İdare Olunan İnhisarlar<br />

Hakkındaki Kanuna<br />

Müzeyyel 1989 Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs İktisadi Buhran Vergisi<br />

Kanununa Müzeyyel 1996<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Dahili İstihlak Vergisi Kanununun<br />

1 inci Maddesinin<br />

Tadiline Dair 1994 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

21 Haziran 1927 tarihli 1111 numaralı askerlik mükellefiyeti<br />

kanuna yapılan ekleme ile talim süresince<br />

hastalananların ilaçlan ve hastanede yatanlann yiyecekleri<br />

bedelsiz sağlanır.<br />

5 Haziran 1930 tarihli 1679 sayılı kanunda değişiklik<br />

yapılmıştır.<br />

Bu kanun 1932 yılı içinde ekonomide devletçiliğe<br />

geçişte kilit yasalardan birini oluşturmaktadır. İktisat<br />

Bakanlığı'na bağlı olarak oluşturulan Takas Komisyonunun<br />

görevi resmi daireler ve kamu yararına hizmet<br />

eden kuruluşlar ile demeklerce yurt dışından getirilecek<br />

eşyanın satın alınmasına ait istekleri bir elde<br />

toplamak ve gerektiğinde bunlan takasa bağlamak<br />

ve bu konu ile ilgili olarak Hükümetçe verilen tüm<br />

işleri yapmak olarak belirlenmiştir. Komisyonun<br />

genel katibi, bir muavini, büro şefi, mümeyyizi ve<br />

katibi olacaktır. Komisyonun vazifeleri Heyeti Vekile'ce<br />

tasdik edilecek bir talimatname ile tayin olunacaktır.<br />

Bu düzenlemeye göre İktisat Bakanlığında bulunan<br />

"Mukavelatı Ticariye Tetkik Dairesi", "Uluslararası<br />

Ticaret ve İktisat Mukavelelerini Tetkik Müdürlüğüme<br />

dönüştürülmüştür.<br />

Bu düzenleme ile 3 Haziran 1930 tarih ve 1660 numaralı<br />

kanunla Maliye Bakanlığına verilmiş bulunan<br />

tekeller Gümrük ve Tekeller Bakanlığına bırakılmakta<br />

ayrıca tütün tekelinde birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü<br />

şube müdürlükleri teşkilatı birleştirilerek ziraat,<br />

fen, yaprak tütün şubeleri birleştirilmiştir. Mali<br />

sene içinde aşamalı olarak tekellerin birleştirilmesi<br />

yapılarak <strong>Ankara</strong>'ya nakli de gerçekleştirilecektir.<br />

Birleştirmeden sonra bir kısım memur daha açıkta<br />

kalacaktır.<br />

Bu değişikliklerle evvelce yalnızca ücretler üzerine<br />

eklenen buhran vergisinin kapsamına binalardan alınan<br />

vergilerle muamele ve şeker tüketim vergileri<br />

alınıp bu vergilere zam yapılmaktaydı.<br />

Bu Kanun ülkenin gittikçe büyüyen döviz ve ihracat<br />

sorunu nedeniyle gündeme gelmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A. 20 Mart<br />

1932; A.<br />

31 Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A. 31<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 12<br />

Nisan<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 363

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Muamele Vergisi Kanununun<br />

5inci Maddesindeki<br />

Vergi Nispetlerinin Tadiline<br />

Dair 1995 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

1 Haziran Almanya'da yeni hükümet<br />

Franz von Papen tarafından<br />

kuruldu.<br />

1 Haziran Prof. Malche İstanbul Darülfünun'u<br />

için hazırladığı<br />

raporu Milli Eğitim Bakanlığı'na<br />

vermek üzere <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldi.<br />

2 Haziran Tütün İnhisarına tayin yapıldı.<br />

2 Haziran Eskişehir Ahişeyh'de Hüseyin<br />

Fevzi, Asaf, Zeki'ye<br />

verilen Amyant madeni<br />

arama ruhsatı.<br />

2 Haziran Paris Büyükelçiliğine tayin<br />

yapıldı.<br />

4 Haziran Vakıflar Müdürlüklerine<br />

tayinler.<br />

4 Haziran Türkiye'deki yabancıların<br />

kamu işlerinde çalışması<br />

yasaklandı.<br />

4 Haziran Askeri hakimler tayin edildi.<br />

34 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kanunla muamele vergisinin bazı oranlarında artışa<br />

gidilmiştir. Böylece ekonomide devletçiliği benimseyen<br />

hükümet bir yandan da gelirlerini artırmayı<br />

hedeflemektedir.<br />

Prof. Malche'ın gözlem ve önerilerini içeren 100 sayfalık<br />

raporunda şu noktalara işaret edilmektedir. Bilimsel<br />

yayınların eksikliği, hocaların ek işler yapmak<br />

zorunda kalmaları, öğrencilerin yabancı dil bilmemeleri,<br />

geleceğin öğretim üyelerinin yurt dışında yetiştirilmeleri<br />

gerektiği, Darülfünun'un Milli Eğitim Bakanlığı'na<br />

bağlı olmasının özerklikle bağdaşmaması.<br />

Prof. Malche ayrıca öğretim üyelerinin müderris,<br />

muallim, müderris muavini olarak sınıflandırılmalarına<br />

da karşı çıkmıştır. Ancak Malche'tan asıl istenen<br />

Darülfunun'da bulunan öğretim üyelerinin sayısının<br />

azaltılması ve kürsülerin yeniden oluşturulmasına<br />

yönelik önerilere ilişkin Malche öğretim üyelerinin<br />

zaman içinde ölüm, istifa ve emekliye ayrılma yoluyla<br />

azaltılmasından yana görüş bildirmiştir. Darülfünunun<br />

dağıtılıp iktidarın ideallerine uygun bir üniversite<br />

kurulmasında yabancı bir uzman olarak Prof.<br />

Malche'tan yardım isteyen hükümet, özerklik konusundaki<br />

hassasiyeti nedeniyle ondan umduğunu bulamayınca<br />

üniversite reformunun gerçekleştirilmesi<br />

Dr. Reşit Galip'in öncülüğünde 1933 yılına kalmıştır.<br />

Sabık kambiyo borsası komiser vekili Abdülkadir<br />

Bey tütün inhisar idaresi personel müdürlüğüne tayin<br />

edildi.<br />

Paris Büyükelçiliğine sabık Roma Büyükelçisi Suat<br />

Bey tayin edildi.<br />

Aydın, İzmir, Edime, Mardin, Bursa ve <strong>Ankara</strong> Vakıflar<br />

Müdürlüklerine Ahmet, Cemal, Hamdi, Ferit,<br />

Faik ve Selahattin'in tayinleri.<br />

Askeri Hakim Şakir Mehmet, Osman Cevdet ve İbrahim<br />

Gaziantep Askeri İhtisas Mahkemesi Başkanlığına,<br />

Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarlığı Askeri<br />

Hakimliği ve 5. Kolordu Askeri Hakimliklerine tayin<br />

edildi.<br />

BULMAÇ<br />

CYBY<br />

CYBY;<br />

GB<br />

A.3<br />

Haziran<br />

1932<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

26/1078.<br />

1546..0. /<br />

749/ 112<br />

RG 28<br />

Haziran<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 71.16..8.<br />

/ 8712<br />

CYBY<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 71.16..3.<br />

/ 8706

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Haziran Devlet demiryollarında birçok<br />

memur kadro harici bırakıldı.<br />

4 Haziran 5inci sınıf maliye müfettişliğine<br />

tayin yapıldı.<br />

5 Haziran Nakliyat Vergisi kanununun<br />

bu sene müzakeresinden<br />

vazgeçildi.<br />

5 Haziran Mustafa Kemal Paşa Roma<br />

Seyahatinden dönen Başbakan<br />

İsmet Paşa'yı karşıladı.<br />

5 Haziran Fenerbahçe'nin KuşdiliYıdeki<br />

Klub binası yandı.<br />

5 Haziran Hariciyede yeni tayinler<br />

yapıldı.<br />

5 Haziran Başvekalet hususi kalem<br />

müdürü Vedit Beye büyükelçilik<br />

müsteşarı unvanı<br />

verildi.<br />

5 Haziran Vapur iskelelerinde inzibat<br />

ve asayişin muntazam bir<br />

şekilde sağlanması için sivil<br />

ve resmi polislerin sayısının<br />

artırılmasına karar verildi.<br />

5 Haziran <strong>Ankara</strong> ilinin 1932 yılma<br />

ait bütçesinin tasdiki.<br />

6 Haziran Maliye müfettişi Ahmet<br />

Numan Bey vekalet emrine<br />

alındı.<br />

7 Haziran Ziraat müdürleri arasında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

Eskişehir'de devlet demiryolları teşkilatında bir çok<br />

memur kadro dışı bırakılmış, demiryolu idaresinin<br />

istasyondaki numune bahçesi amelesinin sayısı da<br />

son derece azaltılmıştır.<br />

Maliye müfettiş muavini Ekrem Yaver Bey beşinci<br />

sınıf maliye müfettişliğine tayin edildi.<br />

Fenerbahçe kulübünde yangın çıkmış, klüp binası<br />

içindeki kıymetli eşyalarla birlikte yanmıştır.<br />

Tokyo Büyükelçiliği maslahatgüzarlığına Talat Rauf<br />

Bey tayin edildi. Kudüs konsolosu Ruşeni Bey bakanlık<br />

emrine alınmıştır. Cenevre birinci sınıf konsolosu<br />

Fuat Şevket Bey yedinci derece ve Büyükelçilik<br />

müsteşarlığı unvanıyla merkezde protokol işlerine tayin<br />

edildi.<br />

Adana Ziraat Müdürü Hamdi Bey <strong>Ankara</strong> Müdürlüğüne,<br />

Sabık <strong>Ankara</strong> Ziraat Müdürü Tayyar Bey Kırşehir<br />

Ziraat Müdürlüğüne, Merkez Ziraat Memurlarından<br />

Nuri Bey Söke Müdürlüğüne ve Hüseyin Bey<br />

Malatya'ya, Rize Ziraat Müdürü Adana'ya, Kastamonu<br />

Ziraat Müdürü Bahtiyar Bey Sivas Ziraat Müdürlüğüne<br />

nakledildi.<br />

A. 6<br />

Haziran<br />

1932<br />

RG 14<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 1<br />

Haziran<br />

1932; A. 6<br />

Haziran<br />

1932<br />

AHKYG<br />

A. 6<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 6<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 6<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 6<br />

Haziran<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

29.43.. 17./<br />

12940/<br />

74-171<br />

RG 14<br />

Haziran<br />

1932;<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

71.16..11.<br />

/8715; A.<br />

13 Haziran<br />

1932<br />

A. 8<br />

Haziran<br />

1932<br />

1932 Yılı 365

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Haziran izmir ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

9 Haziran Kayseri belediyesi tarafından<br />

yapılan bütçe Vilayetçe<br />

incelendikten sonra kabul<br />

edilmeyerek belediyeye iade<br />

edildi.<br />

9 Haziran Aksaray Valiliğine tayin<br />

yapıldı.<br />

9 Haziran Matbuat Kanununun 38inci<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

2001 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

9 Haziran 1932 Senesinden İtibaren<br />

Tıp Fakültesinden Neşet<br />

Edecek Tabiblerin Mecburi<br />

Hizmetlerinin Lağvı ve<br />

Leyli Tıb Talebe Yurduna<br />

Alınan Tıp Talebesinin Tabi<br />

Olacakları Mecburiyetler<br />

Hakkında 2000 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

9 Haziran İzmir'in Kuşadası'nda<br />

Rişard Abot ve Amede<br />

Luhner'e ait zımpara madeni<br />

işletilmediğinden imtiyazı<br />

feshedildi.<br />

9 Haziran Balıkesir Ticaret ve Zahire<br />

Borsası lağvedildi.<br />

9 Haziran 1932 yılında askeri fabrikalarda<br />

çalıştırılacak yabancı<br />

uzmanlara ait kadronun<br />

tasdiki.<br />

9 Haziran Muş, Aydın, Erzincan, Elazığ,<br />

Tekirdağ ve İçel illerinin<br />

özel idareleri bütçelerinin<br />

tasdiki.<br />

9 Haziran 248 kişinin vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

İzmir ilinin Seferihisar kazasına bağlı nahiye ve köylerde<br />

idari taksimat değişiklikleri yapılmıştır.<br />

Kayseri Belediyesinin 1932 senesi gelir ve harcama<br />

bütçesi 123 bin lira üzerinden düzenlenerek Valiliğe<br />

sunulduktan sonra Valilik bütçeyi kabul etmeyerek<br />

gerçek dışı gelirlere değil, fakat gerçek gelire göre<br />

hazırlanması için belediyeye iade etti.<br />

Aksaray Valiliği'ne Şebinkarahisar Valisi Arif Hikmet'in<br />

tayini kabul edildi.<br />

30 Temmuz 1931 tarihli 1881 numaralı Matbuat kanununun<br />

38inci maddesindeki değişikliğe göre memleketin<br />

içi ve dışındaki intihar olaylarını ve intihar resimlerini<br />

gazetenin basıldığı mahallin en büyük zabıta<br />

makamından izin almaksızın yayımlamak yasaklanmıştır.<br />

Bu düzenlemeye göre 1932 senesinden itibaren İstanbul<br />

Tıp Fakültesinden mezun olup yabancı üniversitelere<br />

gideceklerin 8 Teşrinisani 1339 tarih ve 369<br />

sayılı kanuna göre uymakla zorunlu oldukları iki senelik<br />

zorunlu hizmet kaldırılmıştır.<br />

işlemlerin azlığı ve gelir yetersizliği nedeniyle kapatılmıştır.<br />

RG 14<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 11<br />

Haziran<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

29.44.. 17.<br />

/ 71-361<br />

BULMAÇ;<br />

A. 26<br />

Mayıs<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

29.46. İli<br />

12994 /<br />

196-48<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 29.45.-2.<br />

/ 13965 /<br />

176-86<br />

BCA:<br />

30-18.1.2<br />

/ 29.45-6.<br />

/ 12969/<br />

241-59<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

29.44.. 19i<br />

12962 /<br />

74-172<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

29.45..17.<br />

/ 12980/<br />

1-367

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Haziran Dışişleri Bakanlığının yurtdışı<br />

teşkilatına yapılan tayin<br />

ve nakiller.<br />

11 Haziran Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong><br />

Halkevine gitti.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 71.17..t.<br />

/ 8729<br />

Paşa, Aka Gündüz'ün Mavi Yıldırım piyesini seyretti. AHKYG;<br />

A. 12<br />

Haziran<br />

1932<br />

11 Haziran Temyiz mahkemesi azalığı. <strong>Ankara</strong> ağır ceza mahkemesi üyesi Şevki Bey temyiz<br />

mahkemesi üyeliğine seçildi.<br />

12 Haziran Hicaz genel valisi Emir<br />

Faysal Mustafa Kemal Paşa<br />

tarafından kabul edildi.<br />

12 Haziran Kadın Birliği Kongresi toplandı.<br />

12 Haziran Tirana gönderilecek maslahatgüzar<br />

tayin edildi.<br />

12 Haziran Vakıflar Müdürlüğü'ne yeni<br />

tayinler yapıldı.<br />

13 Haziran Şurayı devletin yeni teşkilat<br />

layihası Meclise verildi.<br />

13 Haziran Yozgat, Van, Zonguldak,<br />

Afyon, Muğla, Denizli ve<br />

Cebelibereket özel idareleri<br />

1932 yılı bütçelerinin tasdiki.<br />

13 Haziran Dışişlerinde yeni konsolosların<br />

tayinleri yapıldı.<br />

13 Haziran Temyiz Mahkemesi azalığma<br />

seçilen adaylar arasından<br />

atama yapıldı.<br />

14 Haziran Dahiliye Vekaleti vilayetlerin<br />

teşkilatına ait hazırladığı<br />

layihayı Meclise gönderdi.<br />

Sabık Berlin müsteşarı Basri Reşit Bey Tirana maslahatgüzar<br />

sıfatı ile tayin oldu.<br />

Aydın Vakıflar Müdürlüğüne İzmir Müdürü Ahmet,<br />

İzmir'e Edime Müdürü Cemal, Edirne'ye Samsun<br />

Müdürü Hamdi, Mardin'e Diyanet İşleri sabık Levazım<br />

Müdürü Şerif, Bursa'ya <strong>Ankara</strong> Müdürü Faik,<br />

Konya'ya Bursa Müdürü Mithat, <strong>Ankara</strong>'ya Konya<br />

Müdürü Salahaddin Beyler nakil ve tayin edildi.<br />

A. 12<br />

Haziran<br />

1932<br />

C.13.6.193<br />

2; A. 13<br />

Haziran<br />

1932<br />

C.13.6.193<br />

2<br />

A. 13<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 13<br />

Haziran<br />

1932<br />

Bu layihanın içerdiği yeni kurallara göre şura nizam A. 14<br />

işleri dahili işler, bayındırlık, maliye ve iktisat işle- Haziran<br />

1932<br />

riyle dava işleri adıyla dört daireye ayrılacaktır. Dava<br />

dairesi bir başkan ve on üyeden, diğer daireler ise bir<br />

başkan ile ikişer üyeden oluşacaktır.<br />

Celal Hazım, Talat Kayaalp, Basri Reşit ve Kudret<br />

Beyler'in tayinleri gerçekleştirilmiştir. Leninakan<br />

muavin konsolosu Nusret ve Batum konsolosu kançıları<br />

Ferit Beyler merkeze tayin edildi.<br />

Açık bulunan Temyiz Mahkemesi azalığına <strong>Ankara</strong><br />

Ağır Ceza Reisi Şevkati Bey tayin edildi.<br />

Bu layihaya göre her ilde bir yazı işleri bürosu, bir<br />

hukuk işleri bürosu, bir nüfus işleri dairesi, bir de<br />

jandarma kumandanlığı olacaktır. Yazı, hukuk, nüfus<br />

işleri dairelerinin ayrı ayrı şubeleri olacaktır. Yalnız<br />

beş ilde bulunan hukuk müşavirlikleri bütün illerde<br />

oluşturulacaktır.<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

29.46..12.<br />

/ 12995 /<br />

74-173<br />

RG 20<br />

Haziran<br />

1932<br />

RG 7<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 15<br />

Haziran<br />

1932; A.<br />

19 Haziran<br />

1932<br />

1932 Yılı 367

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Haziran Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Müdürlüğüne tayin yapıldı.<br />

16 Haziran Devlet Memurları Maaşatının<br />

Tevhid ve Teadülü Hakkındaki<br />

Kanuna Merbut Cetvelde<br />

Bazı Tadilat Yapılmasına<br />

Dair 2006 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

16 Haziran 1838 Numaralı Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin Tadiline<br />

ve Bu Kanuna Bazı Hükümler<br />

İlavesine Dair 2005<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

16 Haziran Türkiye'de Türk Vatandaşlığına<br />

Tahsis Edilen Sanat<br />

ve Hizmetler Hakkında<br />

2007 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

16 Haziran Ertelenen Tamirat Konferansı<br />

Lozan'da açıldı.<br />

16 Haziran Credit Lyonnais Bankası<br />

İstanbul'daki şubesini kapatma<br />

karan aldı.<br />

17 Haziran 1932 senesi bütçe kanun<br />

layihası meclis azalanna<br />

tevzi edildi.<br />

17 Haziran Türkiye Turing ve Otomobil<br />

Kulübü ile Milliyet gazetesi<br />

tarafından Türkiye'de<br />

ilk kez otomobil yarışı düzenlendi.<br />

19 Haziran 2004 sayılı İcra ve İflas<br />

Kanunu Yayımlandı.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Dr. Faik'in Gaziantep Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürlüğüne<br />

tayini.<br />

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından idare edilecek<br />

mektep pansiyonları hakkındaki 6 Temmuz 1931 tarih<br />

ve 1838 sayılı kanunda değişiklik yapılmıştır.<br />

Bu Kanun uzmanlık gerektirmeyen bazı meslekleri<br />

saymak yoluyla belirleyerek yabancılara yasaklıyordu.<br />

Yabancıların başka bazı mesleklerde çalışabilmeleri<br />

de Bakanlar Kurulu'nun iznine bağlanıyordu.<br />

Tamirat konferansı Almanya'ya karşı ortak bir tutum<br />

belirleyemeyen Fransa ile İngiltere arasındaki uyuşmazlık<br />

nedeniyle ertelenmişti.<br />

Banka 1931 yılında da İzmir'deki şubesini kapatma<br />

kararı almıştı. Banka Türkiye'de Osmanlı Bankası'ndan<br />

sonra ilk kurulan bankalardan biridir.<br />

1932 mali masrafları için 169,072,111 lira tahsis edilirken,<br />

1932 senesi gelir miktan 169,084,800 lira olarak<br />

tahmin edilmektedir.<br />

Yarış, Istinye-Zincirlikuyu arasında yapılmıştır.<br />

5.7.1932 tarihli ve 2142 sayılı RG'de düzeltmesi vardır.<br />

Kanun 369uncu maddesi gereğince 4 Eylül 1932<br />

tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. 2004 sayılı kanun<br />

büyük ölçüde İsviçre Federal İcra ve İflas Kanunundan<br />

tercüme edilerek hazırlanmış 24 Nisan 1929 tarih<br />

ve 1424 sayılı İcra ve İflas Kanununu yeniden düzenlemiştir.<br />

Türk Hukuk tarihinde 1914 tarihli İcra Kanunu<br />

Muvakkatinin yerine getirilen 1424 sayılı Kanun<br />

ile borç için hapsin kaldırılması önemli bir dönüm<br />

noktası oluşturmasına rağmen, Cumhuriyet idaresinin<br />

adli inkılabı gerçekleştirmek için yürürlüğe<br />

sokulan kanunlar içinde en şiddetli karşı çıkılan kanun<br />

olmuştur. 1424 sayılı kanuna karşı çıkılmasının<br />

en önemli gerekçeleri arasında kanunun borçluyu daha<br />

koruyucu hükümler banndırdığı ve kanunun işle-<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.17..11.<br />

/ 8742<br />

BULMAÇ;<br />

A. 15<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A. 20 Mart<br />

1932; A. 5<br />

Haziran<br />

1932; A. 7<br />

Haziran<br />

1932<br />

C.<br />

17.6.1932<br />

A. 17<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 17<br />

Haziran<br />

1932<br />

TCSYK<br />

BULMAÇ;<br />

A. 1<br />

Haziran<br />

1932; İHE,<br />

10-21; IİH,<br />

38-39

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Haziran Beyşehir Kaymakamı Bakanlık<br />

emrine alındı.<br />

19 Haziran Denizli, Manisa ve İzmir'de<br />

tapu müdürlükleri yerine<br />

bilumum muamelatı<br />

tasarrufiyeyi idare etmek<br />

üzere tapu sicil muhafızlıkları<br />

kuruldu.<br />

19 Haziran Polis müdürlüklerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

19 Haziran Van Posta, Telgraf ve Telefon<br />

Başmüdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

19 Haziran Kaymakamlar arasında tayinler<br />

yapıldı.<br />

20 Haziran İnhisar İdarelerinin tevhidine<br />

başlandı.<br />

20 Haziran Gümrükler umum müdürlüğüne<br />

vekaletinde bulunan<br />

Cemil Bey tayin olda<br />

20 Haziran Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

yeni kulüp binasının inşasına<br />

yardım olmak üzere<br />

Fenerbahçe'ye 500 lira<br />

teberrü etti.<br />

mesi ve borçludan hakkın geriye alınmasındaki yavaşlık<br />

düşüncesinin iş çevrelerinde yaygın olmasıdır.<br />

Bu nedenle üzerinden üç yıl geçmeden 1932 tarihinde<br />

İcra ve İflas Kanunu büyük ölçüde yeniden düzenlenmiştir.<br />

Bu yeniden düzenleme sırasında 1424 sayılı<br />

kanunda yer alan 150'den fazla madde değiştirilmiştir.<br />

Müfettişlikçe işten el çektirilen Beyşehir kaymakamı<br />

Nafi Bey Bakanlık emrine alındı.<br />

Ziya Bey Konya, İbrahim Bey ise Adana Polis Müdürlüklerine<br />

tayin edildi.<br />

Van Posta, Telgraf ve Telefon Başmüdürlüğüne İzmir<br />

Telgraf Merkezi Müdürü Kenan Bey tayin edilmiştir.<br />

Lapseki kaymakamlığına Hekimhan kaymakamı Necati,<br />

Kemalpaşa kaymakamlığına İncesu kaymakamı<br />

Kamil, Mustafa Kemal Paşa kaymakamlığına<br />

Hayrebolu kaymakamı Emin, Görele kaymakamlığına<br />

Sürmene kaymakamı Nureddin, Of kaymakamlığına<br />

Bala kaymakamı Hamit, Sürmene kaymakamlığına<br />

Kınık kaymakamı Recep Hilmi, Dörtyol kaymakamlığına<br />

islahiye kaymakamı Nuri, Gülnar kaymakamlığına<br />

Antalya polis müdürü Hıfzı, Zağra kaymakamlığına<br />

Sivas mektupçusu Aziz, Vezirköprü kaymakamlığına<br />

Kelkit kaymakamı Celal Tayyar, Mudanya<br />

kaymakamlığına Sındırgı kaymakamı Salahaddin,<br />

Elbistan kaymakamlığına Göksün kaymakamı Hüsnü,<br />

Alaiye kaymakamlığına Çıldır kaymakamı Hayri,<br />

Nazimiye kaymakamlığına Bordor nüfus müdürü Bekir<br />

Sıtkı, Mecitözü kaymakamlığına Seydişehir kaymakamı<br />

İhsan Beyler tayin edildiler.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.17..18.<br />

/ 8750<br />

C.20<br />

Haziran<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

71.17..15.<br />

/ 8746<br />

RG 3<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.17..18.<br />

/8750<br />

C.21<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 20-21<br />

Haziran<br />

1932<br />

TCSYK;<br />

C.21.6.193<br />

2; A. 21<br />

Haziran<br />

1932<br />

1932 Yılı 369

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Haziran Askeri Fabrikalar Umum<br />

Müdürlüğüne Mütedavil<br />

Sermaye Verilmesine Dair<br />

2013 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Haziran Tuğgeneral Ahmet Vefik<br />

ve Tuğgeneral Küşat'ın<br />

emekliye şevki.<br />

23 Haziran<br />

24 Haziran Türkiye'nin 20 yerinde daha<br />

Halkevleri açılarak hizmete<br />

girdi.<br />

25 Haziran İstanbul ticaret müdüriyeti<br />

mıntıkası dahilindeki ticaret<br />

odaları kongresi toplandı.<br />

25 Haziran Açık bulunan Temyiz<br />

Mahkemesi azalıklarma en<br />

çok oy alanlar arasından<br />

tayin yapıldı.<br />

26 Haziran Meclis 1932 bütçelerinin<br />

tetkikini bitirdi. Heyeti<br />

Umumiyesini ittifakla kabul<br />

etti.<br />

26 Haziran Almanya'da dahili vaziyet<br />

karıştı.<br />

27 Haziran Lozan Konferansı'nda Almanya<br />

alacaklı ülkelere yeni<br />

bir teklif yaparak borçlarının<br />

ilgasında ısrar etti.<br />

27 Haziran Dahiliye vekili Şükrü Kaya<br />

nüfus, idare ve genel müfettişliğe<br />

ilişkin bir nutuk<br />

verdi.<br />

28 Haziran Muş, İsparta, Sinop illerinin<br />

idari taksimatında değişiklik<br />

yapıldı.<br />

37 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kanun hükmüne göre askeri fabrikalar ticari siparişleri<br />

de kabul edebileceklerdir. Yasanın içerdiği<br />

esaslara göre "askeri fabrikalar, Milli Müdafaa Vekaletinin<br />

siparişlerini kemakan yapmakla beraber vekaletin<br />

derecei mezuniyet hududu dahilinde ticari işletme<br />

salahiyeti ile diğer devlet devairinden ve hariçten<br />

sipariş ve avans almağa ve piyasada geçecek<br />

mamulatını tüccarı şekilde satmağa mezun bulunacaklardır."<br />

Halkevlerinin toplam sayısı 34'e yükseldi. Halkevi<br />

açılacak olan il merkezleri şunlardır: Antalya, Bilecik,<br />

İçel, Edime, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kütahya,<br />

Rize, Sinop, Şebinkarahisar, Giresun, Ordu,<br />

Zonguldak, Gaziantep, Kocaeli, Yozgat, Van, Tekirdağ.<br />

Temyiz Mahkemesi üyeliklerine Bursa Ağır Ceza<br />

Başkanı Ramazan Saim Beyle Temyiz Baş Sorgu<br />

Hakimi Akıl Bey tayin edildiler.<br />

Berlin sokaklarında iç savaş tehlikesi ortaya çıktı, ülkede<br />

gazeteler kapatılırken Nazilerin Yahudilere saldırılan<br />

artış gösterdi.<br />

Muş ili Gençkaza merkezinin Varamerik'e, İsparta ili<br />

Hayran nahiyesine bağlı Yağcılar, Akçaşar ve<br />

Kurusarı Köyleri Yalvaç Kazasına, Sinop ili Akkıraç<br />

Köyü Gerze Kazasına bağlandı.<br />

BULMAÇ;<br />

A. 20 Mart<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 71.18..7.<br />

/ 8763<br />

C.25<br />

Haziran<br />

1932<br />

A. 25<br />

Haziran<br />

1932; A.<br />

29 Haziran<br />

1932<br />

RG 7<br />

Temmuz<br />

1932<br />

C.27<br />

Haziran<br />

1932<br />

C.27<br />

Haziran<br />

1932<br />

C.28<br />

Haziran<br />

1932<br />

C.28<br />

Haziran<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

71.18..20.<br />

/ 8792

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Haziran As. Hakim Lv. Yz. Sanyerli<br />

Ferit Hüsnü'nün Marmara<br />

Deniz Üssü ve Müstahkem<br />

Bölge Komutanlığına tayini.<br />

28 Haziran Bursa, Balıkesir, Niğde illeri<br />

özel idarelerinin 1932<br />

yılı bütçelerinin kabulü.<br />

28 Haziran Kaymakam ve mektupçuluklara<br />

tayinler yapıldı.<br />

29 Haziran 1580 sayılı Belediye Kanununun<br />

i 1 Ouncu Maddesinin<br />

6ıncı Bendinde Yazılı<br />

"Avarız ve Hasılatı" Tabirinin<br />

Tefsiri<br />

29 Haziran Bina Vergisi Kanununun<br />

3üncü Maddesinin 5inci<br />

Fıkrasının Tefsiri<br />

30 Haziran Polis Teşkilatında yeni<br />

atamalar yapıldı.<br />

30 Haziran 1993 numaralı Kararname<br />

ile teşkil edilmiş olan Takas<br />

Komisyonu Umumi<br />

Katipliğine İktisat Vekaleti<br />

Müsteşarı Hüsnü'nün tayini.<br />

1 Temmuz I. Konya Sanayi sergisi<br />

açıldı.<br />

2 Temmuz I.Tarih Kongresi <strong>Ankara</strong>'da<br />

toplandı.<br />

Sivas mektupçuluğuna Görele kaymakamı Mülkiye<br />

mezunlarından Fahri, Manisa mektupçuluğuna Tokat<br />

mektupçusu Talat, Ordu mektupçuluğuna Gaziantep<br />

mektupçusu Avni, Tokat mektupçuluğuna Artvin<br />

mektupçusu Hikmet, Gaziantep mektupçuluğuna<br />

Kasaray mektupçusu Hilmi Beyler tayin edildi.<br />

Eminönü merkez memuru Ahmet Bey 2inci şube<br />

3üncü kısım baş memurluğuna, başmemur Haşim<br />

Enveri Bey Üsküdar merkez memurluğuna, 3üncü kısım<br />

baş memuru Cemal Bey birinci kısım baş memurluğuna,<br />

Üsküdar merkez memuru İsmail Rasih<br />

Bey Beyoğlu merkez memurluğuna, Necati Bey Sarıyer<br />

merkez memurluğuna, Sarıyer merkez memuru<br />

Murat Bey Kadıköy merkezine, Kadıköy merkez<br />

memuru Yunus Vehbi Bey Eminönü merkez memurluğuna<br />

tayin edildi.<br />

Kongre 2-11 Temmuz tarihleri arasında halkevinde<br />

toplanmıştır. Kongre Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı,<br />

Başbakanın katılımıyla açılmıştır. Kongreye lise ve<br />

ortaokul öğretmenleri(198), üniversite profesörleri ve<br />

asistanlar(18) ve çoğu milletvekili olan Türk Tarihi<br />

Tetkik Cemiyeti üyeleri(25) katıldı. Kongre'deki tartışmalar<br />

dört ana konu etrafında toplanmıştır. Tarihöncesi<br />

ve ilk tarih dönemlerine ait kaynakların yetersizliği<br />

ve kullanımı meselesi, Türk dilleri ve ders<br />

kitaplarındaki dil hataları üzerine tartışma, Orta Asya'dan<br />

geniş çaplı bir göçe yol açan coğrafi ve doğal<br />

değişikliklerin tartışılması ve aynı yıl basılan ders kitapları<br />

üzerine genel tartışma. Bu ilk tarih kongresini<br />

her beş yılda bir toplanan kongreler izlemiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.18..14.<br />

/ 8776<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 29.48..8.<br />

/ 13031 /<br />

74-176<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.18..19.<br />

/ 8789<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

A. 1<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

29.48.. 16.<br />

/13039<br />

ÜKC 185<br />

GB; S.P. 3<br />

Temmuz;<br />

CYBY<br />

1932 Yılı 371

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Temmuz 825 Numaralı Kanunun<br />

4üncü Maddesine Bir Fıkra<br />

İlavesine Dair 2023 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz Keriman Halis Hanım Türkiye<br />

güzellik kraliçesi seçildi.<br />

2 Temmuz Ati Senelere Sari<br />

TaahhUdat İcrasına Dahil<br />

Olan Kanunlarla Verilmiş<br />

Bulunan Salahiyetlerden<br />

Şimdiye Kadar İstimal<br />

Olunmamı; Bulunanların<br />

Refine Dair 2027 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz 7 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2026 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz Gümrük Muhafaza ve Mıntıka<br />

Memurları Hakkında<br />

İnzibati Ahkamı Muhtevi<br />

1321 Numaralı Kanununun<br />

8 ve 9uncu Maddelerinin<br />

Tadiline ve 1 Madde İlavesine<br />

Dair 2017 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz 766 Numaralı Kanunun<br />

Bazı Maddelerine İlaveler<br />

Konmasına ve Tadiller Yapılmasına<br />

Dair 2024 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz 472 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2030 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz Menafıl Umumiyeye Müteallik<br />

İmtiyazat Hakkında<br />

Kanuna Bazı Maddeler<br />

Tezyiline ve Bu Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin İlgasına<br />

Dair 2025 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz Riyaseticumhur Orkestrasının<br />

Maarif Vekaletine<br />

Raptı Hakkında 2021 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

37 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kanun belli koşullarda örneğin cezasının belli<br />

kısmını tamamlamış ve iyi hali görülen mahkumların<br />

hapishane komisyonunca sakınca görülmezse gündüzleri<br />

hapishane dışında kendi sanatlarına, mesleklerine ve<br />

bedenlerine uygun işlerde çalışabilmelerini düzenlemektedir.<br />

Söz konusu mahkumlar akşamları hapishaneye<br />

geri döneceklerdir. Bu esnada kaçan mahkumların<br />

asli cezalarında artırmalar olacaktır.<br />

8 Mayıs 1932 tarihinde gündeme gelen İstanbul Hükümetince<br />

emekliye sevk edilmiş iken Milli Hükümet<br />

tarafından hizmete alınanların emeklilik durumuna<br />

yönelik bir düzenlemedir.<br />

Bu kanun hakimlikten çıkarılmaya ilişkin koşullarda<br />

bazı değişiklikler ve eklemeler yapmaktadır.<br />

Bu kanunla yürürlükte olan ve tarifeli araçlarla yolculuk<br />

edenlerden alınan ulaştırma vergisinin kapsamı<br />

genişletildi.<br />

BULMAÇ<br />

CYBY<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Temmuz Tapu Sicil Müdürlüğü ve<br />

Tapu Sicil Muhafızlığı<br />

Teşkilatına Dair 2015 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz Seferde Bulundukları Sırada<br />

Bahriye Zabitlerine<br />

Taamiye Verilmesi Hakkındaki<br />

22 Nisan 1341 Tarih<br />

ve 659 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2022 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz 1455 Numaralı Kanunun<br />

Bazı Maddeleriyle Bu Kanunun<br />

2inci Maddesini Tadil<br />

Eden 1637 Numaralı<br />

Kanunun 1 inci Maddesini<br />

Muaddil 2016 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz 863 Numaralı Ordu Zabitan<br />

Heyetine Mahsus Kanuna<br />

Bir Madde Tezyiline ve<br />

Aynı Kanunun 1494 Numaralı<br />

Kanun ile Tadil<br />

Edilmiş Olan linçi Maddesine<br />

Bir Hüküm İlavesine<br />

Dair 2018 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz 12 Haziran 1930 Tarih ve<br />

1718 Numaralı Dahili İstihlak<br />

Vergisi Kanununa<br />

Müzeyyel 2029 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz Temyiz Mahkemesi Teşkilatına<br />

Dair 1221 numaralı<br />

Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Tadili Hakkında 2020<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Temmuz Temyiz Mahkemesi Teşkilatının<br />

Tevsii Dolayısıyla<br />

1452 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2019 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Temmuz Gümrük Kanununun Muaddel<br />

43üncü Maddesi<br />

Hakkında 716 Sayılı Heyeti<br />

Umumiye Kararı yayımlandı.<br />

5.7.1932 tarihli ve 2142 sayılı RG'de düzeltmesi vardır.<br />

Buna göre "beşinci sınıf mevki deniz askeri memurlar<br />

ile zabitlere, madun deniz askeri memurlar ile baş<br />

gediklilere gedikli zabitler ve harita umum müdürlüğü<br />

emrindeki mesaha gemisi deniz zabitlerine de muavin<br />

sefınelerdeki zabitler gibi taamiye verilecektir."<br />

Bu kanun orduda askeri mühendis ve askeri fen memuru<br />

sınıflarının oluşturulmasına yöneliktir.<br />

Bu kanun benzinden alınacak iç tüketim vergisini düzenlemektedir.<br />

Buna göre temyiz teşkilatında dört hukuk dairesi yeniden<br />

yapılanmaktadır.<br />

Bu kanuna göre 4 Eylül'de yürürlüğe girecek yeni İcra<br />

ve İflas Kanunu doğrultusunda temyiz edilecek<br />

davaların görülmesi için temyiz mahkemesinde icra<br />

ve iflas dairesi adıyla yeni bir daire oluşturulmaktadır.<br />

Buna göre, barem kanununun ikinci maddesine<br />

bağlı cetvelin Adliye Bakanlığına özgü kadrosunda<br />

ikinci derecede bir ikinci reislik, beşinci derecede üç<br />

üyelik, onuncu derecede bir başmümeyyizlik,<br />

onbirinci derecede iki mümeyyyizlik, onikinci derecede<br />

üç katiplik, on dördüncü derecede üç katiplik ve<br />

on yedinci derecede yedi katiplik eklenmektedir.<br />

Karar kontenjan komisyonunun bazı eşyanın ithaline<br />

izin vermesine ilişkindir. Bu kararla teşviki sanayi<br />

kanunundan yararlanan kurumlar ve fabrikalar için<br />

gerekli makineler ve aletler yurda sokulabilecektir.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A. 25<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A.24<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 14<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 373

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Temmuz 2061 sayılı Türkiye Afyon<br />

Yetiştiriciler Satış Birliği<br />

hakkında Kanun yayımlandı.<br />

3 Temmuz Vapurculuk layihası hazırlandı.<br />

4 Temmuz <strong>Ankara</strong>-lstanbul arasındaki<br />

ilk otomobil yolculuğu.<br />

4 Temmuz Askeri Muhakeme Usulü<br />

Kanununun Bazı Maddelerinde<br />

Tadilat İcrasına Dair<br />

2035 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Temmuz Askeri Ceza Kanununun<br />

Bazı Maddelerini Tadil<br />

Eden 2034 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Temmuz 1452 Numaralı Kanunun<br />

5inci Maddesinin Son Fıkrasının<br />

Tadiline Dair 2041<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

\<br />

4 Temmuz 1525 Numaralı Kanunun<br />

4üncü Maddesine<br />

Müzeyyel 2031 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Temmuz 1773 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2033 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Temmuz Hakkari Vilayetine Tabi<br />

Şemdinan Kazasının<br />

Lağviyle Muş Vilayetine<br />

Tabi Olmak Üzere Solhan<br />

Namiyle Bir Kaza Teşkiline<br />

Dair 2042 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Temmuz Hava Sınıfı Mensuplarına<br />

Verilecek Zamaim ve<br />

Tazminat Hakkında 2047<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Temmuz TC Merkez Bankası Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Tadiline ve Bu Kanuna Bazı<br />

Hükümler İlavesine Dair<br />

2062 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

374 Yönetin] Zamandizini<br />

Bu kanunla Hükümet uluslararası alanda sıkı kayıtlar<br />

altına alınan Afyon üretim ve ticaretini daha yakından<br />

denetlemeyi amaçlamaktadır.<br />

İktisat encümeni toplantısında deniz posta seferleri<br />

genel müdürlüğünün kurulmasına dair kanun layihası<br />

esaslarının düzenlenmesi için bir geçici komisyon<br />

oluşturulmasına karar verildi.<br />

Yolculuk İçişleri Bakanı Şükrü Bey tarafından gerçekleştirildi.<br />

Bu kanun hava zabitlerine verilecek zammı düzenlemektedir.<br />

Buna göre "tayyare zabitlerine, balon rasidi<br />

zabitlere, pilot gönüllü zabitlere, pilot gönüllü küçük<br />

zabitlere her ay otuzar lira uçuş zammı verilecektir.<br />

Uçuş zamları iki yılda bir artırılacaktır."<br />

Yeni düzenlemeye göre yüzde yetmişi tamamen<br />

ödenmiş ve devlet memurlarının elinde bulunan banka<br />

hisse senetlerini satmak arzusunda bulunanlardan<br />

Hazine bunları satın alacaktır.<br />

GB; A. 4<br />

Temmuz<br />

1932<br />

S.P.3<br />

Temmuz<br />

TCSYK<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

CT; BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

29.46..13.<br />

/ 12996<br />

BULMAÇ;<br />

A. 30<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 5<br />

Temmuz<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Temmuz 444 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 1697 Numaralı<br />

Kanunun 2inci ve 3 üncü<br />

Maddelerinin Tadiline ve<br />

1301 Numaralı Kanunun<br />

5inci Maddesinin Son Fıkrasının<br />

İlgasına Dair 2036<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Temmuz Evkaf Umum Müdürlüğünce<br />

Bazı İnşaat İçin<br />

Taahhüdat Akti Mezuniyetine<br />

Dair 2037 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Temmuz Eskişehir Ahişeyh'de Hüseyin<br />

Fevzi, Asaf, Zeki'ye<br />

verilen Amyant madeni<br />

arama ruhsatı.<br />

5 Temmuz Müfettişlerin İkamet Yevmiyeleri<br />

ve Muvakkat<br />

Tazminatları Hakkında<br />

Tefsir<br />

5 Temmuz Müfettişlere İçtihat Hatası<br />

Dolayısı ile Verilmiş Olan<br />

Muvakkat Tazminata Dair<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

5 Temmuz Mübadil ve Muhacirlere<br />

Harikzedelere Meccanen<br />

Temlik Edilen Gayrimenkullerin<br />

Veraset ve İntikal<br />

Vergisi Hakkında 721 sayılı<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

5 Temmuz 1076 Numaralı Kanunun<br />

3üncü Maddesiyle Bu<br />

Maddeyi Tadil Eden 1972<br />

Numaralı Kanunda Yazılı<br />

"Tam Devreli Lise ve<br />

Muaddilleri" İbaresindeki<br />

"Muaddilleri" Kelimesinin<br />

Tefsiri<br />

5 Temmuz Portekiz'deki faşist rejimin<br />

başkanlığına Antonio da<br />

Oliveira Salazar getirildi.<br />

5 Temmuz Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Müdürlüklerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

6 Temmuz Cemiyeti Akvam Türkiye'yi<br />

üyeliğe davet etti.<br />

Buna göre ziraat bankasının ziraat kooperatiflerine<br />

vereceği kredilere ve ipoteklere ait her türlü işlem<br />

noterlik yerine ihtiyar heyetleri tarafından yapılabilecek<br />

ve banka memurlannın yazılı bildirimi üzerine<br />

ipotek işlemleri ifade alınmaksızın tapu idarelerince<br />

yapılacaktır.<br />

Bu karar söz konusu gayri menkullerin veraset ve intikal<br />

vergisinden istisna edilip edilmeyeceğinin açıklanmasına<br />

ilişkindir. Mevzuatta bunlann vergiden istisna<br />

olduğu açıkça belirtilmiş olduğundan ayrıca bir<br />

açıklamaya gerek görülmemiştir.<br />

Tokat, Çorum, Samsun Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Müdürlüklerine Şükrü, Zühtü ve Saffet'in tayini,<br />

Adana ve Konya Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürlüklerine<br />

İbrahim ve Halit'in tayini, Aydın Sağlık ve<br />

Sosyal Yardım Müdürü Sadık'ın istifası kabul edildi.<br />

BULMAÇ;<br />

A. 28<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

26/1079.<br />

1548..0. /<br />

751 / 114<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

GB<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.19..10.<br />

/ 8815<br />

CYBY<br />

1932 Yılı 375

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Temmuz Askerlik Mükellefiyeti Kanununun<br />

Bazı Maddelerini<br />

Tadil Eden 2053 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

6 Temmuz 2049 Sayılı Polis Teşkilatı<br />

Kanunu Yayımlandı.<br />

6 Temmuz Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

Kanunun Bazı<br />

Maddelerinin Tadili Hakkında<br />

2050 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

6 Temmuz 1513 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2048 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

6 Temmuz Şeker, Çay, Kahve İthalinin<br />

Bir Elden İdaresi Hakkında<br />

2054 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Buna göre kanundaki ceza usulü para cezasına tahvil<br />

olunmaktadır. Ancak para cezasını veremeyenler<br />

kamu hizmetlerine ilişkin inşaat ve yol işlerinde çalıştırılacaklardır.<br />

10.7.1932 tarihli ve 2146 sayılı RG'de düzeltmesi<br />

vardır. Bu kanun polisliğin özel bir meslek olduğundan<br />

hareketle, eğitimin okullarda yapılmasını öngörmüş,<br />

polisi üniformalı ve sivil, il polis yöneticilerini<br />

"emniyet müdürü" ve "emniyet memuru" olarak<br />

ayırmıştır. Bu kapsamda sivil memur olmak için polis<br />

okulundan mezun olmayı şart olarak kabul etmektedir.<br />

Yine bu kanunla polis mesleğinin derece ve sınıfları<br />

belirtilmiş, polis mesleğinde atama, denetleme,<br />

yükselme, yer değiştirme, eğitim, disiplin cezaları<br />

ve ödüllendirme esas ve usulleri gösterilmiştir. Kanun<br />

terfi için bir memurun bulunduğu sınıf ve dereceden<br />

en aşağı üç sene hizmet etmesini zorunlu tutmaktadır.<br />

Bunun yanı sıra okuldan çıkan ve üç senelik<br />

zorunlu hizmetini yapmayan bir memur istifa<br />

edemeyecektir.<br />

Bu kanuna göre emniyet işleri genel müdürlüğü altı<br />

şubeden ve müstakil evrak ve tahkikat bürolarından<br />

oluşacaktır. Birinci şube iki bürodan oluşarak memleketin<br />

genel emniyetine ilişkin işlerle meşgul olacaktır.<br />

İkinci şube idari, beledi ve adli zabıta işleriyle,<br />

üçüncü şube polis amir ve memurlarının personel işleri,<br />

polis okulu, talim ve terbiye ve genel zabıta teşkilat<br />

ve tevziatı hesap ve levazım işleriyle, dördüncü<br />

şube yabancılara yönelik muamelat ile meşgul olacaktır.<br />

Beşinci şube zabıtaya ait teknik işlerle, istatistik<br />

ve yayın işlerini yerine getirecektir. Altıncı şube<br />

ise memleketin genel asayişiyle uğraşacaktır.<br />

Eski borçların geri ödenmesine yönelik bir düzenlemedir.<br />

Buna göre 1513 numaralı kanuna dayalı tahakkuk<br />

eden alacaklardan yüz liraya kadar olanlann<br />

nakden ödemesi yapılacaktır. Yüz liradan fazla olanların<br />

yüz lirası için peşin para verilecek kalanı bono<br />

ile geri ödenecektir.<br />

Büyük Dünya Buhranının gittikçe daha fazla etkisinde<br />

kalan ve döviz sorunu büyüyen Türkiye'de hükümet<br />

halkın tüketiminde önemli yer tutan maddelerin<br />

ithalatını Takas Komisyonu'na bırakmaktaydı. Söz<br />

konusu karar devletçilik uygulamasının önemli kararlarından<br />

birini oluşturmaktadır. Nitekim kanunun gerekçesinde<br />

"karşılıklı ihracat ve ithalat usulünün tatbiki,<br />

ticari...teşkilatı...inkişaf etmiş yerlerde hususi<br />

teşebbüsler marifetiyle icrası kabil ise de, memleketimiz<br />

(de)...hükümet tarafından idaresinde zaruret<br />

mülahaza edilmiş(tir)." denmektedir.<br />

7 Temmuz Dışişlerinde tayin Leninakan Konsolos Yardımcılığına Bakanlık<br />

1.Daire l.Şube Memuru Fevzi'nin tayini.<br />

37 Yöneti Zamandizini<br />

BULMAÇ;<br />

A. I<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 19<br />

Temmuz<br />

1932;<br />

CDTA<br />

1638-1639<br />

BULMAÇ;<br />

A. 30<br />

Haziran<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 5<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 3<br />

Temmuz<br />

1932; TD<br />

168<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.19..14.<br />

/ 8821

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Temmuz Yeni ölçüler için tedbirler Yeni ders yılı başında yeni ölçüleri talebeye ve halka<br />

öğretmek için okullara ve millet mekteplerine Milli<br />

Eğitim Bakanlığı tarafından tebligat yapılacaktır. Şehir<br />

ve kasabada dükkanlara levhalar asılacak ve bu<br />

işle Ticaret Odalan meşgul olacaktır.<br />

9 Temmuz Tamirat Konferansında anlaşmaya<br />

varıldı.<br />

9 Temmuz Maarif Müdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

10 Temmuz Memurin Kanunun 70inci<br />

Maddesine Dair 724 Sayılı<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

10 Temmuz Askerlik Çağma Girdikten<br />

veya Tekaüt Edildikten<br />

Sonra Yaptınlacak Yaş<br />

Tashihleri Hakkında 723<br />

sayılı Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

10 Temmuz Talebe Olmayanlann Mekteplere<br />

Mahsus Kasket Taşımalannın<br />

Men'ine Dair<br />

2060 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

10 Temmuz 2058 sayılı Devlet Sınai<br />

Ofisi Teşkili Hakkında Kanun<br />

yayımlandı.<br />

10 Temmuz Menkul Kıymetler ve<br />

Kambiyo Hakkındaki Kanuna<br />

Müzeyyel 2059 sayılı<br />

Kanun<br />

Uzun süren müzakerelerden sonra Fransa ile Almanya<br />

arasında anlaşmaya vanlarak Almanlann tamirat<br />

adıyla götürü olarak üç milyar altın mark vermeleri<br />

ancak bu paranın ödenmesine üç sene sonra başlanmasına<br />

ve itfa süresinin 37 yıl olmasına karar verildi.<br />

İl İlköğretim Müfettişlerinden Kaşif Bey terfian Bolu<br />

Milli Eğitim Müdürlüğüne tayin oldu.<br />

Ekonomide devletçiliğin en önemli adımlarından birini<br />

oluşturan bu Kanun Sanayi ve Maadin Bankasına<br />

bağlı işletmeleri ayn bir kuruluş çatısı altına sokuyor<br />

ve bu işletmelerin hukuki çerçevesini çizmeye<br />

çalışıyordu. DSO'nun kurulmasıyla belirlenen hedef,<br />

her şeyden önce ekonominin yapısını ve dengelerini<br />

geliştirecek büyüklükte sanayi tesisleri kurmaktır. Bu<br />

kanunun gerekçesinde ülkenin sanayileşmesini özel<br />

kesime bırakan politika yerine bu işlerin doğrudan<br />

devlet tarafından yerine getirilmesi düşüncesi gündeme<br />

gelmiştir. "Memleketin iktisadi muvazenesinin süratle<br />

tanzimi ve imkan(lannın)...tahakkuku için icab<br />

eden sanayi teşebbüslerinin doğrudan doğruya devlet<br />

tarafından vücuda getirilmesi ve işletilmesi bir zaruret<br />

teşkil etmekte(dir)." Böylece geleceğin iktisadi<br />

devlet teşekkülleri sisteminin ekonomi kurallan ve<br />

hukuk yapısıyla oluşumu için ilk büyük adım atılmıştır.<br />

Ofis 1933 yılında Sümerbank Kanunuyla ortadan<br />

kaldınlmıştır. Bu sosyal devletçilik yaklaşımından<br />

vazgeçişi temsil etmektedir.<br />

S.P. 8<br />

Temmuz<br />

A. 9-10<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 11<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

GB; TD<br />

167; BTtP<br />

286-291<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 37

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Temmuz İşgale Uğrayan Bazı Mahallerde<br />

Vuku Bulmuş<br />

Olan Tasarruf Muameleleri<br />

Hakkında Olunacak Muameleye<br />

Dair 2057 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

10 Temmuz Hükümetçe Ziraat Bankası'na<br />

Mubayaa Ettirilecek<br />

Buğdaylar Hakkında 2056<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

11 Temmuz Tapu Kayıtlarından Hukuki<br />

Kıymetlerinin Kaybetmiş<br />

Olanların Tasfiyesine Dair<br />

Kanunun Tapu İdarelerince<br />

Sureti Tatbiki Hakkındaki<br />

Nizamnamenin Bazı Maddelerinin<br />

Tadiline Dair<br />

13041 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

11 Temmuz Büyük Tarih Kongresi sona<br />

erdi.<br />

11 Temmuz Ulukışla-Niğde demiryolu<br />

işletme emrine alındı.<br />

12 Temmuz Mustafa Kemal Paşa'nm direktifiyle<br />

Türk Dili Tetkik<br />

Cemiyeti kuruldu.<br />

12 Temmuz Türkiye'nin Milletler Cemiyetine<br />

İltihakının Tasvip<br />

Edildiği Hakkında 726 sayılı<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

37 Yöneti Zamandizini<br />

Ziraat Bankası'nın köylüden satın alacağı buğday bedelini<br />

alacağına mahsup etmemesine ilişkin bir düzenlemedir.<br />

Ziraat Bankası pazar yerlerinde alacağı<br />

buğday bedellerini peşin olarak sahiplerine ödeyecektir.<br />

Kanun, buğday fiyatını korumak ve düzenlemek<br />

amacıyla Hükümetin belirleyeceği fiyatlarla Ziraat<br />

Bankası aracılığıyla buğday alınıp satılacağını hükme<br />

bağlamıştır. Buğday alış ve satışından doğacak yıllık<br />

1 milyon liraya kadar olan zarar devlet tarafından<br />

karşılanacak; kar ise silo ve depoların inşasında kullanılacaktır.<br />

Hükümet tarafından alınan bu kararın<br />

üretim araçlarında devlet mülkiyetini genişletme<br />

amacı açıkça bulunduğundan devletçilik politikasının<br />

temel yasalarından birini oluşturduğu söylenebilir.<br />

Bu değişikliğe göre "müsakkafat ve emsalini 15 sene,<br />

diğer araziyi 10 sene kimse tasarruf etmezse bu araziye<br />

tasarruf etmek isteyenlerin talepleri reddolunacaktır."<br />

Yeni hatta 8 Ağustos'tan itibaren seferler başlayarak<br />

yolcu kabul edilmeye başlandı.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ;<br />

A. 1<br />

Temmuz<br />

1932; A. 4<br />

Temmuz<br />

1932; TD<br />

170, 249<br />

BULMAÇ;<br />

A. 16<br />

Temmuz<br />

1932<br />

S.P. 12<br />

Temmuz<br />

A. 8<br />

Ağustos<br />

1932;<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

152.76..16.<br />

/ 15338<br />

"Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk TCSYK;<br />

milleti, dilini de yabancı dillerin boyunduruğundan CYBY<br />

kurtarmalıdır" diyen Mustafa Kemal Paşa'nın direktifiyle<br />

kurulan demeğin başkanlığını Samih Rıfat yapmıştır.<br />

Diğer kurucu üyeler arasında Ruşen Eşref, Celal<br />

Sahir ve Yakup Kadri bulunmaktadır. Demeğin<br />

Türk dilini incelemesi, sonuçlarını yayımlaması,<br />

Türkçe'nin özelliklerini, söz varlığını belirlemesi, dili<br />

kendi köklerine, gelişimine ve gereksinmelerine uygun<br />

biçimde geliştirmesi öngörülmüştür. Demeğin<br />

adı III. Türk Dil Kurultayı'nın 31.08.1936'da kabul<br />

edeceği Tüzük değişikliği ile Türk Dil Kurumu olarak<br />

değiştirilecektir.<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Doktor ücretlerinin Belediye<br />

tarafından tespit edilmesi<br />

istenildi.<br />

12 Temmuz İzmir Rıhtım Şirketindeki<br />

suistimal davasına devam<br />

edildi.<br />

13 Temmuz Rusya'dan alınacak pamuklu<br />

mensucat fabrikaları tesisatı<br />

için getirilecek uzmanlara,<br />

ülkemizin sanayi<br />

planının incelettirilmesi.<br />

13 Temmuz Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

13 Temmuz Avrupa ittihadına doğru<br />

adımlar atıldı.<br />

13 Temmuz Harita Umum Müdürlüğü<br />

Jeodezi Uzmanı Prof.<br />

Boltz'e ait kadro tasdik<br />

edildi.<br />

14 Temmuz Şarkta yeni bir Darülfünun<br />

açılması tetkik ediliyor.<br />

14 Temmuz Cemiyeti Akvama gidecek<br />

Türk murahhasları kararlaştırıldı.<br />

14 Temmuz Kabulu Muvakkat Suretiyle<br />

İthal Edilen Kutuluk Kerestelerin<br />

İhraç Müddetinin<br />

Bir Sene Temdidi Hakkında<br />

2066 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

14 Temmuz Tapu Müdürlüklerine yeni<br />

tayinler yapıldı.<br />

Belediye İktisat Müdürlüğüne doktorların aldıkları<br />

muayene ve tedavi ücretlerinin Belediye tarafından<br />

düzenlenmesi teklif edilmiştir.<br />

Getirtilecek uzmanlara hazırlatılacak rapor gene<br />

Sovyetler Birliği'nden alman krediler ve teknik yardımla<br />

birlikte dokuma sanayindeki devlet sektörünün<br />

habercisi olacaktır.<br />

Kadastro Müdürlüğüne Saadettin, İstanbul Tapu Müdürlüğüne<br />

Agah, Tapu ve Kadastro müfettişliklerine<br />

Ziya ve Sadi ile Müfettiş yardımcılıklarına Nahit,<br />

Sıtkı ve Şakir Ziya tayin edildi.<br />

İngiltere ve Fransa bütün Avrupa devletlerini birleşmeye<br />

davet etti. Kendi aralarında da yeni bir itilaf<br />

sözleşmesi imzaladılar.<br />

Hükümetçe yalnız İstanbul'da Darülfünun bulunmasına<br />

karşın İstanbul dışında Anadolu'da yeni darülfünün<br />

kurulması düşünülmektedir. Devlet merkezi olan<br />

<strong>Ankara</strong>'da yeni açılmış bulunan fakülte ve ali mekteplere<br />

rağmen henüz Darülfünun kurulmamıştır.<br />

Ancak yüksek eğitim görmüş hakimler ve memurlara<br />

duyulan gereksinim göz önünde tutularak doğuda yeni<br />

bir Darülfünun kurma düşüncesi bulunmaktadır.<br />

Yeni kurulacak Darülfünunun merkezinin neresi olacağına<br />

ilişkin Diyarbakır, Elazığ ve Van'ın adlan<br />

geçmektedir.<br />

Buna göre murahhas olarak seçilenler Dışişleri Bakanı<br />

Tevfik Rüştü, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Büyük<br />

Millet Meclisi hariciye encümeni mazbata mukarriri<br />

Necmeddin Sadık ve Bern sefiri Cemal Hüsnü Beylerdir.<br />

Balıkesir, Afyon, Bolu, Diyarbakır, Siirt ve Yozgat<br />

illeri Tapu Müdürlüklerine Rahmi, Niyazi, Saffet,<br />

Kamil, Fethi ve Sadettin'in tayinleri yapıldı.<br />

S.P. 13<br />

Temmuz<br />

S.P. 13<br />

Temmuz;<br />

BCA:<br />

230. .0.0.0/<br />

131.19..5.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

30.53..19.<br />

/13142<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 71.20.. 1.<br />

/ 8829<br />

A. 14<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

30.51..12./<br />

13095/<br />

241-63<br />

A. 15<br />

Temmuz<br />

1932;<br />

A. 17<br />

Temmuz<br />

1932;<br />

A. 18<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 15<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

71.20..14.<br />

/ 8846<br />

1932 Yılı 37

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Temmuz 2064 sayılı Türkiye Sanayi<br />

Kredi Bankası Teşkili<br />

Hakkında Kanun yayımlandı.<br />

14 Temmuz <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat ve<br />

Baytar Mektepleri ile Enstitülerin<br />

İnşaat ve Tesisatı<br />

İçin İstikraz Aktine Dair<br />

2063 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

14 Temmuz Bayazıt Vilayetine sağlık<br />

müdürlüğüne tayin yapıldı.<br />

15 Temmuz Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong>'dan<br />

trenle Yalova'ya hareket<br />

etti.<br />

16 Temmuz Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong>'dan<br />

trenle Derince'ye gelerek<br />

Ertuğrul yatıyla Yalova'ya<br />

hareket etti.<br />

16 Temmuz Hariciye Vekaleti'nde yeni<br />

tayinler yapıldı.<br />

17 Temmuz Türk Gemi Kurtarma Anonim<br />

Şirketi Teşkili Hakkında<br />

2070 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Temmuz i 050 Numaralı Kanunun<br />

83üncü maddesine bir fıkra<br />

ilavesine dair 2069 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Sanayi ve Maadin Bankası kredi bankası şekline dönüştürülmüştür.<br />

Bu karar devletçiliğe geçişte önemli<br />

bir dönüm noktasıdır. Çünkü Sanayi ve Maadin Bankası<br />

ticaret burjuvazisinin çıkarları doğrultusunda şekillenen<br />

"milli iktisat" düşüncesinin önemli bir aracı<br />

konumundayken bu politikadan vazgeçilmekte, bunun<br />

yerine devletçilik politikasına özgü yeni bir banka<br />

modeli oluşturulmaktadır. Kanunla ilgili bütçe encümeni<br />

mazbatasında "sınai siyaset ve faaliyetimizin...devletin...tam<br />

bir nezaret ve murakebesi altında<br />

bulunmasına lüzum bulunduğu kanaatindeyiz" denmektedir.<br />

Banka makine ve sanayi inşaatı, sanayiye<br />

ait gayrimenkul mallar üzerine sanayicilere kredi<br />

açmak, küçük sanayi kooperatiflerine, imalat kooperatiflerine,<br />

tamirhanelere ikrazatta bulunmak, milli<br />

fabrikalarla müşterileri arasında komisyonculuk<br />

yapmak gibi görevleri bulunmaktadır. Ancak asıl<br />

önemlisi önceden Bankaya tabi fabrikaların devletin<br />

daha sıkı kontrolündeki sanayi ofisine geçmesidir.<br />

Banka, 1933 yılında Sümerbank'ın kurulmasıyla birlikte<br />

ortadan kaldırılmıştır.<br />

Beyazıt İli Sağlık Müdürlüğüne Dr. Salih Rahmi Bey<br />

tayin edildi.<br />

Mustafa Kemal Paşa Yalova'da kaplıca inşaatında<br />

tetkiklerde bulunmuştur.<br />

Dışişleri Bakanlığı şifre müdürlüğüne birinci daire<br />

ikinci şube müdürü başkonsolos Celal, birinci daire<br />

ikinci şube müdürlüğüne orta elçilik müsteşarı Feridun<br />

Cemal, üçüncü daire birinci şube müdürlüğüne<br />

şifre müdürü Vehbi, iktisat işleri şubesi müdürlüğüne<br />

sabık Tokyo müsteşarı Talat Rauf Beyler tayin edildi.<br />

BULMAÇ;<br />

S.P. 8<br />

Temmuz;<br />

A.23 Mart<br />

1932; A. 6<br />

Temmuz<br />

1932;A. 8<br />

Temmuz<br />

1932; TD<br />

167<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

71.20..13.<br />

/ 8845<br />

AHKYG;<br />

A. 16<br />

Temmuz<br />

1932<br />

C.17.7.193<br />

2, AYG<br />

461<br />

A. 17<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Temmuz Darülfünunda yapılacak ıslahat<br />

Heyeti Vekile'de tetkik<br />

edilmektedir.<br />

17 Temmuz Türkiye İskele ve Limanları<br />

Arasında Posta Seferleri<br />

Hizmetinin Devlet İdaresine<br />

Alınmasına Dair 2068<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Temmuz Türkiye Cemiyeti Akvam'a<br />

56ıncı üye olarak kabul<br />

edildi.<br />

18 Temmuz Mustafa Kemal Paşa Yalova'da<br />

kendisini ziyaret eden<br />

İtalyan Filosu Komutanı<br />

Amiral Moreno ve İtalya<br />

Elçisi Baron Aloizi'i kabul<br />

etti.<br />

18 Temmuz Diyanet İşleri Başkanlığından<br />

İstanbul Müftülüğüne yazılan<br />

bir yazı ile ezanın önümüzdeki<br />

aylarda Türkçe<br />

okunacağı bildirildi.<br />

18 Temmuz Valiler arasında yeni becayiş,<br />

tayin ve nakiller yapıldı.<br />

19 Temmuz Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Abbas Hilmi Paşa'yı kabul<br />

etti.<br />

19 Temmuz 12979 sayılı Sinema Filmlerinin<br />

Kontrolü Hakkındaki<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

19 Temmuz Türkiye ve Sovyet Rusya<br />

arasındaki ilişkiler.<br />

19 Temmuz Muğla'nın Bezkise köyündeki<br />

Hasip Nesimi'ye ait<br />

manganez madeninin % 1<br />

vergiye tabi tutulması.<br />

1932 yılında ulusal bir ulaşım sistemi oluşturma çabaları,<br />

denizyolu ulaşımında da kendini göstermiştir.<br />

Çıkanlan bu kanunla Türk limanları arasında posta<br />

seferleri yapma, yolcu ve yük taşıma işleri devlet tekeline<br />

verilerek devletleştirilmiştir. Ancak şilepçilik,<br />

özel tertibatlı hayvan nakli, liman içi ve körfez içi<br />

nakliyat ve devletin düzenli vapurlar işletmediği limanlar<br />

arasında yapılan nakliyat devlet tekeline tabi<br />

kılınmamıştır.<br />

Cemiyeti Akvam 6 Temmuz'da Türkiye Cumhuriyeti'ni<br />

üyeliğe davet karan almış, 9 Temmuz tarihinde<br />

Büyük Millet Meclisi Türkiye'nin Milletler Cemiyetine<br />

giriş davetinin onaylanmasını kararlaştırmıştır.<br />

Türk Ceza Kanunu'nda buna ilişkin ceza, 1951 'de<br />

Demokrat Parti iktidannca kaldınlarak Türkçe ezan<br />

okunmasına son verildi.<br />

Gaziantep Valisi Nazmi Bey Kayseri'ye, Kayseri Valisi<br />

Fuat Bey Denizli'ye, Zonguldak Valisi Arif Bey<br />

Maraş'a, Maraş Valisi Bekir Sami Bey Yozgat'a, Nüfus<br />

işleri müdürü Akif Bey Gaziantep'e tayin edildi.<br />

Milletler Cemiyetine girmemiz dolayısıyla Dışişleri<br />

Bakanı Tevfik Rüştü Bey tarafından Sovyet Rusya'nın<br />

<strong>Ankara</strong> maslahatgüzarına ikinci bir mektup gönderilmiştir.<br />

Bu mektupta, Türkiye'nin Milletler Cemiyetine<br />

girmesinin Türk-Sovyet dostluğunu kesinlikle<br />

ihlal etmeyeceği, bu dostluğun devam edeceği<br />

önemle dile getirilmiştir.<br />

A. 18<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 6<br />

Temmuz<br />

1932;TUS<br />

KUK, 73;<br />

TD 269-<br />

272<br />

TCSYK<br />

C.<br />

19.7.1932<br />

AE 54<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

30.53.. 16.<br />

/ 13139/<br />

71-362<br />

AHKYG<br />

BULMAÇ<br />

S.P. 20<br />

Temmuz<br />

BCA:/<br />

13167/<br />

194-107<br />

30..18.1.2<br />

/ 30.55..4.<br />

1932 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Temmuz Şeker meselesi: Ticaret<br />

Müdürlüğü yeniden tetkikat<br />

yapıyor.<br />

20 Temmuz Sanayi müdüriyeti fabrikalarda<br />

çalışan ecnebi<br />

müteahhassıs işçilerin mahiyeti<br />

hakkında tetkikata<br />

başladı.<br />

20 Temmuz Yugoslavya, Bulgaristan ve<br />

Romanya'dan gelen 202<br />

müslümanın vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

Piyasada şeker ve kahve buhranı devam etmektedir.<br />

Yerli fabrikaların elinde de çok az toz şeker kalmıştır.<br />

Bu vaziyet üzerine Ticaret Müdürlüğü, şeker tüccarlarına<br />

bir tamim göndererek şeker stok miktarlarını<br />

sormuştur.<br />

Bazı fabrikalarda uzman adı altında Türk işçilerinin<br />

yapabileceği işlerin yabancılara verilmesinin söz konusu<br />

olduğu haberleri üzerine Sanayi Müdürlüğü'nün<br />

bu gibi işçilerden uzman olduklarına dair vesika araması<br />

gündeme geldi.<br />

21 Temmuz Şeker bollaştı. Bu ayın beşinci gününe kadar gümrüklere gelmiş<br />

olan şeker, kahve ve çayın serbest çıkarılacağı hakkında<br />

gümrüklere emir gelmiştir. Bu haber üzerine<br />

kahve yüz beş, kesme şeker de otuz yedi liraya satılmıştır.<br />

Bakkallarda şekerin 49 kuruşa satılacağı söylenmektedir.<br />

21 Temmuz Yozgat Valisi Galip Bey<br />

nüfus müdürlüğüne tayin<br />

edildi.<br />

21 Temmuz Tapu müdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

21 Temmuz Maliye Vekaleti'nde yeni<br />

tayinler yapıldı.<br />

21 Temmuz Darülfünun Islahatı tartışmaları<br />

yapılmaktadır.<br />

22 Temmuz Mustafa Kemal Paşa Çınarcık'a<br />

geldi.<br />

23 Temmuz Tahdidi Teslihat Konferansı<br />

tatil edildi.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Bursa Tapu Müdürlüğüne İsmail Beyin tayini kabul<br />

edildi.<br />

İstanbul İli Gelirler Müdürü Hilmi Bey Maliye Bakanlığı<br />

Gelirler Genel Müdürlüğü şube müdürlüğüne<br />

tayin edildi. İzmir İli Gelir Müdürü Amir Bey de İstanbul<br />

İli Gelirler Müdürlüğüne tayin edildi.<br />

Kamuoyunda Darülfünunun reformuna ilişkin tartışmalar<br />

yaşanmaktadır. Bu hususta Falih Rıfkı Beyin<br />

Hakimiyeti Milliye gazetesinde yayımladığı bir makaleden<br />

şu alıntı 1933 yılında gerçekleştirilecek olan<br />

reforma ilişkin ipuçlarını vermektedir. "...Türk inkılabı<br />

için yazılacak esere mukarrer mükafat senelerden<br />

beri ortada duruyor ve hiç kimseye verilememiştir.<br />

Fikir hayatı pek durgun gidiyor. Darülfünunun<br />

Türk inkılabına dair on seneden beri henüz bir tek<br />

sahife telif edememiştir."<br />

Konferansta o döneme değin yapılan görüşmeler sonunda<br />

alınan son kararın başlıca noktaları şöyledir:<br />

"Bütün devletlerin, bilhassa taarruzi mahiyette, silah-<br />

S.P. 21<br />

Temmuz<br />

A. 19<br />

Temmuz<br />

1932; A.<br />

21-22<br />

Temmuz<br />

1932;<br />

A. 24<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

30.56.. 11.<br />

/ 13194/<br />

1-373<br />

S.P. 22<br />

Temmuz<br />

RG 31<br />

Temmuz<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

71.20..19.<br />

/ 8852<br />

A. 22<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 22<br />

Temmuz<br />

1932<br />

AYG461;<br />

A. 23<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 21<br />

Temmuz<br />

1932;A.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Temmuz H. Jansen'in hazırladığı<br />

<strong>Ankara</strong> İmar Planı 13209<br />

sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesi<br />

ile onaylandı.<br />

24 Temmuz Mustafa Kemal Paşa Marmara'da<br />

yatta bir gezinti<br />

yaptı ve Büyükada'ya uğradı.<br />

24 Temmuz Sanayi müdürleri arasında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

25 Temmuz Adliye Vekaleti tarafından<br />

müteahhassıslardan oluşan<br />

bir heyete hazırlatılan<br />

mahkemeler teşkilatı kanun<br />

layihası barolara ve diğer<br />

adli müesseselere gönderilmek<br />

üzere çoğaltılmaktadır.<br />

27 Temmuz Başvekil İsmet Paşa İzmir'de<br />

konuşma yaptı.<br />

27 Temmuz İzmir'de Gazi Mustafa Kemal'in<br />

heykeli, İsmet Paşanın<br />

konuşması ile açıldı.<br />

28 Temmuz Dışişlerinde tayinler yapıldı.<br />

28 Temmuz İzmir Rıhtım Şirketi'nin satın<br />

alınmasına Heyeti Vekile<br />

tarafından karar verildi.<br />

28 Temmuz Trabzon iktisat müdürü<br />

Mesut Bey, İstanbul Ticaret<br />

müdüriyeti sigorta komiserliğine<br />

tayin edildi.<br />

30 Temmuz Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

Başvekil İsmet Paşa ile Yalova'daki<br />

köşkünde görüştü.<br />

larını azaltmaları için bir mukavele yapılmalıdır.<br />

Tayyareler sivil ahaliye taarruzda bulunmamalı, askeri<br />

tayyareler tahdit edilmeli, gayri askeri tayyareler<br />

beynelmilel bir teşkilata tabi olmalıdır. Tanklar tahdit<br />

edilmeli, kimyevi, mikrop harbi, yangın çıkarmaya<br />

mahsus bomba atılması menolunmalı, bu hususta<br />

mukaveleler yapılarak mürakebe teşkilatı vücuda getirilmelidir."<br />

İstanbul Sanayi Müdürü Nafiz Bey Havza Müdürlüğüne,<br />

Havza Müdürü mühendis Refik Bey İstanbul<br />

Sanayi Müdürlüğüne tayin edildi. İstanbul'da komiser<br />

Ali Rıza Bey Trabzon İktisat Müdürlüğüne tayin<br />

edildi.<br />

Layihada istinaf mahkemelerini, müddeiumumileri<br />

ve ağır ceza mahkemelerinin teşkilatlanmasını yakından<br />

ilgilendiren hükümler bulunmaktadır.<br />

Konsolos Firuz'un 1. Sınıf konsolosluğa, memur Zeki<br />

Nebil'in Ortaelçilik Müsteşarlığına tayinleri.<br />

Bu durum şirket hakkında yapılan adli takibatın devamına<br />

engel olmayacaktır.<br />

23-24<br />

Temmuz<br />

1932<br />

TBAY,<br />

s. 122;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 30.57..6.<br />

/ 13209/<br />

101-27<br />

AYG 461<br />

A. 25<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 26<br />

Temmuz<br />

1932;<br />

A. 14<br />

Ağustos<br />

1932<br />

BTİP,<br />

I.Cilt,<br />

s.307-308<br />

C.<br />

28.7.1932<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 72.21..2.<br />

/ 8856<br />

A. 28<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 29<br />

Temmuz<br />

1932<br />

A. 31<br />

Temmuz<br />

1932<br />

1932 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Temmuz Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

1 inci Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi<br />

Hakkında 13160 Sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Temmuz Los Angeles Olimpiyat<br />

Oyunları açıldı.<br />

30 Temmuz Maliye Teftiş Heyeti Nizamnamesinin<br />

9uncu Maddesinin<br />

2inci Fıkrasının<br />

Tadiline Dair 13134 sayılı<br />

Kararname yayımlandı.<br />

31 Temmuz Türkiye Güzellik Kraliçesi<br />

Keriman Halis, Belçika'da<br />

yapılan yarışmada "Dünya<br />

Güzellik Kraliçesi" seçildi.<br />

31 Temmuz Mustafa Kemal Paşa, Yalova'dan<br />

İstanbul'a hareket<br />

ederek, Dolmabahçe Sarayı'na<br />

geldi.<br />

31 Temmuz Almanya'da seçim sonuçlarına<br />

göre Naziler birinci<br />

parti konumuna geldi.<br />

31 Temmuz İzmir Kemalpaşa'nın Kızlar<br />

Yaylası'ndaki, Ziya ile varislerine<br />

ait bakır ve arsenik<br />

madenleri işletme imtiyazının<br />

feshi.<br />

1 Ağustos Mustafa Kemal Paşa<br />

Keriman Halis'in dünya<br />

güzeli seçilmesi nedeniyle<br />

demeç verdi.<br />

1 Ağustos Dördüncü Yerli Malları<br />

Sergisi İstanbul'da açıldı.<br />

2 Ağustos Hükümetçe Ziraat Bankasına<br />

Mübayaa Ettirilecek<br />

Buğday Hakkındaki 13204<br />

sayılı Talimatname yayımlandı.<br />

34 Yöneti Zamandizini<br />

Almanya'da yapılan genel seçimlerde Naziler 230,<br />

Sosyal Demokratlar 133, Komünistler 89, Merkez<br />

fırkası 76, Bayvera Halk fırkası 22 milletvekilliği elde<br />

ettiler.<br />

Cumhurbaşkanı verdiği demeçte "Türk ırkının soylu<br />

güzelliğinin daima mahfuz olduğunu gösteren dünya<br />

hakemlerinin bu Türk çocuğu üzerindeki hükümlerinden<br />

memnunuz. Fakat Keriman, hepimizin işittiği<br />

gibi söylemiştir ki, o bütün Türk kızlarının en güzeli<br />

olmak iddiasında değildir.Bu güzel Türk kızımız ırkının<br />

kendi mevcudiyetinde tabi olarak tecelli ettirdiği<br />

güzelliğini dünyaya, dünya hakemlerinin tasdikiyle<br />

kanıtlamış olmakla elbette kendini memnun ve<br />

bahtiyar addetmekle haklıdır" dedi.<br />

Yayımlanan talimatnameyle Ziraat Bankası'nın üreticin<br />

elinden alacağı buğdayın fiyatı belirlenmiş olmaktadır.<br />

Banka, buğday tespit edilen fiyattan aşağı<br />

düşerse alımda bulunacaktır. Banka alım merkezleri<br />

olarak tespit edilen <strong>Ankara</strong>, Sivas, Polatlı, Eskişehir,<br />

Balıkesir, Akşehir, Konya, Adana, Nazilli mıntıkalarında<br />

alımda bulunacaktır.<br />

BULMAÇ<br />

CYBY<br />

BULMAÇ<br />

C.l.8.1932<br />

C.l.8.1932<br />

A. 1<br />

Ağustos<br />

1932; GB<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 30.58..9./<br />

13232/<br />

192-87<br />

AHKYG<br />

A. 2<br />

Ağustos<br />

1932<br />

BULMAÇ;<br />

A. 21<br />

Temmuz<br />

1932;<br />

A. 31<br />

Temmuz<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ağustos TC Merkez Bankası Esas<br />

Mukavelenamesinin Bazı<br />

Maddelerinin Tadili Hakkında<br />

4 Ağustos Mustafa Kemal Paşa Ertuğrul<br />

yatı ile Dolmabahçe'den<br />

Yalova'ya geldi.<br />

5 Ağustos Beynelmilel ilk mukayeseli<br />

hukuk kongresi Lahey'de<br />

toplandı.<br />

6 Ağustos İlk Venedik Film Festivali<br />

başladı.<br />

6 Ağustos İstanbul Belediyesi aleyhine<br />

900 bin liralık bir dava<br />

açılmıştır.<br />

6 Ağustos Gümrük ve Tekel Bakanlığına<br />

tayin yapıldı.<br />

6 Ağustos Kırşehir Sağlık ve Sosyal<br />

yardım müdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

7 Ağustos Devlet Memurları Tarafından<br />

İdare Olunan İnhisarlar<br />

Hakkındaki 1989 Numaralı<br />

Kanunun Sureti Tatbikine<br />

Mütedair 12999 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

8 Ağustos Kaymakam ataması yapıldı.<br />

9 Ağustos Mustafa Kemal Paşa Yalova<br />

Millet Çiftliği'nde Alman<br />

Elçisi'ni kabul etti.<br />

9 Ağustos Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme İdaresinin<br />

Hesabı Kafisini İhtiva<br />

Eden Hesaplar Hakkındaki<br />

13097 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

Mustafa Kemal Paşa 31 Ağustos 1932 tarihine kadar<br />

kaldığı Yalova'da Alman ve Amerikan büyükelçilerini<br />

kabul etmiş ve dil çalışmaları yapmıştır.<br />

Belediye 1914 senesinde Fransız Perye Bankasından<br />

bir milyon altın liralık bir istikraz yapmıştır. Sözleşmeye<br />

göre Belediye bu parayı elli senede ödeyecekti.<br />

Şimdiye kadar borcun 500 bin lirası ödenmişti. Perye<br />

Bankası borcun altınla ödenmesini ileri sürerek Lozan<br />

Muahedenamesine göre İstanbul'daki Fransız<br />

Hakem Mahkemesine ve Belediye ile kefili olan Hazine<br />

aleyhine 900 bin liralık bir dava açmıştır. Davaya<br />

8 Eylül'de başlanacaktır.<br />

Maliye Müfettişi Mahmut'un Gümrük ve Tekel Bakanlığı<br />

Müfettişliğine tayini yapıldı.<br />

Kırşehir Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürlüğü'ne<br />

Amasya Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürü Dr. Muharrem<br />

Nüzhet'in tayini yapıldı.<br />

Bor Kaymakamlığı'na, Ardahan kaymakamı Avni'nin<br />

tayini kabul edildi.<br />

BULMAÇ<br />

C.5.8.1932,<br />

AYG 231<br />

A. 6<br />

Ağustos<br />

1932<br />

CYBY<br />

S.P. 7<br />

Ağustos<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.21..15.<br />

/ 8880<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 72.22..1.<br />

/ 8887<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

72.22..20.<br />

/ 8911<br />

ATDK<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 35

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Ağustos Prof. Orlof başkanlığında<br />

bir Sovyet Sanayi Heyeti<br />

planlama çalışmaları yapmak<br />

üzere Türkiye'ye geldi.<br />

12 Ağustos Gümrük Muhafaza Genel<br />

Komutanlığına tayin yapıldı.<br />

13 Ağustos Almanya'da Hitler, Şansölye<br />

von Papen'in yardımcısı<br />

olmayı reddetti.<br />

13 Ağustos Takas komisyonu azalıklanna<br />

tayinler yapıldı.<br />

Heyet 13 Ağustos'ta Dolmabahçe Sarayı'nda İsmet<br />

Paşa ile görüştükten sonra Anadolu'nun çeşitli illerine<br />

ziyaretlerde bulunacaktır. Heyet 1934'te I. Beş<br />

Yıllık Sanayi Planının çekirdeğini oluşturacak olan<br />

"Sınai Tesisat ve İşletme Raporu"nu hazırlayacaktır.<br />

Gümrük Muhafaza Genel Komutanlığı Hakimler Şubesi<br />

Hakimliğine İstanbullu Mustafa Necmettin'in tayini<br />

yapıldı.<br />

ÇAS 90,<br />

GB;<br />

CYBY<br />

BCA:<br />

30..İt.1.0/<br />

72.22..19.<br />

/ 8910<br />

CYBY<br />

Üyeliklere Milli Savunma Bakanlığı'ndan Harita Ge- A. 14<br />

nel müdürü Hakkı Murat Paşa, İçişleri Bakanlığı hu- Ağustos<br />

1932<br />

kuk müşaviri Ekrem, Maliye Bakanlığı'ndan Gelirler<br />

müdürü Cezmi, Bayındırlıktan imtiyazlı şirketler<br />

müdürü Ziya, İktisat Bakanlığından başmüşavir Şefik,<br />

Sağlık Bakanlığı'ndan başmüfettiş Fuat, Gümrükler<br />

ve İnhisarlar Bakanlığı'ndan Tarife Müdürü Raif,<br />

Tarım Bakanlığı'ndan Orman Müdürü Bekir Beyler<br />

tayin edildi.<br />

13 Ağustos Dışişlerinde tayin. Orta elçilik başkatiplerinden Zeki Nebil Bey müsteşarlığa<br />

terfi etti.<br />

14 Ağustos Mustafa Kemal Paşa Yalova'da<br />

Millet Çiftliği'nde<br />

Amerikan Elçisi Sherrill'i<br />

kabul etti.<br />

14 Ağustos Propaganda filmleri gümrükten<br />

geri çevriliyor.<br />

16 Ağustos Üsküdar-Kadıköy T. A Su<br />

Şirketi Su Tevziatına Dair<br />

13172 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

21 Ağustos Ziraat Bankası <strong>Ankara</strong> zahire<br />

borsasından buğday<br />

mübayaa etti.<br />

21 Ağustos Emniyet memurları arasında<br />

tebeddülat ve terfi 1er<br />

yapıldı.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Ülkeye gelen yabancı sinema filmlerinin kontrolüne<br />

başlanmıştır. Bu kontrol filmlerin din propagandası<br />

yapıp yapmadıkları veya ahlaki ilkelere uygun olup<br />

olmadıklarına ilişkin yapılmakta, aynı zamanda milliyet<br />

ve vatanseverlik duygularını rencide edecek şekilde<br />

bulunup bulunmadıkları da tespit edilmektedir.<br />

<strong>Ankara</strong> zahire borsasında buğday fiyatı beş kuruşa<br />

düştüğünden Ziraat Bankası alım yapmıştır. Banka<br />

fiyatlarda istikran sağlamak amacıyla sekiz bin okka<br />

buğday satın aldı.<br />

Balıkesir polis müdürü Fehmi Bey Aksaray birinci<br />

sınıf emniyet memurluğuna, Urfa polis müdürü Salih<br />

Bey birinci sınıf emniyet memurluğuna, Kars polis<br />

müdürü Sami Bey Afyon birinci sınıf emniyet memurluğuna,<br />

Sivas polis müdürü Hamit Bey Afyon birinci<br />

sınıf emniyet memurluğuna, Mersin polis müdürü<br />

Celal Bey Denizli birinci sınıf emniyet memurluğuna,<br />

Çanakkale polis müdürü Server Bey Sinop birinci<br />

sınıf emniyet memurluğuna, sabık Bursa polis<br />

müdürü Nuri Bey Maraş birinci sınıf emniyet me-<br />

A. 14<br />

Ağustos<br />

1932<br />

ATDK<br />

S.P. 15<br />

Ağustos<br />

BULMAÇ<br />

A. 22<br />

Ağustos<br />

1932<br />

A. 22<br />

Ağustos<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Ağustos Eskişehir Zahire Borsası<br />

Talimatnamesinin 21 inci<br />

Maddesinin Tadili Hakkında<br />

23 Ağustos <strong>Ankara</strong>'da yeni teşkil olunan<br />

temyiz mahkemesine<br />

tayinler yapıldı.<br />

23 Ağustos Genel Müfettişlik Adliye<br />

Müşavirliği'ne <strong>Ankara</strong> Savcısı<br />

Ekmel'in tayini.<br />

23 Ağustos Dr. Vahap'ın Sağlık Bakanlığı<br />

Müfettişliği'ne, Dr.<br />

Münir'in Sinop ili Sağlık<br />

Müdürlüğü'ne tayini.<br />

23 Ağustos 1.9.1932 tarih ve 2049 numaralı<br />

Kanun gereğince<br />

Polis Müdürlükleri yerine<br />

yeni ihdas edilen Emniyet<br />

Müdürlüklerine yapılan tayinler.<br />

23 Ağustos Bazı hakim ve savcılıklara<br />

yapılan tayin ve nakiller.<br />

24 Ağustos İzmir'in Sanayi Şehri olmasına<br />

karar verildi.<br />

25 Ağustos Fabrikatörlerden mürekkep<br />

bir heyet İktisat Vekili<br />

Mustafa Şeref Beyle görüşmek<br />

için Yalova'ya gitti.<br />

26 Ağustos Şirket komiserlerinin sayısında<br />

azaltma çalışmaları<br />

yapılmaktadır.<br />

28 Ağustos İş Kanunu Meclisin kış devresinde<br />

müzakere edilecek.<br />

29 Ağustos İzmir Rıhtım Şirketi Erkanı<br />

Hapis cezasına mahkum<br />

edildiler.<br />

murluğuna, sabık Sivas polis müdürü Nurettin Bey<br />

Niğde birinci sınıf emniyet memurluğuna, emniyet<br />

işleri dördüncü şube şefi Galip Bey Burdur birinci sınıf<br />

emniyet memurluğuna tayin edildiler. Ayrıca 24<br />

memur çeşitli vilayetlerdeki ikinci sınıf emniyet memurluklarına<br />

tayin edildi.<br />

Temyizde yeni kurulan icra ve iflas daire reisliğine<br />

Temyiz azasından Kazım, üyeliklere<br />

başmüddeiumumilik başmuavini Abdürrahim Hilmi<br />

ve İstanbul altıncı hukuk reisi Cemalleddin, İstanbul<br />

üçüncü ceza reisi Kudretullah ve başmüfettişlerden<br />

Sabit ve Sadi Beyler tayin edildi.<br />

Heyetin İktisat Vekilini ziyaret etmesinin nedeni fabrikaların<br />

hariçten getireceği hammaddelerin kontenjana<br />

bağlı olmasına ilişkindir.<br />

Yerli ve yabancı şirketler yanında her sigorta şirketinde<br />

de bulunan komiserlerin sayısının azaltılması,<br />

açıkta kalacak komiserlerin İktisat Vekaletinin yeniden<br />

oluşturacağı dairelere naklolunması düşünülmektedir.<br />

Karara göre şirket murahhası ve müdürü rüşvet, evrak<br />

imhası cürümlerinden dolayı bir sene üçer ay ve<br />

dörder gün hapse, muhasebeci bir sene iki ay, hukuk<br />

müşaviri Gad Franko Efendi 52 gün hapse mahkum<br />

edildi.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.23.. 16.<br />

/ 8936<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.23.. 18.<br />

1./8938<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.23.. 11.<br />

/8931<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

72.23.. 14.<br />

/ 8934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.23.. 15.<br />

/ 8935<br />

S.P. 25<br />

Ağustos<br />

A. 27-28<br />

Ağustos<br />

1932<br />

A. 27<br />

Ağustos<br />

1932<br />

S.P. 29<br />

Ağustos<br />

S.P. 30<br />

Ağustos<br />

1932 Yılı 37

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ağustos Ticaret müdüriyeti yerli<br />

şirketler komiseri Ahmet<br />

Rasim Bey Samsun iktisat<br />

müdürlüğüne, Ahmet Rasim<br />

Beyin yerine de Zonguldak<br />

maden dairesi muamelat<br />

müdürü Niyazi Bey<br />

tayin edildi.<br />

29 Ağustos Ordu terfi listesi ali tasdike<br />

iktiran etti.<br />

31 Ağustos Kunduz-Kalın demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

31 Ağustos Mustafa Kemal Paşa'nm<br />

Yalova'dan Ertuğrul Yatı<br />

ile İstanbul'a hareketi ve<br />

Dolmabahçe Sarayı'na gelişi.<br />

31 Ağustos İhracat Komisyonlarının reisleri<br />

tayin edildi.<br />

1 Eylül Müzayede, Münakaşa ve<br />

İthalat Hakkındaki 11865<br />

Numaralı Talimatnamenin<br />

Tadiline Dair 13245 sayılı<br />

Kararname yayımlandı.<br />

3 Eylül Anadolu polis kadrolarından<br />

terfik edilen 86 polis<br />

İstanbul'a geldi.<br />

4 Eylül Dünya Barış Konferansı<br />

Viyana'da toplandı.<br />

4 Eylül Terkos'un artık tarihe gömüldüğüne<br />

inanabiliriz:<br />

Terkos Şirketi'nin satın<br />

alınmasına kat'i şekilde karar<br />

verilmiştir.<br />

6 Eylül I. Türk Dil Kurultayı Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda Mustafa<br />

Kemal Paşa'nm katılımıyla<br />

toplandı.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Son kontenjan kararnamesine göre başlıca ihracat limanlarındaki<br />

ticaret odalarında birer ticaret odası<br />

oluşturuldu. Bu komisyonların reislerini İktisat Bakanlığı<br />

atamaktadır. Bu doğrultuda İzmir, Giresun,<br />

Ordu ticaret odası ihracat komisyonu riyasetlerine ihracat<br />

ofisinden Avni Bey ve Halil İbrahim'le ticaret<br />

müdüriyeti ikraz ve istikraz sandıkları murakkıbı Nahit<br />

Tahsin Bey atandı.<br />

Sivil bulunan bu memurlar birkaç güne kadar bir<br />

kısmı sivil olarak şubelere, bir kısmı da merkezlere<br />

gönderilecektir.<br />

Toplantıya dilciler, yazarlar, her meslekten aydınlar,<br />

halk temsilcileri katılmıştır. Kurultaya 22 tebliğ sunulmuş,<br />

kongrede, dildeki Arapça ve Farsça kelimelerin<br />

yanı sıra bölgeler arasındaki lehçe farklılıklarının<br />

da ortadan kaldırılması için İstanbul Türkçesi örnek<br />

alınarak çalışmalara başlanmıştır. Yapılan çalışmalar<br />

Belleten adlı dergide yayımlanmıştır. Ayrıca<br />

A. 30<br />

Ağustos<br />

1932<br />

A. 30-31<br />

Ağustos<br />

1932; A.<br />

1-2 Eylül<br />

1932<br />

TCSYK<br />

C.1.9.1932,<br />

AYG 231<br />

A. 1 Eylül<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

A. 4 Eylül<br />

1932<br />

GB<br />

S.P. 5<br />

Eylül<br />

TCSYK;<br />

CYBY

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Eylül Beynelmilel Mason Kongresi<br />

toplandı.<br />

7 Eylül <strong>Ankara</strong> Hüseyinoba'da Nefı<br />

Solün ile Murat Fikri ve ortaklarına<br />

verilen Molibden<br />

madeni işletme ruhsatı.<br />

7 Eylül Kütahya Çayır'da Halil<br />

Rahmi ve Ahmet Rasim'e<br />

verilen Linyit Kömürü işletme<br />

ruhsatı.<br />

7 Eylül Kuyut Müdürü Hazım'ın<br />

Bakanlık emrine alınarak<br />

yerine Edime Vakıflar Müdürü<br />

Hamdi ve onun yerine<br />

de Esat'ın tayini.<br />

8 Eylül Mustafa Şeref Bey iktisat<br />

Bakanlığı'ndan istifa etti.<br />

9 Eylül ispanya'da hükümet<br />

Katalonya bölgesinin<br />

özerkliğini tanıdı.<br />

9 Eylül Celal Bayar İktisat Bakanlığı'na<br />

atandı.<br />

12 Eylül Belediye bütçesi henüz tasdik<br />

edilip iade olunmamıştır.<br />

14 Eylül Türkiye ile Avusturya arasında<br />

iki taraf uyruklarına<br />

ait ahvali şahsiye evrakının<br />

mütekabilen tevdiine müteallik<br />

mektup teatisi suretiyle<br />

yapılan anlaşma <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

Kurultayın seçtiği yönetim kurulu Mustafa Kemal<br />

Paşa'nın başkanlığında toplanarak dil devriminin<br />

amacını ana öğeleri öz Türkçe olan ulusal bir dil yaratmak<br />

olarak belirleyerek çalışma kolları oluşturulmuştur.<br />

Çalışma kollarının dışında illerde valilerin,<br />

ilçelerde kaymakamların başkanlığında "derleme kurulları"<br />

oluşturularak halk ağzından söz derleme çalışmalarına<br />

başlanmıştır.<br />

Mustafa Kemal Paşa'nın isteği ile istifa eden İktisat<br />

Bakanı Mustafa Şeref Beyin yerine İş Bankası Genel<br />

Müdürü Celal Bey getirildi.<br />

Belediyenin bütçesi henüz Dahiliye Vekaleti tarafından<br />

tasdik edilerek iade edilmemiştir. Belediye müstacel<br />

işlerde geçen senenin bütçesini nazarı itibara<br />

alarak sarfiyat yapmaktadır. Dahiliye Vekili Şükrü<br />

Kaya Bey <strong>Ankara</strong>'ya döndüğü için bütçenin şu günlerde<br />

tasdik edilip gönderileceği tahmin olunuyor.<br />

14 Eylül Askeri tayin ve emeklilik. Tüm.L.K.Tuğgeneral Muhittin'in mezkur Tüm.K.<br />

Vekilliğine tayini ile Yarbay İbrahim Kemal'in emekliye<br />

şevki.<br />

S.P. 7<br />

Eylül<br />

BCA:<br />

310..10.0.6/<br />

191.238..0.<br />

/ 756/ 15<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

43/1814.<br />

2500..0. /<br />

771 /532<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.24.. 14.<br />

/ 8958<br />

CYBY<br />

CYBY<br />

C.<br />

10.9.1932<br />

S.P. 13<br />

Eylül<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.25.. 10.<br />

9. / 8998<br />

1932 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Eylül Milli Eğitim Müdürlüklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

14 Eylül Sağlık müdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

14 Eylül Çeşitli illerin bütçelerinde<br />

yapılacak aktarma ve ek<br />

ödeneklerin tasdiki.<br />

14 Eylül Yugoslavya, Bulgaristan ve<br />

Romanya'dan gelen 1577<br />

müslümanın vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

14 Eylül 22 kişinin Türk vatandaşlığına<br />

alınması.<br />

15 Eylül Avrupa Birliği tetkik komisyonu<br />

reisliğine Fransız<br />

başvekili M. Herriot seçildi.<br />

18 Eylül Vakıflar Müdürlüklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

Cebelibereket, Bilecik, Mersin, Çorum, Gümüşhane,<br />

Van, Artvin, Amasya, Elaziz, İçel ve Kayseri Maarif<br />

Müdürlüklerine Mehmet Bali, Seyfı, Neşet Rıza,<br />

Mahmut, Vehbi, Mustafa, Nazif, Şefik, Rahmi,<br />

Hamdi ve Hüsnü'nün tayinleri yapıldı.<br />

Aydın Sağlık Müdürlüğüne, Malatya Sağlık Müdürü<br />

Dr. Hayri'nin tayini yapıldı.<br />

Afyon, Mersin, Samsun, Maraş ve Niğde Vakıflar<br />

Müdürlüklerine Mazlum, Sadık, Refik, Ali Hilmi ve<br />

Şükrü'nün tayinleri kabul edildi.<br />

18 Eylül Dışişleri atamaları yapıldı. Marsilya, Londra ve Hamburg Kançıları Haydar İskender,<br />

Saffet ve Fuat Hıfzı merkeze alınarak eski<br />

Kahire Elçiliği Başkatibi Mahmut Sait'in elçilik başkatipliğine<br />

tayini kabul edildi.<br />

18 Eylül Tarsus Ticaret ve Zahire<br />

Borsası'nın lağvedilmesi.<br />

18 Eylül 6 yabancı uzman istihdamı<br />

kabul edildi.<br />

18 Eylül Fransız tebaasından Suzan-<br />

'ın vatandaşlığa alınması.<br />

3 Yönetin Zamandizini<br />

Borsa işlemlerin azlığı ve gelir yetersizliği bu nedenle<br />

giderlerinin karşılanamaması nedeniyle kapatılmıştır.<br />

Eski Hidiv Abbas Hilmi Paşa'ya ait Nimetullah Yatı'nda<br />

Türk uzman yetiştirmek üzere 6 yabancı uzman<br />

istihdamı kabul edildi.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 72.25..3.<br />

/ 8982<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.24..20.<br />

/ 8967<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.61..17.<br />

/13301/<br />

74-153<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.61..19.<br />

/ 13303 /<br />

1-381;<br />

30..18.1.2/<br />

31.61..18.<br />

/ 13302 /<br />

1-380<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.61..15.<br />

/ 13299/<br />

1-379<br />

A. 2<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

72.25..13.<br />

/ 9008<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 73.26-2.<br />

/ 9029<br />

BCA:<br />

30-18.1.2<br />

/ 31.62. .4.<br />

/ 13308/<br />

176-88<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

31.62..18.<br />

/ 13322/<br />

243-109<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

31.62..20.<br />

/ 13324/<br />

1-383

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Eylül Batı Trakyalı Hüseyin Saki'nin<br />

vatandaşlığa alınması.<br />

19 Eylül Milli Eğitim Bakanı Esat<br />

Bey'in istifası üzerine yerine<br />

Dr. Reşit Bey Maarif<br />

Vekilliğine getirildi.<br />

20 Eylül İstanbul'da mümessili bulunan<br />

bir Alman müessesesi<br />

belediyeye İzmir Karşıyaka'ya<br />

deniz altından çelik<br />

borularla su isalesi teklifinde<br />

bulundu.<br />

21 Eylül Yugoslavya, Bulgaristan,<br />

Romanya ve Arnavutluk'tan<br />

gelen 384 müslümanın<br />

vatandaşlığa alınması.<br />

22 Eylül Kütahya Özel İdare Bütçesi<br />

kabul edildi.<br />

22 Eylül Ahmet kızı Nafıa'nın, vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

22 Eylül Batum'dan gelen Hidayet'in<br />

vatandaşlığa alınması.<br />

24 Eylül Kütahya ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

24 Eylül Vakıf Müdürlerinin becayişleri.<br />

24 Eylül Gümrük Muhafaza Genel<br />

Komutanlığına tayin yapıldı.<br />

24 Eylül Mülkiye Tayinleri: Kaymakamlar<br />

arasında yapılan<br />

nakil ve becayişler, 20<br />

kaymakam ve mektupçunun<br />

nakil ve yeniden tayinleri.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 31.62..5.<br />

/ 13309/<br />

1-381<br />

13 Ağustos 1933 tarihine kadar bu görevde kalmıştır. C.20.6.193<br />

2; GB;<br />

S.P. 20<br />

Eylül<br />

Bu teklif de diğer projelerle birlikte belediyece Bayındırlık<br />

İşlerine gönderilmiştir.<br />

Kütahya'nın Tavşanlı ilçesi Gümüş Nahiyesi ve 28<br />

köyünün merkeze bağlanması, İstanbul'un Kartal ilçesine<br />

bağlı Alemdar, Sultan Çiftliği ve Reşadiye<br />

Köylerinin Üsküdar'a bağlanması kabul edildi.<br />

Kırklareli ve Çanakkale Vakıflar Müdürleri İsmail<br />

Hakkı ile Bekir Behlül'ün becayişleri.<br />

Gümrük Muhafaza Genel Komutanlığı Hakimler Şubesine<br />

Demirci Savcısı Sıtkı'nın tayini kabul edildi.<br />

Sarıkamış kaymakamlığına İmroz kaymakamı Hikmet,<br />

Kağızman kaymakamlığına Karaisalo kaymakamı<br />

Mesut, Ardahan kaykamlığına Akseki kaymakamı<br />

Nuri, Savsat kaymakamlığına Ünye kaymakamı<br />

Ömer, Çildir kaymakamlığına, Burhaniye kaymakamı<br />

Muhsin, Ergani madeni kaymakamlığına Porcka<br />

A. 2<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 31.64..9.<br />

/ 13353 /<br />

1-386<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/ 31.64..7.<br />

/ 13351 /<br />

199-42<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/ 31.64..4.<br />

/ 13348 /<br />

1-385<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 31.64..2.<br />

/ 13346/<br />

1-384<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

73.26..18.<br />

/ 9057<br />

BCA:<br />

30.. U. 1.0<br />

/ 73.2Ö..4.<br />

/ 9031<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 73.26.-3.<br />

/ 9030<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

73.26-20.<br />

/ 9059<br />

1932 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Eylül İller İdaresi 2. Şube Müdürlüğü'ne<br />

Kandıra Kaymakamı<br />

Halit'in tayini.<br />

24 Eylül Darphane Müdürü Ali Cemal'in<br />

Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

24 Eylül Maliye Bakanlığı'nda tayinler<br />

yapıldı.<br />

24 Eylül Bazı elçilik, Konsolosluk<br />

ve Kançılarlık personelinin<br />

tayin, görevden alma ve<br />

merkeze alınmaları.<br />

25 Eylül Amerika Genel Kurmay<br />

Başkanı Mac Arthur Türkiye'ye<br />

geldi.<br />

26 Eylül Türk Dili Kurultayının ilk<br />

toplantısı yapıldı.<br />

27 Eylül Mustafa Kemal Paşa Amerika<br />

Genel Kurmay Başkanı<br />

Mac Arthur'u Dolmabahçe<br />

Satayı'nda kabul etti.<br />

28 Eylül Gaz ve benzin ihtikar yapan<br />

şirketler mahkemeye<br />

verilecek.<br />

29 Eylül Türkiye ve Avrupa: Devletlerle<br />

iktisadi münasebet tesisi<br />

için müzakerelere başlandı.<br />

1 Ekim Çikolatacılar, ihraç ettikleri<br />

çikolatalardaki şeker resminin<br />

iadesini istiyorlar.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

kaymakamı Mehmet Ali, Tortum kaymakamlığına<br />

Karacasu kaymakamı Halit, Sivrihisar'a Seyitgazi<br />

kaymakamı Rüştü, İznik'e Genç kaymakamı Vehbi,<br />

Acipayam'a Suruç kaymakamı Abdurrahman, İslahiye'ye<br />

Garzan kaymakamı Kemal, İncesu'ya Bitlis<br />

kaymakamı Orhan, Gole'ye Muradiye kaymakamı<br />

Celal, Bitlis'e Cine kaymakamı Yahya Ömer,<br />

Mazgir'de Gercus kaymakamı Haşim, Bazkil'e Hozat<br />

kaymakamı Hamdi, Ünye'ye Tarsus kaymakamı Kemal,<br />

Burhaniye'ye sabık Çatalca kaymakamı Mehmet<br />

Emin, Aksaray mektupçuluğuna sabık Kızıltepe<br />

kaymakamı İsmail Beyler tayin edilmişlerdir.<br />

Maliye Müfettiş Yardımcıları Namık Kemal, Nihat<br />

Ali ve Tevfık'in 5 S. Maliye Müfettişliği'ne terfien<br />

tayinleri.<br />

Kurultay 5 Ekimde sona erecektir.<br />

İstanbul Sanayi Müdürü Refik Bey gaz ve benzin fiyatlarında<br />

doğal olmayan bir yükselme olup olmadığı<br />

hakkındaki incelemesine devam etmektedir. İnceleme<br />

tamamlanır tamamlanmaz Sanayi Müdüriyeti gaz şirketlerini<br />

savcılığa verecektir.<br />

İtalya, Almanya, Belçika, İsveç, Macar; Avusturya<br />

Devletleri mümessilleri İktisat Vekili Celal Bey'i ziyaret<br />

etmişler ve bu devletlerle iktisadi ilişkilerin kurulması<br />

için görüşmelere başlamışlardır.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.26.. 16.<br />

/ 9048<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.26..13.<br />

/ 9045<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.26..15.<br />

/ 9047<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.26.. 17.<br />

/ 9055<br />

C.23.9.<br />

1932<br />

S.P. 27<br />

Eylül<br />

AHKYG<br />

S.P. 29<br />

Eylül<br />

S.P. 30<br />

Eylül<br />

A. 2<br />

Teşrinievvel<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ekim Belediye hastaneleri içinde<br />

en çok hasta kabul ve tedavi<br />

eden kurum Cerrahpaşa<br />

hastanesidir.<br />

1 Ekim Kartal belediye reisi Kemal<br />

Bey istifa etmiştir.<br />

1 Ekim Dahiliye Vekaletinin İstanbul<br />

Belediyesine gönderdiği<br />

tezkere doğrultusunda<br />

Belediye tetkikat yapacak.<br />

2 Ekim Sultan Ahmet ile Ayasofya<br />

arasındaki boş ve çıplak<br />

sahanın bir park haline ifrağ<br />

edilmesine ilişkin belediye<br />

bütçesi tasdik edilmiştir.<br />

2 Ekim Önümüzdeki kanunusaniden<br />

itibaren belediye tarafından<br />

idare edilecek olan terkos<br />

su tesisatının ne suretle işletileceği<br />

hakkındaki proje<br />

ve nizamname hazırlanmıştır.<br />

2 Ekim İcra ve İflas Kanunu Tatbikatına<br />

Dair 13307 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

3 Ekim İzmir Rıhtım Şirketi devletleştirildi.<br />

3 Ekim İstanbul Telefon Şirketine<br />

3000 Lira ceza kesildi. Şirket<br />

damga vergisi kaçakçılığı<br />

yapmakla itham ediliyor.<br />

3 Ekim Bağımsızlığını kazanan<br />

Irak Milletler Cemiyeti'ne<br />

katıldı.<br />

3 Ekim Dışişlerinde yeni tayinler<br />

yapıldı.<br />

4 Ekim Gazi Mustafa Kemal Paşa<br />

Diyarbakır Gazetesi'ne demeç<br />

verdi:<br />

5 Ekim Malatya'nın 55 kilometre<br />

şimalinde Kömür han boğazında<br />

inşa edilen İsmet<br />

Paşa köprüsü Başvekil İsmet<br />

Paşa tarafından açılacaktır.<br />

Yeni başkan seçilinceye kadar yerine vekil tayin edilecektir.<br />

Tezkerede tramvay, tünel, elektrik, havagazı, telefon,<br />

terkos gibi şirketlerin halktan fazla para alıp almadıkları<br />

sorulmaktadır.<br />

19 Haziran 1932 tarihli 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun<br />

14.maddesi doğrultusunda hazırlanarak yürürlüğe<br />

konmuştur.<br />

"Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, Trabzonlu, İstanbullu,<br />

Trakyalı ve Makedonyalı hep bir ırkın evlatları<br />

hep aynı cevherin damarlarıdır."<br />

Fırat nehri üzerinde yapılan ve Asya'nın en büyük<br />

köprüsü olan bu yeni eser 164 metre uzunluğunda ve<br />

6 metre genişliğindedir.<br />

A. 2<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

A. 2<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

S.P. 2<br />

Teşrinievvel<br />

A.3<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

A.3<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

TCSYK<br />

S.P.4<br />

Teşrinievvel<br />

CYBY<br />

S.P.4<br />

Teşrinievvel<br />

AY<br />

A. 5<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

1932 Yıh 393

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Ekim Macar tarihçi Prof.Ferencz<br />

Mustafa Kemal Paşa tarafından<br />

kabul edildi.<br />

9 Ekim Terkos işi: Belediye bir kanun<br />

layihası hazırladı.<br />

9 Ekim Sürmeneli 20 ailenin evlerini<br />

kendileri yapmak şartı<br />

ile Van iline yerleştirilmeleri.<br />

9 Ekim Müzayede, Münakaşa ve<br />

İhalat Kanununa Ait Talimatnamenin<br />

2inci Maddesinin<br />

"K" fıkrasının tashihi<br />

hakkında 13325 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Ekim 19 müslümanın vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

9 Ekim Eski Rus tebaasından Malik'in<br />

vatandaşlığa alınması.<br />

9 Ekim Yugoslavya, Bulgaristan ve<br />

Romanya'dan gelen 435<br />

müslümanın vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

10 Ekim Sınai Mülkiyet Gazetesi<br />

Talimatnamesinin 4ünci<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair.<br />

10 Ekim İstanbul Ticaret Odası'nın<br />

toplantısında şiddetli tartışmalar<br />

yaşandı. Toplantıda<br />

sanayiciler ziraat odası<br />

gibi ticaret odasından tamamen<br />

ayrı ve müstakil bir<br />

oda kurulması konusunda<br />

ısrar ettiler.<br />

34 Yöneti Zamandizini<br />

"Belediye erkanından ve daimi encümen azasından<br />

mürekkep komisyon toplanarak suyun idaresi projesi<br />

etrafında müzakerelerde bulunmuştur. Belediye halkın<br />

susuz kalmaması için su işlerini ticari bir şekilde<br />

idare etmek istiyor. Bunun için de kanuna ihtiyaç<br />

vardır. Komisyon kanun projesini de hazırlamıştır.<br />

Bu kanunun esaslanna göre İstanbul'un su işleri ticari<br />

bir şekilde idare edilecek ve şehrin su noktai nazarından<br />

sıhat ve emniyeti temin edilecektir. Yani İstanbul<br />

hem bol hem de temiz, sıhhate muzir olmayan su bulabilecektir.<br />

Kanun layihası yakında dahiliye<br />

velaşetine gönderilecektir. Belediye kanunusani başında<br />

terkos tesisatını idare etmeğe başlayacağı için büyük<br />

millet meclisinin teşrini sani içtimaında kanunun<br />

müstacelen müzakeresini rica edecektir."<br />

İstanbul Sanayi Birliği'nin Umumi katibi olan Nazmi<br />

Nuri Bey Ticaret Odasından ayrı bir de Sanayi Odası<br />

kurulması gerektiğini savundu.<br />

CYBY<br />

A. 10<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.65..19.<br />

/13383<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.66..10.<br />

/ 13394/<br />

1-389<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 31.66..9.<br />

/ 13393 /<br />

1-388<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 31.66..8.<br />

/13392/<br />

1-378<br />

BULMAÇ<br />

S.P 11<br />

Teşrinievvel

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ekim Şoförlüğe ilişkin kanun layihası<br />

12 Ekim Avrupa'ya gönderilecek talebe<br />

doktora yapacak<br />

Dahiliye vekili Şükrü Kaya Bey hükümetçe şöförlük<br />

hakkında bir kanun layihası tanzim edilmekte olduğunu<br />

söylemiş ve demiştir ki: "Şoförlüğü bir meslek<br />

haline koymak istiyoruz; şoför olacak kimselerde bulunması<br />

lazım gelen evsaf ve şaraiti tayin eden bir<br />

kanun hazırlanıyor. Bu kanun ikmal edilince meclise<br />

verilecektir."<br />

A. 12<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

Maarif vekaleti bu sene tahsil için Avrupa'ya elli ta- A. 12<br />

lebe göndermeyi kararlaştırmıştır. Avrupa'ya göndeTeşrinievvel 1932<br />

rilecek talebe, bundan sonra gelişi güzel bir<br />

Darülfunun'a gönderilmeyecek, Türk ilim ve harsını<br />

inkişaf ettirecek feyizli neticeler almak için en muvafık<br />

merkezler seçilecektir.<br />

12 Ekim Mimar Jansen geldi. İstanbul'un planı hakkında tetkikat yapmak ve teklifte<br />

bulunmak üzere mimar Jansen İstanbul'a gelmiştir.<br />

12 Ekim Maliye Vekaleti 1933 yılının<br />

bütçesini tanzime başladı.<br />

16 Ekim Yeni İtalya sefiri İstanbul'a<br />

gelmiştir.<br />

16 Ekim Gümrük Kimyagerleri Talimatnamesine<br />

İİave Edilen<br />

Madde<br />

16 Ekim Prof. Yansen İstanbul Planına<br />

ilişkin bir beyanat<br />

verdi.<br />

18 Ekim Mustafa Kemal Paşa Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda Fransa'nın<br />

Suriye Fevkalade<br />

Komiseri M. Ponsot ve<br />

Fransa elçisi Comte de<br />

Chamoron'u kabul etti.<br />

20 Ekim Riyaseticumhur başyaverliğine<br />

vekaletinde bulunan<br />

binbaşı Celal Bey tayin<br />

edilmiştir.<br />

20 Ekim Tevkifhane müdürü Meki<br />

Beye işten el çektirilmiştir.<br />

21 Ekim Tacirler Ecnebi Bankalardan<br />

şikayete başladılar.<br />

22 Ekim Mustafa Kemal Paşa'nm İstanbul'dan<br />

Ertuğrul Yatı ile<br />

Derince'ye geçti ve buradan<br />

trenle <strong>Ankara</strong>'ya hareket etti.<br />

Yeni İtalya sefiri M. Vincenzo Lojacco Stella Ditalya<br />

vapuru ile İstanbul'a gelmiştir.<br />

"İstanbul'u modern bir şehir yapmak çok masraflı ve<br />

güç olacaktır."<br />

"Müdürlük vazifesini vekaleten asliye mahkemeleri<br />

baş katibi Avni Bey görecektir. Bu hadiseye sebep<br />

tevkifhanede bazı mevkufların yeni gelenlerden soyarcasına<br />

para almaları iddiasıdır."<br />

A. 13<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

S.P. 13<br />

Teşrinievvel<br />

A. 17<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

S.P. 17<br />

Teşrinievvel<br />

AHKYG<br />

A. 21<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

A. 21<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

S.P. 22<br />

Teşrinievvel<br />

C.<br />

23.10.1932<br />

AYG 231<br />

1932 Yılı 35

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ekim Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldi.<br />

24 Ekim Hakkari ili idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

24 Ekim İstanbul, Konya ve Ağrı illeri<br />

idari teşkilatında değişiklikler<br />

yapıldı.<br />

24 Ekim Eskişehir ili idari taksimatında<br />

değişiklikler yapıldı.<br />

24 Ekim Van ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

24 Ekim İstanbul Emniyet Müdürlüğü<br />

ö.ŞubeMüdürlüğüne Faik<br />

Bey tayin edildi.<br />

24 Ekim Behisni (Besni) Kaymakamı<br />

Abdülkerim Refii merkeze<br />

alındı.<br />

24 Ekim Kulp Kaymakamı Zafer<br />

Nezihi Bakanlık emrine<br />

alındı.<br />

24 Ekim Mahalli İdareler Genel<br />

Müdürlüğü'ne Naci Bey tayin<br />

oldu.<br />

24 Ekim Kaymakamlık ve mektupçuluklara<br />

tayinler yapıldı.<br />

24 Ekim Adalet Vekaleti İstatistik<br />

ve Neşriyat Müdürlüğü'ne<br />

Mehmet Behaettin'in tayini<br />

yapıldı.<br />

24 Ekim Elazığ ve Erzurum 2. S.<br />

Emniyet Müdürlüklerine<br />

Dörtyol ve Yıldızeli Kaymakamları<br />

Nuri ile Şevket'in<br />

tayinleri.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Boyabat, Durağan nahiye merkezinin Çerçiler köyüne<br />

nakli; Hakkari ili Gevar ilçesi Bacirge'ye bağlı İle,<br />

Dire, Bani, Gelenkani, Bikozan, Besiki Kurtekevil,<br />

Avik, Hermi, Mitirban, Aylavan ve Meşkan'ın<br />

Gevar'a nakli.<br />

Eskişehir Merkez İlçesine bağlı Özdenk ve Dere; Çifteler<br />

nahiyesine bağlı Uyuzhamam ve Koşmak,<br />

İsmetpaşa nahiyesine bağlı Arapsu köylerinin Alpu<br />

nahiyesine bağlanmaları, Yarımca nahiye merkezinin<br />

Taşköprü köyüne nakli; Seyitgazi ilçesi Numanoluk<br />

köyünün Kırka nahiyesine, Göknebiköyünün Seyitgazi<br />

ilçe merkezine bağlanması; Balıkesir Gönen ilçesi<br />

Sarıköy nahiyesi Babayaka köyünün Gönen ilçe<br />

merkezine bağlanması kabul edildi.<br />

Van'ın Timar Nahiyesine bağlı Şivekar Köyünün<br />

Muradiye İlçesine bağlanması kabul edildi.<br />

Faik Bey bu görevi vekaleten sürdürmekteydi.<br />

Kandıra, Karaman, Ereğli, Ermenek, Geyve, Mihalıççık,<br />

Genç, Foça, Hınıs ve Pazarcık Kaymakamlıkları<br />

ile Artvin, Amasya, Aydın, İsparta, Maraş ve<br />

Trabzon mektupçuluklarına tayinler yapıldı.<br />

C.<br />

24.10.1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

73.28..7./<br />

9106<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 73.27..6.<br />

/ 9069<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.28.. 13./<br />

9116;<br />

30..11.1.0<br />

/ 73.28..4./<br />

9099;<br />

30..11.1.0/<br />

73.28.. 15.<br />

/ 9119<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.27..15.<br />

/ 9083<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 73.27..9.<br />

/ 9074<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.28.. 14.<br />

/ 9117<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.27.. 14.<br />

/ 9082<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

73.27.. 14.<br />

/ 9082<br />

BCA:<br />

30 .11.1.0<br />

/ 73.28..8.<br />

/ 9108<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.28..17.<br />

/ 9121<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 73.27..5.<br />

/ 9065

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Ekim Gelecek sene ilk mektep kitapları<br />

öz Türkçe olacaktır.<br />

25 Ekim Mustafa Kemal Paşa İtalya,<br />

Yugoslavya, İspanya elçilerinin<br />

Çankaya'da itimatnamelerini<br />

takdim törenlerinde<br />

elçilerin söylevlerini cevapladı.<br />

Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey bakanlığın gelecek<br />

sene özellikle ilkokul kitaplarını tamamen Türkçe<br />

basmak kararında olduğunu beyan etmiştir.<br />

26 Ekim İstanbul'da "yo-yo" revaçta. Bütün dünyayı saran yo-yo oynama merakı İstanbul'da<br />

da çok kısa sürede artmıştır. Yo-yo oyuncağı ticareti<br />

de kısa sürede en çok kar getiren işler arasına<br />

girmiştir. Beyazıt'tan Tahtakale'ye inen caddedeki 27<br />

dükkan yaptıkları geleneksel işleri bırakıp İstanbul<br />

halkına yo-yo oyuncağı yetiştirmeye çalışmıştır.<br />

Yoyonun çıkardığı sesten bıkan İstanbul halkının şikayeti<br />

üzerine Kasım 1933'te belediye bu oyunu yasaklamıştır.<br />

26 Ekim Urfa Valisi Kadri Paşa Vekalet<br />

emrine alındı.<br />

26 Ekim Kütahya Valiliği'ne Mülkiye<br />

Müfettişi Sahip Behiç<br />

tayin edildi.<br />

26 Ekim Bazı illerin bütçelerinde<br />

aktarma yapılması ve tahsisat<br />

ilavesi tasdik oldu.<br />

26 Ekim İran'dan gelen, Halikanlı<br />

Aşiretinden 27 kişinin vatandaşlığa<br />

alınması<br />

27 Ekim Mustafa Kemal Paşa öğretmenlere<br />

yönelik sözler<br />

söyledi.<br />

27 Ekim Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü'ne<br />

Sabri Bey tayin<br />

edildi.<br />

A. 25<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

AHKYG<br />

CYBY<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 31.67..9.<br />

/ 71-63<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.67..10.<br />

/ 71-364<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/ 31.68..8.<br />

/ 13432/<br />

74-185<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.67.. 18.<br />

/ 13422 /<br />

1-390<br />

"Memleketi, ulusu kurtarmak isteyenler için, hami- AHKYG<br />

yet, hüsnüniyet, fedakarlık, gerekli olan vasıflardır.<br />

Fakat, bir toplumdaki hastalığı görmek, onu tedavi<br />

etmek, toplumu günümüz icaplarına göre ilerletmek<br />

için bu nitelik kafi gelmez; bu niteliğin yanında ilim<br />

ve fen lazımdır. İlim ve fen teşebbüslerin merkezi,<br />

uygulamaları ise mekteptir. Mektebin vereceği ilim<br />

ve fen sayesindedir ki Türk ulusu, Türk sanatı, iktisadiyatı,<br />

Türk şiir ve edebiyatı, bütün mükemmel ve<br />

yeni şeyler ile inkişaf eder... Bu hayat ancak ilim ve<br />

fen ile olur. İlim ve fen nerede ise oradan alacağız ve<br />

her ulus ferdinin kafasına koyacağız. İlim ve fen için<br />

kayıt ve şart yoktur."<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

73.29.. 15.<br />

/ 9151<br />

1932 Yılı 37

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ekim Mustafa Kemal Paşa Çankaya'da<br />

İran Dışişleri Bakanı'nı<br />

kabul etti.<br />

> C.<br />

28.10.1932<br />

27 Ekim Fransa ile itilafname. Suriye'de Türklere ait emlak ve Türkiye'de Suriyelilere<br />

ait emlak hakkında Fransa hükümeti ile<br />

itilafname <strong>Ankara</strong>'da akdedildi.<br />

27 Ekim Türkiye-Suriye hududu<br />

üzerinde demiryolların işletilmesine<br />

dair Türkiye -<br />

Fransa hükümetleri arasında<br />

yapılan mukavele <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

28 Ekim Gazi Mustafa Kemal Paşanın<br />

MacArthur'la konuşması.<br />

29 Ekim Cumhuriyet bayramının<br />

dokuzuncu yıldönümü kutlandı.<br />

30 Ekim Terkos Şirketi casuslukla<br />

itham ediliyor.<br />

30 Ekim Mahalli İdareler Genel<br />

Müdür yardımcılığına tayin<br />

yapıldı.<br />

30 Ekim Mülkiye Müfettişliğine tayinler<br />

yapıldı.<br />

30 Ekim Gaziantep Emniyet Müdürlüğü'ne<br />

tayin.<br />

30 Ekim Tapu ve Kadastro Genel<br />

Müdürlüğü Personel ve<br />

Levazım Müdürlüğü'ne<br />

Danıştay Muavinlerinden<br />

Celal Agah tayin edildi.<br />

30 Ekim Tahran Büyükelçiliği'nde<br />

Ortaelçilik Müsteşarı Numan<br />

T ahirin merkeze nakli<br />

ile yerine merkezden Selahattin<br />

Refet'in tayini yapıldı.<br />

30 Ekim Erzurum Pülk'de Ahmet<br />

Celalettin'e verilen Petrol<br />

madeni ruhsatı.<br />

3 Yöneti Zamandizini<br />

Gazi konuşmasında Avrupa'da Almanya'nın Versay<br />

Antlaşmasını tasfiyeye çalışacağı ve batılı devlet<br />

adamlarının gafleti ile Avrupa'da savaş çıkarsa bundan<br />

Bolşeviklerin yararlanacağı Sovyet Rusya'nın<br />

yalnız Avrupa'yı değil Asya'yı da tehdit eden başlıca<br />

kuvvet halini alacağını belirten uzak görüşlü sözleri<br />

söylemiştir.<br />

Mahalli İdareler Genel Müdür Yardımcılığı'na 2. Sınıf<br />

Mülkiye Müfettişi Hüseyin Sabri tayin edildi.<br />

İnebolu, Balya ve Kemaliye Kaymakamları Ahmet<br />

Rasim, Ahmet Refik ve Kamil Fuat'ın 3. S. Mülkiye<br />

Müfettişliklerine tayinleri yapıldı.<br />

Gaziantep Emniyet Müdürlüğü'ne Karaburun Kaymakamı<br />

Fazlullah Necati'nin tayini.<br />

TCAMA<br />

TCAMA<br />

AY<br />

A. 30<br />

Teşrinievvel<br />

1932<br />

S.P. 31<br />

Teşrinievvel<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 73.30.. 1.<br />

/ 9157<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.29..18.<br />

/ 9154<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0<br />

/ 73.30..2.<br />

/ 9158<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 73.30..8.<br />

/ 9165<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 73.30..6.<br />

/ 9163<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

25/<br />

1024.1453.<br />

.0. / 45 /

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Ekim Dikili, Gördes ve Urla<br />

kaymakamlıklarına Fikri,<br />

Fuat ve Nazım'ın tayini,<br />

Simav Kaymakamı Cemil'in<br />

Bakanlık emrine alınması.<br />

31 Ekim Esnaf cemiyetleri yeni ölçüler<br />

için hazırlıklara devam<br />

etmektedirler.<br />

Bakkallar cemiyeti, kilo ile okka arasındaki farkı göstermek<br />

için resimli tablolar bastırmıştır. Diğer esnaf<br />

cemiyetleri de bu tarzda tablolar yaptırmaktadırlar.<br />

31 Ekim Terkos hakkında bir itham. "Terkos Şirketi'nin umumi harpten evvel Rus askeri<br />

hareketini kolaylaştırmak üzere Ruslar'a bir mektup<br />

verdiği hakkında Türkiye post gazetesinde çıkan bir<br />

makale belediyenin nazarı dikkatini celp etmiştir.<br />

Gazetenin bu nüshası ile tercümesi belediye riyaseti<br />

tarafından dahiliye, hariciye, nafıa ve adliye vekaletlerine<br />

gönderilmiş, hükümetin nazan dikkati<br />

celbedilmiştir."<br />

31 Ekim Osmanlı döneminin son<br />

sadrazamı Ali Rıza Paşa İstanbul'da<br />

öldü.<br />

1 Kasım Gazi hazretlerinin nutku<br />

sesli filme alındı.<br />

1 Kasım TBMM'nin 4. dönem 2.<br />

toplantı yılı Cumhurbaşkanı<br />

Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

bir nutkuyla açıldı.<br />

1 Kasım Diş Tabibleri Kongresi<br />

açıldı.<br />

1 Kasım Tahran Büyük Elçiliği<br />

Müsteşarlığına Selahaddin<br />

Refet Bey tayin edilmiştir.<br />

1 Kasım Seyrisefain ile İnhisar İdaresi<br />

arasında anlaşmazlık<br />

ortaya çıkmıştır.<br />

2 Kasım İskan idaresinde suistimal<br />

işinden dolayı elli kişi hakkında<br />

Vilayet İdare Heyeti<br />

tarafından lüzumu muhakeme<br />

kararı verilmiştir.<br />

Gazi hazretlerinin meclis küşadındaki nutku İpek<br />

film tarafından sesli filme alınmıştır.<br />

"Türk dilini kendi benliğine, aslındaki güzellik ve<br />

varlığına kavuşması için, bütün devlet kuruluşlarımızın<br />

özenli olmasını isteriz... Kültür işlerimiz üzerine<br />

ulusa gönüllerimizin titrediğini bilirsiniz. Bu işlerin<br />

başında da Türk tarihini doğru temeller üzerinde<br />

kurmak, öz Türk diline değeri olan genişliği vermek<br />

için candan çalışmakta olduğunu söylemeliyim..."<br />

Büyük Millet Meclisi Gazi hazretlerinin nutku ile<br />

açıldıktan sonra divan başkanlığı seçimine geçilmiştir.<br />

Başkanlığa Kazım Paşa, Reis vekilliklerine Trabzon<br />

mebusu Hasan, Bursa mebusu Refet ve sabık<br />

maarif vekili Esat Beyler seçilmişlerdir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 73.30..4.<br />

/9161<br />

A. 1 Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 1<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

TCSYK<br />

A. 2<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

GB,<br />

AHKYG,<br />

ATDK,<br />

S.P. 1<br />

Kas un<br />

1932, A. 2<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

S.P. 2<br />

Kasım;<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

229.540..8.<br />

/ 4098<br />

S.P. 2<br />

Kasım<br />

S.P. 2<br />

Kas un<br />

A. 3.<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

1932 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Kasım Mustafa Kemal Paşa, <strong>Ankara</strong><br />

Halkevini ve Numune<br />

Hastanesini ziyaret etti<br />

2 Kasım İktisat Vekaleti iktisadi işlerde<br />

ihtisaslarından geniş<br />

ölçüde yararlanmak üzere<br />

ecnebi uzmanlar getirmeye<br />

karar verdi.<br />

2 Kasım Dahiliye Vekaleti tarafından<br />

yeni Nüfus Kanunu<br />

projesi hazırlanmaktadır.<br />

2 Kasım İstanbul Emniyet Müdürlüğü<br />

kadrosunda terfi 1er yapıldı.<br />

3 Kasım İsparta Maarif Müdürlüğüne,Yüksek<br />

Öğrenim Daire<br />

eski Şube Müdürü Ziyanın<br />

tayini yapıldı.<br />

3 Kasım Orduda görevlendirilen yabancı<br />

uzmanlara ait 1932<br />

yılı bütçesindeki kadroları<br />

tasdik edildi.<br />

4 Kasım Birkaç gün evvel İstanbul<br />

Vekaleti makamına Terkos<br />

Şirketi'nin vergi kaçakçılığı<br />

yaptığı hakkında ihbar olmuştur.<br />

5 Kasım Türkiye - İran Devleti arasında<br />

aktolunan dostluk<br />

muahedenamesi <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

5 Kasım TC ile İran arasında<br />

aktolunan Emniyet, Bitaraflık<br />

ve İktisadi Emek Beraberliği<br />

Muahedenamesi<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

6 Kasım Gazi hazretleri ile İran şahı<br />

Pehlevi hazretleri arasında<br />

bir mülakat vuku bulması<br />

tekarTür etmiştir.<br />

6 Kasım Hariciye tayinleri yapılmıştır.<br />

7 Kasım Yeni tütün layihası yakında<br />

matbuata, ticaret, ziraat<br />

odalarına verilecektir.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

Bu doğrultuda vekalette daima ecnebi bir müşavir<br />

bulunacağı, her şubenin başında da uzmanların yer<br />

alacağı belirtilmiştir.<br />

ihbara göre şirket beş senedir kaçakçılığı gizli tutmayı<br />

başarabilmiştir.<br />

Türkiye'nin dış politikada komşu devletlerle iyi geçinme<br />

stratejisi devam etmektedir.<br />

Kahire maslahatgüzarı Mehmet Ali Şevki Bey büyükelçilik<br />

müsteşarlığına terfi etmiştir. Hariciye müdürlerinden<br />

Celal Bey, ortaelçilik müsteşarı unvanıyla<br />

Hicaz, Necit ve mülhakatı maslahatgüzarlığına tayin<br />

edilmiştir.<br />

İstanbul'da hazırlanan yeni tütün kanun layihası inhisarlar<br />

vekaletine geldi. Vekalet projeyi bastırarak yakında<br />

matbuata, ticaret, ziraat odalarına, tütün işleri<br />

ile uğraşan müesseselere gönderecek ve mütalarını<br />

soracaktır.<br />

AHKYG<br />

S.P. 3<br />

Kasım,<br />

A. 2<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

S.P. 3<br />

Kasım<br />

S.P. 3<br />

Kasım<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

73.30..18.<br />

/ 9175<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

31.68..15./<br />

13439<br />

S.P. 5<br />

Kasım<br />

TCAMA<br />

TCAMA<br />

A. 6<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 6<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 7<br />

Teşrinisani<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Kasım Halk Fırkası grubu toplantısında<br />

vapurculuk layihasının<br />

tadiline karar verildi.<br />

8 Kasım Zonguldak'ta Uzun Mehmet<br />

adına dikilen anıt açıldı.<br />

8 Kasım Almanya'da Nazilerin durumu.<br />

8 Kasım ABD'de başkanlığa Demokrat<br />

Parti adayı Franklin<br />

D. Roosevelt seçildi.<br />

9 Kasım Siirt Mektupçusu Atıfın<br />

Bakanlık emrine alınması.<br />

10 Kasım Maliye vekaleti bankaların<br />

kontrolüne ilişkin yeni bir<br />

kanun layihası hazırlamaktadır.<br />

10 Kasım 23/4/1932 Tarih ve 1949<br />

Numaralı Posta, Telgraf ve<br />

Telefon Merkezleri Müdür<br />

ve Başmemurlarının İdareye<br />

Mahsus Binalarda İcarsız<br />

İkametleri Hakkındaki<br />

Kanunun Sureti Tatbikini<br />

Mübeyyin 13349 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

Yeni layiha ile geçen sene mecliste kabul edilen vapurculuk<br />

kanunu tadil edilecektir. Yeni layihaya göre<br />

milli kabotaj işi devlete ait olacaktır. Devlet bu işi<br />

ehli olan gruplara ve bazı şerait altında verecektir.<br />

Yeni layiha ile ayrıca seyrisefainin idare tarzında da<br />

bazı değişikler yapılacak. Seyrisefain iki teşekkül altında<br />

idare olunacaktır, dalar ve mütecavir sahiller<br />

teşkilatı ayrı bir idare olacak, limanlar arasında işleyen<br />

vapurlar da ayrı bir teşkilata tabi tutulacaktır. Bu<br />

idarelerin başına ayrı birer müdür tayin olunacaktır.<br />

Almanya'da seçimlerde 34 sandalye kaybeden Naziler<br />

elde ettikleri 196 milletvekilliği ile en büyük parti<br />

olma durumunu korudu.<br />

Bu layihaya göre bakanlık bankaların durumunu ve<br />

bankalardaki mevduatı kontrol edebilecektir.<br />

11 Kasım Herkesin bir soyadı olacak Dahiliye vekaleti bir soyadı kanunu layihası hazırlamaktadır.<br />

Layihanın ihtiva ettiği esaslara göre kanunun<br />

tatbikine geçilmesinden altı ay sonra herkes kendisine<br />

bir aile adı bulmaya ve bu adı nüfus kütüğüne<br />

yazdırmaya mecbur tutulacaktır. Bu adların bir şahıs<br />

adı, tarihi bir ad veya yer ve yurt adlarıyla alakadar<br />

olmasında mahzur görülmeyecektir. Yalnız adı kullanacak<br />

adam ve ev halkının o adla olan alakasının<br />

vesikalarla ispatı lazımdır.<br />

11 Kasım TBMM Yüksek Reisliğinin<br />

11.11.1932 Tarih ve<br />

2/48/1618 Numaralı Tezkeresiyle<br />

Heyeti Umumiyenin<br />

10/11/1932 Tarihli 3üncü<br />

İnikadında Değiştirildiği<br />

Bildirilen Büyük Millet<br />

Meclisi Dahili Nizamnamesinin<br />

22inci Maddesinin<br />

Değişik Şekli<br />

1932 Yılı<br />

A. 9<br />

Teşrinisani<br />

1932; S.P.<br />

9 Kasım<br />

TCSYK<br />

CYBY<br />

GB<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 74.31..7.<br />

/ 9184<br />

A. 11<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

A. 11<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Kasım Ziraat Vekaleti tayinleri<br />

yapıldı.<br />

Samsun orman müdürü Asım Beye işten el çektirildi.<br />

Yerine vekaleten İstanbul orman fen kontrolörü Cemal<br />

Bey tayin edilmiştir. Erzincan ziraat müdürü Ekrem<br />

Bey Kastamonu'ya, Trabzon müdürü Hüseyin<br />

Avni Bey Eskişehir'e, Eskişehir müdürü Fehmi Bey<br />

Bilecik müdürlüğüne, sabık Bilecik ziraat müdürü<br />

Ömer Lütfi Bey de Trabzon müdürlüğüne tayin edilmişlerdir.<br />

13 Kasım Bir mebus istifa etti. Samsun mebusu Aziz Bey Meclis riyasetine gönderdiği<br />

bir mektupta ahvali sihhıyesinden dolayı istifa<br />

ettiğini bildirmiştir. Kendisi bir seneden beri rahatsız<br />

bulunmakta idi.<br />

13 Kasım Askeri Memurlar Talimatnamesinin<br />

25 ve 26ıncı<br />

Maddelerini Tadil Eden<br />

13397 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

13 Kasım İlk kadın hükümet tabibi<br />

Dr. Müfide Kazım göreve<br />

başladı.<br />

1932 yılı içinde kamu yönetiminde kadınlara önemli<br />

görevler verilmeye başlanmıştır.<br />

13 Kasım Dışişlerinde tayin yapıldı. Üsküp Konsolosu Ali Rıza'nın merkeze alınarak yerine<br />

Ahmet Nesip'in ve Köstence Konsolosluğuna da<br />

Asafın tayinleri.<br />

14 Kasım <strong>Ankara</strong> şehrinin kati planı<br />

meclis koridoruna asılmıştır.<br />

15 Kasım İki ecnebi müşavir geliyor:<br />

Biri inhisarlar, diğeri gümrüklerle<br />

meşgul olacak.<br />

15 Kasım Sivas'ın idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

Planı alaka ile tetkik eden mebusların çoğu İstanbul'da<br />

da bir plan yapılmasını ve plansız inşaat yüzünden<br />

husule gelen emrivakilerin önünün alınmasını istiyorlar.<br />

Sivas'ın Gürün İlçesine bağlı Karatoruk Nahiye merkezinin<br />

Konakpınar Köyüne nakli kabul edildi.<br />

15 Kasım Kaymakamlıklara tayinler. Akseki, Kemah, Sürmene, Mudurnu, İmroz, Hekimhan,<br />

Beypazarı, Nallıhan, Mutki, Hozat, Ovacık, Muradiye,<br />

Yaylak ve Suruç Kaymakamlıklarına tayinler<br />

yapıldı.<br />

15 Kasım Muğla'nın idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

15 Kasım Emniyet umum müdürlüğünde<br />

tayinler<br />

17 Kasım Almanya'da hükümet kurmayı<br />

başaramayan von<br />

Papen şansölyelikten istifa<br />

etti.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

Muğla'nın Karaabat nahiyesine bağlı Bayır Köyünün<br />

Milas'a bağlı Sekiz hanelik bir mahallesi Bodrumun<br />

Bayır Köyüne bağlandı.<br />

Emniyet genel müdür yardımcılığına, genel müfettişlik<br />

asayiş müşaviri Şükrü Bey, altıncı şube müdür<br />

yardımcılığına da beşinci şube şefi Şükrü Bey tayin<br />

edilmişlerdir.<br />

A. 13<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 14<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

ÜKC 185,<br />

AE 54<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.31..10.<br />

/ 9187<br />

A. 14<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 16<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.31..17.<br />

/ 9194<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.31..15.<br />

/ 9192<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 74.32..2.<br />

/ 9199<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.31.. 13.<br />

/ 9190<br />

CYBY

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Kasım Fabrika sahipleri bekledikleri<br />

yardıma kavuştu.<br />

20 Kasım Muş Mektupçusu Tevfık'in<br />

Bakanlık emrine alınması.<br />

21 Kasım Çemişkezek ve Maden belediye<br />

reisliklerinin kaymakamlar<br />

tarafından idare<br />

edilmesine karar verildi.<br />

21 Kasım İstanbul tacirleri arasında<br />

kurulmak üzere ticaret birliğinin<br />

nizamnamesi yapıldı.<br />

Millet Meclisi'nin sanayiye verilmesini kabul ettiği<br />

bir buçuk milyon liralık ibtidai madde muafiyetinin<br />

750 bin lirası sanayinin muamele vergisi için alıkonmuştur.<br />

Geri kalan 750 bin lira teşvike muhtaç sanayiye<br />

verilecektir. Böylece hissesine muafiyet düşen<br />

müessese gümrüksüz mal alabilecektir. Hazırlanan<br />

liste İktisatVekaleti Müsteşarlığındadır.<br />

Nizamnameye göre birlik, tacirler arasında çıkacak<br />

ihtilaflarda hakem olacaktır.<br />

21 Kasım Maden imtiyazları verildi. Kırşehir Buğuz, Arabın ve Yazıpınar'da Celalettin<br />

Uslu, Tahsin ve Nihat Beylere verilen Linyit ve Demir<br />

madeni işletme ruhsatı.<br />

21 Kasım Urfa Valisi Kadri Paşa<br />

emekliye sevk edildi.<br />

21 Kasım Bazı Valilerin yerlerinin<br />

değiştirilmesi hakkında Kararname.<br />

23 Kasım Damga Resmi Kanununun<br />

32inci Maddesinin 20inci<br />

Fıkrasının Tefsiri<br />

26 Kasım Soyadı layihası ikmal<br />

edilmiştir.<br />

26 Kasım Arazi Vergisi Kanununun<br />

5 inci Maddesinin Tefsiri<br />

26 Kasım Bazı illerin bütçelerine ait<br />

aktarma ve ek ödenekleri<br />

tasdik edildi.<br />

27 Kasım Musiki Muallim Mektebi<br />

Talimatnamesinin 9uncu<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

Kadri Paşa emekliye sevk edilmeden önce merkeze<br />

alınmıştı.<br />

Muş valisi Feruh Bey Şebinkarahisar valiliğine, Van<br />

valisi Mithat Bey Muş valiliğine, İsparta valisi Ahmet<br />

Durmuş Bey Afyon Karahisar valiliğine, Afyon<br />

Karahisar valisi Fevzi Bey İsparta valiliğine tayin<br />

edildiler.<br />

Layihanın son şekline göre soyadı kullanmaya herkes<br />

zorlanacak, birinin soyadını diğeri kullanmayacaktır.<br />

Ad bulamayanlara hükümet ad bulacaktır, bunun için<br />

soyadı olacak adlar hazırlanacaktır.<br />

S.P. 20<br />

Kasım<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/ 74.32..7.<br />

/ 9204<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 32.72.-5.<br />

/ 13509 /<br />

82-28<br />

S.P. 22<br />

Kasım<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

40 / 1622.<br />

2235..0./<br />

767 / 16<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/ 32.71..9.<br />

/ 13493 /<br />

71-365<br />

BCA;<br />

30.. 18.1.2/<br />

32.71..10.<br />

/ 13494 /<br />

71-366<br />

BULMAÇ<br />

A. 27<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

32.72.. 18./<br />

13522/<br />

74-186<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Kasım Fatih Belediyesinde tahkikat:<br />

Baş mühendisle bir<br />

mühendisin vazifelerine nihayet<br />

verildi.<br />

28 Kasım Danıştay Başkan yardımcılığına<br />

Emin Ahmet'in tayini<br />

yapıldı.<br />

29 Kasım Vekaletlerde yeni sene bütçesi<br />

için hazırlıklar devam<br />

ediyor<br />

29 Kasım Sıhhiye vekaleti bu sene<br />

Büyük Millet Meclisinde<br />

müzakere edilmek üzere<br />

hastaneler hakkında bir kanun<br />

layihası hazırlamıştır.<br />

29 Kasım Jön Türk Hareketi'nin önderlerinden<br />

Ahmet Cevdet<br />

Bey İstanbul'da öldü.<br />

30 Kasım Ziraat vekaleti iki mütehassıs<br />

getirtiyor.<br />

30 Kasım Belediyede teftiş: Müfettişlere<br />

dair yeni bir talimatname<br />

30 Kasım Bazı illerin bütçelerine ait<br />

aktarma ve ek ödenekleri<br />

tasdik edildi.<br />

1 Aralık Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 53üncü Maddesinin<br />

Tadiline ve Mezkur<br />

Kanuna Bir Muvakkat<br />

Madde İlavesine Dair 2071<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

Fatih Belediyesi fen heyeti katiplerinden Nazmi<br />

Efendi bir müteahhitten para istemek cürmile zan altına<br />

alınmıştır. Bu husustaki tahkikat, belediye müfettişlerinden<br />

Necati Bey tarafından idare edilmektedir.<br />

Necati Beyin verdiği rapor üzerine Vali Bey<br />

Nazmi Efendiden başka Fatih Belediyesi başmühendisi<br />

Fuat ve bir kısım mühendislerinden Saim Beylerin<br />

vazifelerine son vermiştir. Müfettiş Necati Bey,<br />

Fatih Belediyesi heyeti fenniyesinde tahkikatını genişletecektir.<br />

Bütçeler kanunuevvel sonuna kadar bitirilerek maliye<br />

vekaletine gönderilecek ve oradan heyeti vekileye<br />

gönderilecektir. Heyeti vekile tetkikatını bitirdikten<br />

sonra bütçe Şubat'ta meclise tevdi edilecektir. Yeni<br />

bütçe sıkı bir tasarruf esasına göre hazırlanmaktadır.<br />

Yeni kanunun bir maddesine göre hiçbir hekim bir<br />

hastanın ameliyatı için tek başına bir karar veremeyecek,<br />

mutlaka hastanın muzdarip bulunduğu hastalığın<br />

mütehassısı ile konsültasyon yapmaya mecbur<br />

olacaktır.<br />

Ziraat vekaleti zirai iktisat ve ziraat makineleri hakkında<br />

iki ecnebi mütehassıs getirmeye karar vermiştir.<br />

A. 29<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.32..16./<br />

9213<br />

A. 29<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 30<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 30<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

A. 30<br />

Teşrinisani<br />

1932<br />

Yeni talimatnamede belediye müfettişlerinin salahi- A. 1<br />

yeti tevsi edilecektir. Talimatnamede belediye müfetKanunuevvel 1932<br />

tişlerinin salahiyeti tevsi edilecektir. Eskiden zabıtai<br />

belediye vazifelerine ait bütün teftiş belediye müfettişlerine<br />

aitti. Vilayetle belediye birleştirildikten sonra<br />

zabıtai belediye de polis kadrosuna sokulmuş ve<br />

bu suretle bunların teftiş ve mürakabesi polis ve mülkiye<br />

müfettişlerine verilmişti. Bir zabıtai belediye<br />

memuru hakkındaki tahkikat yapmak ve bu tahkikata<br />

memuru mesul etmek polis ve mülkiye müfettişlerine<br />

aittir. Yeni talimatnamede bu hususta yeni hükümler<br />

bulunacaktır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

32.72.. 19./<br />

13523/74-<br />

187<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Aralık İstanbul mebusluğuna yeni<br />

seçim yapıldı.<br />

2 Aralık İstanbul vilayeti dahilindeki<br />

köy mekteplerindeki<br />

münhal muallimliklerin<br />

hemen hepsi dolmuştur.<br />

2 Aralık Almanya'da Kurt von<br />

Scleicher şansölye atandı.<br />

3 Aralık Dilci ve Şair Samih Rıfat<br />

Bey <strong>Ankara</strong>'da öldü.<br />

3 Aralık Belediyenin geçen senelerden<br />

kalma üç yüz bin liralık<br />

istimlak borcu vardır.<br />

4 Aralık Arazi vergisi varidatının<br />

mahalli idarelerle belediyelere<br />

devri ve bina iratları<br />

vergisiyle kazanç vergilerinin<br />

hazine emrinde bulundurulması<br />

hakkındaki tetkikata<br />

devam edilmektedir.<br />

Yakında bir layiha hazırlanacaktır.<br />

4 Aralık 13507 sayılı Söz Derleme<br />

Talimatnamesi yayımlandı.<br />

5 Aralık Harcırahlara ilişkin yeni<br />

kanun layihası hazırlanmış,<br />

meclise tevdi edilmek üzeredir.<br />

5 Aralık Takas usulü: Yeni talimatnamenin<br />

mühim bir maddesi<br />

5 Aralık Takas Komisyonu Teşkili<br />

Hakkında 13501 Sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

5 Aralık Sağlık müdürlüğüne tayin<br />

yapıldı.<br />

Merhum Ahmet Rasim Beyden boşalan İstanbul mebusluğuna<br />

Halk Fırkası adayı İbrahim Tali Bey seçilmiştir.<br />

Bu sene muallim mektebinden çıkan muallimler de<br />

tamamıyla köylere dağıtılmışlardır.<br />

Belediye söz konusu borcu halka bir an önce vermek<br />

için şehir meclisinde bir karar almıştır. Karar dahiliye<br />

vekaletince tasdik edildikten sonra borçların tesviyesine<br />

başlanacaktır.<br />

Bu layihaya göre harcırahlar kilometre üzerinden hesaplanacak,<br />

ayrıca gerçek masraflar verilecektir.<br />

Takas komisyonunun neşredilen yeni talimatnamesinin<br />

dokuzuncu maddesine göre devlet, idarei hususiye,<br />

mülhak, menfaii umumiyeye hadım müesseseler<br />

bütçelerinden veya imtiyazlı müessese ve şirketler tarafından<br />

ödenmek şartıyla ecnebi memleketlerden ithal<br />

edilecek mallara mukabil halı, tiftik, gülyağı, palamut<br />

ve hülasası, kereste ve travers ihraç olunacaktır.<br />

Kütahya Sağlık Müdürlüğüne Dr. Fazıl Berki, Diyarbakır<br />

Sağlık Müdürlüğüne Dr. Fehmi'nin tayinleri.<br />

A. 3<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

A. 3<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

CYBY<br />

CYBY<br />

A. 4<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

A. 5<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

A. 6<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

A.6<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.33.. 13./<br />

9230;<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.33.. 12./<br />

9229<br />

1932 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Aralık Hariciye tayinleri Hariciye vekaleti elçilik işleri müdürü Muammer<br />

Hamdi Bey Moskova sefareti ikinci katipliğine, Bükreş<br />

sefareti üçüncü katibi Bekir Bey de Bükreş ikinci<br />

katipliğine tayin edilmişlerdir.<br />

7 Aralık Muhsin Ertuğrul'un çektiği<br />

"Bir Millet Uyanıyor" filmi<br />

gösterime girdi.<br />

7 Aralık 11 Teşrinievvel 1929 Tarihli<br />

Kararname ile Kabul<br />

Edilen Vakıf Zeytinliklerin<br />

İdare, Müzayede ve İhalesine<br />

Dair Talimatnameye<br />

Müzeyyel 13504 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

10 Aralık Uluslararası Telekomünikasyon<br />

Mukavelesi Madrid'de<br />

imzalandı.<br />

10 Aralık 21 Temmuz 1931 Tarih ve<br />

1857 Numaralı Kanunun<br />

İlgasına Dair 2072 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

10 Aralık 1931 Mali Senesi Zarfında<br />

Amenejman ve Teşcir İşlerinde<br />

İstihdam Edilmiş<br />

Olan Orman Fen Memurlarının<br />

Yevmi Tazminatları<br />

Hakkında 2073 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

10 Aralık Yugoslavya, Bulgaristan,<br />

Romanya ve Suriye<br />

müslümanlarından 263 kişinin<br />

vatandaşlığa alınması.<br />

11 Aralık İstanbul'a özgü yeni eğitim<br />

teşkilatlanması.<br />

12 Aralık İlk kadın Dışişleri memuru<br />

Adile Maksudi Arsal göreve<br />

başladı.<br />

12 Aralık 3. İktisat ve Tasarruf Haftası<br />

Başbakan İsmet Paşa'ntn<br />

bir konuşmasıyla açıldı.<br />

Muhsin Ertuğru! bu filmle Kurtuluş Savaşını konu<br />

alan ilk film "Ateşten Gömlek"ten 9 yıl sonra yeniden<br />

milli mücadele dönemine kameralarını çevirmiştir.<br />

Filmde tarihsel gerçekler yer yer bir macera havası<br />

içinde nakledilmiştir.<br />

"Yalnız İstanbul'a münhasır olmak üzere yeni ders<br />

senesi başından itibaren yeni bir maarif teşkilatı yapılacaktır.<br />

Bu bağlamda İstanbul'da bir umumi müfettişlik<br />

kurulacaktır. Kurulacak umumi müfettişlik orta<br />

mekteplerin, liselerin, maarif vekaletiyle alakası olan<br />

sair müesseslerin işlemlerine bakacaktır."<br />

13 Aralık İktisat Vekaletinde tayin. İhracat ofisi raportörlerinden Avni Bey iktisat vekaleti<br />

mukaveleleri tetkik dairesi müdürlüğüne tayin<br />

edilmiştir.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

A. 8<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

TCSYK;<br />

CYBY<br />

BULMAÇ<br />

TCAMA<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

32.74..6./<br />

13550/ 1-<br />

398<br />

S.P. 12<br />

Aralık<br />

AKSCK<br />

236<br />

GB<br />

A. 13<br />

Kanunuevvel<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Aralık Tapu Müdürlüklerine tayinler<br />

yapıldı.<br />

Yozgat, Aksaray, Rize ve Gümüşhane Tapu Müdürlüklerine<br />

Ömer Lütfı, Niyazi,Bilal ve Ahmet Tevfik'in<br />

tayinleri.<br />

13 Aralık Hariciye tayinleri yapıldı. Bükreş Elçiliği ikinci katipliğine İlhami Bey, Moskova<br />

sefareti ikinci katipliğine de Muammer Hamdi<br />

Bey tayin edilmişlerdir. Moskova ikinci katibi Ekrem<br />

Bey vekalet emrine alınmıştır. Bern sefareti ikinci<br />

katibi Nedim Veysel Bey de merkeze nakledilmiştir.<br />

16 Aralık Samsun-Sivas demiryolu<br />

(395 km) hizmete açıldı.<br />

17 Aralık Vekiller heyeti Osmanlı<br />

borçlarını görüştü.<br />

17 Aralık İcra ve İflas Kanununa Göre<br />

Tanzim Olunan Numunelerin<br />

Kullanma Tarzına<br />

Dair Talimatname yayımlandı.<br />

17 Aralık İstanbul İncirli'de Hafız<br />

Bey'e verilen Çimento ve<br />

Kireç işletme ruhsatı.<br />

17 Aralık Erzurum Mektupçusu Sırrı'nın<br />

Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

18 Aralık Yeni ölçüler kanununun<br />

tatbikinin geri bırakılması<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

18 Aralık <strong>Ankara</strong>'da İsmet Paşa Kız<br />

Enstitüsü'nde "I.Kadın İktisat<br />

Sergisi" açıldı.<br />

21 Aralık Orman Amenajman Gruplarına<br />

ve Bu İşlerde Çalışan<br />

Orman Mühendislerine<br />

Yevmiye Hesabiyle Verilmekte<br />

Olan Tazminatın Sureti<br />

Tediyesindeki Tereddüdün<br />

Tefsir Tarikiyle<br />

Halledilemiyeceğine Dair<br />

737 sayılı Heyeti Umumiye<br />

Kararı yayımlandı.<br />

Vekiller heyeti toplanarak Saraçoğlu Şükrü Beyle<br />

hamiller arasında, Osmanlı borçlan hakkında son durumu<br />

incelemeye başlamış, hariciye ve maliye bakanlarının<br />

verdikleri bilgileri dinlemiştir.<br />

Buna sebep memleketin her tarafında yeni ölçülerin<br />

bulunamaması ve diğer vasıtalann hazırlanamamasıdır.<br />

İktisat vekaleti bu hususta bir kanun layihası yaparak<br />

Heyeti Vekile'ye gönderecektir. Heyeti vekile<br />

kanunu acele müzakere edilmek üzere meclise gönderecektir.<br />

Ölçüler kanununun tatbikine 1935 senesi<br />

başında başlanması teklif edilecektir.<br />

Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong>'da İsmet Paşa Kız Enstitüsünde<br />

açılan 1. Kadın İktisat sergisini ziyaret etti.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.34..9:/<br />

9246<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.34..11./<br />

9248;<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.33..18./<br />

9235<br />

TCSYK<br />

A. 18<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

34/1332.<br />

1875..0./<br />

609/234<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.34.. 16./<br />

9254<br />

A. 19<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

ÜKC 185<br />

BULMAÇ<br />

1932 Yılı 7

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Aralık Hindistan'daki İngiliz yönetimi,<br />

aralarında Gandhi'nin<br />

bulunduğu 28.000 mahkumu<br />

serbest bıraktı.<br />

24 Aralık Adalet Bakanlığı Müfettişliklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

25 Aralık Mustafa Kemal Paşa <strong>Ankara</strong>'da<br />

Başbakanlığa teşrif<br />

ederek Bakanlar Kurulu'nun<br />

oturumuna başkanlık<br />

etti.<br />

25 Aralık Erzurum'un Ağzıaçık mevkiinde<br />

linyit madeninden %<br />

5 resmi nisbi alınması.<br />

25 Aralık Vatandaşlığa alınmalar. 260 müslümanın vatandaşlığa alınması. Rus tebaasından<br />

Natali'nin vatandaşlığa alınması.<br />

26 Aralık İstanbul Belediyesi 1933<br />

bütçesini hazırlıyor.<br />

26 Aralık Milli eğitim müdürlüğüne<br />

tayin yapıldı.<br />

27 Aralık Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Heyet-i Temsiliye ile <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelişi ilk defa törenle<br />

kutlandı.<br />

1933 mali senesinin idaresi hususiye ve belediye bütçeleri<br />

hazırlanmaya başlanmıştır. Bütçe iki ay içinde<br />

hazırlanarak şehir meclisi daimi encümenine verilecektir.<br />

Adana Milli Eğitim Müdürlüğüne Rasim'in tayini.<br />

28 Aralık Terkos belediyeye geçti. Terkos şirketi ile nafıa vekaleti ve İstanbul belediyesi<br />

arasındaki mukavele <strong>Ankara</strong>'da imzalanmıştır. Bu<br />

mukavele mucibince Terkos tesisatı yeni seneden itibaren<br />

belediyeye geçecektir. Belediye kanunusaninin<br />

birinden itibaren şehre su verecektir.<br />

28 Aralık 2 Haziran 1929 tarih ve<br />

1513 numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2076 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

29 Aralık İstanbul'da Darülfünun ve<br />

yüksek okullar gençliğinin<br />

yerli malı lehinde miting<br />

yapıldı.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

CYBY<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.35.. 14./<br />

9272<br />

AHKYG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

32.80..5./<br />

13670<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

32.79..18./<br />

13663/1-<br />

408; 30.. 18<br />

.1.2/32.79.<br />

.8./ 13653/<br />

1-407;<br />

30..18.1.2/<br />

32.79..5./<br />

13650/ 1-<br />

406<br />

A. 27<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.35.. 18./<br />

9277<br />

CYBY<br />

A. 29<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

BULMAÇ<br />

C.30<br />

Kanunuevvel<br />

1932

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Aralık İspirto ve Meşrubatı<br />

Küuliye İnhisarı Hakkındaki<br />

790 Sayılı Kanunun<br />

Sureti Tatbikiyesini<br />

Mübeyyin Olan Talimatnamesinin<br />

Tadili Hakkında<br />

13586 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Aralık İktisat vekaleti yakında<br />

birkaç ecnebi mütehassıs<br />

getirtecektir.<br />

31 Aralık Mustafa Kemal Paşa, Atina<br />

Ajansı'na demeç verdi.<br />

31 Aralık Afyon ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

31 Aralık Tokat ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

31 Aralık Aydın ilinin idari taksimatında<br />

değişiklik yapıldı.<br />

31 Aralık Mustafa Kemal Paşa, yılbaşı<br />

balosuna <strong>Ankara</strong> Palas'a<br />

gitti.<br />

Söz konusu mütehassıslar memleketin umumi iktisadi<br />

vaziyetini esaslı surette tetkik edeceklerdir. Bu tetkik<br />

neticesine göre alınacak tedbirleri kararlaştırmak<br />

üzere büyük bir mütehassıs getirtilecektir.<br />

Demeç yeni yıl münasebetiyle Türk-Yunan dostluğu<br />

hakkındadır.<br />

Afyon Karahisar'ın Dinar ilçesi Dazkırı Nahiyesine<br />

bağlı Baraklı Köyü Dinar ilçesine bağlandı.<br />

Tokat'ın Erbaa ilçesine bağlı Ferenge, Holay, Hosan<br />

ve Zilhor Köyleri Alinek Nahiyesine bağlandı.<br />

Aydın'ın Merkez ilçesine bağlı Karahayıt nahiye<br />

merkezi Karahayıt köyünden Dalama köyüne nakledildi.<br />

1932 Yılı<br />

BULMAÇ<br />

A. 31<br />

Kanunuevvel<br />

1932<br />

AHKYG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.35..23./<br />

9282<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

74.35..22./<br />

9281<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

74.35..21./<br />

9280<br />

AND 128

KAYNAKÇA<br />

ALADA, Adalet Bayramoğlu, "Türkiye'de Beiediye'nin 70 Yıllık Tarihine Kronolojik<br />

Bir Yaklaşım: 1930-2000" içinde Cevat Geray'a Armağan, SBF Yayını, <strong>Ankara</strong>,<br />

2001.<br />

Anadolu Ajansı, Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, <strong>Ankara</strong>, 2005.<br />

Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisini Açış Konuşmaları, TBMM Kültür Sanat Yayın<br />

Kurulu Yayınlan, TBMM Basımevi, <strong>Ankara</strong>, 1987.<br />

Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek<br />

Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, TTK Basımevi, 1991.<br />

Atatürk un Söylev ve Demeçleri /-///, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk<br />

Araştırma Merkezi, TTK Basımevi, 1997.<br />

AVCIOĞLU, Doğan, Türkiye 'nin Düzeni: Dün, Bugün, Yarın, Birinci Kitap, <strong>Tekin</strong>, İstanbul,<br />

1998.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1974.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 2003<br />

CEM, İsmail, Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi, Cem, İstanbul, 1989.<br />

ÇANKAYA, Necati (der.), Atatürk'ün Hayatı, Konuşmaları ve Yurt Gezileri, Tifdruk<br />

Matbaacılık Sanayi, İstanbul, 1985.<br />

ERDİLEK, Neşe, "Hükümetler ve Programlan", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi,<br />

İletişim Yayınları, 4. Cilt.<br />

FEYZİOĞLU, Turhan, Atatürk Yolu Adlı Kitabın "Giriş" Yazısı ve Atatürk Kronolojisi,<br />

(Atatürk Yolu adlı kitaptan ayn bası), 1981.<br />

GOLOĞLU, Mahmut, Tek Partili Cumhuriyet (1931-1938), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi<br />

İkinci Kitap, Kalite Matbaası, <strong>Ankara</strong>, 1974.<br />

GÜVEN, H. Sami, Türkiye'de Ulaşım Sistemi ve Karayolu Ulaştırma Kooperatifleri,<br />

TODAİE, <strong>Ankara</strong>, 1982.<br />

İNAN, Afet, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Başbakanlık Basımevi, <strong>Ankara</strong>,<br />

1973.<br />

KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadn, Politikada 45 Yıl, Bilgi, İstanbul, 1968.<br />

KORKUD, Refik ve Sevim Yiğitbaş, Cumhuriyet Takvimi, Türk Fikir Ajansı Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong>, tarihsiz.<br />

KURU, Baki, Ramazan Arslan ve Ejder Yılmaz, İcra ve İflas Hukuku, Yetkin Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong>, 2004.<br />

KURUÇ, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 1. Cilt (1929-1932), AÜSBF Yayını,<br />

No: 569, <strong>Ankara</strong>, 1988.<br />

KÜÇÜK, Yalçın, Türkiye Üzerine Tezleri: 1908-1978, <strong>Tekin</strong>, İstanbul, 1980.<br />

METİN, İsmail, "Polis Örgütünün Görevleri ve Yapısı", Cumhuriyet Dönemi Türkiye<br />

Ansiklopedisi, İletişim Yayınlan, 6. Cilt.<br />

MİNİBAŞ, Türkel, Çağ Atlatma Serüveni, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1994.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz; Ökçün, Ahmet R„ Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1974.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong>,<br />

1998.<br />

ÖZAKMAN, Turgut, Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi, Bilgi Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

4 Yöneti Zamandizini

ÖZERDİM, Sami N., Atatürkçünün Elkitabı, Türk Dil Kurumu Yayınlan, AU Basımevi,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1981.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong>, 1996.<br />

POSTACIOĞLU, İlhan E., İcra Hukuku Esasları, İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Yayınlan, Fakülteler<br />

Matbaası, İstanbul, 1982.<br />

ŞAHİNGİRAY, Özel, Atatürk'ün Nöbet Defteri: 1931-1938, Türk Tarih Kurumu Basımevi,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1955.<br />

TANYELİ, Uğur (ed.), Üç Kuşak Cumhuriyet, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, 1998.<br />

TOPRAK, Zafer, Milli İktisat-Milli Burjuvazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, İstanbul,<br />

1995.<br />

TÜMERKAN, Sıddık, Türkiye'de Belediyeler: Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, İçişleri<br />

Bakanlığı Yayınlan, R. Zelliç Basımevi, İstanbul, 1946.<br />

ULUATAM, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi 1920-2000, İmaj Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong>, 1976.<br />

YKY, Cumhuriyetin 75 Yılı, 1923-1953, Cilt 1, (Yayın Yönetmeni) Feridun Ansın, Mas<br />

Matbaacılık, İstanbul, 1999.<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Akşam Gazetesi<br />

Resmi Gazete<br />

Arşiv<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet<br />

Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet<br />

Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu.<br />

Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong> 1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bayındırlık Bakanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkanlığı,<br />

Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı Kataloğu 1870-<br />

1951, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Müşterek Kararnameler Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Toprak İskan Müdürlüğü Kataloğu.<br />

1932 Yılı

1933 YILI: PLANLAMADA SÜMERBANK MODELİNE<br />

GEÇİŞ<br />

Ceren KALFA*<br />

1933 yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin onuncu yıldönümünü kutladığı<br />

yıldır. Onuncu yıl nedeniyle 29 Ekim gününü takip eden üç gün boyunca bayram<br />

ilan edilmiş ve tüm illerde büyük coşkuyla kutlanmıştır. Ancak bu yıldönümü,<br />

sadece coşkulu kutlamalara vesile olmakla kalmamış, Cumhuriyet'in ilk on<br />

yıllık çabasının bir muhasebesinin yapılması için zemin hazırlamıştır. Onuncu<br />

yıl sebebiyle başta Maliye, Gümrük ve İnhisarlar ile Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

gibi bakanlıklar olmak üzere Emniyet Teşkilatı, Jandarma Teşkilatı, İstanbul<br />

Maarif Müdürlüğü, Danıştay gibi kurumlar, on yıllık çalışmalarını faaliyet raporları<br />

hazırlayarak CHF hükümetine sunmuşlardır. Bunlara ek olarak ziraat,<br />

orman, veterinerlik, meteoroloji, şeker sanayi ve madencilik faaliyetleri alanlarında<br />

da raporlar hazırlanarak bu alanlardaki gelişmelerin dökümü yapılmıştır. 1<br />

Bu nedenle 1933 yüzleşme yılı olarak da adlandırılabilir.<br />

Bu yılın dünya tarihindeki en temel karakteri, Almanya'nın Milletler Cemiyeti<br />

ve Silahsızlanma Konferansı 'ndan çekilmesiyle birlikte, barış için umutların<br />

tükendiği yıl olmasıdır. Ocak 1933 tarihinde başbakanlık koltuğuna oturan Hitler,<br />

Almanya'da ekonomik canlanmayı sağlamak için yeniden silahlanma ve fetih<br />

hayalleri üzerine oturan aşın milliyetçi bir politikayı hayata geçirmeye başladı.<br />

28 Şubat 1933 tarihinde çıkan Reichstag yangını Hitler'e anayasayı askıya<br />

alma imkanı verdi. Alman muhaliflere karşı aldığı sert ve baskıcı kararlar, Haziran<br />

ayında bütün parti ve sendikaların kapatılmasına kadar vardı. Uluslararası<br />

ilişkilerde de saldırgan bir tavır içinde olan Hitler, 1933 Ekim ayında Silahsızlanma<br />

Konferansı'ndan çekildi. Almanya'nın bu hareketi, önceki savaşın etkisini<br />

hala silememiş olan ve kendini güvene almak isteyen Avrupa ülkeleri arasm-<br />

Ar. Gör., Akdeniz <strong>Üniversitesi</strong> İktisadi İdari Bilimler Fakültesi<br />

' Raporlarda sadece ilgili kurumun o alanda yaptığı işler değil aynı zamanda o alana ait mevzuatta<br />

ve idari yapılanmada gerçekleşen değişiklikler Osmaniı'daki yapı ile karşılaştırılarak tarihsel<br />

bir çerçeve içinde anlatılmaktadır. Cumhuriyet Arşivleri'nde ulaşıma açık olan bu raporlar bir<br />

araya geldiğinde, ilk on yılda alınan yolun genel bir dökümünü ortaya koymaktadır. Bu raporlar;<br />

Darülfünun Raporu (BCA: 30..18.1.2 / 34.16..7. / 242-129), Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Raporu (BCA: 30..10.0.0 / 176.218..11 / 1971 OM), Danıştay Raporu (BCA: 30..10.0.0<br />

/ i 1.68..11 / 1033), Maliye Vekaleti Raporu (BCA: 30..10.0.0 / 134.966..5 / 12286M), Gümrük<br />

ve İnhisarlar Vekaleti Raporu (BCA: 30..10.0.0 / 179.238..10 / 20510M), Jandarma Teşkilatı<br />

Raporu (BCA: 30..10.0.0 / 128.923..6 / 106961), Emniyet Teşkilatı Raporu (BCA: 30..10.0.0 /<br />

88.581..14. / 8765), Demiryolları Raporu (BCA: 30..10.0.0 / 147.48..22 / 15144), maden faaliyetlerine<br />

ilişkin rapor (BCA: 30..10.0.0 / 175.210..3 / 19131M), şeker üretimi ve sanayi hakkına<br />

rapor (BCA: 30..i0.0.0 / 181.248.-7 / 2097) olarak sayılabilir.<br />

1933 Yılı 1

da bir silahlanma yanşı başlatmış, bundan sonra artan bir ivmeyle gerginleşen<br />

ilişkiler 1939 yılında II. Dünya Savaşı'nın başlamasına yol açmıştır.<br />

1933 yılının dünya ekonomik tarihi açısından da önemli bir yeri vardır. Bu<br />

yılda, ABD Başkanı Franklin Roosevelt, 1929 krizinin yarattığı etkilerle baş etmek<br />

amacıyla New Deal (Yeni Düzen) programını açıkladı. Ülkede 15 milyon<br />

işsiz bulunmaktaydı, ücretlilerin alım gücü ise 1929'dan bu yana % 40'lar oranında<br />

düşmüştü. Temelde talebi canlandırmaya yönelik olan bu program bütün<br />

vatandaşlara minimum ekonomik güvenceler sağlamak, üretim ve tüketim arasında<br />

dengeyi sağlamak, kimi yatırımları devlet eliyle planlamak ve en düşük<br />

gelirlileri desteklemek gibi ekonomiye devlet müdahalesini ve planlamayı gerektiren<br />

kimi düzenlemeleri içermekteydi. New Deal, Roosevelt ve Partisi için<br />

bir siyasi zafere dönüşürken, ekonomik alanda alınan sonuçlar daha az ses getirdi.<br />

Buna rağmen New Deal uygulamaları, gelecek yıllarda sadece ABD'nin değil<br />

genel olarak Batı'nm gelişimine temel olacak kimi ilkeler bıraktı: Piyasanın<br />

aksayan yönlerini düzene sokmak ve büyümeyi desteklemek için devlet müdahalesinin<br />

kabul edilebilirliği, ekonomiye destek gerekince kamu kaynaklarının<br />

kullanımı ile az ama öz bir sosyal güvenlik sisteminin uygulamaya konması gibi<br />

politikalar, Batı'da devlet etkinliğinin artmasıyla sonuçlandı.<br />

Batı'da gerçekleşen bu yönelime benzer şekilde, 1930'lu yıllar Türkiye'de<br />

devletin merkez örgütünün genişleme zamanı olmuştur. "Fakat bu yılların asıl<br />

önemi, devletin ekonomi alanında örgütlenişindedir". Başka bir deyişle, 30'lu<br />

yıllar merkezi devlet örgütlenmesinin ekonomik işlevli kurumlarında gelişmenin<br />

yaşandığı yıllardır. Bilsay Kuruç'a göre, idari örgütlenme, öncelikli olarak ekonomik<br />

alanın omurgası halinde ortaya çıkmıştır, çünkü idari örgütlenmeyi şekillendiren<br />

temel güdülerin başında milli bağımsızlık ve ekonomik kalkınma gelmektedir.<br />

2 Aynı şekilde Taner Timur da idari yapıyı belirleyen temel tercihlerin<br />

öncelikle ülkenin ekonomik alandan kaynaklanan ihtiyaç ve yönelimlerine göre<br />

oluşturulduğunu belirtmektedir. 3 Sözü edilen gelişmenin ilk göstergelerinden biri<br />

bakanlık sayısındaki artıştır. 1930 öncesinde, sayısı 11 ya da 12 olan bakanlıklara,<br />

bu yıllarda 'Gümrük ve İnhisarlar' ile 'Ulaştırma' Bakanlıkları eklenmiştir.<br />

Her iki bakanlık da devletin ekonomik içerikli işlevleri ile ilgili görevlere sahiptirler.<br />

Böylelikle dönemin karakterini öncelikle iktisadi politikalar yoluyla anlayabileceğimiz<br />

ortaya çıkmaktadır.<br />

Korkut Boratav'a göre, 1930-1939 döneminde iktisadi politikalara iki belirleyici<br />

ilke hakimdir; korumacılık ve devletçilik. Bu ilkeler eşliğinde Türkiye'de<br />

ilk sanayileşme adımlan atılmıştır. Aynı zamanda 1930'lu yıllar dünya ekonomisinin<br />

büyük buhranı en derin göstergeleriyle yaşadığı yıllar olmuştur. 4 Dolayısıyla<br />

Türkiye Cumhuriyeti yönetici kadrosu, buhranın etkilerinden dışa kapa-<br />

2 Bilsay Kuruç, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 1987. s. 18.<br />

3 Taner Timur, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitapevi, <strong>Ankara</strong>, 2001. s. 143-4<br />

4 Korkut Boratav, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 2003. s. 59<br />

4 Yöneti Zamandizini

narak ve devlet eliyle bir milli sanayileşme denemesine girişerek korunmaya çalışmışlardır.<br />

Dolayısıyla 30'lu yıllara hakim olan devletçilik ve korumacılık, alt<br />

yapının zorlaması ile ortaya çıkmış tercihlerdir. Bu tercihlerin etkileri sadece<br />

ekonomide değil, siyasal, toplumsal ve yönetsel alanlarda da görülmüştür.<br />

Türkiye'de 30'lu yıllar devletçiliği, gerçekte bir devlet kapitalizmidir, çünkü<br />

devlet elindeki iktidarı bir özel sermayedar gibi sermaye birikimi sağlamak<br />

amacıyla kullanmaktadır. 5 Bu dönemde sanayi yatırımları devlet eliyle gerçekleştirilmiş,<br />

henüz yeterli birikimi olmayan özel sermayedarların üstlenemeyeceği<br />

ölçekte fabrikaları kurma işini devlet üstlenmiştir. Ama bu devlet yatırımları,<br />

hiçbir şekilde özel şahıslara rağmen, özel sermayenin çıkarlarına aykırı bir şekilde<br />

kullanılmamıştır. Nitekim kurulan fabrikalar, gerek ekonomideki yerleri<br />

gerek fiyat politikaları dolayısıyla özel sermayenin yüksek karlarla çalışabilmesini<br />

sağlamış, hatta zarar ettiklerinde devletin sürekli sübvansiyonunu gerektirmişlerdir.<br />

6<br />

Devletçi uygulamaların hazırlığı 1930 yılının sonuna dayanmakla birlikte,<br />

somut uygulamaya geçiş, 1932 yılında bir hafta içinde peş peşe meclise sunulan,<br />

ekonomiye oldukça müdahaleci bir anlayışla yaklaşan, sekiz kanun tasarısı ile<br />

başlamıştır. Ancak bu müdahaleci anlayış ve onun uygulayıcısı olan kanunlar,<br />

pek çok kesimden ama özellikle yeni gelişmeye başlayan buıjuvaziden sert tepkiler<br />

almıştır. 1933 yılının önemi burada ortaya çıkmaktadır. Bu tepkiler sonrasında<br />

1933 yılında, devletçilik daha ılımlı bir tarzda ele alınmıştır. Gelen tepkiler,<br />

1932 yılında İktisat Vekili Mustafa Şeref Bey'in istifasına ve İş Bankası genel<br />

müdürü Celal (Bayar) Bey'in iktisat vekilliğine getirilmesine yol açmıştır.<br />

Celal Bayar gibi burjuvaziye ve iş çevrelerine yakınlığı ile bilinen bir ismin<br />

ekonomi bakanlığına getirilmesi, bir anlamda devletçilik uygulamasının sınırlarını<br />

göstermek amacında gibidir. 1933'deki yumuşamayla birlikte, devletçilik<br />

esas olarak rayına oturmuş ve devlet ile burjuvazi arasında gerçekleşen uzlaşma<br />

içinde 1939 yılına kadar yalpalayan bir gelişim içinde de olsa uygulanmıştır. 7<br />

Sanayi Kredi Bankası ve Sanayi Ofisi'den Sümerbank'a<br />

Bu anlamda 1933'de kabul edilen Sümerbank Yasası bu uzlaşmanın ana<br />

metni olarak kabul edilebilir. Kuruç, Sümerbank yasasının, ticaret buıjuvazisi ile<br />

devlet arasında bir uzlaşma metni olduğunu ve bu yasanın 1930'dan beri sürdürülen<br />

devlet eliyle sanayileşmeye dayalı devletçilik anlayışına karşı çıkan burjuvazinin<br />

direnci üzerine hazırlandığını dolayısıyla devletçilik anlayışında bir dönemece<br />

işaret ettiğini belirtmektedir. 8<br />

5<br />

Kemal Karpat, Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yayınları, İstanbul,<br />

1996. s. 90.<br />

6<br />

Çağlar Keyder, "iktisadi Gelişmenin Evreleri ", içinde Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi,<br />

İletişim Yayınlan, İstanbul, s. 1068.<br />

7<br />

Türkiye'de 1930'lu yıllar devletçiliği tartışmaları için bkz. Karpat, 1996; Kuruç, 1987; Coşar,<br />

1995 ve Boratav, 1982.<br />

8<br />

Bilsay Kuruç, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 1987. s. 148<br />

1933 Yılı

Sümerbank yasası ile, 1934 yılında kabul edilecek olan Birinci Beş Yıllık<br />

Sanayi Plam'nın temel yürütücülüğü görevini yüklenecek yeni bir kurum oluşturulmaktaydı.<br />

Bir yıl önce Sanayi ve Maadin Bankası, biri Sanayi Kredi Bankası<br />

diğeri Devlet Sanayi Ofisi olmak üzere iki farklı kuruma aynlmış ve bu ayrılık<br />

ticaret burjuvazisinden büyük tepki almıştı. Şimdi bu iki kurumu yeniden birleştiren<br />

ve onların yerine geçecek yeni bir kurum oluşturulmaktaydı. Sümerbank,<br />

devlet Sanayi Ofısi'nden devralacağı fabrikaları işletmek yanında kredilendirme<br />

ve genel bankacılık hizmetlerini de yapacaktı. Sümerbank'ı kuran yasanın gerekçesi,<br />

1932'nin müdahaleci devletçilik anlayışı ile polemik yapan bir hava<br />

içinde yazılmıştır. Devlet ile özel kesimi bir arada düşünen yeni bir devletçilik<br />

modeline işaret etmektedir. 9<br />

Devlet Sanayi Ofisi milli sanayimizin inkişafına amil olmaktan ziyade, sanayi<br />

erbabımızı endişeye düşüren bir müessese tesiri yapmıştır. (Bu yeni kanunla)<br />

İstihsal faaliyetleri üzerinde menfi tesirler yapabilecek bütün amiller ortadan<br />

kaldırılmış ve benzerleri hususi müesseselerin rasyonel çalışma usulleri kabul<br />

edilerek, ticari bir serbesti ile inkişaf edebilmesi için, müesseseye anonim şirket<br />

karakteri verilmiştir. Sümerbank'ın sahibi bulunacağı fabrikalar hisselerinden<br />

bir kısmının Türklerin ve Türk teşekküllerinin eline geçmesi muvafık görülmüştür<br />

Ayrıca, yasada "Sümerbank'ın memleket iktisadiyatına uygun sanayi şubelerinin<br />

tesisinde hususi teşebbüslerle çalışması" ilkesine de yer verilmiştir. Bunlara<br />

ek olarak Bankanın hareketli sermayesinin asgari yansını, bankanın iştiraki<br />

dışındaki özel sanayi müesseselerine kredi olarak verme zorunluluğu konarak<br />

özel sektörün kredi ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır. Buradan Sümerbank'ın<br />

adeta özel sektöre yardım için kurulduğu izlenimi doğmaktadır. 10 Böylece devlet<br />

eliyle sermaye birikimini sağlayan devletçilik anlayışı uygulamaya konmaktadır.<br />

Sümerbank'ın kuruluşu, 1933 yılında hazırlanan ve sonraki yıl kabul edilen<br />

Birinci Sanayi Planı'nin uygulamaya konabilmesi için de uygun bir zemin hazırlamıştır.<br />

Plan çalışmaları, Mustafa Şeref Bey'in bakanlığı sırasında Sovyet planlama<br />

uzmanlarından oluşan bir heyet kontrolünde başlamıştır. Bu heyetin hazırladığı<br />

20 fabrika hakkındaki raporlar, Ocak 1933'de yani Celal Bey iktisat bakanı<br />

olduğunda tamamlanmıştır. Celal Bey, hazırlanan raporlar üzerinde iki yönde<br />

değişiklik yapmıştır. Planın uygulamasını Devlet Sanayi Ofisi yerine Sümerbank'a<br />

vermiş ve Sovyet uzmanlannın çalışmalarına denge oluşturacak şekilde<br />

araştırmalar yapmak üzere ABD'den W.D. Hines ve arkadaşlannı Türkiye'ye<br />

davet etmiştir. Birinci Sanayi Plam'nın kabul edilmesi, bu gelişmelerden sonra<br />

gerçekleşmiştir.<br />

9 aktaran a.k. s. 148<br />

10 Boratav, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Savaş Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1982. s. 198<br />

4 Yöneti Zamandizini

Ulaşım Sorunları ve Politikası<br />

1930'lu yıllar, ulaşım alanına özel önem verilen bir dönem olmuştur. Türkiye'de<br />

ekonominin herhangi bir alanında kamu sektörünün bu derecede ve bu<br />

hızla hakimiyet kazandığı bir dönem tekrarlanmamıştır. 11 Daha önce imtiyazlı<br />

şirketler tarafından işletilen liman ve demiryollarının millileştirilmeleri yanında<br />

yeni demiryolu hatları inşasına başlanmış, havayolları ve denizyollarının geliştirilmesi<br />

için de önemli adımlar atılmıştır. Ulaşım, ülkede özellikle ticaretin geliştirilmesi<br />

açısından önemli görülmektedir. Ancak bunun yanında kimi maden ve<br />

ürünlerden yararlanılabilmesi bunların bulundukları bölgelerden, ihtiyaç duyuldukları<br />

ya da işlenerek değerlendirilecekleri yerlere ulaştınlmalanyla mümkün<br />

olacaktır. Örneğin Ergani Madenlerinin işletilebilmesi için öncelikle buraya ulaşım<br />

sorununun halledilmesi gerekiyordu. Bu nedenle Ergani'ye gidecek demiryolunun<br />

yapımına 1933 yılının Haziran ayı içinde başlandı.<br />

> 1933 yılının Eylül ayında, Ulukışla-Boğazköprü demiryolu hattının yapımı<br />

tamamlandı. Böylece Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri demiryolu ile<br />

birbirine bağlanıyordu.<br />

> 1933 Haziran ayında kararlaştırılan Sivas-Erzurum Demiryolu hattının<br />

inşasına Eylül ayında başlandı.<br />

> Samsun-Çarşamba Demiryolu hattı 1933 Temmuz ayında devletleştirildi.<br />

> Adana-Fevzipaşa Demiryolu hattı 1933 Nisan ayında devletleştirildi.<br />

> Afyon-Antalya Demiryolu Hattının bir an önce yapımına başlanabilmesi<br />

için hükümete 2.5 milyon lira sarfına izin veren kanun 1933 Nisan ayında<br />

kabul edildi.<br />

> Fevzipaşa-Diyarbakır ve Irmak-Filyos hatlarında faaliyete devam edildi.<br />

Bunlara ek olarak 1933 Mayıs ayında Türkiye sahillerinde posta seferlerinin<br />

muntazam bir şekilde yapılabilmesi için, Denizyolları İşletme Kanunu 12 kabul<br />

edildi. Kanuna göre, Türkiye sahillerinde posta seferleri esas olarak devlet<br />

tekelinde olup bu tekel Denizyolları İşletme Müdürlüğü tarafından yürütülecekti.<br />

Ancak özel sektörde çalışan milli vapurculann, bir anonim şirket kurarak bu<br />

alanda tekelin yanında faaliyet gösterebilmelerinin de önü kapatılmadı. Kanunun<br />

yürürlüğe girmesinden altı ay sonra vapurcular bir anonim şirket kurarak posta<br />

işletmeciliği yapabileceklerdi.<br />

Millileştirmeler<br />

Bu dönemde idarenin tercihleriyle ilgili en dikkat çeken noktalardan biri de<br />

millileştirmelerdir. 1931 yılından itibaren 30'ların sonuna kadar her yıl özellikle<br />

altyapı ve şehirlerarası ulaşım ile ilgili millileştirmeler ikişer üçer gerçekleşti-<br />

11 a.k. s. 199<br />

12 Deniz Yollan İşletme Kanunu, 25 Mayıs 1933 tarihinde kabul edilmiş ve 5 Haziran 1933 tarihli<br />

resmi gazetede 2239 numaralı kanun olarak yayımlanmıştır.<br />

1933 Yılı

ilmiştir. Bu millileştirmeler, adı "Türk Anonim Şirketi" olan ama hisseleri çoğunlukla<br />

yabancılara ait olan şirketlerin bedelleri ödenerek satın alınması yoluyla<br />

yapılmıştır. Millileştirmeler içinde 1933 yılında gerçekleştirilenler İstanbul<br />

Türk Anonim Su Şirketi (Terkos Su Şirketi) ile İzmir Rıhtım Şirketi'nin satın<br />

alınmasıdır.<br />

Taner Timur, millileştirmelerin o dönemde devlet kapitalizmini oluşturmanın<br />

bir aracı olarak görüldüğünü belirtmektedir. 13 Ülkede kapitalist üretim ilişkilerini<br />

oluşturma işini, henüz tam anlamıyla gelişmemiş olan burjuvazi yerine<br />

devlet üstlenmiştir. Bu hedefi gerçekleştirebilmek için, devlet, temel altyapı yatırımlarını<br />

yapmak, yabancılar tarafından yapılmış olanları da kendi bünyesine<br />

almak zorunda kalmıştır. Ancak bu iki zorunluluğun da önünde önemli bir engel<br />

bulunmaktadır. Hem yeni alt yapı yatırımlarına girişmek hem de varolanları satın<br />

almak Türkiye'de sıkıntısı çekilen parasal kaynakların varlığını gerektirmektedir.<br />

Osmanlı Borçları<br />

Cumhuriyet Türkiyesinin dış borçlar konusunda karşılaştığı ilk sorun, Osmanlı<br />

İmparatorluğu'nun miras bıraktığı borçlardır. Osmanlı borçlan, Lozan<br />

Antlaşması ile Osmanlı topraklan üzerinde kurulan ülkeler arasında paylaştınlmıştı.<br />

Lozan'a uygun olarak Türkiye Cumhuriyeti ve alacaklan arasında imzalanan<br />

1928 tarihli anlaşmaya göre Türkiye, toplam 161.3 milyon altın lira olan<br />

borcun 107.5 milyon altınlık kısmını ödemeyi üstleniyordu. Bu paranın 99 yıla<br />

yayılan taksitler halinde ödenmesi de taraflarca kabul edilmişti. Türk hükümeti<br />

1929 yılında, 1.578.500 altınlık ilk ödemeyi gerçekleştirdi, ancak aynı yıl başlayan<br />

büyük ekonomik bunalım yüzünden diğer taksitlerin ödenmesinde güçlükler<br />

yaşanmaya başladı.<br />

Bu durum üzerine Türk hükümeti alacaklılara borçlar konusunu yeniden<br />

görüşmek istediğini bildirdi. Görüşmeler sonunda, 22 Nisan 1933 tarihinde Türkiye<br />

Cumhuriyeti ile Osmanlı Düyun-u Umumiye (Genel Dış Borçlar) İdaresi<br />

arasında Paris'te ikinci bir anlaşma imzalandı. Bu anlaşma ile Osmanlı dönemi<br />

borçlannın tasfiyesine başlandı. Borçlann azaltılmasını öngören bu anlaşmanın<br />

imzalanması, 1933 yılı içinde idareyi rahatlatan en önemli gelişmelerden biri<br />

olmuştur.<br />

Paris'te Düyun-u Umumiye temsilcileri ile Türkiye adına görüşmeleri yürüten<br />

Saraçoğlu Şükrü Bey, hükümetten son talimatları almak üzere memlekete<br />

gelmiş ve yapılacak anlaşmanın şartlannı başbakan ve meclis grubuna arz etmiştir.<br />

Bu şartlara göre, Osmanlı borçlanndan Türkiye'nin ödemesi gereken<br />

107.500.000 altın lira olan kısım, 8 milyon altına düşürülerek 700.000 altın liralık<br />

taksitlere bağlanmıştır. Ödemeler Fransız Frangı ile yapılacaktır. Saraçoğlu'nun<br />

arz ettiği bu koşullar fırka grubu tarafından memnuniyet ve alkışlarla kabul<br />

13 Taner Timur, agk.<br />

4 Yöneti Zamandizini

edilmiştir. Bundan sonra Şükrü Bey Paris'e giderek bu koşullar dahilinde daha<br />

önce parafe edilen anlaşmayı Türkiye Millet Meclisi adına imzalamıştır. Bu anlaşmadan<br />

sonra borçların kalan kısmı, 1936 ve 1938 yıllarında koparılan kimi<br />

başka tavizlerle hafifletilerek en son taksit belirtilen tarihten erken bir şekilde<br />

1954 yılında ödenmiştir. Böylece 1854 yılında başlamış olan Osmanlı'nın dış<br />

borç öyküsü tam yüzyıl sonra son bulmaktaydı.<br />

"Geçen On senede Beş Para Borç Yapılmadı" 14<br />

Bir yandan Osmanlı borçlarını ödemekle uğraşan Cumhuriyet idaresi, öte<br />

yandan altından kalkmak zorunda olduğu yatırımları dışarıdan borç almadan<br />

gerçekleştirme konusunda kararlıdır. 1930'lu yıllar, yabancı sermaye ve dış borç<br />

alımına karşı oldukça kapalı bir politikanın izlendiği bir dönemdir. Bu konuda<br />

Celal Bayar'm 1933 yılında söylediği sözler, idarenin bu konuya bakışını özetlemektedir:<br />

Bu memleketin çocukları olarak memlekette sanayi vücuda gelsin diye büyük bir<br />

külfete katlanırken, bunun nimetlerini ecnebilere kaptıracak değiliz. Memleketin<br />

bir koloni gibi şunun bunun tarafından değil kendi evimiz olarak imarı, kalkınması,<br />

Kemalist davanın temelidir.<br />

Bu açık tavra rağmen, 1928 yılından itibaren girişilen yabancı şirketleri<br />

millileştirme hareketi, yeniden borçlanmayı zorunlu kılmıştır. Bu borçlanma,<br />

millileştirilen şirketlerin bedellerinin sermayedarlara ödenmesinin sonucu oluşan<br />

bir durumdur ve bu bedellerin ödenmesi 50'li yıllara kadar sürmüştür. Bunun<br />

haricinde 1930 ve 1934 yıllarında birer kez büyük ölçekli yatırımlar için dış borç<br />

alımına gidilmiş, 1938 yılıyla birlikte giderek artan bir şekilde dış borç alımının<br />

yolu açılmıştır. 1939 yılından itibaren Türkiye'nin dış borçlan hissedilir biçimde<br />

artmaya başlamıştır.<br />

Sonuç olarak, 1930'lu yıllarda çekilen para sıkıntısına rağmen dış borca<br />

başvurmama politikasının güdüldüğü açıktır. Bu davranışa, Osmanlı'nın borçlanmasının<br />

yarattığı, siyasal bağımsızlığın kaybedilmesi sonucunun Cumhuriyet<br />

Kadrosunda bıraktığı etkinin sebep olduğu söylenebilir. Ayrıca 1929 krizi ve<br />

onu izleyen durgunluğun, o dönemde borç bulmayı zorlaştırmış olması da başka<br />

bir nedendir. Bu koşullar altında, ülkenin ihtiyacı olan yatırımları da aksatmak<br />

istemeyen idarenin elindeki en önemli araç iç borçlanmanın yolunu açmak olacaktır.<br />

Dahili İstikraz Kanunu<br />

İlk on yılda olduğu gibi 1933 yılına da damgasını vuran sıkıntı, alt yapıya<br />

yönelik ihtiyacın yoğunluğuna karşın devlet bütçesinden kullanılabilecek parasal<br />

kaynakların sınırlılığıdır. Bu sıkıntı el atılan her işte hissedilmektedir. Bu duruma<br />

bir çare bulabilmek amacıyla 1933'ün Ocak ayında "İkramiyeli Dahili İstik-<br />

Cumhuriyet Gazetesi, 1 Ocak 1934. Bu cümle Türkiye Cumhuriyeti idari kadrosunun birinci<br />

planda ele aldığı hedefleri gerçekleştirirken daima gözettiği ilkeyi özetlemektedir.<br />

1933 İÎIı 419

az Akdine Dair 2094 sayılı Kanun" yayımlanmıştır. Böylece Cumhuriyet Rejiminin<br />

ilk iç borçlanmasına ilişkin kanun kabul edilmiştir.<br />

Ülkenin imar ve alt yapı ihtiyacının bütçeden karşılanmasının mümkün olmadığının<br />

anlaşılması üzerine, harcanması zorunlu olan paraların gelecek senelerin<br />

bütçelerinden ödenebilmesini sağlamak amacıyla Hazine Bonoları vermek<br />

yoluyla uzun vadeli borçlanmaya gitmek gerektiğine karar verilmiştir. Yıllık %<br />

7 faizli ve 20 yılda geri ödenecek 12 milyon liralık ikramiyeli ilk borçlanma ile<br />

çıkarılacak tahvillerin yirmi lira gibi herkesin kolayca tedarik edebileceği bir<br />

değerde olmasına dikkat edilmiştir. Bu ilk iç borca, Ergani'ye gidecek demiryolu<br />

hattının yapımında kullanılmak üzere başvurulmuştur.<br />

Yabancı Uzman<br />

Parasal sıkıntıya özellikle mühendislik bilgisi gerektiren alt yapı işleri bakımından<br />

teknik bilgi ve bu bilgiyi kullanabilecek insan bulmanın zorluğu da<br />

eklenmektedir. 1930'lu yılların tümünde olduğu gibi 1933 yılında da ziraat konusundan<br />

üniversiteye, su işlerinden iktisada, imar planlarından haritacılığa, silah<br />

üretiminden askeri eğitime, inhisarlardan madenlere kadara neredeyse hemen<br />

her alanda onlarca yabancı uzman Türkiye'ye çağrılmıştır. Bunlara Darülfünun<br />

reformuyla birlikte Türkiye'ye peyderpey gelen öğretim görevlileri de eklendiğinde<br />

oldukça kalabalık bir uzmanlar kadrosunun Türkiye'nin gelişme çabalarında<br />

katkıda bulunduğu anlaşılacaktır. 1930'lar Türkiyesinin bilgi ve tekniğin<br />

kaynağı olarak yüzünü Batı'ya döndüğü açıktır. Ancak aynı Batı daha on yıl<br />

önce bu ülkeyi işgal etmeye çalışan ve Osmanlı'yı sömüren Batı'nın ta kendisidir.<br />

Bu nedenle 1930'lar idaresinin yabancı uzmanlara duyduğu ihtiyaç, onun<br />

kendini tamamen bu uzmanlara teslim etmekten kaçınmasını da birlikte getirmektedir.<br />

1930'lar idaresinin yabancı uzmanlara bakışını İsmet İnönü'nün 1930<br />

sonlannda ABD'den gelen bir müsteşara söylediği şu sözler özetlemektedir: 15<br />

Bir mütehassıs arıyoruz. Kendisinde aradığımız özellikler şudur: Hem işinin ehli<br />

olmalı, hem de kapitalist çevrelerin etkilerinden uzak kalabilecek bir kişilik sahibi<br />

olmalıdır. Bu son nokta çok mühimdir ve bunda ısrar ederiz.<br />

1930 Eylül'ünde Serbest Fırka lideri Fethi Bey, hükümetin uluslararası akıl<br />

hocalannın sözünü dinlemediğinden şikayet eder. Her biri bugünün IMF'si kadar<br />

tanınmış Rist, Müller ve Schacht'ların biri gider, öteki gelir. Önerileri birbirini<br />

tamamlar. Bu öneriler kısaca genel olarak uluslararası sermaye çevrelerinden<br />

sağlanacak 'kredibilite' üzerinde durmaktadır. Bunun yolu başka işlerden<br />

çok dış ticarete öncelik vermekten geçmektedir. Türk parasının değeri düşürülmeli,<br />

demiryolu ve benzeri büyük harcama gerektiren yatırımlara girişilmemelidir.<br />

Yine de bu tür yatırımlara girişmek zorunlu ise dış kredi almanın yolları bulunmalıdır.<br />

Bu nedenle önce kredibilitenin arttırılması gereklidir. 16 Öneriler, ya-<br />

15 aktaran Kuruç, agk. s.212<br />

16 a k. s. 212<br />

4 Yöneti Zamandizini

ancı sermayenin olabildiğince desteklenmesi ve ekonomide devlet kesimini genişletmekten<br />

kaçınılması vurgularını da barındırmaktadır.<br />

Fethi Bey şikayetinde haklıdır çünkü gerçekten de 1930'lar yönetimi bu<br />

önerilerin çoğunu gerçekleştirmemiştir. Bu yıllarda, büyük özverilerle altyapı<br />

yatırımlarına girişilmiş, buna rağmen dış borç konusunda çok hassas davranılmış,<br />

Osmanlı borçlarının azaltılması için pazarlığa gidilmiş ve miktarı düşürülmüş,<br />

paranın değerini korumak için azami önlemler alınmış ve en önemlisi ekonomide<br />

devlet yatırımlarına zorunlu olarak öncelik verilmiştir. Dolayısıyla neredeyse<br />

yukarıdaki önerilerin tamamen tersi yapılmıştır. Bu nokta siyasal bağımsızlığını<br />

yeni kazanmış bir ülkenin yöneticilerinin ekonomik bağımsızlık konusunda<br />

ne kadar hassas olduklarının göstergesidir.<br />

Teknik bilginin elde edilmesi için sadece yabancı uzmanların Türkiye'ye<br />

getirilmesi ile yetinilmemiş, aynı zamanda pek çok heyetin çeşitli kongre ve<br />

konferanslara katılması ve görüşmelerde bulunması sağlanmıştır. Başta İdari<br />

İlimler Kongresi olmak üzere İstatistik Konferansı, Uluslararası Kadın Kongresi,<br />

Umum İslam Kongresi gibi toplantılara katılım devlet görevlendirmesi ile gerçekleşmiştir.<br />

Bunlardan en dikkat çeken 5. Uluslararası İdari İlimler Kongresi, bundan<br />

önce 1927 yılında Paris'te ve 1930 yılında Madrid'de toplanmıştır. Kongre'ye<br />

Türkiye tarafından büyük önem verildiği Cumhuriyet arşivlerinde bu konuda<br />

rastlanan belge ve yazışmalardan anlaşılmaktadır. İdari İlimler Kongresine katılmak<br />

üzere, İçişleri Bakanlığı'nın karan ile Vilayetler İdaresi Umum Müdürü<br />

Sabri Bey ile Mahalli İdareler Umum Müdürü Hacı Bey görevlendirilmiş ve<br />

kendilerine siyasi pasaport ile gündelik harcamalarını karşılayacak bir miktar<br />

para verilmiştir. Kongre için Mayıs ayında Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan<br />

görevlendirmeye ek olarak daha önce bu kongreye giderek Türkiye'yi başanyla<br />

temsil etmiş olan Hukuk Fakültesi İdare Müderrisi Adil Bey de görevlendirilmiştir.<br />

Adil Bey kongre dönüşünde izlenimlerini içeren bir raporu İçişleri Bakanlığı<br />

'na sunmuştur.<br />

Mülki Teşkilat<br />

27.5.1933 tarihinde yayımlanan "Bazı Vilayetlerinin İlgasına ve Bazılannın<br />

Birleştirilmesi Hakkında 2197 sayılı Kanun"la, İçel, Artvin, Aksaray, Hakkari,<br />

Cebel-i Bereket, Şebin Karahisar illeri kaldırılmış ve böylece il sayısı 57'e inmiştir.<br />

Söz konusu altı ilin kaldınlmasına gerekçe olarak "varidatının azlığı" ve<br />

"inkişaf kabiliyetinin olmaması" gösterilmektedir. 17 Yeni Mülki Teşkilat Kanun<br />

tasansı, 22.3.1933 tarihinde, Meclise gelmiş ve tartışılmıştır. Bu layihaya göre,<br />

İçel ve Mersin vilayetleri birleştirilerek İçel vilayeti teşkil edilmektedir. Artvin<br />

ve Rize vilayetleri birleştirilerek Çoruh namı ile bir vilayet teşkil edilmektedir.<br />

Aksaray vilayeti lağvolunarak kaza haline getirilmekte ve Arapsun kazasıyla<br />

17 Kanunun, 5.6.1933 Tarihli ve 2419 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

1933 Yılı

irlikte Niğde'ye bağlanmaktadır. Niğde'ye tabi Ürgüp kazası Kayseri'ye bağlanmaktadır.<br />

Hakkari vilayeti kaza yapılarak Gevar kazasıyla birlikte Van'a bağlanmaktadır.<br />

Cebelibereket vilayeti kaza yapılarak Bahçe, Dörtyol, Ceyhan kazaları<br />

ile birlikte Adana'ya, islahiye kazası da Gaziantep'e bağlanmaktadır. Adana<br />

ili lağvedilerek yerine Seyhan ili teşkil edilmektedir. Şarki Karahisar vilayeti<br />

kaza yapılarak Giresun iline bağlanmaktadır. İlga edilecek vilayetler memurları<br />

hakkında Memurin Kanununun 85. maddesi hükmü tatbik olunacaktır. Kanunun<br />

yayımlanmasından bir ay sonra hazırlanan raporda, 1933 yılında ülkemizin, 57<br />

il, 381 ilçe ve 880 nahiyeden oluşan bir idari bölümlenmeye sahip olduğu belirtilmektedir.<br />

18<br />

Yüksek Öğretim Reformu: Darülfünun'dan Üniversiteye<br />

Türk idareciler, üniversite reformunda kararlıydılar. Yüksek öğretim kurumlarının<br />

modern bir anlayışa kavuşturulması amacıyla yeniden düzenlenmesine<br />

yönelik çalışmalar, Atatürk ve Maarif Vekili Reşit Galip Bey önderliğinde<br />

1933 başında başlatıldı. Cenevre <strong>Üniversitesi</strong> Pedagoji Profesörü Albert Malche,<br />

Darülfunun'un ıslahı için bir proje hazırlamakla görevlendirildi. İsviçreli Profesör<br />

Malche bu konuda ayrıntılı bir rapor hazırlamıştı. Rapor, Türkçe'ye çevrilip<br />

ilgililere dağıtıldı. Prof. Malche'ın raporunda dikkat çeken noktalar üniversite<br />

kadrolarının maaşlarının düzeltilerek üniversitede tam gün mesai yapmalarının<br />

sağlanması, yeni kütüphane ve laboratuarların kurulması ve çeşitli fakültelerin<br />

müfredatlarına eklenmesi gereken derslerle ilgilidir. Malche, "müderris ve muallimlerin<br />

harici işlerinin " çokluğunu, "tedrisatın yine ekseriyet itibariyle müderrisin<br />

takririne inhisar etmesini", "Darülfünun 'un ilmi kıymeti haiz belli başlı<br />

eser çıkarmamasını", "basit bir tercümenin bile tez olarak kabul edilmesini",<br />

"talebe ile tedris heyeti arasındaki münasebetin dershane hududu dahilinde kalarak,<br />

bunun haricinde talebenin her türlü rehberlikten uzak, kendi başına kalmasını",<br />

"telifat ve neşriyatın yok denecek derece azlığını" eleştirmiştir. 19<br />

Malche, kadro, ders ve sınavların düzenlenmesi, enstitü, fakülte, klinik ve benzeri<br />

kurumların kurulması ya da genişletilmesi konularında önerilerde bulundu.<br />

Malche ayrıca lise müfredatında da değişiklik yapılmasını önermiştir.<br />

O sırada Almanya'da Nazilerce işlerine son verilen ya da korku nedeniyle<br />

başka ülkelerde iş arayan çok sayıda Alman akademisyenin varlığı da hükümetin<br />

bu reform girişimini destekleyen bir unsur oldu. Bu akademisyenlerden yararlanma<br />

fikri, Malche ve Frankfurt'ta patoloji profesörü iken komünizm suçlamasıyla<br />

işten çıkarılan Dr. Schwartz tarafından ortaya atıldı ve Atatürk tarafından<br />

desteklendi. Darülfünun çevrelerinden gelecek muhalefeti etkisiz bırakmak için<br />

bu kurum feshedilerek yerine İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> örgütlendi.<br />

18 Nuray E. Keskin, Cumhuriyet Döneminde Devletin Toprağa Dayalı Örgütlenme Tarzı ve Yönetsel<br />

Kademelenme, Yayımlanmamış çalışma notu, Temmuz 2006.<br />

19 Fritz Neumark, "Türk Üniversitelerine Alman Beyin Göçü: 1933-1945" içinde Cumhuriyet<br />

Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınlan, s. 654.<br />

Yöneti Zamandizini

31 Mayıs 1933 tarihinde İstanbul Darülfunun'un ilgasına ve Maarif Vekaleti<br />

tarafından yeni bir üniversite kurulmasına dair 2252 sayılı Kanun TBMM tarafından<br />

kabul edildi. Bu kanuna bağlı olarak 1 Ağustos 1933'de İstanbul <strong>Üniversitesi</strong><br />

kuruldu. Üniversite 1933 yılının Kasım ayında açıldı. Lağvedilen 107 yıllık<br />

İstanbul Darülfünunun 151 öğretim üyesinden yalnız 59'u yeni kurulan üniversiteye<br />

alındı. Öğretim üyesi kadrosunda üniversite dışından 48 hoca bulunduğu<br />

açıklandı. Böylece Üniversite'de görev alacak yabancı öğretim üyeleri bugünlerde<br />

peyderpey Türkiye'ye gelmeye başladı. Bundan sonra aralarında dünyaca<br />

ünlü isimlerin de bulunduğu Alman bilim adamları Türkiye'ye gelerek birçok<br />

fakülte, kürsü ve yeni bilimsel çalışmanın başlangıcına önayak oldular. II.<br />

Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Türkiye'de kalacak olan bu bilim adamları Türkiye'de<br />

Alman üniversite modelinin yerleşmesini önemli ölçüde etkiledi.<br />

Üniversiteyle ilgili bu yıla ait diğer gelişmeler şöyle özetlenebilir; 20 Haziran<br />

1933 tarihinde Maarif Vekaleti, İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>'nde bir İnkılap Enstitüsü<br />

açılması kararını verdi. Yine aynı tarihte 2291 Sayılı <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat<br />

Enstitüsü Kanunu yayımlandı. Bu kanunla <strong>Ankara</strong>'da bir Yüksek Ziraat Enstitüsü<br />

kurulmasına karar verildi. Enstitü 30 Kasım 1933 tarihinde açıldı ve daha<br />

sonra, 30 Haziran 1948 günlü "Üniversiteler Kanununa Ek Kanun"la, Ziraat ve<br />

Veteriner Fakülteleri olarak <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong>'ne bağlandı. Ayrıca 1933 yılında<br />

<strong>Ankara</strong>'da Tabii İlimler, Ziraat, Veteriner ve Fen Fakülteleri olmak üzere dört<br />

fakülte açıldı. Bu fakültelerle birlikte çoğu tarım ve hayvancılıkla ilgili eğitim<br />

vermek üzere 22 tane de enstitü açıldı. Bu dört fakülte de 1948 yılında <strong>Ankara</strong><br />

<strong>Üniversitesi</strong>'ne bağlanacaklardır.<br />

Türk Dili'nin Yerleştirilmesi<br />

1933 yılının Ocak ayında toplanan Türk Dili Cemiyeti, halk ağzından söz<br />

derleme konusunu ele almış ve kullanılmakta olan Arapça ve Farsça kelimelerin<br />

bir an önce Türkçe karşılıklarını bulmak ve yaymak için bir anket düzenlemeye<br />

karar vermiştir. Bu anketle Şemsettin Sami Bey'in "Kamusu Türki" adlı sözlüğünden<br />

alınacak Arapça ve Farsça kelimelerden her gün 10-20 tanesi gazete,<br />

radyo ve ajans yolları ile halka bildirilerek karşılığı istenmiştir. Bu yolla üç buçuk<br />

ayda 1.382 Arapça ve Farsça sözcük kamuoyuna duyurulmuştur. Bu anketin<br />

yapılmasına CHF ile Halkevleri de yardım etmiş ve anket sonucunda doksandan<br />

fazla liste neşredilmiştir. Gelen karşılıklardan 640 tanesi Türk Dili Cemiyeti tarafından<br />

onaylanarak kullanıma sunulmuştur. Bunun yanı sıra, tarama çalışmaları<br />

da sürdürüldü. Taranan yaklaşık 150 kadar kitaptan 125.000'i aşan sayıda fış<br />

çıkarılıp bunlardan, "Osmanlıca 'dan Türkçe 'ye Söz Karşılıkları Tarama Dergisi"<br />

hazırlandı. Dergi 848 sayfaydı.<br />

Bütçe<br />

İçinde bulunulan 1932-1933 senesi bütçesinin sekiz aylık varidatı olarak<br />

118.000.000 lira tahsil edilmişti ancak sene sonuna kadar 170.477.000 lira elde<br />

edilmesi ümit edilmekteydi. Böylelikle 1933-1934 bütçesinin masraflar kalemi-<br />

1933 Yılı 423

nin 175.000.000 olarak teklif edilmesine imkan görüldü. Beş milyon lira fazla<br />

masraf Düyunu Umumiye taksitinin artma farkları ve yeni istikrazın taksiti ile<br />

yeni mektep, müessesat ve sıhhiye teşkilatının zaruri masrafları farkıydı. Gümrük<br />

gelirinin bu farkı telafi edebileceği tahmin edilmekteydi. Bu sayede yeni hiç<br />

bir vergi teklif edilmeyerek ve maaşlardan yeni hiç bir tenzilat yapılmayarak<br />

bütçenin denkleştirilmesinin sağlanacağı umulmaktaydı.<br />

Aşağıdaki çizelgeden de görülebileceği gibi en büyük harcama kalemini %<br />

27 ile Düyunu Umumiye ödemeleri oluşturmakta, onu savunma giderleri takip<br />

etmektedir. Bütçenin toplamda %23,5'lik bir kısmı, kara, hava, deniz müsteşarlıkları<br />

ve askeri fabrikalar gibi savunma ile ilgili harcamalara ayrılmıştır.<br />

1933 Yılı Bütçe Gelir ve Gider Dağılımı<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Büyük Millet Meclisi 2.713.369 1,6 İrat ve servet vergileri 33.700.000 19,8<br />

Riyaseti Cumhur 386.792 0,2 İstihlak ve muamele<br />

vergileri<br />

Divanı Muhasebat R. 565.540 0,3 Mülga vergiler bakayasından<br />

71.229.000 41,8<br />

200.000 0,1<br />

Başvekalet 1.154.338 0,7 İnhisarların safı hasılatı 33.625.000 19,7<br />

Şurayı Devlet 219.736 0,1 Devlete ait emlak ve<br />

emval hasılatı<br />

İstatistik Umum<br />

Müdürlüğü<br />

180.570 0,1 Devletçe idare olunan<br />

müesseseler<br />

Diyanet İşleri Riyaseti 616.586 0,4 Umumi mües. ve şirketler<br />

has. devlet hissesi<br />

2.875.000 1,7<br />

140.000 0,1<br />

995.000 0,6<br />

Maliye Vekaleti 12.387.287 7,3 Müteferrik varidat 4.995.000 2,9<br />

Düyunu Umumiye 46.210.355 27,1 Fevkalade varidat 22.718.000 13,3<br />

Tapu ve Kadastro U.M. 1.064.000 0,6<br />

Gümrük ve İnhisarlar<br />

Vekaleti<br />

4.981.853 2,9<br />

Dahiliye Vekaleti 4.149.861 2,4<br />

Emniyet işleri U.M. 4.101.500 2,4<br />

Jandarma U.K. 8.679.379 5,1<br />

Hariciye Vekaleti 3.014.740 1,8<br />

Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet V.<br />

4.196.884 2,5<br />

Adliye Vekaleti 8.013.478 4,7<br />

Maarif Vekaleti 6.528.327 3,8<br />

424 Yönetim Zamandizini

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Nafıa Vekaleti 14.296.993 8,4<br />

İktisat Vekaleti 1.873.978 1,1<br />

Ziraat Vekaleti 4.487.611 2,6<br />

Milli Müdafaa V. (kara<br />

kısmı)<br />

Milli Müdafaa V. (hava<br />

kısmı)<br />

Milli Müdafaa V. (deniz<br />

kısmı)<br />

32.383.640 19<br />

943.000 0,6<br />

3.765.560 2,2<br />

Askeri Fabrikalar U. M. 2.955.800 1,7<br />

Harita U.M. 603.505 0,4<br />

Genel Toplam 170.474.794 100,0 Genel Toplam 170.477.000 100,0<br />

Yerel Yönetimler<br />

1933 yılında yerel yönetimlerle ilgili iki önemli kanun yayınlanmıştır. Her<br />

ikisi de Haziran ayında yayınlanan bu kanunlardan ilki 2290 sayılı Belediye Yapı<br />

ve Yollar Kanunu'dur. Bu kanun, Belediye örgütü bulunan yerlerde Belediyeler<br />

Kanunu'ndaki yetkileri tamamlayarak imar hareketlerini düzene sokma amacı taşımaktaydı.<br />

Kanun, tüm belediyelere mevcut durumu gösteren haritalar hazırlama<br />

ve belli süreler içinde şehir imar planı yaptırma zorunluluğu getirmiş ve bu<br />

planlan onaylama yetkisini de <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğü'ne vermiştir.<br />

Yine Haziran 1933'de, Belediye Teşkilatı Olan Yerlerde Muhtar ve İhtiyar<br />

Heyetlerinin Lağvı Hakkında 2295 sayılı Kanun yayımlandı. Bu kanunla, Mahalle<br />

Teşkilatlan ve Muhtarlıklar kesin olarak kaldınlmış, çıkanlan bir nizamname<br />

ile bunlann görevlerinin önemli bir bölümü belediyelere verilmiştir. Hazırlanan<br />

yasa gerekçesinde "...belediye kanunuyla şehirlerimiz ve kasabalanmız,<br />

çalışan ve halkın ihtiyaçlannı düşünen belediyelerimizin elinde inkişafa doğru<br />

yürürken dünyanın hiç bir yerinde bulunmayan mahalle muhtarlığının kaldınlmasına<br />

kesin bir zaruret vardır" denilmektedir. Cumhuriyet Gazetesi'nde İstanbul'da<br />

gerçekleşecek uygulamaya şu cümlelerle haber verilmektedir: 20<br />

İstanbul Vilayeti'nde Muhtarlık Teşkilatı, sene başından itibaren tarihe karışacaktır.<br />

İstanbul'da mevcut ikibine yakın muhtarın işini badema polis, belediye ve sıhhiye<br />

memurları yapacaklardır. Bu hususta Dahiliye Vekaleti'nce hazırlanıp Devlet<br />

Şurası'nca tasdik edilen nizamname dün İstanbul Vilayeti'ne ve belediyeye tebliğ<br />

edilmiştir.<br />

Bahsedilen Nizamname, kanunun nasıl uygulanacağını ve muhtarlıklara ait<br />

vazifelerin devredildiği kurumlan belirten Belediye Teşkilatı Olan Yerlerde<br />

20 Cumhuriyet, 25 Kanunusani 1933.<br />

1933 Yılı 425

Lağvedilecek Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Vazifelerinin Hangi Dairelerce İfa<br />

Edileceğine Dair Olan 15436 sayılı Nizamname'dir. Buna göre, belediye teşkilatı<br />

olan yerlerde lağvedilmiş bulunan mahalle muhtarlıklarına ve ihtiyar heyetlerine<br />

evvelce muhtelif kanun ve nizamname ve talimatnamelerle verilmiş olan<br />

vazife ve salahiyetler belediye birimlerine devredilmiştir. Nizamname 1934 yılı<br />

başından itibaren uygulanmaya başlanacaktır.<br />

Ayrıca 1933 yılında ilk kadın köy muhtarı seçildi. Aydın'ın Çine kazasına<br />

bağlı Karpuzlu Nahiyesinin Demircidere köyünde 30 yaşında, ilk mektep tahsili<br />

görmüş Gül Hanım muhtar olarak seçildi. Bu durum köy halkınca memnuniyetle<br />

karşılandı.<br />

"Elaziz'de genç bir belediye reisi ve mükemmel bir belediye var" 21<br />

Son Posta gazetesinden, alıntılanan yukarıdaki başlık, il, nahiye ve köylerde<br />

1930'lu yıllar boyunca süren imar çalışmalarının bir örneğini vermektedir. 1933<br />

yılı içinde de Son Posta ve diğer gazetelerde bu haber-makale arası yazının pek<br />

çok benzerine rastlamak mümkündür. Mudanya, İzmit, Bursa, Yozgat, Uluborlu,<br />

Ereğli, Samsun, Ödemiş 1933'de imar faaliyetleri ile dikkati çeken belediyeler<br />

arasında yer almaktadır.<br />

İmar ve alt yapı eksiklerinin tamamlanması, on yılını yeni dolduran Cumhuriyet'in<br />

en önemli ihtiyacıdır. Cumhuriyet Halk Fırkası'nın il kongrelerinde,<br />

ilgili bakanlıklara iletilmek üzere halktan toplanan dilek ve ihtiyaçların başında<br />

imar ve alt yapı çalışmalarına yönelik istekler bulunmaktadır. Köprü, okul,<br />

mahkeme binası, hapishane binası, su tesisatı istekleri listenin en üstünde yer<br />

almaktadır. Tüm parasal sıkıntılara rağmen, belediyeler bu ihtiyaçları karşılamak<br />

için çaba harcamaktadır.<br />

Uluslararası İlişkiler<br />

Uluslararası ilişkiler alanında, 1930'lu yıllarda Türkiye'nin politikası Atatürk'ün<br />

'Yurtta sulh, cihanda sulh' düsturuna uygun bir şekilde tüm devletlerle<br />

iyi ilişkiler geliştirmeye çalışmak üzerine kuruludur. Bu barışçıl ilke, güvenlik<br />

tehlikesi olmadıkça Türk dış politikasının temel ilkesi olmuştur. 22 Bu ilkeye<br />

bağlı olarak 1933 yılında da birçok dostluk ve uzlaşma anlaşması göze çarpmaktadır.<br />

Bunların çoğu Balkan ülkeleri ile yapılmıştır. Bunlara arasında özellikle<br />

Bulgaristan, Macaristan ve Yugoslavya ile üst düzey devlet adamları birbirini<br />

karşılıklı olarak ziyaret etmiştir. Bu ziyaretler, 1930'dan beri birkaç defa toplanan<br />

Balkan Konferansları yoluyla tartışılan ve 1934 yılında imzalanacak olan<br />

Balkan Antantı'nın hazırlıkları gibi görülebileceği gibi, bu ülkelerle Türkiye<br />

arasındaki ilişkilerin gelişimine de işaret etmektedir. Bunun dışında uluslararası<br />

Son Posta Gazetesi, 9 Ağustos 1933. Haberde, "Elaziz'de belediye şayanı dikkat bir imar faaliyetine<br />

başlamıştır. Belediye Reisi Hürrem Bey, yüz bin lira gibi dar bir bütçeye rağmen muazzam<br />

işler başarmaktadır." denilerek Anadolu'da hem teknik hem de parasal zorluklara rağmen<br />

imar çalışmalarına öncelik verildiğine dair çarpıcı bir örnek anlatılmaktadır.<br />

22 Gönlübol, 1996, agk. s. 94<br />

426 Yönetim Zamandizini

anlaşmalar arasında sayıca en çok göze çarpanlar, ticaret anlaşmaları olmaktadır.<br />

1933 yılı içinde Norveç, Rusya, İsviçre, Brezilya ve Finlandiya ile kliring ve ticaret<br />

anlaşmaları imzalanmıştır.<br />

Sonuç Yerine<br />

Bu makale ve zamandizin, Türkiye idare tarihinde 1933 yılının özelliklerini<br />

ortaya koyabilmek amacıyla hazırlanmıştır. 1933 Zamandizininin, gazete taraması,<br />

diğer kronoloji çalışmalarının değerlendirilmesi ama öncelikle Cumhuriyet<br />

Arşivleri'nde bu yıla ait belgelerin incelenmesi yoluyla oluşturulmuştur. Bunlara<br />

ek olarak bu yılda yayınlanan kanunlar, TBMM Tutanak Dergisi'nin ve Resmi<br />

Gazete'nin 1933 yılına ait ciltlerinin taranmasıyla derlenmiştir. Zamandizin'de<br />

kanunlara genelde yer verilmeye çalışılmış, ancak idarenin yapılanması ile ilgili<br />

olanlara öncelik verilmiştir. Taramalar sırasında Cumhuriyet gazetesi özellikle<br />

mecliste ele alınan konular hakkında verdiği ayrıntılı bilgilerle önemli bir kaynak<br />

olmuş, ancak taranacak ikinci gazete olarak belirlenen Son Posta gazetesi<br />

pek yararlı olmamıştır. Bunun sebebi bu gazetenin önemli haberlerde Cumhuriyet<br />

gazetesini tekrarlaması yanında, daha çok bir magazin gazetesi biçiminde<br />

haberlere yer vermesidir.<br />

Zamandizinin amacı idare tarihinin bu bir yıla ait parçasını ortaya çıkarmak<br />

olduğu için yazarın algısı da bu yönde yoğunlaşmıştır. Yine de zamandizinde,<br />

idarenin tercih ve yapısının belirlenmesine etkileri oranında, bu yılın hem Türkiye<br />

hem de dünya açısından siyasal, ekonomik ve toplumsal önem taşıyan olaylarına<br />

da yer verilmiştir. Bu zamandizinin tek başına 1933 yılını ele almakla beraber,<br />

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırma Projesi ekibinin hazırladığı<br />

diğer yıllara ait zamandizinlerle birlikte, Türk İdare tarihinin küçük ama önemli<br />

bir dönemine ışık tutacağı umulmaktadır.<br />

1933 Yılı 427

1933 YILI YÖNETİMİ<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Onlii iktisatçı Prof. Falge<br />

Türkiye'ye geldi.<br />

1 Ocak Terkos Su İşletmesi İstanbul<br />

Belediyesi'ne devredildi.<br />

1 Ocak İzmit'te pirinç fabrikası<br />

açıldı.<br />

1 Ocak Japon sefiri M. Oşida Türkiye'ye<br />

geldi.<br />

1 Ocak Milli Mücadeleye iştirak<br />

etmeyen 26 şahsın 1041<br />

numaralı Kanun'a tevfikan<br />

Türk vatandaşlığından çıkarılmasına<br />

dair 13395 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Ocak Ecnebi memleketlerinden<br />

kat'ı alaka ve hicret ederek<br />

tavattun maksadı ile Türkiye'ye<br />

iltica eyleyen ve vatandaşlığa<br />

kabul ve tescillerini<br />

mani olacak fena halleri<br />

görülmediği evrakı tahkiyelerinden<br />

anlaşılan 19<br />

İslam şahsın 1312 numaralı<br />

kanunun 6. maddesi mucibince<br />

vatandaşlığına kabul<br />

edildiklerine dair 13394<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

428 Yönetim Zamandizini<br />

Prof. Falge çeşitli görüşme ve incelemelerde bulunduktan<br />

sonra ekonomik durumumuz hakkında İktisat<br />

Vekaleti'ne bir rapor hazırlayacaktı.<br />

İstanbul belediyesi su tesisatının yenilenmesi için çalışma<br />

başlatılacağını, gerekli inceleme ve araştırmaları<br />

yapmak üzere Avusturyalı mühendis Mr.<br />

Fenles'in Türkiye'ye davet edildiğini beyan etti.<br />

Fenles'e bir su tesisatı planı hazırlatılarak İstanbul'un<br />

su sorununun çözüme kavuşturulacağı açıklandı. Ayrıca<br />

Terkos İşletmesine ait kadrolu yönetici ve çalışanların<br />

işlerine devam edeceği, kadroda şimdilik<br />

herhangi bir değişiklik yapılmayacağı da belirtildi.<br />

Terkos'un belediye'ye devredilerek millileştirilmesi<br />

büyük bir çoşkuyla karşılandı. Belediye takip eden<br />

günlerde yemek vererek işletmenin devrini çalışanlarla<br />

birlikte kutladı.<br />

C, 1<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 1<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

Fabrika Cumhuriyet'in ilk pirinç fabrikasıdır. C, 1<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

BM'de Çin ile Japonya arasındaki sorunları çözmek<br />

üzere görevli olan Oşida, yılbaşı tatilinde <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelerek Türkiye ile Japonya arasında iktisadi ilişkilerin<br />

geliştirilmesi için çeşitli görüşmeler yaptı.<br />

Bu ilk karardan sonra, 22.2.1933 tarihinde 13732 sayılı<br />

kararname ile 1, 4.3.1933 tarihinde 13834 sayılı<br />

kararname ile 1, 5.3.1933 tarihinde 13843 sayılı kararname<br />

ile 4, 6.3.1933 tarihinde 13840 sayılı kararname<br />

ile 1, 11.3.1933 tarihinde 13885 sayılı kararname<br />

ile 15, 20.3.1933 tarihinde 13969 sayılı kararname<br />

ile 1, 2.4.1933 tarihinde 14027 ve 14028 sayılı<br />

kararnamelerle 2, 22.4.1933 tarihinde 14053 sayılı<br />

kararname ile 1, 4.7.1933 tarihinde 14562 ve<br />

14563sayılı kararnamelerle 2, 10.9.1933 tarihinde<br />

14850 sayılı kararname ile 1, 14.10.1933 tarihinde<br />

14246 sayılı kararname ile 1, 30.11.1933 tarihinde<br />

15287 sayılı kararname ile 3, 12.12.1933 tarihinde<br />

15357 ve 15378 sayılı kararnamelerle 2 kişi daha vatandaşlıktan<br />

çıkarılmıştır.<br />

Bu ilk karardan sonra, 12.2.1933 tarihindel3566 ve<br />

13653 sayılı kararnamelerle 3, 20.2.1933 tarihinde<br />

13713 sayılı kararname ile 1, 25.2.1933 tarihinde<br />

13829 ayılı kararname ile 1, 14.3.1933 tarihinde<br />

13717 sayılı kararname ile 14, 15.3.1933 tarihinde<br />

13563 sayılı kararname ile 1, 2.7.1933 tarihinde<br />

14612 sayılı kararname ile 31, 12.7.1933 tarihinde<br />

14569 sayılı kararname ile 2, 15.7.1933 tarihinde<br />

14441 sayılı kararname ile 1, 11.9.1933 tarihinde<br />

14841 sayılı kararname ile 1, 13.9.1933 tarihinde<br />

14852 ve 14853 sayılı kararnamelerle 2, 18.9.1933<br />

tarihinde 14888 ve 14891 sayılı kararnamelerle 2,<br />

12.10.1933 tarihinde 14790 sayılı kararname ile 1,<br />

4.11.1933 tarihinde 15337 ve 15338 sayılı kararnamelerle<br />

2 kişi daha vatandaşlığa alınmıştır.<br />

C, 1<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Kanunusani<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak Çin Japon savaşı tekrar<br />

başladı.<br />

3 Ocak 26 Mart 1931 Tarih ve<br />

1782 Numaralı Ölçüler<br />

Kanununun 28. Maddesinin<br />

Tadiline Dair 2083 numaralı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

3 Ocak 25 Haziran 1932 Tarih ve<br />

2027 Numaralı Kanunun<br />

Neşri Tarihine Kadar Mukaveleye<br />

Bağlanmış Bulunan<br />

Su İşlerinin Tesrii İçin<br />

Bono İhracı Mezuniyetine<br />

Dair 2082 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

3 Ocak <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğünün<br />

1932 mali senesi<br />

bütçesinde bazı tadilat yapılması<br />

hakkında 2079 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

3 Ocak CHF meclis grubu Ergani<br />

bakır madenine giden tren<br />

hattının tamamlanabilmesi<br />

için gerekli paranın bulunması<br />

amacıyla 12 milyon<br />

liralık iç borç alınmasına<br />

karar verdi.<br />

3 Ocak Gemi kılavuzları, ücretlerinin<br />

arttırılması isteğinin<br />

Bahriye Müdürlüğü'nce red<br />

edilmesi üzerine toplu olarak<br />

istifa ettiler.<br />

4 Ocak 13638 Sayılı Bina Vergisi<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

5 Ocak Almanya Umumi İş Talimatnamesi<br />

Türkçe'ye çevrilerek<br />

bunun memleketimiz<br />

için yararlı olup olmayacağının<br />

incelenmesi için bir<br />

komisyon oluşturuldu.<br />

Çin ve Japonya arasında Mançurya Eyaletinin sahipliği<br />

konusunda uzun zamandır devam etmekte olan<br />

gerginlik, bu bölgede bulunan Japon askerlerinin ateş<br />

açmasıyla iki ülkenin savaşına dönüştü.<br />

Bu kanunla yeni ölçülerin uygulanmasına kademeli<br />

olarak geçilmesi kabul edildi. Daha önceki düzenlemeye<br />

göre, Ölçüler Kanunu 1933 yılının 1. gününden<br />

itibaren uygulanmaya başlanacaktı, ancak yeni ölçülere<br />

geçilebilmesi için yapılması gereken hazırlıklar<br />

parasızlık nedeniyle yapılamayınca uygulama ertelenmiştir.<br />

1933 yılı içinde önce litre ve metrenin kullanımına<br />

başlanacak ancak tüm ölçülerin yenilenmesi,<br />

1934 yılının Ocak ayı sonuna kadar tamamlanacaktır.<br />

Böylece Ölçüler Kanunu' nun tam anlamında<br />

uygulanması 1934 yılına bırakılmış olmaktadır.<br />

Bu kanunla Maliye ve Bayındırlık Bakanları, daha<br />

önce taahhüt edilmiş su işlerini bitirebilmek amacıyla<br />

para bulabilmek için ödeme yapacakları seneler bütçelerindeki<br />

sular tahsisatından mahsup edilmek üzere<br />

yüzde yedi faizle beş yüz bin liralık bono çıkarabilme<br />

yetkisine sahip oldular.<br />

Bu kanunla imar müdürlüğünün bütçesinde tadilat<br />

yapılırken, üçüncü maddede müdür unvanı hizasında<br />

yazılı 'mühendis' kelimesi 'mühendis veya şehir mimarı<br />

"ürbanist"' olarak değiştirilmiştir.<br />

Bu kararın alındığı parti grubu toplantısında konuşan<br />

pek çok milletvekili, memleketin imar işlerinin tamamlanması<br />

gerekliliğinin ve bunun için iç borçlarla<br />

kaynak yaratılmasını ihtiyacının altını çizmişlerdir.<br />

Toplu istifaları grev olarak algılanan kılavuzlar, İktisat<br />

Vekaleti tarafından, müdürlüğe gönderilen bir<br />

telgrafla uyarılmışlardır. 48 saat içinde işlerine geri<br />

dönmemeleri halinde işten tamamen azledileceklerini<br />

öğrenen kılavuzlar ertesi gün işbaşı yaptılar.<br />

Bu nizamname 1837 sayılı Bina Vergisi Kanununun<br />

44. maddesi uyarınca Maliye Vekilliği'nce hazırlanmıştır.<br />

Nizamname, ilgili kanunun gereğince uygulanabilmesi<br />

için gerekli düzenlemeleri içermektedir.<br />

Almanya Hükümeti tarafından bilumum devlet dairelerinde<br />

kırtasiye işlerinin tanzimi ve yeknesak bir hale<br />

getirilmesi için oluşturulan Umumi iş talimatnamesi<br />

şayanı istifade görülerek tercüme ettirilmiştir.<br />

Bu tercüme metin ülkemizde bilumum bakanlıklar<br />

temsilcilerinden oluşan bir komisyon tarafından incelenerek<br />

benzer bir talimatname oluşturulacaktır.<br />

C, 1<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1933, Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

72-73<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1933, Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

58-59<br />

RG, 3<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 4<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 4<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

GÇ, RG, 4<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

15.83..23. /<br />

1348<br />

1933 Yılı 429

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Ocak İstanbul Belediyesi Memur<br />

ve Müstahdemler Yardım<br />

Cemiyeti kuruldu.<br />

5 Ocak 1567 Numaralı Türk Parasının<br />

Kıymetini Koruma<br />

hakkındaki 13684 numaralı<br />

kararname yayımlandı.<br />

6 Ocak Yeni Avusturya elçisi Baron<br />

Vesboh <strong>Ankara</strong>'ya geldi.<br />

8 Ocak Yeni Yunan Sefiri<br />

Sokalloropulos <strong>Ankara</strong>'ya<br />

geldi.<br />

8 Ocak 11940 sayılı Memleket İktisadiyatını<br />

Koruma Kararnamesinin<br />

tatbikatını düzeltmek<br />

ve kolaylaştırmak<br />

için lazımgelen tedbirler<br />

hakkında 13694 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Ocak CHF meclis grubunda dış<br />

borçlar meselesi görüşüldü<br />

ve karara bağlandı.<br />

9 Ocak 1932 Senesi Muvazene-i<br />

Umumiye Kanununa merbut<br />

bütçelerde bazı tadilat<br />

yapılması hakkında 2084<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

10 Ocak 13 lkinciteşrin 1929 Tarihli<br />

Talimatname ile buna ait<br />

izahname yerine geçmek<br />

üzere tanzim olunan para<br />

değiştirme talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

10 Ocak Kilis Ticaret Odası, ilçeyi<br />

ziyaret etmekte olan İsmet<br />

Paşa'ya vatandaşların dileklerini<br />

iletti.<br />

430 Yönetim Zamandizini<br />

1567 Numaralı Türk Parasının Kıymetini Koruma<br />

Kanununa göre Maliye Bakanlığı'nca hazırlanan bu<br />

kararname ile Türkiye'deki banka ve bankerler, sahip<br />

oldukları mevcut dövizleri Merkez Bankası'na tevdi<br />

etmek mecburiyetine alınmışlardır.<br />

Elçi Cumhurbaşkanı ile yaptığı görüşmeden sonra çalışmalarına<br />

başlamıştır.<br />

Elçi Cumhurbaşkanı ile yaptığı görüşmeden sonra çalışmalarına<br />

başlamıştır.<br />

Bu kararname, daha önceki 11940 sayılı Memleket<br />

İktisadiyatını Koruma Karamamesi'nin kimi maddelerini<br />

tadil ile tefsir etmekte, aynı zamanda kimi ilaveler<br />

de yapmaktadır.<br />

Paris'te Düyun-u Umumiye temsilcileri ile görüşmeleri<br />

yürüten Saraçoğlu Şükrü Bey, hükümetten son<br />

talimatları almak üzere memlekete gelmiş ve yapılacak<br />

anlaşmanın şartlarını başbakan ve meclis grubuna<br />

arz etmiştir. Bu şartlara göre, Osmanlı borçlarından<br />

Türkiye'nin ödemesi gereken 107.500.000 altın<br />

lira olan kısım, 8 milyon altına düşürülerek 700.000<br />

altın liralık taksitlere bağlanmıştır. Saraçoğlu'nun arz<br />

ettiği bu koşullar fırka grubu tarafından memnuniyet<br />

ve alkışlarla kabul edilmiştir. Bundan sonra Şükrü<br />

Bey Paris'e giderek bu koşullar dahilinde daha önce<br />

parafe edilen anlaşmayı Türkiye Millet Meclisi adına<br />

imzalayacaktır.<br />

Bu kanunla, 1932 mali senesi muvazene-i<br />

umumiyesine dahil daire bütçelerinin kimi fasıl ve<br />

maddelerinden 1 791 081 lira tenzil edilmiştir.<br />

Bu talimatname ile eskimiş ve yıpranmış paraların<br />

hangi koşullarda ve nasıl değiştirileceği düzenlenmektedir.<br />

Bu dilekler, İslahiye-Kilis yolu, Kilislilerin Suriye'de<br />

bulunan emlak ve arazileri ile Gaziantep-lzmir arasında<br />

üzüm alım satımları ile ilgilidir.<br />

TBYYTK<br />

BY; 130<br />

RG, 5<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 7<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 9<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

ATCTK,<br />

C, 10<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 10<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

155.90..10<br />

/ 15943

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ocak Van Gölü İşletme İdaresinin<br />

1932 Mali Senesi bütçesinde<br />

bazı tadilat yapılmasına<br />

dair 2085 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

11 Ocak Belediye Vergi ve Resimleri<br />

Kanununun 6. Maddesindeki<br />

Apartman Kaydına<br />

Dair 742 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

11 Ocak Etfal Hastanesi İçin İstanbul'da<br />

İstimlak Edilen İki<br />

Kıt'a Arsa Bedeli Olarak<br />

Tahakkuk Etmiş Olan Borcun<br />

Muhasebe-i Umumiye<br />

Kanunu Ahkamına Tabi<br />

Olacağına Dair 741 sayılı<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

11 Ocak Vali atamalarına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

14 Ocak Sovyet Rusya'da Bulunan<br />

Elçilik ve Konsolosluk<br />

Memurlannın Temsil Tahsisatlanna<br />

Zam Yapılması<br />

Hakkında 2087 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Ocak 19.5.1930 Tarih ve 1625<br />

sayılı Kanunun İlgası Hakkında<br />

2086 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Ocak İmtiyazı Balya-Karaaydın<br />

Madenleri Kiralama ve İşletme<br />

TAŞ'ye ait simli kurşun<br />

madenlerinden % 1<br />

nisbi vergi alınmasına karar<br />

verildi.<br />

Bu kanunla, İdarenin bütçesi içindeki kimi kalemlerin<br />

tahsisatı değiştirilmiştir.<br />

Apartman tarzında inşa edilip mesken sureti ile kullanılan<br />

binalardan 423 numaralı belediye vergi ve resimleri<br />

Kanununun 6. Maddesi uyarınca vergi talep<br />

edildiğinden, Yozgat mebusu Süleyman Sını Bey<br />

kanunda kullanılan apartman kelimesinin tefsirinin<br />

yapılmasını talep etmiştir. Bunun üzerine Maliye,<br />

Dahiliye ve Bütçe encümenleri bu konuyla ilgili görüşlerini<br />

içeren birer mazbata bildirmişlerdir.<br />

1334 tarihinde İstanbul'daki Etfal Hastanesi için istimlak<br />

edilen iki kıta arsanın beher arşınına takdir<br />

edilen 1 lira kıymeti arsa sahibi Yorgi Efendi az görerek<br />

kabul etmemiş, bunun üzerine arsanın bedeli<br />

olan 891 lira 84 kuruş İstanbul Defterdarlığı tarafından<br />

emaneten Osmanlı Bankasına yatınlmıştır. Yorgi<br />

Efendi'nin mahkemeye yaptığı itiraz kendisine 743 arşın<br />

toplamındaki arsanın beher arşınına karşılık 10<br />

lira verilmesine karar vermiştir. Böylece istimlak işlemine<br />

karşılık kendisine arsa bedeli olan 7.430 liranın<br />

gecikme faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmiştir.<br />

Bu kararla münhal bulunan Urfa Valiliğine Elaziz<br />

Valisi Nizamettin, Elaziz Valiliğine İçel Valisi Tevfik<br />

Sırrı, İçel Valiliğine Çankırı Valisi Adil, Çankırı<br />

Valiliğine <strong>Ankara</strong> Belediye Reis Muavini Hazım ve<br />

Münhal olan Maraş Valiliğine Tekirdağ Valisi Fahrettin,<br />

ve Tekirdağ Valiliğine Sinop valisi Azmi, Sinop<br />

Valiliğine <strong>Ankara</strong> Vali Muavini Abdülhak Hakkı<br />

ve münhal olan Van Valiliğine Mülkiye Müfettişlerinden<br />

İbrahim Beylerin nakil ve tayinleri yapıldı.<br />

Sovyet Hükümeti, ülkesindeki diplomatlar da dahil<br />

olmak üzere Rusya'da bulunan bütün yabancıların her<br />

türlü harcamalarını dolar ile yapmalanna karar vermiştir.<br />

Bazı devletler özellikle İngiltere ve Fransa bu<br />

karara itiraz etmişse de Sovyet yönetimi bunlan dikkate<br />

almamıştır. Bu koşullarda Rusya elçiliğindeki<br />

Türk memurları zor durumda kalmış ve maaşlarının<br />

yükseltilmesine karar verilmiştir.<br />

İlga edilen 19.5.1930 tarih ve 1625 sayılı Kanun,<br />

hayvan beslenecek nahiyelerin tespitini ve yem bedeli<br />

miktannm tayinini Dahiliye Vekaletinin emrine bırakmıştır.<br />

Kanunun 2. maddesinde "hangi Nahiyelerde<br />

hayvan besleneceğini ve yem bedelinin miktarının<br />

Dahiliye Vekili belirler" denmektedir. Bu durumun<br />

uygulamada yarattığı sorunlar nedeniyle Nahiye Müdürlerinin<br />

isteği üzerine kanun ilga edilmiştir.<br />

Arşiv kayıtlannda ayrıca, 12/4/1933 tarihinde Antalya'nın<br />

Tekirova köyünde Kirazzade Ahmet Sadık<br />

Bey'e ait krom madeninin %10 nispi resme tabi tutulmasına<br />

dair belgeye rastlanmıştır.<br />

RG. 11<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

29-33)<br />

RG, 11<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

18-19)<br />

RG, 11<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z. C.<br />

DevreJV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

31-34)<br />

RG, 14<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

33.5..13./<br />

150-17<br />

1933 Yılı 431

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Ocak Atatürk <strong>Ankara</strong>'dan Eskişehir'e<br />

hareket ederek yurt<br />

gezisine başladı.<br />

15 Ocak Ali İktisat Meclisi azalığına<br />

İstatistik Umum Müdür<br />

Vekili Celal Beyin seçildiğine<br />

dair 13556 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Ocak Türkiye-Norveç Uzlaşma,<br />

Adli Tesviye ve Hakem<br />

Antlaşması imzalandı.<br />

16 Ocak Türkiye Cumhuriyeti dahilindeki<br />

cami ve mescitlerin<br />

tasnifi ve kadrolarının tespiti<br />

hakkındaki 8 kanunusani<br />

1928 tarih ve 6061 sayılı<br />

talimatnameyi muadil<br />

talimatnamenin meriyete<br />

konulmasına dair 13671<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

16 Ocak Brezilya ile Ticaret Anlaşması<br />

yapıldı.<br />

17 Ocak İstanbul Söz Derleme Heyeti<br />

toplandı.<br />

17 Ocak Ziraat Vekaleti'nin daveti<br />

ile Türkiye'ye gelen Prof.<br />

Falke kurulacak Ziraat Fakülteleri'nin<br />

izleyeceği<br />

programı hazırlayarak teslim<br />

etmiştir.<br />

17 Ocak Konya Ovası Sulama İdaresinin<br />

1932 mali senesi<br />

bütçe kanununa bazı maddeler<br />

eklenmesine dair 2088<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

17 Ocak 1932 Senesi Muvazene-i<br />

Umumiye Kanununa merbut<br />

bütçelerde bazı tadilat<br />

yapılması hakkında 2090<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Ocak Tütün İnhisarı İdaresinin<br />

1932 mali senesi bütçesinde<br />

tadilat yapılması hakkında<br />

2092 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

432 Yönetim Zamandizini<br />

Bu gezide Atatürk, Eskişehir'den sonra Derince, Mudanya,<br />

Bursa, Bandırma, Balıkesir, Kütahya, Afyon,<br />

Konya, Adana, Gaziantep, Mersin, Antalya ve İzmir<br />

illerini ziyaret etmiştir.<br />

Ali İktisat Meclisi azalığı, İzmir Mebusu Mahmut<br />

Celal Beyin İktisat Vekilliğini üzerine alması ile boşalmıştır.<br />

Kararname, cami ve mescitlerin sınıflara ayrılması<br />

işini, her vilayet ve kaza merkezinde evkaf müdür ve<br />

memurlarının, bunların bulunmadığı yerlerde ise en<br />

büyük mülkiye memurunun tensip edeceği bir görevlinin<br />

riyaseti altında mahalle müftüsü ve tevcih heyeti<br />

azasından teşekkül edecek heyetlere vermektedir.<br />

Bu anlaşmaya göre, 3 sene süre ile Brezilya'dan Türkiye'ye<br />

ithal edilecek kahvenin bedeli Türk mallan<br />

ile takas edilecektir. Bu yolla kahve ithalatı için harcanan<br />

ortalama yıllık 3 milyon liralık dövizden tasarruf<br />

edilecek olması İktisat Vekaleti'nin önemli bir başansı<br />

olarak görülmüştür.<br />

Türk Dili Tetkik Cemiyeti İstanbul Heyeti Türkçe<br />

kelimeleri derlemek amacıyla 4 ayrı tetkik komitesi<br />

oluşturarak çalışmalara başladı.<br />

Bu programa göre halihazırda <strong>Ankara</strong>'da açılmış bulunan<br />

Ziraat Enstitüsü'nde 4 ayrı fakülte oluşturulması<br />

öngörülmektedir. Bu fakültelerde yapılacak eğitim<br />

için Prof. Falke yanında Almanya'dan 12 uzmanın<br />

daha getirilmesi planlanmaktadır.<br />

Bu kanunla, gayri muntazam şebekelerin ıslah edilmemiş<br />

esas kanallarının ıslahı ile tali derecedeki kanallann<br />

açılması işlerinde sulama ücretinden bakiye<br />

borcu olan çiftçilerin istihdam edilebilmesine imkan<br />

tanınmıştır.<br />

C, 15<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

GÇ<br />

RG, 16<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 17<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

Bu kanunla, 1932 mali senesi muvazene-i RG, 17<br />

umumiyesine dahil daire bütçelerinin 1 numaralı cet- Kanunusani<br />

1933<br />

velde yazılı fasıl maddelerinden 125.035 lira tenzil<br />

edilmiştir.<br />

Bütçenin cetvelleri arasında kimi aktarmalar yapılmıştır.<br />

RG, 17<br />

Kanunusani<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ocak Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğünün<br />

1932 mali senesi bütçesine<br />

munzam tahsisat ilavesine<br />

dair 2091 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Ocak Seyrisefain İdaresince 1932<br />

mali senesi zarfında akdedilecek<br />

istikrazlara Maliye<br />

Vekaletinin Kefaleti Mezuniyetine<br />

Dair 2093 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

18 Ocak tkramiyeli Dahili İstikraz<br />

Akdine Dair 2094 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Ocak Suriye'de Türklere ait emlak<br />

ile Türkiye'de Suriyelilere<br />

ait emlak hakkında<br />

Fransa hükümeti ile <strong>Ankara</strong>'da<br />

akdedilen itilafnamenin<br />

kabul ve tasdik edildiğine<br />

dair 2089 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Ocak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin<br />

tatili faaliyet etmesi<br />

hakkında 744 sayılı Heyeti<br />

Umumiye karan yayımlandı.<br />

20 Ocak Darülfunun'un ıslahı için<br />

Türkiye'ye davet edilmiş<br />

olan İsviçreli profesör<br />

Malche'ın bu konuda verdiği<br />

rapor Türkçe'ye çevrilip<br />

ilgililere dağıtıldı.<br />

21 Ocak Münhal bulunan Birinci<br />

Umum Müfettişliği'ne<br />

Hilmi Bey'in tayinine dair<br />

13748 sayılı kararname yayımlandı.<br />

Bütçeye 1000 lira tahsisat eklenmiştir. RG, 17<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

Böylece, Seyrisefain İdaresi'nin bütçe kanunu uyarınca<br />

akdedeceği istikrazla 600 bin liraya kadar<br />

olan miktanna Maliye Vekaleti kefil olacaktır. İktisat<br />

Vekili Celal Bey, bu vesileyle yaptığı konuşmada<br />

alınacak para ile Seyrisefain İdaresinde ıslahat yapılacağını<br />

belirtti.<br />

Ülkenin imar ve alt yapı ihtiyacının bütçeden karşılanmasının<br />

mümkün olmadığının anlaşılması üzerine,<br />

harcanması zorunlu olan paraların gelecek senelerin<br />

bütçelerinden ödeyebilmek için Hazine Bonoları<br />

vermek ve uzun vadeli borçlanmaya gitmek gerektiğine<br />

karar verilmiştir. Böylece Cumhuriyet Rejiminin<br />

ilk iç borçlanmasına ilişkin kanun kabul edilmiştir.<br />

Yıllık %7 faizli ve 20 yılda geri ödenecek 12 milyon<br />

liralık ikramiyeli bu borçlanma ile çıkanlacak tahvillerin<br />

yirmi lira gibi herkesin kolayca tedarik edebileceği<br />

bir değerde olmasına dikkat edilmiştir.<br />

İtilafiıame 27 Teşrinievvel 1932 tarihinde Türkiye<br />

adına Hariciye Vekili Doktor Tevfik Rüştü Bey tarafından<br />

imzalanmıştır.<br />

Meclisin, 1933 senesi martın birinci Çarşamba günü<br />

toplanmak üzere tatil edilmesine karar verilmiştir.<br />

Türk yetkililer üniversite reformunda kararlıydılar. O<br />

sırada Almanya'da Nazilerce işlerine son verilen ya<br />

da korku nedeniyle başka ülkelerde iş arayan çok sayıda<br />

Alman akademisyenin varlığı da hükümetin bu<br />

reform girişimini destekleyen bir unsur oldu.Prof.<br />

Malche'ın raporunda dikkat çeken noktalar üniversite<br />

kadrolarının maaşlannın düzeltilerek üniversitede<br />

tam gün mesai yapmalannın sağlanması, yeni kütüphane<br />

ve laboratuarların kurulması ve çeşitli fakültelerin<br />

müfredatlarına eklenmesi gereken derslerle ilgilidir.<br />

Malche ayrıca lise müfredatında da değişiklik<br />

yapılmasını önermiştir.<br />

Hilmi Bey, Dahiliye Vekaleti Müsteşan iken bu göreve<br />

atanmıştır.<br />

C, 6<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z.C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII. s.<br />

22)<br />

GÇ,<br />

BULMAÇ,<br />

(Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII,<br />

12 Ocak<br />

1933, s.<br />

73)<br />

RG, 19<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 19<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

GÇ, C, 21<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

34.16..7. /<br />

242-129<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

33.4.12/<br />

77-4, RG,<br />

21<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

1933 Yılı 433

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak Açık olan Temyiz Mahkemesi<br />

Azalığına İstanbul<br />

Sekizinci Adli İhtisas<br />

Mahkemesi Hakimi Hüseyin<br />

Fevzi Bey'in tercihen<br />

tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

21 Ocak Münhal bulunan Nafıa Vekaleti<br />

Başmüfettişliğine,<br />

Müfettiş Şefik Bey'in terfian<br />

tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

21 Ocak İstanbul Darülfünunu Tıp<br />

Fakültesi Hayati Kimya<br />

Muallimi Rasim Ali Bey'in,<br />

Darülfünun muallimliğinde<br />

kendisinden istifade edilemeyeceği<br />

anlaşılarak 1777<br />

sayılı kanunun 2. maddesi<br />

hükmüne tevfikan orta tedrisat<br />

mekteplerinde istihdamına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

22 Ocak Kaymakam atamalarına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

22 Ocak 11 evkaf müdürlükleri atamalarına<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Ocak Münhal bulunan Diyanet<br />

işleri Reisliği Müşavere<br />

Heyeti azalığına şeraiti<br />

kanuniyeyi haiz bulunan<br />

Tahrirat ve Evrak Müdürü<br />

Eyüp Necati Bey'in tayine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

22 Ocak 11 mektupçuluklarına yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Ocak Yüksek Ziraat ve Baytar<br />

Mektebi İktisadiyat Enstitüsü<br />

Rektörlüğüne Prof.<br />

Herr Gehaymrat Falke'nin<br />

getirilmesine karar verildi.<br />

434 Yönetim Zamandizini<br />

Hüseyin Fevzi Bey, Hakimler Kanunu'nun 15. maddesine<br />

göre Temyiz Umumi Heyetince yapılan seçme<br />

neticesinde çok oy alanlar arasından tercihen bu göreve<br />

atanmıştır.<br />

Şefik Bey göreve 90 lira maaşla atanmıştır.<br />

Rasim Ali Bey'in yazdığı Fizyoloji kitabının yanlışlığı<br />

ve mumaileyhin tedrisattaki muvaffakiyetsizliği,<br />

Tıp Fakültesi Meclisi'nin ara ittifakı ve Darülfünun<br />

Divanı'nın 22 Nisan 1931 tarihli içtimaında mevcut<br />

azanın ara ittifakı ve mürettep azanın üçte iki ekseriyetle<br />

verilmiş kararıyla sabit olması nedeniyle bu görevden<br />

alınmasına karar verilmiştir.<br />

Bu kararname ile Orhaneli, Göksün, Bartın, Tirebolu,<br />

Behisni, İnebolu, Bahçe, Keskin, Çubuk, Seyitgazi<br />

ve Bozkır kaymakamlıklarına sırasıyla Latif, Mehmet,<br />

Nazım, Tevfik, Mehmet Ali, Kenan, Avni,<br />

Abdülkadir, İzzet, Necati ve Hamit'in tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile münhal bulunan Gümüşhane Evkaf<br />

Müdürlüğüne Siirt Müdürü Şevki, Siirt Müdürlüğüne<br />

Muğla Müdürü Haydar Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Eyüp Necati Bey, Ali Nahit Bey'in istifası ile boşalan<br />

bu göreve yetmiş lira maaşla getirilmiştir.<br />

Bu kararname ile Tekirdağ Mektupçuluğuna Mithat,<br />

Çorum Mektupçuluğuna Salim, Muş Mektupçuluğuna<br />

Salahattin, Diyarbekir Mektupçuluğuna Vehbi<br />

Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

RG, 21<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 21<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 21<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.1..4,<br />

RG, 22<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

33.6.. 10./<br />

243-117

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ocak Vilayet Hususi İdarelerinden<br />

Maaş Alan Memurların<br />

ve Muallimlerin Tekaüt<br />

Maaşları Hakkında 2097<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Ocak Muallim Mekteplerine Muavenet<br />

Hakkındaki 819,<br />

843 ve 1051 Numaralı Kanunlara<br />

Müzeyyel 2098<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Ocak 19.6.1930 Tarih ve 1704<br />

sayılı Kanunun Bazı Maddelerinde<br />

Tadil ve Tashihi<br />

İcrasına ve Bir Madde İlavesine<br />

Dair 2099 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

23 Ocak Türk Parasının Kıymetini<br />

Koruma Hakkındaki 20<br />

Şubat 1930 Tarih ve 1567<br />

Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2100 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

23 Ocak 1518 Sayılı Kanunun 4.<br />

Maddesinin Tadili Hakkında<br />

2101 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Ocak Vefat eden <strong>Ankara</strong> Milletvekili<br />

Ali'nin yerine Aka<br />

Gündüz Bey'in seçilmesine<br />

karar verildi.<br />

23 Ocak 17.Tüm.Kom.vekaletine<br />

Kur.Alb.Ekrem Bey'in tayin<br />

edilmesine karar verildi.<br />

24 Ocak Milli Hükümet Bütçelerine<br />

Ait Hizmetler İçin Yapılmış<br />

Tediyatın Tasfiye ve<br />

Mahsubu Hakkında 2102<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Ocak Hükümetimizle Belçika<br />

Hükümeti arasında akit ve<br />

imza olunan ikamet mukavelenamesinin<br />

tasdiki hakkında<br />

2103 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

Devlet memurlarından farklı hükümlere tabii tutulan<br />

bu muallim ve memurlar, bu kanunla devlet memurları<br />

gibi 1683 sayılı kanunun hükümleri uyarınca<br />

emekli olma hakkına sahip olmuşlardır. Kanunun<br />

26.1.1933 Tarihli ve 2314 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Daha önceki düzenlemelerle, il özel idareleri gelirlerinin<br />

% 10'u ilkokullara harcanmaktaydı. Bu kanunla,<br />

bu % 10'nun müze, akademi, kütüphane gibi binaların<br />

yapımı için de kullanılabilmesinin önünü açmaktadır.<br />

Bu kanunla, otel, pansiyon, ticarethane gibi umumi<br />

müesseselerde oturan ve çalışanların nüfuz bilgilerini<br />

vermeleri zorunluluğuna ilişkin kanunun bu kurala<br />

uymayan kişilere uygulanacak yaptırımlarla ilgili<br />

kimi maddelerinde değişiklikler yapılmıştır.<br />

Bu Kanunla, 20 Şubat 1930 Tarih ve 1567 Numaralı<br />

Kanunla hükümete Türk parasının kıymetini korumak<br />

üzere verilmiş olan üç senelik yetki, bir üç sene<br />

için daha uzatılmaktadır. 1930 yılından bu yana geçen<br />

süre içinde altın esasına bağlı bir çok ülkede<br />

ekonomik buhran nedeniyle benzer tedbirlerin alındığı<br />

görülmüş, üstelik hükümete verilen bu yetkilerle<br />

Türk parasının değerinin korunması sağlanabilmiştir.<br />

Bu gerekçelerle hükümetin yetkilerinin uzatılmasına<br />

karar verilmiştir.<br />

Kanun, Tuz satışı ve tuz fiyatları hakkındadır. Tuz ve<br />

tuzlu mamullerin ihracını kolaylaştırmak için çeşitli<br />

hükümler getirilmektedir.<br />

Kanunla, 1932 mali senesi nihayetine kadar Milli hükümet<br />

hizmetleri mukabilinde tediye edilmiş olup da<br />

bütçelere mahsubu yapılmamış olan masraflar, Maliye<br />

bütçesinde eski seneler mahsubatı unvanı altında<br />

açılmış olan maddeden mahsup olunur.<br />

Mukavelename, 30 Temmuz 1931 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanmıştır.<br />

RG, 23<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z.C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

84)<br />

RG, 23<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z.C. Devre:IV,<br />

Cilt:<br />

XII, s.90)<br />

RG, 23<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII,<br />

s.92)<br />

RG, 23<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

93)<br />

RG, 23<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

(Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XII, s.<br />

94)<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.489..25<br />

/78153<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.3.-6.<br />

RG, 24<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

1933 Yılı 435

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ocak 1932 mali senesi Muvazene-i<br />

Umumiye Kanununun<br />

39. maddesine merbut *N'<br />

işaretli cetvele yirmi muallimin<br />

daha ilavesi hakkında<br />

2105 sayılı kanun yayımlandı.<br />

24 Ocak CHF, 13'ü il merkezi olmak<br />

üzere 20 merkezde daha<br />

Halkevi açılmasına karar<br />

verdi.<br />

24 Ocak tskan yerleri İstanbul ve<br />

Adapazarı olduğu halde<br />

İzmir'den Kütahya'ya gelen<br />

72 Kıpti ve ecnebi ailenin<br />

iskan mahallerine iadelerine<br />

karar verildi.<br />

25 Ocak Anadolu Sahilleri ile Meis<br />

Adası arasındaki ada ve<br />

adacıkların ve Bodrum<br />

Körfezi karşısındaki adanın<br />

ciheti aidiyeti hakkında<br />

İtalya Hükümeti ile akdedilen<br />

itilafiıame hakkında 2106<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Ocak Bazı Vekalet Binaları ile<br />

Temyiz Mahkemesi ve Hapishane<br />

Binalarının İnşasına<br />

Dair 2107 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

25 Ocak Amerika'ya vaki ihracatımız<br />

esmanı azami had olmak<br />

üzere Amerikanın<br />

memleketimize tayin edilecek<br />

bir liste dahilinde serbestçe<br />

ve kontenjan harici<br />

olarak mal ithal etmesine<br />

izin verilmesine dair 13757<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

26 Ocak Otomobil Seyriseferine Dair<br />

Beynelmilel Mukavelenamenin<br />

tasdiki hakkında<br />

2095 sayılı kanun yayımlandı.<br />

26 Ocak La Haye ve Cenevre Afyon<br />

Mukavelenameleri ile protokollerinin<br />

tasdikine dair<br />

2108 no'lu Kanun yayımlandı.<br />

436 Yönetim Zamandizini<br />

Kanunla, lise, orta mektep ve imam hatip mektepleri<br />

ile muallim mektepleri kadrosuna yirmi muallim kadrosu<br />

daha eklenmiştir<br />

Halkevlerinin ilk açılma tarihi olan 19 Şubat 1933 tarihinde<br />

Adana, Aksaray, Balıkesir, Çankırı, Çorum,<br />

Erzincan, Gümüşhane, İsparta, Kars, Manisa, Mersin,<br />

Muğla, Niğde, Sivas,ve Tokat vilayetleriyle Bafra,<br />

Bayburt, Alaiye, İnebolu ve Urla kazalarında kapatılan<br />

Halkevlerinin yeniden açılmasına karar verilmiş<br />

ve bununla ilgili gerekli tebligat yapılmıştır.<br />

İstanbul ve Adapazarı nüfusuna kayıtlı oldukları halde<br />

iş bulmak için İzmir'e giden 72 Kıpti'nin burada<br />

kendilerine mesken ve iaşe temin edilmesi mümkün<br />

olmadığından iskan yerlerine iade edilmelerine karar<br />

verilmiştir. Ancak bunlardan bir kısmının İstanbul'a<br />

dönmediği İstanbul Valisi tarafından dilekçe ile İçişleri<br />

Bakanlığı'na bildirilmiştir.<br />

İtilafiıame, 4 Kanunusani 1932 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanmıştır.<br />

Kanunla, bu binaların inşasına tahsis edilmek ve<br />

azami 12 sene zarfında tediye edilmek üzere üç buçuk<br />

milyon liraya kadar taahhüdat icrasına Maliye<br />

Vekaleti mezun edilmiştir.<br />

Amerika'ya tanınan bu ithalat izni, iki memleket arasındaki<br />

umumi mübadele hareketinin Türkiye lehine<br />

olduğu ve Amerika Müttehidesinde Türk ithalatına<br />

karşı tahdidat bulunmadığı cihetiyle gerekçelendirilmiştir.<br />

Mukavelename, 24 Nisan 1926 tarihinde Paris'te imzalanmıştır.<br />

Bu kanunla, 1912 senesinde La Haye'de imzalanan<br />

Afyon Mukavelenamesi ile 1914 tarihli munzam protokolüne<br />

ve 1925 tarihli Cenevre Afyon Mukavelenamesi<br />

ve protokolüne Türkiye'nin iltihakı kabul<br />

edilmiştir.<br />

RG, 24<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

C, 25<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

117.817..4.<br />

/ 9832<br />

BCA:<br />

272..0.0.12<br />

/ 63.190.. 1.<br />

RG, 25<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Kanunusani<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Ocak Hükümet, Washington Büyükelçisi<br />

Ahmet Muhtar<br />

Bey aracılığıyla, Türkiye'nin<br />

iktisadi durumunu incelemek<br />

ve rapor vermek<br />

üzere New York'da bulunan<br />

Hines, Rearick, Dorr<br />

ve Hammont adlı bir firmanın<br />

temsilcisi olan Mr.<br />

Walker D. Hines'i ülkeye<br />

davet etti.<br />

30 Ocak Almanya'da Hitler başbakan<br />

oldu ve yeni kabineyi<br />

oluşturdu.<br />

30 Ocak Açık olan Temyiz Mahkemesi<br />

Azalığına İzmir Ağır<br />

Ceza Mahkemesi Reisi Ali<br />

Rıza Bey'in tercihen tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

30 Ocak Edirne Maarif Müdürlüğüne<br />

Bursa Maarif Müdürü<br />

Celal Mahir Bey'in , Bursa<br />

Maarif Müdürlüğüne Aydın<br />

Maarif Müdürü Fakir Bey-<br />

'in, Aydın Maarif Müdürlüğüne<br />

ise Edirne Maarif<br />

Müdürü Salih Bey'in naklen<br />

tayinlerine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

31 Ocak Bursa'da Türkçe ezanı protesto<br />

eden bir grup, hükümet<br />

aleyhinde gösteri yaptı.<br />

31 Ocak Dışişleri Bakanlığı'nda yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

31 Ocak Dışişleri Bakanlığı'nda görevden<br />

almaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Mr. Hines, Haziran ayında Türkiye'ye gelerek çalışmalara<br />

başlamış ancak daha sonra sağlık durumunun<br />

bozulması ve ölümü üzerine görevi başka kişilerce<br />

yürütülmüştür. Bu kişilerce hazırlanan rapor, 1934<br />

yılı sonunda basılmıştır.<br />

Ali Rıza Bey, Hakimler Kanunu'nun 15. maddesine<br />

göre Temyiz Umumi Heyetince yapılan seçme neticesinde<br />

çok oy alanlar arasından tercihen bu göreve<br />

atanmıştır.<br />

Celal Mahir ve Fakir Beyler 55 lira, Salih Bey 45 lira<br />

maaşla bu göreve atanmıştır.<br />

Türkçe ezan okunması ilk olarak Bursa'da Ramazan-<br />

'ın gelişiyle uygulanmaya başlanmıştır. Ancak bir süre<br />

sonra ezan sebepsiz bir şekilde tekrar Arapça<br />

okunmaya başlanmış, bunun üzerine ilgili bir grup<br />

ezanın Türkçe okunması konusunda uyarıda bulunmuştur.<br />

Ancak Ulucami'de ezani okumakla görevli<br />

imam 1 Şubat'ta göreve gelmemiş, onun yerine bir<br />

gönüllü ezanı Arapça okuyarak halkı namaza çağırmıştır.<br />

Namazdan sonra toplanan bir grup, "istemeyiz"<br />

diye bağırarak Evkaf Müdürlüğü'nün önüne yürümüştür.<br />

İçlerinden biri müdüre hitaben "halkın<br />

Türkçe ezan istemediğini ve bu maksatla toplandıklarını<br />

haber vermeye geldiğini" açıklamıştır. Gösteriye<br />

katılanlardan bir bölümü tutuklanmış, olayda ihmali<br />

görülen kamu görevlilerine işten el çektirilmiştir.<br />

Bu kararname ile Hariciye Vekaleti Dördüncü Daire<br />

İkinci Şube işlerini tedvire memur Orta Elçilik Müsteşarı<br />

İbrahim Osman Bey'in 7. dereceden Büyük Elçilik<br />

Müsteşarlığına terfian tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile Hariciye Vekaleti İkinci Daire<br />

İkinci Şube memurlarından Elçilik üçüncü şube katibi<br />

Ömer Lütfü Bey'in görülen lüzum üzerine resen<br />

Vekalet emrine alınmasına karar verildi.<br />

GGCT<br />

C, 31<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 30<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 30<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

GÇ, C, 1<br />

Şubat 1933<br />

RG, 31<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

1933 Yılı 437

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Ocak Burdur il sağlık müdürlüğüne<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Şubat Umum ve il sağlık müdürlüklerine<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Şubat <strong>Ankara</strong> vali muavinliğine<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Şubat Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

2 Şubat İl mektupçuluklarına yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Şubat Emniyet işleri Umum Müdürlüğü'nde<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

2 Şubat Atatürk yurt gezisini İzmir'de<br />

tamamladı.<br />

3 Şubat Hitler Alman ulusal meclisi<br />

Reichstag'ı feshetti.<br />

3 Şubat Istanbul-<strong>Ankara</strong> arasında<br />

deneme uçuşlarını başlatan<br />

ilk uçak seferi başarıyla<br />

tamamlandı.<br />

438 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Bursa Belediyesi Baştabibi Dr.<br />

Esat Bey Üçüncü Sınıf olarak Burdur Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İçtimai Muavenet Umum Müdürlüğüne<br />

İçtimai Hizmetler Şubesi Mütehassısı Dr. Faruk<br />

Bey'in terfian, Kayseri Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğüne Dr. Halit Bey'in naklen, Erzurum<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Salim<br />

Bey'in terfian tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan <strong>Ankara</strong> Vali Muavinliğine<br />

Vilayetler İdaresi Umum Müdür Muavini<br />

Salahattin Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Balya, Kaş, Kulp, Akçaabat, Şereflikoçhisar,<br />

Maçka, Alucura, Nazilli, Seferihisar, Yıldızeli,<br />

Tire, Çine, İskilip, Kuşadası, Vakfıkebir, Bodrum,<br />

Vize Kaymakamlıklarına sırasıyla Halis, Nesip,<br />

Memduh, Hazım, Sıtkı, Recep Hilmi, Arif Hikmet,<br />

İhsan, Ali Rıza, Fahri, Kamil, Mehmet Ali, Baha, Dilaver,<br />

Ramiz, Sait, Hayri beylerin naklen, Hopa, Salihli,<br />

Edremit kaymakamlıklarına sırasıyla Numan<br />

Sabit, Abdülkerim Refı, Mithat Kemal Beylerin yeniden<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, açık bulunan Zonguldak Mektupçuluğuna<br />

Denizli Mektupçusu Sait Bey'in, Denizli<br />

Mektupçuluğuna Esbak Elaziz Mektupçusu Şevki<br />

Bey'in yeniden tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü<br />

Altıncı Şube Müdürlüğüne Beşinci Şube Müdürü<br />

Necmettin Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Yurt gezisinin tamamlanması ile bu gezinin sonuçlarına<br />

ilişkin Cumhuriyet Gazetesi'nde şu açıklamalara<br />

yer verildi: "Reisicumhur Hazretleri ile İktisat Vekili<br />

Celal Bey'in seyahatlerinden sonra memleket için çok<br />

mühim kararlar verilecektir. Türkiye'nin her tarafında<br />

ayni iktisat şartları ile ilerlemek kabil olamadığından<br />

memleket iktisadi mıntıkalara ayrılacak ve idari mekanizma<br />

da tamamen buna uydurularak her mıntıkada<br />

ayrı teşkilat yapılacaktır. Üçer beşer vilayetten terekküp<br />

edecek mıntıkalarda bu vilayetler hususi bütçelerinin<br />

birleşmesi sayesinde ihraç iskelelerinin,<br />

yolların ve mümasil teşebbüslerin kolaylıkla tahakkuku<br />

mümkün olacaktır. Bundan başka bütün idari<br />

teşkilatın iktisadi esaslara göre faaliyete şevki mutasavverdir."<br />

RG, 31<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Şubat 1933<br />

RG, 2<br />

Şubat 1933<br />

RG, 2<br />

Şubat<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.3-9<br />

RG, 2<br />

Şubat 1933<br />

RG, 2<br />

Şubat 1933<br />

C, 3 Şubat<br />

1933<br />

C, 4 Şubat<br />

1933<br />

GÇ, Son<br />

Posta, 4<br />

Şubat 1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Şubat Eskişehir Şeker Fabrikası'nın<br />

temeli atıldı.<br />

4 Şubat Tokat Valisi Ali Rıza Bey-<br />

'in tekaüt edilmesi ve açılacak<br />

olan yerine Ödemiş<br />

Kaymakamı Recai Bey'in<br />

vekillikle tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Şubat Darülfünun İlahiyat Fakültesine<br />

Girecek Talebenin<br />

Arabi ve Farisi'den İmtihana<br />

Tabi Tutulmaları İçin 21<br />

Nisan 1340 Tarihli Talimatnamenin<br />

40. Maddesi<br />

Son Fıkrasının Kaldırılmasına<br />

Dair 13635 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Şubat Aydın ilinde idari taksimat<br />

yapılmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Şubat Tokat ilinde idari taksimat<br />

yapılmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Şubat Afyonkarahisar ilinde idari<br />

taksimat yapılmasına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

6 Şubat Mustafa Kemal Atatürk<br />

Bursa Nutku'nu okudu.<br />

7 Şubat İl evkaf müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

7 Şubat Çeşitli vilayet ve kazalara<br />

hakim ve savcı tayinleri<br />

yapılmasına dair kararname<br />

yayımlandı. (A)<br />

Tokat Valisi Ali Rıza Bey, 1851 sayılı Kanunun 3.<br />

maddesi mucibince emekli edilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Aydın Vilayeti Merkez Kazasına<br />

bağlı Karahayıt Nahiyesi merkezinin Karahayıt Köyünden<br />

Dalama Köyüne nakline karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Tokat Vilayetinin Erbaa Kazasına<br />

bağlı Ferenge, Holay, Hosan ve Zilhor köylerinin irtibatlarının<br />

mezkur kazadan fekkedilerek Alinek Nahiyesine<br />

ilhaklarına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Afyonkarahisar Vilayetinin Dinar<br />

Kazasına tabi Tazkırı Nahiyesine bağlı Baraklı Köyünün<br />

irtibatının mezkur nahiyeden fekkedilerek Dinar<br />

Kazasına rapt ve ilhakına karar verildi.<br />

Yurt gezisinin son durağı olan İzmir'de dinlenmekte<br />

olan Atatürk, Bursa'daki olaylar nedeniyle buraya gelerek<br />

bir beyanatta bulundu.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan İzmir Evkaf Müdürlüğüne<br />

Halim Baki, Muğla Evkaf Müdürlüğüne<br />

Ulvi Beylerin tayinine ve Diyarbekir Müdürü Mithat<br />

Beyle Mardin Müdürü Ferit Beyin maaşlarıyla becayiş<br />

edilmelerine karar verildi.<br />

Son Posta.<br />

5 Şubat<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Şubat 1933<br />

RG, 5<br />

Şubat 1933<br />

RG, 5<br />

Şubat 1933<br />

RG, 5<br />

Şubat 1933<br />

RG, 5<br />

Şubat 1933<br />

GGCT<br />

RG, 7<br />

Şubat 1933<br />

Bu kararname ile İstanbul Birinci Hukuk Reisliğine RG, 7<br />

Şerafettin Bey'in; İstanbul Altıncı Hukuk Reisliğine Şubat<br />

1933,<br />

Salahattin Bey'in; İstanbul Üçüncü Ceza Reisliğine<br />

BCA;<br />

Mehmet Zeki Bey'in; İstanbul Dördüncü Hukuk Re-<br />

30.. 11.1.0/<br />

isliğine İrfan Bey'in; Bartın, Karaman, Bolu Asliye 75.3..18<br />

Mahkemesi Reisliklerine sırasıyla Saffet, Ahmet Lütfi,<br />

Yusuf Sait Beylerin; Cebelibereket, Çankırı, İzmir,<br />

Kastamonu, Rize Reisliğine Ahmet Nesip, Tahsin,<br />

İsmail Kemal, Mehmet Sedat, Abdüssamet Beylerin;<br />

Mudurnu, Derik, Arapsun, Bulanık, Yusufeli,<br />

Karacasu, Palo, Erganimadeni, Petürke, Karaburun,<br />

Çölemerik, Darende, Sivrihisar, Bozdoğan, Sürmene,<br />

Pasinler, Silvan, Sarıkamış Hakimliklerine sırasıyla<br />

1933 Yılı 439

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Şubat Çeşitli vilayet ve kazalara<br />

hakim ve savcı tayinleri<br />

yapılmasına dair kararname<br />

yayımlandı. (B)<br />

7 Şubat Çeşitli vilayet ve kazalara<br />

hakim ve savcı tayinleri<br />

yapılmasına dair kararname<br />

yayımlandı.(C)<br />

7 Şubat istanbul'da bütün camilerde<br />

ezan Türkçe okunmaya<br />

başlandı.<br />

8 Şubat Konsolos Muavinliğine<br />

Senayi Bey'in tayinine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

8 Şubat Zile Kaymakamı Nazım<br />

Bey'in Bakanlık emrine<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

8 Şubat Artvin Maarif Müdürlüğüne<br />

Mehmet Ali Bey'in tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

9 Şubat Çatalca ve Erzurum Müstahkem<br />

Mevkii Komutanlıklarına<br />

Tuğg. Fuat ve<br />

Kemal Paşaların tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

440 Yönetim Zamandizini<br />

Reşat, İsmail Hamdi, Mehmet Kemalettin, Mehmet<br />

Sabri, Abdurrahman Hasip, Ahmet Fahri, Mustafa,<br />

Muhtar, Mehmet Kadri, İsmail Hakkı, Ziyaettin, Lütfı<br />

Fikri, Ali Sabri, Mehmet Fuat, Mustafa Nafiz,<br />

Mehmet Sait, Mehmet Talat, Mustafa Beylerin tayin<br />

edilmeleri karar verilmiştir.<br />

Bu kararname ile Bünyan, Bafra, Uzunköprü, Üsküdar,<br />

Trabzon, Kütahya, Kırşehir, Ordu, Elaziz, Merzifon,<br />

Taşköprü, Kayseri, Mecitözü, Akhisar, Boyabat,<br />

Gemlik, Tarsus Hukuk Hakimliklerine sırasıyla<br />

Ali Rıza, Mehmet Faik, Ümran, İrfan, Mehmet Nuri,<br />

Cemil, Kadri, Mehmet Hilmi, Celal, Muharrem<br />

Necmettin, Mesut, Apdullah Hilmi, Sabri, Mehmet<br />

Akil, Apdullah Cemil, Ahmet Vefık, İsmail Faiz<br />

Beylerin; Yozgat, İzmir, Pervari, Ovacık, Malazgirt,<br />

Torul, İstanbul, <strong>Ankara</strong>, Manisa, Tarsus, Paskil,<br />

Samsun Sulh Hakimliklerine sırasıyla Mehmet Tahir,<br />

Mustafa Kazım, Mehmet Nuri, Osman Nuri,<br />

Zeynelabidin, Arif, Cevat, Cemal Turgut, Abdullah<br />

Ferruh, Mustafa Faik, Hikmet, Hamdi Şevket Beylerin<br />

tayin edilmelerine karar verilmiştir.<br />

Bu kararname ile Pazar, Gebze, Söke, Kasaba, Dinar,<br />

Adana, Siverek, Kuşadası, Taşköprü, Mardin Ceza<br />

Hakimliklerine Mehmet Rüştü, Ali Rıza, Celil, Hamza,<br />

Rüştü, Ahmet Hamdi, Abdullah Kani, Hakkı Yaşar,<br />

Mehmet Nedim, Hüseyin Ferit Beylerin; Manavgat,<br />

Pertek, Kırkağaç, Maçka Münferit Hakimliklerine<br />

Mehmet Sait, Tevfik, Muzaffer, İbrahim Lütfi<br />

Beylerin; İstanbul, Antalya, Sivas Adli İhtisas Mahkemesi<br />

Hakimliklerine Atıf, Ömer Cemil, Hasan<br />

Hayri Beylerin tayinlerine tayin edilmelerine karar<br />

verilmiştir.<br />

Uygulama, Evkaf Müdürlüğü'nün tebliği üzerine gerçekleştirilmiştir.<br />

Senayi Bey bu göreve 1 Teşrinievvel 1932 tarihinden<br />

itibaren atanmış bulunmaktadır.<br />

Nazım Bey, görülen lüzum üzerine 1777 numaralı<br />

Kanun'un 3. maddesi hükmüne dayanarak vekalet<br />

emrine alınmıştır.<br />

Mehmet Ali Bey, Giresun Maarif Müdürü iken bu<br />

göreve atanmıştır.<br />

RG, 7<br />

Şubat<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.3..18<br />

RG, 7<br />

Şubat<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

75.3..18<br />

GÇ, Son<br />

posta 8<br />

Şubat 1933<br />

RG, 8<br />

Şubat 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.3..17.,<br />

RG, 8 Şubat<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Şubat 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.4..18.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Şubat Marmara Üssü Bahri ve<br />

Kocaeli Müstahkem Mevkii<br />

Komutanlığına Dz.<br />

Tuğg. Galatalı Mehmet Ali<br />

Paşa'nın tayinine karar verildi.<br />

11 Şubat Münhal bulunan Kahire<br />

Orta Elçiliğine Ali Şevki<br />

Bey'in tayinine dair 13783<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

11 Şubat Münhal bulunan Kabil Büyük<br />

Elçiliğine Memduh<br />

Şevket Bey'in tayinine dair<br />

13783 sayılı kararname yayımlandı.<br />

12 Şubat Roma'da toplanacak III.<br />

Hava Hukuku Hususiyesi<br />

Konferansı'na katılacak<br />

olan Roma Büyükelçisi<br />

Vasıfa her türlü yetkinin<br />

verilmesine karar verildi.<br />

12 Şubat Kütahya'nın Yaşamışlar ve<br />

Şaban Damlan köylerinde<br />

bulunan cıva madeninin işletilmesi<br />

için Hakkı ve<br />

Şakir arasında yapılan sözleşmenin<br />

tesciline karar verildi.<br />

18 Şubat Erzincan Menden köyü<br />

halkının Santaş harman yerine<br />

nakledilmelerine dair<br />

13716 sayılı kararname yayımlandı.<br />

18 Şubat İzmir Ağır Ceza Mahkemesi<br />

Reisliğine Suat Bey'in<br />

terfian tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

18 Şubat Samsun Maarif Müdürlüğüne<br />

Rıfat Necdet Bey'in<br />

tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Şubat Kütahya'nın Emet Kazasına<br />

Kızılbük karyesinde bulunan<br />

Linyit Madeni İşletme<br />

imtiyazının Acemzade<br />

Ahmet Bey'e ihalesine dair<br />

13640 sayılı kararname yayımlandı.<br />

Ali Şevki Bey, Büyük Elçilik Müsteşan iken bu göreve<br />

atanmıştır.<br />

Memduh Şevket Bey, Elaziz Mebusu iken bu göreve<br />

atanmıştır.<br />

Erzincan Vilayeti Refahiye Kazasının Zevker Nahiyesine<br />

bağlı Menden köyünün heyelan tehlikesine<br />

maruz kaldığı anlaşıldığından 16 hanede 123 nüfustan<br />

ibaret köy halkının bu köye 1 km uzaklıkta<br />

Eskiköy namı ile maruf Santaş harman yerine nakilleri<br />

Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilmiştir.<br />

Suat Bey, bu göreve İstanbul İcra Reisi iken atanmıştır.<br />

Rıfat Necdet Bey, bu göreve Bursa Erkek Lisesi<br />

Edebiyat Muallimi iken atanmıştır.<br />

Maden, Acemzade Ahmet Bey tarafından meydana<br />

çıkanlmış ve imtiyaza hak kazanmıştır.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

75.4..17<br />

RG, 11<br />

Şubat 1933<br />

RG, 11<br />

Şubat 1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

33.9.. 1.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

33.8..4.<br />

/188-19<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

33.2..20./<br />

81-15, RG,<br />

18 Şubat<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Şubat 1933<br />

RG, 18<br />

Şubat 1933<br />

RG, 19<br />

Şubat 1933<br />

1933 Yılı 441

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Şubat Mersin krom madeni ihalesine<br />

dair 13642 saydı kararname<br />

yayımlandı.<br />

21 Şubat İstanbul Hayvan Borsası<br />

Talimatnamesinin 21.<br />

Maddesinin Muaddel Şeklinin<br />

Mer'iyete Konulmasına<br />

Dair 13700 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

21 Şubat Türkiye Sanayi Kredi Bankası<br />

Umum Müdürlüğü'ne<br />

Sadettin Bey'in tayin edilmesine<br />

dair 13844 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Şubat İstanbul Hayvan Borsası<br />

Talimatnamesinin 47.<br />

Maddesinin (D) Fıkrasının<br />

Tadiline Dair 13761 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Şubat Muğla Vilayeti'nde Fethiye<br />

Kazasının Boynuz Köyü'nde<br />

bulunan krom madeninin<br />

bütün hukuku ile Salih<br />

Zeki Bey'e satılmasına izin<br />

verilmesine dair 13771 sayılı<br />

kararname yayımlandı<br />

23 Şubat Açık bulunan Beyazıt Vilayeti<br />

Tapu Müdürlüğüne<br />

Hasan Fehmi ve Muş Vilayeti<br />

Tapu Müdürlüğüne<br />

Cemal Beylerin tayinlerine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

25 Şubat İstanbul'da yüksek öğrenim<br />

gençliği Wagon-Lits şirketi<br />

önünde büyük bir gösteri<br />

yaptı.<br />

25 Şubat Konya Ovası Sulama İdaresi<br />

Genel Müdürü Aziz<br />

Bey'in görevine son verilmesine<br />

karar verildi.<br />

25 Şubat 1 .Umumi Müfettişlik bölgesinin<br />

asayiş durumu hakkında<br />

rapor hazırlandı.<br />

442 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Mersin Vilayeti'nin Ulaş Nahiyesine<br />

bağlı Musalı karyesinde kain mekşuf krom madeninin<br />

Yunuszade biraderler Bahruttin ve Muhittin<br />

Beylere ihalesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile İstanbul Hayvan Borsası tabii aza<br />

listesinde değişiklik yapılmıştır.<br />

Saadettin Bey, aynı zamanda Sanayi Ofisi Umum<br />

Müdürlüğü Vekaletine de getirilmiştir. Saadettin<br />

Bey, bu göreve Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası<br />

Umum Müdürü iken ayda yedi yüz lira ücretle atanmıştır.<br />

Kararname, borsada satılan emvalden bayiin tediye<br />

edeceği ücreti düzenlemektedir.<br />

Madenin satışı için izin, imtiyaz sahibi Nazmi Bey<br />

tarafından istenmiş ve kabul edilmiştir.<br />

Hasan Fehmi ve Cemal Bayler 22'şer lira maaşla bu<br />

göreve atanmışlardır.<br />

Gösterinin nedeni olarak, şirketin yeni müdürünün<br />

bazı görevlilere, Türkçe'yi küçültücü sözler sarfetmiş<br />

olması gösterildi. Gösteri sonrasında şirketin müdürü<br />

görevinden alındı.<br />

Ziraat Bakanlığı tarafından yapılan teftiş sonucunda,<br />

idarede laubalilik, intizamsızlık ve hesap işlerinde<br />

kayıtsızlık tesbit edilmiştir. Çalışmalarından memnun<br />

kalınmayan Genel Müdür Aziz Bey'in görevine, 1053<br />

sayılı Kanunun 3. maddesi uyarınca son verilmiştir.<br />

Bu rapordan anlaşıldığı kadarıyla I. Umumi Müfettişlik<br />

İdaresi, İçişleri Bakanlığı'na aylık asayiş raporları<br />

sunmaktadır. Ancak arşivde bu kurumun adıyla 1933<br />

senesine ait başka bir rapora rastlanmamıştır. 1933<br />

yılı Ocak ayına ait olan bu rapora göre, ay içinde<br />

asayişi bozan olaylar, özellikle Van, Elaziz ve Mardin<br />

illerinde görülmüştür. Diğer illerin asayişi ber-<br />

RG, 20<br />

Şubat 1933<br />

RG, 21<br />

Şubat 1933<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

33.9.8,<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

33.4.20. /<br />

170-38,<br />

RG, 21<br />

Şubat 1933<br />

RG, 22<br />

Şubat 1933<br />

RG, 22<br />

Şubat<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

33.5.. 15./<br />

194-110<br />

RG, 22<br />

Şubat 1933<br />

GÇ,<br />

Cumhuriyet<br />

26 Şubat<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

34.11..4./<br />

164-38<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

128.923..4<br />

/106959

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Şubat Rize'deki manganez madeni<br />

imtiyazının feshine dair<br />

13776 sayılı kararname yayımlandı.<br />

27 Şubat Mersin Borsası Talimatnamesinin<br />

27. Maddesi<br />

(hamisen) Fıkrasının Tadiline<br />

Dair 13841 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

28 Şubat Küçük Zabit ve Onbaşı Talimatnamesinin<br />

Tadili<br />

Hakkında 13689 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

28 Şubat Ali Şevki Bey'in Madrid<br />

Elçiliğine tayinine dair<br />

13853 sayılı kararname yayımlandı.<br />

28 Şubat Vekalet emrinde bulunan<br />

Aksaray Valisi Yusuf Ziya<br />

Bey'in tekaüt edilmesine<br />

dair 13861 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

28 Şubat Habeşistan'daki Türk hukuk<br />

ve menfaatlerinin korunması<br />

için Adisababa'da<br />

ihdas edilecek fahri konsolosluğa<br />

Hans B.W.<br />

Bohnenberger'in tayinine<br />

dair 13862 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Mart Memleket İktisadiyatını koruma<br />

hakkındaki 11940<br />

numaralı kararnameye tevfikan<br />

tanzim olunan 13888<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

1 Mart Kontenjan ve takas işleri ile<br />

ilgili mevcut kararnamelerin<br />

çokluğu tatbikatta güçlük<br />

doğurduğu cihetle bunların<br />

umumi hükümler koyan<br />

maddelerini bir araya<br />

toplayan 39 maddelik kararın<br />

kabulüne dair 13887 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Mart Türkiye-Suriye hudut komisyonu<br />

ilk görüşmesini<br />

yaptı.<br />

kemaldir. Ocak ayı içinde I. Umumi Müfettişlik Mıntıkasına<br />

dahil olan illerde gerçekleşen olaylarda 22 kişi<br />

ölmüş, 7 kişi yaralanmıştır. 135 kişi de tutuklanmıştır.<br />

Bu kararname ile, Rize'nin Mepavri Nahiyesinin<br />

Latum ve Aytaroz Köylerindeki çinkolu manganez<br />

madeni imtiyazının feshine karar verildi.<br />

Kararname, borsada satılan emtianın bayisinden alınacak<br />

ücreti düzenlemektedir.<br />

Kararname, küçük zabit ve onbaşıların stajları ile ilgili<br />

konuları düzenlemektedir.<br />

Ali Şevki Bey, aynı zamanda Muhtelit Mübadele<br />

Komisyonu Türk Heyeti Murahhasası Reisliği görevine<br />

de devam edecektir.<br />

Yusuf Ziya Bey, 1851 sayılı Kanunun 3. maddesine<br />

göre emekli edilmiştir.<br />

Hans B.W. Bohnenberger, evsafı lazimeyi haiz muhtelif<br />

Alman firmalarının mümessili olarak görüldüğü<br />

için bu göreve getirilmiştir.<br />

Bu kararname, ithalatı sınırlamaya yönelik bir idari<br />

işlemdir. Böyle bir işlemin sebebi, Dünya buhranının<br />

Türkiye'nin ödemeler bilançosu üzerinde doğurduğu<br />

sıkıntının bu sıralarda bütün ağırlığıyla hissedilir oluşudur.<br />

Bu konuda mevcut bulunan kararnamelerin birleştirilmesi<br />

işi, bunların hususi hükümlerinin ihtiva ettikleri<br />

hususatın bitmesine kadar mer'i ve muteber olmaları<br />

şartı ile gerçekleştirilmiştir.<br />

RG, 26<br />

Şubat<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

33.5..20.<br />

RG, 27<br />

Şubat 1933<br />

RG, 28<br />

Şubat 1933<br />

RG, 28<br />

Şubat 1933<br />

RG, 28<br />

Şubat 1933<br />

RG, 28<br />

Şubat 1933<br />

GÇ, RG 1<br />

Mart 1933<br />

RG, 1 Mart<br />

1933<br />

C, 3 Mart<br />

1933<br />

1933 Yılı 443

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Mart Kemah Kaymakamı Tevfik<br />

Bey'in Bakanlık emrine<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mart Türk Parasının Kıymetini<br />

Korunmasına dair 13900<br />

sayılı 10. Kararname yayımlandı.<br />

2 Mart Münhal bulunan Batum<br />

Konsolosluğuna Rüştü<br />

Bey'in tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mart Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Müfettişi İbrahim<br />

Bey'in Vekalet emrine<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

4 Mart Yeni Amerikan Başkanı<br />

Roosevelt, görevi Başkan<br />

Hoover'dan devraldı.<br />

4 Mart Ders kitaplarında vergi konusunun<br />

işlenmesine dair<br />

karar verildi.<br />

4 Mart Maden şirketine Gümrük<br />

muafiyeti tanınmasına karar<br />

verildi.<br />

4 Mart Kaldırılan Barselon Konsolosluğu<br />

yerine mezkur şehirde<br />

bir fahri konsolosluk<br />

ihdası ile Don Jose Maria<br />

Mata Y Julia'nın Fahri<br />

Konsolosluğa ve maiyetindeki<br />

Kançılarlık vazifesini<br />

yapmak üzere Don Jose<br />

Arbos Y Altafaja 'nin da<br />

Fahri Vis Konsüllüğe tayinlerine<br />

dair 13851 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

6 Mart İnhisar İdareleri'nde ıslahat<br />

yapacak Amerikalı uzman<br />

heyeti mesaiye başladılar.<br />

6 Mart Kütahya Cıva Madeni imtiyazının<br />

devrinin tesciline<br />

dair kararname yayımlandı<br />

444 Yönetim Zamandizini<br />

Tevfik Bey, görülen lüzum üzerine 1777 numaralı<br />

Kanun'un 3. maddesi hükmüne dayanarak vekalet<br />

emrine alınmıştır.<br />

Bu kararnameye göre, dışarıya gönderilecek Türk parasının<br />

en küçük miktarı bile murakabeye tabi tutulacaktır.<br />

Rüştü Bey, bu göreve Hariciye Vekaleti Hukuk Müşavirliğinde<br />

8. dereceden Orta Elçilik Müsteşarı iken<br />

atanmıştır.<br />

İbrahim Bey, görülen lüzum üzerine 1777 numaralı<br />

Kanun'un 3. maddesi hükmüne dayanarak vekalet<br />

emrine alınmıştır.<br />

Vergi vermenin ve nüfusa kaydolunmanın vatani ve<br />

ahlaki bir görev olduğuna dair ilk ve ortaokulların<br />

okuma kitaplarına şiir ve düzyazı parçaları konulmasına<br />

karar verildi.<br />

Balya-Karaaydın Simli Kurşun Madenleri Şirketi'nin<br />

alacağı malzemenin gümrük vergisinden muaf tutulmasına<br />

karar verildi.<br />

Don Jose Maria Mata Y Julia, Barselon Ticaret Odası<br />

Azasından, Don Jose Arbos Y Altafaja ise Gasaferrer<br />

Y Arbos Ticarethanesi sahibidir.<br />

Bu heyette bir iktisatçı, bir teşkilatlanma uzmanı, bir<br />

tütün uzmanı ve bir de fabrikalarda yapılacak ıslahatla<br />

ilgilenmek üzere 4 kişi bulunmaktadır.<br />

Bu kararname ile, Kütahya Vilayeti'nin Uşak ve Gediz<br />

Kazalarının Yaşamışlar ve Şaban köylerinde kain<br />

olan Cıva madeninin 25 sene müddetle idare ve işletilmesi<br />

için Hakkı Beyle Şakir Bey arasında yapılan<br />

mukavelenamenin tescil edilmesine karar verildi.<br />

Madenin imtiyazına sahip olan Hakkı Bey, bu mukavelename<br />

ile madenin idare ve işletmesini Şakir Bey'e<br />

bırakmıştır.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

76.6..1,<br />

RG, 2 Mart<br />

1933<br />

C, 4 Mart<br />

1933, RG,<br />

2 Mart<br />

1933<br />

RG, 2 Mart<br />

1933<br />

RG, 2 Mart<br />

1933<br />

C, 5 Mart<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.17..4 /<br />

13925M<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

34.14..14.<br />

RG, 4 Mart<br />

1933<br />

C, 7 Mart<br />

1933<br />

RG, 6 Mart<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mart Kaymakamlık ve mektupçuluklara<br />

yapılacak tayinlere<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

8 Mart Van'da bulunan petrol madeni<br />

imtiyazının ademi feshine<br />

dair 13733 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Mart Maarif Vekaleti, köy muallimlerinin<br />

köy muhiti içinde<br />

ifa edebilecekleri iktisadi,<br />

zirai, içtimai ve sıhhi<br />

hizmetleri nazari dikkate<br />

alarak bunlar için ayrı ayrı<br />

programlar tanzimini kararlaştırdı.<br />

9 Mart Mustafa Kemal'in başkanlığında<br />

toplanan Türk Dili<br />

Tetkik Cemiyeti Türkçe çalışmalarıyla<br />

ilgili bazı kararlar<br />

aldı.<br />

9 Mart Artvin Belediye Reisliğine<br />

Hasan Bey'in atanmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

16 Mart Dışişlerinde yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

16 Mart Deniz Kömür Nakliyat ve<br />

Tahmilat Amelesi Derneği'nin<br />

lağvedilmesine karar<br />

verildi.<br />

18 Mart Resmi Sınai Mülkiyet Gazetesi<br />

Talimatnamesinin<br />

Tadiline Dair 13958 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, Ödemiş, Çermik, Zile, Bodrum,<br />

Kula, Sultaniye, Çerkeş, Uluborlu, Manavgat, Simav<br />

ve Göynük, Kaymakamlıklarına sırasıyla Haşim Şerif,<br />

Hayri, Mustafa, Kamil, Sait, Hilmi, İsmail Hakkı,<br />

Tacettin, Yusuf, Avni, Mustafa Eşref Beyler ile Urfa<br />

Mektupçuluğuna Seyfettin Bey'in tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Van Vilayeti'nin Muradiye Kazasında Beşparmak ve<br />

Görzot karyelerinde bulunan petrol madeni imtiyazının<br />

ademi feshine karar verildi. Madenin imtiyazı,<br />

Fransız tebaasından Emil Mayen uhdesinde idi.<br />

Halen mevcut muallimler, programı yakında muhtelif<br />

vilayetlerde açılacak kurslarda öğrenecekler, bundan<br />

sonra yetişecek olanlar ise bunu okulda öğreneceklerdir.<br />

Türk Dili Tetkik Cemiyeti, kullanılmakta olan yabancı<br />

kelimelerin bir an önce Türkçe karşılıklarını<br />

bulmak ve yaymak için bir anket yapmaya karar<br />

vermiştir. Bu anketle Şemsettin Sami Bey'in "Kamusu<br />

Türki" adlı sözlüğünden alınacak Arapça ve Farsça<br />

kelimelerden her gün 10-20 tanesi gazete, radyo<br />

ve ajans yolları ile halka bildirilecek ve karşılığı istenecektir.<br />

Bu anketin yapılmasına CHF ile Halkevleri<br />

de yardım edecektir. Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin<br />

yabancı kelimelerin Türkçe karşılığını bulmak gayesiyle<br />

açmış olduğu ankete ve bu yolda yapılacak çalışmalara<br />

yardımcı olunmak üzere bütün idari teşkilata<br />

yönelik yayınlanan genelge arşiv kaynakları arasında<br />

bulunmaktadır.<br />

Hasan Bey, Artvin Belediye Meclisince seçilerek göreve<br />

getirilmiştir.<br />

Bu kararname ile, vekalette münhal bulunan dokuzuncu<br />

dereceden Elçilik Başkatipliğine, Nuri Sabit<br />

Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Görevlerini layıkıyla yapamadığı için dava edilen ve<br />

mahkemece kapatılmasına karar verilen Deniz Kömür<br />

Nakliyat ve Tahmilat Amelesi Derneği'nin ihtiyat<br />

ve yardım sandığı şekline dönüştürülmesi ve görevlerinin<br />

Amele Birliği tarafından yürütülmesine karar<br />

verilmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

76.6..Ö.,<br />

RG, 6 Mart<br />

1933<br />

RG, 8 Mart<br />

1933<br />

C, 10 Mart<br />

1933<br />

GÇ,<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

144.32..15.<br />

/14715<br />

RG, 9 Mart<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.6.. 19<br />

RG, 16<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

166.158..1<br />

4/17513<br />

RG, 18<br />

Mart 1933<br />

1933 Yılı 445

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Mart Malatya'da idari taksimat<br />

yapılmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Mart Rize sağlık müdürünün vekalet<br />

emrine alınmasına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

19 Mart Sağlık müdürlüklerine yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Mart Malatya sağlık müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

20 Mart Elazığ'da idari taksimat<br />

yapılmasına karar verildi.<br />

21 Mart Askeri Merasim Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

21 Mart Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 62. ve 65.<br />

Maddelerinin Tefsiri yayımlandı.<br />

21 Mart Karadenizi Akdenize bağlayan<br />

demiryolu hattı için,<br />

Kayseri'de halk sevinç gösterisinde<br />

bulundu.<br />

21 Mart Gaziantep'te idari taksimat<br />

yapılmasına karar verildi.<br />

22 Mart Yeni Mülki Teşkilat Layihası<br />

Meclise geldi.<br />

446 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Malatya'nın Tut Nahiyesi'nin,<br />

Besni kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Rize Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürü Dr. İsmail Hakkı Bey'in görülen lüzum üzerine<br />

vekalet emrine alınmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong> Belediyesi Sıhhat İşleri<br />

Müdürü Dr. İbrahim Bey'in görülen lüzum üzerine<br />

Amasya Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

naklen tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Malatya Vilayeti Merkez Hükümet<br />

Tabibi ve Sıhhat Müdür vekili Dr. Hikmet Bey'in Vilayet<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne tayinine<br />

karar verildi.<br />

Elazığ'ın Kayserin Köyünün, Sason Kazasına bağ-<br />

lanmasına karar verildi.<br />

Demiryolunun Karahisara varması ile halkın coşkun<br />

ve samimi tezahüratta bulunarak Gazi hazretlerine<br />

karşı minnet ve şükranlarını dile getirdiği Kayseri<br />

Valisi Nazmi Bey tarafından telgrafla İçişleri Bakanlığı'na<br />

bildirilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Cinkife nahiyesi, Gaziantep'e bağ-<br />

landı.<br />

Bu layihaya göre, İçel ve Mersin vilayetleri birleştirilerek<br />

İçel vilayeti teşkil edilmektedir. Artvin ve Rize<br />

vilayetleri birleştirilerek Çoruh namı ile bir vilayet<br />

teşkil edilmektedir. Aksaray vilayeti lağvolunarak<br />

kaza haline getirilmekte ve Arapsun kazasıyla birlikte<br />

Niğde'ye bağlanmaktadır. Niğde'ye tabi Ürgüp kazası<br />

Kayseri'ye bağlanmaktadır. Hakkari vilayeti kaza<br />

yapılarak Gevar kazasıyla birlikte Van'a bağlanmaktadır.<br />

Cebelibereket vilayeti kaza yapılarak Bahçe,<br />

Dörtyol, Ceyhan kazaları ile birlikte Adana'ya, İslahiye<br />

kazası da Gaziantep'e bağlanmaktadır. Adana<br />

ili lağvedilerek yerine Seyhan ili teşkil edilmektedir.<br />

Şarki Karahisar vilayeti kaza yapılarak Giresun iline<br />

bağlanmaktadır. İlga edilecek vilayetler memurları<br />

hakkında Memurin Kanununun 85. maddesi hükmü<br />

tatbik olunacaktır.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

76.8..5.,<br />

RG, 19<br />

Mart 1933<br />

RG, 19<br />

Mart 1933<br />

RG, 19<br />

Mart 1933<br />

RG, 19<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.8.. 11.<br />

RG, 21<br />

Mart 1933<br />

RG, 21<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

151.71..6. /<br />

15243<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.9..2.<br />

C, 23 Mart<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

34.18..7.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Mart Düyunu Umumiye 1932<br />

mali senesi bütçesine<br />

1.050.000 liralık fevkalade<br />

tahsisat ilavesine dair Kanun<br />

2110 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Mart 1932 mali senesi Muvazene-i<br />

Umumiye Kanununa<br />

merbut bütçelerde bazı tadilat<br />

yapılmasına dair 2111<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

25 Mart Askeri atamalar yapıldı. 7. Kor. 14. Sv. Tüm. K.lığı, Güm. Muh. Gn. K.lığı<br />

Gaziantep ve Urfa İhtisas Mahkemesi As. Adi. Hakim<br />

ve Savcılıklarına Nuri Zülfikar, Hamdi Behzat,<br />

İhsan Rıza ve Abdurrahim Abdulhalim'in tayinine<br />

karar verildi.<br />

25 Mart Türkiye Sanayi Kredi Bankası<br />

İdare Meclisine yapılacak<br />

atamalara dair 14017<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

26 Mart Antalya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

26 Mart Hlaziz'de idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Mart Münhal olan Dahiliye Vekaleti<br />

Müsteşarlığına Konya<br />

Valisi Vehbi Beyin tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

27 Mart Balıkesir'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Mart Muş'da idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Mart Münhal bulunan Yüksek<br />

Tedrisat Umum Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, Türkiye Sanayi Kredi Bankası İdare<br />

Meclisine İktisat Vekaleti namına Safa ve Maliye<br />

Vekaleti namına Hüseyin Haşim Beylerin tayin edilmesine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Antalya vilayetinin Korkuteli Kazasına<br />

tabi Bozova nahiye merkezinin Çomaklıdede<br />

Köyünden Zivint Köyüne nakline karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Elaziz Vilayeti Merkez Kazasına<br />

tabi Balibey nahiyesi merkezi Çöteli köyünden Dişidi<br />

köyüne nakline karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Balıkesir vilayetinin merkez kazasına<br />

bağlı Adalı nahiyesi merkezinin Yağcılar Köyüne<br />

nakli ve adının Yağcılar olarak değiştirilmesine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Muş vilayetinin Varto kazasına<br />

bağlı Üstükran nahiyesine bağlı Bediran, Yeniköy,<br />

Celigöl köylerinin irtibatları mezkur nahiyeden<br />

fekkedilerek mezkur vilayetin Solhan kazasına rapt<br />

ve ilhaklarına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Yüksek Tedrisat Umum Müdürlüğüne<br />

Hamit Bey'in tayinine karar verildi.<br />

RG, 23<br />

Mart 1933<br />

RG, 23<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

7Ö.9..8.<br />

RG. 25<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.8.. 14,<br />

RG, 26<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

76.8.. 10,<br />

RG, 26<br />

Mart 1933<br />

RG, 27<br />

Mart 1933<br />

RG, 27<br />

Mart 1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.8..9.<br />

RG, 27<br />

Mart 1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.8..15.<br />

RG, 27<br />

Mart 1933<br />

1933 Yılı 447

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mart Etıbba Odaları Nizamnamesinin<br />

10 ve 11. Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine ve<br />

bir Madde İlavesi Hakkında<br />

14014 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

29 Mart Türk işçibaşısı bulunamadığından<br />

yarım kalan, Er-<br />

zurum Öğretmen Okulu bi-<br />

nası için bir yabancı usta-<br />

başının çalıştırılmasına ka-<br />

rar verildi.<br />

30 Mart Adıyaman'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Mart Konya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararna-<br />

me yayımlandı.<br />

1 Nisan Almanya'da Yahudi'lere<br />

boykot ilan edildi.<br />

1 Nisan 12 Eylül 1330 Tarihli Askeri<br />

Tayınat ve Yem Kanu-<br />

nu Muvakkatına Müzeyyel<br />

23 Mayıs 1928 Tarih ve<br />

1325 Numaralı Kanunun 1.<br />

Maddesini Tadil Eden 2112<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Nisan Tokat Belediye Başkanlığına<br />

seçilen Ömer Bey'in<br />

memuriyetinin onayına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Nisan Kaymakamlık tayinlerine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

2 Nisan Siirt'te idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Nisan Temyiz mahkemesine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

448 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Adıyaman'ın Besni Kazasının, Çat<br />

mevkiine nakledilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Konya vilayetinin Seydişehir kazasına<br />

tabi Çetmi nahiyesine bağlı Çay, Salur,<br />

Cemeller, Dumanlı, Mahremkolu ve Adaköy köylerinin<br />

Beyşehir kazasına ve Beyşehir kazasına bağlı<br />

Kurdular köyünün de Çetmi nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

2.4.1933 Tarih ve 2368 Sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Ömer Bey, Tokat Belediye Meclisi tarafından seçile-<br />

rek bu göreve tayin edilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Kızıltepe, Tire ve Çal kaymakam-<br />

lıklarına Haşim, Gafur, Mustafa'nın tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Siirt vilayetinin Garzan kazasına<br />

bağlı Rıdvan nahiyesine bağlı Düşah köyünün, Beşiri<br />

kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz mahkemesi<br />

ikinci reisliğine Ali Himmet Beyefendinin tayinine<br />

karar verildi.<br />

RG, 28<br />

Mart 1933<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

35.21.4./<br />

242-131<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

76.8.. 12.,<br />

RG, 30<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

76.8.. 13,<br />

RG, 30<br />

Nisan 1933<br />

C, 31 Mart<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.9..3,<br />

RG, 2<br />

Nisan 1933<br />

RG, 2 Mart<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.9..9.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

76.9..16,<br />

RG, 2 Mart<br />

1933<br />

RG, 2 Mart<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Nisan Ordu Sicil ve Hal Tercümesi<br />

Talimatnamesinin 1,4<br />

ve 6. Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında Madde<br />

yayımlandı.<br />

3 Nisan Türkiye, 11 Şubat 1925 tarihinde<br />

imzalanan Cenevre<br />

Afyon Anlaşmasına katıldı.<br />

4 Nisan Afyonkarahisar-Antalya<br />

Demiryolunun İnşasına Dair<br />

2134 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Nisan Elaziz Şube Hattının İnşasına<br />

Dair 2135 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Nisan Mektep <strong>Kitaplar</strong>ı Mütedavil<br />

Sermayesine Munzam<br />

Tahsisat Kayıt ve Mahsubuna<br />

Dair 2132 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Nisan Türkiye Afyon Yetiştiriciler<br />

Birliği Hakkındaki 2061<br />

Sayılı Kanunun 1. Muvakkat<br />

Maddesinin 3. Fıkrasının<br />

Tadiline Dair 2125 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

4 Nisan Devlet <strong>Kitaplar</strong>ı Mütedavil<br />

Sermayesi Hakkında 2133<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

5 Nisan Osmanlı Bankası'nın borçlar<br />

meselesini halleden<br />

mukavelesi ile ilgili projeye<br />

ait Şükrü Bey'in hazırlamış<br />

olduğu rapor İçişleri<br />

Bakanlığına sunuldu.<br />

9 Nisan Erzurum'daki linyit madeninin<br />

ihalesine dair 14015<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

10 Nisan 25 Haziran 1932 Tarih ve<br />

2025 Numaralı Kanunun<br />

Neşrinden Mukaddem Hükümetçe<br />

Verilmiş Olan İmtiyazlara<br />

Müteallik Mukavelelerde<br />

Yazılı Vergi ve<br />

Resim Muafiyetlerine Dair<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

14 Ocak 1933 tarih ve 2108 sayılı Kanunla Türkiye'nin<br />

bu anlaşmaya katılacağı kesinleşmişti.<br />

İnşa edilecek hattın takriben 325 km olacağı tahmin<br />

edilmiş olup, gerekli paranın ancak borç alınarak karşılanabileceği<br />

Maliye Vekaleti tarafından ortaya<br />

konmuştur. Ancak bu hattın yapımı, bir yandan mali<br />

sıkıntılar bir yandan da gerginleşen uluslararası atmosfer<br />

içinde ağırlık kazanan askeri kaygılar nedeniyle<br />

gerçekleştirilememiştir.<br />

Borçlar konusunu Fransa'da müzakere etmekte olan<br />

Şükrü Bey, komisyona sunduğu teklifi mektupla İçişleri<br />

Bakanlığı'na bildirmiştir.<br />

Bu kararname ile, Erzurum Vilayetinin Ağzıaçık<br />

mevkiindeki Linyit madeninin Ilıcalı Hürrem Bey'e<br />

ihalesine karar verildi.<br />

BULMAÇ<br />

TAR; 140<br />

BULMAÇ,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XIV,<br />

1 Nisan<br />

1933,<br />

s:18-19)<br />

RG, 4<br />

Nisan 1933<br />

RG, 4<br />

Nisan 1933<br />

RG, 4<br />

Nisan 1933<br />

RG, 4<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

137.979..1.<br />

/ 12841<br />

RG, 9<br />

Nisan 1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

34.17.. 18./<br />

189-69<br />

BULMAÇ<br />

1933 Yılı 449

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Nisan Eroin kaçakçılığı ile ilgili<br />

alınan önlemlerin arttırılmasına<br />

karar verildi.<br />

13 Nisan Van ve Muş bölgelerinde<br />

hayvan yiyeceği darlığı<br />

hakkında 1. Umumi Müfettişliği<br />

bir rapor sundu.<br />

13 Nisan Eskişehir vilayetinin<br />

Adahisar nahiyesinde Osman<br />

Senai Bey'e Krom<br />

madeni arama ruhsatı verildi.<br />

13 Nisan Kahramanmaraş'ın Kuyucak<br />

mahallesinde yapılan<br />

bir güreş müsabakası sırasında<br />

meydana gelen kavga<br />

ve olaylara karışan kişilerin<br />

takibat altına alınmasına<br />

karar verildi.<br />

15 Nisan <strong>Ankara</strong>-İstanbul tarifeli<br />

uçuş seferleri başladı.<br />

15 Nisan Harita Umum Müdürlüğü'nde<br />

Jeodezi alanında çalışan<br />

yabancı uzmana kadro<br />

verilmesine karar verildi.<br />

16 Nisan Dünya piyasasına sürülecek<br />

maden cevherlerinin sürümünü<br />

artırmak için alınan<br />

vergilerde indirim yapılmasına<br />

dair 14112 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

17 Nisan İstanbul'da 13 kişilik bir eroin<br />

şebekesi ortaya çıkarıldı.<br />

17 Nisan Çankaya Köşkünde, Mustafa<br />

Kemal başkanlığında, tarihçilerin<br />

katılımıyla hazırlanmakta<br />

olan "Türk Tarihinin<br />

Ana Hatları" adlı müsveddeler<br />

okunarak tartışıldı.<br />

450 Yönetim Zamandizini<br />

İstanbul'da had safhaya varan eroin kaçakçılığıyla<br />

mücadele eden zabıtayı teftiş için Gümrük Muhafaza<br />

Komutanı Seyfi Paşa İstanbul'a geldi.<br />

http://<br />

www.boun<br />

.edu.tr<br />

1. Umumi Müfettişliği'n bu raporunu takip eden gün- BCA:<br />

lerde, 16.4 1933 tarihinde Van ve 18.4.1933 tarihinde 30.. 10.0.0/<br />

Muş valiliklerinin hayvanların açlıktan telef olduğu- 121.860..1<br />

/99E22<br />

na dair raporları dikkat çekmektedir. (BCA:<br />

30.. 10.0.0 / 121 -860..2. / 99E23 ve BCA: 30.. 10.0.0 /<br />

121.860..3. /99E24)<br />

Devlet arşivlerinde, 13.4.1933 tarihinde Eskişehir BCA:<br />

Uluçayır, Gökçe ve Işık'da Hafız Mehmet Bey'e veri- 310.10.0.<br />

26/<br />

len manyezit madeni arama ruhsatına (BCA:<br />

1080.1552.<br />

310.10.0.26 / 1078.1544..0. / 117) dair belgeye rast-<br />

/ 445<br />

lanmıştır. Ayrıca, 16.7.1933 tarihinde Seferihisar'ın<br />

Beyler köyünde krom, manganez ve simli kurşun<br />

madenleri aramak isteyen Naci Bey'e izin verilmemesine<br />

(BCA: 30..18.1.2 / 38.52..19./ 194-123),<br />

4.12.1933 tarihinde İzmir'in Orhaniye ve Ürlemez<br />

köylerinde kömür madeni arama ruhsatnamesi isteyen<br />

Yusuf Ziya'nın bu talebinin reddine (BCA: 30.. i 8.1.2<br />

/ 41.85..14./ 189-74) ve 20.12.1933 tarihinde Bursa'nın<br />

çeşitli köylerinde maden arama ruhsatnamesi isteyenlerin<br />

bu isteklerinin reddedilmesine (BCA: 30.. 18.1.2<br />

/ 41.90..2./ 188-21) dair belgeler de bulunmaktadır.<br />

1929-1939 arası arşiv belgeleri arasındaki yılların<br />

çoğunda çeşitli nedenlerle yapılan takibatlann sayısal<br />

fazlalığına rağmen, 1933 yılında sadece tek bir takibat<br />

belgesine rastlanması bu yıla ait özelliklerden birini<br />

oluşturmaktadır.<br />

Harita Umum Müdürlüğü Nirengi Şubesinde Jeodezi<br />

uzmanı olarak çalıştırılmakta bulunan Prof. Boltz<br />

Efendi'ye ait kadro tasdik edildi.<br />

Bu toplantılar, 20 Nisan 1933'e kadar dört gün devam<br />

etmiş ve daha sonra 22 Nisan-13 Mayıs 1933 tarihleri<br />

arasında da Türk tarih Kurumu'nda toplanılarak müsveddelerin<br />

okunması tamamlanmıştır.<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

88.581.5/<br />

8756<br />

GÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

35.25..17. /<br />

241-76<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

35.22.. 15.,<br />

RG, 16 Nisan<br />

1933<br />

http://<br />

www.boun<br />

.edu.tr<br />

ATCTK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Nisan Askeri Merasim Talimatnamesinin<br />

10. Maddesi İle<br />

Bu Maddenin (A) Fıkrasının<br />

Baş Taraflarına 'Büyük<br />

Millet Meclisi Reisi' Cümlesinin<br />

İlavesi Hakkında<br />

14088 sayılı kararname yayımlandı.<br />

18 Nisan Tekaüt Kanununun 55.<br />

Maddesi Hakkında Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

19 Nisan Askeri Muhakeme Usulü<br />

Kanununun 34. Maddesinin<br />

Değiştirilmesi ve 89. Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi<br />

Hakkında 2137 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Nisan Askerlik Mükellefiyeti Kanununun<br />

39. maddesini<br />

Değiştiren 2138 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Nisan Mekatibi Askeriye Talebesiyle<br />

İhtiyat Zabıt Namzetlerine<br />

Verilecek Maaş ve<br />

Tahsisatı Fevkaladeye Dair<br />

Olan 357 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2140 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Nisan <strong>Ankara</strong> Şehri Otomatik Telefon<br />

Kanununun Muaddel<br />

7. Maddesine bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 2142 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Nisan 29 Mayıs 1929 Tarih ve<br />

1471 Sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2139 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Nisan 18 Haziran 1927 Tarih ve<br />

1089 Sayılı Kanunun Tadili<br />

Hakkında 2141 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Nisan 636 Sayılı Şurayı Askeri<br />

Kanununun 4. Maddesinin<br />

Tadili Hakkında 2136 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

Bu kararname, adı geçen talimatnameye ait teklif<br />

projesinin tabında 'Büyük Millet Meclisi Reisi' cümlesinin<br />

düştüğünün anlaşılması üzerine çıkarılmıştır.<br />

Bu kararla, 55. maddedeki maaşlarla ilgili hükmün,<br />

hiçbir şekilde ikramiyelere ve diğer ahvale uygulanmasına<br />

imkan olmadığı belirtilmiştir.<br />

89. maddeye eklenen fıkra ile, Milli Müdafaa Vekili'ne<br />

hukuku amme davası açmak için amiri adlilere<br />

emir verebilme yetkisi tanınmıştır.<br />

Bu madde, asker ya da asker adayı iken hapis cezası<br />

alanlann durumunu yeniden düzenlemektedir.<br />

Kanun, askeri tıbbiye talebelerinin birinci sınıf maaşını<br />

alacağını, eczacılık, kimyagerlik ve diş hekimliği<br />

öğrencilerinin de bulunduklan sınıfın maaşını alacağını<br />

düzenlemektedir.<br />

Bu kanuna göre, Muhafaza Umum Kumandanlığı'na<br />

dört ve kumandanın evine bir telefon konulacak ve<br />

bu telefonlardan harici tesisat ve mukamele bedeli<br />

alınmayacaktır.<br />

Bu kanunla, kumandan ve belli derecedeki zabitlerin<br />

binek hayvanlarının hükümetçe iaşe olunacağı düzenlenmektedir.<br />

Bu kanunla, halka ait olan ve seferberlik sırasında<br />

askeri hizmetlerde kullanılmakta iken eşkıya tarafından<br />

kaçınlan ya da öldürülen hayvanlar ile tahrip edilen<br />

nakil vasıtalarının bedelinin devlet tarafından<br />

ödeneceği karara bağlanmıştır.<br />

Bu kanuna göre, Ali Şurayı Askeri, her sene şubat<br />

ayının başında ve Reisicumhurun veya Büyük Erkanı<br />

Harbiye Reisinin ve Milli Müdafaa Vekilinin lüzum<br />

göreceği her zaman toplanacaktır.<br />

RG, 17<br />

Nisan 1933<br />

RG, 18<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

RG, 19<br />

Nisan 1933<br />

1933 Yılı 451

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Nisan Antalya'nın Tekfîirova köyünde<br />

olup imtiyazı Ahmet<br />

Sadık Bey uhdesine ihale<br />

kılınmış olan krom madeninin,<br />

% 10 nisbi resme tabi<br />

tutulmasına dair 14119<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

20 Nisan İstanbul'da yüksek öğrenim<br />

gençliği, Bulgaristan'ın<br />

Razgrad kasabasındaki<br />

olayları protesto ettiler.<br />

21 Nisan Uzun süredir derin bir iktisadi<br />

buhran yaşayan Amerika<br />

altın esasından ayrıldı.<br />

22 Nisan Diyarbekir Belediye Başkanlığına<br />

Şeref Bey'in tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

22 Nisan Türkiye ile Osmanlı Düyun-u<br />

Umumiye Hamilleri<br />

arasında antlaşma imzalandı.<br />

22 Nisan Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesine<br />

Müzeyyel<br />

14156 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

22 Nisan Dışişlerinde yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

22 Nisan Sinop Maarif Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

24 Nisan 11 Ağustos 1325 Tarihli<br />

Kanuna Göre Tekaüde<br />

Sevk veya İstifaları Kabul<br />

Edilmişken Kararname İle<br />

Tekrar Muvazzaf Hizmete<br />

Alınan Zabitler Hakkında<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

24 Nisan Türkiye İş Bankası'na 601<br />

ve 1055 sayılı Kanunların<br />

verdiği muafiyetlerinden<br />

yararlanmak üzere 25 sene<br />

müddetle şeker fabrikası<br />

tesis ve işletme imtiyazı verilmesine<br />

dair 15273 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

452 Yönetim Zamandizini<br />

Madenin, iskeleye olan nazarı dikkate alınarak vergiye<br />

tabi tutulmasına karar verilmiştir.<br />

17 Nisan 1933 gecesi, Bulgaristan'ın Razgrad kasabasındaki<br />

Türk mezarlığının tahrip edilmesi üzerine<br />

İstanbul'da üniversite öğrencileri Bulgar mezarlığına<br />

çelenk koyarak gösteri yaptı.<br />

Amerika ve Avrupa'nın dahil olduğu altın esasına<br />

dayalı döviz değişimi düzeni böylece ortadan kalktı.<br />

Şeref Bey, Diyarbekir Belediye Meclisince seçilerek<br />

bu göreve getirilmiştir.<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Osmanlı Düyun-u Umumiye<br />

(genel dış borçlar) İdaresi arasında Paris'te imzalanan<br />

bu antlaşma ile Osmanlı dönemi borçlarının tasfiyesine<br />

başlandı.<br />

2.5.1933 Tarihli ve 2390 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Bu kararname ile, Atina-pire Başkonsolosluğu Kançılarlığına<br />

Recep, Kudüs Konsolosluğu Kançılarlığına<br />

Hamdi, Rodos Konsolosluğu Kançılarlığına Faik<br />

Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Sinop Maarif Müdürlüğüne Şefik<br />

Bey'in tayin edildi.<br />

Bu kanunla, muameleleri birbirinin aynı olduğu halde<br />

haklarında başka başka kararlar verilen zabitlerin<br />

durumu yeniden düzenlenmektedir.<br />

Şeker Fabrikası, Eskişehir, Bilecik, İzmit, Bursa ve<br />

Kütahya Vilayetlerinin şeker ihtiyaçlarını karşılamak<br />

için planlanmıştır.<br />

RG, 20<br />

Nisan 1933<br />

ATCTK<br />

C, 22<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0 /<br />

76.10..17,<br />

RG, 22<br />

Nisan 1933<br />

GGCT<br />

RG, 22<br />

Nisan 1933<br />

RG, 22<br />

Nisan 1933<br />

RG, 22<br />

Nisan 1933<br />

RG, 24<br />

Nisan 1933<br />

RG, 24<br />

Nisan 1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Nisan Konya valiliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

24 Nisan Denizli'deki zımpara madeni<br />

hislerinin devrine dair<br />

düzenleme yapıldı.<br />

25 Nisan Madenlerimiz hakkında<br />

tetkikat yapmak üzere hükümet<br />

tarafından çağrılan<br />

Amerikalı jeoloji ve maden<br />

uzmanı Mr. Sidney Paige<br />

<strong>Ankara</strong>'ya geldi.<br />

26 Nisan Ziraat Vekili Muhlis Bey<br />

vilayetlere gönderdiği tamimle<br />

ziraat teşkilatının ıslahı<br />

için ziraatçilerimizi fikirlerini<br />

bildirmeye davet<br />

etti.<br />

26 Nisan İstanbul İtfaiye Teşkilatı'nın<br />

modernleştirilmesi çalışmalarına<br />

başlandı.<br />

26 Nisan Ordu'daki kurşun ve manganez<br />

madenlerine ait ruhsatnamenin<br />

devrine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Nisan Adana-Fevzipaşa demiryolu<br />

devletleştirildi.<br />

27 Nisan Halkevleri İçin İthal Olunacak<br />

Radyo ve Sinema<br />

Makineleri Hakkında 2154<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Nisan Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğü Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve<br />

Teadülü Hakkındaki 14 Nisan<br />

1930 Tarih ve 1587<br />

Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2151 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

29 Nisan Adliye müfettişliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Nisan Adliye Vekaleti İstatistik<br />

ve Neşriyat müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Konya Valiliğine<br />

Cemal Bey'in tayin edildi.<br />

Bu düzenleme ile, Denizli'nin Çardak ve Yolaltı köylerinde<br />

bulunan zımpara madeninin 50 hissesinin<br />

devrine karar verildi.<br />

Paige Türkiye'nin bakır ve krom madenleri açısından<br />

zengin olduğunu ve petrol bulunması ihtimalinin de<br />

olduğunu söyledi.<br />

Çalışmalar kapsamında, İstanbul İtfaiye Teşkilatı'nı<br />

modem hale sokmak için, Kolonyo Şehri İtfaiye Mühendisi<br />

Weinmaier'in getirilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Ordu'nun Oldudağ, Akçabay ve<br />

Korukdüzü köylerindeki Hamdiye Hanım'a ait bakırla<br />

karışık simli kurşun ve manganez madenleri ruhsatnamesinin<br />

kocası İzzet Pertev Karminati'ye devrine<br />

karar verildi.<br />

Bu kanunla, Halkevleri için ithal olunacak radyo ve<br />

sinema makinelerinin muamele vergisiyle gümrük ve<br />

oktruva resimlerinden istisnasına karar verildi.<br />

Bu kanunla, kimi memur ve müstahdemlerin, sıhhi<br />

vazifeleri icap ettirdiği yerlerde, aileleri ile birlikte<br />

ikametlerine olanak tanınmaktadır.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan dördüncü sınıf<br />

Adliye Müfettişliğine Baha Bey'in tayin edildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Adliye Vekaleti<br />

İstatistik ve Neşriyat Müdürlüğüne Nedim Bey'in tayin<br />

edildi.<br />

RG, 25<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

35.28.. 14.<br />

C, 26<br />

Nisan 1933<br />

C, 27<br />

Nisan 1933<br />

BCA;<br />

30..18.1.2/<br />

35.30..15.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

35.29..11.<br />

GGCT,<br />

Cumhuriyet<br />

28 Nisan<br />

1933<br />

RG, 27<br />

Nisan 1933<br />

RG, 27<br />

Nisan 1933<br />

RG, 29<br />

Nisan 1933<br />

RG, 29<br />

Nisan 1933<br />

1933 Yılı 453

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Nisan Temyiz Mahkemesi Azalığına<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

29 Nisan Temyiz Mahkemesi ikinci<br />

reisliğine yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

29 Nisan Balıkesir'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Nisan Mühendislik ve Mimarlık<br />

Talimatnamesinin 4. Maddesinin<br />

Tadili Hakkında<br />

14193 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Nisan Tababet İhtisas Vesikaları<br />

Hakkındaki Nizamnameye<br />

Zeyledilen 14207 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

30 Nisan 2155 sayılı Devlet Demiryolları<br />

ve Limanları İşletme<br />

Umum Müdürlüğü<br />

1933 mali senesi bütçe kanunu<br />

yayımlandı.<br />

30 Nisan <strong>Ankara</strong>'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Nisan Çorum'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Mayıs Türk Gemi Kurtarma Şirketi'nin<br />

esas mukavelename<br />

layihasının tasdikine<br />

dair 14186 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Mayıs Dışişlerinde yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

1 Mayıs Maarif Vekaleti'nde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Mayıs Mersin sağlık müdürünün<br />

görevden alınmasına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

454 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz Mahkemesi<br />

Azalığına Abdülkerim Bey'in tayin edildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz Mahkemesi<br />

ikinci Reisliğine Ali Taha Bey'in tayin edildi.<br />

Bu kararname ile, Balıkesir'in Odalıdam Köyünün<br />

Yeniköy nahiyesine bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, adı geçen talimatnamenin 4. maddesine<br />

telgraf ve telefon mühendisliği ile, telsiz mühendisliği<br />

kelimelerinin eklenmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, doktorların ihtisas vaziyetlerini<br />

tetkik etmek üzere Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletince<br />

bir defaya mahsus olmak üzere bir jüri heyeti<br />

teşkil edilmesine karar verilmiştir.<br />

Bu kanuna göre, Devlet Demiryolları ve Limanları<br />

İşletme Müdürlüğü 1933 mali senesi masarifi için<br />

15.420.327 lira tahsisat verilmiştir.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong>'nın Karakeçeli nahiyesine<br />

bağlı Bahşili Köyünün, Kırıkkale nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Çorum'un Mecitözü kazasına bağlı<br />

Çikhasan, Miyanesultan, Koyunoğlu ve Mazıbaşı<br />

köylerinin Alaca kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Şirket, kendi vasıtalarıyla kurtulamayan gemileri ve<br />

yükünü kurtarmak amacıyla ve Hazine'nin iştiraki ile<br />

İstanbul'da kurulacaktır.<br />

Bu kararname ile, daha önce bu görevden alınmış<br />

olan Ömer Lütfı Bey'in Elçilik üçüncü Katipliğine<br />

tayin edildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti üçüncü sınıf müfettişliğine<br />

Hikmet Bey'in tayin edildi.<br />

Bu kararname ile, Mersin Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürü Dr. Fazıl Bey'in vekalet emrine alınmasına<br />

karar verildi.<br />

RG, 29<br />

Nisan 1933<br />

RG, 29<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.11..2.,<br />

RG 29<br />

Nisan 1933<br />

RG, 29<br />

Nisan 1933<br />

RG, 30<br />

Nisan 1933<br />

RG, 30<br />

Nisan 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.11..18.,<br />

RG 30 Nisan<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.11.. 17,<br />

RG, 30<br />

Nisan 1933<br />

RG, 1<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Mayıs<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Mayıs Gümüşhane sağlık müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

2 Mayıs Urfa Belediye Başkanlığına<br />

seçilen Ömer'in memuriyetinin<br />

tasdikine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mayıs andırma'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mayıs Gaziantep'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mayıs Konya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mayıs Zilan'da idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Mayıs Niğde-Boğazköprü demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

2 Mayıs Barut ve Mevadd-ı<br />

İnfılakiye ve Fişek ve Av<br />

Malzemesi İnhisarları Türk<br />

Anonim Şirketlerinin tasfiyesine<br />

karar verildi.<br />

3 Mayıs Dahili Nizamnamenin 5.<br />

Maddesinin Değiştirilmiş<br />

Şekli yayımlandı.<br />

4 Mayıs Nazım Hikmet Mahkemeye<br />

verildi.<br />

4 Mayıs Edime Çavuşlu'da Çavuşlu<br />

Linyitleri Ltd. Şti.'ne maden<br />

kömürü ruhsatı verilmesine<br />

karar verildi.<br />

Vekalet emrinde bulunan Rize sabık Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü Dr. İsmail Hakkı Bey'in Gümüşhane<br />

Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

tayinine dair kararname yayımlandı.<br />

Ömer Bey, Urfa Belediye Meclisi tarafından seçilerek<br />

bu göreve tayin edilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Bandırma'nın Alaşar, Kerdeme,<br />

Kalburcu ve Ömer Köylerinin Gönen kazasına bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Gaziantep'in Akçakoyunlu ve nahiye<br />

merkezinin Harar köyünden Yona köyüne kaldırılmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Konya'nın Dinek Sayar köyünde<br />

bulunan Dinek Nahiyesinin Dinek köyüne nakline<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Zilan nahiyesinin kaldırılarak yerine<br />

Kertis adıyla yeni bir nahiye kurulmasına karar<br />

verildi.<br />

Hat 110 km. uzunluğundadır.<br />

RG, 1<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

77.12..6.,<br />

RG 2<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.11..15<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.11..16.<br />

BCA:<br />

30..I1.1.0/<br />

77.11.. 14.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.12..1.<br />

Biri Maliye Hazinesi diğeri Oryantal Grubu olmak BCA:<br />

üzere iki hissedarı bulunan Barut ve Mevadd-ı 30..18.1.2/<br />

36.33..3/<br />

İnfilakiye ve Fişek ve Av Malzemesi İnhisarları Türk<br />

213-16<br />

Anonim Şirketleri'nin mukavelelerinde taahhüt ettikleri<br />

işleri ifa edemeyecek durumda olmaları nedeniyle<br />

iki taraf arasında anlaşma yapılarak tasfiye edilmelerine<br />

karar verildi. Şirketlerin menkul ve gayri menkul<br />

bütün malları, İnhisarlar İdaresi işletmesine devredildi.<br />

Bu nizamnamenin 5. Maddesi, Riyaset Divanını bir<br />

reis, üç reis vekili, altı katip ve üç daire amirinden<br />

oluşacak şekilde yeniden düzenlemektedir.<br />

Eski İstanbul milletvekili Süreyya Paşa, "Gece Gelen<br />

Telgraf' kitabından dolayı Nâzım Hikmeti mahkemeye<br />

verdi.<br />

Devlet arşivlerinde ayrıca, 1.12.1933 tarihinde Balıkesir<br />

Sofular'da verilen Simli Kurşun ve Bakır madeni<br />

ruhsatına (BCA: 310..10.0.10 / 442.660.0.),<br />

14.10.1933 tarihinde Bursa Çekirge'de Bursa Kaplıcaları<br />

T.A.Ş.'ne verilen Maden Suyu ruhsatına (BCA:<br />

310..10.0.16 / 670.983..0), 21.5.1933 tarihinde Konya<br />

Dereköy'de Selçuk Kazım'a verilen Manyezit madeni<br />

işletme ruhsatına (BCA: 310..10.0.42 /<br />

1692.2334..0), 12.8.1933 tarihinde Kütahya Eğriöz'de<br />

Mustafa Nuri ve Hacı İzzet'e verilen Krom madeni<br />

GÇ<br />

BULMAÇ<br />

http://<br />

www.boun<br />

.edu.tr<br />

BCA:<br />

310..10.0.<br />

22/<br />

914.1325..<br />

0.<br />

1933 Yılı 455

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mayıs Zonguldak Amele Birliği<br />

ve Teavün Sandığı Talimatnamesinin<br />

6. Maddesinin<br />

1. Fıkrasının Tadili<br />

Hakkında 14232 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Mayıs <strong>Ankara</strong> Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesinin<br />

25. Maddesinin 4. Fıkrasının<br />

Değiştirilmesi Hakkında<br />

Kararname yayımlandı.<br />

6 Mayıs 2161 Sayılı Askeri İzin<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

6 Mayıs Ordu Zabitan Heyetine<br />

Mahsus 29 Nisan 1926 Tarih<br />

ve 863 Numaralı Terfi<br />

Kanununun 14. Maddesiyle<br />

Bu Kanunun 8 Haziran<br />

1929 Tarihli ve 1494 Sayılı<br />

Kanun İle Tadil Edilen 10.<br />

ve 16. Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

Dair 2162 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

6 Mayıs Yeşilhilal (Yeşilay) Cemiyeti,<br />

içkiye teşvik ettiği gerekçesiyle<br />

incesaza (alaturka<br />

müziğe) karşı mücadele<br />

başlattı.<br />

8 Mayıs <strong>Ankara</strong> Şehri Otomatik Telefon<br />

Kanununun Bazı<br />

Maddelerinin Tadiline ve<br />

Bu Kanuna Bir Madde İlavesine<br />

Dair Olan 1901 Sayılı<br />

Kanunun 2. Maddesini<br />

Değiştiren 2164 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

8 Mayıs İnhisarların İdaresi Hakkındaki<br />

1660 Numaralı<br />

Kanuna Müzeyyel 2159<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

9 Mayıs Muvazeneyi Umumiye Kanunlanna<br />

Bağlı (H) Cetvelinin<br />

Tasfiyesine Dair 754<br />

sayılı Karar yayımlandı.<br />

456 Yönetim Zamandizini<br />

işletme ruhsatına (BCA: 310..10.0.43 / 1815.2501..0./<br />

448) ve 31.12.1933 tarihinde Tokat Elalmış'ta Özdemir<br />

Madenleri Ltd. Şti.'ne verilen Antimuan madeni<br />

işletme ruhsatına (BCA: 310..10.0.60 /2470.3325..0./<br />

50) dair belgelere de rastlanmıştır.<br />

Bu kararname ile, Heyeti İdare sandığın biriken paralarını<br />

en yüksek faiz vermeyi teklif eden milli bankalardan<br />

birine amele birliği namına tevdi ederek<br />

tenmiyeye mecbur kılınmıştır.<br />

Bu kararname ile, borsada satılan ayı malın müteakip<br />

satışında borsa resmi alınmayacağı belirtilmektedir.<br />

Bu kanunla, orduya mensup zabit, askeri memur ve<br />

gedikli küçük zabitlerin senede bir buçuk ay izin kullanma<br />

hakları olduğu düzenlenmektedir.<br />

Bu kanunla, umum zabıtanın terfıe hak kazanmaları<br />

için her rütbede fiilen asgari bulunacakları süreler<br />

düzenlenmektedir.<br />

Bu kanun ile, telefon hizmetlerinden alınacak ücretler<br />

düzenlenmektedir.<br />

Kanun, İnhisarlar İdaresi'nin harcamalarını düzenlemektedir.<br />

Bu karar ile, hükmü bir seneye münhasır bulunan<br />

Muvazenei Umumiye Kanunlanna bağlı (H) Cetvelinde,<br />

uzunca senelerden beri devredilegelmekte olan<br />

maddelerin ifade ettikleri manalara göre yeniden ele<br />

alınmak üzere, cetvelin tasfiyesine karar verilmiştir.<br />

RG, 6<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Mayıs<br />

1933<br />

http://<br />

www.boun<br />

.edu.tr<br />

RG, 8<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Mayıs<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Mayıs 11 Ağustos 1325 Tarihli<br />

Kanuna Göre Tekaüde<br />

Sevk veya İstifaları Kabul<br />

Edilmişken Kararname İle<br />

Tekrar Muvazzaf Hizmete<br />

Alınan Zabitan Hakkında<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

yayımlandı.<br />

9 Mayıs Çorum valiliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Mayıs Kaymakamlık atamalanna<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

9 Mayıs Sivasta idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı..<br />

9 Mayıs Sivas'ta idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı..<br />

9 Mayıs Türkiye ile Yunanistan arasında<br />

Muvakkat Ticari<br />

İtilafiıame Atina'da imzalandı.<br />

10 Mayıs Maliye Teftiş Heyeti Nizamnamesinin<br />

9. Maddesinin<br />

3. ve 4. Fıkralannın<br />

Tadiline Dair 14258 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

10 Mayıs Devlete Ait ve Devlet Binası<br />

Olmak Üzere Kiralanmış<br />

Binaların Yangından<br />

Koruma Talimatnamesinin<br />

Tatbiki Hakkında<br />

14149 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Mayıs Sivas'ta idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı..<br />

10 Mayıs Konya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı..<br />

Karar, konuya bu vaziyette olan zabitlerin, durumlarının<br />

münhasıran incelenerek tatbik edilmesi için Büyük<br />

Millet Meclisi arzuhal encümenine başvurmaları<br />

şeklinde bir çözüm getirmektedir.<br />

Münhal bulunan Çorum Valiliğine Arif Hikmet Bey-<br />

'in tayinine dair kararname yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, İspir Kaymakamlığına Nurettin,<br />

Arapsun Kaymakamlığına Cemil, Beşiri Kaymakamlığına<br />

Ata Şükrü Beylerin tayin edildi.<br />

Bu kararname ile, Sivas'ın Gürün kazasının<br />

Yukarıhamal köyünün, Kangal Kazasına bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Sivas'ın Kangal kazasına bağlı Akpınar ve Killik nahiye<br />

merkezlerinin Kızıldikme ve İğdeli köylerine<br />

nakline karar verildi.<br />

RG, 9<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Mayıs<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

77.13..9<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.13.. 10,<br />

RG, 9<br />

Mayıs 1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.13..1.,<br />

RG, 9<br />

Mayıs 1933<br />

27 Mayıs 1933 tarih ve 14456 sayılı kararname ile TAR; 294,<br />

onaylanmış ve 1 Haziran 1933 tarihinde altı aylık bir GGCT<br />

süre için yürürlüğe girmiştir.<br />

Nizamname, müfettiş ve müfettiş muavinliğine tayin<br />

olma şartlannı düzenlemektedir.<br />

Yangınlann genellikle, elektrik tesisatlarındaki eksikler<br />

yüzünden ve sobalann yanlış kurulmasından<br />

kaynakladığı anlaşıldığından bu konuda önlemler<br />

alınmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Sivas'ın Çavdar köyünün Kangal<br />

kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Konya Karaman'ın Göynükkışla<br />

köyünün Hadım Kazası Bademli nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

RG, 10<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 10<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.12..8,<br />

RG, 10<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.12..9.,<br />

RG, 10<br />

Mayıs 1933<br />

1933 Yılı 457

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mayıs Tekirdağ Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesinin<br />

33. Maddesinin Tadili<br />

Hakkında kararname yayımlandı.<br />

10 Mayıs Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde<br />

Osman Senai'ye verilmiş<br />

olan maden suyu<br />

arama izninin % 50'sinin<br />

Velizade Mehmet'e satılmasına<br />

karar verildi.<br />

11 Mayıs Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

11 Mayıs Emniyet Müdürlüğünde<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

11 Mayıs Kaymakamlık ve Umumi<br />

Müfettişlik atamalarına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

11 Mayıs Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

458 Yönetim Zamandizini<br />

RG, 10<br />

Mayıs<br />

1933<br />

Arşivde ayrıca, 24.4.1933 tarihinde Kütahya BCA:<br />

Gürağaç'da Gıyas Bey'e ait linyit madeni hissesinden 30.. 18.1.2<br />

bir kısmının satılmasına (BCA: 30..18.1.2 / /: 36.33.. 14<br />

/193-26<br />

35.28.. 13./ 189-70), 6.6.1933 tarihinde Turhal<br />

Geyran'da Hüseyin'e ait antimon madeni arama ruhsatının<br />

Mühendis Ahmet Kemal ve Şürekası<br />

Kollektif Şirketi'ne satılmasına (BCA: 30.. 18.1.2 /<br />

37.43..4./ 195-59), yine aynı tarihte Turhal'ın bazı<br />

köylerinde simli kurşun ve antimon madeni arama<br />

ruhsatnamesinin yine Ahmet Kemal'e satılmasına<br />

(BCA: 30..18.1.2 / 37.43.. 11./ 192-91), 15.7.1933 tarihinde<br />

Kütahya Emette bulunan Acemzade Ahmet'e<br />

ait linyit madeni imtiyaz haklarının yarısının kardeşi<br />

İsmail'e satılmasına (BCA: 30.. 18.1.2 / 38.52.. 1./<br />

179-71), 13.12.1933 tarihinde Balıkesir Bahçedere'de<br />

maden aramak üzere alınan Mehmet Hilmi'ye ait ruhsatın<br />

yirmi hissesinin satılmasına (BCA: 30..18.1.2 /<br />

41.87..20./ 191-61) ve 20.12.1933 tarihinde İzmir<br />

Doğanbey'de krom madeni aramak üzere verilen 1/4<br />

sayılı ruhsatnamenin 17,5 hissesinin Dr. Suat'a satılmasına<br />

(BCA: 30..18.1.2 / 41.89..7./ 194-115) dair<br />

belgelere rastlanmıştır.<br />

Bu kararname ile, Arapkir, Hafik, Demirköy, Tavas,<br />

Malazgirt, Karaburun, Garzan, Palo, Ahlat, Kemal<br />

Paşa, Kemah, Kilis, Çeşme, Foça, Akmağdeni, Kangal,<br />

Turgutlu, Ayancık ve Safranbolu Kaymakamlıklarına<br />

sırasıyla ibrahim, Celal, Salahattin, Fazıl Haluk,<br />

Mehmet Emin, Besim, Şakir, İbrahim Rüştü,<br />

Kemal, Muhittin, Reşat, Nuri, Cemil, Hilmi, Nusret,<br />

Zeki, Feyyaz, Kerim ve İhsan Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Emniyeti Umumiye beşinci şube<br />

Müdürlüğüne Haşim, İstanbul Emniyet Müdürlüğü<br />

ikinci Şube Müdürlüğüne Demir, Adana, Mersin,<br />

Kastamonu, Konya, Eskişehir, Samsun ve Sivas Emniyet<br />

Müdürlüklerine Memduh, Ata, Sadettin, Halit,<br />

Yusuf Ziya, İbrahim ve Mahmut Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Birinci Umumi<br />

Müfettişlik Umuru Tahririye Müdürlüğüne Rauf,<br />

Kırkağaç ve Gördes Kaymakamlıklarına Fuat ve<br />

Mazlum beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Adalar, Beykoz, Şile, Bakırköy,<br />

Fatih Kaymakamlıklarına; Reşat, İhsan, Bahir, Veli<br />

ve Haluk'un tayinlerine karar verildi.<br />

RG, 11<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

77.14..11.,<br />

RG, 11<br />

Mayıs<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Mayıs Kaymakamlık atamalanna<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

11 Mayıs Dışişlerinde yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

11 Mayıs Dışişlerinde yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Mayıs Askeri atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

13 Mayıs Danıştay Tanzimat, Nafıa<br />

ve Maliye dairelerinin birleştirilmesine<br />

karar verildi.<br />

13 Mayıs Ordu'daki maden arama<br />

ruhsatnamesinin devrine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Mayıs Amerika'da yayınlanan<br />

Ermenice 'Hayrenik' Gazetesinin<br />

memleket aleyhine<br />

yazı yazması nedeniyle<br />

Türkiye sokulmasının yasaklanmasına<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

13 Mayıs Dışişlerinde merkeze almaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Mayıs Dışişlerinde merkeze almaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Mayıs Bursa'daki krom medeni<br />

ruhsatnamesinin devir ve<br />

ferağının onaylanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Çivril, Borçka, Torbalı, Karaisalı, RG, 11<br />

Reşadiye, Haymana, Harran, Mesudiye, Sandıklı, Mayıs<br />

1933<br />

Karacasu, Kadirli, Korkuteli, Merzifon, Emirdağ, Cihanbeyli,<br />

Çiçekdağı ve Sındırgı Kaymakamlıklarına<br />

Eşref, Fahrettin, Muzaffer, Rebii, Fuat, Nasuhi, Kamil,<br />

İsmail Hakkı, Arif, Necati, Rıfat, Cevdet, Necmettin,<br />

Ahmet, Fehmi, Taki ve Muzaffer beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Moskova Büyükelçiliği Müsteşarlığına<br />

Mehmet Ali Tevfik ve Marsilya Konsolosluğu<br />

Kançılarlığına da Faik Ali Beylerin tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Triyeste Konsolosluğu<br />

Kançılarlığına Sadettin, Atina-Pire Başkonsolosluğu<br />

Kançılarlığına Refet, Varna Konsolosluğu<br />

Kançılarlığına da Ahmet Beylerin tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Tuğg. İlyas'ın 12. Fırka Komutanlığına<br />

tayinine karar verildi.<br />

Dahiliye ve Adliye Muhtelit Encümeninde yapılan<br />

müzakere ile işlerinin azlığı nedeniyle Tanzimat,<br />

Nafıa ve Maliye daireleri İstişare yahut Tanzimat Dairesi<br />

adı altında birleştirildi. Böylece bir başkan ve 4<br />

üyeden oluşan yeni bir daire kurulmuş oldu.<br />

Bu kararname ile, Ordu'nun Merkez kazasına bağlı<br />

Tatarcık ve Kızılot köylerinde bakır, çinko, manganez,<br />

demir ve simli kurşun aramak üzere Hamdiye<br />

Hanımın almış olduğu ruhsatnamedeki hukukun kocası<br />

İzzet Pertev Bey'e devrine izin verilmesine karar<br />

verildi.<br />

Gazete, Taşnak Komitesinin bir organı olarak görülmektedir.<br />

Bu kararname ile, Vama Konsolosluğu Kançıları<br />

Zühtü Bey'in merkeze nakledilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Triyeste Konsolosluğu Kançıları<br />

Şadan Necati Bey'in merkeze nakledilmesine karar<br />

verildi.<br />

Bu düzenleme ile, Bursa'nın Osmaniye köyündeki<br />

İtalyan Jan Deskofı'ye ait krom madeni ruhsatname<br />

hukukunun devir ve ferağı onaylandı.<br />

RG, 11<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

77.14..14.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

11.68..10. /<br />

1032<br />

RG, 13<br />

Mayıs<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

35.29..10./<br />

191-56<br />

RG, 13<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 13<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 13<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

36.34..20./<br />

194-12<br />

1933 Yılı 459

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Mayıs Vaiz ve Dersiam Maaşları<br />

Hakkında 2171 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Mayıs Dahiliye Memurlarından<br />

Bir Kısmının Tahdidi Sinlerine<br />

Dair 2169 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Mayıs Harp Gemilerinin Tamiri<br />

İçin Gölcük'te Tamir Limanı<br />

ve Tersane Yaptırılması<br />

Hakkında 2173 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

14 Mayıs Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri<br />

Birliği'nde Bulunan<br />

Ateşemiliter ve Muavinin<br />

Tahsisatlarına Zam Yapılması<br />

Hakkında 2172 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

14 Mayıs 1980 Numara ve 26 Mayıs<br />

1932 Tarihli Muvazene<br />

Vergisi Kanununun 10.<br />

Maddesinde Mevcut Bir<br />

Sene Müddetin Bir Sene<br />

Daha Uzatılması Hakkında<br />

2174 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

15 Mayıs Ordu'daki maden arama<br />

ruhsatnamesinin devrine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

15 Mayıs Umumi Müfettişlik atamasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

15 Mayıs Mülkiye Müfettişliği atamasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

15 Mayıs Gaziantep'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

460 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kanun ile, Dahiliye memurlarının emeklilik yaş<br />

hadleri düzenlenmektedir.<br />

Bu kanunla, Gölcükte yapılacak tersane için gerekli<br />

bütçe de düzenlenmektedir.<br />

Bu kanun ile, tahsisatların üç misline kadar yapılack<br />

zam için Milli Müdafaa Vekili mezun kılınmıştır.<br />

Bu kanunun amacı muvazene vergisinin alımını kolaylaştırmaktır.<br />

Bu kararname ile, Ordu'nun Bolaman Nahiyesine<br />

bağlı Yavaş köyünde bakırla kanşık manganez ve<br />

simli kurşun aramak üzere İzzet Pertev Bey'in almış<br />

olduğu ruhsatnamedeki hukukun zevcesi Hamdiye<br />

Hanım'a devrine izin verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan birinci Umumi<br />

Müfettişlik Asayiş Müdürlüğüne İmadettin Bey'in tayinine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan üçüncü sınıf Mülkiye<br />

Müfettişliklerine Hayri ve Feyzullah Sacit Beylerin<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Nizip kazasının Keferbostan köyünün, Gaziantep'in<br />

merkez kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong>'nın Dikmen ve Kulaksız<br />

köylerinin Kalecik kazasının Konur nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

RG, 14<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

77.14.. 17.,<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.13..15.,<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.13..14,<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mayıs Konya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Mayıs Erzincan'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Mayıs Askeri atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Mayıs Meclis 1933 yılı bütçe görüşmelerine<br />

başladı.<br />

16 Mayıs Paris'te çıkan 'Mardgost'<br />

isimli gazetenin yurda sokulmasının<br />

yasaklandı.<br />

16 Mayıs Denizli'de bulunan kükürt<br />

madeni hisselerinden bir<br />

kısmının satılmasına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

16 Mayıs Eskişehir'de maden suyu<br />

arama ruhsatnamesinin kimi<br />

hissesinin satılmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

16 Mayıs Kars'ta idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

18 Mayıs Viyana'da toplanacak 5.<br />

Beynelmilel İdari İlimler<br />

Kongresi'ne hükümetimizi<br />

temsilen Sabri ve Naci'nin<br />

katılmasına karar verildi.<br />

20 Mayıs 2198 sayılı İstanbul Türk<br />

Anonim Su Şirketi İmtiyazı<br />

ile Tesisatının Satın Alınmasına<br />

Dair Kanun yayımlandı.<br />

20 Mayıs Havayolları Devlet İşletmesi<br />

İdaresi kuruldu.<br />

Bu kararname ile, Konya'nın Bozkır Kazası'nın Yukarı<br />

Karaviran, Orta Karaviran ve Aşağı Karaviran<br />

köylerinin Seydişehir kazasına bağlanmasına karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Erzincan'ın Gezge, Eskikonak,<br />

Gavuryurdu, Diyarlar, Halitler ve Kabullar köylerinin<br />

Refahiye kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, 1. Süvari Fırka Komutanlığı<br />

Umumiliğine Alb. Kemal'in tayinine karar verildi.<br />

Türkiye aleyhine yazılar yazdığı anlaşılan Gazete,<br />

Taşnak Komitesinin resmi organı olarak görülmektedir.<br />

Bu kararname ile, Bu kararname ile, Denizli'nin Sarayköy<br />

kazasına bağlı Teketımaz köyünde bulunan<br />

kükürt madeninde Fatma, Hatice ve Zeliha Hanımlara<br />

ait % 40 hissesi 11 sehim itibarıyla birerden üç<br />

sehimin hissedarlardan Mehmet Bey'e satılmasına<br />

izin verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile,Eskişehir'in Sivrihisar kazasında<br />

maden suyu aramak üzere Osman Senai Bey'in almış<br />

olduğu ruhsatnamenin yüz hisse itibariyle elli hissesinin<br />

Mehmet Bey'e satılmasına izin verilmesine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Kars'ın Susuz nahiyesinin Cilavuz<br />

nahiyesine bağlanmasına karar verildi.<br />

İçişleri Bakanlığı'nm kararı ile, Kongreye katılmak<br />

üzere Vilayetler İdaresi Umum Müdürü Sabri Bey ile<br />

Mahalli İdareler Umum Müdürü Hacı Bey görevlendirilmiş<br />

ve kendilerine siyasi pasaport ile gündelik<br />

harcamalarını karşılayacak bir miktar para verilmiştir.<br />

Kanun, şirketin 1.3 milyon Fransız Frangına satın<br />

alınarak İstanbul Belediyesi'ne devredilmesini öngörüyordu.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.13.. 12,<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.12..20.,<br />

RG, 15<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.14.19<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Mayıs<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

36.33..7.<br />

RG, 16<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.13.. 11.,<br />

RG, 16<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

36.37..3.<br />

GÇ, RG,<br />

20 Mayıs<br />

1933<br />

GGCT<br />

1933 Yılı 461

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mayıs Devlet Memurları Maşatmın<br />

Tevhit ve Teadülüne Dair<br />

Olan 18 Mayıs 1929 Tarih<br />

ve 1452 Numaralı Kanunun<br />

13. Maddesindeki Altı Aylık<br />

Kayıttan Darülfünun<br />

Müderris ve Muavinlerinin<br />

İstisnası Hakkında 2177<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

20 Mayıs Bağdat'ta teşekkül eden<br />

Umum İslam Kongresi<br />

Cemiyeti ve vazifelerine<br />

ilişkin rapor<br />

22 Mayıs 1. Umumi Müfettişlik bölgesindeki<br />

vatandaşların<br />

devlet masrafına iştiraki<br />

nispetinin, 1929-1930-1931<br />

yıllarına ait üç senelik mukayeseli<br />

mali raporu.<br />

23 Mayıs 2180 sayılı Riyaset-i Cumhur<br />

Dairesi (Cumhurbaşkanlığı<br />

Dairesi) Teşkilat<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

23 Mayıs Posta Telefon Telgraf<br />

(PTT) Genel Müdürlüğü<br />

kuruldu.<br />

23 Mayıs Yusuf Kemal Bey Adliye<br />

Vekilliğinden istifa ederek<br />

yerine Şükrü (Saraçoğlu)<br />

Bey atandı.<br />

23 Mayıs Siirt'teki suikastın siyasi<br />

olması sebebiyle, Vali Fahri'nin<br />

vekalet emrine alınmasına<br />

karar verildi.<br />

24 Mayıs 2187 sayılı Başvekalet<br />

Teşkilat ve Vazife Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

24 Mayıs İstatistik Umum Müdürlüğünün<br />

Teşkilatı Hakkında<br />

2203 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Mayıs Türk Kadınlar Birliği üyelerinden<br />

Seniha Rauf ve<br />

Lamia Tevfık'in, Marsilya'da<br />

toplanan Kadın Kongresi'ne<br />

ait raporları<br />

462 Yönetim Zamandizini<br />

Darülfünun Teşkilat Kanunu kabul edilinceye kadar,<br />

Darülfünun Müderris ve Muavinleri, 1452 Numaralı<br />

Kanunun 13. Maddesindeki altı aylık kayıttan müstesna<br />

kabul edilmektedir.<br />

Cemiyet, vatan ve mezhep ihtilafını nazan dikkate<br />

almaksızın bütün Müslümanlar arasında dayanışma<br />

fikrini geliştirmek ve Islamiyetin faziletleri ile mefkurelerini<br />

neşretmek amacıyla kurulmuştur.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

230.545.. 1<br />

/41250<br />

Bu rapora göre, I. Umumi Müfettişlik mıntıkası dahilindeki<br />

vilayetlerde 1.327.473 nüfus yaşamaktadır.<br />

Bu nüfusun bütün vasıtalı ve vasıtasız vergiler yoluy-<br />

BCA:<br />

la devlet masrafına iştiraki, 1929 senesinde<br />

5.498.742 lira, 1930 senesinde 5.281.833 lira, 1931<br />

senesinde 5.092.724 lira olmuştur.<br />

Bu kanuna göre, Riyaset-i Cumhur Dairesi, Umumi<br />

Katiplik, Başyaverlik, Kalemi Mahsus Müdürlüğü ve<br />

Daire Müdürlüğünden oluşmaktadır.<br />

Siirt Vilayeti sınırlan içinde gerçekleşen bir adam<br />

öldürme vakasının siyasi içerikte görülmesi ve tahkikatın<br />

emniyetle gerçekleştirilebilmesi için İçişleri<br />

Bakanlığı tarafından Vali Fahri Bey'in görevden<br />

alınmasına karar verilmiştir.<br />

Bu kanuna göre, Başvekalet teşkilatı, muamelat<br />

umum müdürlüğü, hususi kalem, kararlar, yazı işleri,<br />

neşriyat, evrak, daire ve levazım müdürlüklerinden<br />

meydana gelmektedir.<br />

Bu kanuna göre, İstatistik Umum Müdürlüğü, umum<br />

müdürlük, muavinlik ve on şubeden oluşmaktadır.<br />

18 Mart 1933 tarihinde toplanan Uluslararası Kadın<br />

Dayanışması Kongre'sine İstanbul Kadınlar Birliği'nden<br />

Seniha ve Lamia Hanımlar katılmış ve izlenimlerini<br />

bir rapor halinde İçişleri Bakanlığı'na sunmuşlardır.<br />

Kongre özellikle Doğu ülkelerinde kadın hakları,<br />

kadın ve çocuk ticareti konularında yoğunlaşmaktadır.<br />

4 gün süren Kongreye, 41 ülkede şubesi bulunmasına<br />

rağmen sadece 24 ülke temsilcisi katılmıştır.<br />

30.. 10.0.0/<br />

69.457..17.<br />

/ 77A86<br />

RG, 23<br />

Mayıs<br />

1933<br />

GGCT<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

36.38..7. /<br />

71-373<br />

GGCT,<br />

RG 24<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

229.541.11<br />

/ 4109

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mayıs Maraş Belediyesi'ne bir reis<br />

tayini yapılmasına karar<br />

verildi.<br />

25 Mayıs Umumi Harp'te Kara Sularımızda<br />

Batan Gemileri Çıkaran<br />

Şirket Tarafından<br />

Verilen Paranın Deniz<br />

Kısmı Bütçesinde Açılacak<br />

Fasla Tahsisat Olarak İlavesi<br />

Hakkında 2195 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs 1632 Sayılı Askeri Ceza<br />

Kanununa Müzeyyel 2183<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs 3.6.1933 Tarih ve 1683 sayılı<br />

Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 55. Maddesinin<br />

Tadili Hakkında 2190 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da Yapılacak Polis<br />

Mektebi Hakkında 2185<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs Tababet ve Şuabatı Sanatlarının<br />

Tarzı İcrasına Dair<br />

2.4.1928 tarih ve 1219 sayılı<br />

Kanuna Katılacak 2182<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs İmalatı Harbiye Fabrikalarındaki<br />

Mütehassıs Zabitana<br />

Verilmekte Olan Yevmiyelerin<br />

Umum Müdürlük<br />

Merkezinde Çalışan Zabitana<br />

da Tefsir Suretiyle<br />

Teşmil Edilemeyeceği<br />

Hakkında 758 Sayılı Heyeti<br />

Umumiye Kararı yayımlandı.<br />

25 Mayıs İnhisarlar İdaresi Tarafından<br />

Yaptırılacak Tütün<br />

Ambar ve Depolan Hakkında<br />

2188 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

25 Mayıs Ordu Vilayeti Hususi İdaresi<br />

Tarafından Vilayet<br />

Yolları Üzerinde Yaptınlacak<br />

Büyük Köprüler İnşaatı<br />

İçin Hazine Kefaletine Dair<br />

2196 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Kanun, batan gemilerin ihraç işlemini kontrol edecek<br />

heyetin bütün masraflarının yapışacak tahsisattan<br />

sağlanmasını düzenlemektedir.<br />

Kanun, Kimi suçlan ilk defa işleyen zabitler hakkında<br />

düzenleme yapmaktadır.<br />

Bu kanunla, askeri memurun ailesine verilecek dul ve<br />

yetim maaşları düzenlenmektedir.<br />

Kanun, mektep yapımı için gerekli bütçeyi düzenlemektedir.<br />

Bu kanuna göre, <strong>Ankara</strong> Numune Hastanesi'nde görevlendirilmek<br />

üzere beş ecnebi mütehassıs getirilecektir.<br />

Ambar ve Depolann yapımında gerekli harcamalar<br />

için, Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti'ne iç borca yönelik<br />

bono yayımlama ve dağıtma yetkisi tanınmıştır.<br />

Bu kanun ile, inşaatı yapacak şirkete Ordu vilayeti<br />

arasında yapılan anlaşmaya Maliye Bakanlığı kefil<br />

edilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

36.39.. 12/<br />

82-31<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Mayıs<br />

1933<br />

1933 Yılı 463

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Mayıs Havayolları Devlet İşletme<br />

İdaresi Teşkilatı Hakkında<br />

2186 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Sivas-Erzurum Hattı ile<br />

Malatya'dan Başlayarak<br />

Divrik Civarında Bu Hat ile<br />

Birleşecek İltisak Hattının<br />

İnşasına Dair 2200 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452 sayılı<br />

Kanuna Müzeyyel 2201<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Bazı Vilayetlerinin İlgasına<br />

ve Bazılarının Birleştirilmesi<br />

Hakkında 2197 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Kocaeli Vilayeti İçinde<br />

Dört Nahiyenin Kaldırılmasına<br />

ve Karasu Adıyla<br />

Yeniden Bir Kaza Kurulması<br />

Hakkında 2202 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Mükelleflere Vergi Cüzdanı<br />

Verilmesi Hakkında<br />

2184 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs İstanbul Türk Anonim Su<br />

Şirketi İmtiyazı İle Tesisatının<br />

Satın Alınmasına Dair<br />

2198 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Mayıs Cenup Demiryolları İşletme<br />

Türk Anonim Şirketi<br />

sözleşmesinin tasdikine karar<br />

verildi.<br />

28 Mayıs Altın ve Petrol Arama ve<br />

İşletme İdareleri Teşkiline<br />

Dair 2189 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

464 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kanunla milli bir havayolu oluşturulma yolunda<br />

en önemli adım atıldı. Örgüt Milli Savunma Bakanlığı'na<br />

bağlı ancak Devlet Demir ve Deniz Yolları gibi<br />

tüzel kişilik taşıyan bir kurum olarak düşünülmüştür.<br />

Bu kanunla, İçel, Artvin, Aksaray, Hakkari, Cebel-i<br />

Bereket, Şebin Karahisar illeri kaldırılmaktadır, böylece<br />

il sayısı 57'e inmektedir. Söz konusu altı ilin<br />

kaldırılmasına gerekçe olarak "varidatının azlığı" ve<br />

"inkişaf kabiliyetinin olmaması" gösterilmektedir.<br />

Kanunun, 5.6.1933 Tarihli ve 2419 sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır. (Kanun tasarısı için<br />

22.3.1933 tarihli kayıta bakınız.)<br />

31.5.1933 Tarihli ve 2415 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Kanunda 5 yıl süre ile geçerli olacak vergi karnelerinin<br />

hazırlanarak mükelleflere 50 kuruş karşılığında<br />

satılması ve bu karnelerin mükelleflerce vergi ödemelerini<br />

ispatlama hususunda kullanılabilmesi öngörülüyordu.<br />

7 Haziran 1933 Tarih ve 2421 Sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır.<br />

Türk Hükümeti ile Fransa arasında akdedilen 22<br />

Ekim 1932 tarihli protokol hükümlerine göre güney<br />

illeri demiryollarını işletmek ve merkezi İstanbul olmak<br />

üzere beheri 50 Türk lirası kıymetinde 1700 hisseye<br />

sahip 85 bin lira sermaye ile kurulan "Cenup<br />

Demiryolları İşletme Türk Anonim Şirketi"nin mukavelesi<br />

İktisat Vekaleti tarafından onaylanmıştır.<br />

GÇ,<br />

RG, 27<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 27<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 27<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 27<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 27<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BULMAÇ,<br />

GÇ<br />

RG, 27<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

36.39.19./<br />

151-19<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

1624 sayılı Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve Dahili Matbuat<br />

İşlerinin Umum Müdürlük<br />

Halinde Dahiliye Vekaletine<br />

Bağlanmasına Dair<br />

2205 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs Muhtelif Kanunlar Mucibince<br />

Çıkanlan Bonoların<br />

Tecili Hakkında 2206 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs Askeri Mühendislerle Fen<br />

Memurlanna Verilecek İhtisas<br />

Ücreti Hakkında 2204<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs Başbakanlıkta yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

28 Mayıs İstatistik Umum Müdürlüğünde<br />

yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

28 Mayıs Kaymakamlıkta vekalet<br />

emrine almaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

28 Mayıs İspir Kaymakamlığına tayin<br />

edilen Nurettin Bey'in<br />

vekalet emrine alınmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

28 Mayıs Maliye Müfettişliğinde yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

28 Mayıs Kırşehir'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Mayıs Filyos-Ereğli Demiryolu<br />

Hattıyla Ereğli Limanının<br />

İnşasına Dair 2214 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

29 Mayıs Nazım Hikmet'in mahkemesi<br />

başladı.<br />

Bu kanunla, Dahiliye Vekaleti Hukuk Müşavirliği<br />

teşkilatı yeniden düzenlenmekte ve dahili matbuat işlerinin<br />

umum müdürlük halinde Dahiliye Vekaletine<br />

bağlanmasına karar verildi.<br />

8.4.1934 Tarihli ve 2670 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Bu kararname ile, Başvekalet Teşkilat ve Vazifeleri<br />

hakkındaki 2187 sayılı Kanun mucibince 1 Haziran<br />

1933 tarihinden itibaren yeniden teşkil olunan Muamelat<br />

Umum Müdürlüğüne Emrullah, Kararlar Müdürlüğüne<br />

Enver Arif ve Evamir, Yazı İşleri Müdürlüğüne<br />

Mehmet Rıza, Neşriyat Müdürlüğüne Bahaettin,<br />

Evrak Müdürlüğüne Hıfzı, Daire ve Levazım Müdürlüğüne<br />

Emin Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İstatistik Umum Müdürlüğü Müşavirliğine<br />

Celal ve Muavinliğine Selim Sabit Beylerin<br />

tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Sabık Savur Kaymakamı Mahmut<br />

Nedim Bey'in vekalet emrine alınmasına karar verildi.<br />

Nurettin Bey Beşiri Kaymakamı iken İspir Kaymakamlığına<br />

atanmış ancak henüz Beşiri'den ayrılmadan<br />

bu karar kaldınlarak kendisi bakanlık emrine<br />

alınmıştır.<br />

Bu kararname ile, Maliye Müfettiş Muavinleri Gıyas<br />

ve Emin Recai Beylerin terfian beşinci sınıf Maliye<br />

Müfettişliğine tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kırşehir'in Çiçekdağı Kazasına<br />

bağlı Çamalak Köyünün Merkeze bağlanmasına karar<br />

verildi.<br />

Nazım Hikmet Bey'in 'halkı komünistliğe tahrik<br />

etmek'ten dolayı suçlandığı davasına başlandı.<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG 28<br />

Mayıs 1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.16..2.<br />

RG 28<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.15.. 1,<br />

RG 28<br />

Mayıs 1933<br />

RG 29<br />

Mayıs<br />

1933<br />

C, 30<br />

Mayıs 1933<br />

1933 Yılı 465

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Mayıs Samsun Sahil Demiryollarının<br />

Devlete Mal Edilmesine<br />

ve Devlet Demiryolları<br />

ve Limanlan Umum Müdürlüğünce<br />

İşletilmesine<br />

Dair 2215 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

29 Mayıs Rize Maarif Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Mayıs Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Müfettişliklerine yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

30 Mayıs 2211 sayılı 1933 Mali Senesi<br />

Muvazene-i Umumiye<br />

Kanununu yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Rize Maarif Müdürlüğüne<br />

Ali Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan beşinci sınıf<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti Müfettişliklerine Kadri<br />

ve Sinan Ali Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Devlet bütçesine dahil dairelerin 1933 mali senesi<br />

masrafları için 170 474 974 liralık tahsisat verilmiştir.<br />

İçinde bulunulan 1932-1933 senesi bütçesinin sekiz<br />

aylık varidatı olarak 118.000.000 lira tahsil edildiğinden<br />

sene sonuna kadar 170.000.000 lira elde<br />

edilmesi ümit edilmektedir. Böylelikle 1933-1934<br />

bütçesinin masraflar kaleminin 175.000.000 olarak<br />

teklif edilmesine zaruret ve imkan görülmüştür. Beş<br />

milyon lira fazla masraf Düyunu Umumiye taksitinin<br />

artma farkları ve yeni istikrazın taksiti ile yeni mektep,<br />

müessesat ve sıhhiye teşkilatının zaruri masrafları<br />

farkıdır. Gümrük gelirinin bu farkı telafi edebileceği<br />

tahmin edilmektedir. Bu sayede yeni hiç bir vergi<br />

teklif edilmeyerek ve maaşlardan yeni hiç bir tenzilat<br />

yapılmayarak bütçenin denkleştirilmesi sağlanacaktır.<br />

31 Mayıs Oktruva resmi kaldınldı. 2256 sayılı kanunla Oktruva vergisi kaldırılarak<br />

gümrük resimlerine % 10 eklenmesine karar verildi.<br />

31 Mayıs 2253 sayılı Uyuşturucu<br />

Maddeler İnhisan Hakkında<br />

Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs 1.6.1929 Tarih ve 1499 sayılı<br />

Gümrük Tarife Kanununu<br />

Değiştiren 2255 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs 1.6.1929 Tarih ve 1499 sayılı<br />

Gümrük Tarife Kanunu'nu<br />

Değiştiren 31.5.1933<br />

tarihli Kanuna eklenen 2256<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs İcra ve İflas Kanununun<br />

45. Maddesiyle 82. Maddesinin<br />

8 sayılı Bendine Bir<br />

Fıkra İlavesine Dair 2228<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Memurin Muhakemat Kanununun<br />

4. Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı.<br />

466 Yönetim Zamandizini<br />

Kanunla 150-200 bin üreticiyi ilgilendiren afyon<br />

ekimiyle ilişkili bir devlet tekeli oluşturulmaktadır.<br />

25.6.1933 Tarihli ve 2436 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Bu kanunla, Gümrük Tarife Kanunu'nun 5, 17, 18,<br />

19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 ve 26 numaralı maddelerinde<br />

değişikler yapılmaktadır.<br />

Bu tefsire göre, kaza belediye reisleri hakkında lüzum<br />

veya men'i muhakeme kararı vilayet idare heyeti<br />

tarafından verilecektir.<br />

RG, 29<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 29<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 29<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 30<br />

Mayıs<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

132.945..9.<br />

/ 11538<br />

TBYYTK<br />

BY; 130,<br />

GÇ<br />

GÇ, (Z. C:<br />

Devre: IV,<br />

Cilt XV, s.<br />

468-472.)<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Teşkilatı Hakkında<br />

2208 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs Evkaf Umum Müdürlüğü<br />

Memurlarının Aylıklarının<br />

Tevhit ve Teadülü Hakkında<br />

2221 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mayıs iller İdaresi Genel Müdürlüğüne<br />

atamaların yapılmasına<br />

karar verildi.<br />

31 Mayıs Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

1 Haziran Devlet Memurları Maaşatının<br />

Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki Kanunun 18.<br />

Maddesinin Tefsiri yayımlandı.<br />

1 Haziran Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452 sayılı<br />

Kanuna Merbut Cetvelde<br />

Tadilat Yapılması Hakkında<br />

2225 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran 2223 Sayılı Hariciye Vekaleti<br />

Teşkilat Kanunu yayımlandı.<br />

1 Haziran Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 23. Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı.<br />

1 Haziran 1706 sayılı Jandarma Kanununa<br />

Müzeyyel Muvakkat<br />

Madde Hakkında 2227<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran İstanbul Belediyesine Bağlı<br />

'istanbul Sular idaresi' Teşkili<br />

Hakkında 2226 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran Türkiye ile İsviçre Arasında<br />

Mücrimlerin İadesine ve<br />

Cezai Mevadda Karşılıklı<br />

Müzahereti Adliyeye Müteallik<br />

Anlaşma <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

7.6.1933 Tarihli ve 242! Sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Kanunla, Evkaf Umum Müdürlüğü memurlarının aylıkları<br />

düzenlenmektedir.<br />

Bu kararname ile, iller İdaresi Genel Müdürlüğüne<br />

Halit'in tayin edilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Şebinkarahisar, Artvin, Hakkari,<br />

Aksaray, Osmaniye ve Ovacık Kaymakamlıklarına<br />

Ahmet, Ömer Bedrettin, Kamil, Selahattin, Osman<br />

Nuri ve Neşet'in tayin edilmelerine karar verildi.<br />

18. maddede geçen mesken tazminatının, borç için<br />

haczedilemeyeceği açılanmaktadır.<br />

Bu kanunla, elçilik sayı ve dereceleri düzenlenmektedir.<br />

23. maddede geçen fiili hizmet, memuriyet sıfatı baki<br />

kaldığı halde maaşlı geçen müddet olarak tefsir<br />

edlmiştir.<br />

Kanunla, staj görmeye mecbur Jandarma zabitlerinin<br />

yaş haddine uğramaları durumu düzenlenmektedir.<br />

İstanbul Sular İdaresi, belediye bağlı hükmü şahsiyeti<br />

haiz hususi bir idare olarak teşkil olunmuştur.<br />

23 Haziran 1934 tarih ve 2535 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve 27. madde uyarınca 19 Haziran 1935 tarihinde<br />

yürürlüğe girmiştir.<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Mayıs<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

78.18.3/<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.18.. 1.<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

TAR; 57,<br />

GGCT<br />

1933 Yılı 467

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Haziran Türkiye ile İsviçre Arasında<br />

Medeni ve Ticari<br />

Mevadda Adli Münasebetleri<br />

Tanzim Eden Anlaşma<br />

imzalandı.<br />

1 Haziran Taşköprü Kaymakamı Celal<br />

Bey'in merkeze alınmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

1 Haziran İl Maarif Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

3 Haziran Seyrisefain İdaresinin Bütçelerine<br />

Ait Hizmetler için<br />

Yapılmış Tediyatın Tasfiye<br />

ve Mahsubu Hakkında<br />

2231 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

3 Haziran 1773 sayılı Kanunu Tadil<br />

Eden 2222 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Haziran T.C. Hükümeti ile Osmanlı<br />

Düyunu Umumiye Hamillerinin<br />

Mümesssilleri Arasında<br />

22.4.1933 Tarihinde<br />

İmza Edilen İtilafhamenin<br />

ve Merbutlarının Tasdikine<br />

Dair 2234 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Haziran 1933 mali yılında Kara ordusu<br />

ile askeri fabrikalarda<br />

çalıştırılacak yabancı uzmanlara<br />

ait kadrolar Maliye<br />

Bakanlığı onayına sunulmuştur.<br />

4 Haziran Deniz Harp Akademisi ile<br />

Donanmada çalışan yabancı<br />

uzmanlara ait kadrolar<br />

Bakanlar Kurulu tarafından<br />

onayladı.<br />

5 Haziran 2243 sayılı Mevduatı Koruma<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

5 Haziran Osmanlı Bankası'nın imtiyazını<br />

1952 yılına kadar<br />

uzatan sözleşme imzalandı.<br />

468 Yönetim Zamandizini<br />

23 Haziran 1934 tarih ve 2534 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve onay belgelerinin Bern'de teati edilmelerinden<br />

sonra 8 Haziran 1935 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Celal Bey görülen lüzum üzerine İçişleri Bakanlığı<br />

tarafından vekalet emrine alınmıştır.<br />

Bu kararname ile, Cebelibereket Maarif Müdürü<br />

Mehmet Bali Bey'in Siirt Maarif Müdürlüğüne tayinine<br />

karar verildi.<br />

Milli Emlak taksitlerinin Tecili Hakkındaki Kanun'da<br />

süre ve borçlarla ilgili kimi değişiklikler yapılmıştır.<br />

ltilaftıamenin kabul edilmesiyle, Osmanlı borçlarının<br />

ödenmesi konusunda Türkiye Cumhuriyeti'nin yükünü<br />

hafifleten yeni bir düzenleme yürürlüğe girmiştir.<br />

Harp Akademisinde çeşitli dallarda eğitim vermek<br />

üzere 9 kişi, Silah ve hammaddeleri üretimi alanında<br />

çalışacak 6 kişi olmak üzere toplam 15 uzmanın kadroları,<br />

çalışacakları süre ve maaşları Hazine tarafından<br />

düzenlenerek Maliye Bakanlığı onayına sunulmuştur.<br />

Deniz Harp Akademisi ile Donanmada hali hazırda<br />

çalıştırılmakta olan uzmanlarla, yeni kabul olunan bir<br />

uzmana ait kadrolar, Bakanlar Kurulu tarafından<br />

onaylanmıştır.<br />

Kanun, tasarrufların güvence altına alınmasını ve tefecilerin<br />

kontrolünde olan kredilerin denetimini sağlamak<br />

amacıyla düzenlenmiştir.<br />

Bu sözleşmeyi TBMM 10.6.1933 tarihinde onayladı. GÇ<br />

TAR; 101<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

78.17..2.,<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.42.. 13/<br />

241-81<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.42.. 12.<br />

GÇ, (Z. C.<br />

Devre:IV,<br />

Cilt: XVI,<br />

30 Mayıs<br />

1933,

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Haziran 2239 Sayılı Denizyolları<br />

İşletme Kanunu yayımlandı.<br />

5 Haziran 1111 Numaralı Askerlik<br />

Mükellefiyeti Kanununun<br />

34. Maddesinin (A) Fıkrasının<br />

Tadiline Dair 2238<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

5 Haziran Askerlik Dersleri<br />

Mualimlerinin Ücretleri<br />

Hakkında 2233 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

5 Haziran 2219 sayılı Hususi Hastaneler<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

5 Haziran Askeri Fabrikalar Umum<br />

Müdürlüğü'ne Mütedavil<br />

Sermaye Verilmesine Dair<br />

2013 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2236 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

5 Haziran Küçük Menderes Nehri ile<br />

Tabilerinin Islahına Dair<br />

2246 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Haziran Şehircilik uzmanı M.<br />

Agache İstanbul'a geldi.<br />

6 Haziran İktisat Vekaleti'nde Deniz<br />

ve Hava İşleri Müsteşarlığı<br />

Teşkiline ve İktisat Vekaleti<br />

Bütçesine Tahsisat Konulmasına<br />

Dair 2251 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

6 Haziran Tapu Tahririne Dair Olan<br />

10 Nisan 1340 Tarih ve<br />

474 Sayılı Kanunun 8.<br />

Maddesinin Tadiline ve<br />

Mezkur Kanuna Bazı Fıkralar<br />

İlavesine Dair 2241<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Haziran 12 Eylül 1330 Tarihli Askeri<br />

Tayınat ve Yem Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Tadili Hakkında 2247 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

Bu kanunla, Türkiye sahillerinde muntazam posta seferleri<br />

işi Devlet İnhisarı altına alınmıştır. Bu inhisar,<br />

Denizyolları İşletme Müdürlüğü tarafından işletilir.<br />

Bu kanunla, belirtilen şartlan taşıyanların askerlik<br />

hizmetini kanunda belirtilen kısa hizmetlerden iri ile<br />

yerine getirebilmesine karar verildi.<br />

Kanun devlete, illere ve belediyelere ait olan hastaneler<br />

dışındaki özel hastanelerin çalışma koşullarını düzenlemekteydi.<br />

1933"te bu gruba giren hastanelerin<br />

sayısı 60 kadardı.<br />

Bu kanun ile, Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü'ne<br />

Hazine tarafından 500 000 liraya kadar kredi<br />

açılmasına karar verildi.<br />

Yapılacak ıslah ile, sel zararlannın önüne geçilebilmesi<br />

hedeflenmektedir.<br />

İstanbul için bir şehir planı hazırlamak üzere İstanbul<br />

Belediyesi tarafından görevlendirilen M. Agache bu<br />

görevi girdiği yarışma sonuncunda üstlenmiştir.<br />

25.6.1933 Tarihli ve 2436 sayılı Resmi Gazete'de<br />

Düzeltmesi vardır.<br />

Kanun, tapu senetleri düzenlenmesi sırasında alınacak<br />

harç ve resimleri düzenlemektedir.<br />

Kanun, sabun ve gaz istihkaklarını yeniden düzenlemektedir.<br />

RG, 5<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 5<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG.5<br />

Haziran<br />

1933<br />

ATCTK,<br />

BULMAÇ,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XVI,<br />

s. 332-337)<br />

RG, 5<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 5<br />

Haziran<br />

1933<br />

C, 7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, S<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Haziran<br />

1933<br />

1933 Yılı 469

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Haziran Türkiye'de Türk Vatandaşlarına<br />

Tahsis Edilen Sanat<br />

ve Hizmetler Hakkındaki<br />

2007 Sayılı Kanunun Bazı<br />

Hükümlerini Değiştiren<br />

2249 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Haziran İstanbul Darülfünun'un ilgasına<br />

ve Maarif Vekaleti'nce<br />

yeni bir üniversite<br />

kurulmasına dair 2252 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Haziran Belediye Vergi ve Resimleri<br />

Kanununun 41. Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı.<br />

7 Haziran Kat'i Ticaret Muhadeleri<br />

Akdi İçin Müzakereye Başlanmış<br />

veya Başlanacak<br />

Devletlerle Muvakkat Ticari<br />

İtilaflar Akdi Hakkındaki<br />

1679 sayılı Kanunu<br />

Muaddil 1997 sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2258 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

7 Haziran 1929 Senesi Sonuna Kadar<br />

Hazine Alacağı Olarak<br />

Muhtelif Hesaplara Kayıt<br />

Olunan Paralardan Bazılarının<br />

Tasfiye ve Terkinine<br />

Dair 2266 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Haziran 2264 sayılı İstanbul Mahalli<br />

idaresiyle <strong>Ankara</strong> Merkez<br />

Belediyesi Memurları<br />

Tekaüt Kanunu yayımlandı.<br />

7 Haziran Vali atamalarına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

7 Haziran Vali atamalarına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

8 Haziran Denizyolları ve Akay İşletmeleri<br />

ile Fabrika ve<br />

Havuzlar Teşkilatı Hakkında<br />

2248 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

470 Yönetim Zamandizini<br />

Kanun'da 'Türkiye'de Türk vatandaşlarına tahsis edilen<br />

sanat ve hizmetlerden yabancıların el çekmeleri<br />

iki sene içinde temin edilecektir' denmektedir.<br />

Bu kanuna bağlı olarak 1 Ağustos 1933'de İstanbul<br />

<strong>Üniversitesi</strong> kuruldu. Lağvedilen 107 yıllık İstanbul<br />

Darülfünunun 151 öğretim üyesinden yalnız 59'u yeni<br />

kurulan üniversiteye alındı. Öğretim üyesi kadrosunda<br />

üniversite dışından 48 hoca bulunduğu açıklandı.<br />

Üniversitede görev alacak yabancı öğretim<br />

üyeleri bugünlerde peyderpey Türkiye'ye gelmeye<br />

başladı.<br />

41. maddedeki 'müceddeden' kelimesi, 'yok iken<br />

yepyeni yapılan' kaldırım ve lağımlara karşılık gelecek<br />

şekilde tefsir edilmiştir.<br />

Kanunla, ticari itilaflar için tayin olunan azami müddet<br />

1935 sensi Temmuz ayına kadar temdit edilmiştir.<br />

14.6.1933 tarihli ve 2427 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

Bu kararname ile, Manisa Valisi Fuat Bey'in Kastamonu,<br />

Kastamonu Valisi Murat Bey'in Manisa Valiliğine<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Siirt ve Niğde Valiliklerine Sakıp<br />

ve Ziya Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

14.6.1933 tarihli ve 2427 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

RG, 6<br />

Haziran<br />

1933<br />

GGCT,<br />

BULMAÇ,<br />

(Z.C. Devre:<br />

IV, Cilt<br />

XV, s.<br />

483)<br />

RG;7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 7<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Haziran<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Haziran 28 Mayıs 1927 Tarih ve<br />

1055 Numaralı Teşviki Sanayi<br />

Kanununa Müzeyyel<br />

2261 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran Uyuşturucu Maddeler İnhisarı<br />

Hakkında 2253 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran Viyana'da toplanacak Beynelmilel<br />

5. İdari İlimler<br />

Kongresi'ne İstanbul Darülfünunu<br />

Hukuk Fakültesi<br />

İdare Müderrisi<br />

Muslihiddin Adil'in katılmasına<br />

karar verildi.<br />

Kanun, gümrük ve buna munzam resimlerden muaf<br />

tutulacak sanayi malları hakkındadır.<br />

Kanun, inhisarın teşkilat ve görevlerini düzenlemektedir.<br />

Bu kanunla, ham afyonun memleket dahilinde<br />

ticareti serbest bırakılmıştır.<br />

İdari İlimler Kongresi, bundan önce 1927 yılında Paris'te<br />

ve 1930 yılında Madrid'de toplanmıştır. Kongre'ye<br />

Türkiye tarafından büyük önem verildiği Cumhuriyet<br />

arşivlerinde bu konuda rastlanan belge ve yazışmalardan<br />

anlaşılmaktadır. Kongre için Mayıs<br />

ayında Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan görevlendirmeye<br />

ek olarak daha önce bu kongreye giderek<br />

Türkiye'yi başarıyla temsil etmiş olan Hukuk Fakültesi<br />

İdare Müderrisi Adil Bey de görevlendirilmiştir.<br />

8 Haziran Dörtler Misakı İmzalandı. İtalya, Fransa, Almanya ve İngiltere arasında ittifak<br />

anlaşması imzalandı.<br />

10 Haziran <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat ve<br />

Baytar Mektebi atölyesinde<br />

yabancı uzman istihdamına<br />

karar verildi.<br />

11 Haziran 31.5.1926 Tarih ve 885 sayılı<br />

İskan Kanununun 3.<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2263 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

11 Haziran i 493 sayılı Ordu İkramiye<br />

Kanununun Jandarmaya da<br />

Tatbikine Dair 2260 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

11 Haziran <strong>Ankara</strong>'da Yapılacak Jandarma<br />

Mektebi Hakkında<br />

2267 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1) Haziran 2262 sayılı Sümerbank Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

11 Haziran 2257 Sayılı Madeni Ufaklık<br />

Para Kanunu yayımlandı.<br />

Bu göreve Uzman Makinist Otto Böhm'ün getirilmesine<br />

karar verildi.<br />

Kanun, nüfus yoğunluğu olan yerlerden nüfusu az<br />

olan bölgelere yerleşmek isteyenlerle ilgili düzenleme<br />

yapmaktadır.<br />

Kanuna göre, Jandarmada verilecek ikramiyeleri<br />

Jandarma Umum Kumandanlığı kendi bütçesinden<br />

verecektir.<br />

Kanun, yapılacak mektep için gerekli bütçe için Dahiliye<br />

Vekaleti'ni sorumlu kılmaktadır.<br />

Böylece 1934 yılında kabul edilecek olan Birinci Beş<br />

Yıllık Sanayi Planı'nın temel yürütücülüğü görevini<br />

yüklenecek bir kurum oluşturuldu. Bir yıl önce Sanayi<br />

ve Maadin Bankası'nın, Sanayi Kredi Bankası ile<br />

Devlet Sanayi Ofisi biçiminde ikiye ayrılışının ticaret<br />

burjuvazisinde yarattığı tepki sonrasında, şimdi bu<br />

iki kurumun yerine geçecek yeni bir kurum oluşturulmaktaydı.<br />

Sümerbank, Devlet Sanayi Ofisi'nden<br />

devralacağı fabrikaları işletmek yanında kredilendirme<br />

ve genel bankacılık hizmetlerini de yapacaktı.<br />

Kanun, tedavüldeki madeni Osmanlı paralarının toplatılması<br />

ve bunların yerine yeni madeni paralar basılmasını<br />

öngörmektedir.<br />

RG. 8<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.43.. 14. /<br />

412-27<br />

C, 9<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.44.. 10./<br />

243-136<br />

RG, 11<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Haziran<br />

1933<br />

GGCT,<br />

BULMAÇ,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XVI,<br />

3 Haziran<br />

1933,<br />

s.22.)<br />

BULMAÇ,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XVI,<br />

7 Haziran<br />

1933)<br />

1933 Yılı 471

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Haziran Meksiko'da toplanacak<br />

Beynelmilel İstatistik Enstitüsü<br />

Kongresi'ne İstatistik<br />

Umum Müdür Vekili Celal'ın<br />

katılmasına karar verildi.<br />

12 Haziran Kaçakçılığın Men ve Takibine<br />

Dair Kanunun Bazı<br />

Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve Bu Kanunun 58.<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2271 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

12 Haziran Londra'da Dünya İktisadi<br />

Buhranı'na ilişkin sorunları<br />

görüşmek üzere 60 ülkenin<br />

katılımıyla bir Dünya İktisat<br />

Kongresi toplandı.<br />

12 Haziran İzmir-Rıhtım Şirketi'nin<br />

tüm imtiyazları ve tesisatı<br />

ile birlikte satın alınmasını<br />

öngören 2309 sayılı Kanun<br />

TBMM tarafından kabul<br />

edildi.<br />

12 Haziran Nahiye Müdürlerinin Tayini<br />

Sureti Hakkında 2270<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Haziran Umumi Ihtiyacat İçin Hariçten<br />

Getirilecek Madeni<br />

Su Boruları İle Aksam ve<br />

Teferruatından Gümrük<br />

Resmi Alınmamasına Dair<br />

2268 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Haziran İnhisar Teşkilatını Değiştirmek<br />

ve Ecnebi Mütehassıs<br />

Tahsisatını Artırmak<br />

Salahiyeti Hakkında 2274<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Haziran Zabit ve Askeri Memurların<br />

Tekaüdü İçin Rütbe ve<br />

Sınıflarına Göre Tayin Olunan<br />

Yaşları Bildiren 2272<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

13 Haziran Maarif Vekilliğine Bağlı<br />

Mekteplerde Okutturulacak<br />

Ders <strong>Kitaplar</strong>ının Basılması<br />

ve Dağıtılmasıyla Bu Maksat<br />

İçin Kurulacak Mektep<br />

<strong>Kitaplar</strong>ı Sandığı Hakkında<br />

2259 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

472 Yönetim Zamandizini<br />

Avrupa limanlarından Meksiko'ya kadar gidiş, geliş<br />

yol masrafları Meksika hükümeti tarafından karşılanacak<br />

olan Celal Bey'e gündelik yevmiye verilerek<br />

kongreye katılması Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmıştır.<br />

Kanunda, kaçak eşya ve maddelerin derhal zapt olunacağı<br />

ve kayıt altına alınacağı düzenlenmektedir. Bu<br />

maddelerin kullanılabilir ve satılabilir olmayanları<br />

yok edilecek, maddelerle birlikte yakalanan kişiler<br />

hakkında cezai işlemler derhal yerine getirilecektir.<br />

Kongre'de, Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Tevfık Rüştü<br />

Bey başkanlığında, İktisat Vekili Celal Bey ve Londra<br />

elçisi Münir Bey'den oluşan bir heyet temsil etti.<br />

Şirket 7.8 milyon Fransız Frangı karşılığında satın<br />

alınarak devletleştirilmiştir. Satış sözleşmesi 3 Ekim<br />

1932'de parafe edilmiştir.<br />

Kanunla, köy, kasaba ve şehirlerde umumi ihtiyaca<br />

yönelik sular için Nafıa Vekaleti tarafından hariçten<br />

getirilen madeni borular ve aksamından gümrük resmi<br />

alınmamasına karar verilmiştir.<br />

Kanunla, Gümrük ve İnhisarlar Vekili, kanunda belirtilen<br />

adedi aşmamak suretiyle alınacak memurların<br />

ücretleri ve adedinde değişiklik yapmaya yetkili kılınmıştır.<br />

Bu kanuna göre, Maarif Vekilliğinin sorumluluğunda<br />

olan mektep kitaplarının tab'ı ve tevzii hizmetleri,<br />

vekillik tarafından Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından<br />

müteahhitlere gördürülebilir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.44.. 12.<br />

RG, 12<br />

Haziran<br />

1933<br />

GÇ<br />

GÇ, (Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt XVI,<br />

s. 206-207)<br />

RG, 12<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 12<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 12<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 12<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 13<br />

Haziran<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Haziran 1452 sayılı Kanuna Merbut<br />

(2) sayılı Cetvelin Maliye<br />

Teşkilatına Ait Kısmının<br />

Tadili ve Bir Kısım Vazifelerinin<br />

Sureti tfası Hakkında<br />

2265 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

13 Haziran İzmir Rıhtım Şirketi'ndeki<br />

yolsuzluklarını ortaya çıkaranlara<br />

ikramiye verilmesine<br />

karar verildi.<br />

14 Haziran Belediye Vergi ve Resimleri<br />

Kanununun 14. Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı.<br />

14 Haziran Dilenciliğin Men'ine Dair<br />

Olan Nizamname Hakkında<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

14 Haziran Mübadele ve Tefviz İşlerinin<br />

Kat'i Tasfiyesi ve İntacı<br />

Hakkındaki Kanunun 5.<br />

Maddesinin Tefsiri yayımlandı.<br />

15 Haziran <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat ve<br />

Baytar Mektepleri İle Enstitülerinin<br />

Mütedavil Sermayesine<br />

Ait 2063 Numaralı<br />

Kanunun Tatbik Tarzı<br />

Hakkındaki 14473 Sayılı<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

15 Haziran Matbuat Kanununun Muvakkat<br />

(b) Maddesini Tadil<br />

Eden Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran 1918 sayılı Kanuna Eklenen<br />

Kaçakçılığın Men ve<br />

Takibi Hakkında 2278 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran <strong>Ankara</strong>, Konya ve Merzifon'da<br />

Askeri İhtiyaçlar<br />

İçin Satın Alınacak Binalar<br />

Hakkında 2283 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Haziran 2025 sayılı Kanunun 2.<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

2288 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Kanunla, İstanbul Maliye Teşkilatı ile ilgili düzenlenmeler<br />

yapılmaktadır.<br />

Bakanlar Kurulu, İzmir Rıhtım Şirketi hesaplarındaki<br />

yolsuzlukların incelenmesi sırasında eksper sıfatıyla<br />

raporlar hazırlamış olan ve imtiyazın satın alınması<br />

ya da feshi için hükümete ilk ihbarı yapan M. Armao<br />

ve Kaporal'in bu hizmetlerine karşılık kendilerine<br />

rıhtım şirketi hasılatından onar bin lira ikramiye verilmesine<br />

karar vermiştir.<br />

Tefsir asılması mecbur olan levhalar hakkındadır.<br />

Tefsir, hükümete ait mebani işgal eden meskene<br />

muhtaç harikzadeler hakkındadır.<br />

Talimatname, Ziraat Vekaleti Mütedavil Sermaye<br />

Talimatnamesi adıyla da bilinmektedir.<br />

(b) maddesinde yapılan değişiklikle, Matbuat Kanunu<br />

yayımlandığında, zaten dergi ve gazetelerde çalışmakta<br />

bulunan kişiler, kanunun gazete ve mecmua<br />

çalışanları için getirdiği tahsil şartından muaf tutulmuştur.<br />

Kanun, sikke, külçe ya da sanatsal değeri olan altınları<br />

izinsiz olarak ülke dışına çıkaranlara verilecek<br />

cezalan düzenlemektedir. 10.7.1933 Tarihli ve 2448<br />

sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

Kanun, imtiyaz mukaveleleri ile ilgili ek hükümler<br />

getirmektedir.<br />

RG, 13<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.44..20<br />

RG, 14<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 15<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Haziran<br />

1933<br />

1933 Yılı 473

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Haziran Hava Birliklerinin İhtiyacı<br />

Olan İnşaat İşleri İçin<br />

1934, 1935 ve 1936 Senelerine<br />

Sair İki Milyon Liralık<br />

Taahhüt Yapılması<br />

Hakkında 2282 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Haziran 12 Muharrem 1304 Tarihli<br />

Harç Tarifesine Müzeyyel<br />

Mahakimi Sulhiye Vazifesini<br />

İfa ve Mükellef<br />

Mahakim ve Devairede<br />

Alınacak Harçlar Hakkında<br />

12 Eylül 1329 Tarihli Kanunu<br />

Muvakkate Bir Madde<br />

İlavesine Dair 2296 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Aydın Vilayetinin Yapacağı<br />

100.000 Liralık İstikraza<br />

Hazinenin Kefaletine Dair<br />

2286 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran 31 Mayıs 1930 Tarih ve<br />

1663 Numaralı Müzeyyel<br />

Kanuna Bazı Maddelerin<br />

İlavesine Dair 2289 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Türkiye ile Romanya arasında<br />

Ticaret Sözleşmesi<br />

yapıldı.<br />

18 Haziran Cenup Demiryollarının İşletilmesine<br />

Ait<br />

İtilafnamenin İmzasına Salahiyet<br />

Verildiğine Dair<br />

2285 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Haziran 2279 sayılı Ödünç Para<br />

Verme İşleri Kanunu yayımlandı.<br />

18 Haziran Borç İçin Gayrimenkul Satışına<br />

ve Muvazaaya Dair<br />

2280 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Haziran 2284 Sayılı Halk Bankası<br />

ve Halk Sandıkları Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

474 Yönetim Zamandizini<br />

Yapılacak taahhüt için Milli Müdafaa Vekili yetkili<br />

kılınmaktadır.<br />

Kanun, gayrimenkulların hissedarlar arasında taksimi<br />

ile ilgili hükümler getirmektedir.<br />

Kanun, İmar Müdürlüğü'ne imar planı çerçevesinde<br />

kimi arsaları istimlak etme yetkisi tanımakta ve bu<br />

yetkiyi düzenlemektedir.<br />

Kanun, tefeciliği önleme ve banka sistemi dışındaki<br />

kredi piyasasını düzenleme amacı gütmekteydi.<br />

Bu kanuna bağlı olarak <strong>Ankara</strong> Halk Sağlığı Sandığı<br />

aynı gün hizmete girdi. Küçük esnaf ve zanaatkarın<br />

kredi gereksinmesini karşılamak amacıyla kurulan bu<br />

bankanın fiilen çalışmaya başlaması 1938 yılını bulacaktır.<br />

RG, 17<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Haziran<br />

1933<br />

TAR; 269<br />

RG, 18<br />

Haziran<br />

1933<br />

GÇ,<br />

BULMAÇ,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XVI,<br />

8 Haziran<br />

1933)<br />

RG, 18<br />

Haziran<br />

1933<br />

GGCT,<br />

(Z. C.<br />

Devre: IV,<br />

Cilt: XVI,<br />

8 Haziran<br />

1933)

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Haziran Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin<br />

Kanunu Medeninin<br />

452. Maddesine Göre<br />

Olan Tasarruflarının Mahfuz<br />

Hisseler Hakkındaki<br />

Hükmünden Müstesna Olduğuna<br />

Dair 2307 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Belediye Teşkilatı Olan<br />

Yerlerde Muhtar ve İhtiyar<br />

Heyetlerinin Lağvı Hakkında<br />

2295 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Haziran 1452 sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2310 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Haziran İktisadi durumu incelemek<br />

üzere yabancı uzman istihdamına<br />

karar verildi.<br />

20 Haziran Türk Ceza Kanununun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

2275 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

20 Haziran İnkılap Enstitüsü açılmasına<br />

karar verildi.<br />

20 Haziran Ticaret Mukavelesi veya<br />

Modüs Vivendi Akdetmeyen<br />

Devletler Ülkesinden<br />

Türkiye'ye Yapılacak İthalata<br />

Memnuniyetler veya<br />

Tahdit veya Takyitler Tatbikine<br />

Dair Olan 22.7.1931<br />

Tarih ve 1873 sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2294 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

20 Haziran 2291 Sayılı <strong>Ankara</strong> Yüksek<br />

Ziraat Enstitüsü Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

21 Haziran 2290 sayılı Belediye Yapı<br />

ve Yollar Kanunu yayımlandı.<br />

Bu kanunla, Mahalle Teşkilatları ve Muhtarlıklar kesin<br />

olarak kaldırılmış, çıkarılan bir nizamname ile<br />

bunların görevlerinin önemli bir bölümü belediyelere<br />

verilmiştir. Hazırlanan yasa gerekçesinde "...belediye<br />

kanunuyla şehirlerimiz ve kasabalarımız, çalışan ve<br />

halkın ihtiyaçlarını düşünen belediyelerimizin elinde<br />

inkişafa doğru yürürken dünyanın hiç bir yerinde bulunmayan<br />

mahalle muhtarlığının kaldırılmasına kesin<br />

bir zaruret vardır" denilmektedir.<br />

Kanun, yapılan değişiklikle. Maliye Vekaleti'ne yeni<br />

memuriyetler eklemektedir.<br />

İktisadi durumumuzu incelemek için Amerika'dan<br />

getirilecek iktisatçı Valker D. Hines ile yapılan sözleşmenin<br />

tasdikine karar verildi.<br />

Kanunla, Türk Ceza Kanunu'n toplam seksendört<br />

maddesi değiştirilmiştir.<br />

Maarif Vekaleti, İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nde bir İnkılap<br />

Enstitüsü açılması kararını verdi.<br />

Bu kanunla <strong>Ankara</strong>'da Yüksek Ziraat Enstitüsü kurulmasına<br />

karar verildi. Enstitü, 30 Haziran 1948<br />

günlü "Üniversiteler Kanununa ek kanun "la Ziraat ve<br />

Veteriner Fakülteleri olarak <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong>'ne<br />

bağlandı. Enstitü 30 Kasım 1933 tarihinde açıldı.<br />

Kanun, Belediye örgütü bulunan yerlerde Belediyeler<br />

Kanunu'ndaki yetkileri tamamlayarak İmar Hareketlerini<br />

düzene sokma amacı taşımaktaydı. Belediyelere<br />

mevcut durumu gösteren haritalar hazırlama ve<br />

belli sürelerde şehir imar planları yapma görevi veriyordu.<br />

RG, 19<br />

Haziran<br />

1933<br />

BULMAÇ<br />

RG, 19<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.47..9.<br />

RG, 20<br />

Haziran<br />

1933<br />

ATCTK<br />

RG, 20<br />

Haziran<br />

1933<br />

CT,<br />

BULMAÇ<br />

TBYYTK<br />

BY; 130,<br />

GÇ<br />

1933 Yılı 475

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Haziran 7.6.1336 Tarih ve 7 sayılı<br />

Kanuna Müzeyyel 2026<br />

sayılı Kanuna Dair 778 sayılı<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

21 Haziran Maarif Vekaleti İnşaat Bürolarının<br />

Kırtasiye ve Kırtasiyeye<br />

Müteallik Levazımına<br />

Dair 775 sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

21 Haziran 551, 1485 ve 1890 Numaralı<br />

Kanunlarda Zikredilen<br />

"Harb Mamulleri" Tabirinin<br />

Tefsiri yayımlandı.<br />

22 Haziran Maarif Vekaleti Merkez<br />

Teşkilatı ve Vazifeleri<br />

Hakkında 2287 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran <strong>Ankara</strong> Otomatik Telefon<br />

Kanununun 7. Maddesine<br />

İlave Edilecek Fıkralar<br />

Hakkında 2304 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran Silo ve Ambarlar Hakkında<br />

2303 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Altın arama konusunda<br />

uzman olan M. Van Sielen<br />

Türkiye'ye geldi.<br />

22 Haziran Bursa Valililiğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran Sümerbank yönetimi belli<br />

oldu.<br />

22 Haziran Dışişlerinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran Dışişlerinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran 22.4.1926 Tarih ve 789 sayılı<br />

Kanunun 11. Maddesinin<br />

Tecili Hakkındaki 1707<br />

sayılı Kanunun İki Sene<br />

Daha Temdidine Dair 2297<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

476 Yönetim Zamandizini<br />

Kanun, askeriye ve mülkiye'den emekli olan zabit ve<br />

memurlara gösterilecek muameleye ilişkindir.<br />

Kanunla, Maarif Vekaleti'nin merkez teşkilatı ve görevleri<br />

yanında vekalette çalışacak memurlan intihap<br />

ve tayin usulleri de düzenlenmiştir.<br />

Silo ve ambarlar, Ziraat Bankası tarafından inşa ettirilecek,<br />

bu silo ambarlara konacak hububattan alınacak<br />

ücret tarifesi İcra Vekilleri Heyeti tarafından belirlenecektir.<br />

M. Van Sielen Altın Arama İşleri İdaresi'nin oluşturduğu<br />

bir heyetle Trabzon'a gitti. Heyet buradan Erzurum<br />

Kağızman'a geçerek incelemelerde bulunacaktır.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Bursa Valililiğine<br />

Zeynelabidin Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Sümerbank Umum Müdürlüğüne Nurullah Esat, Müdür<br />

Muavinliğine Osman Nuri, İktisat Vekilliği namına<br />

seçilmesi lazım gelen Azalıklara İsmail Safa ve<br />

Şakir Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Berlin Ticaret Mümessilliğine Nizamettin<br />

Ali Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Hindistan Kalküta Fahri Konsolosluğuna<br />

"Maison Mousel et Cie" Müdürü İngiliz Mr.<br />

Mousel'in tayinine karar verildi.<br />

RG, 21<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 21<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 21<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Haziran<br />

1933<br />

C, 22<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Haziran Belediyeler Bankası Hakkında<br />

2301 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Osmanlı Bankası'nın İmtiyaz<br />

Müddetinin Temdidi<br />

Hakkında 2292 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Devlete Ait Bir Kısım Binaların<br />

Satış Bedeliyle<br />

Resmi Daireler Yapılması<br />

Hakkında 2300 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Muaalim Maaşları İçin Vilayetlere<br />

İkraz Yapılması<br />

Hakkında 2312 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Memleket Dahilinde Hava<br />

Yoluyla Nakledilecek Mektup,<br />

Posta Paketi vesaireden<br />

Alınacak Ücretler Hakkındaki<br />

29 Teşrinievvel 1339<br />

Tarih ve 376 Numaralı Posta<br />

Kanununa Bazı Maddeler<br />

İlavesine Dair 2298 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Çubuk Barajı ve Bursa<br />

Ovası Islahat ve İnşaat İşleri<br />

İçin Bono Çıkarılması<br />

Hakkında 2317 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Tapu Sicil Müdürlüğü ve<br />

Tapu Sicili Muhafızlığı<br />

Teşkilatı Yapılan Yerlere<br />

Tayin Edilecek Memurlar<br />

Hakkında 2299 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran 2293 Sayılı Orta Ziraat<br />

Mektepleri Muallimleri<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

24 Haziran Gayrimenkula Tecavüzün<br />

Define Dair 2311 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Bazı Şehit Zabit Ana ve<br />

Babalarına Maaş Tahsisi<br />

Hakkında 2302 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

Daha sonra İller Bankası adını alacak olan Banka,<br />

Belediyelere, şehirlerin tanzim ve tesisi işlerinde yapacakları<br />

esaslı amme hizmetleri için muhtaç olacakları<br />

parayı, yapılacak işlerin ehemmiyetine ve belediyelerin<br />

ödeme kabiliyetine göre borç vermek, kısa ya<br />

da uzun vadeli avans ve kredi sağlamak veya onlara<br />

kefalet etmek amacıyla kurulmuştur.<br />

Kanunla, Osmanlı Bankası'nın imtiyaz müddeti, 1<br />

Mart 1952 tarihine kadar temdit edilmiştir.<br />

Mali sıkıntı içinde bulunan vilayetlerdeki öğretmenlerin<br />

maaşlarının ödenebilmesi için, Maarif Vekaletine<br />

bu vilayetlere ikraz yapma yetkisi tanınmıştır.<br />

Memleket dahilinde hava yoluyla nakledilecek mektup,<br />

posta paketi vesaireden mevcut posta ücretlerin<br />

ek olarak hava posta ücreti alınmasına ve bu bedelin<br />

İcra Vekilleri Heyetince belirlenmesine karar verilmiştir.<br />

Kanun, tayin edilecek memurların harcırah ve yevmiyeleri<br />

ile ilgilidir.<br />

Kanunla, Orta Ziraat Mektepleri'nde muallimlik mesleğine<br />

gireceklerin maaş dereceleri ile terfii için lazım<br />

olan kıdem müddetleri düzenlenmektedir.<br />

Kanun, gayrimenkula tecavüz durumunda yetkili idari<br />

merciini belirlemekte ve tecavüz edene verilecek<br />

cezai hükümleri düzenlemektedir.<br />

ilişik listede isimleri yazılı bulunan şehit ailelerine 1<br />

Haziran 1933 tarihinden itibaren maaş bağlanmasına<br />

karar verilmiştir.<br />

GGCT<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Haziran<br />

1933<br />

1933 Yılı 477

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Haziran 2020 Sayılı Kanunla Tadil<br />

Edilen 1221 Sayılı Temyiz<br />

Teşkilatı Hakkındaki Kanunun<br />

3. Maddesine Bir<br />

Fıkra İlavesine Dair 2314<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Haziran İzmir Rıhtım Şirketinin İmtiyazı<br />

İle Tesisatının Satın<br />

Alınmasına Dair 2309 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

25 Haziran Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası Hakkındaki<br />

1715 Sayı ve 11 Haziran<br />

1930 Tarihli Kanunun İki<br />

Maddesinin Tadili Hakkında<br />

2315 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

26 Haziran Şirketlerin Müruru Zamana<br />

Uğrayan Kupon, Tahvilat<br />

ve Hisse Senedi Bedellerinin<br />

Hazineye İntikali Hakkında<br />

2308 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

26 Haziran 2305 Sayılı Cumhuriyet<br />

İlanının 10. Yıldönümü<br />

Kutlama Kanunu yayımlandı.<br />

27 Haziran C.H.F. ile Hükümetin<br />

uyumlu çalışması için talimat<br />

verildi.<br />

27 Haziran Rusya'ya teknik incelemelerde<br />

bulunmak üzere giden<br />

Türk heyet yurda döndü.<br />

28 Haziran Mülki Teşkilat hakkında<br />

rapor hazırlandı.<br />

28 Haziran Dışişlerinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

478 Yönetim Zamandizini<br />

Kanun, Temyiz Mahkemesinde görevlendirilecek raportör<br />

hakimlerle ilgili düzenleme getirmektedir.<br />

Bu kanunla İzmir Rıhtım Şirketi de milli işletmeler<br />

arasına katılmıştır.<br />

Bu kanuna göre, Cumhuriyet İlanının 10. Yıldönümü<br />

üç gün kutlanacaktır.<br />

RG, 25<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Haziran<br />

1933<br />

Verilen talimat da hem merkez teşkilata hem de il BCA:<br />

teşkilatlarına takınmaları istenen tutum ve yapmaları 490.1.0.0/<br />

59.229-5 /<br />

beklenen işler maddeler halinde bildirilmektedir. Ta-<br />

I.BÜRO<br />

limatın gerekçe kısmında ise şöyle denilmektedir:<br />

"Fırka programının tatbik ve icra mesuliyetini üzerine<br />

almış olan hükümet bu vazifesini yaparken nasıl<br />

kendi fırkasının programını tahakkuk ettirmeyi esas<br />

prensip kabul etmiş ise, fırka teşkilatının da kendi<br />

hükümetinin otoritesinin mahfuz kalmasına ve hükümetin<br />

her sahada muvaffak olması için bütün kuvveti<br />

ile yardımcı olması kadar tabii bir şey olamaz."<br />

3 aydan beri Rusya'da bulunan ve gerekli incelemeleri<br />

yapan heyet, yeni açılacak fabrikalar için teknik<br />

bilgi toplamış ve lazım olacak makineleri ısmarlamıştır.<br />

Teşkilat-ı Mülkiye" adı verilen raporda, 1933 yılında<br />

ülkemizin, 57 il, 381 ilçe ve 880 nahiyeden oluşan<br />

bir idari bölümlenmeye sahip olduğu tespit edilmektedir.<br />

Bu kararname ile, Hariciye Müsteşarlığı vazifesini<br />

yapan birinci sınıf Elçi Numan Bey'in Büyük Elçiliğe<br />

terfii ve Vekalette Katibi Umumilik vazifesine tayinine<br />

karar verildi.<br />

Cumhuriyet;<br />

28<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

490.01/507<br />

.2037.3<br />

RG, 28<br />

Haziran<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Haziran Antalya Valiliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Haziran Nüfus işleri Müdürlüğünde<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

29 Haziran Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

29 Haziran Giresun'da maden arama<br />

ruhsatnamesinin bütün haklarının<br />

satılmasına izin verilmesine<br />

dair 14540 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

29 Haziran Ereğli'deki kömür ocağının<br />

kimi hisselerinin satılmasına<br />

izin verilmesine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Temmuz Denizyolları İşletmesi kuruldu.<br />

2 Temmuz Türkiye ile Brezilya arasında<br />

Ticaret Anlaşması<br />

imzalandı.<br />

2 Temmuz Uyuşturucu Maddeler İnhisarlar<br />

İdaresine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz Bilecik Valiliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Temmuz 11 emniyet müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

4 Temmuz Osmaniye Belediye Başkanlığının,<br />

kaymakam emrine<br />

verilmesine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Antalya Valiliğine<br />

Nazif Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Nüfus İşleri Umum Müdürlüğü<br />

Muavinlik ve Birinci Şube Müdürlüğüne Hilmi, İkinci<br />

Şube Müdürlüğüne Muzaffer Beylerin tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Dörtyol, Bolvadin, Çatalca, Siverek,<br />

Eğirdir Kaymakamlıklarına Abdurrahman, Rüştü,<br />

Lütfi, Mahmut Nedim ve Erip Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Gireson'un Tirebolu kazasına bağlı<br />

Bada, Eldeçivil ve Bugalı köylerinde manganez ve<br />

demir madenleri aramak üzere Mevlüt, Şemsettin,<br />

Mehmet ve Mahmut Beylerin aldıkları ruhsatnamedeki<br />

bütün haklarının Mahmure Hanıma karar verildi.<br />

Ereğli'nin Armutçuk mahallesindeki 202 sayılı kömür<br />

Ocağının 40 hisse itibarıyla Halit Efendi'nin sahip<br />

olduğu iki buçuk hisseden birer hissesinin oğulları<br />

Mehmet ve Hüseyin ile yarım hissesinin de zevcesi<br />

Emine Hanıma satılmasına izin verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, yeni teşkil edilmiş olan Uyuşturucu<br />

Maddeler İnhisarlar İdaresi Müdürlüğüne Ali Sami<br />

Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Bilecik Valiliğine<br />

Ali Kemal Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Trabzon Emniyet Müdürlüğüne<br />

Bursa Emniyet Müdürü Mustafa Bey'in, Zonguldak<br />

Emniyet Müdürlüğüne Trabzon Emniyet Müdürü<br />

Bahri Bey'in, Bursa Emniyet Müdürlüğüne ise Zonguldak<br />

Emniyet Müdürü Faik Bey'in naklen ve münhal<br />

bulunan Antalya Emniyet Müdürlüğüne Sinop<br />

Emniyet memuru Sever Bey'in terfian tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bütçesinin yetersizliğinden dolayı verebildiği sınırlı<br />

maaşla çalışacak istenilen nitelikte bir belediye başkanı<br />

bulunamadığından dolayı, Osmaniye Belediye<br />

başkanlığının kaymakamlık emrine verilmesine Bakanlar<br />

Kurulu tarafından karar verilmiştir.<br />

RG, 28<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 29<br />

Haziran<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

78.20..8,<br />

RG, 29<br />

Haziran<br />

1933<br />

RG, 29<br />

Haziran<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

37.44.. 1.<br />

/195-60<br />

RG, 29<br />

Haziran<br />

1933<br />

GGCT<br />

TAR; 178<br />

RG, 2<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

37.46.. 12./<br />

82-32, RG<br />

4 Temmuz<br />

1933<br />

1933 Yılı 479

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Temmuz İl sağlık müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

5 Temmuz Tren yollarında yapılacak<br />

ıslahat için çağrılan uzman<br />

Mr. Bel Türkiye'ye geldi.<br />

5 Temmuz Jeoloji uzmanı M. Golsch<br />

Türkiye'ye gelerek çalışmalarına<br />

başladı.<br />

6 Temmuz Ali İktisat Meclisi Umumi<br />

Katipliği'ne yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

6 Temmuz Dışişlerinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Temmuz Sicil Muhafızlık Teşkilatı<br />

oluşturuldu.<br />

8 Temmuz Devlet Demiryolları İnşaatına<br />

Ait Müzayede, Münakaşa<br />

ve İthalat Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

9 Temmuz Askeri İzin Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

9 Temmuz Samsun-Çarşamba demiryolu<br />

hattı devletleştirildi.<br />

10 Temmuz Ordu'da maden arama ruhsatnamesinin<br />

tüm haklarıyla<br />

devrine izin verilmesine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

10 Temmuz İl mektupçuluklarına yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Temmuz Çatalca Kaymakamı Cevdet<br />

Salih Bey'in Vekalet<br />

emrine alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Temmuz Dışişlerinde merkeze almaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

480 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Manisa ve Bilecik Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüklerine Dr. Muhlis ve Dr.<br />

Saffet Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Mr. Bel gazetecilere verdiği beyanatta demiryollarının<br />

önemini vurgulayarak Türkiye'nin tamamlanacak<br />

demiryolları ile parlak bir gelecek vaat ettiğini söyledi.<br />

Golsch ayrıntılı bir Türkiye haritası yapmakla görevlendirilmiş<br />

ve bu işi yapacak teşkilatı oluşturmaya<br />

başlamıştır.<br />

Bu kararname ile, Ali İktisat Meclisi Umumi Katipliği'ne,<br />

Enis Behiç Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Mukaddema Ticaret işleri Şubesi<br />

Müdürlüğünü ifa etmiş olan birinci sınıf konsolos<br />

Refik Amir Bey'in Başkonsolosluğa tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu teşkilat, Tapu Kadastro işlerini sadeleştirmek<br />

amacıyla bu müdürlüğe bağlı olarak kuruldu.<br />

Hat satın alma yoluyla devletleştirildi.<br />

Bu kararname ile, Ordu'nun Gölköy Nahiyesine bağlı<br />

Çatak ve Uzunpara köylerinde bakırla karışık simli<br />

kurşun ve linyit aramak üzere izzet Pertev Bey'in almış<br />

olduğu ruhsatnamedeki hukukun zevcesi Hamdiye<br />

Hanıma devrine izin verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Muş Mektupçuluğuna Hikmet,<br />

Bayazıt Mektupçuluğuna Kadri Nihat Beylerin tayinine<br />

karar verildi.<br />

Görülen lüzum üzerine Çatalca Kaymakamı Cevdet<br />

Salih Bey Vekalet emrine alınmıştır.<br />

Bu kararname ile, Erivan İkinci Sınıf Konsolosu Hüseyin<br />

Zati Bey'in merkeze alınmasına karar verildi.<br />

RG, 4<br />

Temmuz<br />

1933<br />

C, 6<br />

Temmuz<br />

1933<br />

C, 6<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

37.47..18. /<br />

23-26, RG<br />

6 Temmuz<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Temmuz<br />

1933<br />

C, 7<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Temmuz<br />

1933<br />

GGCT, C,<br />

9 Temmuz<br />

1933<br />

RG, 10<br />

Temmuz<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

35.23..5./<br />

192-88<br />

RG, 10<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 10<br />

Temmuz<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

78.19..1<br />

RG, 10<br />

Temmuz<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Temmuz Maarif Vekaletinde yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Temmuz Posta Telgraf İdaresinde<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

10 Temmuz Yozgat'ta idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

11 Temmuz Müdüriyeti Teşkilatı ve<br />

Sureti İdaresi Hakkında<br />

14644 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

11 Temmuz Fabrika ve Havuzlar Müdürlüğü<br />

Teşkilatı ve Sureti<br />

İdaresi Hakkında 14644<br />

sayılı Talimatname yayımlandı.<br />

11 Temmuz Anadolu - Kadıköy - Adalar<br />

- Yeşilköy ve Yalova<br />

(Akay) İşletme Müdüriyeti<br />

Teşkilatı ve Sureti İdaresi<br />

Hakkında 14644 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

11 Temmuz Cumhuriyetin ilanını takip<br />

eden 10 sene zarfında Sıhhat<br />

ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti'nin yaptığı işler<br />

hakkında rapor sunuldu.<br />

11 Temmuz Sümerbank faaliyete başladı.<br />

12 Temmuz İmalatı Harbiye Teavün ve<br />

Sigorta Sandığı Hakkındaki<br />

595 Numaralı Kanunun 3.<br />

Maddesine Göre Kabul<br />

Olunan Talimatnameye<br />

Zeylen Tanzim Edilen<br />

Madde yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti birinci sınıf Müfettişliklerine<br />

Ali Rıza ve Bedri, ikinci sınıf Müfettişliklerine<br />

Nebil, Reşat Nuri ve Ekrem Beylerin tayinine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Münhal Posta ve Telgraf İdaresi<br />

Binalar Levazım Müdürlüğüne Tevfik, Fen Müşavere<br />

Heyeti Azalığına Fuat ve Hukuk Müşavirliğine Hamit<br />

Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Yozgat'ın Merkez kazasına bağlı<br />

Babalı, Küçüktaşlık, Büyüktaşlık, Karakaya, Acın,<br />

Taşpınar, Keykavis, Sanhacılı, Kababel ve Gözbaba<br />

köylerinin Sorgun kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Kanun, Denizyolları İşletme tdaresi'nin sermayesi ile<br />

ilgili düzenleme yapmaktadır.<br />

Bu kanunla, Seyrüsefain Umum Müdürlüğü' nün işlettiği<br />

iç hatları işletmek ve Yalova kaplıcaları imar<br />

ve işletme işlerini yerine getirmek maksadı ile Akay<br />

İşletme Müdürlüğü teşkil edilmiştir.<br />

Raporda Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti'nin<br />

sağlık alanında 10 sene içinde gerçekleştirdiği işler,<br />

Vekalet'in yapısı ve mevzuatta gerçekleşen değişiklikler<br />

Osmanlı'daki yapı ile karşılaştırılarak anlatılmaktadır.<br />

Raporda sağlanan gelişmelerin memnuniyet<br />

verici olduğu vurgulanmaktadır.<br />

Sümerbank Umum Müdürlüğü, eylül ayına kadar İstanbul'da<br />

Sanayi ve Kredi Bankası'nın Galata'daki<br />

binasında faaliyete devam edecek, eylülde <strong>Ankara</strong>'ya<br />

taşınacaktır. Sümerbank'ın bünyesinde İstanbul ve<br />

<strong>Ankara</strong>'da açılan iki şube ile bankaya merbut beş fabrika<br />

ve dört adet yerli mallar pazan bulunmaktadır.<br />

Yerli mallar pazarlarının ikisi İstanbul, biri <strong>Ankara</strong><br />

diğeri de Samsun'dadır.<br />

RG, 10<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 10<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.15..19,<br />

RG 10<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

176.218..<br />

11/<br />

19710M<br />

C, 11<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 12<br />

Temmuz<br />

1933<br />

1933 Yıh 481

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Ünye Kaymakamı Kemal<br />

Bey'in merkeze alınmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

12 Temmuz İl mektupçuluklarına yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Temmuz Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

12 Temmuz Dışişlerinde yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

12 Temmuz Ziraat Uzmanı M. Gordner<br />

Trakya'da yaptığı zirai incelemeleri<br />

tamamlayarak<br />

ortaya çıkan sonuçların<br />

Türkiye adına çok sevindirici<br />

olduğunu söyledi.<br />

13 Temmuz Antalya'ya bağlı Alaiye kazası<br />

adının Alanya'ya çevrilmesine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

13 Temmuz İl sağlık müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

14 Temmuz Çiftçiler Ziraat Bankası'nın<br />

buğday satın almasını sabırsızlıkla<br />

bekliyorlar.<br />

15 Temmuz Döviz durumu için alınması<br />

gereken tedbirler ve çeşitli<br />

kararnamelerde yapılması<br />

gereken değişiklikleri<br />

bildiren bir komisyon raporu<br />

hazırlandı.<br />

15 Temmuz İl sağlık müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

482 Yönetim Zamandizini<br />

Görülen lüzuma binaen Ünye Kaymakamı Kemal<br />

Bey'in merkeze alınmasına karar verilmiştir.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Kastamonu Mektupçuluğuna<br />

Tevfik ve Çankırı Mektupçuluğuna İsmail<br />

Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Silifke, Ceyhan, Kemaliye, Eruh,<br />

Mutki, Palo, Çorlu, Merzifon, Uzunköprü, Boğazlıyan,<br />

Sorgun ve Darende Kaymakamlıklarına Mithat,<br />

Hayri, Abdullah Şükrü, Hayri, Hilmi, Ilyas, Abidin,<br />

İbrahim Rüştü, Necmettin, Nedim, Kemal ve Tevfik<br />

ile Tokat Mektupçuluğuna Hüseyin Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Büyük Elçilik Müsteşarlığına Sedat<br />

Zeki Bey'in tayinine karar verildi.<br />

M. Gordner, Türkiye'de hemen bütün zirai ürünlerin<br />

iyi bir şekilde yetiştirilebilmesinin mümkün olduğunu<br />

ve özellikle de portakal ve pancar üretiminde kalitenin<br />

çok yüksek olduğunu belirtti.<br />

Bu kararname ile, Siirt, Bayazıt, Niğde ve Sinop Sıhhat<br />

ve İçtimai Muavenet Müdürlüklerine Dr. İbrahim,<br />

Dr. Raif, Dr. İbrahim ve Dr. Fehmi Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Döviz vaziyetini tetkik etmek üzere Hazine tarafından<br />

oluşturulan Komisyon'un verdiği raporda, kimi<br />

ekonomik önlemler tavsiye edilmektedir. Örneğin<br />

Türkiye'de çalışan ecnebi şirketlerin her sene memleketlerine<br />

gönderdikleri faiz ve temettülerini, bir<br />

müddet Türk parası olarak Türkiye'de bir işe yatırmaları<br />

önerilmektedir.<br />

Bu kararname ile, Seyhan, Çoruh, Zonguldak ve İçel<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüklerine Dr.<br />

Hüsnü Muhittin, Dr. Zühtü, Dr. Osman Münir ve Dr.<br />

Remzi Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

RG, 12<br />

Temmuz<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79.21..15.<br />

RG, 12<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

79.21..16.<br />

RG, 12<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 12<br />

Temmuz<br />

1933<br />

C, 12<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

36.38..19. /<br />

73-85, RG<br />

13<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 13<br />

Temmuz<br />

1933<br />

Son Posta,<br />

14<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

207.413..8.<br />

/ 25046<br />

RG, 15<br />

Temmuz<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Temmuz Hereke Fabrikası'na yabancı<br />

uzman girişine izin verilmesine<br />

karar verildi.<br />

16 Temmuz Karacabey Harası'nın binicilik<br />

okulunda yabancı uzman<br />

istihdamın karar verildi.<br />

16 Temmuz Erzincan'ın Dersim hududundaki<br />

Mercan boğazında<br />

yakalanan ve çetelere gözcülük<br />

eden 5 kişinin bazı<br />

illerde iskanlarına karar verildi.<br />

18 Temmuz Uluslararası İdari İlimler<br />

Kongresi Viyana'da toplandı.<br />

18 Temmuz Zonguldak Belediye Başkanlığına<br />

seçilen Dr. Hayri<br />

Necati'nin memuriyetinin<br />

onayına dair kararname yayımlandı.<br />

18 Temmuz Valilik atamalarına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

18 Temmuz Dışişlerinde elçilik unvanı<br />

verilmesine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Temmuz Umumi Hıfzısıhha Kanununun<br />

245. Maddesine<br />

Tevfikan Lağım Mecraları<br />

İnşası Mümkün Olmayan<br />

Mahallerde Yapılacak Çukurlara<br />

Mahsus Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

19 Temmuz Evkaf Heyeti Teftişiye Talimatnamesinin<br />

26. Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair Kararname yayımlandı.<br />

19 Temmuz Maarif Vekaletinde yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, Hereke Fabrika'sına alınan dokuma<br />

tezgahının montesi için Alman Oskar Sontac'ın<br />

Hereke'ye girmesine izin verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Karacabey Harası'nın binicilik<br />

okulunda, binici yetiştirmek üzere Macar Stark'ın çalıştırılmasına<br />

izin verilmesine karar verildi.<br />

Bakanlar Kurulu yakalanan ve Kürt çetelerine gözcülük<br />

ettiği anlaşılan 5 kişinin 885 sayılı İskan Kanununa<br />

dayanarak batı illerine iskanlarına karar vermiştir.<br />

V<br />

Kongreye Türkiye adına katılanlardan biri olan Hukuk<br />

Fakültesi öğretim üyesi Adil Bey, kongrede alınan<br />

kararlarla ilgili bir raporu hükümete sunmuştur.<br />

Alınan kararların önemli olmakla birlikte temenni<br />

düzeyinde kaldığı belirtilmiştir.<br />

Hayri Necati Bey, Zonguldak Belediye Meclisi tarafından<br />

bu göreve seçilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Münhal Bulunan Bayazıt Valiliğine<br />

Rıfat, Ordu Valiliğine Adil Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Hariciye Vekaleti Dördüncü Daire<br />

Şefi Cevat Bey'e Elçi unvanı verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti Baş Müfettişliğe<br />

Ragıp Nurettin ile Amasya Maarif Müdürlüğüne İbrahim<br />

Bey'in tayinlerine karar verildi.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

38.52..6. /<br />

69-78<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

38.52.-5 /<br />

243-139<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

38.51..2/<br />

95-46<br />

C, 19<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

79.22.. 12,<br />

18<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Temmuz<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

37.50..7 /<br />

71-379<br />

RG, 18<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 19<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 19<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 19<br />

Temmuz<br />

1933<br />

1933 Yılı 483

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Temmuz İl sağlık müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

20 Temmuz İstanbul Deflediğinde yabancı<br />

uzman kadrosunun<br />

tasdikine karar verildi.<br />

24 Temmuz Adliye Müfettişliği atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

24 Temmuz Askeri atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

24 Temmuz Danıştay'ın on senelik çalışmaları<br />

hakkında rapor<br />

sunuldu.<br />

25 Temmuz Maarif Vekaleti atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

25 Temmuz İstanbul Limanı Tüzüğünün<br />

yürürlüğe konulması<br />

hakkında rapor sunuldu.<br />

25 Temmuz İnhisarlar İdaresi'nin Tekirdağ<br />

Şarap Fabrikası'nda<br />

yabancı uzman istihdamına<br />

karar verildi.<br />

26 Temmuz Yozgat'ta idari taksimat<br />

değişikliği yapılmasına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

26 Temmuz Antalya'da idari taksimat<br />

değişikliği yapılmasına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

26 Temmuz Ereğli Kömür Havzasında<br />

maden hissesinin satılmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

484 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Mardin, Van, Elaziz, Maraş, Sivas<br />

ve İzmir Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüklerine<br />

Dr. Abdülhalim, Dr. Eyüp Sabri, Dr. Mahir, Dr. Şevki,<br />

Dr. İsmail İbrahim ve Dr. Yunus Vasfı Beylerin<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İstanbul Defterliğinde uzman olarak<br />

çalışan Müller'in 1933 yılına ait kadrosunun tasdikine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İkinci sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

Ali Rıza, Üçüncü sınıf Adliye Müfettişliklerine Muzaffer<br />

ve Alaettin ve dördüncü sınıf Adliye Müfettişliklerine<br />

Muhtar ve Rıfat Beylerin tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, 23.Tüm.Komutanlığı Vekaletine<br />

Kur.Alb.Mustafa Sabri'nin tayinine karar verildi.<br />

Teşkilatı Esasiye Kanunu tarafından kurulmuş olmakla<br />

birlikte 1927 yılında teşekkül eden Şurayı<br />

Devlet kurumu hakkında hazırlanan raporda, kurumun<br />

görevlerin sayılmakta ve şimdiye kadar olan icraatları<br />

bu görev ve ilkeler üzerinden ortaya konmaktadır.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti Tedrisat Umum<br />

Müdürlüğüne Reşat, Mesleki ve Teknik Tedrisat<br />

Umum Müdürlüğüne Rüştü, Teftiş Heyeti Riyasetine<br />

Rıdvan Nafiz ve Talim ve Terbiye Azalığına Kazım<br />

Nami Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Tüzük, İçişleri, İktisat, Sağlık ve İçtimai Muavenet<br />

ile Gümrük ve İnhisarlar Vekillikleri tarafından ortaklaşa<br />

olarak hazırlanmıştır.<br />

Bu düzenleme ile, İnhisarlar İdaresi'nin Tekirdağ Şarap<br />

Fabrikası'nda 2 yıl çalıştırılmak üzere Fransız<br />

Jobe'nin getirilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Yozgat ili Kızılkoca Nahiye Merkezinin<br />

Yassıağıl Köyünden Hacışefaatli Köyüne<br />

nakline karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Antalya'nın Akseki Kazasının<br />

Sülles Nahiyesine bağlı Narağacı Köyü'nün Alanya<br />

Kazası Narağacı Köyü ile birleştirilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Ereğli Kömür havzasının Çamlı<br />

Mevkiindeki 138 numaralı kömür ocağında 480 hisse<br />

itibarıyla Davut Efendi'ye ait olan beş para bir akçalı<br />

hissenin yarımşar olarak hissedarlardan Ali Vasıf ve<br />

Eyüp Efendilere satılmasına karar verildi.<br />

RG, 19<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.54..1 /<br />

243-142<br />

RG, 24<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

80.26.. 10.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

11.68..11 /<br />

1033<br />

RG, 25<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.53.-9.<br />

BCA:<br />

30-18.1.2 /<br />

38.53-10/<br />

243-141<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

77.15-18.,<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

78.16..20.,<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Temmuz<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Temmuz Ticaret Mümessillerine Ait<br />

Talimatnamenin 8. Maddesinin<br />

Değiştirilmesi Hakkında<br />

14168 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

27 Temmuz Malatya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Temmuz Malatya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Temmuz İzmir'de idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Temmuz Türkiye ile Fransa arasında<br />

Modüs Vivendi imzalandı.<br />

27 Temmuz Eski Afgan Kralı<br />

Amanullah Türkiye'ye geldi.<br />

29 Temmuz Afyonkarahisar'da idari<br />

taksimat değişikliğine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

29 Temmuz Muş'ta idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Temmuz <strong>Ankara</strong>'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

29 Temmuz Andırın Kaymakamı Cemil'in<br />

Bakanlık emrine<br />

alınmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Malatya'nın Merkez Kazasının<br />

Ismetpaşa Nahiyesine bağlı Karapınar Köyü'nün Akçadağ<br />

Kazası Merkezine bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Malatya'nın Pötürge kazasının<br />

Keferdiz nahiyesine bağlı Akuşağı ve Arapuşağı<br />

Köylerinin Kale Nahiyesine bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İzmir'in Torbalı Kazasına bağlı<br />

Dere, Teke, Cumalı, Sinekli ve Fetrek Köylerinin<br />

Kemalpaşa Kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

13 Haziran 1933 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Gazi Mustafa Kemal, Kral onuruna Dolmabahçe'de<br />

bir ziyafet verdi.<br />

Bu kararname ile, Emirdağ İlçesi Kal'a Köyünün<br />

Afyonkarahisar İli Çobanlar Nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kulp'un Laçikan, Galgoman,<br />

Malaali, Haydo, Velikan ve Geçit köylerinin Muşun<br />

Geligüzan nahiyesine; Garan ve Hamzo köylerinin<br />

merkez ilçeye, Muş'un Nederan köyünün Diyarbakır'ın<br />

Kulp ilçesine bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong>'nın Beydili Nahiyesi merkezinin<br />

Gerede köyüne nakledilmesi,Bey dili nahiyesine<br />

bağlı Karahisar, Çendere, Islamalan ve Epçeler<br />

köylerinin de bu nahiyeden ayrılarak Nallıhan ilçesine<br />

bağlanmasına karar verildi.<br />

Görülen lüzum üzerine Andırın Kaymakamı Cemil<br />

Bey Vekalet emrine alınmıştır.<br />

RG, 27<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.16.. 19.,<br />

RG, 27<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

78.16..18,<br />

RG, 27<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

78.16.. 17.,<br />

RG, 27<br />

Temmuz<br />

1933<br />

TAR; 206,<br />

Son Posta,<br />

30<br />

Temmuz<br />

1933<br />

Son Posta,<br />

28<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

79.25..3.,<br />

RG, 29<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

79.25. .4.,<br />

RG, 29<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

79.25..5.,<br />

RG, 29<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

80.27..5<br />

1933 Yılı 485

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Temmuz Cenevre'de toplanan 17. İş<br />

Konferansıma katılan Cemal<br />

Hilsnü'ye gerekli yetkinin<br />

verilmesine karar verildi.<br />

31 Temmuz İl sağlık müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

31 Temmuz Evkaf Umum Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Ağustos Ağrı'da idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Ağustos Maraş'da idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Ağustos Denizli'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Ağustos İzmir Bergama'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Ağustos Konya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Ağustos Muş'un Malazgirt ve Bulanık<br />

ilçesi köylerinin İdari<br />

bağlılığının değiştirilmesine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

1 Ağustos Sümerbank Meclisi İdare<br />

Azalığına atama yapılmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

48 Yönetim Zamandizini<br />

Bakanlar Kurulu tarafından, Konferansta Türk Hükümetini<br />

temsil edebilmesi için Cemal Hüsnü Bey'e<br />

yetki verilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Konya ve Urfa Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüklerine Dr.Şahap ve Dr. Halit<br />

Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Evkaf Umum Müdürlüğü Teftiş<br />

Heyeti kadrosuna ilave edilen Müfettişliğe Mazlum,<br />

Afyon Müdürlüğüne İbrahim Hakkı, Manisa Müdürlüğüne<br />

Mithat, Konya Müdürlüğüne Tahir, Denizli<br />

Müdürlüğüne Salahattin Beylerin tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Ağrı ili Karaköse Kazasına bağlı<br />

Şikeft Köyünün Diyadin Kazasına bağlanmasına karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Maraş'ın Göksün Kazasına bağlı<br />

Malakça, Sofyalı, Kandil, Kabaktepe Köylerinin Elbistan<br />

Kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Denizli Acıpayam'ın Kizılhisar<br />

Nahiyesine bağlı Kösten, Abaş ve Aşağıkaraçay köylerinin<br />

Honaz nahiyesine bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İzmir Bergama'nın Turanlı nahiye<br />

merkezinin Ayas köyünden Güçbeyli köyüne nakline<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Konya'nın Hotamış nahiyesine<br />

bağlı Karahüyük köyünün Çumra kazasına bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Muş Vilayetinin Malazgirt Kazasına bağlı İndiriş,<br />

Muıadibeyi, Kuştiyan, Mollamustafa, Sultanlı,<br />

Rüstengedik ve Kotanlı köylerinin bu kazadan ayrılarak<br />

Bulanık kazasına ve Bulanık kazasına bağlı<br />

Tatargazi, Molladerman köylerinin de bu kazadan<br />

Malazgirt kazasına bağlanmaları gerek yakınlık gerek<br />

idari, inzibati, iktisadi ve coğrafi noktalardan<br />

faydalı görülmüştür.<br />

Bu kararname ile, Sümerbank Meclisi İdare Azalığına<br />

Haşim Bey'in tayinine karar verildi.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.54..18.<br />

RG, 31<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.19.. 11.,<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.19..19.,<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.19..20,<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

78.20..1,<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

78.20.. 19,<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

79.21..8.,<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Ağustos<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ağustos Türkiye ile Macaristan arasında<br />

Takas Anlaşması imzalandı.<br />

1 Ağustos 5.Yerli Mallar Sergisi açıldı.<br />

2 Ağustos Maliye Vekaleti'nin 10 yıllık<br />

çalışmaları ile ilgili faaliyet<br />

raporu düzenlendi.<br />

2 Ağustos Kütahya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos Denizli'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos <strong>Ankara</strong>'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

3 Ağustos CHF'nin Vilayet Kongreleri'nde<br />

halktan toplanıp İktisat<br />

Vekaleti'ne iletilen dilek<br />

ve temennilere verilen cevaplar<br />

Genel Sekreterlikte<br />

toplanmaktadır.<br />

5 Ağustos Harp Akademisi'nde yabancı<br />

uzman istihdamına<br />

karar verildi.<br />

6 Ağustos Yeniden İhdas Edilen Vilayet<br />

ve Kaza Tahsil Müfettişlikleri<br />

Hakkında Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

7 Ağustos 14730 sayılı İstanbul Limanı<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

Anlaşma 15 Ağustos 1933 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Özellikle tarım ürünlerinin tanıtıldığı Sergi, halk tarafından<br />

büyük ilgi ile karşılandı.<br />

Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü nedeniyle Maliye<br />

Bakanlığı tarafından hazırlanan raporda, Maliye alanında<br />

Osmanlı'dan bugüne gelişmeler özetlenerek<br />

Bakanlığın icraatı, yapısında meydana gelen değişim<br />

ve mevzuattaki değişiklikler anlatılmaktadır.<br />

Bu kararname ile, Kütahya 'nın Emet kazasının<br />

Kızılbük köyünde kain olup imtiyazı Ahmet Bey uhdesinde<br />

bulunan linyit madeninin yüz hisse itibarı ile<br />

elli hissesine ait imtiyazın İsmail Bey'e satılmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Denizli'nin Sapanca Köyünün<br />

merkez ilçeye bağlı Honaz Nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong>'nın Keskin Kazasına bağlı<br />

Çoğul Köyü'nün bu kazadan ayrılarak Çorum Vilayetinin<br />

Sungurlu kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

CHF, il kongrelerinde halktan topladığı dilek ve temennileri<br />

toplu olarak ilgili bakanlıklara iletmektedir.<br />

Bakanlıklar bu dilekleri değerlendirerek gerçekleştirme<br />

ya da gerçekleştirmeme kararlarını yine toplu<br />

olarak bir rapor biçiminde partiye bildirmektedir.<br />

Bu şekilde Adliye, Milli Müdafaa, Hariciye Bakanlıkları<br />

ile İş Bankası tarafından dileklere verilen cevaplar<br />

devlet arşivlerine kayıt altına alınmıştır. Bu<br />

raporların incelenmesi yoluyla, bu dönemde merkezi<br />

yönetim - taban ilişkisi ve yerelde ihtiyaçların belirlenmesinde<br />

halkın katılımı gibi iki başlıkta önemli<br />

veriler elde edilebilir.<br />

Harp Akademisi'nde uzman olarak çalışan Fon<br />

Mantay ile Müllertn sözleşmelerinin bir yıl uzatılmasına<br />

karar verildi.<br />

9.8.1933 Tarihli ve 2473 sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.<br />

TAR; 247<br />

C, 1<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

134.966..5<br />

/ 12286M<br />

RG, 2<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79.25..2,<br />

RG, 3<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

500.2008..<br />

1./<br />

2.BÜRO<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.56.. 19./<br />

241-83<br />

BULMAÇ<br />

GÇ,<br />

RG, 7<br />

Ağustos<br />

1933<br />

1933 Yılı 487

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ağustos Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti'nin<br />

10 yıllık faaliyetine<br />

dair rapor hazırlandı.<br />

8 Ağustos Mardin'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

8 Ağustos Mardin'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Ağustos 2056 Sayılı Kanunun Tatbik<br />

Suretini Göstermek Üzere<br />

Hazırlanan 14757 Sayılı<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

9 Ağustos Türkiye Cumhuriyeti'nin<br />

10 senelik maden faaliyetlerine<br />

dair rapor hazırlandı.<br />

9 Ağustos Buğday alımı için yeni bir<br />

kararname yayımlandı.<br />

9 Ağustos Elaziz'de genç bir belediye<br />

reisi ve mükemmel bir belediye<br />

var.<br />

10 Ağustos İnhisarlar Umum Müdürlüğü<br />

İdare Merkezi'nin İstanbul'dan<br />

<strong>Ankara</strong>'ya nakline<br />

karar verildi.<br />

10 Ağustos Hangi mıntıkalarda kaç dönüm<br />

afyon ekileceğinin, Ziraat<br />

Vekaleti ve İnhisar<br />

İdaresince belirlenmesine<br />

karar verildi.<br />

12 Ağustos Denizyolları İşletme Kanununun<br />

9. Maddesi Mucibince<br />

Hatlara Tahsis Edilecek<br />

Gemilerde Bulunması<br />

Lazım gelen Evsaf Hakkında<br />

Tanzim Olunan 14734<br />

sayılı Talimatname yayımlandı.<br />

48 Yönetim Zamandizini<br />

Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü nedeniyle Gümrük<br />

ve İnhisarlar Bakanlığı tarafından hazırlanan raporda,<br />

Gümrükler konusunda Osmanlı'dan bugüne gelişmeler<br />

özetlenerek Bakanlığın icraatı, yapısında meydana<br />

gelen değişim ve mevzuattaki değişiklikler anlatılmaktadır.<br />

Bu kararname ile, Mardin'in Savur İlçesine bağlı<br />

Haldah Köyü'nün Gercüş İlçesi Ayinkaf nahiyesine<br />

bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Mardin'in Savur İlçesine bağlı<br />

Birki, Şifistan, Keferdal, Kürriulya, Kürrisufla,<br />

Deyirgüviz köyleri ile bu ilçenin Meserti Nahiyesine<br />

bağlı Kanişeyh köyünün merkez ilçeye bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Türkiye'de son on yılda gerçekleşen madencilik faaliyetleri,<br />

tarihsel geçmişi de ele alınarak karşılaştırmalı<br />

bir şekilde anlatılmaktadır. Topraklarımızın madence<br />

zenginliği vurgulanarak bunların yeterince değerlendirilmediği<br />

belirtilmektedir.<br />

Ziraat Bankası'na hükümet adına buğday almak için<br />

verilen yetkinin süresinin bitmesi üzerine bu yetki<br />

yenilendi.<br />

"Elaziz'de belediye şayanı dikkat bir imar faaliyetine<br />

başlamıştır. Belediye Reisi Hürrem Bey yüz bin lira<br />

gibi dar bir bütçeye rağmen muazzam işler başarmaktadır."<br />

Uyuşturucu maddeler İnhisarı hakkındaki 2253 sayılı<br />

Kanunun 5. maddesi uyarınca İktisat ve Ziraat Vekilliklerince<br />

seçilen bir heyet tarafından hazırlanan afyon<br />

ekim mıntıkalarını gösteren rapor, harita ve cetveller<br />

Bakanlar Kurulu tarafından bir seneliğine<br />

onaylanmıştır.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

179.238..<br />

10/<br />

2051 OM<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79-24-13-,<br />

RG, 8<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79.24.. 14.,<br />

RG, 8<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

175.210..3<br />

/ 19131M<br />

C, 9<br />

Ağustos<br />

1933<br />

Son Posta,<br />

9 Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.57..17. /<br />

205-27<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

38.58.-8<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Ağustos Belediyeler Bankası Esas<br />

Nizamnamesi (14756 sayılı)<br />

yayımlandı.<br />

12 Ağustos İzmir Çeşme'de Kaplıca<br />

ruhsatı verilmesine karar<br />

verildi.<br />

13 Ağustos Küba'da yaygınlaşan grev<br />

ve isyan hareketleri, ihtilalle<br />

sonuçlandı.<br />

13 Ağustos İl mektupçuluklarına yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

14 Ağustos Bakanlıklarda vekillik atamalarına<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Ağustos Erzurum ili idari taksimatında<br />

değişiklikler yapılması<br />

ve Oltu'ya bağlı Kosor<br />

Nahiyesinin kurulmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

15 Ağustos Mardin'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Ağustos Mardin'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Ağustos <strong>Ankara</strong>'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Ağustos Çukurova'nın sulanması<br />

için Berdan kanalının açılmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İzmir Çeşme'de Türk Maadin<br />

A.Ş.'ne Kaplıca ruhsatı verilmesine karar verildi.<br />

Küba'da yaşanan grevler ve isyan hareketleri büyümüş,<br />

kabine istifa ederken Cumhurbaşkanı uçakla<br />

kaçmak zorunda kalmıştır.<br />

Bu kararname ile, Konya, Kocaeli, Yozgat, Ordu,<br />

Gümüşhane ve Muğla Mektupçuluklarına Tevfik,<br />

Ahmet Mukbil, Avni, Sim, Muzaffer Muhittin ve<br />

Sabri Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekili Dr. Reşit Galip Bey-<br />

'in hastalığı nedeniyle vekaletten affolunarak yerine<br />

Dr. Refik Bey'in, tedavi için Avrupa'da bulunan Dahiliye<br />

Vekili Şükrü Kaya Bey'in avdetine kadar vekilliğine<br />

Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey'in ve yine<br />

tedavi mecburiyetinde bulunan Abdülhalik Bey'in<br />

avdetine kadar Nafıa Vekili Hilmi Bey'in Maliye Vekaleti<br />

Vekilliğine tayinlerine karar verildi.<br />

Bu vilayetin Oltu kazasına bağlı Örtülü ve Muşıh nahiyeleri<br />

lağvedilmiş, bunların yerine merkezi Kosor<br />

köyü olmak üzere Kosor nahiyesi teşkil edilmiştir.<br />

Lağvedilen nahiyelerin Pertos, Kotik, Yukarımernis<br />

ve Aşağımemis köyleri Kömürlü nahiyesine, Posik,<br />

Ehriz ve Metindir köyleri Sarıkamış kazasına,<br />

Kömürlü'nün Zuvar ve Penek köyleri de Kosor nahiyesine<br />

ilhak edilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Mardin'in Cizre İlçesine bağlı<br />

Halilan, İstevran, Ruver ve Dilan Köylerinin, Midyat<br />

İlçesinin Gerburan Nahiyesine bağlanmasına karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Cizre İlçesine Bağlı Hezek Nahiyesinin<br />

Hedil, Hendük, Dinar, Girzi ve Ayvan köylerinin<br />

bu nahiyeden ayrılarak Midyat İlçesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong>'nın Kızılcahamam İlçesine<br />

bağlı Faruz Köyü'nün Ayaş, Meyvebükü ile Özçaltı<br />

köylerinin Güdül Nahiyesine, Beypazarı'na bağlı<br />

Akçakese ve Sorkun köylerinin Güdül Nahiyesine ve<br />

Ayaş'a bağlı Öz Köyünün de Beypazan'na bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Tarsus Ovasının sulanabilmesi için Berdan Nehri'nden<br />

açılacak kanal inşaatının açılışı halkın coşkun tezahürattan<br />

altında yapılmıştır. Bu kanalın Çukurova<br />

tanmını canlandırması umulmaktadır.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

310.10.0.<br />

35/1432.<br />

1999.0.<br />

Son Posta,<br />

13 Ağustos<br />

1933<br />

RG, 13<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.15..17.,<br />

RG, 15<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79.24..15.,<br />

RG, 15<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79.24..16,<br />

RG, 15<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

79.24.. 11,<br />

RG, 15<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

158.109..1<br />

1./ 16411<br />

1933 Yılı 489

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Ağustos Adliye Müfettişliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Ağustos Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

16 Ağustos Mahalli İdareler Umum<br />

Müdürlüğünde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Ağustos Maarif Vekaletinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

17 Ağustos Maarif Vekaletinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Ağustos Maarif Vekaletinde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

20 Ağustos Dış ticarette takas sistemini<br />

kaldıran ve yerine değişik<br />

bir kontenjan sistemi koyan<br />

14859 sayılı kararname yayımlandı.<br />

20 Ağustos Yeni kurulan Solhan kazasının<br />

gelirinin azlığı sebebiyle,<br />

belediye başkanlığı<br />

görevinin kaymakama verilmesine<br />

karar verildi.<br />

20 Ağustos Askerlik alanında görev<br />

alan bazı yabancı uzmanların<br />

sözleşmelerinin uzatılmasına<br />

karar verildi.<br />

20 Ağustos Eskişehir Tayyare Fabrikasında<br />

istihdam edilen yabancı<br />

uzmanların görev sürelerinin<br />

uzatılmasına karar<br />

verildi.<br />

21 Ağustos Ziraat, Orman, Veterinerlik<br />

ve Meteoroloji ile ilgili çalışma<br />

raporu, harita ve grafikler<br />

değerlendirildi.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Adliye Baş Müfettişliğine<br />

Kasım Lütfi Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Mudurnu, Ünye, Malkara, Zaruşat<br />

ve Ermenek Kaymakamlıklarına Necip, İbrahim, Hasan,<br />

Murad Nihat ile Selahattin Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal olan Mahalli İdareler<br />

Umum Müdürlüğü Muavinlik ve Birinci Şube Müdürlüğüne<br />

Hüdaverdi ve Abidin Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Amasya Maarif Müdürlüğüne İbrahim<br />

ile Maarif Vekaleti İkinci sınıf Müfettişliğe<br />

Ekrem Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti Birinci sınıf Müfettişliklerine<br />

Ali Rıza ve Bedri Beylerin tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti İkinci sınıf Müfettişliklerine<br />

Reşat Nuri ve Nebil Beylerin tayinine karar<br />

verildi.<br />

Yayınlanan kararname ile, yurtdışından takas sureti<br />

ile mal getirme yöntemi artık kullanılmayacaktır. Bu<br />

değişiklik, ihracatı güçleştirebileceği kaygısıyla bazı<br />

kişilerce eleştirilmiştir.<br />

Topçu ve Nakliye Mektebi'nde çalışan Fransız<br />

Lekohiyer ile Piyade ve Atış Mektebi'ndeki Alman<br />

Hölfün sözleşmesinin bir yıl uzatılmasına karar verildi.<br />

Eskişehir Tayyare Fabrikası'nda çalışan Sentelye ve<br />

Ode Fua'nın bir sene daha çalıştırılmasına karar verildi.<br />

Ziraat, Orman, Veterinerlik ve Meteoroloji alanlarında<br />

Türkiye'de yapılan faaliyetlere dair raporlar sunularak<br />

geleceğe dönük planlar hazırlanmıştır.<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0 /<br />

80.28..3.,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

80.27..17.<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 19<br />

Ağustos<br />

1933<br />

GÇ, C, 23<br />

Temmuz<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

38.59.8 /<br />

82-33<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.59..5.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

38.S9..6 /<br />

241-84<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

201.372..<br />

15./<br />

24015M

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ağustos <strong>Ankara</strong> Su Tesisatı İşletme<br />

İşi Talimatnamesi İle Su<br />

Tesisatına Ait Vahidi Fiyat<br />

Tarifesinin Tasdiki Hakkında<br />

Kararname yayımlandı.<br />

24 Ağustos Askeri Merasim Talimatnamesinde<br />

Bir Fıkranın<br />

Tadili Hakkında Kararname<br />

yayımlandı.<br />

24 Ağustos Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümünü<br />

Kutlamak İçin<br />

Devlet, Hususi İdare ve Belediye<br />

Bütçelerinden Ayrılacak<br />

Paraİann Sureti Sarfı<br />

Hakkındaki Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

24 Ağustos Hopa-Borçka yolunun işletmeye<br />

açılmasına karar<br />

verildi.<br />

24 Ağustos İstanbul Belediye Kooperatifi<br />

faaliyete başladı.<br />

26 Ağustos 14826 Numaralı Ölçüler<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

26 Ağustos Askeri personel tayinlerinin<br />

yapılmasına karar verildi.<br />

28 Ağustos Meriyet mevkiinde bulunan<br />

kontenjan kararnamelerinin<br />

tatbikatını kolaylaştırmak<br />

üzere 7 maddelik 14827 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

28 Ağustos Yeni Düyun-u Umumiye<br />

tahvilleri Paris'te basılmaya<br />

başlandı.<br />

28 Ağustos Nazım Hikmet 1 sene hapse<br />

mahkum oldu.<br />

29 Ağustos Vilayet Hususi İdareleri<br />

Tekaüt Sandığı Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

29 Ağustos Kaçakçılık suçundan mahkum<br />

Yd. P. Tğm. İsmail<br />

Hakkı'nın Yd.Sb.iık rütbesinin<br />

elinden alınmasına<br />

karar verildi.<br />

Kanun, Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü kutlamalan<br />

için yapılacak masrafın nasıl temin edileceğini ve<br />

nasıl harcanacağını düzenlemektedir.<br />

tik olarak bir erzak satış mağazası ve lokanta açılması<br />

karan alındı.<br />

Kararname, ölçüler Kanununun uygulanmasını desteklemektedir.<br />

Bazı askeri personelin 2. ve 4. J. Müfettişliklerine 17.<br />

Bölge Komutanlıklanna, İzmir, <strong>Ankara</strong>, Manisa,<br />

Kastamonu, Samsun J. K. iıklanna ve 6 numaralı Mp.<br />

Komutanlığı'na tayin edilmesine karar verilmiştir.<br />

Kararname, kontenjan listelerinde bulunmadığı için<br />

ithal edilemeyerek gümrük ambarlannda kalan eşyanın<br />

tasfiyesini düzenlemektedir.<br />

Bu Nizamname ile, Vilayet Hususi İdareleri Tekaüt<br />

Sandığını idare etmek üzere Dahiliye, Maarif ve Sıhhiye<br />

vekaletlerince görevlendirilecek üç umum müdürden<br />

mürekkep bir heyet teşkil edilmektedir.<br />

Kaçakçılık suçundan iki sene üç ay hapse ve yedi ay<br />

sürgüne mahkum olan Yd. P. Tğm. İsmail Hakkı'nın<br />

Askeri Ceza Kanununun 32. ve 37. maddeleri uyannca<br />

rütbesi elinden alınmıştır.<br />

RG, 23<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Ağustos<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

155.90.. 11<br />

/ 15944<br />

C, 24<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

81.32.. 16<br />

RG, 28<br />

Ağustos<br />

1933<br />

GÇ<br />

C, 24<br />

Temmuz<br />

1933<br />

RG, 29<br />

Ağustos<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..1I.1.0/<br />

81.32..12.<br />

1933 Yılı 491

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Ağustos Gümrük Muhafaza Kıtaları<br />

Teşkil Edilen Mıntıkalarda<br />

Gümrük ve Hudut Kıtalarının<br />

Müşterek Vazifelerine<br />

ve Gümrük Muhafaza Teşkilatının<br />

Kaçakçılığın Men<br />

ve Takibi Hususunda Mıntıkalanndaki<br />

Valilerle Vazife<br />

Münasebetlerine Dair<br />

14809 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

1 Eylül Posta Vapurları İşletme inhisarı<br />

faaliyete başladı.<br />

2 Eylül Ulukışla-Kayseri demiryolu<br />

hizmete açıldı.<br />

2 Eylül 790 Sayılı İspirto ve Meşrubatı<br />

Küuliye inhisarı Kanununun<br />

Suveri<br />

Tatbikiyesini Mübeyyin<br />

Olan Talimatnamenin 2 ve<br />

8. Maddelerinin Tadili<br />

Hakkında 14824 Sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

3 Eylül İstanbul'un yeni Maliye<br />

Teşkilatı işe başladı.<br />

3 Eylül İsparta'nın Keçiborlu nahiyesinde<br />

bulunan kükürt<br />

madeni imtiyazının feshine<br />

dair 14856 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

4 Eylül Tekel idarelerinin düzeltilmesi<br />

konusunda incelemeler<br />

yapmak ve önerilerde<br />

bulunmak üzere 4 kişiden<br />

oluşan bir Amerikalı uzmanlar<br />

heyeti İstanbul'a<br />

geldi.<br />

4 Eylül Dışişlerinde yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Nizamname, Gümrük ve Hudut Muhafaza kıtalarının<br />

görevlerini ve yetkilerini düzenlemektedir.<br />

Posta Vapurları inhisar İdaresi, özel gemilerden onunu<br />

kiraladı, diğer özel gemilerin çalışmasına izin verilmedi.<br />

Böylece Akdeniz ve Karadeniz demiryoluyla birleşmiş<br />

oluyordu.<br />

Kararname, İspirto ve ispirtolu içkilerin maliyet fiyatlarına<br />

eklenecek inhisar vergisini düzenlemektedir.<br />

Madenin imtiyazı, İttihat Maadin Türk Anonim Şirketi<br />

uhdesinde bulunmaktaydı.<br />

RG, 31<br />

Ağustos<br />

1933<br />

GÇ, C, 1<br />

Eylül 1933<br />

GGCT<br />

RG, 2<br />

Eylül 1933<br />

C, 3 Eylül<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Eylül<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

38.59..15.<br />

Bu kararname ile, Küstence, Odesa, Barselon, Bakü, RG, 4<br />

Gümülcine, Üsküp Konsolosluklarına sırasıyla Nebil Eylül 1933<br />

Süreyya, Kenan, Firuz, Fuat Nebil, Selim Rauf, Saffet<br />

Örfi; Varşova Büyükelçiliğinde Orta Elçilik Müsteşarlığına<br />

Kadri Rıza; Roma Büyük Elçiliğinde Orta<br />

Elçilik Müsteşarlığına Zeki Nebil; Leninakan Muavin<br />

Konsolosluğuna Salahattin; Varşova Büyük Elçiliği<br />

Kançılarlığına Rıdvan Sefa; New York ve İskenderiye<br />

Başkonsoloslukları Kançılarlıklarına Cemal<br />

Tayyar ve İbrahim Sırrı; Üsküp, Barselon, Paris<br />

Konsoloslukları Kançılarlıklarına sırasıyla Halit, Rıza<br />

Rıfat, Sadi Mustafa Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu atamalarla birlikte kimi elçilik ve konsolosluk<br />

katipliklerine de atamalar yapılmıştır.<br />

GÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Eylül Sivas-Erzurum Demiryolu<br />

Hattının inşasına başlandı.<br />

5 Eylül 14455 sayılı Ordu Kıyafet<br />

Kararnamesi yayımlandı.<br />

5 Eylül Münhal bulunan dördüncü<br />

sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

Cemil Sait Bey'in tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

5 Eylül Dışişlerinde vekalet emrine<br />

almaya dair kararname yayımlandı.<br />

6 Eylül Adliye müfettişliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Eylül Borçlar Müdürlüğünde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Eylül İl Maliye Murakıplıklarına<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

6 Eylül Dışişlerinde yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

7 Eylül Türk Bayrağı Altına Girecek<br />

Vapurlar Hakkındaki<br />

14860 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

9 Eylül 2239 Sayılı Denizyolları<br />

İşletme Kanunu Hükümlerine<br />

Tevfikan Tanzim Edilen<br />

Talimatnamenin 1.<br />

Maddesinin A Fıkrasının<br />

1.1.1934 Tarihine Kadar<br />

Tatbik Edilmemesine Dair<br />

14868 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

9 Eylül Ovacık Kaymakamının görevden<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayınlandı.<br />

Kararname, her sınıfa mensup askerin kıyafet ve ona<br />

ait muhtelif eşya ve teferruatını ne zaman ve ne biçimde<br />

giyeceğini tarif etmektedir.<br />

Cemil Sait Bey, İstanbul Hukuk Fakültesi mezunu<br />

olup Almanya'da Hukuk Doktorası unvanı almıştır.<br />

Bu kararname ile, görülen lüzum üzerine Varşova<br />

Büyük Elçiliğinde Orta Elçilik Müsteşarı Ercüment<br />

Ekrem ve Üsküp Konsolosu Ahmet Nesip ile kançılar<br />

Şerif Beyler vekalet emrine alınmıştır.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan birinci sınıf Adliye<br />

Müfettişliğine Osman Sabri, ikinci sınıf Adliye<br />

Müfettişliğine Sezai, üçüncü sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

Haşim ile Ekrem Sait ve dördüncü sınıf Adliye<br />

Müfettişliğine Şemsettin Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Muntazam Borçlar<br />

Müdürlüğüne Emin Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, üçüncü dereceden İstanbul Vilayeti<br />

Maliye Murakıplığına Raşit ve beşinci dereceden<br />

Maliye Murakıplıklarına de Mustafa ile Kazım Beylerin<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kabil Büyük Elçiliği Müsteşarlığına<br />

Vehbi, Peşte Elçiliği Başkatipliğine Behçet Şefik,<br />

münhal bulunan Brüksel Maslahatgüzarlığına Emin<br />

Ali Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, görülen kat'i lüzuma binaen Ovacık<br />

Kaymakamı Neş'et Bey'in Vekalet emrine alınmasına<br />

karar verildi.<br />

C, 9 Eylül<br />

1933<br />

RG, S<br />

Eylül 1933<br />

RG, 5<br />

Eylül 1933<br />

RG, 5<br />

Eylül 1933<br />

RG, 6<br />

Eylül 1933<br />

RG, 6<br />

Eylül 1933<br />

RG, 6<br />

Eylül 1933<br />

RG, 6<br />

Eylül 1933<br />

RG, 7<br />

Eylül 1933<br />

RG, 9<br />

Eylül 1933<br />

RG, 9<br />

Eylül<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

80.30..6<br />

1933 Yılı 493

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Eylül İl emniyet müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

9 Eylül MaarifVekaleti Başmüfettişliğine<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

9 Eylül İzmir'de 9 Eylül Panayırı<br />

açıldı.<br />

11 Eylül Halep'te çıkan Arapça 'El<br />

Nahida' Gazetesinin Türkiye<br />

sokulmasının yasak<br />

edilmesine dair 14772 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

12 Eylül 11 emniyet müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

12 Eylül Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğünün Müfettiş<br />

Muavinliklerine yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Eylül Paris'te bulunan Düyunu<br />

Umumiye Komiserliğine<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

13 Eylül Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Eylül Dışişlerinde merkeze almaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Eylül Demiryolları İnşaat Reisliği'ne<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Eylül Urfa Gümrük Başmüdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

14 Eylül Tekirdağ Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesinin<br />

20 ve 25. Maddelerinin Tadili<br />

Hakkında Madde yayımlandı.<br />

44 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Diyarbekir Emniyet Müdürlüğüne<br />

Nuri Bey'in, Çanakkale Emniyet Müdürlüğüne de Sait<br />

Bey'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti Başmüfettişliğine<br />

Salih Zeki Bey'in naklen tayinine karar verildi.<br />

Bu panayır, İzmir Fuarının kuruluşuna başlangıç teşkil<br />

etmiştir.<br />

Gazete, Türk hükümeti ve inkılabı aleyhine muzur ve<br />

garezkarane yazılar neşretmekte olduğundan dolayı<br />

yasaklanmıştır.<br />

Bu kararname ile, Trabzon Emniyet Müdürlüğüne<br />

Bursa Emniyet Müdürü Mustafa Bey'in, Zonguldak<br />

Emniyet Müdürlüğüne Trabzon Emniyet Müdürü<br />

Bahri Bey'in, Bursa Emniyet Müdürlüğüne ise Zonguldak<br />

Emniyet Müdürü Faik Bey'in naklen ve münhal<br />

bulunan Antalya Emniyet Müdürlüğüne Sinop<br />

Emniyet Müdürü Server Bey'in terfian tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğünün<br />

Müfettiş Muavinliklerine Münir Vasfı ve<br />

Emin Cevdet Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Paris'te bulunan Düyunu Umumiye<br />

Komiserliğine Ali Rıza Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Dörtyol, Bolvadin, Çatalca, Siverek,<br />

Eğridir Kaymakamlıklarına Apdürrahman, Rüştü,<br />

Lütfı, Mahmut Nedim, Erip Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Paris Büyükelçiliğinde Orta Elçilik<br />

Müsteşarı Tahsin Rüştü Bey'in merkeze naklolunduğuna<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, öteden beri münhal bulunan Demiryolları<br />

İnşaat Reisliği'ne vekaletinde bulunan<br />

muavin Razi Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan ikinci sınıf Urfa<br />

Gümrük Başmüdürlüğüne Salim Bey'in tayinine karar<br />

verildi.<br />

RG, 9<br />

Eylül 1933<br />

RG, 9<br />

Eylül 1933<br />

GGCT<br />

RG, 11<br />

Eylül<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

38.55.11 /<br />

85-133<br />

RG, 12<br />

Eylül 1933<br />

RG, 12<br />

Eylül 1933<br />

RG, 12<br />

Eylül 1933<br />

RG, 13<br />

Eylül 1933<br />

RG, 13<br />

Eylül 1933<br />

RG, 13<br />

Eylül 1933<br />

RG, 13<br />

Eylül 1933<br />

RG, 14<br />

Eylül 1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Eylül Türkiye ile Yunanistan arasında<br />

Samimi Anlaşma Misakı<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

16 Eylül 11 Evkaf Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

16 Eylül Diyanet İşleri Reisliğinde<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Eylül Askeri atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Eylül Aydın Belediye Reisliğine<br />

Nazif Bey'in intihabına dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

17 Eylül İl Tapu Müdürlüklerine yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

17 Eylül Maliye Vekaleti Müsteşarlığına<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

18 Eylül Çorum Belediye Başkanlığına<br />

Bahattin Bey'in tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

18 Eylül Taşköprü Kaymakamının<br />

vekalet emrine alınmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

19 Eylül Sarıyer kaymakamlığına<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Eylül Askeri atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Eylül Dışişlerinde atama ve merkeze<br />

almaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

19 Eylül Dışişlerinde merkeze almaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

6 Mart 1934 tarih ve 2384 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve 12 Mart 1934 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong>, Diyarbekir, Malatya, Maraş,<br />

Urfa Evkaf Müdürlüklerine Ferit, Hasan Tahsin,<br />

Murat, Naci, Ali Hilmi Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Diyanet tşleri Reisliği<br />

Tahrirat ve Evrak Müdürlüğüne Celal Bey'in<br />

terfian tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kavaklı Kazası Jandarma Kumandan<br />

Vekili Mülazım Mahmut Ekrem Efendi'nin jandarmada<br />

yedinci sınıf askeri muamele memurluğu sınıfına<br />

nakline karar verildi.<br />

Nazif Bey, Aydın Belediye meclisi tarafından seçilerek<br />

bu göreve gelmiştir.<br />

Bu kararname ile, İçel, Niğde, Elaziz, Tokat, Zonguldak,<br />

Erzincan, Seyhan, Samsun Tapu Müdürlüklerine<br />

Şükrü, Ragıp, Recep, Mehmet Salih, Salih Sulhi,<br />

Niyazi, Emin, Hayri Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Maliye Vekaleti<br />

Müsteşarlığına Faik Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bahattin Bey, Çorum Belediye Meclisince seçilerek<br />

bu göreve getirilmiştir.<br />

Bu kararname ile, görülen lüzum üzerine Taşköprü<br />

Kaymakamı Celal Bey'in Vekalet emrine alınmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Sarıyer Kaymakamlığına<br />

Memduh Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, üçüncü Jandarma mıntıka<br />

mültehakı Kıdemli Yüzbaşı İsa Efendi'nin Jandarmada<br />

dördüncü sınıf askeri muamele memurluğuna nakline<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Tebriz Konsolosluğu Kançıları Salih<br />

Sabit Bey derecesi ile merkeze nakledilerek yerine<br />

Nahit Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, görülen lüzum üzerine Üsküp<br />

Konsolosluğu Kançıları Şerif Bey'in derecesi ile<br />

merkeze naklolunduğuna karar verildi.<br />

TAR; 22,<br />

C, 15 Eylül<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Eylül 1933<br />

RG, 16<br />

Eylül 1933<br />

RG, 16<br />

Eylül 1933<br />

RG,<br />

16Eylül<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

78.18..20<br />

RG, 17<br />

Eylül 1933<br />

RG, 17<br />

Eylül 1933<br />

RG, 18<br />

Eylül<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

77.15..16<br />

RG, 18<br />

Eylül 1933<br />

RG, 19<br />

Eylül 1933<br />

RG, 19<br />

Eylül 1933<br />

RG, 19<br />

Eylül 1933<br />

RG, 19<br />

Eylül 1933<br />

1933 Yılı 495

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Eylül Askeri atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

23 Eylül Darphane ve Damga Matbaası<br />

Müdürlüğüne Fuat<br />

Bey'in naklen tayinine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Eylül Pul Müdürlüğüne<br />

Abdülkadir Bey'in tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

23 Eylül İstanbul Mıntıkası Tahakkuk<br />

Müdürlüğü'nün kuruluşunun,<br />

2265 sayılı Kanunla<br />

1 Eylül 1933 tarihinden<br />

itibaren kabul edildiğine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

23 Eylül Yargıtay raportörlükleri<br />

tayinleri yapıldı.<br />

23 Eylül Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Bulgaristan Krallığı Arasında<br />

Akdedilen Bitaraflık,<br />

Uzlaşma, Adli Tesviye ve<br />

Hakem Antlaşması'nın beş<br />

sene daha uzatıldığına dair<br />

protokol Varna'da imzalandı.<br />

24 Eylül Türk Ocakları'nın mallarının<br />

tasfiyesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, yedinci Jandarma mıntıka Kumandanlık<br />

mülhakı kıdemli Yüzbaşı Nihat Efendi'nin<br />

jandarmada dördüncü sınıf askeri muamele memurluğuna<br />

nakline karar verildi.<br />

Darphane ve Damga Matbaası Müdürlüğü, 2265 sayılı<br />

Kanunla 1 Eylül 1933 tarihinden itibaren kabul<br />

edilmiştir.<br />

Pul Müdürlüğü, 2265 sayılı Kanunla 1 Eylül 1933 tarihinden<br />

itibaren kabul edilmiştir.<br />

Bu kararname ile aynı zamanda, İstanbul Mıntıkası<br />

Tahakkuk Müdürlüğüne Talat, Beyoğlu Mıntıkası<br />

Tahakkuk Müdürlüğüne Zeyneiabidin, Üsküdar Mıntıkası<br />

Tahakkuk Müdürlüğüne Amir, İstanbul Mıntıkası<br />

Tahsil Müdürlüğüne Salim, Beyoğlu Mıntıkası<br />

Tahsil Müdürlüğüne Ali Rıza, Üsküdar Mıntıkası<br />

Tahsil Müdürlüğüne Şefik Beylerin tayinlerine karar<br />

verildi.<br />

Bu düzenleme ile, Yargıtay raportörlüklerine Rüstem<br />

Niyazi ile Ali Necati'nin tayinlerine karar verildi.<br />

18 Mayıs 1935 tarih ve 2723 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve birinci maddede öngörüldüğü üzere 3 Ocak<br />

1934 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

10 Nisan 1931 tarihinde Kapatılmış bulunan Türk<br />

Ocaklarının borç, alacak ve gayri menkul mallarının<br />

tasfiyesi işlemlerinin hızlandırılması için CHF il idare<br />

heyeti başkanlarına tebligatta bulunulmuştur. Bu<br />

tebligata verilen yanıtlar ile tasfiye işlemlerinin yapılışına<br />

dair yazışmalar ilgili dosyada bulunmaktadır.<br />

26 Eylül I. Dil Bayramı kutlandı. I. Türk Dil Kurultayı'nın kabul ettiği tüzük gereğince<br />

her yıl aynı tarihte dil bayramı kutlanması kararlaştırıldı.<br />

26 Eylül Teşvik-i Sanayi Kanunu'ndan<br />

istifade eden ziraat,<br />

ehil hayvancılık, balık ve<br />

av ürünleri, dokumacılık,<br />

kimyeviye, kağıt ve karton,<br />

bina inşaatları v.s. sanayi<br />

müesseselerinin 1932 yılına<br />

ait faaliyetleri anket sonuçları<br />

değerlendirildi.<br />

26 Eylül Yunanistan Cumhurbaşkanı<br />

Venizelos Türkiye'ye geldi.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Anket sonuçlarına göre hazırlanan raporda, 1932 senesinde<br />

1473 müessesenin faaliyette bulunduğu bilgisi<br />

ve bu işletmelerin faaliyette bulundukları alana<br />

göre istatistikleri verilmektedir. 1473 işletmenin %<br />

23'ü 1923 öncesi açılmışken kalan % 74'ün Cumhuriyet'in<br />

eseri olması Türkiye'de sanayinin gelişimine<br />

dair umutlu bir gelişme olarak yorumlanmaktadır.<br />

Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe'de Venizelos'u<br />

kabul etti.<br />

RG,<br />

21 Eylül<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Eylül 1933<br />

RG,<br />

23Eylül<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Eylül 1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

81.34..17<br />

TAR: 19,<br />

C, 24 Eylül<br />

1933<br />

BCA:<br />

490.1.0.0/<br />

251.996.1./<br />

l.BÜRO<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

24.136..9 /<br />

2047<br />

Son Posta,<br />

27 Eylül<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Eylül 14975 sayılı Takas Tasfiyesi<br />

Kararnamesi yayımlandı.<br />

27 Eylül Askeri Memurlar Kanunu<br />

Talimatnamesinin 3. Maddesine<br />

Zeylen Tanzim Edilen<br />

"Askeri Muallim ve<br />

Hakim Yetiştirilmesi"<br />

Hakkında Talimatname yayımlandı.<br />

28 Eylül Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

28 Eylül İstanbul Vilayeti Maliye<br />

Murakıplığına Raşit ve beşinci<br />

derece maliye murakıplıklarına<br />

de Mustafa ve<br />

Kazım Beylerin tayinlerine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

1 Ekim TBMM, Meclis başkanı<br />

Kazım Paşa tarafından<br />

açıldı.<br />

1 Ekim Adliye Müfettişliklerine<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Ekim Dışişlerinde atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

2 Ekim Adliye Müfettişliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

3 Ekim Temyiz Mahkemesi Raportörlüklerine<br />

yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

4 Ekim Yugoslavya Kralı<br />

Aleksandr Kraliçe ile birlikte<br />

Türkiye'ye geldi.<br />

4 Ekim Yeni Fransız Sefiri<br />

M.Albert Kammerer Türkiye'ye<br />

geldi.<br />

Bu kararname ile, Beytüşebap, Karaman, Akşehir,<br />

Bozüyük, Burhaniye, Akhisar, Cizre, Silvan, Orhan<br />

Gazi, Devrek, Tutak,Pertek, Sultaniye, Mıhaliççik<br />

Kaymakamlıklarına Adnan, Faik, Edip, Emin, İsmail<br />

Hakkı, Rauf Cavit, Fikret, Ali Rıza, Sait, Ali Fuat,<br />

Celal, Kemal, Salahattin, Nasıh Beylerin tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

RG,26<br />

Eylül 1933<br />

RG, 27<br />

Eylül 1933<br />

RG, 28<br />

Eylül 1933<br />

İstanbul Vilayeti Maliye Murakıplığı, 2265 sayılı RG, 28<br />

Kanunla 1 Eylül 1933 tarihinden itibaren kabul edil- Eylül 1933<br />

miştir.<br />

Bu kararname ile, Birinci sınıf Adliye Müfettişliğine<br />

Osman Sabri, İkinci sınıf Adliye Müfettişliğine Sezai,<br />

Üçüncü sınıf Adliye Müfettişliğine Haşim ve Ekrem<br />

Sait, dördüncü sınıf Adliye Müfettişliğine Şemsettin<br />

Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Stokholm Fahri Başkonsolosluğuna<br />

Tamar Anonim Şirketi müessis ve şeriklerinden<br />

Mösyö Teuchler'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan dördüncü sınıf<br />

Adliye Müfettişliğine Faik Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz Mahkemesi<br />

Raportörlüklerine Rüstem Niyazi ve Ali Necati<br />

Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Atatürk, Kral ve eşi şerefine Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

ziyafet verdi. Türk ve Yugoslav heyetler arasında görüşmeler<br />

gerçekleştirildi.<br />

C, 2<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Teşrinievvel<br />

C, 5<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 5<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 497

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ekim Kooperatifçilik Cemiyetinin<br />

merkezi <strong>Ankara</strong>'ya taşındı.<br />

4 Ekim Türkiye ile Rusya arasında<br />

Ticaret Anlaşması imzalandı.<br />

4 Ekim Türk İnkılap Enstitüsü'nde<br />

eğitim ve öğrenime başlandı.<br />

4 Ekim Muhasebat Genel Müdürlüğü<br />

Tahsilat Müdürlüğüne<br />

Nazif Bey'in tayinine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

4 Ekim Tahsil Müdürlüklerine yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

7 Ekim Turhal'da Türkiye'nin dördüncü<br />

şeker fabrikasının<br />

temeli atıldı.<br />

8 Ekim Temyiz Mahkemesi Raportörlüğüne<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

8 Ekim Dışişlerinde atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

8 Ekim Vapurculuk Anonim Şirketi<br />

kuruldu.<br />

9 Ekim Cumhuriyetin 10. yıl hatırası<br />

olarak çıkarılan madalya<br />

hakkında bir yönetmelik<br />

hazırlandı.<br />

9 Ekim Gaziantep ve Malatya'da<br />

mahkeme kaza dairelerinin<br />

değişimine dair 15016 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

9 Ekim Kayseri'de idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

48 Yönetim Zamandizini<br />

Kooperatifçilik Cemiyeti bundan böyle çalışmalarına<br />

<strong>Ankara</strong>'da devam edecek ve Kooperatifçilik Dergisi<br />

yeniden çıkarılacaktır.<br />

Bu anlaşmaya göre, Rusya, 17 Şubat 1934 tarihine<br />

kadar ülkemizden 2 milyon liralık mal alacak buna<br />

mukabil kontenjana tabii olmadan aynı miktarda Rus<br />

malı ithal edecektir.<br />

Türk İnkılap Enstitüsü'nde ilk İnkılap dersi, Milli<br />

Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet (Bayur) tarafından verildi.<br />

Muhasebat Genel Müdürlüğü Tahsilat Müdürlüğü,<br />

2265 sayılı Kanunla kabul edilmiştir.<br />

Bu kararname ile, İstanbul Mıntıkası Tahsil Müdürlüğüne<br />

Ali Rıza, Beyoğlu Mıntıkası Tahsil Müdürlüğüne<br />

Şefik, Üsküdar Mıntıkası Tahsil Müdürlüğüne<br />

Hüseyin Hüsnü Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz Mahkemesi<br />

Raportörlüğüne Mahmut Arif Bey'in tayinine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Tiryeste Konsolosluğuna<br />

İzzettin Tuğrul Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Posta vapurculuğu yapmak üzere bir araya gelen vapurcular,<br />

bir grubun muhalefetine rağmen hakem kararı<br />

ile şirket kurdular. Ancak muhalif grubun itirazları<br />

yüzünden faaliyete ancak Kasım ayında geçebildi.<br />

Bu kararname ile, Gaziantep Askeri İhtisas Mahkemesi<br />

işlerinin çokluğuna binaen Dörtyol ve Behisni<br />

Kazalarının bu mahkeme kaza dairesinden alınarak<br />

Dörtyolu'n Adana ve Behisni'nin Malatya Adli İhtisas<br />

Mahkemesi kaza dairelerine verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kayseri'nin Bünyan kazasının Akkışla<br />

nahiyesine bağlı Sançiçek köyünün Sivas ili<br />

Şarkışla kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

C, 5<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 5<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

Son Posta,<br />

5 Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

81.35.20/<br />

RG, 4<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

GGCT<br />

RG, 8<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 8<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 9-10<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

39.70.. 12/<br />

235-46<br />

RG, 9<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.36.14.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ekim Dışişlerinde atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

10 Ekim Yozgat ve Kayseri'de idari<br />

taksimat değişikliğine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

10 Ekim İzmir'de idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

10 Ekim Devlet Demiryolları hakkında<br />

inceleme yapan Mr.<br />

C. E. Bell tarafından bir rapor<br />

hazırlandı.<br />

10 Ekim Şeker üretimi ve sanayii<br />

hakkında rapor hazırlandı.<br />

10 Ekim Jandarma Teşkilatı, yaptığı<br />

çalışmalar ve elde edilen<br />

sonuçlar hakkında rapor<br />

hazırlandı.<br />

10 Ekim Emniyet Teşkilatımın on<br />

yıllık Cumhuriyet dönemindeki<br />

teşkilat, mevzuat<br />

ve icraatı hakkında rapor<br />

sunuldu.<br />

11 Ekim Ölçü normalleri almak ve<br />

inceleme yapmak üzere<br />

Avrupaya bir heyet gönderilmesine<br />

karar verildi.<br />

12 Ekim Çorlu Ticaret ve Zahire<br />

Borsasının Kaldırılmasına<br />

Dair Madde yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, Elçilik İkinci Katibi Orhan Tahsin-<br />

'in Birleşmiş Milletler Türk Heyeti Temsilciliği Katipliğine<br />

tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Yozgat'ın Boğazlayan kazasının<br />

Akdağ nahiyesine bağlı Büyüktoraman köyünün,<br />

Kayseri ili Felahiye nahiyesine bağlanmasına karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, İzmir'in Bergama kazasına bağlı<br />

Tifillar, Hacıveliler, Solaklar ve Bağyüzü köylerinin<br />

Balıkesir ili Ayvalık kazasına bağlanmasına karar verildi.<br />

Mr. Bell'in hazırladığı raporda demir yollarımızın yetersiz<br />

olduğu, var olan tesisatın eski hatta harap halde<br />

bulunduğu, yapılması gereken yeni tesisat için bütçede<br />

para bulunmaması nedeniyle sermaye yaratılması<br />

gereği, demiryolları işletmesi çalışanlarının eğitimsiz<br />

oldukları, yapılacak yeni yolların bir plana ihtiyaç<br />

duyduğu gibi nedenlerle ülkemizde demiryolları ve<br />

demiryolları işletmeciliğinin çocukluk çağında olduğu<br />

sonucuna varılmaktadır.<br />

Raporda şeker sanayinin lüzumsuzluğu ve şeker fiyatlarının<br />

yüksekliği hakkında yapılan olumsuz neşriyatın<br />

sebepleri tartışılmakta, şeker sanayinin Türkiye<br />

için önemi vurgulanmaktadır.<br />

Rapor Jandarma Teşkilatı'nda meydana getirilen değişim<br />

ve yeni açılan kadroların faydalarını açıklamakta<br />

ve Jandarma Teşkilatının icraatlarını tanıtmaktadır.<br />

Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü nedeniyle Emniyet<br />

Teşkilatı tarafından on yıllık faaliyetlerini özetleyen<br />

bir rapor hazırlandı. Raporda, on yılda gerçekleşen<br />

önemli suç olaylarının halli, emniyet mevzuatında<br />

meydana gelen değişiklikler ve teşkilat yapısındaki<br />

gelişmeler anlatılmaktadır.<br />

RG, 9<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

82.37..2.<br />

RG, 10<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.36..13.<br />

RG, 10<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.36.. 12.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

147.48..22<br />

/15144<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

181.248..7<br />

/ 2097<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

128.923..6<br />

/ 106961<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

88.581..14.<br />

/ 8765<br />

İktisat Vekaleti, yeni ölçülerin uygulanmasını gecik- BCA:<br />

tiren teknik bilgi eksikliğini gidermek ve standart öl- 30-18.1.2/<br />

çü birimleri almak üzere kimi Avrupa ülkelerine bir 39.70..3 /<br />

185-19<br />

heyet gönderilmesine talep etmiştir. Ancak Maliye<br />

Vekaleti böyle bir gezinin döviz durumu üzerine kötü<br />

etkide bulunacağını bildirince, İktisat Vekaleti bazı<br />

ülkelere gidilmesinden, heyetin Uluslararası Umumi<br />

Ölçüler Konferansına katılmasından vazgeçmiş ve 78<br />

bin lira tutan ölçü birimlerinin dövizle değil Türk parası<br />

ile ödenmesine karar vermiştir.<br />

RG, 12<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 499

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Ekim İsmet İnönü tarafından<br />

Plevne Türk Mektebi için<br />

para yardımı yapılmaktadır.<br />

12 Ekim Bulgarların Trakya Cemiyeti<br />

işi azıtıyor.<br />

12 Ekim İstanbul Maarif Müdürlüğü<br />

tarafından "10 Yıllık Maarif<br />

Faaliyeti" hakkında rapor<br />

sunuldu.<br />

14 Ekim Almanya Silahları Bırakma<br />

Konferansı ile Milletler<br />

Cemiyeti'nden çekildi.<br />

15 Ekim Romanya Dışişleri Bakanı<br />

Titulesko Türkiye'ye geldi.<br />

16 Ekim Cumhuriyetin Onuncu Yılını<br />

Kutlamak Üzere Vekalet<br />

ve Daireler 1933 Bütçesinden<br />

50.000 Liranın Tenziliyle<br />

Maliye Vekaleti<br />

Bütçesinde Açılacak 172.<br />

Fasla Konulmasına Dair<br />

2318 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

16 Ekim Temyiz Mahkemesi Raportörlüklerine<br />

yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

16 Ekim Dışişlerinde atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

16 Ekim Konya Vilayeti Maarif<br />

Müdürlüğüne yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Cumhuriyet Gazetesinin haberine göre, "Cemiyetin<br />

Kırcaali'de yapılan kongresinde Bulgaristan'daki<br />

Türk Kültür Cemiyetlerinin kapatılması ve Trakya'nın<br />

Bulgaristan'a ilhakı istendi. Bu cemiyetlere izin<br />

veren Bulgar hükümeti protesto edildi."<br />

Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü nedeniyle İstanbul<br />

Maarif Müdürlüğü tarafından idarenin 10 senelik faaliyeti<br />

hakkında bir istatistik hazırlanmıştır. Bu rapora<br />

göre, 10 sene içinde İstanbul dahilinde 27 büyük, 91<br />

küçük olmak üzere 118 mektep binası inşa edilmiştir.<br />

1923 senesinde 157'si merkezde 83'ü köylerde olmak<br />

üzere 240 mektep varken, bu miktar 1983 senesinde<br />

175'i merkezde 233'ü köylerde olmak üzere 408'e<br />

çıkmıştır. Buna bağlı olarak öğrenci ve öğretmen sayıları<br />

da % 80 oranında artmıştır.<br />

Hitler, aynı zamanda Reichstag Meclisi'ni de dağıtarak<br />

siyaseti hakkında milletin reyini almaya karar<br />

verdi. Almanya'nın bu tutumu, Avrupa'da yeni bir<br />

harp hazırlığı ve silahlanma yarışı başlattı."<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz Mahkemesi<br />

Raportörlüklerine Galip ve Muzaffer Beylerin<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, New York Başkonsolosluğuna Orhan<br />

Halit, Sofya Elçiliği Müsteşarlığına Süleyman<br />

Saip, Moskova Büyük Elçiliği Konsolosluk Şubesi<br />

Müdürlüğüne İsmail Hakkı, Bükreş Elçiliği Konsolosluk<br />

Şubesinde Kançılarlığa Pertev Şevki, Midilli<br />

Muavin Konsolosu Mahmut Bey, Milano Kançılarlığına<br />

Şadan Bey, Berut Başkonsolosluğu Kançılarlığına<br />

Kemal, Odesa Kançılarlığına Zeki Cemil ve Cenevre<br />

Başkonsolosluğu Kançılarlığına Ferit Şerif<br />

Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Konya Vilayeti Maarif Müdürlüğüne<br />

Esat Hilmi Bey'in naklen tayinine karar verildi.<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

241.631.8.<br />

/ 426422<br />

C, 13<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 13<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 15 ve<br />

21<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

C, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Teşrinievvel<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Ekim Türkiye-Romanya Dostluk,<br />

Ademi Tecavüz, Hakem ve<br />

Uzlaşma Antlaşması <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

17 Ekim Maliye Vekaletince Tahsil<br />

İçin Fransa'ya Gönderilecek<br />

Memur Namzetleri<br />

Hakkındaki 15088 sayılı<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

17 Ekim Sağlık Bakanlığı müesseselerinde<br />

makinist ve kalorifer<br />

memuru olarak yabancı<br />

uzman istihdamına karar<br />

verildi.<br />

17 Ekim Maliye memurlarından iki<br />

kişinin alanlarında eğitim<br />

almak almalarına karar verildi.<br />

17 Ekim Amerikan'ın yeni <strong>Ankara</strong><br />

büyükelçisi Robert M.<br />

Skinner ile yeni Japonya<br />

büyükelçisi Vikonte K.<br />

Mushkoji görevlerine başladı.<br />

18 Ekim Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü<br />

Hatırası Olarak<br />

Çıkarılan Madalya Hakkındaki<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

18 Ekim Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

18 Ekim Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

19 Ekim Macaristan Başbakanı<br />

Gomboş Türkiye'ye geldi.<br />

19 Ekim Emniyet Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

Antlaşma 6 Mart 1934 tarih ve 2383 sayılı kanunla<br />

onaylanmış ve onay belgelerinin Budapeşte'de teati<br />

edildiği tarih olan 11 Mayıs 1934'de yürürlüğe girmiştir.<br />

Bu kapsamda, Alman tebaasından Teknisyen<br />

Strongei'in Sağlık Bakanlığı müesseselerinde makinist<br />

ve kalorifer memuru olarak çalıştırılmasına karar<br />

verildi.<br />

Bu kapsamda, Maliye memurlarından Ekrem ve Niyazi'nin<br />

tahsil için Paris'e gönderilmelerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Ünye, Ezine, Develi, Ulukışla,<br />

Kelkit kaymakamlıklarına Feridun, Selahattin, Yusuf<br />

Cemal, Hulusi ve Edip'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Çorlu, Tirebolu, İğdır, Gediz ve<br />

Ayvalık kaymakamlıklarına Tevfik, Mithat, Nedim,<br />

Besim ve Rasim'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü<br />

İkinci Şube Müdürlüğüne Faik, İstanbul Emniyet<br />

Müdürlüğü Beşinci Şube Müdürlüğüne Daniş, istanbul<br />

Emniyet Müdürlüğü Dördüncü Şube Müdürlüğüne<br />

İsmail Rasih, Urfa üçüncü sınıf Emniyet Müdürlüğüne<br />

Nurettin, Eskişehir üçüncü sınıf Emniyet Müdürlüğüne<br />

Hasan Fehmi, Bursa Emniyet Müdürlüğüne<br />

Yusuf Ziya, Manisa Emniyet Müdürlüğüne Sadettin,<br />

Kastamonu Emniyet Müdürlüğüne Kenan Beylerin<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

GGCT,<br />

TAR; 15,<br />

C, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 17<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.73..4. /<br />

242-141<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.72..8 /<br />

122-49<br />

C, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..İt.1.0/<br />

82.39..3.<br />

RG, 18<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.39..4.<br />

C, 20<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 19<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 501

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ekim İstanbul Pul Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

21 Ekim Kayseri Tayyare Fabrikasında<br />

ilk uçak yapımı gerçekleştirildi.<br />

22 Ekim Türkiye ile Macaristan<br />

Arasında Akdedilen<br />

Mü'akit Bitaraflık, Uzlaşma<br />

ve Hakem Anlaşması'nın<br />

uzatılması hakkındaki protokol<br />

imzalandı.<br />

22 Ekim İl Maarif Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Ekim Cumhuriyet İlanının Onuncu<br />

Yıldönümünü Kutlama<br />

Hakkındaki 2305 Numaralı<br />

Kanuna Müzeyyel 2319<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Ekim 11 Haziran 1933 Tarih ve<br />

2305 Sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2320 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

23 Ekim Cumhuriyetin İlanına Müsadif<br />

29 Teşrinievvel Gününün<br />

Milli Bayram Addi<br />

Hakkında 19 Nisan 1341<br />

Tarih ve 628 Numaralı Kanuna<br />

Müzeyyel 2321 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

23 Ekim İl Maarif Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

23 Ekim İnşaat staj yapmak üzere<br />

bir mühendisin yurtdışına<br />

gönderilmesine karar verildi.<br />

23 Ekim Muş Belediye Başkanlığının<br />

Valiye verilmesine karar<br />

verildi.<br />

23 Ekim Baraj inşaatında istihdam<br />

edilen yabancı uzmanın<br />

kadrosunun uzatılmasına<br />

karar verildi.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan İstanbul Pul Müdürlüğüne<br />

Vergiler Temyiz Komisyonu Reisi Şefik<br />

Bey'in tayinine karar verildi.<br />

RG, 19<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

İlk olarak silahlı kuvvetler için iki uçak yapıldı. C, 22<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

6 Mart 1934 tarih ve 2385 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve 22 Ocak 1935 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Diyarbekir, Edirne,<br />

Sayhan, Kastamonu, Antalya ve Afyonkarahisar<br />

Maarif Müdürlüklerine Reşit, Şahap, Yunus Kazım,<br />

İrfan, Şevket ve Cenap Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıldönümünü Kutlamaları<br />

nedeniyle <strong>Ankara</strong>'ya davet edilecek kişilerin ulaşımının<br />

sağlanması ile ilgilidir.<br />

Devlete ait müesseselerde çalışanların yevmiyelerinin<br />

Cumhuriyet Bayramı tatili süresince verileceğini<br />

belirtmektedir.<br />

Bu kararname ile, Bilecik, Malatya, Kırşehir, Ordu,<br />

Maraş ve Mardin Maarif Müdürlüklerine Şükrü, Lütfullah,<br />

Sıtkı, Kemal, Rahmi ve Hakkı Beylerin tayinine<br />

karar verildi.<br />

Bu kapsamda, Barbaros Meydanı köprüsü inşaatında<br />

staj görmek üzere Yollar Umum Müdürlüğü mühendislerinden<br />

Fevzi'nin Budapeşte'ye gönderilmesine<br />

karar verildi.<br />

Bakanlar Kurulu tarafından, hasıl olan lüzum üzerine<br />

Muş Belediye başkanlığının, Belediye Kanunun 94.<br />

maddesinin "d" fıkrasına dayanılarak vali uhdesine<br />

verilmesine karar verilmiştir.<br />

Bu kapsamda, Çubuk ve Nilüfer barajları inşaat<br />

Başmühendisi Prof. Dr. M.Kuntze'nin sözleşmesinin<br />

bir yıl uzatılmasına karar verildi.<br />

TAR; 20<br />

RG, 22<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.75..9. /<br />

238-134<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.74..8. /<br />

82-34<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

40.75..5.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ekim İl Maarif Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

24 Ekim Riyaseti Cumhur Umumi<br />

Katipliğine yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

25 Ekim Eli işten Çektirildikten<br />

Sonra Vekalet Emrine Alınan<br />

Memurlara Dair Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

25 Ekim Muallimlerin Vekalet Maaşlan<br />

Hakkında 783 numaralı<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

25 Ekim Taamiye Bedelinden Vergi<br />

Kesilmemesine Dair Heyeti<br />

Umumiye Karan yayımlandı.<br />

25 Ekim <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

25 Ekim İl Maarif Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

26 Ekim 393 sayılı Kanunun Tatbik<br />

Suretini Gösteren<br />

12.2.1340 Tarihli Talimatnamenin<br />

3. Maddesinin<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

15140 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

26 Ekim Kaymakamlık atamalanna<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

26 Ekim Mülkiye müfettişliklerine<br />

yapılacak atamalara dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

26 Ekim İçlerinde Rus Harbiye komiseri<br />

General Voroşilofun<br />

bulunduğu bir Rus Heyeti<br />

Türkiye'ye geldi ve üst düzey<br />

resmi görüşmelerde bulunmaya<br />

başladı.<br />

Bu kararname ile, Kütahya ve Erzurum Maarif Müdürlüklerine<br />

Murat ve Celal Beylerin tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, Riyaseti Cumhur Umumi Katipliğine<br />

Ruşen Eşref Efendi'nin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong> imar Müdürlüğüne Mimar<br />

Senih Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İçel, Denizli, Muş ve İsparta Maarif<br />

Müdürlüklerine Rasimi, Ziya, Hüsnü ve Neşeti<br />

Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Söğüt, Osmaniye, Uşak, Demirköy<br />

ve Bergama Kaymakamlıklarına sırasıyla Nazım,<br />

Emin, Aziz, Fehmi ve Fikri Beylerin naklen tayinlerine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal olan üçüncü sınıf Mülkiye<br />

müfettişliğine Asım, Sami, Haşim ve Hasip beylerin<br />

tayinlerine karar verildi.<br />

Rus heyet, Türkiye'de heyecanla karşılandı. İzmir<br />

dahil bir çok şehri ziyaret eden heyet, Cumhuriyet'in<br />

onuncu yıl kutlamalanna da katıldı.<br />

RG, 24<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 24<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.40..5.,<br />

RG, 26<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 27-28<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 503

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ekim Cumhuriyetin Onuncu yılı<br />

münasebetiyle 2330 sayılı<br />

Genel Af Kanunu yayımlandı.<br />

(Z.C. Devre: IV, Cilt:<br />

XVII, s. 51-57.)<br />

28 Ekim 422 sayılı Köy Kanununun<br />

20. ve 30. Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine Dair 2329<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

28 Ekim 14 Eylül 1330 Tarihli Askeri<br />

Taymat ve Yem Kanununun<br />

1. Maddesine<br />

Müzeyyel 2326 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

28 Ekim <strong>Ankara</strong>'da Tabii ilimler, Ziraat,<br />

Veteriner ve Fen Fakülteleri<br />

olmak üzere dört<br />

fakülte açıldı.<br />

29 Ekim Cumhuriyet'in Onuncu<br />

Yıldönümü kutlamaları<br />

başladı.<br />

29 Ekim Mustafa Kemal Atatürk<br />

Onuncu Yıl Nutku'nu okudu.<br />

29 Ekim Kadro Dergisi'nin Ekim sayısında<br />

Başbakan İsmet<br />

İnönü'nün hükümetin devletçilik<br />

anlayışını açıklayan<br />

bir yazısı yayımlandı.<br />

29 Ekim Af Kanunu uygulanmaya<br />

başladı.<br />

1 Kasım Maaşatm Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452 sayılı<br />

Kanunun 7. Maddesinin<br />

Son Fıkrasının Tefsiri yayımlandı.<br />

1 Kasım Kırşehir ve <strong>Ankara</strong>'da idari<br />

taksimat değişikliğine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

1 Kasım Kırşehir ve <strong>Ankara</strong>'da idari<br />

taksimat değişikliğine dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Kanunla bazı istisnalarla 5 seneden aşağı bütün mahkumiyetler<br />

affolunurken daha uzun müddetli cezalar<br />

da hafifletildi.<br />

Bu Kanun, Türk Kadınlarına Köy Muhtarlığı ve İhtiyar<br />

Heyetlerine seçme ve seçilme hakkı veriyordu.<br />

Bu dört fakülte 1948 yılında <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong>ne<br />

bağlanacaklardır.Bu fakültelerle birlikte çoğu tarım<br />

ve hayvancılıkla ilgili eğitim vermek üzere 22 tane<br />

de enstitü açıldı.<br />

Kutlamalar nedeniyle 3 gün bayram ilan edildi. 1 Kasım<br />

akşamına kadar kutlamalar tüm illerde devam etti.<br />

Onuncu yıl nedeniyle "Onuncu Yıl Marşı" adıyla<br />

bilinen bir marş bestelendi.<br />

Af Kanunu'nun uygulanmaya başlanmasıyla İstanbul<br />

hapishanesinden 280 kişi çıktı.<br />

Bu kararname ile, Kırşehir'in Çiçekdağı kazasına<br />

bağlı Çamurabatmaz köyünün <strong>Ankara</strong> ili Keskin kazasına<br />

bağlanmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kırşehir'e bağlı Hacı Ömer Solaklısı,<br />

Kabalak Solaklısı, Takazlı ve Karafakılı köylerinin<br />

<strong>Ankara</strong> ili Keskin kazasına bağlanmasına karar<br />

verildi.<br />

GGCT, C,<br />

27<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 28<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

RG, 28<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

GÇ, C, 29<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

C, 29<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

GÇ<br />

GÇ<br />

C, 29<br />

Teşrinievvel<br />

1933<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

82.40.. 10.,<br />

RG, 1<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.40.. 11,<br />

RG, 1<br />

Teşrinisani<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Kasım Seyhan Vilayeti Hukuk İşleri<br />

Müdürlüğüne yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

1 Kasım İl Tapu Müdürlüklerine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

2 Kasım TBMM'nin dördüncü intihap<br />

devresinin üçüncü toplanma<br />

yılı açıldı.<br />

4 Kasım Gazi Mustafa Kemal Paşa'nm<br />

Selanik'te doğduğu ev<br />

müze haline getirildi.<br />

4 Kasım 788 sayılı Memurin Kanununun<br />

75. Maddesine Bir<br />

Fıkra İlavesine Dair 2324<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Kasım 1666 Sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2325 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Kasım Malûl Zabitan ve Efrada<br />

Verilecek Para Hakkında<br />

2323 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Kasım Temyiz Mahkemesi Azalıklarına<br />

yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

4 Kasım İl Tapu Müdürlüklerinde<br />

görevden almaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

4 Kasım Malatya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

4 Kasım Adıyaman ve Malatya'da<br />

idari taksimat değişikliğine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

4 Kasım Malatya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, münhal olan Seyhan Vilayeti Hukuk<br />

İşleri Müdürlüğüne Nebil Bey'in tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, açık bulunan Kütahya ve Trabzon<br />

Vilayetleri Tapu Müdürlüklerine Asım ve Tahsin<br />

Beylerin tayinine karar verildi.<br />

Meclisi, yaptığı konuşma ile Cumhur Başkanı Atatürk<br />

açtı<br />

Kanun, 1666 sayılı kanunla tasfiye edilen memurların<br />

emeklilik haklarına ilişkin düzenleme yapmaktadır.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Temyiz Mahkemesi<br />

Azalıklanna Ahmet Sami, Osman Nuri, Yusuf<br />

Şükrü ve Ahmet Şerafettin Beylerin tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, görülen lüzuma binaen Tekirdağ<br />

ve Trabzon Tapu Müdürleri Faiz ve Münir Beylerin<br />

vekalet emrine alınmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Malatya İli Kale nahiyesinin Pırot<br />

köyünden Mestikan köyüne kaldırılmasına karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Adıyaman Koçali Nahiyesi<br />

Celikan köyünün Malatya İli Ortaköy nahiyesine,<br />

Kahta kazası Sincik nahiyesine bağlı Pestikan, Recep<br />

ve Şahverdi köylerinin Ortaköy nahiyesine bağlanmasına<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Malatya ili Gelengeç nahiyesi<br />

merkezinin Kurşunlu köyüne bağlanmasına karar verildi.<br />

RG, t<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 1<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

Son Posta,<br />

5<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.37.. 14.,<br />

RG 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

82.37..15.,<br />

RG 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

82.40..3,<br />

RG 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

1933 Yılı 505

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Kasım Malatya'da idari taksimat<br />

değişikliğine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

5 Kasım Adliye Vekaleti'nin yeni<br />

hakim ve savcı atamalarına<br />

dair kararnamesi yayımlandı.<br />

5 Kasım Siirt Vilayeti Mektupçuluğuna<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

5 Kasım Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

5 Kasım Ergani bakır madenini işletmek<br />

için, 1. Umumi Müfettişlik<br />

bölgesinde arazi<br />

istimlak edilmesine karar<br />

verildi.<br />

5 Kasım Seyrüsefer işlerini incelemek<br />

üzere yurtdışına uzman<br />

gönderilmesine karar<br />

verildi.<br />

5 Kasım İstanbul rıhtımlarının düzenini<br />

muayene etmek üzere<br />

yabancı uzman getirilmesine<br />

karar verildi.<br />

5 Kasım Kars'ın Arapçay Kümbet<br />

köyünden 138 nüfusun, Erciş<br />

kazasına yerleştirilmesine<br />

karar verildi.<br />

5 Kasım Sorgun'un köylerinde göçebe<br />

yaşayan 51 ailenin,<br />

Boğazlayan'daki Çat köyüne<br />

yerleştirilmelerine karar<br />

verildi.<br />

5 Kasım Tokat ilinde Rumlardan kalan<br />

Gerdikan ve Santarla<br />

köylerine Gaygel Türk Aşiretimin,<br />

Türk köylerine Bazikli<br />

Kürt Aşireti'nin yerleştirilmelerine<br />

karar verildi.<br />

5 Kasım Posofun Şuvaskal ve<br />

Hırtas köyünden 216 nüfusun,<br />

Van'a yerleştirilmelerine<br />

karar verildi.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Malatya'nın Ispendere Nahiyesi<br />

merkezinin Çolaklı Köyünden Fırat köyüne nakledilmesine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile 479 hakim, savcı, mahkeme reisi ve<br />

azasının ataması yapılmıştır.<br />

Bu kararname ile, münhal olan Siirt Vilayeti Mektupçuluğuna<br />

Hikmet Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kavaklı, İlgaz, Emet ve Seydişehir<br />

Kaymakamlıklarına Kazım, Sıtkı,Tayyip Niyazi ve<br />

Kerim'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Seyrüsefer işlerini incelemek üzere,<br />

İstanbul Emniyet Müdürlüğü 6. ŞubeMüdürü Faik<br />

Hüsnü'nün Viyana'ya gönderilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, İstanbul rıhtımlarının düzenini<br />

muayene etmek üzere italya'dan getirilecek, M.<br />

Scogliari'nin 2 ay çalışmasına izin verilmesine karar<br />

verildi.<br />

Bu 138 kişinin nakline sebep, bu kişilerin bulundukları<br />

yerde "idarelerini temin edemiyor olmalarıdır.<br />

Türk ırkına mensup Yörükler oldukları tespit edilen<br />

51 aileden oluşan 279 kişinin, Boğazlayan Ermenilerinden<br />

kalan Çat köyüne nakledilerek burada iskan<br />

edilmelerine karar verilmiştir. Yapılan iskan işlemiyle,<br />

bu nüfusun göçebelikten vazgeçirilmesi umulmaktadır.<br />

Bakanlar Kurulu tarafından, görülen lüzum üzerine,<br />

50 hanede 207 kişiden oluşan Gaygel Türk Aşireti<br />

efradının Rumlardan kalan Gerdiken ve Santarla<br />

köylerine, 74 hanede 391 kişiden oluşan Bazikli Kürt<br />

Aşiretinin ise, Tokat Vilayeti'ndeki Türk köylerine<br />

serpiştirilme sureti ile yerleştirilmelerine karar verilmiştir.<br />

Bu 216 kişinin yer değiştirmelerinin nedeni, geçimlerini<br />

temin edemediklerinden nakillerini istemeleridir.<br />

RG, 4<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 5<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 5<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 5<br />

Teşrinisani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

82.40.. 17.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.79.. 14/<br />

83-41<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.78.. 12/<br />

238-136<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.77..3. /<br />

243-148<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.83..13 /<br />

81-29<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

40.78..8 /<br />

81-25<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.81.. 11. /<br />

81-27<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

40.77..6 /<br />

81-21

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Kasım 4. Balkan Konferansı Selanik'te<br />

toplandı.<br />

6 Kasım Belediyeler Bankası'na<br />

müdür ve meclisi idare reisi<br />

tayin edildi.<br />

7 Kasım İzmir Valiliği'nin İsmet Paşa'ya<br />

memnuniyetlerini bildiren<br />

bir yazı gönderdi.<br />

7 Kasım Balya-Çanakkale yolu inşaatının<br />

bitmesi ve işletmeye<br />

açılmasına ilişkin hazırlıklar<br />

tamamlandı.<br />

8 Kasım Düyunu Umumiye Komiserliği<br />

Başkitabetine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Kasım Maliye Bakanlığında yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Kasım Afgan Kralı Nadir Şah Kabil'de<br />

öldürüldü.<br />

11 Kasım Maliye Bakanlığında yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Kasım Buğday alım yerlerinin değiştirilmesi<br />

veya yeniden<br />

açılması için Buğday Komisyonu'na<br />

yetki verilmesine<br />

karar verildi.<br />

12 Kasım Feke Kaymakamı Hüseyin<br />

Ferit'in Bakanlık emrine<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Kasım İçel'de cevher sevkıyatına<br />

izin verilmesine karar verildi.<br />

Konferansa katılan Türk heyetine Hasan Bey başkanlık<br />

etmektedir.<br />

Belediyeler Bankası teşkilatı tümüyle hazır olup<br />

Banka Umum Müdürlüğü'ne İsa Bey, Banka İdare<br />

Meclisi Başkanlığı'na Vahit Bey tayin edilmişlerdir.<br />

İzmir Valiliği'nden İsmet Paşa'ya gönderilen bu yazıda<br />

geçen sekiz sene içinde İzmir'de yapılan şose, yol<br />

ve köprülerden dolayı halkın duyduğu memnuniyet<br />

anlatılmakta ve teşekkür edilmektedir.<br />

Bu kararname ile, Paris'te bulunan Düyunu Umumiye<br />

Komiserliği Başkitabetine Sırrı Bey'in tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Maliye Teftiş Heyeti<br />

Riyasetine Cezmi, Varidat Umum Müdürlüğüne<br />

Rüştü, Milli Emlak Müdürlüğüne de Esat Beylerin<br />

tayinine karar verildi.<br />

Nadir Şah'ın oğlu Mehmet Zahir kral ilan edildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Muhasebat<br />

Umum Müdürlüğüne Mehmet Ali ve Divanı Muhasebat<br />

Müddeiumumiliğine de Cüneyt Beylerin tayinine<br />

karar verildi.<br />

Görülen lüzuma binaen Feke Kaymakamı Hüseyin<br />

Ferit Bey'in merkeze alınmasına karar verilmiştir.<br />

Bu kapsamda, İçel'in Musalı köyündeki krom madeni<br />

sahipleri Behçettin ve Muhiddin Yunus'un cevher<br />

sevkıyatı yapmalarına izin verilmesine karar verildi.<br />

C, 6 Teşrinisani<br />

1933<br />

C, 23<br />

Teşrinievvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

40.74..4. /<br />

130-47,<br />

RG, 6<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

155.90..14.<br />

/15947<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

155.90.. 13<br />

/ 15946<br />

RG, 6<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

C, 10<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.81..7.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

83.41..14,<br />

RG 12<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

40.80..20.<br />

1933 Yılı 507

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Kasım 2252 Numaralı Kanunun 4.<br />

Maddesi Mucibince Tıp<br />

Fakültesi'nin İstanbul'daki<br />

Muhtelif Hastanelerden İstifade<br />

Sureti İle Masrafa İştiraki<br />

ve Her Hastanede<br />

Ayrılacak Yatak Adedini<br />

vesaireyi Gösteren Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

13 Kasım Yozgat'ın Danlı ve Aygar<br />

dağlarında barınan 271 "i<br />

devletten saklanan, 70 adedi<br />

yerli ailenin uygun yerlere<br />

dağıtılmasına karar verildi.<br />

14 Kasım Vapurculuk A.Ş. resmen<br />

faaliyete geçti ve seferlere<br />

başladı.<br />

14 Kasım Tapu ve Kadastro Müfettiş<br />

Muavinliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

14 Kasım Nakit İşleri Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

15 Kasım İlk kadın köy muhtarı seçildi.<br />

16 Kasım Askeri Temyiz Mahkemesi<br />

Reisi Ferik Nihat Paşa'nın<br />

bu göreve tekrar tayinine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

16 Kasım Eskişehir'de maden aramak<br />

üzere alınan ruhsatnamenin<br />

bütün haklarıyla satılmasına<br />

dair 15245 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

18 Kasım Gemilerde Yolcuların Sıhhi<br />

Emniyeti Hakkında 15231<br />

sayılı Nizamname yayımlandı.<br />

Bakanlar Kurulu tarafından, tümü Kürt ırkına mensup<br />

1472 kişinin Danlı ve Aygar dağları üzerinden ve<br />

eteklerinden kaldırılarak 885 sayılı Kanunun 3. maddesine<br />

dayanılarak uygun görülecek yerlere dağınık<br />

bir şekilde yerleştirilmelerine karar verilmiştir.<br />

Faaliyete geçen şirket, üç hatta üç vapur işletmektedir.<br />

Sakarya adlı vapur Karadeniz, Gerze adlı vapur<br />

Mersin, Saadet adlı vapur Bandırma hattında posta<br />

taşımacılığı yapacaktır.<br />

Bu kararname ile, açık bulunan Tapu ve Kadastro<br />

Müfettiş Muavinliğine Fuat Ömer Bey'in tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Nakit İşleri Müdürlüğüne<br />

Halit Nazmi Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Aydın'ın Çine kazasına bağlı Karpuzlu Nahiyesinin<br />

Demircidere köyünde 30 yaşında, ilk mektep tahsili<br />

görmüş Gül Hanım muhtar olarak seçildi. Bu durum<br />

köy halkınca memnuniyetle karşılandı.<br />

Askeri Temyiz Mahkemesi Reisliği görevini yürüten<br />

Ferik Nihat Paşa'nın 1631 sayılı Kanun'a göre müddeti<br />

bittiği için ataması yenilenmiştir.<br />

Bu kararname ile, Eskişehir Vilayetinin Sivrihisar<br />

kazasının Adahisar Köyünde maden aramak üzere<br />

Osman Senayi Bey'in almış olduğu ruhsatnamedeki<br />

bütün hukukun Ali Nihat Bey'e satılmasına karar verildi.<br />

RG, 13<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.82..12.<br />

GÇ, C, 15<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 14<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

C, 15<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 16<br />

Teşrinisani<br />

1933.BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

40.79..3. /<br />

191-58<br />

RG. 18<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

18 Kasım İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> açıldı. C, 19<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

19 Kasım <strong>Ankara</strong> ve İstanbul Vilayetleri<br />

İdare Heyetleri Hakkında<br />

15232 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

8 Yönetim Zamandizini<br />

Talimatname, heyetlerin vazife ve oluşum biçimlerini<br />

düzenlemektedir.<br />

RG, 18<br />

Teşrinisani<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Kasım <strong>Ankara</strong> İçme Suyu Komisyonu'nda<br />

istihdam edilen<br />

yabancı uzmanın görev süresinin<br />

uzatılmasına karar<br />

verildi.<br />

21 Kasım Başbakan İsmet Paşa Zonguldak'a<br />

ziyaretini tamamladı.<br />

21 Kasım Hekimhan Kaymakamı Halil<br />

Rıfat'ın Bakanlık emrine<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

22 Kasım Malatya Valiliğine yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

23 Kasım Fuhuş ve Fuhuş Yüzünden<br />

Bulaşan Zührevi Hastalıklarla<br />

Mücadele Hakkında<br />

15264 Sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

23 Kasım Silahları Bırakma Konferansı<br />

tatil edildi.<br />

25 Kasım Kırıkkale'de Çoğalan Fabrika<br />

ve Müessesat<br />

İhtiyacatının Bir Satın Alma<br />

Komisyonu Marifeti ile<br />

Yerinde Tedarikini Temin<br />

İçin Müzayede, Münakaşa<br />

ve İhalat Kanunu Talimatnamesine<br />

Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 15285 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

25 Kasım 1113 sayılı Kefalet Kanununa<br />

Ait Talimatnamenin<br />

11. Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 15312 sayılı<br />

Kararname yayımlandı.<br />

25 Kasım 1701 Numaralı Tütün İnhisarı<br />

Kanununun 33. Maddesinin<br />

Sonuna Bir Fıkra<br />

Eklenmesi Hakkında 2331<br />

Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Kasım Tokat Valiliğine Recai<br />

Bey'in tayinine dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong> İçme Suyu Komisyonu<br />

emrinde çalışan Ernest Walter'ın 9 ay daha çalıştırılması<br />

için hazırlanan sözleşmenin tasdikine karar verildi.<br />

İsmet Paşa, kömür havzamızı tanıtmak için uğraştığını<br />

söyleyen İsmet Paşa bu gezinin faydalı olacağını<br />

umduğunu söyledi.<br />

Görülen lüzuma binaen Hekimhan Kaymakamı Halil<br />

Rifat Bey'in merkeze alınmasına karar verilmiştir.<br />

Bu kararname ile, Malatya Valiliğine İbrahim Ethem<br />

Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Almanya'nın çekilmesinin ardından diğer ülkelerde<br />

de başlayan silahlanma, tüm ülkelerin birer birer konferansı<br />

bırakmasına neden oldu. Konferansta kimse<br />

kalmayınca hiçbir müzakere yapılamadı ve konferans<br />

tatil edildi.<br />

Nizamname ile, Kırıkkale'de fabrikalarca seçilen biri<br />

muhasebeci diğerleri fabrika azası olan dört kişiden<br />

mürekkep bir heyet oluşturulmasına karar verildi.<br />

Kanun, küçük denk yapan tütüncülerin ödeyeceği<br />

ambar ücreti ile ilgilidir.<br />

Recai Bey, bu göreve zaten vekalet etmekteydi.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.84..2. /<br />

243-151<br />

C, 22<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

83.42.-8.,<br />

RG, 21<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 22<br />

Teşrinisani<br />

18933<br />

RG, 23<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

C, 24<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

1933 Yılı 50

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Kasım Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası Esas Nizamnamesinin<br />

13,32 ve 72.<br />

Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında Madde yayımlandı.<br />

26 Kasım Hava Yolları Devlet İşletme<br />

İdaresi Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

27 Kasım <strong>Ankara</strong>'da kömür madeni<br />

aramak alınan ruhsatnamenin<br />

kimi hissesinin satılmasına<br />

dair 15259 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Kasım Turhal'da yapacağı şeker<br />

fabrikası için Türkiye İş<br />

Bankası'na Teşviki Sanayi<br />

Kanunu Muafiyetlerinden<br />

yararlanmak üzere 25 sene<br />

müddetle imtiyaz verilmesine<br />

dair 15273 sayılı kararname<br />

yayımlandı.<br />

27 Kasım Türkiye ile Yugoslavya<br />

arasında Dostluk, Ademi<br />

Tecavüz, Adli Tesviye,<br />

Hakem ve Uzlaşma Antlaşması<br />

Belgrat'ta imzalandı.<br />

28 Kasım Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Yugoslavya Krallığı arasında<br />

Mütekabil<br />

Mutelabatın Tesviyesine<br />

Müteallik İtilafname <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalandı.<br />

28 Kasım İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> için<br />

istikraz akdine veya hesabı<br />

cari açtırılmasma dair 2337<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

28 Kasım Manisa'da maden aramak<br />

üzere alınan ruhsatnamedeki<br />

bütün hakların satılmasına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

29 Kasım Manisa Ticaret ve Zahire<br />

Borsası Talimatnamesinin<br />

9. Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair Madde yayımlandı.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong> Vilayetine bağlı Kalecik<br />

kazasının Kumartaş köyünde kömür madeni aramak<br />

üzere Ahmet Tekmil ve Naşit Beylerin yarı yarıya<br />

aldıkları ruhsatnameden Naşit Bey'in malik olduğu<br />

hissenin Ahmet Tekmil Bey'e satılmasına karar verildi.<br />

Şeker Fabrikası, Samsun, Amasya, Tokat, Sivas ve<br />

Kayseri Vilayetlerinin şeker ihtiyaçlarını karşılamak<br />

için planlanmıştır.<br />

6 Mart 1934 tarih ve 2386 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve onay belgelerinin <strong>Ankara</strong>'da teati edildiği tarih<br />

olan 7 Haziran 1935'de yürürlüğe girmiştir.<br />

1 Mart 1934 tarih ve 2382 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve 7 Haziran 1935 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Bu kararname ile, Manisa'nın Turgutlu Kazasına bağlı<br />

Alahızır köyünde Linyit, antrasit ve kömür madenleri<br />

aramak üzere Ayşe İkbal Hanım'ın almış olduğu<br />

ruhsatnamedeki bütün hakların Ahmet Nurettin Bey'e<br />

satılmasına karar verildi.<br />

RG, 25<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 26<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 27<br />

Teşrinisani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

40.79..17./<br />

189-72<br />

RG. 27<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

TAR; 22,<br />

C, 28<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

TAR; 468<br />

RG, 28<br />

Teşrinisani<br />

1933<br />

RG, 28<br />

Teşrinisani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

40.80..9./<br />

189-73<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Aralık İktisat Vekaleti'nin hazırladığı,<br />

T.C. Birinci Beş Yıllık<br />

Sanayi Planı Başbakanlığa<br />

sunuldu.<br />

2 Aralık Tahsili Emval ve Vergi<br />

Kanunları Mucibince Teşkil<br />

Edilecek Komisyonlara<br />

Tayin Edilen Gayrı Muvazzaf<br />

Azalar İle Ehli Vukufa<br />

Verilecek Huzur Ücretleri<br />

Hakkında 2339 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Aralık Hayvanlar Vergisi Kanununun<br />

19. Maddesinin 2.<br />

Fıkrasının Tadili Hakkında<br />

2340 Sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Aralık 22 Nisan 1341 Tarih ve<br />

661 sayılı Müzayede, Münakaşa<br />

ve thalat Kanununa<br />

Müzeyyel 2338 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Aralık Milli Eğitim Bakanlığı, İnkılap<br />

Tarihi dersinin lisede<br />

okutulmasına karar verdi.<br />

3 Aralık İstanbul Adliye Sarayı çıkan<br />

yangında tamamen<br />

yandı.<br />

3 Aralık Cemiyeti Akvam<br />

nezdindeki Türkiye Cumhuriyeti<br />

Heyeti<br />

Murahhasası daimi azalığına<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

4 Aralık 1920 sayılı Gümrük Memurlarından<br />

Görevlerini<br />

Suistimal Edenlerle, Vazife<br />

ve Mesleklerinde Kendilerinden<br />

İstifade Edilmeyenler<br />

Yapılacak Muameleye<br />

Dair Kanunda değişiklik<br />

yapan 2350 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

4 Aralık Ölçüler Damga ve Damgalama<br />

Talimatnamesi yayımlandı.<br />

Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 1934 yılında kabul<br />

edilecektir.<br />

Yangında adliye evrakı da yok oldu. İstanbul'da<br />

mahkemeler bir süre sekteye uğradı. Yangına binanın<br />

yanında bulunan bir ayakkabı tamirhanesinde söndürülmeden<br />

unutulan bir mangal sebep oldu. Kapıcı ve<br />

bekçilerin yangını fark etmekte ve haber vermekte<br />

gecikmeleri ile binanın yüksekliği ve çalışmaları engelleyen<br />

fırtına, yangının söndürülebilmesine engel<br />

oldu. Daha sonra olayda ihmali olanlar hakkında dava<br />

açıldı.<br />

Bu kararname ile, Cemiyeti Akvam nezdindeki Türkiye<br />

Cumhuriyeti Heyeti Murahhasası daimi azalığına,<br />

memuriyetine ilave olarak Bern Elçisi Cemal<br />

Hüsnü Bey'in tayinine karar verildi.<br />

Bu değişiklikle Gümrüklerin eskiden beri sorunu<br />

olan "rüşvet" ve "bahşiş"in önüne geçilmek isteniyordu.<br />

Son Posta,<br />

2<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG.2<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 2<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

GGCT<br />

C, 4<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 3<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

ATCTK<br />

RG, 4<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Aralık <strong>Ankara</strong> Hıfzısıhha'da istihdam<br />

edilen yabancı uzmanın<br />

görev süresinin uzatılmasına<br />

karar verildi.<br />

4 Aralık Askeri Fabrikalar Umum<br />

Müdürlüğünde istihdam<br />

edilen yabancı uzmanın görev<br />

süresinin uzatılmasına<br />

karar verildi.<br />

5 Aralık Eskişehir Şeker Fabrikası<br />

hizmete girdi.<br />

6 Aralık 14975 Sayılı Kararnamenin<br />

Tatbikine dair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

6 Aralık Milli Eğitim Bakanlığı<br />

Yüksek Öğretim Genel<br />

Müdürlüğüne yapılacak<br />

atamaya karar verildi.<br />

7 Aralık Ali Karar Heyetince Tetkik<br />

Olunamayan Evrak Hakkında<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

9 Aralık İktisat Vekaleti 1933 Senesi<br />

Bütçesine Mevzu Gece<br />

Mesaisi Ücreti Tahsisatının<br />

Liman Memurlarına Sureti<br />

Tevzii Hakkındaki Talimatnamenin<br />

Tatbikine Dair<br />

15374 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Aralık Türk Rum Ahali Mübadelesi<br />

Muhtelit Komisyonunun<br />

İlgasına Dair Anlaşma<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalandı.<br />

10 Aralık Hayvan Sağlığı Küçük<br />

Sıhhiye Memurlarına Yem<br />

Bedeli Verilmesi Hakkında<br />

2342 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

10 Aralık İspanya'da halk ayaklanması<br />

başladı.<br />

11 Aralık Kastamonu'daki Daday kazası<br />

ile aradaki benzeyişi<br />

kaldırmak üzere Muğla'ya<br />

bağlı Dadya Kazası adının<br />

Datça olarak değiştirilmesine<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Bu kapsamda, <strong>Ankara</strong> Hıfzısıhha Şefi Dr. Edward<br />

Şeller'in sözleşmesinin bir yıl uzatılmasına karar verildi.<br />

Bu kapsamda, Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü<br />

Fişek Fabrikasında çalışan Uzman Ştoher'in sözleşmesinin<br />

bir yıl uzatılmasına karar verildi.<br />

Fabrikanın temeli 1 Şubat 1933 tarihinde atılmıştı.<br />

14975 sayılı Kararname 2513 sayılı Resmi Gazetededir.<br />

Bu kararname ile, Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek<br />

Öğretim Genel Müdürlüğüne Hamit Bey'in tayinine<br />

karar verildi.<br />

28 Aralık 1933 tarih ve 2374 sayılı kanunla onaylanmış<br />

ve onay belgeleri 19 Şubat 1934 tarihinde teati<br />

edilmiştir.<br />

Barselona, Saragos, Huesca, Logrone şehirlerinde<br />

yaşanan çatışmalarda 4 kilise ve 1 manastır yakıldı.<br />

Zaten halk arasında yörenin ismi Datça olarak kullanılmaktaydı.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.85..17.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.85..8. /<br />

241-88<br />

ATCTK,<br />

C.6<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 6<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

83.43.20/<br />

RG, 7<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 9<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

TAR; 60<br />

RG, 10<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

C, 11 Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Kanunuevvel<br />

1933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Aralık Elaziz Emniyet Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya dair<br />

kararname yayımlandı.<br />

11 Aralık Maarif Vekaleti'nde yapılacak<br />

atamaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

12 Aralık Tedrisat Umum Müdürlüklerine<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Aralık Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

13 Aralık Antalya'nın Korkuteli kazasının<br />

Köseler köyünde<br />

göçmenler için yaptırılan<br />

33 eve, bu ildeki göçebelerin<br />

yerleştirilmesine karar<br />

verildi.<br />

13 Aralık Posta, Telgraf ve Telefon<br />

müfettişleriyle ilgili idari<br />

yönetmelik hakkında bakanlıkların<br />

görüşü alındı.<br />

13 Aralık <strong>Ankara</strong> Silah Fabrikasında<br />

istihdam edilen yabancı<br />

uzmanın görev süresinin<br />

uzatılmasına karar verildi.<br />

13 Aralık Tasarruf Haftası İsmet Paşa'nm<br />

nutku ile başladı.<br />

14 Aralık <strong>Ankara</strong>'nın içme suyu faaliyeti<br />

ile yapılmakta olan su<br />

tesisatı hakkında rapor sunuldu.<br />

14 Aralık Kaymakamlık atamalarına<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

14 Aralık Maarif Vekaleti'nde yapılacak<br />

atamalara dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Elaziz üçüncü sınıf<br />

Emniyet Müdürlüğüne Azmi Bey'in tayinine karar<br />

verildi.<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Maarif Vekaleti<br />

ikinci sınıf Müfettişliğine İbrahim Necmi Bey'in tayinine<br />

karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Yüksek Tedrisat Umum Müdürlüğüne<br />

Hamit Bey'in ve Orta Tedrisat Umum Müdürlüğüne<br />

ise Hasan Ali Bey'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Kuruçay, Adıyaman, Kiğı, Silivri,<br />

Erdek, Boğazlıyan, Reşadiye, Refahiye, Lice, Hekimhan,<br />

Koçhisar, Çeşme, Elmalı, Soma, Elbistan,<br />

Andıran, Finike, Zara ve Çerkeş Kaymakamlıklarına<br />

Eşref, Adil, Sami, Mehmet Ali, Cemil, Basri, Ahmet,<br />

Nuri, Celal, Emin, İsmail, Mustafa, Salahattin, Ahmet<br />

Hamdi, İsmail Vehbi, Şakir, Ali Zarifi, Nami,<br />

Kamiran beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Taslak olarak hazırlanan yönetmelik hakkında ilgili<br />

bakanlıkların görüşü alınmış, bakanlıkların görüşü<br />

genellikle müspet olmuş, istenen değişiklikler gerçekleştirilerek<br />

yönetmelik yürürlüğe konmuştur.<br />

Bu kararname ile, <strong>Ankara</strong> Silah Fabrikasında dürbün<br />

ve telemetre uzmanı olarak çalışan, Alman Hans'ın<br />

sözleşmesinin yenilenmesine karar verildi.<br />

Raporda su tesisatının tamamlanıp faaliyete geçen kısımları<br />

hakkında bilgi verilmekte bunun yanında henüz<br />

tamamlanmamış olan kısımların hangi aşamada<br />

bulundukları ve ne kadar sürede bitirilebilecekleri<br />

hakkında da bilgi verilmektedir.<br />

Bu kararname ile, Fatsa, Bala, Küre, Marmaris ve<br />

Lüleburgaz kaymakamlıklarına Hayri Fuat, Şemsettin,<br />

Nazım ve Kemal'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Maarif Vekaleti Müsteşarlığına<br />

Rıdvan Nafiz ile Maarif Vekaleti Teftiş Heyeti Reisliğine<br />

Avni Beylerin tayinine karar verildi.<br />

RG, 11<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 11<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 12<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

83.43..12.,<br />

RG, 13<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.88..6. /<br />

81-31<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

139.999..<br />

17/ 13419<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

41.87..16 /<br />

241-89<br />

C, 13<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

122.868..9.<br />

/10133<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

83.43.. 10,<br />

RG 14<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG 14<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Aralık Dışişlerinde yapılacak atamalara<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

18 Aralık 2349 Sayılı Fahri Konsolosların<br />

Aidatı Hakkında<br />

Kanun yayımlandı.<br />

18 Aralık Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun Tahlisiye<br />

Umum Müdürlüğü Memurlarına<br />

Dahi Teşmili Hakkında<br />

2348 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Aralık 10.1.1932 Tarih ve 1920<br />

sayılı Kanuna Müzeyyel<br />

2350 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Aralık 3.3.1926 Tarih ve 766 sayılı<br />

Hakimler Kanununun 3.<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2344 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Aralık Tababet ve Şuabatı Sanatlarının<br />

Tarzı İcrasına Dair<br />

11.4.1928 tarih ve 1219 sayılı<br />

Kanuna eklenecek 2351<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Aralık ldare-i Umumiye-i Vilayet<br />

Kanununun Muaddel 116<br />

ve 140. Maddelerinin Tadiline<br />

Dair Olan Kanunun 2.<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2345 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Aralık 13.3.1329 Tarihli ldare-i<br />

Umumiye-i Vilayet Kanununun<br />

86 ve 133. Maddeleriyle<br />

144. Maddesinin 4.<br />

Fıkrasının 2. Bendini Tadil<br />

Eden 27.11.1930 Tarih ve<br />

1561 sayılı Kanunun 1.<br />

Maddesinin Tadiline ve 2.<br />

Maddesine Bir Fıkra ilavesine<br />

Dair 2346 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Aralık Sivas ve Malatya'da idari<br />

taksimat değişikliğine dair<br />

2347 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Bu kararname ile, Berlin Büyük Elçiliğinde Orta Elçilik<br />

Müsteşarlığına Cemal, Hamburg Konsolosluğuna<br />

Kemal Aziz, Odesa Konsolosluğuna Rauf Hayri,<br />

Bari Muavin Konsolosluğuna Atıf, Halep Konsolosluğuna<br />

da Celalettin Beyleri tayinlerine karar verildi.<br />

Kanuna göre, fahri konsoloslara, 400 liraya kadar<br />

olan yıllık hasılatlarının tamamı ve 400 liradan 1000<br />

liraya kadar olan kısmının %25'i aidat olarak terkedilir.<br />

Kanuna göre, belirtilen vasıflara haiz bulunanlardan<br />

icra ve iflas memurluklarına tayin edilen kişiler de<br />

Hakim sınıfından sayılacaktır.<br />

Kanuna göre, vilayet encümenleri azası umumi meclisin<br />

içtima zamanlarında yalnız aza muhassasatı alıp<br />

başkaca tahsisat almazlar.<br />

Kanuna göre, meclisi umumilerce kabul edilen vilayet<br />

bütçeleri valiler tarafından Dahiliye Vekaleti'ne<br />

irsal olunur.<br />

Bu kararname ile, Sivas vilayetine bağlı Darende kazasının<br />

bu vilayetten ayrılarak Malatya vilayetine<br />

bağlanmasına karar verildi.<br />

RG, 17<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

38.53..12.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Aralık Vali atamalarına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

18 Aralık Pamuk alanında yabancı<br />

uzman istihdamına karar<br />

verildi.<br />

19 Aralık 2049 sayılı Polis Teşkilatı<br />

Kanununun 39. Maddesinin<br />

Değiştirilmesi Hakkında<br />

2352 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Aralık Türkiye ile Finlandiya arasında<br />

Ticaret Anlaşması<br />

imzalandı.<br />

20 Aralık İstanbul Tramvay ve Elektrik<br />

Şirketleri tesisatının ve<br />

planının geçici olarak kabulüne<br />

karar verildi.<br />

21 Aralık Türkiye ile Bulgaristan arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da Ticaret<br />

Antlaşması imzalandı.<br />

21 Aralık Evkaf Umum Müdürlüğü'nde<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

21 Aralık Afyonkarahisar Tapu Müdürlüğüne<br />

yapılacak atamaya<br />

dair kararname yayımlandı.<br />

23 Aralık Belediye Teşkilatı Olan<br />

Yerlerde Lağvedilecek<br />

Muhtar ve İhtiyar Heyetleri<br />

Vazifelerinin Hangi Dairelerce<br />

İfa Edileceğine Dair<br />

Olan 15436 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

25 Aralık Posta ve Telgraf Umum<br />

Müdürlüğü'nde vekalet emrine<br />

almaya dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

25 Aralık "Muhtarlıklar kalkınca işler<br />

nasıl görülecek?"<br />

Bu kararname ile, münhal bulunan Balıkesir Valiliğine<br />

İçel Valisi Selim, İçel Valiliğine Çankırı Valisi<br />

Nazım, Çankırı Valiliğine Erzincan Valisi Muhtar,<br />

Erzincan Valiliğine sabık Siirt Valisi Fahri Beylerin<br />

nakil ve tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kapsamda, Pamuk uzmanı Clark ile yapılacak<br />

sözleşme ile 9 aylık kadrosunun tasdikine karar verildi.<br />

7. madde uyarınca 1 Temmuz 1935 tarihinde uygulamaya<br />

girmiştir.<br />

Tramvay ve Elektrik Şirketi tarafından yapılmış inşaat,<br />

tevsiat ve tesisatın kabul mukavelesini yapabilmek<br />

için gerekli inceleme ve kontrolleri yapmak üzere<br />

bir fen komisyonu oluşturuluncaya kadar tesisat<br />

geçici olarak onaylanmıştır.<br />

Bu kararname ile, Evkaf Umum Müdürlüğü Hukuk<br />

Müşavirliğine Süleyman ve Muhakemat Müdürlüğüne<br />

A. Latif Beylerin tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Afyonkarahisar Tapu Müdürlüğüne<br />

Mevhip Bey'in tayinlerine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Posta ve Telgraf Umum Müdürlüğü<br />

Telgraf İşleri Müdürü İhsan Cemil Bey'in vekalet<br />

emrine alınmasına karar verildi.<br />

"istanbul Vilayeti'nde Muhtarlık Teşkilatı,<br />

senebaşmdan itibaren tarihe karışacaktır, istanbul'da<br />

mevcut ikibine yakın muhtarın işini badema polis,<br />

belediye ve sıhhiye memurlaı yapacaklardır. Bu hususta<br />

dahiliye Vekaleti'nce hazırlanıp Devlet Şura-<br />

RG, 18<br />

Kanunusani<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.86..14/<br />

71-382<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

41.89..10/<br />

243-153<br />

RG, 19<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

TAR; 202<br />

BCA:<br />

230.0.0.0 /<br />

96.42.4. /<br />

34T376<br />

http://www<br />

.boun.edu.tr<br />

RG, 21<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 21<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 23<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 25<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

C, 25<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

1933 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Aralık Balıkesir'de maden aramak<br />

üzere alman ruhsatnamenin<br />

kimi hissesinin satılmasına<br />

izin verilmesine dair 15421<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

25 Aralık Balıkesir'de maden aramak<br />

üzere alınan ruhsatnamenin<br />

kimi hissesinin satılmasına<br />

izin verilmesine dair 15420<br />

sayılı kararname yayımlandı.<br />

25 Aralık Beykoz Kaymakamı İhsan<br />

Bey'in vekalet emrine<br />

alınmasına dair kararname<br />

yayımlandı.<br />

26 Aralık İstanbul su tesisatında çalıştırılacak<br />

3-4 yetkili Türk<br />

mühendisin tetkik için Avrupa'ya<br />

gönderilmelerine<br />

karar verildi.<br />

26 Aralık İstanbul su tesisatı işlerinde<br />

görevli 3 yabancının bir yıl<br />

daha çalıştırılmalarına karar<br />

verildi.<br />

27 Aralık Menemen Olayı'nda Şehit<br />

Edilen Kubilay'ın Annesine<br />

Maaş Tahsisi Hakkında<br />

Kanun yayımlandı.<br />

28 Aralık Balkan devletleri arasındaki<br />

ilişkiler, meydana gelebilecek<br />

bir anlaşma ve Avrupa'da<br />

barışın sağlanması<br />

için yapılan çalışmalar<br />

hakkında Türk hükümetinin<br />

görüşlerini ihtiva eden bir<br />

makale Week-End gazetesinde<br />

yayınlandı.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

sı'nca tasdik edilen nizamname dün İstanbul Vilayeti'ne<br />

ve belediyeye tebliğ edilmiştir. Buna göre, belediye<br />

teşkilatı olan yerlerde lağvedilmiş bulunan mahalle<br />

muhtarlıklarına ve ihtiyar heyetlerine evvelce<br />

muhtelif kanun ve nizamname ve talimatnamelerle<br />

verilmiş olan vazife ve salahiyetler belediye birimlerine<br />

devredilmiştir. Nizamname yeni yılla birlikte<br />

uygulanmaya başlanacaktır."<br />

Bu kararname ile, Balıkesir'in Bahçedere Köyünde<br />

Krom, simli kurşun, antimon, manganez ve kömür<br />

madenleri aramak üzere aldıkları ruhsatnamede, Ahmet<br />

Efendinin malik olduğu % 33 hisseden 11 hissesinin<br />

Yahya, 10 hissesinin İbrahim Sururi ve dörder<br />

hissesinin de Mehmet, Zülfıkar ve İzzet Beylere satılmasına<br />

izin verilmesine karar verildi.<br />

Bu kararname ile, Balıkesir'in Bahçedere Köyünde<br />

Krom, simli kurşun, antimon, manganez ve kömür<br />

madenleri aramak üzere aldıkları ruhsatnamede, Hasan<br />

Ağa'nın malik olduğu % 33 hisseden 8 hissesinin<br />

Mehmet, 6 hissesinin Destan ve Hıfzı, üçer hissesinin<br />

de Besim, Ali ve Osman Beylere satılmasına izin verilmesine<br />

karar verildi.<br />

Görülen lüzum üzerine Beykoz Kaymakamı İhsan<br />

Bey Vekalet emrine alınmıştır.<br />

İçişleri Bakanlığı, İmtiyazı İstanbul Belediyesince<br />

satın alınmış olan Terkos Şirketi'nin müdürü olup<br />

devriden sonra da bu vazifede çalıştırılmış olan Fransız<br />

M. Kastelno ile Başmüfettiş M. Bünyon ve M.<br />

Balest'den bir sene daha faydalanılmasına karar vermiştir.<br />

Makale, son zamanlarda Balkan Devletleri arasında<br />

vuku bulan sık temaslar ve itilafların bu devletler<br />

arasındaki sorunlan hal etmediği ve bu çabaların daha<br />

büyük zıtlaşmalara yol açabileceği endişesiyle barışın<br />

sağlanması yolunda Türk Hükümeti tarafından<br />

harcanan mesaiyi anlatmaktadır.<br />

RG, 25<br />

Kanunuevvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.87-19./<br />

191-60<br />

RG, 25<br />

Kanunuevvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

41.87..18./<br />

191-59<br />

RG, 25<br />

Kanunuevvel<br />

1933,<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

83.45-8<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

41.91.15./<br />

238-140<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

41.90..18<br />

ATCTK,<br />

RG, 27<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

226.525.. 1<br />

7./40385

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Aralık Meclis 1 Mart'a kadar tatil<br />

edildi.<br />

29 Aralık Türkiye ile İsviçre arasında<br />

Kliring Anlaşması imzalandı.<br />

30 Aralık 11.4.1334 Tarihli Gümrük<br />

Kanununun 6.6.1926 Tarih<br />

ve 906 sayılı Kanunla Değiştirilen<br />

36. Maddesini<br />

Tadil Eden 2372 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Aralık Gayrimenkule Tecavüzün<br />

Define Dair Olan Kanunun<br />

Tatbik Şekillerini Gösterir<br />

15479 Sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

31 Aralık Tokat'daki antimon madeni<br />

imtiyazının ihalesine karar<br />

verildi.<br />

Bu düzenleme ile, Tokat'ın Turhal nahiyesindeki antimon<br />

madeni imtiyazının Ragıp Bey'e ihalesine karar<br />

verildi.<br />

C, 29<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

TAR; 236<br />

RG, 30<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

RG, 31<br />

Kanunuevvel<br />

1933<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

41.93..5.<br />

1933 Yılı 57

KAYNAKÇA<br />

Alada, Adalet Bayramoğlu, "Türkiye 'de 'Belediye 'nin 70 Yıllık Tarihine Kronolojik Bir<br />

Yaklaşım: 1930-2000. " içinde Cevat Geray'a Armağan, SBF Yayını, <strong>Ankara</strong>.<br />

Bayrak, Orhan, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Sözlüğü, Milenyum Yayınlan, İstanbul,<br />

2000.<br />

Bayrak, Orhan, Türkiye 'yi Kimler Yönetti? 1920-1992 Cumhuriyet 'in 72 Yıllık Üstdüzey<br />

Yönetim Kadroları, Yılmaz yayınlan, İstanbul, 1992<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi, http://www.boun.edu.tr<br />

Boratav, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1982.<br />

Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 2003<br />

Coşar, Nevin, Türkiye'de Devletçilik, Bağlam Yayınlan, İstanbul, 1995.<br />

Erüreten, Bahir Mahzar, Türkiye Cumhuriyeti Devrim Yasaları, Cumhuriyet Gazetesi<br />

Eki, İstanbul, 1999.<br />

Feyzioğlu, Turhan, "Atatürk Yolu" adlı Kitabın Giriş Yazısı ve Atatürk Kronolojisi, Ün<br />

Matbaası, İstanbul 1981.<br />

Gönlübol, Mehmet ve Cem Sar, "1919-1938 Yılları Arasında Türk Dış Politikası", içinde<br />

ed. Gönlübol, Mehmet vd. Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), Siyasal<br />

Kitapevi, <strong>Ankara</strong>, 1996. s: 3-134<br />

Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yayınlan,<br />

İstanbul, 1996.<br />

Keskin, Nuray E, Cumhuriyet Döneminde Devletin Toprağa Dayalı Örgütlenme Tarzı ve<br />

Yönetsel Kademelenme, Yayımlanmamış çalışma notu, Temmuz 2006.<br />

Kocatürk, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938, Türk<br />

Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

Korkut, Refik ve Yiğit Başsevim, Cumhuriyet Takvimi, Türkiye Fikir Ajansı, <strong>Ankara</strong>,<br />

1964.<br />

Kuruç, Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 1987.<br />

Neumark, Fritz, "Türk Üniversitelerine Alman Beyin Göçü: 1933-1945" içinde Cumhuriyet<br />

Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınlan, s: 654.<br />

Ökçün, A. Gündüz; Ökçün, Ahmet R., Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

Önder, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, <strong>Ankara</strong><br />

1975.<br />

Özakman, Turgut, Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronojojisi 1881-1938, Bilgi<br />

Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

Özşen, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

Timur, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

Tutkun, Akbaş, (der) Türkiye 'nin 77 Yılı. Gün Gün Cumhuriyet Tarihi 1923-2000, Tempo<br />

Doğan Yayınevi, İstanbul 2000.<br />

Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

Uluatam, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi: 1920-2000, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

Yavuz, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti 'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar, (20<br />

Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

8 Yönetim Zamandizini

Gazete ve Dergiler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Türk İdare Dergisi<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi)<br />

Arşiv<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Bakanlar Kurulu<br />

Kararları Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet, Başbakanlık Muamelat<br />

Genel Müdürlüğü Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık<br />

Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong> 1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Bayındırlık Bakanlığı<br />

Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Cumhuriyet<br />

Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Diyanet İşleri<br />

Başkanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Enerji ve Tabii<br />

Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı Kataloğu 1870-1951, <strong>Ankara</strong><br />

2001.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Müşterek Kararnameler<br />

Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Toprak İskan<br />

Müdürlüğü Kataloğu.<br />

1933 Yılı 5

1934: PLANLAMA İÇİN ÖRGÜTLENME YILI<br />

Menaf TURAN*<br />

Carr, tarih nedir? sorusuna, "tarihçi ile olguları arasında kesintisiz bir karşılıklı<br />

etkileşim süreci, bugün ile geçmiş arasında bitmez bir diyalog" yanıtını<br />

vermekte ve ardından şu soruyu sormaktadır: "Tarih olguları, nereye kadar tek<br />

tek bireyler hakkındaki olgular, nereye kadar toplumsal olgulardır?" 1 1934 yılını<br />

genel olarak değerlendirmeyi amaç edindiğimiz bu yazıda, Carr'ın bu yaklaşımından<br />

hareket ederek, yıla ilişkin tarihi olguları ortaya koymaya çalışacağız.<br />

Cumhuriyet tarihi birçok kişinin ismiyle birlikte anılmaktadır. Gerek yazıya ve<br />

zamandizine kaynaklık eden kitaplar, gerekse taranan gazeteler ve gerekse de<br />

arşiv belgelerinde döneme yön veren birçok kişilikle karşılaşılmıştır. Çalışmada<br />

devlet yönetiminde en etkili konumda bulunan liderlerin-yöneticilerin yaptıklarına<br />

çok sık gönderme yapıldığı için, bu kişilere ilişkin "... büyük adamları tarihin<br />

dışına koyan ve onları büyüklüklerinden ötürü tarihe kendilerini kabul ettiren,<br />

tarihin 'gerçek sürekliliğini kesmek üzere bilinmezliklerden mucizeli bir biçimde,<br />

kutudaki yaylı palyaço gibi çıkıveren' kişiler olarak gören ..." 2 yaklaşımın<br />

dışına çıkılarak değerlendirmeler yapılacaktır. Çünkü tarih, "bireylerin toplumsal<br />

varlıklar olarak içine girdikleri toplumsal bir süreçtir." 3<br />

Dünyada Türkiye<br />

Amerika'da Roosevelt, Sovyetler'de Stalin, Almanya'da Hitler ve İtalya'da<br />

Mussolini'nin iktidarda olduğu, kapalı kapılar ardında savaş planlarının yapıldığı,<br />

kabinelerin değiştiği devlet başkanlarının öldürüldüğü ve büyük kalkışmaların<br />

olduğu bir dünyada 4 Türkiye, daha dingindi. Dünyada bu gelişmeler yaşanırken,<br />

Türkiye, bir yandan uluslararası arenada temkinli bir dış politika yürütmekte,<br />

öte yandan da kendisine yönelebilecek tehditlere karşı önlemler almaktaydı.<br />

Ar. Gör., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Sosyal Bilimler Enstitüsü.<br />

1<br />

Edward Hallet Carr, Tarih Nedir?, (Çev. Misket Gizem Gürtürk) İletişim Yayınlan, İstanbul<br />

2002, s. 35, 42.<br />

2<br />

a.k., s. 62.<br />

a.k., s. 63.<br />

4<br />

Yıl içinde gazetelere yansıyan haberlerin başlıkları bu tespiti haklı çıkarmaktadır. Romanya'da<br />

sıkıyönetim ilan edildi. Harp tehlikesi yaklaşıyor. Japonya bütün Avrupa'yı korkutuyor. Yugoslavya'da<br />

kabine değişti. Fransız kabinesi istifa etti. Küba'da 75 bin amele grev halinde. Viyana'da<br />

genel grev ve ardından sıkıyönetim ilan edildi. Kanlı çatışmalar oldu. Fransa'da genel<br />

grev ilan edildi. Bulgaristan'da kanlı hadiseler oluyor. Amerika'da 250 bin kişinin grev yapması<br />

bekleniyor. Ruzvelt programı bu grevle büyük bir darbe yiyecek. Avusturya'da ihtilal çıktı.<br />

İhtilalci Naziler başvekil M. Dolfos'u öldürdüler. Hitler'in başvekâletle devlet reisliğini şahsında<br />

toplaması ile ilgili yapılan oylamada 38 milyon kişi evet, 4 milyon kişi hayır dedi. Türkiye,<br />

Şili ve İspanya Milletler Cemiyeti Konseyi üyeliğine seçildi.<br />

1934 Yılı 5

Bu önlemlerden bir kısmı içeride özellikle milli müdafaaya daha fazla kaynak<br />

ayrılması amacıyla vergi konması biçiminde karşılık bulmaktaydı. 5 Diğer bir<br />

kısmı da ikili ilişkilerle 6 ve bunun sonucunda varılan anlaşmalarla kendisini hissettiriyordu.<br />

Türkiye'nin Balkan ülkeleriyle imzaladığı ve bütün çabalarına karşın<br />

Bulgaristan'ın dâhil olmadığı Balkan Misakı 7 ve Milletler Cemiyeti Konseyine<br />

üyeliği bu temkinli politikanın önemli yansımaları olarak kabul edilebilir.<br />

1934 yılında, Türkiye'de, oldukça güçlü ve kararlı bir iktidarın varlığı hemen<br />

hemen her alanda hissedilmektedir. Atatürk Cumhurbaşkanı, İsmet İnönü<br />

Başbakan, Celal Bayar İktisat Bakanı ve Tevfik Rüştü Aras Dışişleri Bakanı olarak<br />

görev yapmaktadır. Yıl içinde kabinede üç istifa yaşanmıştır. 8 Çok önemli<br />

ve bazen de ihtilaf yaşanan konulann CHF gurubunda tartışıldığı ve grupta kabul<br />

edilen yönde düzenleme yapıldığı görülmektedir.<br />

23 Aralıkta 4. dönemin son toplantısını yapan Meclisin, dönem boyunca<br />

287 toplantı yaptığı, 801 kanun, 33 tefsir çıkardığı ve 207 karar verdiği 24 Birinci<br />

Kanun tarihli Son Posta'ya konu olmuştur. Haberde dil, kılık, soyadı, sanayi<br />

ve kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi bu yılın en önemli meclis çalışmaları<br />

olarak nitelendirilmektedir. Dolayısıyla 1934 yılında hem iktisat ve siyasette<br />

planlama çalışmalarına hem de dil ve kültür çalışmalarına önem verildiğini<br />

görmekteyiz.<br />

İktidarın Yönelimi ve Tercihleri: Devlet Ne Yapmalıdır?<br />

Devlet ne yapmalıdır? sorusu Kadro Dergisi 9 etrafında buluşan dönemin<br />

kimi aydınlarınca sorulan bir soruydu. Şevket Süreyya Aydemir, "biz, iktisadi<br />

gerilikten ve sömürge şartlarından kurtulabilmek için, bütün toplum yapımızın,<br />

yeni esaslar üzerinde düzenlenmesini, kurulmasını hedef tutan bir oluş içinde<br />

bulunuyoruz" diyor ve ekliyordu: "Bu oluşun nizamı, elbette ki başıboş bir gelişme<br />

değil, planlı bir devlet düzeni, bir devletçiliktir." Buradan da anlaşıldığı<br />

gibi devletçilik ve planlamanın buluştuğu, bir potada eritildiği hatta devletçilik<br />

1 Haziran'dan itibaren uygulamaya geçen ve 184.081.000 lira üzerinden hazırlanan 1934 bütçesinde<br />

milli müdafaaya yüksek bir pay ayrılmıştır. Bkz. Zamandizin-1934.<br />

6 Çin, Sovyetler Birliği, İtalya, ABD, Almanya, Norveç, Fransa, Macaristan, İsviçre, Bulgaristan,<br />

Yunanistan, İsveç, Belçika, İspanya, Hollanda, Arnavutluk, Afganistan, Hindistan, İran, Suriye,<br />

Mısır gibi ülkelerle çeşitli düzeylerde ikili ilişkiler geliştirilmiştir.<br />

7 Akşin, Bulgaristan'ın Neuilly Antlaşması dolayısıyla hoşnutsuzlar safında bulunduğunu, bununla<br />

birlikte Türkiye ile iyi ilişkileri olduğunu belirtmektedir. Sina Akşin, Türkiye 'nin Yakın<br />

Tarihi, İmaj Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1996, s. 192.<br />

8 Maliye Vekili Abdulhalik Bey sağlık durumundan dolayı istifa etmiş, yerine Fuat Bey Maliye<br />

Vekili olmuş, Nafıa Vekâletine Afyon Karahisar Mebusu Ali Bey getirilmiş, Maarif Vekili<br />

Hikmet Bey de tarihi tetebüllerle meşgul olmak üzere istifa etmiş, yerine Aydın Mebusu Zeynel<br />

Abidin Bey getirilmiştir.<br />

9 Kadro Dergisi, Ocak 1932-Ocak 1935 yıllan arasında yayımlanmış ve dünya kapitalizminin<br />

geçirdiği buhranın etkisi altında, Türkiye'yi kapitalist olmayan bir yoldan sanayileştirme fikrini<br />

savunmuştur. Timur'un değerlendirmesine göre, Kadro'nun savunduğu devletçilik, daha sistemli<br />

ve özel teşebbüsü de kontrol altına alan bir devletçilikti. Taner Timur, Türk Devrimi ve<br />

Sonrası, İmge Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 2001, s. 180.<br />

Yönetim Zamandizini

için planlama anlayışı idi söz konusu olan. Çünkü yine Aydemir, "bizde devlet,<br />

milletin hem temsilcisi, hem teşkilatçısı olacaktır. Devlet kanunları, buna göre<br />

düzenlenecektir" demekteydi. 10<br />

Yunus Nadi de 12 Şubat tarihli Cumhuriyet'te iktidarın yönelimini ve tercihlerini<br />

ortaya koyan bir başyazı yazmıştır." "İktisadi ve Mali Vaziyet Etrafında"<br />

başlığıyla yayınlanan bu yazısında Nadi, "iktisadi işlerde devletin vazifesi<br />

görücü ve tanzim edici olmaktır" ve "buna son zamanların moda deyimiyle müdahale<br />

bile demek caiz olur mu bilmiyoruz" diye yazmıştır. Yazının devamında,<br />

"devletin en başlı vazifelerinden biri bütün varlığı ile milli iktisadın yürümesine<br />

ve inkişafına hizmet etmektir... icap ederse bazı ileri binnefis [işleri] kendi<br />

omuzlarına yükleyerek ..." demiştir. Devletin ne yapması gerektiğinin varacağı<br />

noktayı ise "... istihsalin teşkilatlandırılacak ve belki satışa kadar götürülecek<br />

olması serbest ticaret erbabının serbest çalışmalarına asla engel değildir" satırlanyla<br />

işaret etmiştir.<br />

Yine aynı yılın başlarında, Current History mecmuasının Şubat sayısında 12<br />

"Türkiye'nin İktisadi Siyaseti" konu edilmiştir. Yazıda Türkiye Hükümetinin<br />

sanayi ve ticarete hususi sermayenin ve hususi teşebbüslerin eksikliğinden dolayı<br />

sevk edildiği söylenmektedir. Current History'de ayrıca Türkiye rejiminin biraz<br />

faşizmi andırmakla beraber faşizm olmadığı, Sovyet ve Türk iktisadi usulleri<br />

arasında münasebet olmakla birlikte komünistlik de olmadığı ifade edilmektedir.<br />

Benzer görüşlerin Kadrocular tarafından da dile getirildiği söylenebilir.<br />

Şevket Süreyya, "... mevcut olmayan bu sanayileşmeyi, bu ileri tekniği, bizzat<br />

devletin plancılığı ve teşkilatçılığı altında... yaratmaktır" ve devamla "serbest<br />

sermayenin, gerek toprak, gerek sanayi, gerek ticaret alanlarında randımanlı çalışabileceği<br />

teşebbüsleri serbest bırakmakla beraber, bunun dışında kalan ve esasen<br />

henüz işlenmemiş milli eneıjiyi harekete getirmek... devletin vazifesi ve işidir"<br />

demektedir. 13<br />

Devletçilik ve İdare<br />

Yıla damgasını vuran en önemli gelişme kuşkusuz yürürlüğe konan Birinci<br />

Sanayi Planı idi. 14 Yukarıdaki tartışmalar 15 5 yıllık sanayi planı ile ilişkilendirildiğinde<br />

"devletçilik için planlamanın" pratiğe yansıdığı ortaya çıkmaktadır.<br />

Planla, 14 fabrika inşa edileceği ve bunların 12'sinin devletleştirileceği, kömür,<br />

iplik, cam, şişe, ipek, kâğıt, selüloz ve kimyevi müstahzarat temin edileceği ve<br />

10<br />

Şevket Süreyya Aydemir, İnkılâp ve Kadro, Remzi Kitabevi, İstanbul 2003, s. 176-177.<br />

11<br />

Nadi bu yazısını İktisat Bakanının Ege gezisi ile ilgili olarak yazmıştır.<br />

12<br />

15 Şubat i 934 tarihli Cumhuriyet Gazetesi.<br />

13<br />

Şevket Süreyya Aydemir, agk, s. i 8 i.<br />

14<br />

Planın uygulanmaya başladığı sene, Sovyetler Birliği'nden 8 milyon dolarlık (16.5 milyon TL)<br />

bir kredi de temin edilmiştir. Kredi yirmi yıllık faizsiz olup, Sovyetler Birliği'nden Türk hükümetinin<br />

kendi seçimi ile ve cari dünya fiyatlan karşılığında alacağı makineler ve malzemeler<br />

şeklinde verilmiştir. Taner Timur, agk, s. i 53.<br />

15<br />

Tartışmaların bir kısmı plandan önce bir kısmı da plan uygulamaya konduğunda yapılmıştır.<br />

1934 Yılı

unların hammaddeleri hali hazırda memlekette üretilmekte olduğu belirtilmişti.<br />

İktisadi programın 1934 yılına bırakılan kısmında öncülük Sümerbank'a verilmekte<br />

ve Sümerbank' ın 4 iplik ve pamuklu mensucat fabrikası ile ilk kâğıt fabrikasını<br />

kuracağı müjdelenmektedir. Böylece, iktisat çevrelerinde çokça tartışılan,<br />

sanayi mi ziraat mı tartışmasına son verilmiş ve sanayi ile ziraatın bir plan<br />

dâhilinde birlikte olacağı kesinlik kazanmıştır. 16 Hemen hemen bütün düzenlemeler<br />

ve gelişmeler bu planın ilkelerine göre yapılmaktaydı. Plan, 1934 yılında<br />

hem bütçeye yapılan eklemeler hem de yeni bütçenin tanziminde ağırlığını hissettirmiştir.<br />

Öngörülen iktisat, ziraat ve nafıa işlerinin plana uygun olarak yapılabilmesi<br />

için bu alanlarla ilgili bakanlıkların teşkilatlarının değiştirilmesi planın<br />

bir başka etkisi olarak ortaya çıkmıştır. 17 Devletçilik, idare alanında iki farklı<br />

ama birbiriyle bağlantılı gelişmeye yol açmıştır. İlki devlet idaresinde yeni kuruluşların<br />

(KİT) kurulması, ikincisi ise var olan idari teşkilatlarda esaslı değişiklikler<br />

yapılmasıdır. Bu gelişmeler asıl olarak sanayi planına bağlanmaktadır.<br />

İktidar 29 Mayıs 1934 tarihinde, İktisat ve Nafıa vekâletleri teşkilat kanunlarını<br />

değiştirerek yeni sanayi planının uygulanmasına hazırlık yapmıştır. Nitekim<br />

2 Haziran tarihli Son Posta, yeni vergilere ait kanunlar ve 1934 bütçesi ile<br />

ilgili haber ve yorumuyla hem iktidarın yönelimini hem de bu işlerin gerçekleştirilmesi<br />

için yönetsel düzeyde yapılan değişiklikleri göstermektedir:<br />

İktisat, Ziraat ve Nafıa vekâletleri bu bir sene içinde daha faal bir devre geçireceklerdir.<br />

İktisat Vekâleti büyük sanayi programı, Ziraat Vekâleti ekim, hayvan ve<br />

orman işleri ile geçen yıldan daha fazla uğraşacak. Nafıa Vekâleti de yeni demiryolu<br />

inşa programına devam edecektir. Bu işlerin başarılması için İktisat Vekâleti<br />

yeni teşkilat kanununa göre bundan sonra kara, deniz, sanayi ve maadin işleri ile<br />

uğraşacaktır. Nafıa Vekâleti de dünden itibaren yeni bir veçhe almış. Yeni teşkilat<br />

kanununa göre Vekâlet, devlet teşkilatı içinde memleketin imarına ve ticari iktisadi<br />

inkişafına ve içtimai kaynaşmasına hizmet eden demiryollarını, limanlarını, şose<br />

ve köprülerini yapmak ve su işlerini tanzim etmek ve... işleri yapmakla mükellef<br />

bir teşekküldür.<br />

1934 yılı bütçesi 184.075.636 TL olarak gerçekleşmiş ve ağırlık savunmaya<br />

verilmiştir. Ancak daha önce de belirtildiği gibi, yıl içinde bütçeye yapılan eklemelerde<br />

sanayileşmeye yönelik adımlar atıldığı gözlenmektedir. Sözgelimi sa-<br />

16 Sovyetlerden alınan makineler ile Kayseri'de bir iplik fabrikası kurulacağı, Bakırköyü'ndeki<br />

eski ve küçük bez fabrikasının yerine yeni ve büyük bir fabrika inşa edileceği, Nazilli'de kurulacak<br />

olan büyük mensucat fabrikasının projelerinin hazırlanmakta olduğu ve Konya Ereğli'de<br />

pamuklu fabrikası tesis edileceği Cumhuriyet Gazetesinde yer almaktaydı.<br />

17 Örneğin, hükümete verilen güvenoyu sonrasında İsmet Paşa'nın konuşması mali sahada alınan<br />

tedbirler, iktisat, maarif, nafıa ve ziraat işleri gibi konularla ilgilidir. Yıl sonuna doğru Meclis<br />

Başkanı Kazım Paşa da, "bu sene ehemmiyetli kanunlar çıkardık. Bilhassa iktisadiyatımıza ait<br />

kanunlar yaptık. Bütçe mütevazın bir şekilde çıktı. Bütçenin en bariz vasfı ordu, iktisat ve nafıa<br />

ihtiyaçlarına kâfi derecede tesisat vermekle beraber mütevazın olmasıdır. Tevazün temini için<br />

bazı vergiler ihdas edildiği malumdur" diyerek ağırlığın hangi konulara verildiğini göstermektedir.<br />

Nitekim seçim karan alındıktan sonra yapılan en önemli uyarı ve bu karara ilişkin<br />

gerekçelerden biri, iktisat ve ziraat işlerini yürütebilecek kişilerin milletvekili seçilmesini<br />

sağlamak konusundadır.<br />

4 Yönetim Zamandizini

nayi planının uygulanması için Sümerbank sermayesine 42.000.000 TL ekleme<br />

yapılmıştır. Gelirlerde ise arazi ve hayvanlar vergilerini de içeren irat ve servet<br />

vergileri, tekellerden elde edilecek gelir ve istihlak ve muamele vergileri ağırlıklı<br />

gelir kalemleri olmuştur. Nitekim yıl içinde özellikle vergilere ilişkin çok sayıda<br />

yasal düzenleme yapılmış ve bir kısmı da tartışmalı olmuştur.<br />

İmtiyazlı Şirketler<br />

1934 yılının gazete sayfalanna ve arşiv belgelerine en çok taşınan konularından<br />

biri imtiyazlı şirketlerdir. 6 Ocak'ta, Yüksek Müdafaa Meclisi halinde<br />

toplanan İcra Vekillerinin, İktisat Vekâletinin raporunu tetkik ettikleri toplantıda<br />

alınan kararlardan biri de, "milli sanayiye rakip olabilecek yabancı teşebbüs ve<br />

sermayelerin memlekette bilhassa İstanbul ve civarında yerleşmesinin önüne geçecek<br />

tedbirler alınması" olmuştur.' 8 Alınan bu karar doğrultusunda yıl içinde<br />

çeşitli girişimlerde bulunulmuş ve basın bu konuda hükümete destek çıkmıştır.<br />

Genellikle imtiyazlı şirketler hakkında olumsuz görüşlerin ağırlıkta olduğunu<br />

saptadığımız bu yıla ilişkin en uygun betimlemeyi Son Posta'nın 2 Haziran tarihli<br />

Hergün köşesinden aktarabiliriz:<br />

Ecnebi şirketlerle devlet teşebbüsü arasındaki fark: Devlet veya belediye tarafından<br />

görülmesi lazım gelen amme hizmetine müteallik işlerin çoğu ecnebi şirketlerin<br />

elindedir. Bunlar ecnebi sermayesini temsil ediyor. Burada çalışmak istemelerinin<br />

yegâne sırrı paralarına kar temin etmektir. Osmanlı devletinin aciz zamanlarında<br />

kuruldukları için hükümetle tek taraflı mukavele yapmışlardır... ecnebi şirketlerinin<br />

gayesi kar, devlet müesseselerinin hedefi halka hizmettir. İki teşebbüs<br />

arasındaki fark budur.<br />

Ancak bu yazısından önce Son Posta Gazetesi "imtiyazlı şirketler hakkındaki<br />

şikâyetlerinizi bize bildiriniz" diyerek bir kampanya da başlatmıştır. 19<br />

Kampanyada, "imtiyazlı şirketlerin yaptıkları ekseriyetle amme hizmetleridir"<br />

ve "onlar sözleşmelerin kendilerine verdikleri haklardan kendi çıkarlarına olanları<br />

kullanmışlar, halkı düşünmemişlerdir" vurgusu yapılarak bu şirketlerin<br />

elektrik, tramvay, havagazı, telefon, rıhtım, sigorta vs. gibi imtiyazlı şirketler olduğu<br />

açıklanmıştır. 20<br />

Şimdi yıl içinde yukarıda değinilen şirketlerle ilgili nasıl bir gelişme seyri<br />

olduğunu kısaca aktaralım:<br />

1. Kibrit şirketinde yaşanan en önemli sorun şirkette çalışan bazı Türk memurlarının<br />

işten çıkarılmasıdır. 21 Bu şirketin imtiyazına yıl içinde müdahale edilmemiştir.<br />

18<br />

BCA:30.. 10.0.0/166.154..8. /17438<br />

19<br />

12 Nisan-10 Mayıs tarihleri arasında devam eden kampanya ile ilgili mektupların BMM ve<br />

Nafıa Vekâletine tevdi edileceği belirtilmiştir.<br />

20<br />

Gazetede yayınlanan mektuplar ülkenin birçok yerinde var olan şirketlerle ilgili şikâyetlerden<br />

oluşmaktadır.<br />

21<br />

Kibrit Şirketi Amerika'daki şirketin İstanbul'daki şubesi olarak nitelendirilmektedir.<br />

1934 Yılı

2. İstanbul'da Haliç Vapur Şirketi ile belediye arasındaki anlaşmazlık belediyenin<br />

şirket aleyhine dava açmasına neden olmuştur. 22 Ayrıca Belediye feshini istediği<br />

Haliç Vapur Şirketinin imtiyazını da Üsküdar Tramvay Şirketine vermeği<br />

muvafık görmüştür.<br />

3. İstanbul Rıhtım Şirketi ile yapılan ve kimi zaman da tıkanan görüşmelerden<br />

sonra bir mukavelename hazırlanarak imtiyaz ve tesisatın sene başında (1935)<br />

hükümete geçmesi kararlaştırılmıştır.<br />

4. İstanbul Telefon Şirketi ile ilgili gelişmeler iki yönlü bir seyir izlemiştir. İlkin<br />

şirketin hesaplarını altın esası 23 üzerinden hesap ederek sekiz-on misli olarak<br />

tevzi etmesi ve bu durumun abonelerin aleyhine işlemesi üzerine Nafıa Vekâletinin<br />

bu duruma müdahale etmesi. Bu gelişmeden sonra telefon şirketi abonelerden<br />

aldığı 220 000 lira tutarındaki fazla parayı İstanbul Belediyesi hesabına<br />

yatırmıştır. 24 İkincisi de Bakanlar Kurulunun şirketi satın alma ile ilgili kararıdır.<br />

25<br />

5. Belediye İstanbul'daki otobüs imtiyazını almak için girişimde bulunmaya karar<br />

vermiştir. Bu kararı iki yıl önce şehirdeki otobüs servislerini kendi idaresine<br />

almak üzere hükümetten aldığı imtiyaza dayandırıyor ancak yıl içinde bu konuyla<br />

ilgili başka bir gelişme yaşanmıyor.<br />

6. İzmir-Kasaba demiryolu için şirketle hükümet arasında başlayan müzakere bu<br />

hattın satın alınmasıyla sonuçlanmıştır. Öte yandan 1926'dan beri bir Fransız<br />

Şirketi tarafından işletilen Şark Demiryolları Türk Hatları İdaresinin bir Türk<br />

şirketi uhdesine geçirilmesi kararlaştırılmış ve Şark Demiryolları Türk A.Ş.<br />

isimli yeni bir şirket kurulmuştur.<br />

7. Tramvay şirketi ile yapılan müzakereler yeni hatlar yapılmasına karşılık olarak<br />

bilet ücretlerine zam yapıldığı, fakat yeni hatlar yapmak için lazım gelen istimlâk<br />

masrafının belediyeye ait olduğu halde belediyenin bu istimlâki yapamadığı,<br />

Tramvay Şirketinin zamları tahsil ettiği halde yeni hiçbir hat yapmadığı gerekçesiyle<br />

şirketten birikmiş paraların tahsili istenmesi konusunda olmuştur.<br />

Bu müzakereler durma noktasına gelmişse de kararlı bir tutumla şirketin 1926<br />

yılındaki mukavelesi feshedilerek 1923 mukavelesinin şartlarına dönülmüştür.<br />

Ancak şirketle Nafıa Vekâleti arasında 1923 yılından itibaren birikmiş paranın<br />

tahsili konusunda yaşanan anlaşmazlık Devlet Şurası'na intikal etmiştir. 26<br />

Yabancı Uzmanlar<br />

Yıl içinde üniversitede çalışan yabancı uzmanların dışında, iktisat ve maliye<br />

alanlarında da yabancı uzmanlarla çalışıldığı dikkat çekmiştir. Vefat eden Amerikalı<br />

İktisat uzmanı M. Haynes'in yerine M. Dor'un ve Prof. Kemmerer'in gel-<br />

22<br />

Şirket, bir yılda belediyeye verilmesi gereken 35 bin lirayı, 3 yıldan beridir gelirinin azaldığını<br />

ileri sürerek vermemiştir.<br />

25<br />

Maliye Vekâleti nakit işleri müdür muavini Rüştü Bey'e telefon şirketi ile yapılacak mukavelede<br />

altın esasını kabul ettirmek amacıyla rüşvet teklif ettikleri için şirket yetkilileri Metr<br />

Salem ve Leon Farraci mahkemeye verilmişler ve kefaletle tahliye edilmişlerdir.<br />

24<br />

Cumhuriyet Gazetesi, 22 Ağustos 1934.<br />

25<br />

15 Temmuz tarihli Cumhuriyet Gazetesinde "Nafıa Vekâleti İstanbul Telefon Şirketinin satın<br />

alınmasına karar verdi. Bu karar 12 Temmuz tarihli heyeti vekile toplantısında verildi." denmektedir.<br />

26<br />

Mahkemede Bakanlar Kurulu Kararı üzerine Hükümet adına davayı eski Adliye Bakanı Mahmut<br />

Esat Bey yürütmekle görevlendirilmiştir.<br />

Yönetim Zamandizini

mesi 27 ve maliye ıslahatı için davet edilen Fransız Maliyeci M. Alfons bunlar<br />

arasında sayılabilir. 28<br />

Kamu Personeli<br />

1934 yılında çalışanlarla ilgili çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Düzenlemelerin<br />

bir kısmı memurlara emeklilik hakkı verilmesi, diğer bir kısmı da maaş ve<br />

ücretlerle ilgilidir. Maaş ve ücretlerin ödenmesinde gecikmeler yaşanmıştır.<br />

Özellikle belediye çalışanları ile maaşları özel idareler tarafından ödenen ilkokul<br />

öğretmenleri açısından bu sorun yaşanmıştır. Buna bir de yabancı şirketlerde çalışanların<br />

karşılaştıkları sorunların giderilmesi ile Türklere hasredilen sanat ve<br />

hizmetlerle ilgili yasanın uygulanması eklenebilir. Yıl içinde grev benzeri iki<br />

olay yaşanmışsa da bu olaylardan birinin grev olmadığı anlaşılmış, 29 diğerine ise<br />

grev olduğu gerekçesiyle savcılık aracılığıyla 30 müdahalede bulunulmuştur. Af<br />

kanunu hükümlerinin memurları ne oranda etkilediği ile ilgili olarak alınan birkaç<br />

karar da bu yıl içinde meydana gelen dikkate değer gelişmelerdir. 31 Yıl içinde<br />

merkez teşkilatında çok sayıda atama yapılmıştır. Bu atamaların en başta gelenleri<br />

kaymakam atamalarıdır. Valiliklere, mektupçuluklara, müfettişliklere,<br />

vakıflara, tapu müdürlüklerine, temyiz mahkemelerine, umumi müfettişliklere, il<br />

sağlık müdürlüklerine, emniyet müdürlüklerine atamalar ve vekalet emrine<br />

alınmalar ile işten el çektirmelere rastlanmaktadır. Hariciye Vekaleti bünyesinde<br />

de çok sayıda atama ve yer değiştirmeye rastlanmıştır.<br />

27 Prof. Haynes ve Prof. Kemmerer'in hazırladıkları raporlarda yer alan önemli konular, devlet<br />

sanayi, inhisarlar, döviz, paranın kıymeti, vergiler, nakliye ücretleri, büyük-küçük bankalar,<br />

devletçilik ve özel sektör meseleleridir.<br />

28 Ayrıntılar için bkz. Zamandizin, i 934.<br />

29 100 tütün amelesinin Tütün İnhisar İdaresinin Çapa'daki imalathanesine ait olan bazı binaların<br />

üniversiteye devri ile buradaki üretimin durdurulması ve 102 amelenin Taksim deposuna nakledilmesi<br />

kararının ardından İnhisarlar İdaresine yaptıkları toplu müracaat telaşa neden oldu.<br />

Ancak olayın grev olmadığı anlaşıldı. Bkz. C,29 Kanunusani 1934<br />

30 "Fatih Belediye Dairesi'ne mensup 57 temizlik amelesinden bir kısmının kadro haricine çıkarılması<br />

bir süre önce belediyece kararlaştırılmıştı. Fakat Tanzifat Amirliği 20*şer liradan ibaret<br />

olan amele ücretlerinin i 8 liraya indirilerek bütün amelelerin çalıştırılmasını düşünmüştür.<br />

Bu amaçla birkaç gün önce amele ücretleri 18'er liradan tevzi edilmek istenmiştir. Ancak<br />

amele bunu muvafık görmemiş, işten çıkarılacak olanların işten çıkarılmalarını istemiş ve<br />

koğuşlarında kalarak arabalarını koşmamışlardır. Bunların bu suretle işlerini terk etmeleri bir<br />

nevi grev mahiyetinde görüldüğü için zabıtaca tahkikatına başlanmış ve 11 kişi müşevvik<br />

olarak savcılığa verilmiştir. Sorgu sonucunda tahliyelerine karar verilmiştir." Bkz.C,9 Şubat<br />

1934<br />

31 Mahkemei Temyiz Birinci Reisliği tarafından memurların irtikâp, irtişa, ihtilas ve zimmete<br />

para geçirme suçlarından maada, diğer suçlarının affa tabi olduğuna karar verilmiş ve bu karar<br />

müddeiumumîliğe tebliğ edilmiştir. Ayrıca af kanunu memurlar hakkındaki cezaların tecil veya<br />

affını tasrih etmediğinden Adliye ve Dâhiliye vekâletleri memurlar hakkındaki kanun maddesini<br />

tetkik etmişlerdir. Vekâletler af kanununa göre umumi ve ferdi cezaların atfedilebileceği<br />

yalnız inzibati cezalar hakkında takibatta bulunulması lazım geleceği neticesine varmışlardır.<br />

Bkz. C,5 Şubat 1934<br />

1934 Yılı

Genel Seçimler<br />

Yıl içinde TBMM'de boş bulunan milletvekillikleri için ara seçimler yapılmıştır.<br />

CHF'ye başvuran ve CHF'ce belirlenen adaylar bu ara seçimlere katılabilmektedirler.<br />

Yıl sonunda TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verilmiştir.<br />

Yıl içinde belediye başkanlığı çeşitli şekillerde boşalan yerlerde belediye<br />

meclis üyeleri başkanlarını seçmişlerdir. Ülkede belediye seçimleri de yılın sonlarına<br />

doğru 1 Ekim tarihinde başlayıp 12 Ekim tarihinde sona ermiştir. Seçimler<br />

her tarafta aynı tarihlerde sona ermemiş, kimi yerlerde daha erken tamamlanmıştır.<br />

Belediye meclis üyeliğine seçilecek olan kişiler yine Fırka tarafından belirlenmekte<br />

ve seçilenler kendi aralarında belediye başkanını seçmekteydiler.<br />

Yerel Yönetimler ve Belediye Seçimleri<br />

Basında İstanbul ağırlıklı haberlere rastlanmakta iken, arşivde ülkedeki bütün<br />

yerel yönetimlerle ilgili belgelere ulaşma olanağı bulunmaktadır. Yılın sonuna<br />

denk gelen seçimler, belediye başkanının belediye meclisince seçilmesi, il<br />

özel idarelerinin ve belediyelerin mali sıkıntıları, Belediyeler Bankasının sermaye<br />

artırımı ve bankayı övücü yazılar çokça işlenen konulardır. 1580 sayılı Belediye<br />

Kanununun 94. maddesinin b ve d fıkralarına göre, Balıkesir merkez belediye<br />

reisliğinin, Kayseri belediye reisliğinin vali uhdesine ve Yalova belediye<br />

reisliğinin kaymakam uhdesine verildiği görülmektedir. 1934 yılında vali uhdesinde<br />

olan belediyeler ve vali ve belediye başkanlarının isimleri şöyledir: <strong>Ankara</strong><br />

(Nevzat B.), İstanbul (Muhittin B.), Beyazıt (Vali İmaddettin B.), Kayseri<br />

(Nazmi B.), Muş (Mithat B.), Siirt (Sakip B.), Van (Mes'ut B.), Çoruh (Mucip<br />

B.), Maraş (Hasan Sukuti B.), Balıkesir (Vali Sami B.). 12 Kasım 1934 tarihinde<br />

ise, valiye verilen Van Belediye Reisliği'nin, I.Umumi Müfettişlikten gelen talep<br />

32<br />

üzerine seçilecek bir reise verilmesi de Bakanlar Kurulunca kesinleştirilmiştir.<br />

Umumi Müfettişlikler<br />

1934 yılında II. Umumi Müfettişlik, Trakya'da 4 vilayeti muhafaza edecek<br />

şekilde kurulmuştur. Merkezi Edirne olan teşkilat bünyesinde Kırklareli,<br />

Tekirdağı ve Çanakkale illeri bulunmakta ve İstanbul Mebusu İbrahim Tali Bey<br />

buraya umumi müfettiş olarak atanmaktaydı. 33 "Nafıa ve iskân işlerinin esaslı<br />

bir surette tanzim ve idaresi için 1164 nolu kanunun hükmüne göre kuruF'muştur.<br />

34 1 50 lira asli maaşlı bir müfettişi umumi, 125 lira asli maaşlı bir baş<br />

32 Bkz. Zamandizin, 1934.<br />

33 Cemil Koçak, "18 Mart 1934 tarih ve 2/303 sayılı Kararname ile eski Birinci Umumi Müfettiş<br />

ve halen İstanbul Milletvekili "İbrahim Tali Öngören atanır" diye yazdıktan sonra "... bu tarihten<br />

kısa bir süre öncesine kadar Birinci Umumi Müfettiş olarak görev yapmıştı. Yeni görevine<br />

atandığında Diyarbakır milletvekiliydi" demektedir. Cemil Koçak, Umumi Müfettişlikler<br />

(1927-1952). İletişim Yayınlan, İstanbul, 2003, s.128- 129. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi<br />

belgelerinde, İbrahim Tali'nin İstanbul Mebusu olduğu belirtilmektedir.<br />

BCA:30..10.0.0/74.491..8./78172.<br />

34 Cemil Koçak, agk, s. 127.<br />

8 Yönetim Zamandizini

müşavirle, asayiş, kalemi mahsus, evrak ve iskân müdürlerinin bulunacağı ve<br />

müfettişi umuminin ayrıca 10 memuru da olacağı belirtilmiştir. Görece hareketli<br />

olan bir bölgede Trakya'da kurulan Umumi Müfettişlik hem buraya ilişkin güvenlik<br />

sorunlarını çözmek hem de yöreyi imar etmek işleriyle uğraşmıştır. Karşılaşılan<br />

önemli sorunlar, bu bölgede yaşayan Yahudilerin İstanbul'a olan göçü,<br />

Bulgar tarafında, hükümetle orada yaşayan Türkler arasındaki sorunlar ve muhacirlerin<br />

yerleştirilmesi hatta yeni köyler kurulması olarak sıralanabilir.<br />

Halkevleri<br />

Yıl içinde memleketin 25 yerinde daha halkevlerinin kuruluşunun tesis<br />

edildiği ve sayının böylece 80'e ulaştığı bizzat İsmet Paşa tarafından bildirilmekte<br />

ve halkevinin yeni Türkiye hayatının başlı başına bir unsuru olduğu vurgulanmaktadır.<br />

Halkevlerine ilişkin şu rakamlar halkevlerinin ne denli önemli<br />

olduğunu göstermektedir: "Halkevlerinin 34 bin azası vardır. Bunlardan 2627'si<br />

kadın, 295 avukat, 639 doktor, 4374 muallim, 2365 tüccar, 3339 işçi, 871 güzel<br />

sanatlar mensubu, 16974 muhtelif meslek sahibi bulunmaktadır." 35<br />

İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> ve Eğitim<br />

Yabancı profesörlerin de çalıştığı üniversitede, Hukuk Fakültesine bağlı İktisadi<br />

ve İdari İlimler Enstitüsünün açılması ve kadrolarına, M. Wilheim Röpke,<br />

İbrahim Fazıl ve Muhlis Ethem, M. Kessler, M. Rüstow, M. Neumark ve Ömer<br />

Celal Bey'in atanması, bir süre sonra tıp ve hukuk fakülteleri ile İslam tetkikleri<br />

enstitüsünün bazı kürsülerinin kaldırılıp, bazılarının birleştirilmesi, maaşların<br />

azlığı, İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Rektörü Neşet Ömer Bey'in istifası ve yerine Hukuk<br />

Fakültesi Dekanı Prof. Cemil Bey'in tayini, Hukuk Fakültesi Dekanlığına Sıddık<br />

Sami Bey'in getirilmesi ve idare heyetinden başka bir de ordinaryüs profesörlerden<br />

oluşan ve maarif bakanının riyasetinde üniversite meclisi oluşturulması yıl<br />

içinde üniversiteye dair gelişmeler olarak kaydedilebilir.<br />

Eğitim konusunda yaşanan en önemli sorun il özel idarelerinin bütçelerinden<br />

karşılanan ilkokul öğretmenlerinin maaşlarının ödenmesinde yaşanan güçlüktür.<br />

Nitekim Yunus Nadi "İlk Tedrisat ve Onun Hocaları" başlıklı yazısıyla<br />

bu konuya değinmiştir. Nadi'nin önerisi şu olmuştur: 36<br />

İlk tedrisat maaşlarının muntazam tesviyesini hususi idarelerin bütçelerile temin<br />

edememekte olduğumuza göre bir kere her gün fenadan betere gitmek istidadını<br />

gösteren bu vaziyete bir çare bulmak lazımdır. Eğer bu çare hususi idarelerdeki<br />

maarif hisselerini umumi bütçe ve binaenaleyh ilk muallim maaşlarını da umumi<br />

muvazeneye almakla temin olunacaksa nihayet kanun dahi yapılması zaruri bulunduğunu<br />

bundan evvelki makalemizde sarahat ve katiyetle ifade etmiştik. Beş altı<br />

sene evvel memleketimize Con Dui adlı bir Amerikan terbiye mütehassısı gelmişti.<br />

Biz bu zatın raporunu görmedik. Ama dikkatle okunsa orada faydalı fikirler bulunacağını<br />

zannediyoruz.<br />

35 Bkz. Zamandizin, 1934<br />

36 Cumhuriyet Gazetesi, 1 Kanunusani 1934.<br />

1934 Yılı 9

CHF Umumi Kâtipliğine, Maarif Vekâleti tarafından gönderilen yazılarda,<br />

"tam devreli köy mekteplerinin arttırılması, tam devreli mıntıka mektepleri<br />

açılması lazım gelen yerlerde mıntıka mekteplerinin yatı mektebi halinde olması,<br />

küçük köyler için gezici muallimler tayini -ucuz mektep binaları, ilk mektepler<br />

tedrisatının 6 seneye çıkarılması- mektep kitaplarının vaktinde yetiştirilmesi<br />

ve çok ucuzlatılması, kuvvetli orta mektepler açılması, bazı vilayetlerde lise<br />

açılması" gibi öneriler bulunmaktadır. 37 Bu öneriler aslında eğitimle ilgili sorunların<br />

da neler olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra ilk, orta ve liselerin<br />

ıslahına dönük adımlar atılması, sanat mekteplerine ağırlık verilmesi ve özel<br />

okullar ile ilgili düzenleme yapılacağı beyanatları bu yıl içinde işlenen konulardır.<br />

Sanat mektepleri için vilayetlerden ayrılan tahsisatların ödenmemesi ve bu<br />

konuda valiliklere gönderilen ve borcun bir an önce ödenmesini emreden tebliğler<br />

bulunmaktadır. Valilerin verdiği yanıtlarda ise karşı karşıya bulunulan mali<br />

sorunlar gerekçe gösterilmiştir.<br />

Esnaf Bankası<br />

Gazete sayfalarında çokça yer alan konulardan biri de Esnaf Bankası yolsuzluğudur.<br />

İstanbul Belediyesi tarafından esnafa yardım amacıyla 200 bin sermaye<br />

ile kurulan ve daha sonra sermayesi 500 bine çıkanlan Esnaf Bankasında,<br />

400 000 liranın teminatsız, karşılıksız dağıtıldığı iddiaları üzerine Hükümet duruma<br />

müdahale etmiş ve bu sorunun öncelikle şehir meclisinde görüşülmesine<br />

karar vermiştir. Şehir meclisinde yapılan görüşme sonucunda bu mesele seçimlerden<br />

sonraya ertelenmiş ve bu zamana kadar bankanın mevcut durumunu koruması<br />

yönünde karar verilmiştir. Bu sorun savcılığa intikal ettiyse de suç af kanunu<br />

kapsamına girdiği için savcılığın herhangi bir takibat yapmasına gerek<br />

kalmamıştır.<br />

Dil ve Kültür<br />

1934 yılı, daha önce inşa edilmesine karar verilen modern ulus-devlet şiarının<br />

gerçekleştirilmesi yönünde çaba harcanan bir yıl olmuştur. Bu nedenle yıl<br />

içinde kültür ve dil ile ilgili çalışmalar yoğunluk kazanmıştır. Türk Dili Yayma<br />

Birliği'nin kurulması, Türk Dil Tetkik Cemiyeti tarafından hazırlanan Tarama<br />

Dergisinin çıkarılması, İkinci Dil Kurultayı'nın Atatürk'ün katılımıyla yapılması,<br />

gazetelerde öz Türkçe yazıların baş makale yerinde bölünmeden ve öteki yüzlere<br />

atılmadan yazılmasının bizzat Atatürk tarafından gazete sahiplerinden istenmesi,<br />

Osmanlıca sokak ve köy isimlerinin değiştirilmesi amacıyla bir komisyon<br />

kurulması, Himayei Etfal Cemiyeti ve Mülkiye Mektebinin adlarının sırasıyla<br />

Çocuk Esirgeme Kurumu ve Siyasal Bilgiler Okulu olarak Atatürk tarafından<br />

değiştirilmesi, radyoda batı müziği çalınmasına karar verilmesi bu çalışmalardan<br />

başlıcalandır. Ayrıca, dini kisvelerin ibadet yerlerinin dışında giyilmeme-<br />

37 BCA:490..1.0.0/501.2012.. 1./2.BÜRO<br />

Yönetim Zamandizini

si, soyadı kanunu, efendi, bey, paşa gibi lakap ve unvanların kaldırılması gibi<br />

yasal düzenlemelere konu olan değişiklikler de modern ulus yaratmaya ilişkin<br />

çalışmalardır.<br />

Basın<br />

İktidarın hem dış basına hem de içerideki basına ilgileri yoğun olmuştur.<br />

Matbuat Umum Müdürlüğü bizzat bu işlerle ilgilenmiştir. Dış basında ülke ile<br />

ilgili yazılar takip edilmekte ve bunlardan sakıncalı olanların yurda sokulması<br />

engellenmektedir. Bu yazılar Hariciye Vekâleti aracılığıyla Başvekâlete iletilmekteydi.<br />

Gerekçe olarak Matbuat Umum Kanununun 51. maddesi gösterilmektedir.<br />

İçeride de benzer uygulamalar sürdürülmüştür. Nitekim en kapsamlı kapatma<br />

karan, 26 Kasım tarihinde "BMM'nin gizli celsesinde devam eden müzakereyi<br />

tahrif ve neşrettiklerinden dolayı Zaman ve Son Posta, Cumhuriyet ve<br />

Akşam gazeteleri" için verilmiştir.<br />

İstanbul'un İmarı<br />

Yıl içinde tartışılan konulardan biri İstanbul'un imandır. İstanbul'un iman<br />

için ilk olarak yabancı şehircilik uzmanlarından 38 projelerini gösteren raporların<br />

gelmesi istenmiştir. Bu raporlardan uygun olanının seçilmesi için bir jüri heyetinin<br />

oluşturulması, seçilecek eseri, belediyenin vekâlete bildirmesi ve vekâlet son<br />

karan verince uzmanın projeyi yeniden bütün aynntısıyla hazırlaması izlenen<br />

yol olmuştur. Bu konuyla ilgili tartışmalardan çıkanlan ilk tespit, mimarlar cemiyetinin<br />

itirazı üzerine jüri heyetine bir Türk Mimann alınması, bir imar bürosu<br />

açılması 39 ve jüri heyetinde bir iktisatçının bulunmayışıdır. Sonuçta İstanbul'un<br />

iman bir sonraki yılın başına ertelenmiştir.<br />

Yasalar ve Diğer Önemli Düzenlemeler<br />

1934 yılında hem çok önemli yasalar çıkanlmış hem de bazı yasalarda<br />

önemli değişiklikler yapılmıştır. Yasalann geneli gelirlerin arttırılması eğilimi<br />

taşımaktadır. 40 Yasaların bir kısmı kültürel ve toplumsal yaşamda değişimi<br />

amaçlamakta bir kısmı da devlet teşkilatında önemli değişikliklere yol açmaktaydı.<br />

Soyadı, kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi, kılık ve kıyafetlere<br />

getirilen yeni düzenlemeler, iskân ve yerleşme ile ilgili kanun ve Devlet Şurası<br />

Devai Dairesinin müstakil bir mahkeme şeklinde gösterilmesi bunlar arasında<br />

sayılabilir. O dönemde encümen şimdiki adıyla meclis komisyonlarında yasalarla<br />

ilgili sert tartışmalar yaşanmakta ise de genel eğilimden uzaklaşılmadığı belir-<br />

38 Seçilen uzmanlar: Fransız A. Agache, M. Lambert, Alman M. Ergöç.<br />

39 İmar Bürosu mimarlığına Ahmet Sabri tayin edilmiş ve şehir planı jüri heyetine dâhil olmuştur.<br />

40 2455 sayılı Damga Vergisine Müzeyyel Kanun, 2456 sayılı Gümrüklerde İstimal Olunan Bazı<br />

Evraka Müdafa Pulu Yapıştırma Kanunu, 2458 sayılı Muhtelif Maddelerden Alınacak İstihlak<br />

Vergisi Hakkında Kanun, 2459 sayılı Tayyare Resmi Hakkında Kanun, 2460 sayılı Tütün ve<br />

MÜSKİRAT Kanunu, 2466 sayılı Buğdayı Koruma Kanunu vb. kanunlar vergi kanunları olarak<br />

nitelendirilmektedir.<br />

1934 Yılı 5

tilebilir. Ayrıca yıl içinde 19.132 kişi vatandaşlığa alınmış, idari taksimatta da<br />

çok sayıda değişiklik yapılmıştır.<br />

Atatürk'ün Yurt Gezileri<br />

Atatürk'ün yıl içindeki ilk gezisi, Kırşehir'e olmuştur. Kayseri'ye Yerköy'den<br />

trenle 4 Şubat tarihinde gitmiştir. Kayseri Valisi Nazmi Toker ile birlikte<br />

Uçak Fabrikasını gezmiş, Kayseri'deki imar hareketinden çok memnun olduğunu<br />

belirtmiştir. Ardından Niğde'ye ve Konya'ya gitmiştir. İran Şahı Rıza<br />

Pehlevi Atatürk'ün konuğu olarak Türkiye'ye geleceği zaman, Atatürk, <strong>Ankara</strong>'dan<br />

sonra konuğu ile birlikte ziyaret edeceği şehirleri ve buralardaki birlikleri<br />

yakından görmek üzere Nisan ayında bir geziye çıkmıştır. Sırasıyla Menemen,<br />

Foça, Uzunada, İzmir, Kuşadası, Selçuk, Seferihisar ve Bornova'yı ziyaret etmiştir.<br />

22 Haziran'da İran Şahı ile birlikte İzmir'e gitmiştir. 1-4 Mayıs, 26 Haziran-7<br />

Temmuz ve 19 Temmuz-20 Eylül tarihleri arasında İstanbul'a gitmiştir.<br />

İstanbul'dayken 18 Ağustos tarihinde İkinci Türk Dil Kurultayı toplanmış, Atatürk<br />

kurultayla yakından ilgilenmiştir. Gölcük, İzmit, Eskişehir, Bursa, Çanakkale,<br />

Bolu, Balıkesir, Afyon ve Adapazan'na da yıl içinde gitmiştir.<br />

Çalışmaya İlişkin Birkaç Not<br />

1934 yılı, 1929-1939 dönemi içinde bir bütün olarak çeşitli kaynaklara<br />

başvurularak okunduktan sonra, Cumhuriyet ve Son Posta gazeteleri taranarak<br />

yıla ilişkin en önemli olaylar not edildi. SBF Kütüphanesi ve TBMM Kütüphanesinden<br />

yararlanılarak tamamlanan bu ilk aşamadan sonra Başbakanlık Cumhuriyet<br />

Arşivi'nde 1934 yılına ait bütün kataloglar elle tarandı, tespit edilenler not<br />

edildi ve bilgisayar ortamına aktarıldı. Ardından günde ortalama 25-50 arası<br />

belge ekleriyle birlikte gözden geçirildi ve gerekli görülenler tabloya işlendi.<br />

Çeşitli kronoloji kitaplan ile not edilen bilgiler karşılaştırılarak arşiv ve gazete<br />

taraması sonucu elde edilen bilgiler veri tabanı için kabul edildi. Resmi Gazete<br />

ise bu çalışmanın son aşamalarında proje ekibinden Dr. Tayfun Çınar tarafından<br />

önerildi. Bu öneriden sonra Resmi Gazetede tarandı, kuşku duyulan veriler<br />

Resmi Gazete temel alınarak yeniden düzenlendi. Kuşkusuz böyle kapsamlı bir<br />

çalışmada bir yıla ilişkin bir makale yazılması güç. Ancak yılı tanıtıcı yazı bu<br />

güçlük göz önünde bulundurularak yıl içinde öne çıkan olaylar ve kişiler temel<br />

alınarak yazıldı. Bu yazı tek başına çok anlam ifade etmemekte ancak dönemin<br />

geneline ilişkin önemli ipuçları içermektedir.<br />

Yönetim Zamandizini

Ek: 1934 Yılı Bütçesi<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Büyük Millet Meclisi 2.459.682 1.33 İrat ve servet vergileri 35.500.000 19.28<br />

Riyaseticumhur 386.792 0.21 İstihlak ve muamele<br />

vergileri<br />

76.205.000 41.39<br />

Divanı Muhasebat 565.500 0.30 Mülga vergiler bakayasından 100.000 0.05<br />

Başvekalet 1.153.321 0.62 İnhisarların safı hasılatı 34.290.000 18.62<br />

Şurayı Devlet 218.193 0.11 Devlete ait emlak ve emval<br />

hasılatı<br />

İstatistik Umum<br />

Müdürlüğü<br />

180.504 0.09 Devlet tarafından idare<br />

olunan mües. Has.<br />

Diyanet İşleri Reisliği 611.986 0.33 Umum mües. ve şirketler<br />

has. devlet hissesi<br />

3.110.000 1.68<br />

375.000 0.20<br />

1.164.000 0.63<br />

Maliye Vekâleti 12.245.839 6.66 Müteferrik varidat 7.837.000 4.25<br />

Düyunu Umumiye 44.836.736 24.35 İktisadi buhran ve muvazene<br />

vergisi<br />

Gümrük ve İnhisarlar<br />

Vekâleti<br />

Tapu ve Kadastro<br />

Umum Müdürlüğü<br />

4.962.455 2.69<br />

1.094.112 0.59<br />

Dahiliye Vekâleti 4.217.908 2.29<br />

Matbuat Umum<br />

Müdürlüğü<br />

Emniyet İşleri Umumi<br />

Müdürlüğü<br />

Jandarma Umum<br />

Kumandanlığı<br />

95.944 0.05<br />

4.107.499 2.23<br />

8.679.379 4.71<br />

Hariciye Vekâleti 3.085.140 1.67<br />

Sıhhat Vekâleti 4.742.884 2.57<br />

Adliye Vekâleti 8.663.478 4.70<br />

Maarif Vekâleti 8.710.995 4.73<br />

Nafıa Vekâleti 12.402.807 6.73<br />

İktisat Vekâleti 2.415.250 1.31<br />

Milli Müdafaa Kara<br />

Müsteşarlığı<br />

40.964.881 22.25<br />

Hava Müsteşarlığı 4.583.774 2.49<br />

Deniz Müsteşarlığı 3.808.818 2.06<br />

Askeri Fabrikalar<br />

U.Md.lüğü<br />

Harita Umumi<br />

Müdürlüğü<br />

3.290.643 1.78<br />

603.505 0.32<br />

25.500.000 13.85<br />

Umumi Yekun 184.075.636 Umumi Yekun 184.081.000<br />

1934 Yılı 533

1934 YILI YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Ecnebi Memleketlerde Sigara<br />

ve Tütün Satmak Üzere<br />

Bir Limited Şirket Teşkili<br />

Hakkında 2359 sayılı<br />

Kanun<br />

1 Ocak Bugünden itibaren muhtarlık<br />

işleri tarihe karışmıştır.<br />

Bütün muhtarların mühürleri<br />

zabıta memurları tarafından<br />

toplanmış ve zabıt<br />

varakası tutulmuştur.<br />

1 Ocak İnhisarlar İdaresi'nde ecnebi<br />

uzmanlar tarafından<br />

hazırlanan yeni teşkilat ve<br />

ıslahatın uygulanmasına<br />

başlanmıştır.<br />

1 Ocak <strong>Ankara</strong>'dan bir Alman uzman,<br />

bir Türk mühendisi<br />

Filyos'a gönderildi.<br />

1 Ocak İstanbul Tramvay Şirketi<br />

ile ilgili mukaveleler ve<br />

şartnameler.<br />

1 Ocak Üniversite için ihdas edilen<br />

ecnebi profesörlerden 3 kişilik<br />

son kafile dün geldi.<br />

2 Ocak Vaiz ve dersiamlardan boşalan<br />

kadrolara yeni eleman<br />

alınmayarak maaşlarının<br />

yarısının Hazine'ye ve<br />

diğer yarısının da 10 liradan<br />

aşağı maaş alan vaiz ve<br />

dersiamlara verilmesi.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

1 milyon lira sermaye ile kurulan şirket sermayesinin<br />

550 bin liralık kısmının inhisarlar idaresi tarafından<br />

karşılanması geriye kalan kısmının ise tütün ticareti<br />

ile meşgul olan kişilerin iştiraki ile karşılanması öngörülmüştür.<br />

İstanbul'daki bütün muhtarların işini polis, belediye<br />

ve sıhhiye memurları görecekler. Dahiliye Vekaleti<br />

tarafından 37 maddelik bir nizamname hazırlanmış,<br />

bütün vilayet ve belediyelere tebliğ edilmiştir. Türkiye'de<br />

muhtarlık 1830 yılında ihdas edilmiştir. Bu tarihten<br />

önce devletin emirlerini halka tebliğ eden, vergileri<br />

tahsil eden memura kocabaşı denirdi.<br />

idarenin kadroları da yeni teşkilata göre düzenlenecektir.<br />

Zonguldak Vilayeti dahilindeki Filyos-Karabük hattı<br />

güzergahında bir demir fabrikası kurulması için.<br />

1934 yılında yeniden basılan, İstanbul Tramvay Şirketi<br />

Mukavelenameler ve Şartnameler isimli kitap<br />

daha önce yapılan mukavelename ve sonrasında yapılan<br />

değişiklikleri içermekte ve 106 sayfadan oluşmaktadır.<br />

Buna göre Şirketin ilk mukavelesi 1869 yılında<br />

aktedilmiştir. Dosyada ayrıca İstanbul Tramvay<br />

Şirketinin Hükümetçe satın alınması ile ilgili 1939<br />

tarihli mukavele de bulunmaktadır.<br />

Bunlar, Fouchet, Merzop ve Kessler'dir. Ayrıca yıl<br />

içinde üniversite bünyesinde yabancı uzmanlar çalıştırılmışlardır.<br />

istanbul Konservatuvan'nda görevli<br />

Prof. Jozef Marks ile yeni bir sözleşme yapılması<br />

(l/l/1934).Gazi Terbiye Enstitüsü ingilizce Öğretmeni<br />

Derbyshir ile yapılan sözleşmenin tasdiki<br />

(6/l/1934).Tıp Fakültesi Hariciye Prof. Dr. Nissen'nin<br />

mukavelenamesine göre, Almanya'dan getirilecek<br />

hemşireyle sözleşme yapılması (15/1/1934). İstanbul<br />

<strong>Üniversitesi</strong> Fen Fakültesi Profesörü Duscio ile yeniden<br />

sözleşme yapılması (14/1/1934). istanbul <strong>Üniversitesi</strong><br />

Tıp Fakültesi'nde görevli Prof. Mouchet'e<br />

ait sözleşmenin 3 yıl uzatılması (7/3/1934).Yüksek<br />

Levazım Mektebi yabancı uzmanı Güns Rekoviski'nin<br />

sözleşme süresinin uzatılması (5/4/1934).<br />

Şurayı Devlet Reisliği Tanzimat Dairesi Heyeti<br />

Umumiyesi tarafından alınan söz konusu karar 2171<br />

sayılı Kanununun 1. ve 2. maddelerine dayandırılmaktadır.<br />

10 liradan aşağı maaş alanların maaşlarına<br />

10 liraya varıncaya kadar zam yapılarak işten çıkarılması<br />

da istenmektedir. Tanzimat Dairesi tarafından<br />

hazırlanan Mazbata 14 Kanunusani 1934 tarihinde ve<br />

2604 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.<br />

RG<br />

C,1<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,1<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,1<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

230..0.0.0/<br />

90.24..2./<br />

34T269<br />

C,1<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

26. ISO..20.<br />

/2241

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ocak Antalya Vilayeti Hususi<br />

İdaresi Tarafından Yapılacak<br />

Olan İstikraz Hakkında<br />

2369 Sayılı Kanun<br />

3 Ocak Memleketimizde Bir Tirotil<br />

Fabrikası Kurulması Hakkında<br />

2370 sayılı Kanun<br />

3 Ocak Nahiye Müdürlerinin Tayini<br />

Sureti Hakkındaki 1933<br />

Tarihli 2270 Sayılı Kanunun<br />

Birinci Maddesini Değiştiren<br />

2380 Sayılı Kanun<br />

3 Ocak Daily Mail Gazetesinde İslam<br />

Alemi Dervişleri Atıyor<br />

başlıklı ve Türkiye'yi<br />

de ilgilendiren yazı.<br />

3 Ocak İçel vilayetine yapılan vali<br />

tayini.<br />

İdare tarafından yaptırılacak olan yol ve köprülerin<br />

inşası için 200 bin liraya kadar aktolunacak istikraz.<br />

Ordunun muhtaç olduğu trotilin dahilde imalini sağlamak<br />

için.<br />

Nahiye müdürlerinin mülkiye, hukuk mektebi, lise RG<br />

veya yedi senelik idadi veya orta mektep mezunlarından<br />

sicili itibarile vazifesinde muvaffak olan polis<br />

komiserleri arasından tayin edilmesi şeklinde yeniden<br />

düzenlenmiştir.<br />

Benneth Williams imzalı makalede; "Mısırın mevlevi<br />

tarikatları kapatarak buraları mektebe tahvile karar<br />

vermesi... Türkiye'de 8 sene evvel vuku bulan hareketi<br />

taklit etmesi ... İslam alemindeki bu hareket bir<br />

ıeformasyon başlangıcı mahiyetinde olmakla beraber<br />

Türkiye'de bunun kaldırılması siyasi mülahazattan<br />

ileri geliyor" diye yazıyor.<br />

Tayin edilen Çankırı Valisi Hazım Bey işe başladı.<br />

3 Ocak Kaymakam tayinleri. Açık bulunan Malazgirt, Nazimiye, Çıldır, Ladik, Oltu<br />

ve İspir kaymakamlıklarına Sıtkı, Zeki, İhsan Hayri,<br />

Ramiz, Pertev ve Nurettin'in tayinleri.<br />

4 Ocak 25 Haziran 1927 Tarih ve<br />

i 154 Numaralı Hariciye<br />

Vekaleti Memurin Kanununun<br />

Muvakkat Üçüncü<br />

Maddesinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 2379 Sayılı Kanun<br />

4 Ocak Danıştay'ın 1933 senesi çalışmalarına<br />

ait özet bilgi.<br />

4 Ocak İstanbul'un imar projesini<br />

hazırlamak üzere tespit edilen<br />

müsabaka için Fransız<br />

şehircilik uzmanlarından A.<br />

Agache'in raporu gelmiştir.<br />

4 Ocak Devlet Demiryolları İşletme<br />

İdaresi için Amerika'dan<br />

getirilmiş olan uzmanla<br />

yardımcısının sözleşmelerinin<br />

uzatılması.<br />

Milli mücadele sırasında cephede veya cephe gerisinde<br />

bir vatan hizmetinde bulunup da vekalette çalışan<br />

memurlara ilişkin düzenleme yapılmıştır.<br />

Davalar ve heyetlerin Şura teşekkülünden beri muamelatı<br />

gösterilmiştir. Teşekkülünden beri gelen iş: 27<br />

856, neticelenen iş: 24 907, 1934 senesine devir:<br />

2949. Ayrıca, Mülkiye, Tanzimat, Maliye ve Nafıa<br />

daireleri ile Şura Heyeti Umumiyesinden oluşan Şuranın,<br />

ferde karşı hükümet davaları, ferdin Şuraya ve<br />

Divanı Muhasebata davaları ile Hariciye, Nafıa ve<br />

Diyanet işlerine karşı açılan davaların oranları da<br />

gösterilmektedir.<br />

Diğer uzman M. Lambert'in projesi de gelmek üzeredir.<br />

Belediye bu hafta üç projeyi tetkik edecek ve<br />

jüri heyetini seçecek. Seçilecek eseri, belediye vekalete<br />

bildirecek, vekalet son karan verince uzman projeyi<br />

yeniden bütün ayrıntısıyla hazırlayacak.<br />

İşletme teşkilat ve tarifelerinin tetkiki için 3 ay müddetle<br />

Amerika'dan getirtilip mukavelesi 6 ay uzatılmış<br />

olan Mr. Charles E. Bell'in bu müddei zarfında<br />

da mesaisini ikmal ederek raporunu hazırlayamadığı<br />

... ücretlerin tediyesine dair olan ahkamından maada<br />

diğer hükümlerinin 31/1/1934 tarihine kadar uzatılması.<br />

1934 Yılı<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

234.579.-4.<br />

/42279<br />

C,3<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

84.1..19.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

11.68.12.<br />

/1034<br />

C,4<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.1..4./<br />

243-154

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ocak Muğla'ya bağlı Datya kazasının<br />

ismi değiştirilerek<br />

Daçiyaya çevrilmiştir.<br />

5 Ocak Kibrit şirketindeki bazı<br />

Türk memurlarının işten<br />

çıkarılması ve bunların Fırkaya<br />

şikayette bulunması<br />

ile ilgili bir yazı.<br />

6 Ocak Kurulacak yeni fabrikalara<br />

dair raporların Yüksek<br />

Müdafaa Meclisi ve Bakanlar<br />

Kurulu'nda görüşülerek<br />

kabul edilmesi.<br />

6 Ocak Merkezini <strong>Ankara</strong>'ya nakleden<br />

Türk Kooperatifçilik<br />

Cemiyeti Kongresi bugün<br />

2. toplantısını yapacak.<br />

6 Ocak Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Japonya İmparatorluğu<br />

Arasında Münakit Ticaret<br />

ve Seyrisefain Muahedesine<br />

Mütedair İtilaf Hakkında<br />

2373 Sayılı Kanun<br />

6 Ocak Avukatlar Birliği Kongresi<br />

dün İzmir'de büyük merasimle<br />

açıldı.<br />

7 Ocak Vilayet Kongrelerinden<br />

Başvekalet'e gelen dileklerin<br />

cevaplan.<br />

8 Ocak Birinci Beş Yıllık Sanayi<br />

Planı (İktisat Programı)<br />

açıklandı.<br />

8 Ocak 24 Eylül 1931 Tarihinde<br />

Cenevre'de İmzalanan Balina<br />

Avcılığının Tanzimi<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Kibrit şirketi Amerika'daki şirketin İstanbul'daki şubesinden<br />

başka bir şey değil. Meclis idaresi falan<br />

yoktur, şirketi bir mümessil ve 5 müdür idare etmektedir.<br />

Bu konu için İcra Vekilleri Yüksek Müdafaa Meclisi<br />

halinde toplanmış ve İktisat Vekaletinin raporunu<br />

tetkik etmiştir. Alman kararlar şunlardır: Henüz teşkil<br />

etmemiş vekaletlerde dahi milli seferberlik işlerile<br />

iştigal etmek üzere birer şube teşkili, demiryolları<br />

meselesinin halli, askeri fabrikalann eksikliklerinin<br />

bir an evvel tamamlanması, muhacir celbi ve seyyar<br />

aşiretlerin iskanı, milli sanayiye rakip olabilecek yabancı<br />

teşebbüs ve sermayelerin memlekette bilhassa<br />

İstanbul ve civannda yerleşmesinin önüne geçecek<br />

tedbirler alınması. Toplantıda kurulacak olan bütün<br />

fabrikalar ile ilgili yer tespitleri de kararlaştırılmıştır.<br />

Bu toplantı dengeli sanayileşme, ve kentleşmenin ilkelerinin<br />

tartışıldığı önemli toplantılardan biridir.<br />

Ekonomi ve güvenlik arasında kurulan ilişki de dikkate<br />

alınmaktadır.<br />

C,4<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,5<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

166.154..8.<br />

/17438<br />

Cemiyet nizamnamesinde tadil komitesi tarafından C,6<br />

teklif edilen projeyi kabul etmiştir. Yeni nizamname- Kanunusani<br />

1934<br />

ye göre, Türk Kooperatifleri CHF programı dairesinde<br />

neşir ve tamim edecektir. Cemiyetin fahri başkanlığına<br />

Celal Bey seçildi.<br />

Kongreye 47 baronun murahhassı iştirak etmiş, İzmir<br />

Valisi Kazım Paşa güzel bir nutukla kongreyi açmıştır.<br />

Belge restorasyonda olduğu için ulaşılamadı.<br />

İktisat Vekili Mahmut Celal Bey (Bayar) tarafından 8<br />

Ocak 1934 günü açıklanan Program, Kayseri Dokuma<br />

Fabrikası'nın, Konya Ereğlisi'nde yine bir dokuma<br />

fabrikasının, Bursa iplik Fabrikasının, demir<br />

sanayiinin, kok fabrikasının, izmit Kağıt Fabrikasının,<br />

Suni İpek Fabrikasının ve diğer bazı fabrikaların<br />

kuruluşunu öngörmekteydi.<br />

Arnavutluk, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri,<br />

Belçika, Büyük Britanya ve İrlanda, Kolombiya, Danimarka<br />

ve İzlanda, İspanya, Finlandiya, Fransa, Yu-<br />

RG<br />

C,6<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

500.2010..<br />

2./2.BÜRO<br />

CT<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Hakkındaki Mukavelenamenin<br />

Tasdikine Dair 2365<br />

Sayılı Kanun<br />

8 Ocak Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İran Devleti arasında Aktolunan<br />

Dostluk Muahedenamesinin<br />

İmzalanmasına<br />

Dair 2375 Sayılı Kanun<br />

8 Ocak Posta ve Telgraf İdaresi,<br />

yabancı memleketlerle<br />

memleketimiz arasında<br />

posta havalesi yapılması<br />

için ecnebi hükümetlerle<br />

temasa geçmiştir.<br />

8 Ocak Heyeti Vekile iktisadi<br />

programın ana hatları hakkındaki<br />

müzakerelerini bitirdi.<br />

9 Ocak Mustafa Kemal Paşa'nm<br />

Çankaya'da Macar Elçisi<br />

Michel Yungerth-Amöthy<br />

itimatnamesini, Romen Elçisi<br />

B.Jean P. Carp'ın veda<br />

mektubunu kabulü.<br />

9 Ocak Tıp Fakültesine bağlı şehir<br />

hastanelerine tebligat.<br />

9 Ocak tktisat Vekili, iktisadi program<br />

esaslarını izah etti.<br />

nanistan, İtalya, Meksika, Norveç, Polonya, Romanya,<br />

İsviçre, Çekoslovakya, Türkiye Cumhuriyeti ve<br />

Yugoslavya tarafından imzalanmıştır.<br />

Onay belgelerinin Tahran'da teatisinden on beş gün<br />

sonra 2 Aralık 1934 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

İdare havalelerin Türk Parası üzerinden olmasını istemiştir.<br />

TAR<br />

C,8<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

Program hakkında iki rapor hazırlandı. İkinci rapor C,8<br />

iktisat vekaleti tarafından hazırlanacak. İki kısımdan Kanunusani<br />

1934<br />

oluşan ilk rapora göre programın 5 yıllık sanayi planına<br />

ait olan kısmının tatbiki Sümerbank'a verilecektir.<br />

Sanayi Programına göre, 15 bin ameleye iş çıkacak,<br />

kömür sarfiyatı 300 bin ton artacak, kereste sarfiyatı<br />

60 binmetre mikab tezayüt edecek, 80 bin ton<br />

balya pamuk üretimi 120 bin-200 bin balyaya yükselecek.<br />

Raporda mensucat, kenevir, yüniplik, demir,<br />

suni antrasit, bakır, kükürt, selüloz, suni ipek, seramik<br />

(porselen, cam, şişe), kimya, süngercilik, gülyağı,<br />

elektrik santralleri, altın ve petrol, jeoloji enstitüsü,<br />

mesleki tedrisat ve programın mali kısmı olmak<br />

üzere 18 sanayi ayrı ayrı tetkik olundu. Sanayi programının<br />

tatbikini temin için Nafıa, Ziraat ve Maarif<br />

vekaletlerinin bu programa müzavi olarak hususi bir<br />

program hazırlamaları takarrür etmiştir. Raporlardan<br />

ikincisi, mahsulatımızın sürümünün kıymetlendirilmesine<br />

matuf tedabir İktisat Vekaleti teşkilatına bırakılmaktadır.<br />

Kadın, erkek ve çocuk farkı aranılmaksızın tedrisatın<br />

gösterdiği lüzuma göre bütün hastaların kabul edilmesi<br />

için, Haseki Hastanesine erkek, Şişli Etfal,<br />

Gureba ve Cerrahpaşa hastanelerine kadın hasta yatırılması<br />

için hazırlıklara başlanmıştır. Nermin isimli<br />

bir çocuğun Etfal Hastanesine kabul edilmemesi yüzünden<br />

öldüğü iddiası hakkında yayınlanan haber<br />

malumdur. Bu konuyla ilgili tahkikat bitti, rapor vekalete<br />

gönderildi.<br />

Memleketimiz hammaddeler yetiştirmekten çıkarak<br />

sanayileşecektir. Harici ticaretimiz 25-30 milyon bir<br />

açık göstermiş, programın ancak bu açığı kapatacak<br />

derecede olduğunu söylemiştir.<br />

ATCTK<br />

C,9<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,9<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

1934 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Ocak Kayseri'de Vilayet Meclisi<br />

Umumisi seçimi yapılmıştır.<br />

11 Ocak istanbul Vilayeti, 1923-<br />

1933 senesine kadar vilayetçe<br />

tahsil edilen yol vergisi,<br />

7.698.441 lira olarak<br />

toplanmıştır.<br />

11 Ocak Açık bulunan Yargıtay 2.<br />

Başkanlığına Osman Remzi<br />

ve Mustafa Fevzi'nin tayini.<br />

14 Ocak Kastamonu Milletvekili<br />

Hasan Fehmi'nin vefatı<br />

üzerine yerine yenisinin seçilmesi.<br />

14 Ocak <strong>Ankara</strong> imar planındaki<br />

yeni yollar dışında, kapanması<br />

gereken yolların, arsa<br />

hükmüne girmesinden dolayı<br />

İmar Müdürlüğüne terk<br />

edilip edilmeyeceği.<br />

15 Ocak İzmir'de krom madeni hisse<br />

satışı.<br />

15 Ocak İstanbul Belediyesi, şehir<br />

uzmanlarının planlarının<br />

tetkikine bir jüri heyeti<br />

oluşturarak başlayacaktır.<br />

16 Ocak Bahşiş Alan Gümrük Memurları<br />

İle İlgili 2350 Sayılı<br />

Kanunun Yürürlüğe<br />

Girmesi ile İlgili Tamim<br />

21 Ocak Tapu müdürlüklerine yapılan<br />

tayinler.<br />

8 Yönetim Zamandizini<br />

Seçimde Halk Fırkasının adayları ittifakla kazanmışlardır.<br />

1923 yılında 191 722 lira tahsil edilmiş olup bu miktar,<br />

1928 yılında 1.197.536 liraya yükselmiştir. 1932<br />

yılında tahsilat 690.000 liraya düşmüştür. Miktarın<br />

düşmesine yol vergisinin 10 liradan 6 liraya indirilmesi<br />

neden olmuştur. 10 yıl içinde yol yapımına sarf<br />

edilen para 4.237.197 lira olmuştur.<br />

Münhal bulunan Temyiz İkinci Reisliğine Hakimler<br />

Kanununun 16. maddesi mucibince Temyiz Heyetince<br />

yapılan intihap neticesinde ... ihrazı ekseriyet<br />

eden ....<br />

18 Aralık 1933 tarihinde karaciğer kanserinden vefat<br />

etmiştir.<br />

Evkaf Umum Müdürlüğünden Başbakana gönderilmiştir.<br />

"1351 sayılı Kanunun 9. maddesi, 2290 sayılı<br />

Yapı ve Yollar Kanunun 8. maddesi hududunda kalmak<br />

şartile birlikte İcra Vekilleri Heyetine arzı icap<br />

eden bir hususa müteallik olmak lazım gelirken... istinat<br />

ettiği maddei kanuniyenin şumul ve ihatesi dışına<br />

çıkmaktadır. Komisyon kararı her cihetten muhtacı<br />

tadil bulunduğundan keyfiyetin Dahiliye Vekaletine<br />

emir ve tebliğine müsade buyurulmuş" tur.<br />

İzmir Vilayetinin Seferihisar Kazasının Doğanbey<br />

Nahiyesinde krom madeni aramak üzere Tahir, Şevket,<br />

Mehmet, İsmail ve Mustafa Efendilerin, almış<br />

oldukları ruhsatnamede yüz hisse itibarile malik oldukları<br />

haklardan üçer buçuk hissenin Doktor Suat<br />

Beye satılmasına izin verilmesi.<br />

Teşkil edilen imar bürosu da faaliyete başlayacak ve<br />

bir müdür atanacak. Uzmanlardan birinin planı kabul<br />

edildikten sonra, belediyenin mimarlık şubesi yalnız<br />

müessesatının inşaatı ile uğraşacak, şehre ait imar işleri<br />

ile mimari şubesi meşgul olacaktır.<br />

Kanun, gümrük memurlarının doğru ve haysiyetli<br />

olmasına verilen ehemmiyetin bir ifadesidir. Kanun<br />

ve tamimi okuduktan sonra, yolsuzluğun mahiyeti<br />

hakkında artık hiçbir kimsede tereddüt kalmayacağına<br />

şüphe yoktur. Bu tamim ile devlet memurunun bir<br />

nevi tanımı yapılmıştır.<br />

Açık bulunan Balıkesir Tapu Müdürlüğüne 35 lira<br />

maaşla Kocaeli Tapu Müdürü Hüsamettin, Kocaeli<br />

Tapu Müdürlüğüne 35 lira maaşla Çorum Tapu Müdürü<br />

Seyfettin, Çorum Tapu Müdürlüğüne 25 lira<br />

maaşla Yozgat Tapu Müdürü Ömer Lütfı ve Yozgat<br />

Tapu Müdürlüğüne 25 lira maaşla Artvin eski Tapu<br />

Müdürü Behram Beyler tayin kılınmışlardır.<br />

C,10<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,ll<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

84.2..11-<br />

84.2..12.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

74.491..2.<br />

/78166<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

122.869.. 1.<br />

/10134<br />

RG<br />

C,I5<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak Tiirkiye-Sovyetler Birliği<br />

Kredi Andlaşması<br />

21 Ocak <strong>Ankara</strong>'da açılacak umumhanelerin<br />

yerleri tespit edildi.<br />

21 Ocak TBMM Başkanı Kazım Paşa,<br />

Galatasaray kulübünün<br />

fahri reisliğini kabul etti.<br />

21 Ocak <strong>Ankara</strong> Meslek Muallim<br />

Mektebi inşaat kısmında<br />

duvarcı ustası olarak çalıştırılacak<br />

Valdinger Bela ile<br />

sözleşme yapılması.<br />

22 Ocak Münhal bulunan Temyiz<br />

İkinci Reisliğine yapılan<br />

tayinler.<br />

22 Ocak Yozgat Milletvekili Ahmet<br />

Hamdi'nin vefatı üzerine<br />

yerine yenisinin seçilmesi.<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalanan ve Türkiye'ye 8 milyon dolarlık<br />

kredi sağlayan andlaşma TBMM'nin 17 Mayıs 1934<br />

tarihli toplantısında kabul edilen 2434 Sayılı Kanun<br />

ile tasdik olunmuştur.<br />

Hamamönü, Hacıdayan ve Tabakhane.<br />

Yıl içinde, Maarif Vekaletine bağlı olan kuruluşlarda<br />

yabancı uzman çalıştırılmıştır. Akşam Sanat ve Ticaret<br />

Mekteplerinde çalışanlara ait 3 aylık kadronun ve<br />

yabancı uzman ve tercümanlara ait bir yıllık kadronun<br />

tasdiki (20/6/1934). Fizik, Kimya kursunda çalıştırılacak<br />

1 yabancı uzmana ait kadronun tasdiki<br />

(14/7/1934). Maarif Vekaleti emrinde çalıştırılacak<br />

yabancı uzman ve öğretmenlere ait kadroların tasdiki<br />

(24/7/1934). Meslek okullarında çalıştırılacak 4 yabancı<br />

uzmana ait kadronun tasdiki (24/10/1934). <strong>Ankara</strong><br />

İnşaat Usta Mektebinde çalıştırılacak bir yabancı<br />

duvarcı ustasına ait isimsiz kadronun tasdiki<br />

(28/8/1934). Yabancı öğretmenlere ait 5 aylık kadronun<br />

tasdiki (7/11/1934).<br />

Hakimler Kanununun 16. maddesi mucibince Temyiz<br />

Umumi Heyetince yapılan intihap neticesinde 33<br />

rey almak suretile Osman Remzi ve 29 rey almak<br />

suretile Mustafa Fevzi Beyefendinin tayini.<br />

23 Ocak Kaymakam tayinleri. Münhal bulunan Malazgirt Kaymakamlığına Nazimiye<br />

Kaymakamı Sıtkı, Nazimiye Kaymakamlığına<br />

Gönan Kaymakamı Zeki, Çıldır Kaymakamlığına<br />

Tuzluca Kaymakamı İhsan Hayri, Ladik Kaymakamlığına<br />

Vakfıkebir Kaymakamı Ramiz, Oltu Kaymakamlığına<br />

sabık Poshof Kaymakamı Pertevi, İspir<br />

Kaymakamlığına Sabık Beşiri Kaymakamı Nurettin<br />

Beylerin naklen ve yeniden tayinleri.<br />

24 Ocak Bursa Evkaf Müdürü Şakir<br />

Beyin vekalet emrine alınması.<br />

24 Ocak Beşinci Daire memurlarından<br />

Konsolos Halil Bey<br />

vekalet emrine alınmıştır.<br />

24 Ocak <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğü'nce<br />

imar planına göre çeşitli<br />

parseller üzerinde<br />

şuyulandınlmış olan Hazine'ye<br />

ait arsaların pazarlıkla<br />

satılması.<br />

CT<br />

C.21<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,21<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

42.3..9/<br />

242-149<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..3./<br />

78167<br />

RG<br />

Görülen lüzum üzerine. RG<br />

Görülen lüzum üzerine.<br />

... şuyulandınlmış olan bazı parsellerin şayi hisse halinde<br />

satılması... icap etmekte ise de ... hariçten<br />

müşteri çıkmadığı takdirde hissedarlann hazine hisselerini<br />

ucuz almaları muhtemel bulunduğundan ...<br />

arsalann müzayede, münakaşa ve ihalat kanununun<br />

18. maddesi z fıkrasına göre pazarlıkla satılması istenen<br />

karar ittihazı kabul olunmuştur.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.4.. 11./<br />

132-132<br />

1934 Yılı 53

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ocak İstanbul Adliye Binası<br />

yangını hakkındaki soruşturmayı,<br />

Adliye Vekaletinden<br />

Başmüfettiş Salih Hilmi<br />

Bey, Ali Server Bey ve<br />

Prof. İhsan Bey'in yürütecekleri.<br />

25 Ocak Açık bulunan Bursa Evkaf<br />

Müdürlüğüne Rahmi Beyin<br />

tayini.<br />

25 Ocak Mülkiye müfettişlerinin<br />

1933 yılı içindeki çalışmalarını<br />

gösterir istatistik defteri.<br />

26 Ocak Belediye İstanbul'daki otobüs<br />

imtiyazını almak için<br />

girişimde bulunmaya karar<br />

vermiştir.<br />

27 Ocak Alman tebasından Herbert<br />

Kober ve karısı Elizabeth'in<br />

Türk vatandaşlığına alınmaları.<br />

27 Ocak Milli İktisat ve Tasarruf<br />

Cemiyetinin menafıi<br />

umumiyeye hadim müesseselerden<br />

sayılması.<br />

27 Ocak Ordu Milletvekili Recai'nin<br />

vefatının bildirildiği.<br />

27 Ocak Tarihi eserlerin korunması<br />

ve tamir edilmesi hakkında<br />

vilayetlere tamim.<br />

27 Ocak Vilayet Kongrelerinden<br />

Maliye Vekaleti'ne arz olunan<br />

dileklere gelen cevaplar.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Teftiş heyetince gözden geçirilen tahkikat raporlarında<br />

olayın Dahiliye Vekaletini de ilgilendirmesi cihetiyle<br />

"keyfiyetin adliye ve mülkiye müfettişleri tarafından<br />

müştereken tahkikine lüzum" görülmüştür.<br />

Mülga Evkaf Nezareti Akaratı Vakfiye Müdürlüğü<br />

Mümeyyizliğinden açıkta bulunan Mektebi Hukuk<br />

mezunlarından Rahmi Bey otuz beş lira maaşla tayin<br />

edilmiştir.<br />

Dahiliye Vekaletine gönderilen rapor 88 sayfadan<br />

oluşmaktadır.<br />

Belediye iki yıl önce şehirdeki otobüs servislerini<br />

kendi idaresine almak üzere hükümetten bir de imtiyaz<br />

almıştı. Fakat otobüs sahipleri vazgeçmişlerdi.<br />

1312 sayılı Vatandaşlık Kanunun 6. maddesine göre<br />

yıl içinde çok sayıda kişi vatandaşlığa alınmıştır.<br />

Yoğunluk yıl sonuna doğru olmuştur. Hicret ve iltica<br />

suretiyle Türkiye'ye gelerek vatandaşlığa alınmalarını<br />

isteyen ve fena halleri olmadığı anlaşılan kişilerin<br />

1312 sayılı Kanunun 6. maddesine göre istinaen Türk<br />

Vatandaşlığına alınmaları İcra Vekilleri Heyetince...<br />

kabul edilmiştir denmektedir. Yıl içinde toplam<br />

19.132 kişi vatandaşlığa alınmıştır. Yıl içinde bu gerekçeyle<br />

çok sayıda kişi vatandaşlığa alınırken, çok<br />

sayıda kişi de vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

Cemiyetler Kanununun 17. maddesine dayanılarak<br />

İcra Vekilleri Heyetince kabul edilmiştir.<br />

12 Aralık 1933 tarihinde kolesistik kalküloz hastalığından<br />

vefat etmiştir.<br />

Maarif Vekaletinden: "Bir eserin kıymetini, muhafazası<br />

lazım olup olmadığını ancak mütehassıs olan daire<br />

tayin edebileceğinden bundan sonra şehir ve kasabalarda...<br />

mevcut bulunan eski eserlerin ... tahribata<br />

karşı muhafazalarına itina olunmasını ve Maarif<br />

Vekaleti muvafakati alınmadıkça.."<br />

Vilayetlerin mali durumlarını ve sorunlarını gösteren<br />

raporlar bulunmaktadır. Tapu işleri, vergi işleri, milli<br />

emlak işleri ana konulardır. Ayrıca 1932-33 senesi<br />

vilayet kongrelerinde karar altına alınan temeniyattan<br />

Varidat Umum Müdürlüğünü alakadar edenler vilayete<br />

aktarılmıştır. Vilayet konaklan ve vergiler ele<br />

alınmıştır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

27.156..5/<br />

2531<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

215.456..4.<br />

/26419<br />

C,26<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.4..161/<br />

-484.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..4.<br />

/78168<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.84.. 1<br />

/1351<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

500.2011..<br />

I./2.BÜRO

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ocak Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren Nizamname.<br />

29 Ocak 100 tütün amelesinin inhisarlar<br />

İdaresine yaptıkları<br />

toplu müracaat telaşa neden<br />

oldu.<br />

29 Ocak Belediyelerin bankadan ne<br />

suretle para alabileceklerini<br />

gösteren bir talimatname<br />

hazırlanarak vilayete tebliğ<br />

edilmiştir.<br />

29 Ocak Eski Beyoğlu Kaymakamı<br />

Rükneddin'in Mülkiye Müfettişliğine<br />

tayini.<br />

31 Ocak İktisat Vekaleti'nde çalıştırılacak<br />

7 yabancı uzmana<br />

ait kadroların tasdiki.<br />

31 Ocak Yunanistan'da çıkan Neo<br />

Kozmos gazetesinin Türk<br />

Planı başlıklı makalesi.<br />

31 Ocak İtalya'dan getirilecek<br />

Makina Uzmanı Karlo<br />

Nosotti'nin Danca'daki fabrikaların<br />

makinalarını tamir<br />

için bu bölgeye girmesi.<br />

Söz konusu Nizamname 17/9/1931 tarihli Nizamnamedir.<br />

100 tütün amelesinin Tütün İnhisar İdaresinin Çapa'daki<br />

imalathanesine ait olan bazı binaların üniversiteye<br />

devri ile buradaki üretimin durdurulması ve<br />

bunların Taksim deposuna nakledilmesi kararının ardından<br />

inhisarlar İdaresine yaptıkları toplu müracaat<br />

telaşa neden oldu. Ancak olayın grev olmadığı anlaşıldı.<br />

Belediyeler Bankası sermayesini 1.5 milyondan 1.75<br />

milyona çıkarmıştır. Belediyelerin her yıl bütçelerinin<br />

% 5'i oranında ayırdıkları tahsisat 7-8 yüz bini<br />

bulmaktadır. Buna göre, belediyeler mutlaka yeni tesisat<br />

ihtiyaçlarını karşılamak için istikraz yapacak ve<br />

maaş ve adi masraflar için borç almayacaklardır.<br />

Esbak Beyoğlu Kaymakamının 3. sınıf mülkiye müfettişliğine<br />

tayini tensip edilmiştir.<br />

İktisat ve Maliye vekaletlerinin müteleanameleri üzerine<br />

İcra Vekilleri Heyetince karar verilmesi.<br />

Neo Kozmos (Yeni Dünya) gazetesinin 22/1/1934 tarihli<br />

sayısında Türkiye'nin sanayileşme planını öven<br />

bu yazı Emniyet Umum Müdürlüğünden Yüksek<br />

Başvekalete gönderilmiştir. "... komşu Türkiye sanayi<br />

milliyetçiliğinin büyük beş senelik planını programını<br />

küşat ediyor."<br />

Gebzeli Lütfi'nin Demirci köyündeki kaşarhanesinde<br />

çalışacak Bulgar tebasından Ahmet, Hasan ve Recep<br />

adındaki uzmanların 2. yasak bölge içinde bulunan<br />

bu mahale girmelerine izin verilmesi (19/3/1934). İstanbul<br />

asfalt yol inşaatı için sipariş edilen makinelerin<br />

montajını yapmak üzere gelecek uzman Kari<br />

Gade Alfred'in Büyükçekmece'de 6 hafta oturması<br />

(5/6/1934). Çubuk ve Nilüfer barajları inşaatında çalıştırılacak<br />

yabancı uzmana ait kadronun tasdiki<br />

(9/7/1934) Devlete ait binalarda yapılacak kalorifer<br />

tesisatını tetkik etmek üzere Nafia Vekaletince çalıştırılacak<br />

bir yabancı kalorifer uzmanına ait kadronun<br />

tasdiki (19/9/1934). Maden uzmanı olan Avusturyalı<br />

Prof. Herr Bertel Graningg'in çalıştırılmasına izin verilmesi.<br />

Harpten kalan sahra toplarında değişiklik yapılması<br />

için Almanya'dan getirilecek uzman Sritsh<br />

hakkında kararname (8/10/1934). Fabrika ve Havuzlar<br />

İdaresi yapı işleri için getirilecek yabancı uzman<br />

hakkında kararname (11/10/1934). Devlete ait binalarda<br />

yapılacak kalorifer tesisatını tetkik etmek üzere<br />

Alman tebaasından Johannes Mihael'in kalorifer uzmanı<br />

olarak çalıştırılması (18/10/1934). Su İşleri İnşaat<br />

Uzmanı olarak çalıştırılmakta olan Mühendis<br />

Kanzen'e ait 7 ay 12 günlük kadronun tasdiki.Yüksek<br />

Mühendis Mektebi'nde ders vermek üzere 3 yabancı<br />

mühendisin çalıştırılmasına izin verilmesi (22/11/1934).<br />

Bulmaç<br />

C,29<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

C,29<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.3..4.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

50.89.. 14.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

255.717..<br />

14./433387<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.10..5./<br />

243-156<br />

1934 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Şubat İstanbul Belediyesi istatistik<br />

müdürlüğü iktisat işleri<br />

müdürlüğüne ilhak edilmiştir.<br />

1 Şubat İstanbul Belediyesinde maaşlar<br />

15 gün kadar tehirli<br />

verilecek.<br />

1 Şubat Nazım Hikmet ve arkadaşları<br />

mahkum oldular.<br />

1 Şubat Kırklareli'nde vali ile belediye<br />

reisi arasında çıkan<br />

anlaşmazlıktan dolayı Dahiliye<br />

Vekaletinin emriyle<br />

bir mülkiye müfettişi buraya<br />

giderek tahkikata başlamıştır.<br />

Bunun nedeni istatistik işlerinin iktisat işleri ile beraber<br />

gitmesidir.<br />

Gelirin son zamanlarda azalması buna neden gösterilmiştir.<br />

1 Şubat Atatürk'ün yurt gezileri İlk gezisi Kırşehir'e olmuştur. Kayseri'ye Yerköy'den<br />

trenle 4 Şubat tarihinde gitmiştir. Kayseri<br />

Valisi Nazmi Toker ile birlikte Uçak Fabrikasını<br />

gezmiş, Kayseri'deki imar hareketinden çok memnun<br />

olduğunu belirtmiştir. Ardından Niğde'ye ve Konya'ya<br />

gitmiştir. İran Şahı Rıza Pehlevi Atatürk'ün<br />

konuğu olarak Türkiye'ye geleceği zaman Atatürk,<br />

<strong>Ankara</strong>'dan sonra konuğu ile birlikte ziyaret edeceği<br />

şehirleri ve buralardaki birlikleri yakından görmek<br />

üzere Nisan ayında bir geziye çıkmıştır. Sırasıyla<br />

Menemen, Foça, Uzunada, İzmir, Kuşadası, Selçuk,<br />

Seferihisar ve Bornova'yı ziyaret etmiştir. 22 Haziran'da<br />

İran Şahı ile birlikte İzmir'e gitmiştir. 1-4<br />

Mayıs, 26 Haziran-7 Temmuz ve 19 Temmuz-20<br />

Eylül tarihleri arasında İstanbul'a gitmiştir. İstanbul'dayken<br />

18 Ağustos tarihinde İkinci Türk Dil Kurultayı<br />

toplanmış, Atatürk kurultayla yakından ilgilenmiştir.<br />

Gölcük, İzmit, Eskişehir, Bursa, Çanakkale,<br />

Bolu, Balıkesir, Afyon ve Adapazarı'na da yıl<br />

içinde gitmiştir.<br />

2 Şubat Halkevinde toplanan dil<br />

kongresinde iki yıllık faaliyet<br />

raporu okundu ve seçim<br />

yapıldı.<br />

3 Şubat Londra Büyükelçisi'nin bir<br />

gazetede Başvekil İsmet<br />

Paşa ve Türkiye bütçesi,<br />

Türk parası ve Türklerin<br />

dış borç almayacaktan ile<br />

ilgili neşriyatının tercüme<br />

edilerek gönderildiğine dair<br />

yazısı.<br />

3 Şubat Belediye bankasından şimdiye<br />

kadar 21 belediye mali<br />

yardım istedi.<br />

4 Yönetim Zamandizini<br />

Köprülüzade Fuat, Muzaffer, Akdes, İsmail ve Habib<br />

beyler seçimi kazandılar.<br />

28 Aralık 1933 tarihli The Financial News gazetesinde<br />

Başvekil İsmet Paşanın Ülkü mecmuasında yazdığı<br />

makaleden referansla bir makale yayınlanmıştır.<br />

"İsmet Paşa memlekette ecnebi sermayesi kullanılmasının<br />

aleyhindedir. Dahili imarat siyasetinin devamı<br />

için daha fazla sermayeye ihtiyaç duyduğunu,<br />

mamafih harici istikrazlann büyük bir yük olacağını..."<br />

C,1 Şubat<br />

1934<br />

C,1 Şubat<br />

1934<br />

C,1 Şubat<br />

1934<br />

C,1 Şubat<br />

1934<br />

AYG<br />

C,2 Şubat<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

137.979..8.<br />

/12850<br />

C,3 Şubat<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Şubat Maliye işlerinde çalıştırılmak<br />

üzere getirilmesi düşünülen<br />

yabancı uzmanlar<br />

hakkında Paris Büyükelçimizin<br />

Herriot ile yapmış<br />

olduğu mülakatın metni.<br />

4 Şubat İtalyan tebaasından<br />

Antuvan oğlu Jozepe<br />

Kastalti Efendinin vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

4 Şubat Kazım Karabekir Paşa'nın<br />

kendisine bir suikast tertibi,<br />

iadesine karar verilen evrakı,<br />

yakılan eseri v.s. konularda<br />

İsmet Paşa'yla yaptığı<br />

yazışmalar.<br />

Herriot ile görüşen büyükelçi, Herriot'un Mösyö<br />

Alphand'ın ismini önerdiğini bildirmektedir. Adı geçen<br />

uzmanla 29/4/1934 tarihinde sözleşme yapılmıştır.<br />

Sonraki tarihlerde de Maliye vekaleti bünyesinde<br />

yabancı uzman çalıştırılmıştır. Maliye Vekaletinde<br />

çalıştırılacak 2 yabancı uzmana ait kadronun tasdiki<br />

(27/12/1934).<br />

Beş sene oturma müddetini doldurduğu ve vatandaşlığa<br />

alınmasına mani bir hali olmadığı anlaşıldığından<br />

1312 sayılı Kanunun 5. maddesine göre.<br />

Kazım Paşanın elyazılarına İsmet Paşa latin harflerle<br />

yazdığı bir mektupla yanıt vermekte ve gerekli önlemlerin<br />

mutlaka alınacağını bildirmektedir.<br />

5 Şubat İdari taksimat. 22/1/1934 tarihli Kararname. Afyon Karahisar'ın<br />

Emirdağ kazası Bayat nahiyesine bağlı Burhaniye<br />

köyünün bu kazadan ayrılarak merkez kazaya bağlanması.<br />

5 Şubat Maliye Vekili Abdulhalik<br />

Bey istifa etti, Nafıa Vekili<br />

Fuat Bey Maliye Vekili oldu.<br />

5 Şubat Muhtarlık işleri nizamnamesi<br />

tevsi edildi.<br />

5 Şubat Tapu ve Kadastro Müfettişliğine<br />

yapılan tayin.<br />

5 Şubat Muhasebat Umum Müdürlüğüne<br />

tayin.<br />

5 Şubat Emniyet Müdürlüğünde<br />

görevden alma ve tayin.<br />

5 Şubat Mahkemei Temyiz Birinci<br />

Reisliği'nin memurların<br />

hakkındaki tebliği.<br />

Abdulhalik Bey sağlık durumundan dolayı istifa etmiş<br />

istifası kabul edilmiştir. Abdulhalik Bey 1 Şubat'ta<br />

sol gözünden ameliyat olmuştu. Bu istifa ile<br />

ilgili olarak Başvekil ismet Bey'in, Maliye Vekili<br />

"Abdulhalik Bey sıhhi mazeretinden dolayı ... istifasının<br />

kabulünü ve Maliye Vekaletine Nafıa Vekili<br />

Elaziz Mebusu Fuat Beyin nakil ve tayinini ve Nafıa<br />

Vekaleti işlerinin de muvakkaten ve vekaleten Fuat<br />

Bey tarafından tedvirini Yüksek tasvibinize<br />

arzederim" şeklinde çektiği telgraf Reisicümhur Gazi<br />

M. Kemal tarafından uygun görülmüştür.<br />

Kaymakamlardan oluşan bir komisyon bir izahname<br />

hazırlamıştı. Görülen lüzum üzerine bu izahnameye<br />

100 maddelik bir ilave yapılmıştır, izahname ve zeyli<br />

şehir meclisinden geçirilerek kesinleştikten sonra<br />

maliye müdürlükleri ile zabıta, tapu ve sıhhiyeye tevzi<br />

edilecek.<br />

Açık bulunan 30 lira maaşlı Tapu ve Kadastro Müfettiş<br />

Muavinliğine Hukuk Fakültesi mezunlanndan<br />

Zeki Beyin tayini.<br />

Münhal bulunan Bütçe ve Mukavelat Müdürlüğüne<br />

Kavanın ve Muamelat Müdürü Fahri Beyin tayini.<br />

Seyhan Emniyet Müdürü Memduh Bey'in 1777 nolu<br />

Kanunun 3. maddesi mucibince Vekalet emrine<br />

alınması yerine istanbul Emniyet Müdürlüğü Üçüncü<br />

Şube Müdürü Mehmet Ali Bey'in tayini.<br />

Mahkemei Temyiz Birinci Reisliği tarafından memurların<br />

irtikap, irtişa, ihtilas ve zimmete para geçirme<br />

suçlarından maada, diğer suçlarının affa tabi<br />

olduğuna karar verilmiş ve bu karar müddeiumumiliğe<br />

tebliğ edilmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

202.377..<br />

10./24318<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

45.290..41.<br />

/3741<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.2.. 15.<br />

C.5 Şubat<br />

1934<br />

C,5 Şubat<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C,5 Şubat<br />

1934<br />

1934 Yıh 543

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Şubat Vilayet Kongrelerinden<br />

Maarif Vekaleti'ne gelen<br />

dileklere verilen cevaplar.<br />

6 Şubat Yüksek İktisat Meclisindeki<br />

görev taksimi hakkında.<br />

6 Şubat İstanbul Telefon Şirketi<br />

hakkında.<br />

CHF Umumi Katipliğine Maarif Vekaleti tarafından BCA:<br />

gönderilen yazılarda, tam devreli köy mekteplerinin 490..1.0.0/<br />

arttırılması, tam devreli mıntıka mektepleri açılması<br />

501.2012..<br />

1./2.BÜRO<br />

lazım gelen yerlerde mıntıka mekteplerinin yatı mektebi<br />

halinde olması, küçük köyler için gezici muallimler<br />

tayini -ucuz mektep binaları, ilk mektepler tedrisatının<br />

6 seneye çıkarılması- mektep kitaplarının<br />

vaktinde yetiştirilmesi ve çok ucuzlatılması, kuvvetli<br />

orta mektepler açılması, bazı vilayetlerde lise açılması.<br />

Dosya ve eklerinde hemen hemen bütün vilayetlerde<br />

bulunan okulların listesi, durumları ve ilkmekteplerin<br />

nasıl yapılacağı ile ilgili bina planı bulunmaktadır.<br />

İş kazaları sigorta projesi hazırlamak için Umum İstatistik<br />

Müdürü Celal Beyin deruhte eylenmesi.<br />

Şirket, Posta ve Telgraf Umumi Müdüriyetine merbut<br />

bulunmakta ve murakabe bu müdüriyet tarafından<br />

yapılmakta idi. İstanbul Telefon Şirketinin kuruluşunda<br />

Osmanlı Lirası olarak konulan sermayesi dolayısıyla<br />

hasıl olan bazı vaziyetleri ve gösterilmiş<br />

olan müsamahaları tetkik etmek üzere çeşitli bakanlıkların<br />

hukuk müşavirleri ile maliye müfettişinden<br />

oluşan bir heyet kurulmuştur.<br />

7 Şubat İdari taksimat. 28.1.1934 tarihli Kararname ile İzmir'in Tire Kazasına<br />

bağlı Karaağaç, Çamköy, Bozköy, Dağyeniköy,<br />

Habipİer, Kızılcagedik ve Dampınarı köylerinin Aydın'ın<br />

Germencik Nahiyesine bağlanması.<br />

7 Şubat Maden imtiyazı hakkında. 15520 nolu Kararname ile Tokat Vilayetinin Turhal<br />

Nahiyesindeki Antimuan madeni imtiyazının Zonguldak<br />

Meb'usu Ragıp Beye ihalesi.<br />

7 Şubat Posta ve Telgraf Müdürlüğüne<br />

yapılan tayinler.<br />

7 Şubat Halkevleri açılması hakkında<br />

tamim.<br />

7 Şubat İsparta Valisi Fevzi'nin<br />

Burdur'a gönderilmesi.<br />

44 Yönetim Zamandizini<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

41.172..!./<br />

I.BÜRO<br />

C,6 Şubat<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.3..1.<br />

RG<br />

28.1.1934 tarihli Kararname ile Kastamonu Posta ve RG<br />

Telgraf Başmüdürü Eşref Beyin Erzurum Başmüdürlüğüne<br />

ve Erzurum Başmüdürü Yakup Beyin Kastamonu<br />

Başmüdürlüğüne maaş ve kadrolarile nakil ve<br />

tayinleri.<br />

Halkevlerinin kuruluş mesaisinde gözde tutulacak<br />

hususlar: Açılış programı, İstiklal Marşı, Cumhuriyet<br />

yemini, canlı levha, açılma nutku, şiir, talimatnamenin<br />

izahı, çalışacaklar namına maksada uygun bir hitabe,<br />

küçük bir piyes. Dosyada yer alan Halkevleri<br />

Talimatnamesine göre, açılma karar ve mesaisinin<br />

umumi sevk ve idaresi fırka umumi idare heyetine,<br />

evlerin tesis, teşkil, tanzim ve murakabesi vilayet<br />

idare heyetlerine aittir. Dil-edebiyat-tarih, güzel sanatlar,<br />

temsil, spor, içtimai yardım, kütüphaneneşriyat,<br />

köycüler, müze ve sergi şubelerinden oluşmaktadır.<br />

Burdur Valisi Hazım, odacı Mehmet ve mühendis<br />

İsmail Hakkiyı öldürdükten sonra intihar eden Murat<br />

Adil olayını tetkik için teçhiz ve tekvin masarifi olarak<br />

200 liranın telgraf havalesi ile gönderilmesi istenmektedir.<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

2.9..1./<br />

1 BÜRO<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

64.430.20.<br />

/7120

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Şubat Vekalet emrine alınmış<br />

olan Beykoz Kaymakamı<br />

İhsan beyin göreve iadesi.<br />

8 Şubat Üsküdar Kaymakamı İzzettin<br />

Beyin Vekalet emrine<br />

alınması.<br />

8 Şubat tskeçe doğumlu Şaban<br />

Efendinin vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

9 Şubat Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Yunanistan Cumhuriyeti,<br />

Yugoslavya ve Romanya<br />

Krallıkları arasında Atina'da<br />

imzalanan Balkan<br />

Andlaşma Misakı kanun<br />

veya 2381 nolu kararname<br />

9 Şubat Fatih Belediye Dairesi'ne<br />

mensup 57 temizlik amelesinden<br />

bir kısmının kadro<br />

haricine çıkarılması bir süre<br />

önce belediyece kararlaştırılmıştı.<br />

9 Şubat Heyeti Vekile dün Gazi<br />

Hazretlerinin başkanlığında<br />

toplandı.<br />

9 Şubat <strong>Ankara</strong>'da Tapu Umum<br />

Müdürlüğü 1934 bütçesini<br />

hazırlamaya başlamıştır.<br />

10 Şubat Yapı ve Yollar Kanunu bütün<br />

belediyeleri şehirlerinin<br />

hâlihazır haritası ile müstakbel<br />

planını yaptırmaya<br />

mecbur ettiğinden belediyeler<br />

faaliyete geçmişlerdir.<br />

3.2. 1934 tarihli kararname ile evvelce vekalet emrine<br />

alınmış olan Beykoz Kaymakamı İhsan Beyefendinin<br />

iadesi tensip edilmiştir<br />

3.2.1934 tarihli kararname ile görülen lüzuma binaen.<br />

Cumhuriyet Gazetesi 7 Şubat tarihli sayısında bunun<br />

nedeni şudur diye yazmıştı: Üsküdar-Kuzguncuk yolunun<br />

dar ve tehlikeli bir yerinde Evkafa ait küçük<br />

bir binanın yıkılması üzerine sorun çıkmıştır. İzzettin<br />

Bey, Evkaf Dairesinden o binanın yıkılması hakkında<br />

izin almış olduğu halde Abideleri Koruma Heyeti tarafından<br />

kaymakam hakkında hükümet merkezine şikayette<br />

bulunulmuştur. İstanbul Vilayeti kaymakam<br />

lehine ilgili makamlara müracaat etmiştir.<br />

Andlaşma TBMM'nin 6 Mart 1934 tarihli toplantısında<br />

kabul edilen 2381 sayılı Kanunla tasdik olunmuştur.<br />

Andlaşmayı Türkiye namına Dışişleri Bakanı<br />

Tevfik Rüştü, Yugoslavya namına Bogolinob<br />

Jevtitch, Yunanistan namına Denetçe Maximos ve<br />

Romanya namına ise yine Dışişleri Bakanı Nicola<br />

Titulescu imzalamıştır.<br />

Fakat Tanzifat Amirliği 20'şer liradan ibaret olan<br />

amele ücretlerinin 18 liraya indirilerek bütün amelelerin<br />

çalıştırılmasını düşünmüştür. Bu amaçla birkaç<br />

gün önce amele ücretleri 18'er liradan tevzi edilmek<br />

istenmiştir. Ancak amele bunu muvafık görmemiş,<br />

işten çıkarılacak olanların işten çıkarılmalarını istemiş<br />

ve koğuşlarında kalarak arabalarını koşmamışlardır.<br />

Bunların bu suretle işlerini terk etmeleri bir<br />

nevi grev mahiyetinde görüldüğü için zabıtaca tahkikatına<br />

başlanmış ve 11 kişi müşevvik olarak savcılığa<br />

verilmiştir. Sorgu sonucunda tahliyelerine karar<br />

verilmiştir.<br />

Toplantıda Balkan Misakı meselesi ile Gazi Hazretlerinin<br />

son seyahatlerinde edindikleri izlenimlerin görüşülmüş<br />

olması muhtemeldir.<br />

Yeni bütçeye göre gurup tapu sicil müdürlükleri lağvedilecektir.<br />

<strong>Ankara</strong>, İstanbul ve Bursa'da yeniden<br />

tapu sicil müdürlükleri teşkil olunacaktır. Bu müdürlükler<br />

İzmir'de olduğu gibi birkaç vilayete birden<br />

bakacaktır. Çankırı, Yozgat, Kırşehir, Çorum ve Eskişehir<br />

<strong>Ankara</strong>'ya; Kırklareli, Tekirdağ ve Edime İstanbul'a;<br />

Balıkesir, Çanakkale ve Kütahya da Bursa'ya<br />

bağlanacaktır.<br />

Giresun Belediyesi şehrin hâlihazır haritası ile müstakbel<br />

planını Nail, Mithat ve Sabri Beylerden oluşan<br />

bir guruba yaptırmıştır. Bu haritalar <strong>Ankara</strong>'da Harita<br />

Umum Müdürlüğü ve Dâhiliye Vekaleti İmar Müdürlüğünce<br />

tasdik edildiğinden, Giresun Belediyesi<br />

imar işlerine bu haritalar üzerinden başlamıştır. Şebinkarahisar<br />

Belediyesi de haritalarını yaptırmak<br />

üzere faaliyete geçmiştir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.3..9.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

84.3..10.;<br />

C,7 Şubat<br />

1934<br />

RG<br />

CT<br />

C,9 Şubat<br />

1934<br />

C,9 Şubat<br />

1934<br />

C,9 Şubat<br />

1934<br />

C, 10 Şubat<br />

1934<br />

193 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Şubat Devlet ormanlarına ait mukavelenamelerde<br />

tadilat<br />

yapılması.<br />

10 Şubat İstanbul'un imar planını<br />

yapmak isteyen şehircilik<br />

uzmanlarından M.<br />

Agachein hazırladığı rapor<br />

belediyece tercüme edilmiştir.<br />

10 Şubat Giresun Vilayeti Daimi<br />

Encümeni azasından Osman<br />

Fikret Beyin istifası.<br />

11 Şubat Fındık ihracatının murakabesine<br />

dair olan 4.11.1931<br />

tarihli nizamnamenin bazı<br />

maddelerini değiştiren nizamname.<br />

12 Şubat Yani oğlu Nikandros Demirci'nin<br />

(Lidera) Türk vatandaşlığından<br />

çıkarılması.<br />

12 Şubat Eski eserlerin korunması<br />

ile ilgili Başvekalet Tamimi<br />

13.12.1934 tarih ve 15431 nolu Kararname ile Kastamonu<br />

Vilayetinin Araç kazasında Eğriceova, Zonguldak<br />

Vilayetinin Zafranbolu kazasında Büyükdüz<br />

ve Bolu Vilayetinde bir ve iki numaralı Haftancık<br />

Devlet Ormanlarına ait mukavelenamelerde tadilat<br />

yapılması.<br />

Fransız uzmanın raporu bu günlerde basılacaktır. Diğer<br />

iki raporun tercümesi de bugünlerde bitecektir.<br />

Bu planların içinden kabul edilecek olanı 50 yılda<br />

tamamen uygulanacaktır. Planın uygulanmasında en<br />

büyük güçlük istimlâk işlerinde çıkacaktır. Belediye,<br />

bu işler için geçen yıl bir kanun projesi yapmış, hükümete<br />

tanzim etmiştir. Bu projeye göre bir mülkün<br />

maliyece konan kıymeti esasına göre muayyen bir<br />

formül dâhilinde kıymeti hesaplanarak mal sahibine<br />

verilecektir. Alınan haberler bu kanun projesinin<br />

Devlet Şurası tarafından tetkiki bittiğinden yakında<br />

BMM'ye gönderileceği yolundadır. Ancak belediye<br />

bu yeni projeyi de şehir planının tatbiki için kâfi<br />

görmüyor, çünkü bu yeni kanun da belediye ancak<br />

tahsisatı ve varidatı oranında istimlak yapabilecektir.<br />

Belediyenin bulduğu çare istimlâk edilen bir yerin<br />

bedelini ödeyebilmek üzere istimlâk parasını bonolarla<br />

uzun vadeli taksitlere bağlamak. İstimlâk kanunu<br />

BMM'den çıkmadan önce bu layiha etrafında yeni<br />

bazı tekliflerde bulunacaktır. Belediye, şehir planı<br />

kesinleşmeden park ve meydan yapmaya karar vermiştir.<br />

Diğer bir azanın (Hacı Emin Bey) devamsızlığını ileri<br />

sürerek istifa etmiştir.<br />

29.1.1934 tarih ve 2/78 nolu Kararname.<br />

1312 sayılı Kanunun 9. maddesine göre, Dahiliye<br />

Vekilliğinin tezkeresi üzerine İcra Vekilleri Heyetince<br />

kabul edilmiştir. 2/87 nolu Kararname ile.<br />

Tamimde, memleket içindeki milli ve tarihi eserlerin<br />

tamirine ve hatta çok eski zamanlara ait ve yabancı<br />

medeniyetlere ait eserlerin toprak altından çıkarılmaya<br />

çalışıldığı halde sarih nizamlara ve mükerrer tebliği<br />

ve ihtarlara rağmen imar mefhumunu yanlış anlayan<br />

bazı memurların bu hususta ufak bir ihtisası<br />

olmadığı halde görüş ve muhakemeleri bakımından<br />

ehemmiyetsiz saydıkları birçok kıymetli eserlerimizi<br />

yıktırmakta oldukları...bu nedenle Maarif Vekaletinin<br />

muvafakati alınmadıkça hiçbir eserin hiçbir bahane<br />

ile yıktırılmasına katiyen meydan verilmemesi...<br />

12 Şubat Cenap Şahabettin vefat etti. 1870 yılında Manastır'da doğmuştu. Askeri Tıbbiye'den<br />

mezun olmuş ve askeri hakim olarak vazife hayatına<br />

atılmıştır. Edebiyatı Ceride Devrinin, Tevfik<br />

Fikret ve Halit Ziya gibi başlıca üstatlarından biriydi.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

RG<br />

C, 10 Şubat<br />

1934<br />

C,10 Şubat<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

CT

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Şubat Hasan Beyin Samsun Belediye<br />

Reisliğine seçilmesinin<br />

tasdiki<br />

13 Şubat Posta, Telgraf ve Telefon<br />

Umum Müdürlüğüne Şurayı<br />

Devlet Katibi Umumisi<br />

Edip Cemil Beyin tayini.<br />

13 Şubat Tapu müdürlüklerine yapılan<br />

tayinler.<br />

13 Şubat Esbak Beyoğlu Kaymakamı<br />

Rüknettin Beyin üçüncü<br />

sınıf mülkiye müfettişliğine<br />

tayini.<br />

13 Şubat Atina-Pire Başkonsolosu<br />

Muhittin Raşit Beyin merkeze<br />

nakli.<br />

14 Şubat <strong>Ankara</strong> Elektrik Türk Anonim<br />

Şirketi ile <strong>Ankara</strong> Belediyesinin<br />

imzaladığı<br />

21.3.1927 tarihli imtiyaz<br />

sözleşmesi üzerinde ihtilafa<br />

düştükleri.<br />

14 Şubat İstanbul jandarması<br />

Alibeyköy muhtarını kaçak<br />

kömür işinden dolayı mahkemeye<br />

vermiştir.<br />

15 Şubat Artova Kaymakamı Kadri<br />

Beyin Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

15 Şubat Torul, Birecik, Susurluk,<br />

İncesu, Osmancık, Ulukışla,<br />

Sorgun, Erbaa, Feke ve<br />

Gönen Kaymakamlıklarına<br />

yapılan tayinler.<br />

15 Şubat Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da İngiltere Elçisi<br />

Percy Loraine'nin itimatnamesini<br />

kabulü.<br />

29.1.1934 tarihli Kararname ile "Samsun Belediye<br />

Meclisince riyasete intihap olunan Hasan Bey'in<br />

intihabi Belediye Kanununun 89. maddesi mucibince<br />

tasdik olunmuştur. Reisicumhur, Başvekil, Dahiliye<br />

Vekili'nin imzası ile.<br />

Tekaüdü icra kılınan Fahri Beyden inhilal eyliyen...<br />

10.2.1934 tarihli Kararname ile.<br />

28.1.1934 tarihli Kararname ile açık bulunan İzmir<br />

Gurubu Tapu Sicil Müdürlüğüne Birinci Sınıf Tapu<br />

ve Kadastro Müfettişlerinden Ahmet Beyin terfian ve<br />

ondan açılan müfettişliğe de Umum Müdürlük Tapu<br />

Umum Müdür Muavini Lütfı Beyin tayini.<br />

29.1.1934 tarihli Kararname ile. RG<br />

Hariçteki hizmeti müddeti tamam olması hasebiyle... RG<br />

Bu konuyla Dahiliye ve Nafıa Vekaletleri ilgilenmişlerdir<br />

ve bu konu için 175 sayfalık bir rapor hazırlanmıştır.<br />

10.2.1934 tarihli Kararname ile görülen lüzuma binaen.<br />

10.2.1934 tarihli Kararname ile Torul'a Yozgat maiyet<br />

memuru İhsan, Birecik'e Mardin maiyet memuru<br />

Baki, Susurluk'a <strong>Ankara</strong> maiyet memuru Ali Münip,<br />

İncesu'ya Kastamonu maiyet memuru Muzaffer, Osmancık'a<br />

Elaziz maiyet memuru Niyazi Ferruh, Ulukışla'ya<br />

Diyarbakır maiyet memuru Nazım, Sorgun'a<br />

Çorum maiyet memuru Şevket, Erbaa'ya Feke eski<br />

Kaymakamı Hüseyin Ferit, Feke'ye eski Karaağaç<br />

Kaymakamı Cevdet ve Gönen'e Çubuk Kaymakamı<br />

İzzet Beylerin nakil ve yeniden tayinleri tensip...<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.3..5.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

157.103..1.<br />

/16210<br />

C,14 Şubat<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

84.3..20.<br />

RG<br />

ATCTK<br />

1934 Yılı 547

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Şubat Evening Standard gazetesinde<br />

çıkan Türkler Binayı<br />

Nasıl Kurdu başlıklı yazı.<br />

17 Şubat Adaletin Dilekleri isimli bir<br />

kitap yayınlandı.<br />

18 Şubat İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> bünyesinde<br />

Dil Mektebi açıldı.<br />

18 Şubat Belediye varidatının azaldığı<br />

nazarı dikkate alınarak<br />

belediye teşkilatında bazı<br />

değişiklikler yapılmaktadır.<br />

Bu hususta Dahiliye Vekaleti<br />

ile tetkikat yapılmaktadır.<br />

18 Şubat Münhal bulunan Nafıa Vekaletine<br />

Afyon Karahisar<br />

Mebusu Ali Bey'in tayini<br />

Reisicumhur Hazretlerinin<br />

tasdiklerine iktiran eylemiştir.<br />

19 Şubat Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da Yang Şiyeh<br />

başkanlığında Çin Askeri<br />

Heyetini kabulü.<br />

19 Şubat Balıkesir'de maden hissesi<br />

satışı.<br />

20 Şubat Cumhuriyetin 10. yılı münasebetiyle<br />

meriyete giren<br />

af kanunu hakkında.<br />

21 Şubat Van Gölü Sefain İşletme<br />

İdaresi makinistliğinde<br />

Macar Danyal Gamboş'un<br />

çalıştırılmasına izin verilmesi.<br />

548 Yönetim Zamandizini<br />

17 Ocak 1934 tarihli yazıda, "bugünkü Türkiye<br />

(1934) Çanakkale'de galip gelmesine rağmen I.<br />

Dünya Harbinde mağlup olmuş ancak buna rağmen<br />

Lozan Anlaşmasıyla birlikte saltanat rejiminden kurtulup<br />

bugünlere gelmiştir" denmektedir.<br />

Temyiz Mahkemesi reislerinden Asafoğlu Fahrettin<br />

Bey'in 76 sayfalık bu eseri adliye teşkilatının ıslahı<br />

ve ikmali ihtiyacı önünde adeta nefes almayarak boğulacak<br />

bir hale geldiğimiz bir sırada ammenin ruhuna<br />

tercüman olur gibi ortaya çıkmıştır.<br />

Bugünkü haliyle belediye dairesi içinde çalışan memur<br />

kadrosu geniş ve bilakis icrai vaziyette olan belediye<br />

zabıtası, müfettiş ve kontrol kadroları çok dar<br />

görülmektedir. Memur maaşları belediye bütçesinin<br />

yarısından fazlasını teşkil etmektedir. Belediye Kanunu<br />

mucibince bütçenin üçte birini geçmemesi lazımdır.<br />

Belediye, şube kadrolarını da daraltmayı ve<br />

bir kısım işlerin merkez tarafından yapılmasını muvafık<br />

görmektedir.<br />

16.2.1934 tarihinde Reisicümhur Hazretlerinin yüksek<br />

tasviplerine iktiran eylemiştir.<br />

Balıkesir Vilayetinin merkez kazasına bağlı<br />

Bahçedere Köyünde krom, simli kurşun, antimon,<br />

manganez ve kömür madenleri aramak üzere aldıkları<br />

ruhsatnamede 100 hisse itibarile Mehmet Hilmi<br />

Efendinin malik olduğu 34 hisseden sekizinin Zülfikar,<br />

6 hissesinin İzzet ve 6 hissesinin de Bekir Efendilere<br />

satılması.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

267.802..<br />

24742282<br />

C, 17 Şubat<br />

1934<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

C, 18 Şubat<br />

1934<br />

RG;C,18<br />

Şubat 1934<br />

ATCTK<br />

Memurlar hakkındaki cezaların tecil veya affını tas- C,20 Şubat<br />

rih etmediğinden Adliye ve Dahiliye vekaletleri me- 1934<br />

murlar hakkındaki kanun maddesini tetkik etmişlerdir.<br />

Vekaletler af kanununa göre umumi ve ferdi cezaların<br />

atfedilebileceği yalnız inzibati cezalar hakkında<br />

takibatta bulunulması lazım geleceği neticesine<br />

varmışlardır.<br />

2007 sayılı Kanunun 2/b maddesine göre.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.9..5./<br />

243-155

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Şubat Dresdetı Şehrinde bir fahri<br />

konsolosluk ihdası ile bu<br />

vazifeye... Türk tacirlerinden<br />

Fesçi Zade Beyin tayini.<br />

24 Şubat Memleketin 80 yerinde<br />

halkevlerinin kuruluşu tesit<br />

edildi.<br />

24 Şubat Evkaf Umum Müdürlüğü,<br />

Evkaf İdaresinin 10 yıl zarfında<br />

yaptıkları ile ilgili bir<br />

rapor yayınlamıştır.<br />

25 Şubat Kayseri Belediye Reisliğinin<br />

Vali uhdesine verilmesi.<br />

25 Şubat İstanbul Evkaf Mahlulat<br />

Müdürü Hilmi Beyin 40 lira<br />

maaşla Bursa Evkaf<br />

Müdürlüğüne tayini.<br />

25 Şubat Münhal bulunan Erzurum<br />

Vilayeti Mektupçuluğuna<br />

sabık Kulp Kaymakamı Zafer<br />

Nezihi Beyin tayini.<br />

26 Şubat Memurini Maliyenin murakabe<br />

vazifelerine azami<br />

dikkat etmeleri hakkında<br />

tamim.<br />

26 Şubat Ferşiyat Kilometre İkramiyesine<br />

Dair Talimatname<br />

26 Şubat Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da Romanya Elçisi<br />

Edmund Ciuntu ve Afgan<br />

Elçisini kabulü.<br />

26 Şubat Türkiye'de bulunan ecnebi<br />

şirketlerde çalışanlar Türk<br />

Memur ve Müstahdem Birliği<br />

namı ile bir teşekkül<br />

vücude getirmiş ve muamelesi<br />

vilayetçe ikmal edilmiştir.<br />

Berlin Büyükelçiliğimizin gösterdiği lüzum ve ihtiyaca<br />

binaen, 8.2.1934 tarih ve 2/114 nolu Kararname<br />

ile.<br />

Bu amaçla İsmet Paşa bir nutuk söyledi. Nutukta İsmet<br />

Paşa, kurulmuş olan 55 halkevine 25 halkevinin<br />

daha eklendiğini müjdelemekte ve halkevinin yeni<br />

Türkiye hayatının başlı başına bir unsuru başlı başına<br />

bir remizi demektedir.<br />

Rapora göre Evkaf <strong>Ankara</strong>'nın imarına 4 milyon lira<br />

verdi.<br />

29.1.1934 tarih ve 2/79 nolu Kararname ile, 1580 sayılı<br />

Belediye Kanununun 94. maddesinin D fıkrasına<br />

göre Dahiliye Vekaletinin bitişi üzerine Bakanlar<br />

Heyetince karar verilmiştir. Bir yıldan beri münhal<br />

olan ve vekaleten idare edilen Kayseri Belediye reisliğini<br />

Hayrullah Bey kazanmıştı. Fakat Hayrullah<br />

Bey'in reisliği Dahiliye Vekaletince tasdik edilmeyerek<br />

reislik Vali Nazmi Bey'in uhdesine verilmişti.<br />

Bundan sonra Kayseri'de valiler belediye reisi görevini<br />

de yürütecek.<br />

Görülen lüzuma binaen 14.2.1934 tarihinde.<br />

10.2.1934 tarihinde.<br />

Kefalet Kanunu hükümlerinin göz önünde bulundurulup<br />

murakabe işlerine de azami ehemmiyet verilerek<br />

zimmet ve ihtilasa meydan bırakılmaması.<br />

Demiryolu inşaatından dolayı memurin ve müstahdemine<br />

verilecek kilometre ikramiyesi 2/127 nolu<br />

Kararname.<br />

Amaç memleketimizde ecnebi şirketlerde bulunan<br />

Türk unsurunu bir araya getirmek ve ihtiyaçları ile<br />

yakından alakadar olmaktır.<br />

RG<br />

C.24 Şubat<br />

1934<br />

C,24 Şubat<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

42.4.. 19.;<br />

C,3 Şubat<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

ATCTK<br />

C,26 Şubat<br />

1934<br />

1934 Yılı 549

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Şubat Trakya Umumi Müfettişliği<br />

adile ikinci bir umumi müfettişlik<br />

kurulması ve buna<br />

ait kadronun tasdiki.<br />

27 Şubat Danıştay'ın idari davalar<br />

hakkında verilen hükümlerine<br />

karşı TBMM'ye müracaat<br />

edilip edilemiyeceğine<br />

dair rapor.<br />

27 Şubat Barselona şehrinde yeniden<br />

muvazzaf konsolosluk kurulması<br />

hasebile bu şehirde<br />

bir fahri konsolosluk ihdası<br />

ile ilgili 18.2.1934 tarih ve<br />

13851 sayılı Kararnameye<br />

Zeyil 2/157 nolu Kararname.<br />

27 Şubat Tahsildarların tespit edilen<br />

şekilde koyu kahve renkli<br />

elbise giymeleri hakkında<br />

Maliye Vekaleti Tamimi<br />

27 Şubat İzmir-Kasaba demiryolu<br />

hattının yeni şekli tayin ve<br />

tesbit edilirken satınalma<br />

yoluna gidilmesi.<br />

28 Şubat İzmir Rıhtım Tesisatının<br />

İzmir Liman ve Körfez<br />

Şirketine Devrine Ait Talimatname<br />

1 Mart 1934 yılında Dahiliye Vekaleti<br />

Teftiş Heyetinin faaliyetleri.<br />

2 Mart 1934 bütçesi meclise verildi.<br />

Varidat kanunlarında<br />

tadilat layihaları da meclise<br />

verildi.<br />

4 Mart Üsküdar, Çatalca, Karacabey,<br />

Şarkışla, Vize, Dikili,<br />

Suşehri Kaymakamlıklarına<br />

tayinler.<br />

550 Yönetim Zamandizini<br />

2/150 nolu Kararname ile Edime, Kırklareli, Tekirdağ<br />

ve Çanakkale mıntıkalarında nafıa ve iskan işlerinin<br />

esaslı bir surette tanzim ve idaresi için 1164 sayılı<br />

Kanun hükmüne göre mezkur mıntıkada Trakya<br />

Umumi Müfettişliği namile teşkili kabul edilmiştir.<br />

Kadroda UM, başmüşavir, asayiş müdürü, yazı işleri<br />

müdürü, kalemi mahsus müdürü, evrak memuru ve<br />

iskan müdürü bulunmaktadır. 19.2.1934 tarihli İcra<br />

Vekilleri Heyeti toplantısında kabul edilmiştir.<br />

Bu konuda Başvekalet tarafından Danıştay'dan istenen<br />

görüşe Danıştay'ın yanıtı: "Devlet Şurasının idari<br />

davalar hakkında verilen hükümlere karşı BMM'ye<br />

müracaat olunabilir mi sorusunun yanıtı menfidir."<br />

Kararname ile fahri konsolosluk ihdası ve Barselona<br />

Ticaret Azasından M.Don. Jose Maria Malta Y<br />

Jubia'nın fahri konsolosluğa ve Don Jose Arbos Y<br />

Altafaja'nın da Vis Konsolosluğa tayinlerine dair<br />

olan hüküm kaldırılmıştır.<br />

Resmi sıfatı haiz olarak köylerde dolaşan ve halkla<br />

daimi temasta bulunan tahsildarlar için.<br />

İzmir-Kasaba Demiryolu Şirketi ile aktedilmiş olan<br />

25 Temmuz 1929 tarihli itilafnameye göre hattın yeni<br />

şeklinin tayin ve tespiti lazım geldiği cihetle ... hattın<br />

mübayaası keyfiyetinin takibi lüzumunun Maliye<br />

ve Nafia vekilliklerine tebliği takarrür etmiştir.<br />

2/128 Nolu Kararname ile İzmir Rıhtım Şirketinin<br />

imtiyazı ile tesisatının satın alınmasına dair 2309 sayılı<br />

Kanunun 4. maddesi uyarınca nasıl devredileceğine<br />

ilişkin hükümleri içermektedir.<br />

6401 evrak gelmiş, 11054 evrak gitmiştir. Müfettişler<br />

1 yıl içinde 33 memura işten el çektirmişlerdir. 4 tezkiye<br />

varakası, 815 teftiş layihası, 229 tahkikat raporu,<br />

236 tahkikat fezlekesi vermişlerdir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.8..10.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

11.68..13.<br />

/1035<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.10..9.<br />

Bulmaç<br />

C,1 Mart<br />

1934<br />

Fırka Divanı (divan, heyeti vekile, fırka umumi heye- C,2 Mart<br />

ti idaresi ve fırka gurubu heyeti idaresi azalarından 1934<br />

mürekkeptir) dünkü toplantısında varidat kanunlarının<br />

layihaları görüşülerek muvafık görüldü. Buna göre<br />

buhran vergisi teşmil ediliyor, şeker istihlak resmi<br />

%10 oluyor, elektrikten 2 kuruş resim alınacak, bina<br />

vergisinin istisna haddi indirildi. 1934 bütçesinden<br />

bazı rakamlar: Milli Müdafaa: 32 383 640, Duyunu<br />

Umumiye: 45 268 856, Nafıa: 14 401 993, Maliye:<br />

13 793 747, Jandaıma: 8 679 379, Adliye: 8 013 478.<br />

18.2.1934 tarihli kararname ile sırasıyla Lütfi, Sadettin,<br />

Remzi, Ziya, Sırrı, Yılmaz ve Alaattin'in tayinleri.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.4..17.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Mart İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nde<br />

Türk İnkılap Enstitüsü<br />

açıldı.<br />

4 Mart Münhal bulunan Temyiz<br />

Mahkemesi azalığına Hamit<br />

Beyefendinin tayini.<br />

4 Mart Yüksek Öğrenim Kurumları'nda<br />

Devrim Tarihi dersi<br />

zorunlu oldu.<br />

4 Mart Selanik Konsolosluğu<br />

Kançıları İhsan Beyin<br />

dercesile merkeze nakli.<br />

4 Mart Vilayet Kongrelerinden<br />

Dahiliye Vekaleti'ne arz<br />

olunan dileklere verilen cevaplar.<br />

5 Mart Şişe ve cam sanayisini<br />

kurmak üzere, Türkiye İş<br />

Bankası'na 25 yıl süreyle<br />

imtiyaz verilmesi.<br />

5 Mart Konya Milletvekili Kazım<br />

Hüsnü'nün vefatı üzerine<br />

yerine yenisinin seçilmesi.<br />

6 Mart Elçilik Katibi Cemal'in Bakanlık<br />

emrine alınması.<br />

6 Mart Ahmet Hüsrev oğlu Çerkeş<br />

İzettin'in Türk vatandaşlığından<br />

çıkan İması.<br />

6 Mart Ziraat Bankası'nın 1933 senesi<br />

sonundaki dunımu ve<br />

1934 senesindeki tahmini<br />

durumu ile ilgili rapor.<br />

7 Mart Türk Bayrağı Altına Giren<br />

Gemilerin Evsafını Tayin<br />

Eden 14860 Numaralı Nizamnamenin<br />

Bazı Hükümlerini<br />

Değiştiren 2/213 Sayılı<br />

Nizamname<br />

7 Mart Evvelce işten el çektirilmiş<br />

olan bir memurun Devlet<br />

Şurasına müracaatı.<br />

Hakimler Kanununun 15. maddesi mucibince Temyiz<br />

Mahkemesi Umumi Heyetince icra kılınan intihap<br />

neticesinde en çok rey kazanan İstanbul İkinci<br />

Ceza Reisi.<br />

Belge restorasyonda olduğu için ulaşılamadı.<br />

Balıkesir, Bursa, İstanbul, İzmit, Tekirdağ, Zonguldak<br />

ve Bolu vilayetlerinin ... ihtiyacını temin için<br />

600 bin lira ile tesis edilmesi için... 2/162 nolu Kararname<br />

17.2.1934 tarihli Vekiller Heyeti toplantısında<br />

kabul edilmiştir.<br />

Siyasi kurye olarak Avrupa'ya gönderildiğinde kendisine<br />

teslim edilen evrakı kaybettiği için.<br />

Milli savaşa katılmayarak Türkiye haricine kaçmış...<br />

Türkiye aleyhine çalışmış... 1041 sayılı Kanun hükümlerine<br />

göre.. İcra Vekilleri Heyetince kabul<br />

olunmuştur.<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

RG<br />

TTY<br />

RG<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

501.2013..<br />

1./2.BÜRO<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

42.9..2./<br />

184-105<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

74.491..5İ<br />

78169<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

85.6.. 14.<br />

Ziraat Bankası AŞ'den Yüksek Başvekalete gönderi- BCA:<br />

len raporun girişinde Bankanın 1304 tarihinde mena- 30.. 10.0.0/<br />

138.985..9.<br />

fi sandıklarından tesis edildiği belirtilmekte ve banka<br />

/13021<br />

hakkında ayrıntılı bilgiler verilmektedir.<br />

Sözkonusu Nizamname 7/9/1933 tarih ve 2497 sayılı<br />

Resmi Gazetede yayımlanan Nizamnamedir.<br />

Hakkını istihsal için dava ikame ettiğini söylemiş ve<br />

davasında zikretmek üzere işten el çektirme karanmn<br />

bir suretini istemiş ancak kendisine bu karar suretinin<br />

verilmesine imkan bulunmadığı söylenmiştir.<br />

RG<br />

Bulmaç<br />

C,7 Mart<br />

1934<br />

1934 Yılı 551

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mart Osmanlı Bankası Statüsünün<br />

Değiştirilmesi Hakkında<br />

15435 nolu Kararname<br />

10 Mart Aydın Milletvekili Reşit<br />

Galip'in vefatı üzerine yerine<br />

yenisinin seçilmesi.<br />

11 Mart Münhal bulunan Divanı<br />

Muhasebat müddeiumumiliğine<br />

yapılan tayin.<br />

11 Mart Teftiş Heyeti kadrosunda<br />

münhal bulunan üçüncü sınıf<br />

müfettişliğe tayin.<br />

12 Mart Balkan Anlaşma Misakının<br />

Tasdikına Dair 6.3.1934 tarih<br />

ve 2381 sayılı Kanun.<br />

Yazısı 7 Mart 1934 tarihinde yazılmıştır. 1897 yılında<br />

doğan Reşit Galip, Şeyh Sait İsyanı sırasında Şark<br />

İstiklal Mahkemesi üyesi olmuştur. 1932 yılında Milli<br />

Eğitim Bakanlığına getirilen Reşit Galip bir yıl<br />

sonra bakanlıktan çekilmiş ve CHP İdare Heyetinde<br />

ve Tarih Kurumu ile Dil Kurumu'nda çalışmaya başlamıştır.<br />

37 yaşında zatürreden ölmüştür.<br />

Divanı Muhasebat Başkatibi Enver Beyin tayini. RG<br />

55 lira maaşlı İlk Tedrisat Dairesi şube müdürü Osman<br />

Bey'in naklen tayini.<br />

12 Mart Yunanistan ile anlaşma. Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Arasında <strong>Ankara</strong>'da<br />

14 Eylül 1933 Tarihinde İmzalanan Samimi<br />

Anlaşma Misakının Tasdıkma Dair 2384 Sayılı Kanun.<br />

Kanun, 6.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

12 Mart Macaristan ile anlaşma. Türkiye Cumhuriyeti ile Macaristan Krallığı Arasında<br />

Münakit Bitaraflık, Uzlaşma ve Hakem Muahedenamesi<br />

Ahkamının Uzatılması Hakkında 2385 Sayılı<br />

Kanun. Kanun, 6.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

12 Mart Yugoslavya Krallığı ile anlaşma.<br />

13 Mart Macarasitan ve Romanya<br />

ile anlaşma<br />

13 Mart Yugoslavya krallığı ile anlaşma.<br />

13 Mart Polis Mensuplarının Yaş<br />

Hadlerine Dair 2388 Sayılı<br />

Kanun<br />

552 Yönetim Zamandizini<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Yugoslavya Krallığı Arasında<br />

Belgrat'ta 28 İkinciteşrin 1933 Senesinde<br />

Aktedilen Mütekabil Mutalebatın Tesviyesine Müteallik<br />

İtilafın Tasdikına Dair 2382 Sayılı Kanun. Kanun,<br />

6.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Macaristan ve Romanya<br />

Arasında <strong>Ankara</strong>'da 17 Teşrinievvel 1933 Tarihinde<br />

İmzalanan Dostluk, Ademi Tecavüz, Hakem ve Uzlaşma<br />

ve Hakem Muahadesinin Tasdikına Dair 2383<br />

Sayılı Kanun. Kanun, 6.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Yugoslavya Krallığı Arasında<br />

Belgratta 27 İkinciteşrin 1933'de İmzalanan<br />

Dostluk, Ademi Tecavüz, Hakem ve Uzlaşma<br />

Muahadesinin Tasdikına Dair 2386 Sayılı Kanun.<br />

Kanun, 6.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

Kanun, 8.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir. Kanun ile<br />

polis memurlarının, dereceleri itibarile mecburi tekaüde<br />

sevkolunmalan için 50 yaşından 60 yaşına kadar<br />

olmak üzere farklı düzenleme yapılmıştır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

74.491..6./<br />

78170; CT.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.20-21,<br />

25.1,S:39.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Mart Vakıf Akar ve Arazinin ve<br />

Mahsullerinin Ne Suretle<br />

Kiraya Verileceği ve İdare<br />

Olunacağı Hakkında 2387<br />

Sayılı Kanun<br />

13 Mart Rize Belediye Reisliği'nin<br />

kurulması.<br />

Kanun, 8.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir. Evkaf varidatının<br />

mühim bir kısmını, akar ve arazi kiralarile<br />

zeytin ve incir gibi bazı mahsullerin satış bedelleri<br />

oluşturmaktadır. Bunlardan kiraya verileceklerin her<br />

sene açık artırmaya tabi tutulmasından dolayı bir çok<br />

mahzurlar çıktığı ... anlaşılmıştır. Bu işlerin tanzim<br />

edilecek bir nizamname ile tayin olunacağı belirtilmektir.<br />

Görülen lüzuma binaen Belediye Kanunun 94/b<br />

maddesine tevfikan mansup olması.<br />

14 Mart Aydın'da idari taksimat. Aydın'a bağlı Kırçaklı köyünün Nazilli, Yellice köyünün<br />

de Bozdoğan kazalarına bağlanmaları.<br />

3.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

14 Mart Manisa'da idari taksimat. Manisa'nın Damatlı, Yeşilkavak, Burhan, Çakaldoğan<br />

köylerinin Salihli kazasına bağlanması. 5.3.1934 tarihinde<br />

kabul edilmiştir.<br />

14 Mart Belediye İstanbul'a ait bir<br />

istatistik neşretti.<br />

14 Mart Münhal bulunan Temyiz<br />

Mahkemesi azalığına tayin.<br />

14 Mart Atina-Pire Başkonsolosluğuna<br />

tayin.<br />

Buna göre, 1931-32 senesinde 4639 kişi evlenmiş,<br />

12564 kişi ölmüş, 454 yangın olmuş, 4742 seyyah<br />

gelmiştir. 1929-31 arasında 35 sinema açılmıştır. Tiyatrolardan<br />

alınan lübiyat ve darülacaze resmi 1929<br />

yılında 4685, 1930 yılında 15779, 1931 yılında<br />

16584 lira sinemalardan alınan aynı resim 1929 yılında<br />

89903, 1930 yılında 95062, 1932 yılında ise<br />

76026 lira olmuştur.<br />

İstanbul Birinci Ceza Reisi Vasıf Beyefendinin tayini.<br />

Münhal bulunan Atina-Pire Başkonsolosluğuna Kamil<br />

Mümtaz Bey tayin kılınmış, Midilli Muavin<br />

Konsolosluğu kançıları Edip, Kudüs Konsolosluğu<br />

Kançıları Hamdi Bey merkeze nakledilmişlerdir.<br />

14 Mart 2389 Sayılı Kanun. 1933 Mali Senesi Muvazenei Umumiye Kanununa<br />

Merbut Bütçelerde Bazı Tadilat İcrasına ve Konya<br />

Sulama tdaresi Bütçesinin Varidiat Kısmına İlave<br />

Edilecek Tahsisata Dair 2389 Sayılı Kanun,<br />

12.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

14 Mart İstanbul Şehir Meclisi toplantısında<br />

Tramvay Şirketi<br />

meselesi görüşüldü.<br />

Şehir meclisinde "mevcut tramvay hatlarına ilave<br />

olarak yeni hatlar yapılmasına karşılık olarak evvelce<br />

bilet ücretlerine zam yapıldığı, fakat yeni hatlar yapmak<br />

için lazım gelen istimlâk masrafının belediyeye<br />

ait olduğu halde belediyenin bu istimlâki yapamadığı,<br />

binaenaleyh Tramvay Şirketinin zamları tahsil ettiği<br />

halde yeni hiçbir hat yapmadığı ve zamların<br />

tramvay şirketi kasalarında birikmekte olduğu bildirilmektedir.<br />

Bu durumda şirketten birikmiş paraların<br />

tahsili istendi bu paranın 3 milyon kadar olduğu tahmin<br />

ediliyor."<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.20-21,<br />

25.1, S:38.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

43.13..19./<br />

82-39<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

84.5..8.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.6..1.;<br />

85.6..2.<br />

C,14 Mart<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C,14 Mart<br />

1934<br />

1934 Yılı 553

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mart Devlet Demiryolları İşletme<br />

Umum Müdürlüğü görevinden<br />

Rifat'm alınarak,<br />

yerine İbrahim Kemal'in<br />

tayini.<br />

15 Mart Belediyeye intikal eden eski<br />

muhtarlıklara ait hizmetler<br />

mukabilinde alınacak<br />

ücret ve harçlara mahsus<br />

bir tarife neşredilmiştir.<br />

Görülen lüzum üzerine Rıfat Bey alınmış, Atina<br />

Ataşemiliterliğinden mütekait Erkanı Harp Kaymakamı<br />

Rıfat atanmıştır.<br />

Nüfus, doğum, askerlik, sayım vergisi, aile harcırahı<br />

gibi ilmühaberler, sulh vekaletnameleri ile tebligat<br />

işleri ile hayvan alım satımı için verilecek ilmühaberlerden<br />

çeşitli oranlarda harç alınacak.<br />

17 Mart Siir'te idari taksimat. Siirt'in Lodi nahiyesinin Ayni köyüne nakli. 5.3.1934<br />

tarihinde kabul edilmiştir.<br />

18 Mart Manisa'da idari taksimat. Manisa ili Çankalabaşlı Köyünün Alaşehir kazasına<br />

bağlanması. 15.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

18 Mart İstanbul'da idari taksimat. İstanbul Vilayetinin Üsküdar Kazasının Kısıklı Nahiyesine<br />

merbut (Küçükbakkal) Köyü bu nahiyeden<br />

ayrılarak Kadıköy Kazasının Erenköy Nahiyesine<br />

bağlanmıştır. 15.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

18 Mart Prof. Malche'in -Üniversite<br />

reformunun uygulanışı ve<br />

yabancı profesörler hakkında-<br />

Hakimiyet-i Milliye<br />

gazetesi muhabirine demeci.<br />

18 Mart İstanbul Belediyesi hastane,<br />

mektep ve bedesten istatistikleri<br />

açıklandı.<br />

19 Mart İmtiyazlı şirketlerin abonelerinden<br />

aldıkları teminat<br />

paralarının muhafaza usulüne<br />

dair, İstanbul Milletvekili<br />

Hasan Vasıfın kanun<br />

teklifi.<br />

19 Mart Arazi Vergisi Kanununun<br />

5. maddesinin tefsiri.<br />

19 Mart Tekaüt Kanununun 25.<br />

maddesine Dair 797 Sayılı<br />

Heyeti Umumiye Karan<br />

554 Yönetim Zamandizini<br />

Belediye tarafından şahıs aleyhine 182 ve eşhas tarafından<br />

belediye aleyhine 251 dava açılmış. Belediye<br />

tarafından açılan davalardan 7'si, eşhas tarafından<br />

açılmış davalardan 3'ü belediye lehine neticelenmiştir.<br />

"Bu para yapılmış bir hizmetin bedeli olarak alınan<br />

bir ücret mahiyetinde değildir. Fakat halkın menafıi<br />

umumiyesini korumak vazifesi olan hükümet vilayet<br />

ammesi dolayısile bu teminat akçaları üzerinde bir<br />

hakkı vesayeti hazırdır. Teminat akçalarının Sümerbank'a<br />

tevdi edilmesi" istenmektedir.<br />

15.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir. 1883 numaralı<br />

Kanunun 5.maddesinde sayılı sebeplerin hudusile<br />

vukua gelen arızalardan dolayı terkini icap eden vergi,<br />

zarann tahakkuk ettiği hasat ve devşirme zamanına<br />

tesadüf eden seneye aittir.<br />

25. maddenin ilk fıkrasında yazılı olan "TBMM'nin<br />

teessüsünden itibaren TBMM reisliğinde bulunanlar<br />

ve İcra Vekilleri Heyetine dahil olup da bilfiil vekillik<br />

etmiş olanlar tekaüt müddetini ikmal etmemiş olsalar<br />

bile kendilerine birinci derece üzerinden tekaüt<br />

maaşı tahsil edilir denmekte" ve bu maddenin tefsirine<br />

gerek görülmemektedir. Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanunu 11/6/1934 Tarih ve 1683 Sayılı kanundur.<br />

Bu yasada birçok kez değişiklik yapılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

43.14.. 13./<br />

156-53<br />

C,15 Mart<br />

1934<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.6..17.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.6..16.;<br />

85.6..17.;<br />

85.7..7.<br />

ATCTK<br />

C,18 Mart<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

4.20..8./<br />

4168<br />

RG<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.20. 27.1,<br />

S:52.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mart İstanbul Liman Nizamnamesinin<br />

56. maddesini tadil<br />

eden nizamname<br />

20 Mart <strong>Ankara</strong>'da İnkılap Tarihi<br />

Kürsüsü açddı.<br />

20 Mart İstanbul Tramvay Şirketi<br />

ile yapılmış olan sözleşmenin<br />

değiştirilmesi.<br />

20 Mart C.H.F. Genel Sekreterliği'ne<br />

gelen şikayet raporları.<br />

20 Mart Hukuk fakültesine mülhak<br />

iktisadi ve içtimai ilimler<br />

enstitüsünün talimatnamesi<br />

hazırlanmış ve vekâletçe<br />

tasdik edilmiştir.<br />

12.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

21 Temmuz 1926 tarihli mukavelename ile şirket tarafından<br />

yapılması gereken hatlardan yalnız Fatih-<br />

Edirnekapı hattının yapılmış olması ... her ne kadar<br />

mukaveleye göre bu hatların inşası için İstanbul Belediyesinin<br />

yapması lazım gelen istimlaklerin ne zaman<br />

yapılacağı tayin edilmemişse de şirketin ivazsız<br />

halktan para alması caiz görülmediğinden tarifede<br />

icab eden tenzilatın yapılmasını teminen mukavelenin<br />

tadili maksadile şirketle müzakereye girişilmesi<br />

için Nafia Vekaletine salahiyet verilmesi kabul<br />

olunmuştur.<br />

Bu belgede iki adet şikayet mektubu bulunmaktadır.<br />

Mektuplardan ilki Yurt Gazetesinden Nurettin Bey<br />

tarafından gönderilen ve ihtilal ile inkılap kelimeleri<br />

hakkında yaptığı tetkikatı içermektedir. "Revolution<br />

kelimesinin karşılığı inkılaptır ve bunun ihtilal diye<br />

terceme edilmesi keyfiyeti bir geri zihniyet eseridir."<br />

İkincisi Konya mebusundan iki Kazım Bey ile belediye<br />

ve fırka reisi ve İktisat Bankası müdürü hakkında<br />

bakkal Nusret Efendinin dükkanına yapıştırılan<br />

yafta ve tahkikatı ve Konya Fırkasının İslahı için Fırka<br />

reisinin tayinle olması hakkında valinin raporudur.<br />

Raporda vali Konya vilayeti halkını üç guruba ayırarak<br />

mütalaa ediyor.<br />

Enstitünün profesörleri M. VVilheim Röpke, İbrahim<br />

Fazıl ve Muhlis Ethem, M. Kessler, M. Rüstow, M.<br />

Neumark ve Ömer Celal Bey'dir.<br />

21 Mart İdari taksimat. Manisa'nın Eşme kaza merkezinin Elvanlar İstasyonuna<br />

nakli. 17.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

21 Mart Üçüncü sınıf müfettişliğe<br />

tayin.<br />

21 Mart Hopa Gümrük Müdürlüğü<br />

ile ilgili tamim.<br />

22 Mart Türkiye Dış İşleri Mali<br />

Ofisleri Dairesi kısa adıyla<br />

Türk Ofisi reisliğine atamalar<br />

yapıldı.<br />

Davutpaşa Orta Mektep sabık Fransızca muallimi<br />

Fethi Beyin elyevm münhal bulunan 55 lira maaşlı<br />

üçüncü sınıf müfettişliğe tayini tensip kılınmıştır.<br />

1 Haziran 1934 gününden itibaren Hopa Gümrük<br />

Müdürlüğünün Hopa Merkez Memurluğuna ve Rize<br />

Merkez Memurluğunun da Rize Müdürlüğüne<br />

kalbedilmesi ve Sarp ile Muratlı idarelerinin muhdes<br />

Hopa Merkez Memurluğuna ve Yalıboyu, Mepavri,<br />

Pazaryeri ve lyidere idarelerinin de muhdes Rize<br />

Müdürlüğüne bağlanması.<br />

Merkezi <strong>Ankara</strong>'da, şubeleri de şimdilik İzmir ve İstanbul'da<br />

olmak üzere, ticaret mümessillikleri, hariçteki<br />

Türk ticaret odalan, borsalar kendilerine bağlanmak<br />

üzere teşkili yüksek tasdike iktiran eden.<br />

RG<br />

CT<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

43.16..3.<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

567.2259..<br />

2./2.BÜRO<br />

C,20 Mart<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

85.7..10.<br />

RG<br />

RG<br />

C,22 Mart<br />

1934<br />

1934 Yılı 555

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Mart İktisadi programın tatbikine<br />

başlandı.<br />

24 Mart Trakya II. UM'ye istanbul<br />

Mebusu İbrahim Tali<br />

Bey'in tayini takarrür etmiştir.<br />

24 Mart Danimarka Elçisi Axel<br />

Noergaard'ın Çankaya'da<br />

itimatnamesinin kabulü.<br />

24 Mart Boş bulunan Konya, Kastamonu,<br />

Kütahya, Ordu ve<br />

Yozgat milletvekilliklerine<br />

seçilenlere mazbatalarının<br />

sunulması.<br />

24 Mart Vaşington Büyükelçiliğine<br />

Londra Büyükelçisi Münir<br />

ve Londra Büyükelçiliğine<br />

sabık Paris Büyükelçisi<br />

Fethi Beyefendilerin tayini.<br />

24 Mart Riyaseticümhur Umum Katibi<br />

Ruşen Eşref Beyin Tiran<br />

Elçiliğine tayini.<br />

24 Mart Balkan Paktı ve Arnavutluk<br />

dış siyaseti ve memleketimizdeki<br />

Arnavutluk Sefaretinin<br />

kaldırılması hakkında<br />

Dışişleri Bakanının beyanatı.<br />

25 Mart Trakya Umumi Müfettişlik<br />

Teşkilatı Maaş ve Ücret<br />

Masrafları Hakkında 2393<br />

Sayılı Kanun.<br />

25 Mart 1700 Sayılı Dahiliye Memurları<br />

Kanununu Değiştiren<br />

2390 Sayılı Kanun.<br />

556 Yönetim Zamandizini<br />

Sümerbank bu sene 4 iplik ve pamuklu mensucat<br />

fabrikası ile ilk kâğıt fabrikasını kuruyor. 1934 senesi<br />

iktisat programının ilk tatbik senesidir. Programın<br />

tatbikine memur edilen Sümerbank, iktisat programı<br />

sanayi mi ziraat mı tartışmasına son vermiş ve sanayi<br />

ile ziraatın bir plan dâhilinde birlikte olacağını göstermiştir.<br />

Program her şeyden evvel 3 beyazdan (un,<br />

şeker, pamuk) üçüncüsüne en geri kalmış olanına istihdaf<br />

etmektedir. Sovyetlerden alınan makineler ile<br />

Kayseri'de bir iplik fabrikası kurulacaktır.<br />

Bakırköyü'ndeki eski ve küçük bez fabrikasının yerine<br />

yeni ve büyük bir fabrika inşa edilecektir. Nazilli'de<br />

kurulacak olan büyük mensucat fabrikasının<br />

projeleri de hazırlanmaktadır. Konya Ereğli'sinde<br />

pamuklu fabrikası tesis edilecektir.<br />

İcra Vekilleri Heyetince 18.3.1934 tarihinde kabul<br />

edilmiştir.<br />

Dahiliye Vekaletinden Başvekalete gönderilen yazıda,<br />

münhal bulunan yerlere sırasıyla, Müderris Muzaffer,<br />

Muhtar, Neşet Hakkı, Ali Canip ve Yahya<br />

Kemal Beylerin intihap edildikleri bildirilmiştir.<br />

Mebusluğa seçilen Vaşington Büyükelçisi Muhtar<br />

Beyin yerine.<br />

17.3.1934 tarihinde İcra Vekilleri Heyetince kabul<br />

edilmiştir.<br />

Hariciye Vekaleti aracılığıyla Başvekalete iletilen Tiran<br />

Elçiliğimizin Raporu. Raporda, Arnavutluk'ta,<br />

Balkan Paktının imzalanmasının hoşnutsuzluk yaratmasından<br />

dolayı, <strong>Ankara</strong> ve Sofya elçiliklerinin<br />

kaldırılacağı ve Atina elçisinin aynı zamanda Cumhuriyetimiz<br />

nezdine tayin edileceği bildirilmektedir.<br />

1 Nisan 1934 tarihinde yürürlüğe girmesi kararlaştırılan<br />

kanun ile Trakya Umumi Müfettişliğinin maaş ve<br />

ücret masraflarının 1933 Dahiliye Bütçesi yekunu<br />

arasında yapılacak tasarrufla temin edileceği kabul<br />

edilmiştir.<br />

C,23 Mart<br />

1934<br />

C,19 Mart<br />

1934<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..7./<br />

78171<br />

RG<br />

RG<br />

22.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir. RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

233.572..5.<br />

/421A45<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.20,<br />

32.I,S: 159-<br />

161.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Mart 2395 Sayılı Kazanç Vergisi<br />

Kanunu.<br />

26 Mart 2443 Sayılı Kanunla, köy,<br />

kasaba ve kentler için getirilecek<br />

su yatırımlarını denetleme<br />

yetkisi Nafıa Vekaleti'ne<br />

verilmiştir.<br />

31 Mart Fethi (Okyar) Bey'in Londra<br />

Büyilkelçiliği'ne atanması.<br />

31 Mart İzmir Kasaba ve Temdidi<br />

Demiryolu satın alındı.<br />

1 Nisan Zonguldak-Ereğli ilçesinin<br />

Çavuşağzı mevkiindeki<br />

kömür madeni imtiyazının<br />

feshi.<br />

1 Nisan İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Hukuk<br />

Fakültesine merbut İktisadi<br />

ve İdari İlimler Enstitüsünün<br />

küşat resmi dün<br />

yapılmıştır.<br />

1 Nisan Ticaret müdürlükleri mülga,<br />

bunlara ait vazifeler yeni<br />

Türk Ofisi tarafından görülecek.<br />

2 Nisan Vangölü Gemi İşletme İdaresi<br />

2/306 Sayılı Nizamnamesi.<br />

3 Nisan Ordu Valiliği'nin İstanbul<br />

ve Bursa sanat okulları iştirak<br />

hisselerinden dolayı<br />

borçlu olduğu.<br />

3 Nisan Niğde ve Malatya valiliklerinin<br />

Konya Sanat Okuluna<br />

yapmaları gereken tahsisatı<br />

yapamadıkları.<br />

5/4/1934 Tarihli ve 2668 Sayılı RG'de düzeltmesi<br />

vardır. 2395 Sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile belediyelerin<br />

ticari amaçlı müesseseleri kazanç vergisine<br />

tabi tutuldu.<br />

4 Ocak 1939'a kadar bu görevde kalmıştır.<br />

Bir sene zarfında teşkil edecekleri bir Türk Anonim<br />

Şirketine devredilmek üzere 23 Eylül 1928 tarih ve<br />

7145 sayılı Kararname ile Hacı Zade Zühtü Bey uhdesine<br />

ihale kılınmış olan ... kömür istismar mıntıkası<br />

imtiyazının feshine mütedair olup... fesih muamelesinin<br />

ifası tasvip ve kabul olunmuştur. 7.3.1934 tarihinde<br />

kabul edilmiştir.<br />

30/5/1928 tarihli ve 1347 Sayılı Van Gölü ve<br />

Seyrisefain İdaresinin Van Vilayeti İdarei Hususiyetine<br />

Devrine Dair 1347 Sayılı Kanun ile daha önce<br />

düzenleme yapılmıştı. 19.3.1934 tarihinde kabul edilen<br />

39 maddeli bu Nizamnameye göre, Dahiliye Vekaletine<br />

merbut teşkil edilen idareye ait bütün işlerin<br />

murakabe ve nezareti Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Makamına tevdi olunmuştur.<br />

İki vilayete olan borcun bir an önce ödenmesi istenmektedir.<br />

Yıl içinde çeşitli valiliklerin başka vilayetlerde<br />

bulunan sanat okullarına iştirak hisselerinden<br />

dolayı borçlu olduğu ve borçların bir an evvel ödenmesi<br />

gerektiği ile ilgili çok sayıda belgeye rastlamak<br />

mümkündür.<br />

Milli sanayinin kurulmasında çok mühim işler yapmış<br />

olan sanat mekteplerinin yaşatılması için iştirak<br />

borcunun bir an önce ödenmesi.<br />

Bulmaç;<br />

Alada,<br />

131; ZC,<br />

1934, c.20,<br />

32.1,<br />

S: 167-169.<br />

Alada, 131<br />

ATCTK<br />

CT<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

43.12..12./<br />

190-174<br />

C, 12 Nisan<br />

1934<br />

SP,1 Nisan<br />

1934<br />

Bulmaç<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

/18736<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

174.200..2.<br />

/18737<br />

1934 Yılı 557

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Nisan İdarei Hususiyeier Komisyonu<br />

hakkında.<br />

4 Nisan Türkiye Çin Ticaret<br />

Andlaşması imzalandı<br />

4 Nisan Oç çeşit azalı bir daimi iktisat<br />

meclisi kurulmasına<br />

karar verilmiştir.<br />

İdarei Hususiyelerin vaziyetini tetkik ve salim bir şekilde<br />

bağlamak üzere fırkaca teşkil olunan İdarei<br />

Hususiyeier Komisyonu bu işi hazırlamak üzere bir<br />

tali komisyon teşkil etmiştir.<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalanan bu andlaşma, TBMM'nin 4 Haziran<br />

1934 tarihli toplantısında kabul olunan 2496<br />

sayılı kanunla tasdik olunmuştur.<br />

Daimi Heyet: muvazat memurlar. Tabii Heyet: vekaletler<br />

erkanı. Umumi Heyet: ticaret odaları temsilcileri<br />

ve tüccarlar.<br />

5 Nisan Denizli'de idari taksimat. Acıpayam kazası Erle nahiyesine bağlı İnceler, Cumalı,<br />

Çambaşı, Beylerli, Çaltı, Ayvaz, Gölcük ve<br />

İncelertekesi köylerinin Denizli ili merkez ilçesine<br />

bağlanması, 15.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

5 Nisan Gelibolu Orta Mektep Müdürü<br />

Cemal Beyin Elaziz<br />

Maarif Müdürlüğüne naklen<br />

tayini.<br />

7 Nisan Adliye Vekaleti tarafından<br />

hakimlik ve memuriyetlere<br />

yapılan toplu atamalar.<br />

7 Nisan Dahiliye Vekaleti Trakya<br />

Gn. Müf. İskan Müşavirliğine<br />

Hulusi'nin tayini.<br />

7 Nisan Lağvedilen Şebinkarahisar<br />

ilinin <strong>Ankara</strong> Sanat Okuluna<br />

yapacağı tahsisatın Giresun<br />

Valiliği'ne devrolunduğu.<br />

8 Nisan Trakya Umumi Müfettişliği<br />

Başmüşavirliği'ne tayin.<br />

8 Nisan İstanbul Belediyesi, istihbarat<br />

bürosu tesisine karar<br />

vermiştir.<br />

9 Nisan Eskişehir Hava Okulu'nda<br />

çalışan Kaymakam Ler'e ait<br />

sözleşme müddetinin 2 ay<br />

uzatılması.<br />

9 Nisan Nafıa Vekâleti baş komiserlik<br />

ihdasına karar vermiştir.<br />

558 Yönetim Zamandizini<br />

15.3.1934 tarihinde kabul edilmiştir. RG<br />

I.UM İskan Müdürü iken.<br />

Şebinkarahisar vilayetinin Giresun vilayetine ilhak<br />

olan kazalarından devrolan payı. Başvekalet bu borcun<br />

294 bin 56 kuruş olduğunu ve acilen <strong>Ankara</strong> vilayetine<br />

gönderilmesi gerektiğini Giresun vilayetinden<br />

istemektedir.<br />

Emniyet İşleri Umum Müdür Muavini Şükrü'nün tayininin<br />

İcra Vekilleri Heyeti'nce kabul edilmesi. Dahiliye<br />

Vekaletinden Başvekalete gönderilen tezkere<br />

İcra Vekilleri Heyetince kabul edilerek atama yapılmaktadır.<br />

Günlük faaliyetlerine dair şehir haberlerini muntazam<br />

servisler halinde gazetecilere temin edecek bir<br />

büro.<br />

Halen mektepler tatil devresine girmemiş ve ... yerine<br />

bir başkasının getirilmesi kararlaştınlmamış olduğundan<br />

mukavele müddetinin 2 ay uzatılması Maliye<br />

Vekaleti tarafından muvafık görülmediği ancak keyfiyetin<br />

İcra Vekilleri Heyetinde olmasından dolayı, 2<br />

ay daha uzatılması Heyeti Vekilece kabul edilmiştir.<br />

İstanbul'da imtiyazlı şirketlerin murakabesi için.<br />

C,3 Nisan<br />

1934<br />

CT<br />

SP,4 Nisan<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.7..7.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

85.8.. 19.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

174.200..9.<br />

/18744<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

72.472.. 17<br />

77D1<br />

C,8 Nisan<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

43.20.. 18./<br />

241-91<br />

SP,9 Nisan<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Nisan İstanbul Vilayeti Maliye<br />

Murakebe Heyeti 2/353<br />

Sayılı Nizamnamesi.<br />

10 Nisan Mümin kızı Rukiye Hanımın<br />

Türk tebaasından olan<br />

oğlunun vatandaşlığa alınması.<br />

10 Nisan İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nde İstihdam<br />

Olunacak Ecnebi<br />

Mütehassıslarla<br />

Akdolunacak Mukavelelere<br />

Dair 2397 Sayılı Kanun<br />

11 Nisan Atatürk'ün İzmir'den hareketle,<br />

Reşadiye, Seferihisar<br />

ve Bornova'da bazı askeri<br />

kuruluşları denetlemesi ve<br />

tekrar İzmir'e dönüşü.<br />

11 Nisan Üsküdar Kısıklı Tramvay<br />

Şirketi, belediyeye verilmesi<br />

mukarrer olan İstanbul otobüs<br />

imtiyazını almak üzere<br />

hükümet nezdinde<br />

teşebbüsatta bulunmuştur.<br />

11 Nisan Trakya Gn. Müf. Emniyet<br />

Müşavirliğine Osman Hurşit'in<br />

tayini.<br />

12 Nisan Son Posta Gazetesi imtiyazlı<br />

şirketler hakkında<br />

"şikâyetlerinizi bize bildiriniz"<br />

diyerek bir kampanya<br />

başlatmıştır.<br />

12 Nisan Eskişehir'de maden imtiyazı.<br />

20 maddelik bu nizamnameye göre, İstanbul Maliye<br />

Teşkilatile İstanbul'a mülhak kazaların bilumum mali<br />

muamelatını murakabe etmek üzere adı geçen heyet<br />

teşkil edilmiştir.<br />

Maarif Vekaleti, İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>ne alınmış, alınacak<br />

olan mütehassıslarla müddeti on seneyi geçmemek<br />

üzere mukavele yapabilir. Esbabı mucibesinde<br />

1 Ağustos 1933 tarihinden bu yana kırka yakın ecnebi<br />

alimin bu güne kadar çalıştığı belirtilmektedir.<br />

Atatürk'ün akşam yemeği sohbetinde söyledikleri:<br />

Cumhuriyetimizi, çağdaş uygarlık düzeyine ulaşma<br />

isteğimizi köstekleyecek herhangi bir referanduma<br />

gitmek yalnız cehalet değil hiyanet olur. Yüzde seksenine<br />

okuma yazma öğretilmemiş bir memlekette<br />

inkilaplar plebisitle olmaz.<br />

Belediye feshini istediği Haliç Vapur Şirketinin imtiyazının<br />

da Üsküdar Tramvay Şirketine vermeği muvafık<br />

görmüştür.<br />

I.UM İstihbarat Müdürü iken.<br />

Çünkü imtiyazlı şirketlerin yaptıkları ekseriyetle<br />

amme hizmetleridir. Ancak onlar sözleşmelerin kendilerine<br />

verdikleri haklardan kendi çıkarlarına olanları<br />

kullanmışlar, halkı düşünmemişlerdir. Bunlar<br />

elektrik, tramvay, havagazı, telefon, rıhtım, sigorta<br />

vs. gibi imtiyazlı şirketlerdir.<br />

Eskişehir Vilayetinin Mihalıççık Kazasının Sazak<br />

köyünde krom ve demir madenleri aramak üzere İsveç<br />

tebaasından Mamborg Rudolf Efendinin devren<br />

almış olduğu ruhsatnamedeki bütün hukukunun<br />

Muhtar Beye satılmasına izin verilmesi.<br />

12 Nisan Elçilik ataması. Madrit Elçisi ve Muhtelit Mübadele Komisyonu<br />

Türk Heyeti Murahhasa Reisi Şevki Beyin Sofya ve<br />

Sofya Elçisi Tevfik Kamil Beyin Madrit elçiliklerine<br />

becayişi.<br />

14 Nisan Mükellefe vergi cüzdanları<br />

verilmesi hakkında kabul<br />

edilen kanunun tatbikatına<br />

geçildi.<br />

Yalnız vasıtasız vergilerin kaydedilebileceği bu cüzdanlar<br />

bütün mal sandıklarına ve mal müdürlüklerine<br />

tevzi edilmiş tatbik şekilleri hakkında da birer talimatname<br />

gönderilmiştir. Bu cüzdanlara mükelleflerin<br />

arazi, bina, hayvanlar, kazanç, veraset ve intikal vergilerinin<br />

asılları ile hazineye olan borçları ve borçlarına<br />

mukabil yapacakları tediyat kaydedilecektir.<br />

Bulmaç<br />

RG<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.21,<br />

35.1,S: 13.<br />

DÖKKAG<br />

C, 11 Nisan<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.8..18.<br />

SP.12<br />

Nisan<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

C,14 Nisan<br />

1934<br />

1934 Yılı 559

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Nisan <strong>Ankara</strong>'da toplanan Tütün<br />

Kongresi.<br />

15 Nisan Suriye'de Türklere ait emlak<br />

ile Türkiye'de Suriyelilere<br />

ait emlak hakkında yapılan<br />

itilafname müddetinin<br />

temdidi hakkında 2402 sayılı<br />

Kanun<br />

Başvekil İsmet Paşa, İktisat Vekili'ne, "memleketin<br />

en mühim meselesini halletmek üzere toplanan Tütün<br />

Kongresi faaliyetinden çok faydalar bekliyoruz" diye<br />

bir yazı yazmıştır. Kongre Reisliğini Celal Bey yapmıştır.<br />

Halkevindeki toplantıda Celal Bey mühim bir<br />

nutuk söylemiştir. Kongreye Gümrük ve İnhisarlar,<br />

Ziraat vekaletleri ile <strong>Ankara</strong>, İstanbul, İzmir, Trabzon,<br />

Samsun vilayetlerinden 34 murahhas üye iştirak<br />

etmiştir.<br />

7.4.1934 tarihinde kabul edilen bu kanunla müddetler<br />

11.1.1934 tarihinden itibaren 6 ay müddetle temdit<br />

edilmiştir.<br />

15 Nisan Suriye ile anlaşma. Türkiye-Suriye Hududu Üzerinde Demiryollarının<br />

İşletilmesi Tarzına Dair Türkiye-Fransa Hükümetleri<br />

Arasında Yapılan Mukavelenin Tasdiki Hakkında<br />

2401 Sayılı Kanun 7.4.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

15 Nisan Amerika ile anlaşma. 1923 senesinde Lozan'da Türkiye ile Amerika Birleşik<br />

Devletleri murahhasları tarafından imza edilen<br />

iadei mücrimin muahedenamesinin tasdiki hakkında<br />

2404 sayılı Kanun. 7.4.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

15 Nisan Sovyetler Birliği ile anlaşma.<br />

15 Nisan PTT müfettişlerinin tahsil<br />

durumlarını gösterir cetvel.<br />

16 Nisan Avusturya tabiiyetine geçmek<br />

isteyen Heyim oğlu<br />

Yasef Hayim'in geçmesine<br />

izin verilmesi<br />

16 Nisan Trakya Umumi Müfettişliği<br />

Başmüşavirliğine Emniyet<br />

İşleri Umum Müdürü Şükrü<br />

Beyin tayini.<br />

16 Nisan Barem kanununa göre terfi<br />

eden memurların mesken<br />

bedelinin terfi edilecek derece<br />

üzerinden mi, yoksa<br />

aldıkları maaş üzerinden mi<br />

verileceği hususunun hükümetçe<br />

tefsiri.<br />

560 Yönetim Zamandizini<br />

Hudutta zuhur eden ihtilafların tetkik ve halline müteallik<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Sosyalist Sovyetler<br />

Cumhuriyetleri İttihadı arasında <strong>Ankara</strong>'da 6.8.1928<br />

tarihinde aktolunan mukavelenamenin yeniden 6 ay<br />

temdidi hakkındaki protokulün tasdikına dair 2403<br />

sayılı Kanun 7.4.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

Doğrudan doğruya Avrupa'da tahsil görenler 3 kişi.<br />

Posta ve telgraf mektebi alisi fen kısmı mezunu olup<br />

aynı zamanda Avrupa'da okuyanlar 45 kişi. Halen<br />

müfettişlikte müstahdem olup meslek mektebinden<br />

mezun 2 kişi. Posta Telgraf Umum Müdürünün önerisi,<br />

"ileride üniversite fen fakültesinden çıkanlardan<br />

müsabaka ile alınacak olanlar bir müddet çalıştırıldıktan<br />

sonra Avrupa'da tahsil ettirilmesi mütalasındayım.<br />

Vatandaşlık Kanununun 7. maddesine göre. RG<br />

4.4.1934 tarihinde İcra Vekilleri Heyetince kabul<br />

edilmiştir. 3.9.1934 tarih ve 2816 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yer alan kararname ile Şükrü Bey yeniden Emniyet<br />

İşleri Umum Müdürlüğüne atanmıştır.<br />

Bütçe encümeni meseleyi tetkik ederek memurun ter-<br />

fi eylediği derece üzerinden mesken bedeli alması lazım<br />

geldiğine karar vermiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

182.253.. 1.<br />

/21030;C,1<br />

6 Nisan<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

139.999..<br />

18713420<br />

RG<br />

C,16 Nisan<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Nisan Devlet Şurası Deavi Dairesi<br />

Dair 803 Sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan.<br />

17 Nisan Esnaf Bankasında yolsuzluk<br />

ile ilgili olarak İstanbul<br />

şehir meclisinde Esnaf<br />

Bankasının teftişi neticesinde<br />

hazırlanan rapor<br />

okundu.<br />

17 Nisan Dahiliye Vekaleti 1. Umumi<br />

Müfettişlik İskan Müdürlüğüne<br />

Kazım'ın tayini.<br />

17 Nisan İran Şahı'nın ülkemize ziyaretleri<br />

dolayısıyla her<br />

türlü emniyet tertibinin<br />

alınması için 1. Umumi<br />

Müfettişi Hilmi'nin teftişe<br />

çıktığı.<br />

Teşkilatı Esasiye Encümenin mazbatasında vardığı<br />

netice, Devlet Şurası Devai Dairesinin kazai vazife<br />

gören müstakil mahkeme sıfat ve salahiyetine teçhiz<br />

edilmiştir.<br />

Esnaf Bankasının 400 000 lira, teminatsız, karşılıksız<br />

hatta evrakı müsbitesiz her önüne gelene dağıtıldığı<br />

İstanbul şehir meclisi azalarından oluşan bir komisyonunun<br />

raporundan anlaşılmaktadır.<br />

Kazım Bey, <strong>Ankara</strong> Vilayeti mektupçusu iken.<br />

Teftiş sonucu bir raporla bildirilmektedir. "Mevsim<br />

dolayısıyla tekerrürü tabii görülen şekavet hadiselerine<br />

mani olmak... mahalli idare amirleri ve askeri<br />

kumandanlarla birlikte müzakere ve tetkik ..."<br />

17 Nisan Süngercilik şirketi. İktisadi programa göre memleket sulannda süngercilik<br />

yapmak üzere kurulacak süngercilik şirketinin<br />

İşbankası, Sümerbank ile İstanbul ve İzmir liman şirketlerinin<br />

iştiraki ile 100 000 lira sermaye ile teşkili<br />

takarrür etmiştir.<br />

18 Nisan CHF gurubu beyanatı<br />

onayladı.<br />

18 Nisan Mektep Pansiyonları Nizamnamesinin<br />

yürürlüğe<br />

konulması<br />

18 Nisan Devlet Matbaası için yabancı<br />

uzman getirilmesine<br />

izin verilmesi.<br />

19 Nisan Mustafa Kemal Paşa'nm<br />

Çankaya'da Yugoslav Hariciye<br />

Nazın Yevtiç'i kabulü.<br />

19 Nisan Fevzipaşa-Diyarbekir Hattı<br />

İnşaatının İkmali Hakkında<br />

2405 Sayılı Kanun<br />

19 Nisan 1593 Sayılı ve 1930 Tarihli<br />

Umumi Hıfzısıhha Kanununda<br />

Değişiklik Yapılması<br />

Hakkında 2410 Sayılı<br />

Kanun<br />

Çeşitli yerlerdeki elektrik, havagazı, su şirketlerinin<br />

istihlakini ölçmek için koyduğu saatler için depozito,<br />

kira veya bedel taksiti gibi tahsil ettikleri paralar ve<br />

faizleri hakkında hükümet tetkikatını ikmal ederek<br />

tedbir alacağına dair beyanatı onayladı.<br />

Ofset makinalann silindirini takmak ve baskı işlerini<br />

öğretmek üzere İngiltere'den bir yabancı uzman getirilmesine<br />

izin verilmesi.<br />

Kanunla hat için 4 milyon liranın daha sarfına ve bunun<br />

için gelecek senelere sari taahhütlerde bulunmağa<br />

Nafıa Vekaleti mezun kılınmıştır.<br />

Bazı maddelerinde (3/5, 285. maddede yer alan 77.<br />

madde ibaresinin 78 olarak ve 297. maddede yer alan<br />

186 adet yerine 187 adet olarak düzeltilmesi) tertip<br />

hatası olarak bazı yanlışlıklar olmasından dolayı düzeltilmesi.<br />

Bulmaç;<br />

C,13 Nisan<br />

1934; ZC,<br />

1934, c.21,<br />

38.1,S:48-<br />

50.<br />

C, 17 Nisan<br />

1934;<br />

SP, 16<br />

Nisan<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.10..7.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

69.457.. 19.<br />

/77A87M<br />

C, 17 Nisan<br />

1934<br />

SP.18<br />

Nisan<br />

1934<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

44.23..2./<br />

146-47<br />

ATCTK<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.21, 38.1,<br />

S:50-5I.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.21,<br />

39.1,S:50-<br />

51.<br />

1934 Yılı 561

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Nisan Temyiz Mahkemesine atama<br />

19 Nisan Trakya Umumi Müfettişliği'ne<br />

atama.<br />

19 Nisan Üç Vilayette Teşkil Edilecek<br />

İdare Heyetleri Kadrosu<br />

Hakkında 2408 Sayılı<br />

Kanun<br />

19 Nisan Dün 10 komünist tevkif<br />

edildi.<br />

20 Nisan <strong>Ankara</strong>, Konya, Eskişehir<br />

ve Sivas'ta buğday siloları<br />

inşasına başlanması.<br />

22 Nisan Kız ve erkek sanat okullarında<br />

çalıştırılmak üzere<br />

Almanya ve Fransa'dan gelecek<br />

uzman öğretmenlerle<br />

sözleşme yapılması için<br />

sözleşme projelerinin gönderildiği.<br />

24 Nisan 30 Mart 1931 tarihinde Cenevre'de<br />

imzalanan yol işaretlerinin<br />

tevhidi hakkındaki<br />

mukavelenamenin<br />

tasdikına dair 2409 sayılı<br />

Kanun<br />

24 Nisan <strong>Ankara</strong> Türkiye'nin Kalbi<br />

isimli film bazı davetlilere<br />

gösterildi.<br />

25 Nisan Bina Vergisi Kanununun<br />

Üçüncü Maddesinin 7 Numaralı<br />

Fıkrasının Tadili<br />

Hakkında 2413 Sayılı Kanun<br />

Münhal bulunan Temyiz Mahkemesi Raportörlüğüne<br />

Kilis Hukuk Hakimi İbrahim Etem Beyin tayini.<br />

Trakya Umumi Müfettişliği İskan Müşavirliğine Birinci<br />

Umumi Müfettişlik İskan Müdürü Hulusi Beyin<br />

tayini.<br />

1 Haziran 1934 tarihinde yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır.<br />

Kati olmamakla birlikte bu vilayetlerin<br />

İzmir, Konya ve Adana olacağı ancak bu kararın heyeti<br />

vekile tarafından verileceği Dahiliye Vekilinin<br />

meclis müzakereleri sırasında söyledikleridir. Kanunun<br />

gerekçesinde İstanbul ve <strong>Ankara</strong>'da bulunan idare<br />

heyetlerinin faydalı işler yapmasından dolayı yaygınlaştırılması<br />

istenmektedir. Yasal dayanak ise Vilayet<br />

İdaresi Kanununun 58. maddesidir.<br />

Maznunlar arasında Şefik Hüsnü'nün iki kardeşi de<br />

var.<br />

15406 sayılı Kararname ile kadro dahilinde istihdam<br />

edilmek istenenler için hazinece bir mahzur görülmediği<br />

Maarif Vekaleti tarafından ifade edilerek<br />

Başvekaletten izin istenmektedir.<br />

Halil Kemal Film Şirketi tarafından yapılan bu film<br />

inkılâp ve cumhuriyet Türkiyesi'nin 10 senede yaptığı<br />

işlerle ilgilidir.<br />

Sahiplerinin ikametine mahsus olup senelik iradı 25<br />

liraya kadar olan binalar olarak değiştirimiştir. Gerekçede,<br />

senelik iradı 25 liradan aşağı olanlar verginin<br />

tamamından muaf tutulmuşlardı ancak iktisadi<br />

ahval ve şeraitin bu günkü inkişaf ve devam tarzına<br />

nazaran şehir ve kasabalardaki hayat ve maişet şartları<br />

köylere nispetle daha müsait bulunmaktadır. 1837<br />

Sayılı Bina Vergisi Kanunu 1931 tarihlidir.<br />

25 Nisan İdari taksimat. Kocaeli Vilayeti içinde Karasu adile yeniden bir kaza<br />

kurulması hakkındaki 2202 sayılı Kanuna müzeyyel<br />

2412 sayılı Kanun<br />

26 Nisan Mezbaha Yapı Nizamnamesinin<br />

Mer'iyete Konulması<br />

Hakkında 2/411 Sayılı<br />

Kararname<br />

562 Yönetim Zamandizini<br />

Şehir ve kasabalarda yaptırılacak olan ve düzeltilecek<br />

olan mezbahaların nüfusa göre belirlenmesi.<br />

RG<br />

RG<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.21, 35.1,<br />

S:25,67<br />

C, 19 Nisan<br />

1934<br />

ATCTK<br />

BCA;<br />

30.. 10.0.0/<br />

201.375..7.<br />

/2426<br />

RG<br />

SP,24<br />

Nisan<br />

1934<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.2t,<br />

39.1, S:71.<br />

RG<br />

Bulmaç

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kavnak<br />

26 Nisan Madrit Elçisi Tevfik Kamil<br />

Beyin ilavei memuriyet<br />

olarak Portekiz Hükümeti<br />

nezdinde de Türkiye Cumhuriyeti<br />

Hükümetini temsil<br />

etmesi.<br />

26 Nisan Vaşington Büyükelçisi<br />

Münir Beyefendinin Meksiko<br />

Hükümeti nezdinde de<br />

elçi sıfatile Türkiye Cumhuriyeti<br />

Hükümetini temsil<br />

etmesi.<br />

26 Nisan Memurların Gizli Tezkiye<br />

Varakaları Nizamnamesi<br />

2/377<br />

27 Nisan Menemen-Bandırma-Manisa<br />

demiryolu satın alındı<br />

13 Şubat 1927 tarih ve 4721 sayılı kararnameye zeyil.<br />

Gizli tezkiye varakası belirlenmiş ve bir örneği<br />

de yayımlanmıştır.<br />

27 Nisan Esnaf Bankası meselesi. Hükümet Esnaf Bankası meselesinin evvela şehir<br />

meclisinde görüşülmesine karar verdi.<br />

28 Nisan İstanbul Şehir Meclisinin<br />

içtima müddeti bitmiştir.<br />

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya<br />

Bey, belediye intihabatı<br />

hakkında vilayetlere bir<br />

tamim göndermiştir.<br />

28 Nisan TDTC tarafından hazırlanan<br />

Tarama Dergisinin ilk<br />

fasikülü çıkmıştır.<br />

28 Nisan Taşhan Palas'ı Sümerbank'ın<br />

satınalmasına imkan olmadığı.<br />

29 Nisan Artvin'de belediye meclisi<br />

fesh edildi.<br />

29 Nisan Cemiyet-i Akvam'la ilgili<br />

C.H.F. Genel Sekreterliği'ne<br />

sunulan raporlar.<br />

29 Nisan Halkevleri kütüphanesinde<br />

hangi kitapların bulunduğunun<br />

bildirilmesi.<br />

Buna nazaran yeni belediye intihabatına 12 Eylül<br />

1934 tarihinde başlanacaktır. Belediye kanunu eskiden<br />

muhtar ve ihtiyar heyetlerine verdiği intihabat işlerini<br />

belediyelere devretmiştir ve bu suretle belediye<br />

vazifeleri iki kat artmıştır. İntihap defterleri 15 Ağustos'ta<br />

hazırlanmış olacaktır. Herhangi bir aksaklık<br />

olmaması için bu işlerle mülkiye amirleri ilgilenmekte<br />

tedbir sonuçlarından vekâlete muntazam bilgi verecekler.<br />

Dergide dilimize giren yabancı sözler esas tutulmuş,<br />

bunlar alfabetik sıraya dizildikten sonra her bir söze<br />

derlemelerden ve kitaplardan bulunan karşılıklar da<br />

karşısında gösterilmiştir.<br />

Taşhanın sahipleri bankalara olan 183 bin liralık<br />

borçlarını ödemek için 190 bin liraya satmak isteklerine<br />

olumlu yanıt verilmemiştir.<br />

Artvin'de kaza belediye reisi Hasan Bey istifa etmiş,<br />

belediye meclisi tarafından yerine belediye azasından<br />

Aslan Bey seçilmiştir. Belediye meclisi azasının yarıdan<br />

fazlası istifa ettiği için meclis fesih olmuştur.<br />

Yakında yeniden belediye seçimleri yapılacaktır.<br />

Bu raporlara, belgeler restorasyonda olduğu için ulaşılamamıştır.<br />

Kullanılan başlık ile konu uyuşmamaktadır. Ele alınan<br />

ilk konu, halkevlerinin gelir temini ile ilgilidir.<br />

Halkevlerinin paralı balo ve münakaleler ile ilgili<br />

tetkiklere yer verilmekte. "Hiçbir suretle kendi kendine<br />

iane toplamak ve varidat kaynağı düşünüp tatbik<br />

etmemek. Yalnız vilayet fırka idare heyetlerinin te-<br />

RG<br />

RG<br />

Bulmaç<br />

TTY<br />

C,27 Nisan<br />

1934<br />

C,28 Nisan<br />

1934<br />

C,28 Nisan<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

138.985..<br />

10./13022<br />

SP.29<br />

Nisan<br />

1934<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

205.814..3.<br />

2./1.BÜRO<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

2.9..10./<br />

l.BÜRO<br />

1934 Yılı 563

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Nisan Antalya Gümrük Müdürlüğünün<br />

Merkez Müdürlüğüne<br />

çıkarılması hakkında<br />

tamim.<br />

30 Nisan Posta ve Telgraf İdaresi'ne<br />

atama.<br />

30 Nisan Londra, Sofya, Madrit ve<br />

Selanik elçilikleri hakkında.<br />

30 Nisan Milletvekili seçilmesi hakkında.<br />

30 Nisan Yeni polis kanunu mucibince<br />

yarından itibaren poliste<br />

nizami müddetini ikmal<br />

etmiş memurların tekaüde<br />

sevk edilme muameleleri<br />

yapılacaktır.<br />

1 Mayıs Bünyan Fabrikası<br />

Sümerbanka geçti.<br />

2 Mayıs İktisadi Buhran Vergisi<br />

Kanununa Müzeyyel 2416<br />

Sayılı Kanun<br />

2 Mayıs Muvazene Vergisi Kanununun<br />

10. Maddesinde Yazılı<br />

Müddetin Bir Sene Daha<br />

Uzatılmasına ve Birinci<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

2417 Sayılı Kanun<br />

min ve tespit edeceği varidat ile idaresi. İkinci konu,<br />

Muş, Siirt, Van CHF idare heyetleri reisliklerine yazılan<br />

2/7/933 tarihli tamimdir. "Bu vilayetler dahilindeki<br />

fırka teşkilatının kaldırılması kararının tatbik<br />

usulleri" gösterilmektedir. "Teşkilatımız bulunmayacak<br />

olan 9 vilayette açılacak olan Halkevleri için buralardaki<br />

fırka ve mehsuf Türkocağı emval ve eşyasından<br />

istifade edilecektir."<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekaletince yayımlanan tami- RG<br />

me göre, 1 Haziran 1934 tarihinden itibaren Antalya<br />

Gümrük Müdürlüğü mülhakatile birlikte Mersin<br />

Başmüdürlüğünden alınarak merkez müdürlüğü yapılmış<br />

ve merkeze bağlanmıştır.<br />

Münhal bulunan Posta ve Telgraf İdaresi Telgraf İşleri<br />

Müdürlüğüne Bekir Vefa Beyin tayini.<br />

Londra Büyükelçiliği müsteşarı Nurettin Ferruh Bey<br />

merkeze alınarak yerine, ikinci dairede Büyükelçilik<br />

Müsteşarı Sedat Zeki Bey, Sofya Elçiliğinde Büyükelçilik<br />

Müsteşarı Saip Bey Madrit Elçiliğine, Sofya<br />

Elçiliği Katipliğine Madrit Elçiliği İkinci Katibi Kemal<br />

Nejat Bey ve münhal bulunan Selanik Konsolosluğu<br />

Kançılarlığına da Şifre Şubesi memurlarından<br />

Arif Emin Beyin tayini.<br />

Trakya 2. Umumi Müfettişliği'ne atanması dolayısı<br />

ile İstanbul Milletvekilliğinden istifa eden İbrahim<br />

Tali'nin yerine yenisinin seçilmesi.<br />

Bünyan Fabrikası 1927 yılında Kayseri Bünyan Halı<br />

İpliği Fabrikası T.A.Ş. Unvanıyla kurulmuştu.<br />

1890 Sayılı İktisadi Buhran Vergisi Kanunu 1931 tarihlidir.<br />

Kanunda yazılı hizmet erbabı dışında kalan<br />

kazanç vergisi mükelleflerinin tahakkuk eden kazanç<br />

vergilerine mezkur vergilerin beşte biri nispetinde<br />

buhran vergisi zammedilmiştir.<br />

1980 Sayılı Muvazene Vergisi Kanunu 1932 tarihlidir.<br />

Bu süre Haziran 1934 tarihinden başlamak üzere<br />

uzatılması ve istisnaları sayan 1. maddesinin 2. fıkrası<br />

da tadil edilmiştir.<br />

2 Mayıs İdari taksimat. Niğde'nin Ulukışla kazasına bağlı Körosmanlı köyünün,<br />

Konya'nın Ereğli kazasına bağlı Şeyhömerli köyüne<br />

bağlanması. Tarsus'a bağlı Pug (Puğ) köyünün<br />

İçel'in merkez kazasına bağlanması. Muş'un Bitlis<br />

kazasına bağlı Simek nahiye merkezinin Hivris köyüne<br />

nakli.<br />

564 Yönetim Zamandizini<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..8.<br />

/78172<br />

C,30 Nisan<br />

1934<br />

CT<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.21,<br />

42.1,S:97.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.21,<br />

42.1,S:98.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.11..9.;<br />

86.11..10;.<br />

86.11..11.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Mayıs Nafıa vekâleti teşkilatı için<br />

bir kanun layihası hazırlandı.<br />

3 Mayıs Divanı Muhasebat layihası<br />

13-38. maddeye kadar kabul<br />

edildi. 39. maddenin müzakeresinde<br />

münakaşalar oldu.<br />

3 Mayıs Memleketin iktisadi durumunu<br />

tetkik için getirilen<br />

Hines'in yerine Dor ile sözleşme<br />

yapılması ve lüzumu<br />

halinde Dr. Kemmerer'in<br />

getirilmesi.<br />

4 Mayıs Nazilli'de münhal bulunan<br />

belediye reisliğine seçim.<br />

5 Mayıs Solotof başkanlığındaki<br />

Rus Sanayi Heyeti'nin <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelişi<br />

6 Mayıs Antalya Maarif Müdürlüğüne<br />

tayin.<br />

6 Mayıs <strong>Ankara</strong> Vilayeti Mektupçuluğuna<br />

tayin.<br />

Buna göre, nafıa müdüriyeti umumiyesi, yollar müdüriyeti<br />

umumiyesi gibi müdüriyeti umumiyeler yerine<br />

yollar, köprüler ve binalar müdüriyeti namı ile<br />

bir müdüriyeti umumiye ihdas olunmaktadır.<br />

Madde şudur: devlet sermayesi ile işleyen müesseselerin<br />

muamelesi ve hesaplan divanı muhasebatça hususi<br />

kanunlardaki müsaadelerin ölçülerine ve takip<br />

ettikleri hesap usullerine göre tetkik edilir.<br />

Mr. Hines'in vefatı üzerine işin mukavele hükümleri<br />

dairesinde ilerlemesi için Mr. Dor ile mukavele yapılması,<br />

hazırlayacağı raporun mahallerinde tetkikleri<br />

için mütalasını almak üzere Dr. Kemmerer'in davetine<br />

lüzum görülürse İktisat Vekaletine salahiyet verilmesi<br />

ile ilgili kararname.<br />

Hocazade Emin Bey seçildi.<br />

Münhal bulunan Antalya Maarif Müdürlüğüne Kemal<br />

Kaya Beyin tayini.<br />

Açık bulunan <strong>Ankara</strong> Vilayeti Mektupçuluğuna Sinop<br />

Vilayeti Mekupçusu Cemal Beyin tayini.<br />

7 Mayıs İdari taksimat. 25.3.1934 tarihinde kabul edilen kararname ile Malatya'nın<br />

Darende kazası, Mescitli Köyünün Sivas'ın<br />

Kangal kazasına bağlanması. Malatya'nın Darende<br />

Kazasının Tepecik, Şeref, Mahkanlı Köylerinin Sivas'ın<br />

Gürün Kazasına bağlanması.<br />

7 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da süvari polis teşkilatı<br />

ihdası hakkında.<br />

9 Mayıs<br />

Tiran'da çıkan lllyria gazetesindeki<br />

Kemalist Türkler<br />

Niçin Terakki Ediyorlar<br />

başlığı altındaki yazının<br />

Türkçe tercümesi.<br />

Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü şehrin dağınıklığını<br />

nazari itibara alarak <strong>Ankara</strong>'da Haziran ayı içinde<br />

süvari polis teşkilatı ihdasına karar vermiştir.<br />

25 Mart 1934 tarihli ve Şurayı Devlet Reisi Methi<br />

Fraşeri Beyin imzasını taşıyan yazı "Reisicumhur<br />

Hazretleri ile Türk inkılabını duygulu bir beyeniyle<br />

anlatan" bir yazı olarak nitelendirilmektedir. "Harp<br />

sonu hadiseleri içinde üç mühim siyasi ve içtimai inkılap<br />

olmuştur. Bunlar, Türk İnkılabı, İtalya'da Faşizm<br />

ve Rusya'da Bolşevik Sistemi."<br />

9 Mayıs Elçilik ataması. Münhal bulunan Berlin Büyükelçiliğine Viyana Elçisi<br />

Hamdi Beyin tayini. Belgrat Elçisi Haydar Beyin<br />

ikinci derecede münhal birinci sınıf elçiliğe terfii.<br />

10 Mayıs Burdur vilayetinde ödenmeyen<br />

öğretmen maaşları<br />

hakkında yapılan yazışmalar.<br />

Muallim Haydar'ın, "parasızız, hususi idare Dahiliye<br />

Vekaletinden müsade istedi, para hazırdır, tasavvufunuzu<br />

dileriz" diye Maarif Vekaletine gönderdiği yazı<br />

için Vekalet valiye, "para varken maaşların tediye<br />

edilmemesine ve aynı zamanda vilayete ait olan bu iş<br />

hakkında Dahiliye Vekaletinden müsaade istenilmesine<br />

cevaz verilemez" diye bir yazı yazmıştır.<br />

C,3 Mayıs<br />

1934<br />

C,3 Mayıs<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

44.27.. 18./<br />

243-161<br />

SP,4<br />

Mayıs<br />

1934<br />

ATCTK<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.7.. 16.;<br />

85.7.. 17.<br />

C,7 Mayıs<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

233.572.-7.<br />

/ 421A47<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.17..7.<br />

/13929<br />

1934 Yılı 565

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Mayıs İdari taksimat. 17.4.1934 tarihli Kararname ile, Konya'nın İlişire<br />

nahiye merkezinin Kasaba köyüne nakli.<br />

12 Mayıs Çubuk, Arapsun Palu, Dinar,<br />

Taşköprü, Mucur ve<br />

Bozdoğan kaymakamlıklarına<br />

tayinler.<br />

12 Mayıs 79 nüfuslu Tekeli Türk<br />

Aşireti'nin Ceyhan ilçesinin<br />

Deveciuşağı köyü civarındaki<br />

boş araziye yerleştirilmeleri.<br />

12 Mayıs Guraba Hastanesi'nde Üniversite<br />

için ayrılacak olan<br />

iki binanın devamlı masraflarının<br />

vakıflarca karşılanmasına<br />

imkan olmadığı.<br />

12 Mayıs Trakya Umumi Müfettişliği'ne<br />

atama.<br />

17.4.1934 tarihli Kararname ile sırasıyla Sırrı, Necati,<br />

Halil Rıfat, Ubeyt, Şerif, Emin ve Kemal'in tayinleri.<br />

"716 sayılı Borçlanma ve 885 sayılı İskan kanunlarının<br />

3. maddelerine meccanen iskanları" Dahiliye Vekaleti<br />

tarafından istenmiş Vekiller Heyetince kabul<br />

Evkaf İdaresinden bildirilen yazıda, "iktisadi buhran<br />

dolayısıyla akar kiralarının son derece düşmesi ve<br />

tahsilatın çok güçlükle yapılması" gerekçe gösterilmiştir.<br />

Trakya Umumi Müfettişliği Emniyet Müşavirliğine<br />

Birinci Umumi Müfettişlik İstihbarat Müdürü Osman<br />

Hurşit Beyin tayini.<br />

12 Mayıs Norveç ile anlaşma. Türkiye ile Norveç arasında 16 Kanunusani 1933 tarihinde<br />

<strong>Ankara</strong>'da imza edilen Uzlaşma, Adli Tesviye<br />

ve Hakem Muahedesinin Tasdikına Dair 2423 Sayılı<br />

Kanun<br />

12 Mayıs <strong>Ankara</strong>'nın planını yapmış<br />

olan Jansen bu planın tatbikatına<br />

ait olan projeleri<br />

de hazırlamıştır.<br />

Bu projelerden biri de Gençlik Parkıdır.<br />

12 Mayıs Elçilik ataması. Berlin Büyükelçiliği İkinci Katibi Celal Tevfik Beyin<br />

merkeze nakli.<br />

12 Mayıs Adliye Müfettişliğine tayin.<br />

Hakimler Kanunuile haiz olduğu müktesep hak baki<br />

kalmak üzere. Münhal bulunan dördüncü sınıf Adliye<br />

Müfettişliğine İstanbul İkinci Ceza Mahkemesi Reisi<br />

Mustafa Nuri Beyin tayini.<br />

12 Mayıs Sofya Elçiliği hakkında. Sofya Elçiliği Kançıları Neşet Asaf Beyin merkeze<br />

nakli ve Sofya Konsolosluğuna Konsolos Baha Beyin<br />

tayini, Prag Maslahatgüzarlığı Kançıları Cemal<br />

Halit Beyin merkeze nakli ve yerine Sofya Elçiliği<br />

üçüncü katibi Safder Şükrü Bey ve Sofya Elçiliği<br />

üçüncü katipliğine Zekai Bey ve evrak memurluğuna<br />

Fethi Osman Beyin tayini.<br />

12 Mayıs Tekirdağ Tapu Müdürlüğüne<br />

yapılan tayin.<br />

13 Mayıs <strong>Ankara</strong>'nın havagazı ve<br />

elektrik imtiyazlarının<br />

Elektrik Şirketi'ne devredilmesi.<br />

566 Yönetim Zamandizini<br />

Tekirdağ Tapu Müdürlüğüne Ordu Tapu Müdürü Ali<br />

Sait Beyin tayini.<br />

Nafia Vekaleti, "<strong>Ankara</strong> Havagazı Şirketine verilmiş<br />

olan imtiyazın Elektrik Şirketine devrinde bir mahzur<br />

görülmemekte ve mukavele projesinde belediyeye ait<br />

hak ve menfaatlerin korunduğu eski mukavelede yer<br />

alan 30 ecnebi mütehassıs sayısının 2 müdür hariç<br />

olmak üzere 15'e tenzil edildiği"ni bildirmekte bu durum<br />

Dahiliye Vekaleti tarafından da kabul edilmektedir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.9..7.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

45.31..6./<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

139.997..4.<br />

/13341<br />

RG<br />

RG<br />

SP.12<br />

Mayıs<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

157.103..2.<br />

/I6211

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Mayıs Bayezid Valisi Rifat Bey'in<br />

emekliye şevki ve yerine 1.<br />

Umumi Müfettişlik Asayiş<br />

Müdürü İmadettin Bey'in<br />

tayini.<br />

14 Mayıs Nüfus kayıt işlemlerine hakimler<br />

dışmda bütün memurların<br />

yardımını sağlama<br />

yetkisinin vali ve kaymakamlara<br />

verildiğinin bildirilmesi.<br />

14 Mayıs Hizmetten ayrılan Nafıa<br />

Memur ve Müstahdemlerinin<br />

Yapamayacağı İşler<br />

Hakkında 2428 sayılı Kanun<br />

14 Mayıs Belediye başkanlığı hakkında.<br />

15 Mayıs 1700 sayılı Dahiliye Memurları<br />

Kanununu Değiştiren<br />

2429 Sayılı Kanun<br />

15 Mayıs 2430 Sayılı Muamele Vergisi<br />

Kanunu<br />

1551 sayılı Kanunun 3. maddesi mucibince.<br />

Memleketin mali ve askeri mükellefiyet konumuna<br />

gelmiş nüfusunun henüz tam olarak tespit edilememiş<br />

olması, nüfus idarelerinin az maaşlı ve dar kadrolu<br />

memurları... bu işi süratle yapamaması,<br />

muvakaten ücretli memurlar istihdam edilmesi vilayetlerden<br />

istenmekte, tahsisatın olmaması yüzünden<br />

ücretli memur kullanılmasına imkan bulunamaması,<br />

münakale suretile de bunun teminine imkan görülmediği<br />

gerekçesiyle, vilayetlerde umumi ve hususi<br />

idarelere ait işlerin birçoğu sıkışık olmadığı için bu<br />

konuda vali ve kaymakamlara selahiyet verilmesi<br />

Dahiliye Vekaleti tarafından istenmektedir.<br />

7.5.1934 tarihinde kabul edilen kanunla vekaletin ilgili<br />

birimlerinde çalışanların hizmetten ayrıldıktan<br />

sonraki 5 yıl boyunca yapamayacağı işler sıralanmıştır.<br />

Urfa belediye meclisince reisliğe seçilen Ömer, Bolu<br />

belediye meclisliğince reisliğe seçilen Reşat Beylerin<br />

memuriyetleri tasdik edilmiştir.<br />

Gerekçesi. 4-5 sene evvelki vaziyet ve şartlara göre<br />

tedvin olunan kanunun bazı hükümlerinin tadili ve o<br />

zaman için kabulü münasip görülen ve maksadını hasıl<br />

etmekle artık devamında zaruret bulunmayan bazı<br />

muafiyetlerin refı icap eylemiş...<br />

16 Mayıs İdari taksimat. 17.4.1934 tarihli Kararname ile aşağıda listelenen<br />

yerlerde de idari değişiklikler yapılmıştır. Erzurum-<br />

'un Gölviran nahiye merkezinin Çiftlik köyüne nakli.<br />

Köyceğiz kazası Eskire, Uzunoluk, Geriçam köylerinin<br />

Muğla iline bağlanması. Sinop'un Akbaş, Sazlı,<br />

Göller köylerinin Kabalı nahiyesine bağlanması. Erzincan'ın<br />

Madendere köyünün Refahiye kazasına<br />

bağlanması. Erzincanın Gerne, Mezreihan, Çiçekali,<br />

Eskikoçgeri köylerinin Refahiye kazasına bağlanması.<br />

Beyazıt (Ağn)'nın Abdelik, Kanisor, Harabegül<br />

Köylerinin Karaköse Kazasına bağlanması. Antalya'nın<br />

İslamlar, Sanlar, Eserler, Yavi, Ahatlı köylerinin<br />

Bayat nahiyesine bağlanması.<br />

16 Mayıs Atatürk'ün Cumhuriyet Gazetesinin<br />

kuruluşunun 10.<br />

yıldönümü nedeniyle Yunus<br />

Nadi'ye telgrafı<br />

Gazetenizin onuncu yıldönümünü idrak etmesinden<br />

memnun oldum. Başan temenni ederim.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

45.31..16./<br />

71-383<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

124.886..3.<br />

/10425<br />

RG<br />

C,14<br />

Mayıs<br />

1934<br />

Bulmaç:<br />

ZC, 1934,<br />

c.22, 49.İ,<br />

S:104-105.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

85.9..11.-<br />

16;85.10..<br />

4.;85.10..5<br />

DÖKKAG<br />

1934 Yılı 567

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Mayıs İstanbul Emniyet Müdürlüğüme<br />

atama.<br />

16 Mayıs Birinci Umumi Müfettişliğe<br />

atama<br />

16 Mayıs Giresun'da ücretli halkevi<br />

başkanı bulunmadığı.<br />

16 Mayıs Aynı göreve sehven iki<br />

şahsın tayini sebebiyle Mütekait<br />

Binbaşı Hüseyin<br />

Hüsnü Bey'e 1923 senesinde<br />

verilen harcırahın lüzumsuz<br />

sarfiyat sayılarak<br />

müsebbiplerinin aranılması.<br />

17 Mayıs Reisicumhur Hazretleri riyasetinde<br />

toplanan dünkü<br />

içtimada milli müdafaa<br />

bütçesinin takviyesine lüzum<br />

görülmüştür.<br />

17 Mayıs 2/565 sayılı Sümerbank<br />

Dahili Nizamnamesi<br />

19 Mayıs Belediyeler Bankası<br />

Umum Müdürlüğüne tayin.<br />

19 Mayıs Maarif müdürlüklerine tayinler.<br />

20 Mayıs Anadolu'da bulunan gizli<br />

firari emlakini meydana çıkarmak<br />

üzere faaliyete geçecek<br />

olan tarama heyetlerinin<br />

teşkiline başlanmıştır.<br />

20 Mayıs Kayseri fabrikasının temeli<br />

bugün atılıyor.<br />

20 Mayıs Nafia Vekaleti Sular<br />

Umum Müdürlüğü'ne Abdullah<br />

Hilmi Bey'in tayini.<br />

23 Mayıs Temizlik yapılmayan yerlerden<br />

vergi alınmaması<br />

hakkında Tokat Belediyesinin<br />

aldığı kararın, Danıştay'ca<br />

tetkiki.<br />

568 Yönetim Zamandizini<br />

Münhal bulunan İstanbul Emniyet Müdürlüğü Üçüncü<br />

Şube Müdürlüğüne Necmettin Beyin tayini.<br />

Birinci Umumi Müfettişlik Iskan Müdürlüğüne <strong>Ankara</strong><br />

Vilayeti Mektupçusu Kazım Beyin tayini.<br />

Giresun, Seyhan ve Zonguldak'ta ücretli halkevi reis- BCA:<br />

lerinin istihdam edilip edilmediğinin sorulması üze- 490..1.0.0/<br />

13.68..3./<br />

rine ayrı ayrı verilen cevaplarda burada ücretli halke-<br />

l.BÜRO<br />

vi reislerinin istihdam edilmediği ve şimdiye kadar<br />

mevzu bahis edilmediği bildirilmektedir.<br />

Mart, Mayıs, Haziran ve Ağustos aylarında verilmiştir.<br />

Heyeti vekilenin bu karan hakkında bugünkü fırka<br />

gurubunda başvekil İsmet Paşa tarafından izahat verilmiştir.<br />

Fırka gurubu umumi alaka ile kabul etmiştir.<br />

Teşkilat Kanununun 18. maddesi mucibince,<br />

8.5.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

Münhal bulunan Belediyeler Bankası Umum Müdürlüğüne<br />

Seyhan Valiliğinden mütekait Mümtaz Beyin<br />

tayini.<br />

Amasya Maarif Müdürü İbrahim Beyin Tokad'a ve<br />

Tokat Maarif Müdürü Halil İbrahim Beyin de Amasya'ya<br />

naklen tayinleri.<br />

Bu heyetler ikişer maliye memuru ile birer<br />

gayrimubadilden oluşmaktadır. Şimdiye kadar 14 tarama<br />

komisyonu oluşturulmuştur.<br />

Böylece Türkiye'nin sanayileşmesi için hazırlanan<br />

programın ilk büyük mevzuu tahakkuk etmiş oluyor.<br />

Başvekil ismet Paşa mühim bir nutuk söyleyecek.<br />

"Bugün temelini atmakla sevindiğimiz bu eser,<br />

büyük endüstri programının bir parçasıdır."<br />

Münhal bulunan kadroya 4. derece maaşı olan 90 lira<br />

ile Yollar idaresi Başmühendisi iken.<br />

Danıştay belediyenin aldığı karara "71 ve 74. maddelerde<br />

tasrih edilen makam veya meclislerin talebine<br />

mütevakkıf bulunduğu cihetle evrakın iadesine" kararıyla<br />

olumsuz yanıt vermiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

48.307..13.<br />

/4035<br />

C,17<br />

Mayıs<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP,20<br />

Mayıs<br />

1934<br />

C,20 Mayıs<br />

1934;ATC<br />

TK<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

86.14..1.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

125.889..<br />

17./10516

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Mayıs <strong>Ankara</strong> imar müdürlüğü,<br />

dahiliye vekaletinin tasdiki<br />

ile <strong>Ankara</strong>'nın planlaştırma<br />

programı icabı olarak tahakkuk<br />

edecek istihlaklara<br />

verilmek üzere 2 senede ifa<br />

edilmek şartı ile 350 bin liraya<br />

kadar istikraz akdedeceklerdir.<br />

24 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri<br />

İttihadı Hükümetleri<br />

Arasında Sekiz Milyon<br />

Amerikan Dolarlık Kredinin<br />

Tahakkukuna Dair Protokolün<br />

Tasdiki Hakkında<br />

2434 Sayılı Kanun.<br />

24 Mayıs Türkiye'de Türk Vatandaşlarına<br />

Tahsis Edilen Sanat<br />

ve Hizmetler Hakkında<br />

2/594 Sayılı Talimatname<br />

24 Mayıs Vakıf Yerlerinin Nasıl Kiraya<br />

Verileceğine ve Mahsullerinin<br />

Ne Suretle Satılacağına<br />

Dair 2/680 Sayılı<br />

Nizamname<br />

24 Mayıs Kuraklıktan etkilenen bölgelerde<br />

vilayetlerin yağış<br />

ve yiyecek durumunu gösterir<br />

raporlar.<br />

24 Mayıs <strong>Ankara</strong> Milletvekili Halit<br />

Ferit'in vefatı üzerine yenisinin<br />

seçilmesi.<br />

Maliye vekaleti bu istikraza kefalet edecek, bu istikrazın<br />

150 bin lirası ile 1933 senesi için yapılan istikrazın<br />

taksitini ödeyecektir.<br />

Talimatname 2007 sayılı Kanunun bazı maddelerini<br />

değiştiren 2249 sayılı Kanunun nasıl uygulanacağını<br />

göstermektedir.Yabancıların 21 Mayıs 1935 tarihine<br />

kadar Türklere tahsis edilen iş kollarından çekilmesine<br />

yönelik bir talimatname. Buna göre yabancılar, 21<br />

Haziran 1934 tarihinden 21 Mayıs 1935 tarihine kadar<br />

Türk vatandaşlarına tahsis edilen sanat ve hizmetleri<br />

kısım kısım terk edeceklerdir.<br />

Nizamnamede, açık arttırma, kapalı zarf usulü, pazarlık,<br />

arttırmaların müddetleri, ilanlar ve şekli, ihale<br />

heyetleri vb. gibi konulara ilişkin ayrıntılara yer verilmiştir.<br />

"Vilayetlerce kuraklığa karşı ne gibi tedabir ittihaz<br />

edildiği hakkında" 49 ile gönderilen sorular. Sorulan<br />

sorulardan bazdan: şunlardır: Kuraklığın derecesi<br />

nedir? kuraklık devam ederse darlık başgösterirse ne<br />

gibi tedbir alınması düşünülüyor? vilayetin iaşe kabiliyet<br />

var mı?, stok zahire var mı? Rapora göre, 23 vilayetten<br />

yanıt gelmiştir.<br />

5 Mayıs 1934 tarihinde vefat etmiştir.<br />

25 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da yapı kooperatifi. <strong>Ankara</strong>'da milli bankalann memur ve müstahdemleri<br />

arasında bir yapı kooperatifi kurularak o civarda ve<br />

sıhhi evlerden mürekkep asri bir mahalle tesisi için<br />

teşebbüse girişilmiştir.<br />

26 Mayıs İdare heyetlerinin İzmir,<br />

Konya, Seyhan vilayetlerinde<br />

teşkili.<br />

26 Mayıs Hüviyet varakaları hakkında.<br />

"2408 sayılı Kanunla teşkiline mezuniyet istihsal<br />

olup mansup idare heyetlerinin teşkil edileceği" Dahiliye<br />

Vekaleti tarafından bildirilmiştir.<br />

9/2/1931 ve 12010 sayılı Kararnameye zeyildir. Diplomatik<br />

imtiyaz ve muafiyetlerden yararlanan memur<br />

ve müstahdemler için doldurulacak hüviyet varakalarının,<br />

Emniyet Umum Müdürlüğü'nce imzalanması.<br />

C,23 Mayıs<br />

1934<br />

RG<br />

Bulmaç;T.<br />

C.80. Yıl<br />

K.; C,25<br />

Mayıs<br />

1934<br />

Bulmaç<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

184.266..<br />

11./21611<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..9.<br />

/78173<br />

C,25 Mayıs<br />

1934<br />

BCA:30..1<br />

0.0.0/66.44<br />

1..6./7348<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

4S.37..7./<br />

248-46<br />

1934 Yılı 569

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Mayıs <strong>Ankara</strong> Bentderesi'ndeki,<br />

276 metrekarelik arsanın<br />

Teşvik-i Sanayi Kanunu<br />

uyarınca Keçecizade<br />

Mehmet Bey'e satılması.<br />

Keçizade Mehmet Beye satılması takarrür eden ...<br />

arsanın 276 murabbaı olmayıp 292 murabbaı olduğu<br />

anlaşıldığından fazla olan 16 metre murabbaı yerin<br />

de evvelki şartlarla satılması...<br />

26 Mayıs Bursa Valiliği'ne tayin. Münhal bulunan Bursa Valiliği'ne İstanbul vali muavini<br />

iken I. UM müşavirliğine atanan Fazlı Bey<br />

atanmıştır.<br />

27 Mayıs Barut ve Patlayıcı Maddelerle<br />

Av Malzemesi, Fişek<br />

ve Revolver İnhisan Hakkında<br />

2441 sayılı Kanun.<br />

27 Mayıs Bayazıt Valisi Rıfat Beyin<br />

tekaüde şevki.<br />

27 Mayıs Bamane-Afyon Demiryolu<br />

satın alındı.<br />

27 Mayıs Mecliste dün, inhisarlar<br />

bütçesi, matbuat umum<br />

müdürlüğü, nafıa vekaleti<br />

teşkilatı ve mayi madeni<br />

mahrukat layihaları kabul<br />

edildi.<br />

28 Mayıs 12 Haziran 1930 Tarih ve<br />

1718 Tarihli Dahili İstihlak<br />

Vergisi Kanununa Müzeyyel<br />

2448 Sayılı Kanun.<br />

23.5.1934 tarihinde kabul edilmiştir. RG<br />

1551 sayılı Kanunun 3. maddesi mucibince yerine<br />

Birinci Umumi Müfettişlik Asayiş Müdürü İmadettin<br />

Beyin tayini.<br />

Nafia Vekaleti (25 Mayıs), şimdiye kadar memurlarının<br />

bir kısmı barem kanununa tabi diğer kısmı ise<br />

ücretle müstahdem bulunuyordu. Teşkilat kanunu ile<br />

bütün memurlar bareme ithal edilmiş oluyor.<br />

26.5.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

28 Mayıs İdari taksimat. İzmir'in Tire kazasına bağlı Araplı köyünün, Aydın'a<br />

bağlanması.<br />

Sivas'ın Kangal kazasına bağlı Güneş köyünün Divriği<br />

kazasına bağlanması.<br />

29 Mayıs Matbuat Umum Müdürlüğü<br />

Teşkilatına ve Vazifelerine<br />

Dair 2444 sayılı Kanun<br />

29 Mayıs Nafıa Vekaletinin Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair 2443<br />

Sayılı Kanun<br />

29 Mayıs İktisat Vekaleti Teşkilat ve<br />

Vazifeleri Hakkında 2450<br />

Sayılı Kanun<br />

570 Yönetim Zamandizini<br />

26.5.1934 tarihinde kabul edilen Kanunla, Dahiliye<br />

Vekilliğine bağlı Müdürlük istihbarat, neşriyat ve<br />

propaganda servislerini ihtiva edecek ve dahili ve harici<br />

neşriyatı takip edecek şekilde düzenlenmiştir.<br />

26.5.1934 tarihinde kabul edilen kanun için Nafıa<br />

Vekaletinin devlet cihazı arasında memleketin imar<br />

ve inkişafına, halkın içtimai münasebetlerinin artmasına<br />

olan ihtiyaç en temel gerekçe olarak gösterilmiştir.<br />

Bir müsteşarlık, bir yüksek fen heyeti, bir teftiş<br />

heyeti, bir hususi kalem müdürlüğü, reislikler, umumi<br />

müdürlükler, müşavirlikler ve müdürlüklerden<br />

oluşan bir teşkilat olmuştur.<br />

27.5.1934 tarihinde kabul edilen Kanunla, kara, deniz,<br />

sanayi ve maadin işleri bakanlığa verilmiştir. Bir<br />

vekalet müsteşarının idaresi altında, deniz ticareti<br />

müsteşarlığı, iç ticaret, sanayi ve maadin, limanlar ve<br />

deniz nakliyatı işleri umum müdürlüklerinden ve dış<br />

ticaret (Türkofıs) reisliğinden oluşmaktadır. Ba-<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

45.37.-2./<br />

132-136<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

45.36..14.<br />

RG<br />

TTY<br />

C.27<br />

Mayıs<br />

1934<br />

Bulmaç:<br />

ZC, 1934,<br />

c.22,<br />

57.t,S:287-<br />

288.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

86.15..1.;<br />

86.15..2.;<br />

86.15..3.;<br />

86.15..4.<br />

Bulmaç:<br />

ZC, 1934,<br />

c.22, 57.İ,<br />

S:270-276.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.22, 57.1,<br />

S:263-270.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.22, 58.1,<br />

S:298-306.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Mayıs Merkez Bankasının İdare<br />

Meclisi Reisliği'ne Nusret<br />

Bey ve azalığa Şefik Bey'in<br />

yeniden seçilmesi.<br />

29 Mayıs İzmir-Kasaba ve temdidi<br />

hatları satın alındı, mukavele<br />

imzalandı.<br />

30 Mayıs Mevduatı Koruma Kanununun<br />

8. Maddesine Bir<br />

Fıkra İlavesine Dair 2457<br />

sayılı Kanun<br />

30 Mayıs 2454 Sayılı Devlet Demiryolları<br />

ve Limanları İşletme<br />

Umumi İdaresi Tekaüt<br />

Sandığı Kanunu<br />

30 Mayıs Umumi Nüfus Sayımı<br />

Hakkında 2465 Sayılı Kanun<br />

30 Mayıs 2466 Sayılı Buğdayı Koruma<br />

Karşılığı Kanunu<br />

30 Mayıs Sayılı Damga Resmi Kanununa<br />

Müzeyyel 2455<br />

Sayılı Kanun<br />

30 Mayıs 2459 Sayılı Tayyare Resmi<br />

Kanunu<br />

30 Mayıs İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nin<br />

Muvazenei Umumiyeye<br />

Alınmasına Dair 2467 Sayılı<br />

Kanun<br />

30 Mayıs Kars vilayetinin merkez ve<br />

kazalarında verilemeyen<br />

öğretmen maaşları için yapılan<br />

yazışmalar.<br />

kanlıkta ayrı şubeler halinde çalışan yedi birim Dış<br />

Ticaret Reisliği haline getirilmiştir. Günümüzde bu işler<br />

Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yürütülmektedir.<br />

Merkez Bankası Kanununun 63. maddesinin a fıkrasına<br />

göre idare meclisi reisliğine intihap edilmiş<br />

Nusret ve azalığına intihap olunan Şefik Beylerin<br />

müddetlerini doldurmuş olmalarına binaen yeniden<br />

bu vazifelere intihapları Maliye Vekaletinin isteği<br />

üzerine İcra Vekilleri Heyetince kabul...<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

45.38.. 11.<br />

Mukavele ile 710 km. yol almıyor, senede 600 bin C,29<br />

lira vermekten kurtuluyor. Bu hatlar tazminatlı hatlar<br />

idi. Hükümet bu tazminat yerine 30 sene boyunca her<br />

sene 1 milyon lira vermek ile hatları satın almaktadır.<br />

Mukavelenin bazı maddeleri Duyunu Umumiye<br />

borçlannın tatbikat ve teferruatından ibarettir. Kasaba<br />

hattında 72 istasyon binası ve durak mahalli, depolar<br />

ve sundurmalar, Halkapınar'da 1 makine ve<br />

montaj imalathanesi, Soma ve Alaşehir'de birer makine<br />

deposu, 7 büyük köprü, 29 tünel mevcuttur. Bu<br />

hat 162 468 Fransız frangına satın alınmıştır. Bu hat<br />

bizim paramızla 22 milyon liraya hükümetimize geçti.<br />

Mevduatı Koruma Kanunu 5 Haziran 1933 tarihli<br />

2243 Sayılı Kanundur.<br />

Kanunla idarede daimi ve sicilli mahsusundaki kayıtlı<br />

memur ve müstahdemlerine mahsus tekaüt sandığı<br />

teşkil edilmiştir.<br />

1935 yılında yapılacak olan nüfus sayımı için kabul<br />

edilmiştir.<br />

1324 Sayılı Damga Resmi Kanunu 1928 tarihlidir.<br />

31 Mayıs 1933 tarih ve 2252 sayılı kanunu kaldıran<br />

bu kanunla, alınacak paralar varidat bütçesinde İstanbul<br />

<strong>Üniversitesi</strong> hasılatı adı ile açılacak bir fasla<br />

irat kaydolunmuştur.<br />

İki muallimin Başvekalete ödenmeyen maaşları için<br />

çektiği telgraf. Maarif Vekaletince Başvekalete gönderilen<br />

yazıda, "vilayetin mali durumunda görülen<br />

sarsıntının sebebi ve amilleri ile vilayetin hatalı<br />

muamaleleri hakkında verilen haberlerin doğruluğunun<br />

araştırılması için müfettiş izam kılındığı" bildirilmektedir.<br />

Mayıs<br />

1934; SP,<br />

1 Haziran<br />

1934.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

C.22D.<br />

59.1,<br />

S:400-401.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

C.22D,<br />

59.1, S:42-<br />

44..<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

C.22D,<br />

60.t,<br />

S:426-427.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

142.17..8.<br />

/13930<br />

1934 Yılı 571

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Adliye Teşkilat ve Kadrolarında<br />

Yapılacak Tadilata<br />

Dair 2474 sayılı Kanun.<br />

31 Mayıs Belediyeler Dergisinin 1.<br />

sayısında tsmet İnönü'nün<br />

belediyeler hakkındaki düşünceleri<br />

yayımlandı.<br />

1 Haziran İktisat Vekaletine bağlı<br />

müesseseler yeni teşkilat<br />

kanunu mucibince bugünden<br />

itibaren ilga edilmiştir.<br />

1 Haziran Belediye maaşlı ve ücretli<br />

tahsildarların dışında tahsil<br />

edecekleri para nispetinde<br />

aidatlı istihdam ettiği tahsildarları<br />

dünden itibaren<br />

kadrodan çıkarmıştır.<br />

2 Haziran Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da İrak Elçisi Naci<br />

Cevdet'in itimatnamesini<br />

kabulü.<br />

2 Haziran Yeni vergilere ait kanunlar<br />

ve 1934 bütçesi dünden itibaren<br />

tatbik sahasına girmiş<br />

oldu.<br />

2 Haziran 2476 sayılı 1934 Mali Senesi<br />

Muvazenei Umumiye<br />

Kanunu.<br />

2 Haziran Mıntıka Sanat okulları iştirak<br />

hisselerinin ödenmesi<br />

hakkında ilgili vilayetlere<br />

tamim ile illerin ödeme durumlarını<br />

gösterir cetveller.<br />

3 Haziran Bursa'nın Kızılelmayıatik<br />

köyündeki krom madenine<br />

ait imtiyazın feshedilemeyeceği<br />

hakkında Danıştay<br />

kararı.<br />

572 Yönetim Zamandizini<br />

Devlet memurları maaşatı ile ilgili 1452 sayılı Kanunun<br />

2. maddesine bağlı 2 numaralı cetvelin vekalete<br />

ait olan kısmı değiştirilmiştir.<br />

Türkiye'nin bayındırlığı vatandaşların düzgün belediye<br />

yönetimi altında medeniyet yaşayışı görmeleri<br />

belediyelerimizin yükselmesine bağlıdır. Herşeyin<br />

başında özgünlük ve fınans düzgünlüğü, bu para bolluğu<br />

meselesi değildir, bu anlayış ve dölen meselesidir.<br />

İktisat, Ziraat ve Nafîa vekaletleri bu bir sene içinde<br />

daha faal bir devre geçirecekleridir. İktisat vekaleti<br />

büyük sanayi programını, ziraat vekaleti ekim, hayvan<br />

ve orman işleri ile geçen yıldan daha fazla uğraşacak.<br />

Nafıa vekaleti de yeni demiryolu inşa programına<br />

devam edecektir. Bu işlerin başarılması için iktisat<br />

vekaleti yeni teşkilat kanununa göre bundan<br />

sonra kara, deniz, sanayi ve maadin işleri ile uğraşacaktır.<br />

Nafıa vekaleti de dünden itibaren yeni bir<br />

veçhe almış. Yeni teşkilat kanununa göre vekalet,<br />

devlet teşkilatı içinde memleketin imarına ve ticari<br />

iktisadi inkişafına ve içtimai kaynaşmasına hizmet<br />

eden demiryollarını, limanlarını, şose ve köprülerini<br />

yapmak ve su işlerini tanzim etmek ve....işleri yapmakla<br />

mükellef bir teşekküldür.<br />

A işaretli cetvelde 184.075.636 liralık tahsisat gösterilmiştir.<br />

B işaretli cetvelde gelir 184.081.000 lira<br />

tahmin edilmiştir.<br />

Mali senede gösterilen iştirak hisselerinin ödenmemesinden<br />

dolayı yaşanan sorunlar dile getirilmektedir.<br />

Örneğin Gaziantep 1932 yılı hissesini ödememiş,<br />

1933 yılı hissesi 2558 lira noksan ile 9700 liraya indirilmişse<br />

de ödenmemiş. Maarif Vekaleti bu tür sorunların<br />

çözümünü Başvekaletten istemiştir.<br />

Emine Nimettullah ve Fatma Diri uhdesine 1926 yılında<br />

verilmiş olan imtiyazın "mesul müdürün yerine<br />

müddeti nizamiyesi zarfında diğeri tayin edilmediğinden"<br />

alınması isteğini Danıştay red etmiştir.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

C.22D,<br />

61.1,<br />

S:488-499.<br />

Alada, 131<br />

SP,I<br />

Haziran<br />

1934<br />

SP,1<br />

Haziran<br />

1934<br />

ATCTK<br />

SP,2<br />

Haziran<br />

1934<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

174.201..1.<br />

/18749<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

176.214..8.<br />

/1948

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Haziran İnhisarlar idaresinde yeni<br />

teşkilatın tatbikatına dünden<br />

itibaren başlanmıştır.<br />

3 Haziran 2477 sayılı <strong>Ankara</strong> Şehri<br />

İmar Müdürlüğü 1934 Mali<br />

Senesi Bütçe Kanunu.<br />

3 Haziran <strong>Ankara</strong>'da yeni inşaat; Çubuk<br />

Barajı, Stadyum, Bira<br />

Fabrikası ve dünyanın en<br />

güzel sergi binası.<br />

4 Haziran tzmir-Kasaba ve Temdidi<br />

Demiryollarının Satın<br />

Alınmasına Dair Olan Mukavelenin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

2487 Sayılı Kanun<br />

5 Haziran Türkiye'de Türk Vatandaşlarına<br />

Tahsis Edilen Sanat<br />

ve Hizmetler Kanununun<br />

tatbik şekillerini gösteren<br />

talimatname tatbik sahasına<br />

konulmuştur.<br />

6 Haziran 2489 Sayılı Kefalet Kanunu<br />

6 Haziran Köy Kanununun 16, 19, 21<br />

inci Maddelerini Değiştiren<br />

2491 Sayılı Kanun<br />

6 Haziran Amasya belediye reis vekilliğine<br />

CHF katibi Osman<br />

Bey seçilmiştir.<br />

8 Haziran Yeni iskân layihası mecliste<br />

müzakere edildi, uzun<br />

münakaşalardan sonra encümene<br />

iade olundu.<br />

8 Haziran BMM Adliye teşkilatını<br />

yenileştiren 2474 sayılı kanunu<br />

kabul etti.<br />

Bu teşkilat mucibince, evvelce umum müdürlük makamına<br />

merbut olunan 4 muavinlik ilga edilmekte ve<br />

tütün ve müskirat idarelerine ait olup muamelat itibari<br />

ile birbirine uyan şubeler birleştirilmektedir.<br />

A cetvelinde tahsisat 171512 gösterilmiş, gelir ise B<br />

cetvelinde 171 512 lira olarak tahmin edilmiştir. Kanuna<br />

göre, mevcut imar idare heyeti yerine Dahiliye<br />

Müsteşarı ve <strong>Ankara</strong> Belediye Reisi ile Muhasebat,<br />

Hıfzısıhha İşleri, Yollar Umum Müdürü ile İmar<br />

Müdüründen mürekkep bir heyet ikame edilmiştir.<br />

Stadyum, 1 300 bin liraya bir Türk inşaat şirketine<br />

ihale edilmiştir. Sergi Binası, bir Türk mimarı tarafından<br />

planlan yapılmıştır. Çubuk Barajı, <strong>Ankara</strong>'nın<br />

bütün su ihtiyacını temin için Türk şirketine ihale<br />

edilmiştir. Barajın inşaatı tamamlanmıştır.<br />

Bu talimatname Türklere hasredilen işlerde çalışan<br />

yabancıların işlerini gurup gurup bırakmalarını icap<br />

ettirdiği için 21 Mayıs tarihinden itibaren küçük sanat<br />

erbabı ecnebiler işlerini bırakmaya başlamışlardır.<br />

Talimatname hükümlerine göre, Temmuzun<br />

20'sine kadar yabancı tabiiyette bulunan şoför, şoför<br />

muavini, tercüman, rehber, berber, terzi, kasket ve<br />

kundura imalcısı, çalgıcılar ve borsa mübaayacılan<br />

işlerini bırakmaya mecbur tutulmuşlardır.<br />

Kefalet sandıklan Maliye Vekaletine bağlı olacaktır. RG<br />

442 Sayılı Köy Kanunu 18 Mart 1924 tarihlidir. Köy<br />

sının içinde yapılacak işler için para toplanması, köylünün<br />

isteğine bağlı olmayarak harcanacak paralar ve<br />

köy muhtarı ve ihtiyar meclisi azalarının seçilmesinin<br />

her 4 senede bir yapılması.<br />

İade gerekçesi, henüz dilimize tamamen yerleşmemiş<br />

olan bazı yeni Türkçe kelimelerin kanunun istihdaf<br />

ettiği gayeyi tamamile ifade edemeyeceği noktası,<br />

bunlann dilimize tamamen girmiş Türk kelimelerle<br />

değiştirilmesi.<br />

Kanun 6 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu kanunla barem<br />

kanunun 2. maddesine bağlı 2 nolu cetvelin adliye<br />

vekaletine taalluk edilen kısmı yerine yüksek maaşlı<br />

yeni bir kadro cetveli de kabul edilmiştir.<br />

C,3<br />

Haziran<br />

1934<br />

RG<br />

SP,3<br />

Haziran<br />

1934<br />

Bulmaç<br />

SP,5<br />

Haziran<br />

1934<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 63.1,<br />

S:24.<br />

SP.6<br />

Haziran<br />

1934<br />

C,8<br />

Haziran<br />

1934<br />

SP.8<br />

Haziran<br />

1934<br />

1934 Yılı 573

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Haziran Washington Büyükelçisi<br />

Münir (Ertegün) Bey'in güven<br />

mektubunu takdimi<br />

9 Haziran 1 Hazirandan itibaren uygulamaya<br />

geçen 1934 yılı<br />

bütçesi 184. 081. 000 lira<br />

üzerinden hazırlanmıştır.<br />

9 Haziran Belediyece Yapılacak İstimlak<br />

Hakkında 2497 Sayılı<br />

Kanun<br />

9 Haziran 1580 Numaralı Belediye<br />

Kanununun Yedinci (Birlik<br />

Tesisi) Faslına Bir Madde<br />

İlavesine Dair 2493 Sayılı<br />

Kanun<br />

9 Haziran Sovyetler Birliği ile anlaşma.<br />

9 Haziran Çin Cumhuriyeti ile anlaşma.<br />

9 Haziran Jansen Planı 21821 Sayılı<br />

Kararname ile uygulamaya<br />

konuldu.<br />

10 Haziran 2490 sayılı Artırma Eksiltme<br />

ve İhale Kanunu.<br />

10 Haziran Türkiye'yi ziyaret amacıyla<br />

Tahran'dan hareket eden<br />

İran Şahı Rıza Pehlevi'nin<br />

Gürcübulak'ta Türk sınırına<br />

gelişi ve törenle karşılanışı.<br />

12 Haziran Şark Demiryolları Kongresi<br />

dün fevkalade toplanmıştır.<br />

12 Haziran Balkan Paktı konusunda ortaya<br />

atılan tezler hakkında.<br />

574 Yönetim Zamandizini<br />

Ölüm tarihi olan 11 Kasım 1944'e kadar bu görevde<br />

kalmıştır.<br />

Yeni bütçe kanununa maaşlı memurlar kadrosundan<br />

hariç olarak bir de ücretli ve yevmiyeli memurlar<br />

cetveli de ilave edilmiştir ki devlet daireleri bu sene<br />

içinde bu cetvel haricinde ücretli veya yevmiyeli<br />

memur kullanamayacaklardır. Fakat pek müstesna<br />

vaziyet hasıl olduğunda bu cetvelin dışına çıkabileceklerdir.<br />

... mahalli mahiyette müşterek ... tesisat yapmak<br />

maksadile binalı ve binasız gayrimenkulleri istimlake<br />

belediyeler salahiyetlidir.<br />

Birlik merkezi umumi müfettişlik mıntıkasında bulunursa<br />

birliğin merkezi olan vilayet valisine ait salahiyetler<br />

umumi müfettişliğe intikal eder.<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri<br />

İttihadı arasında 6 Ağustos 1928 tarihinde<br />

aktedilip hudutta zuhur eden ihtilafların tetkik ve halli<br />

usulüne mütedair bulunan mukavelenamenin yeniden<br />

altı ay temdidi hakkındaki protokolün tasdikına<br />

dair 2494 sayılı Kanun.<br />

Türkiye Cumhuriyeti ile Çin Cumhuriyeti arasında 4<br />

Nisan 1934 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imza edilen dostluk<br />

muahedesinin tasdikına dair 2496 sayılı Kanun<br />

14/6/1934, 22/1/1935 ve 7/3/1935 Tarihli ve 2727,<br />

2910, 2948 Sayılı RG'lerde düzeltmesi vardır.<br />

7.6.1934 tarihinde kabul edilen kanun 76 maddeden<br />

oluşmaktadır.<br />

İran Şahı 6 Temmuz 1934 tarihine kadar Türkiye'de<br />

kalmış, Mustafa Kemal Paşa ile bir çok geziye katılmıştır.<br />

Alınan karara göre, 1926'dan beri bir Fransız Şirketi<br />

tarafından işletilen Şark Demiryolları Türk Hatları<br />

İdaresinin bir Türk şirketi uhdesine geçirilmesi kararlaştırılmış<br />

ve Şark Demiryolları Türk A.Ş. isimli yeni<br />

bir şirket kurulmuştur.<br />

Rumca neşredilen Elenikon Melon gazetesinin 4 Haziran<br />

tarihli sayısında 'Tevfık Rüştü Bey'in silahlan<br />

bırakma konusunda teklif ettiği proje mühim itirazlarla<br />

karşılaşmayacak" denmektedir.<br />

ATCTK<br />

SP,9<br />

Haziran<br />

1934<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 63.i,<br />

S:25.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 64.1,<br />

S:38.<br />

RG<br />

RG<br />

Alada, 131<br />

Bulmaç<br />

ATCTK<br />

SP, 12<br />

Haziran<br />

1934<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

24.120..2../<br />

I.BÜRO

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Haziran Merkez Bankası İdare<br />

Meclisi Reisliğine intihap<br />

edilmiş olan Nusret ve azalığına<br />

intihap olunan Şevki<br />

Beylerin müddetlerini doldurmuş<br />

olmalarına binaen<br />

yeniden bu vazifelere intihapları.<br />

Teşkilat Kanununun 63. maddesi A fıkrası mucibince.<br />

12 Haziran Bulgaristan ile anlaşma. Türkiye ve Bulgaristan arasında akit ve imza edilen<br />

ticari itilafın kabul ve tasdikına mütedair 2499 sayılı<br />

Kanun.<br />

12 Haziran İtalya ile anlaşma. Türkiye ve İtalya arasında akit ve imza edilen ticari<br />

itilafın kabul ve tasdikına mütedair 2498 sayılı Kanun.<br />

12 Haziran Üniversite'de tıp ve hukuk<br />

fakülteleri ile İslam tetkikleri<br />

enstitüsünün bazı kürsüleri<br />

kaldırıldı, bazıları<br />

birleştirildi. 6 Ord. Prof.<br />

açıkta kaldı.<br />

13 Haziran Mülga tdarei Umumiyei<br />

Vilayat Kanununun Hükmü<br />

Mer'i Olan tdarei Hususiyei<br />

Vilayat Kısmının 80. Maddesinin<br />

11. Kısmının Tefsiri<br />

hakkında 198 Sayılı<br />

Meclis Yönergesi.<br />

14 Haziran Kars Vilayetiyle Beyazıt,<br />

Erzurum ve Çoruh Vilayetlerinin<br />

Bazı Parçalarında<br />

Muhacir ve Sığıntıların<br />

Yerleştirilmesi ve Yerli<br />

Çiftçilerin Topraklandırılması<br />

Hakkında 2502 Sayılı<br />

Kanun.<br />

Buralarda devlete intikal etmiş olan (Rus tebasından<br />

kalan) topraklardan ve yapılardan muhacirlere, mültecilere<br />

yerleşmek üzere olanlar parasız temlik olunup<br />

tapuya bağlanır. Yerleştirilmemiş olanlar için de<br />

aynı hükümler uygulanır.<br />

14 Haziran İdari taksimat. Beyazıt Vilayetine Bağlı İğdır ve Tuzluca Kazalarının<br />

Kars Vilayetine ve Muş Vilayetine Bağlı Malazgirt<br />

Kazasının da Beyazıt Vilayetine Bağlanmaları<br />

Hakkında 2500 Sayılı Kanun<br />

17 Haziran 2506 Sayılı Ekiciden Tütün<br />

Alma Kanunu.<br />

18 Haziran Gedikli küçük zabit membalanna<br />

dair 2505 sayılı<br />

Kanun.<br />

19 Haziran 1/10/1933 tarihinden itibaren<br />

faaliyete geçen Özel<br />

İdareler Emekli Sandığı'nın<br />

1934 yılı bütçesinin tasdiki.<br />

Gedikli küçük zabit mekteplerine nerelerden talebe<br />

yetiştirileceğini belirleyen kanun.<br />

2097 sayılı Kanun ve Nizamnamesi ve İstanbul Mahalli<br />

idaresiyle <strong>Ankara</strong> Merkez Belediyesi memurları<br />

mütekaitlerine ait 2264 sayılı Kanun hükümlerine<br />

göre teşekkül etmiş... olan Hususi İdareler Tekaüt<br />

Sandığının bütçesi Vekiller Heyetince tasdik edilmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C,12<br />

Haziran<br />

1934<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 64.1,<br />

S:35.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23,<br />

65.1,S;77.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 67.1,<br />

S:128-130.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

46.43..15.<br />

1934 Yılı 575

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Haziran Lyon'da yapılacak Belediyecilik<br />

toplantısı.<br />

20 Haziran Başkale, Karacasu, Karasu,<br />

Vakfıkebir ve Keşan kaymakamlıklarına<br />

tayinler.<br />

20 Haziran Türkiye-Yunanistan Meriç<br />

Kolları üzerinde yapılacak<br />

Hidroelektrik Tesisleri<br />

Andlaşması<br />

20 Haziran Ordu Tapu Müdürlüğüne<br />

Giresun Tapu Müdürü Zeki<br />

Beyin tayini.<br />

Temmuz ayı içerisinde Lyon'da yapılacak Belediyecilik<br />

toplantısına katılacak, Dahiliye Vekaleti Mahalli<br />

İdareler Umum Müdürü Naci'ye siyasi pasaport verilmesi.<br />

Beynelminel Şehirler ve Mahalli İdareler<br />

Enstitüsünün teşebbüsü ile ... yapılacak belediyecilik<br />

bilgileri toplantısına iştirak edecek olan ... İcra<br />

Vekilleri Heyetince kabul...<br />

Adnan, Şefik, Şekip, Ali Fehmi ve Reşat beylerin tayinleri.<br />

29.4.1934 tarihinde kabul edilen kararname<br />

ile.<br />

Antlaşma <strong>Ankara</strong>'da imzalandı, TBMM'nin 18 Mayıs<br />

1935 tarihli toplantısında kabul edilen 2719 numaralı<br />

Kanunla tasdik edildi.<br />

20 Haziran Elçilik ataması. Münhal bulunan Paris Büyükelçiliği Müsteşarlığına<br />

Celal Osman Bey ve münhal bulunan Berlin Büyükelçiliği<br />

katipliğine Viyana Elçiliği Katibi Bedri Tahir<br />

Beyin tayinleri.<br />

20 Haziran Adliye Vekaletinin yol<br />

vergisi ile ilgili tezkeresi.<br />

Yol parası vermeyen mükellefler belediye tarafından<br />

hapse mahkûm ettiriliyordu. Mükellef borcunu ödeyinceye<br />

değin hapisten çıkamıyordu. Tezkerede mükelleflerin<br />

mali vaziyeti düzelinceye kadar hapiste<br />

kalmalarının doğru olmayacağı bildirilmekte, ancak<br />

bir defaya mahsus olmak üzere ve bu konuda tayin<br />

edilen gün kadar hapiste bırakılmalarının doğru olacağı<br />

bildirilmektedir.<br />

21 Haziran 2510 Sayılı İskan Kanunu 1/7/1926 tarih ve 885 Sayılı İskan Kanunu da bulunmaktaydı.<br />

12 Temmuz'da 2510 Sayılı Kanunun 3.<br />

maddesi değiştirilmiş, 29 Aralık tarihinde de Kanunun<br />

44. maddesine bir fıkra ilave edilmiştir. Türkiye'de<br />

Türk kültürüne bağlılık dolayısile nüfus toplanış<br />

ve yayılışının bu kanuna uygun olarak İcra Vekillerince<br />

yapılacak bir programa göre, düzeltilmesi<br />

Dahiliye Vekilliğine verilmiştir.<br />

21 Haziran <strong>Ankara</strong>'nın iman için imar<br />

müdürlüğünce hazırlanan 7<br />

senelik program vekiller<br />

heyetince kabul edilmiştir.<br />

22 Haziran Liman Şirketinin hükümete<br />

intikali hakkındaki kanun<br />

meclisten geçtikten sonra<br />

liman şirketinde tasfiye hazırlıktan<br />

başladı.<br />

23 Haziran Çubuk Barajı İnşaatının<br />

İkmali ve <strong>Ankara</strong> Şehri<br />

Suyunun Bu Barajdan Temini<br />

Hakkında 2511 Sayılı<br />

Kanun<br />

576 Yönetim Zamandizini<br />

İleride nhtımlar da yeni 'idareye verilecek. Liman şirketi<br />

1660 numaralı kanun ve zeyilleri mucibince inhisar<br />

idareleri gibi mülhak bütçeli bir devlet idaresi<br />

haline inkılap edecek ve maliye vekaletine merbut<br />

bulunacaktır.<br />

Mevcut taahüt mezuniyetine ilaveten 863 000 ve baraj<br />

inşaatının bitirilmesi için de 1 500 000 liraya kadar<br />

taahüt icrasına ve bu miktar dahilinde olmak üzere<br />

gelecek senelere sari mukavele aktine Nafıa Vekili<br />

mezun kılınmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

46.43..8.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.11..7.<br />

CT<br />

RG<br />

RG<br />

SP,20<br />

Haziran<br />

1934<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 65.1,<br />

S:73..<br />

SP,21<br />

Haziran<br />

1934<br />

C,22<br />

Haziran<br />

1934<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 68.1,<br />

S: 160-161.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Haziran Büyük Millet Meclisi Memurlarının<br />

Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkında 2512 Sayılı<br />

Kanun<br />

25 Haziran 2514 Sayılı Divanı Muhasebat<br />

Kanunu<br />

25 Haziran 1050 Sayılı Muhasebei<br />

Umumiye Kanununa<br />

Müzeyyel 2518 Sayılı Kanun<br />

25 Haziran Görevi sona eren Sovyet<br />

Elçisi Suriç'in <strong>Ankara</strong>'dan<br />

ayrılışı<br />

25 Haziran Liman İşlerinin Hükümetçe<br />

İdaresine Dair 2521 Sayılı<br />

Kanun.<br />

25 Haziran Avukatlık Kanununa<br />

Müzeyyel 2516 sayılı Kanun<br />

25 Haziran Divanı Muhasebat Kadrosu<br />

Hakkında 2523 Sayılı Kanun<br />

Umumi katiplik ve buna bağlı kanunlar, zabıt ve evrak<br />

kalemi ile matbaa müdürlükleri. İdare amirlerine<br />

bağlı muhasebe, daire, posta ve telgraf ve milli saraylar<br />

müdürlükleri. Bütçe encümenine bağlı başkatiplik<br />

ve kütüphane encümenine bağlı kütüphane müdürlüğü.<br />

16.6.1934 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

1050 Sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu 14/6/1927<br />

tarihlidir.<br />

Berlin Elçiliğine tayin edilmiştir.<br />

Kanun 18/6/1934 de 2521 numarayla kabul edildi ve<br />

25 Haziran 1934 tarihinde yürürlüğe girdi. 618 sayılı<br />

Kanuna göre teşkil edilmiş olan liman şirketlerinden<br />

sermayesinin dörtte üçü veya daha fazlası hazineye<br />

intikal edenlerin tasfiyesi için usulen karar almağa<br />

Maliye vekili salahiyetlidir.<br />

26 Haziran İdari taksimat. 8.5.1934 tarihli kararname ile Diyarbekir'in<br />

Hanakpınar nahiye merkezinin Aşağıhanik köyüne<br />

nakli.Van'ın Hakari ilçesine bağlı, Livin nahiyesi<br />

merkezi'nin Kaval köyüne nakli.<br />

26 Haziran Belediye başkanlığı ataması.<br />

26 Haziran Muş vilayeti mektupçuluğuna<br />

tayin.<br />

26 Haziran Van mektupçusu Sadettin<br />

Bey vekalet emrine alınmıştır.<br />

26 Haziran Bursa Posta ve Telgraf<br />

Başmüdürlüğüne atama.<br />

10.5.1934 tarihli kararname ile, belediye meclislerince<br />

Bolu Belediye Başkanlığı'na seçilen Reşat Bey'in<br />

memuriyetinin onayı. Urfa Belediye Başkanlığı'na<br />

seçilen Ömer Bey'in memuriyetinin onayı.<br />

Gümüşhane Vilayeti mektupçusu Muzaffer Beyin<br />

naklen tayini.8.5.1934 tarihli kararname ile görülen<br />

lüzuma binaen.<br />

10.5.1934 tarihli kararname ile görülen lüzuma binaen.<br />

İşten el çektirilen Bursa Posta ve Telgraf Başmüdürü<br />

Hasan Avni Beyin yerine PTT Umumi Müdürlüğü<br />

Muamelat Müdürü Naci Bey naklen, onun yerine de<br />

Fazıl Beyin terfian tayini.<br />

26 Haziran Elçiliklerde atamalar. 10.5.1934 tarihli kararname ile, Belgrat Elçiliği Başkatibi<br />

Şevki Beyin Üsküp Konsolosluğuna ve Üsküp<br />

Konsolosu Saffet Urfi Beyin Belgrat Elçiliği Başkatipliğine<br />

tayini.<br />

RG<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23,68.1,<br />

S: 161-163.<br />

RG<br />

Bulmaç<br />

ATCTK<br />

Bulmaç;<br />

CT; ZC,<br />

1934, c.23,<br />

70.1,<br />

S:212-214.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.11.. 14.;<br />

86.11..15.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

86.12..15.<br />

-86.12..16.<br />

RG<br />

C,14<br />

Mayıs<br />

1934<br />

RG<br />

1934 Yılı 577

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Haziran İdari taksimat. 17.5.1934 tarihli Kararname ile, Balıkesir'in<br />

Pamukçu, Bakacak, ve Dereiviran nahiyelerinin kaldırılması<br />

ve bunlara bağlı köylerin diğer nahiye ve<br />

kazalara bağlanması.<br />

29 Haziran Metr Salem ve Leon<br />

Farraci hakkında.<br />

30 Haziran 2551 Sayılı Kanunla 423<br />

sayılı Belediye Vergi ve<br />

Resimlen Kanununa bir<br />

madde eklendi.<br />

2 Temmuz <strong>Ankara</strong> şehri imar müdürlüğü<br />

1934 mali senesi bütçe<br />

kanununa müzeyyel<br />

2528 sayılı Kanun.<br />

2 Temmuz Nebat ve hayvanlar ile<br />

mahsulatının muayene ve<br />

temizleme işleri için kurulacak<br />

fenni müesseselere<br />

dair 2526 sayılı Kanun.<br />

2 Temmuz 2527 Sayılı Basma Yazı ve<br />

Resimleri Derleme Kanunu.<br />

2 Temmuz 2525 Sayılı Soyadı Kanunu.<br />

2 Temmuz Barut İnfilak maddeleri av<br />

ve rovalver fişekleri inhisar<br />

idaresinin devir muamelesi<br />

ikmal edilmiştir.<br />

2 Temmuz Ziraat vekaletinin hazırladığı<br />

yeni program.<br />

Maliye vekaleti nakit işleri müdür muavini Rüştü<br />

Bey'e telefon şirketi ile yapılacak mukavelede altın<br />

esasını kabul ettirmek amacıyla rüşvet teklif ettikleri<br />

için haklarında adli takibata başlanmış ve mahkeme<br />

tarafından kefaletle tahliye edilmiş olan Metr Salem<br />

ve Leon Farraci İstanbul'a döndü.<br />

Eklenen madde: İmtiyazlı elektrik şirketlerinin getirecekleri<br />

mazot ve motorinden alınacak istihlak resmi<br />

her kilovat saat başına 20 para hesabıyla şirketlerce<br />

elektrik müşterilerinden tahsil olunup belediyeye verilmesi<br />

öngörüldü.<br />

350 000 liraya kadar istikraz aktine ve Maliye Vekaletinin<br />

bu itikraza kefalet etmesi. <strong>Ankara</strong>'nın planlaştırma<br />

programı icabı olarak tahakkuk edecek istihkaklara<br />

verilmek üzere.<br />

Bu kanun, 21/6/1934 te 2527 sayıyla kabul edilmişti<br />

ve basılmış her eserden Milli Eğitim Bakanlığı'na 5<br />

nüsha verilmesini öngörüyordu.<br />

Bu yasayala ilgili olarak aynı yıl içinde 2 tane de nizamname<br />

çıkanlmıştır.<br />

Bu idareye ait fabrikalar ile memur ve müstahdemi<br />

kadrolan ile askeri fabrikalar müdürlüğüne devredilmiştir.<br />

Programa göre memleket birçok zirai mıntıkalara aynlmıştır.<br />

İzmir, Balıkesir ve Muğla mıntıkasının zeytin<br />

mıntıkası olması hasebile burada bir zeytincilik<br />

bakım teşkilatı kurulması kararlaştırılmıştır.<br />

3 Temmuz İdari taksimat. 17.5.1934 tarihli Kararname ile, Bucak'ın Halebi köyünün,<br />

Burdur il merkezine bağlanması.<br />

3 Temmuz Vakıflara ait binaların bina<br />

vergisinden muaf tutulacağına<br />

dair Danıştay'dan alınan<br />

görüş.<br />

3 Temmuz İnhisarlar İdaresinde likör<br />

uzmanı olarak, Fransız<br />

Louis Pallas'ın çalıştınimasına<br />

izin verilmesi.<br />

578 Yönetim Zamandizini<br />

"Devletin mülhak bütçe ile idare edilen teşekküllerin,<br />

vilayet idarei hususiyelerin ve belediyelerin mülkiyetinde<br />

olup irat getirmeyecek bir cihete tahsis edilen<br />

binalar mütemmiatının vergiden müstesna olacağı",<br />

şeklinde 1837 numaralı bina vergisi kanunu ile nizamnamesine<br />

göre tefsir edilmiştir.<br />

9382 sayılı Kararnamenin 4. maddesine göre Gümrük<br />

ve İnhisarlar ile Maliye vekaletlerinin istemesi<br />

üzerine İcra Vekilleri Heyetince...<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.13..15.;<br />

C,29<br />

Haziran<br />

1934<br />

Alada, 131<br />

RG<br />

RG<br />

Bulmaç,<br />

CT<br />

Bulmaç<br />

C,2<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,2<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.13..16.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

136.974..<br />

17/12517<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

46.47..9./

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Temmuz Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

Kanunların Tadili<br />

Hakkında 2531 Sayılı Kanun.<br />

3 Temmuz <strong>Ankara</strong>'da Hakimiyeti Milliye<br />

Meydanında Rekzedilmiş<br />

Olan Zafer Abidesinin<br />

Ecnebi Memleketlerden<br />

Getirilmiş Kısımlarının<br />

Gümrük Resminden Muafiyetine<br />

Dair 2539 sayılı<br />

Kanun<br />

3 Temmuz 2530 Sayılı Müze ve Rasathane<br />

Teşkilat Kanunu.<br />

3 Temmuz Orta Orman Mektebi Teşkili<br />

ve Muallimleri Hakkında<br />

2538 Sayılı Kanun.<br />

3 Temmuz Yeniden Beş Kaza Teşkiline<br />

ve İki Vali Muavinliği<br />

İhdasına ve Maliye Dahiliye<br />

Vekaleti ile Tapu ve<br />

Kadastro Umum Müdürlüğü<br />

Kadastro Cetvellerinde<br />

Tadilat Yapılmasına Dair<br />

2529 Sayılı Kanun.<br />

3 Temmuz Tıp fakültesi doçentleri<br />

maaşları artırılmadığı takdirde<br />

istifa edeceklerini<br />

bildirdiler.<br />

3 Temmuz Nafıa Vekaleti'nde atamalar.<br />

4 Temmuz İstanbul Limanı ile birlikte<br />

İzmir Limanının da tasfiyesine<br />

başlanmıştır.<br />

4 Temmuz 2541 Sayılı Milli Musiki ve<br />

Temsil Akademisinin Teşkilat<br />

Kanunu<br />

1624 sayılı Kanunun 5. maddesini tadil eden<br />

30.5.1932 tarih ve 2050 sayılı kanunun 1. ve 3. maddesinin<br />

tadili ve 1624 sayılı kanunun 10. maddesinin<br />

b fıkrasının tadilidir. Kanunda sonraki yıllarda da<br />

değişiklikler yapılmıştır. Kanunla emniyet işleri<br />

umum müdürlüğü yedi şubeden müstakil evrak ve<br />

tahrirden müteşekkil kılınmıştır. Ayrıca vekalete<br />

merbut olmak ve seferberlik işlerile iştigal etmek<br />

üzere bir seferberlik müdürlüğü teşkil olunmuştur.<br />

Maarif Vekeletine bağlı umumi müzelerle rasathanenin<br />

teşkili.<br />

Orman mühendis muavini yetiştirmek üzere Ziraat<br />

vekaletine bağlı bir orman mektebinin kurulması.<br />

Mektebe, yüksek ziraat ve yüksek orman mekteplerinden<br />

mezun olanlar muallim olurlar.<br />

Kanun yoğun tartışmalardan sonra bütçe encümenine<br />

geri gönderilmiştir. Ancak 23.6.1934 tarihinde kabul<br />

edilmiştir. Teşkil edilen kazalar şunlardır: Bingöl<br />

(Muş), Çat (Erzurum), Kavak (Samsun), Akçakoca<br />

(Bolu), Bulancak (Giresun).<br />

Nafia şirket ve müesseleri Umum Müdür Muavini<br />

Ethem Beyin umum müdürlüğe ve <strong>Ankara</strong> Başmühendisliğinden<br />

Bina İşleri Fen Heyeti Başmühendisliğine<br />

tayin edilen Kazım Beyin yerine Muammer<br />

Beyin tayini.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 72.1,<br />

S:288-289.<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 72.1,<br />

S:284-287.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 72.1,<br />

S:291-292.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 71.1,<br />

S:261-264.<br />

C,3<br />

Temmuz<br />

1934<br />

İzmir körfez ve liman şirketinin %97'si hükümete SP,4<br />

aittir. Tasfiye muamelesine 1 hafta sonra başlanacak- Temmuz<br />

1934<br />

tır. Mecliste kabul edilen yeni layihaya göre, liman<br />

ve rıhtım işleri aynı idare tarafından görülecektir.<br />

İzmir rıhtım işleri 1 yıl önce hükümete intikal ettiği<br />

için bu konuda zorluk çekilmeyecektir.<br />

Kanun 25 Haziran 1934'te Kabul edildi. 4 Temmuz<br />

1934'te yürürlüğe girdi. Maarif Vekaletine bağlı olarak<br />

<strong>Ankara</strong>'da Akademi teşkili.<br />

RG<br />

Bulmaç,<br />

CT<br />

1934 Yıh 579

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Temmuz İsviçre ile anlaşma Türkiye Cumhuriyeti ile İsviçre Hükümeti arasında 1<br />

Haziran 1933 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da imza edilmiş olan<br />

medeni ve ticari mevatta adli münasebetleri tanzim<br />

eden mukavelenamenin tasdikına dair 2534 sayılı<br />

Kanun<br />

4 Temmuz AKAY Şirketi hakkında. Sabık Seyrisefain'in Adalar, Kadıköy ve Yalova'ya<br />

kadar diğer Anadolu kıyılan ile İstanbul arasında<br />

münakalat vazifesini gören ve eski ismi sevahili<br />

mütecavire postalan olan kısmının adı şimdi AKAY<br />

oldu.<br />

5 Temmuz Sümerbank'ın sermayesinin<br />

60 milyon liraya iblağı<br />

layihası mecliste kabul<br />

edilmiştir.<br />

5 Temmuz Nafıa Vekaleti Rıhtım Şirketinin<br />

satın alınmasına karar<br />

verdi.<br />

Buna göre Sümerbank bu sermaye ile takviye edilmiş<br />

olarak sanayi programının demir sanayi vs. ait<br />

hükümlerini mevkii tatbikata başlayacaktır.<br />

Heyeti Vekilece son defa İstanbul Liman Şirketinin<br />

tasfiye edilerek bu işlerin hükümete intikalinin tensip<br />

olunması ve bu hususa dair bir kanun layihasının da<br />

meclisten geçmesi rıhtım şirketinin vaziyetini yeniden<br />

tazelemiştir.<br />

5 Temmuz İdari taksimat. 5.7.1934 tarihli kararname ile, Balıkesir ilinin Yeniköy<br />

nahiyesinin lağvedilmesi ve buna bağlı Yeniköy<br />

ve Karakaya'nın merkeze; Çaypmar, Davutlar,<br />

Yaylabayır ve İpirler'in Şamlı; Odalıdam'ın da<br />

Ömerköy nahiyelerine bağlanması.<br />

6 Temmuz Meclis, İsmet Paşanın nutkundan<br />

sonra hükümete ittifakla<br />

itimat oyu verdi.<br />

6 Temmuz Bir evkaf bankası teşkiline<br />

karar verilmiştir.<br />

7 Temmuz Mülkiye mecmuasının 39.<br />

sayısı çıktı.<br />

8 Temmuz Amasya Belediye Başkanlığına<br />

seçilen Osman<br />

Hfendi'nin Başkanlığının<br />

onayı.<br />

8 Temmuz Gölpazarı Kaymakamı<br />

Şükrü Bey'in görevinden<br />

alınması.<br />

8 Temmuz Büyük Millet Meclisi Reisi<br />

Kazım Paşa'nın açıklaması:<br />

"Bu sene ehemmiyetli kanunlar<br />

çıkardık."<br />

8 Temmuz Yeni İskân Kanunu dün İstanbul<br />

Vilayetine tebliğ<br />

edilmiştir.<br />

580 Yönetim Zamandizini<br />

Başvekil mali sahada alınan tedbirleri, iktisat, maarif,<br />

nafıa ve ziraat işlerindeki ilerleyişleri anlattı, hariciye<br />

siyasetimizi izah etti.<br />

Evkaf İdaresinin ıslahı için 4 sene evvel getirtilen İsviçreli<br />

mütehassısın raporu hükümetçe dikkate alınarak<br />

bir evkaf bankası teşkiline karar verilmiştir.<br />

Memur statüsü, memur ve işçi isimli makaleler yer<br />

almaktadır.<br />

30.5.1934 tarihli kararname ile Belediye meclislerince<br />

seçilen.<br />

30.5.1934 tarihli kararname ile görülen lüzuma binaen.<br />

"Bilhassa iktisadiyatımıza ait kanunlar yaptık. Bütçe<br />

mütevazin bir şekilde çıktı. Bütçenin en bariz vasfı<br />

ordu, iktisat ve nafıa ihtiyaçlarına kafi derecede tesisat<br />

vermekle beraber mütevazın olmasıdır. Tevazün<br />

temini için bazı vergiler ihdas edildiği malumdur."<br />

Bu kanuna nazaran Türkiye'de nüfus oturuş ve yayılışının<br />

Türk kültürüne göre bağlılık noktasından bu<br />

kanuna uygun olarak icra vekillerince yapılacak bir<br />

programa göre düzeltilmesi hususunda dâhiliye ve-<br />

RG<br />

C,4<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,5<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,5<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

87.19..16.;<br />

87.19..17.<br />

C,6<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,6<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,7<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.15.. 12.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

86.15..14.<br />

C,8<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,8<br />

Temmuz<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Temmuz Belediye Vergi ve Resimleri<br />

Kanununa Bir Madde<br />

İlavesine Dair 2551 Sayılı<br />

Kanun.<br />

9 Temmuz Posta Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Kadro Cetvellerinin<br />

Tadiline Dair 2547 Sayılı<br />

Kanun.<br />

10 Temmuz İcra Vekilleri Heyetine<br />

Müteffıkan itimat beyan<br />

olunduğuna dair 833 nolu<br />

TBMM Karan.<br />

10 Temmuz Büyük Millet Meclisinin<br />

Tatili Faaliyet Etmesi Hakkında<br />

834 Nolu TBMM<br />

Kararı.<br />

10 Temmuz 8 ilde kağıt fabrikası kurması<br />

için Sümerbank'a 25<br />

yıl müddetle imtiyaz verilmesi.<br />

10 Temmuz Yeni İktisat Vekaleti Teşkilatında<br />

iş ve işçiler bürosu<br />

ihdas edilmiştir.<br />

11 Temmuz Maarif vekili Hikmet Bey<br />

tarihi tetebüllerle meşgul<br />

olmak üzere evvelki akşam<br />

istifa etmiş ve istifası kabul<br />

olunmuştur.<br />

11 Temmuz Beynelminel Belediyeler<br />

Kongresi 19 Temmuz'da<br />

Lyon'da toplanacaktır.<br />

11 Temmuz tstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Rektörü<br />

Neşet Ömer Bey istifa<br />

etti.<br />

killiğine salahiyet verilmiştir. Dâhiliye vekilliğince<br />

yapılıp icra vekilleri heyetince tasdik olunacak haritaya<br />

göre Türkiye iskân bakımından 3 mıntıkaya ayrılır.<br />

Birincisi, Türk kültürü nüfusunun tekasütü istenilen<br />

yerler. İkincisi, Türk kültürüne temessülü istenilen<br />

nüfusun nakil ve iskânına ayrılan yerler. Üçüncüsü,<br />

yer, sıhhat, iktisat, kültür, siyaset, askerlik ve<br />

inzibati sebeplerle boşaltılması istenilen ve iskân ve<br />

ikamete yasak yerler.<br />

Bu Kanun 26 Şubat 1924 tarihli ve 423 Sayılı Kanundur.<br />

Tarifeleri bir formüle istinat eden imtiyazlı<br />

elektrik şirketlerinin getirecekleri, mazot, bakura ve<br />

motorinden alınacak istihlak resmi yeniden düzenlenmiştir.<br />

11. Maddesine bağlı 1 numaralı cetvelin vilayetler<br />

kısmına derece,adet ve maaşlan ile memuriyetler eklenmesi<br />

ve aynı madde ile 13. Maddeye bağlı 2 numaralı<br />

cetvelden memuriyetler çıkanlması.<br />

205 oyla.<br />

1 Teşrinisani 1934 Perşembe gününe kadar.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 75.1,<br />

S:341-342.<br />

Bulmaç<br />

Sanayi programında kağıt sanayinin devlet tarafından BCA:<br />

tesisi takarrür edildiği cihetle İstanbul, İzmit, Bolu, 30.. 18.1.2/<br />

46.49.. 197<br />

Zonguldak, Kastamonu, Sinop, Bursa ve Bilecik vi-<br />

184-107<br />

layetlerinin müstemiren kağıt ve karton ihtiyaçlarını<br />

temin etmek üzere... 1 800 000 lira sermayeli bir sanayi<br />

müessesi... Teşviki Sanayi Kanununun sureti ve<br />

tatbikatına ait talimatnamenin 26. maddesinde yazılı<br />

vesaiki tevdi eden Sümerbank'a mezkur Kanunun 20.<br />

maddesine göre...<br />

Şimdiki halde merkezde çalışacak olan bu büronun<br />

bütün vilayetlerde birer şube halinde tesisi düşünülmektedir.<br />

Bu durumda iş için bugüne kadar sanayi<br />

müdürlüklerine yapılan müracaatlar doğrudan doğruya<br />

bu büro tarafından tetkik edilecektir.<br />

Yerine eski Bursa Valisi şimdiki Aydın Mebusu<br />

Zeynel Abidin Bey'in tayini tasdiki aliye iktiran etmiştir.<br />

Dahiliye Vekaleti Mahalli İdareler Umum Müdürü<br />

Naci Bey bütün Türkiye belediyeleri namına kongreye<br />

iştirak etmek üzere gitmiştir.<br />

Yerine Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Cemil Bey'in<br />

tayini kararlaşmış ve Reisicumhur Hazretlerinin tasdikine<br />

gönderilmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

SP,10<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,10<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,ll<br />

Temmuz<br />

1934<br />

C,lt<br />

Temmuz<br />

1934<br />

1934 Yılı 581

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Ceza Muhakemeleri Usulü<br />

Kanunun 45 inci Maddesini<br />

Değiştiren 2558 Saydı Kanun<br />

12 Temmuz Yapı ve Yollar Kanununa<br />

Bir Madde İlavesine Dair<br />

Kanun<br />

12 Temmuz Vilayetler Hususi İdarelerinin<br />

Borçlan ve 1934 Mali<br />

Senesi Bütçeleri Hakkında<br />

2562 Sayılı Kanun.<br />

12 Temmuz Maarif Vekaletine Bağlı<br />

Mektep ve Müesseselerde<br />

Kullanılacak Yabancı Devlet<br />

Tebasından Muallim,<br />

Mütehassıs ve Ustalar Hakkında<br />

2557 Sayılı Kanun.<br />

12 Temmuz İsparta Vilayeti Hususi İdaresi<br />

Tarafından Yapılacak<br />

İstikraz Hakkında 2563 Sayılı<br />

Kanun.<br />

14 Temmuz Cumhurbaşkanlığı kadrosunda<br />

olup üst derecede<br />

münhal bulunmaması sebebiyle<br />

terfi ettirilmeyen<br />

memurlarla ilgili 2180 sayılı<br />

Kanunun tadili.<br />

14 Temmuz 2559 Sayılı Polis Vazife<br />

Selahiyetleri Kanunu.<br />

14 Temmuz 2556 Sayılı Hakimler Kanunu.<br />

14 Temmuz Zonguldak Havzai Fahmiye<br />

Umum Müdürlüğü teşkilatında<br />

değişiklikler yapılmıştır.<br />

15 Temmuz Belediye Kanunun 19.<br />

Maddesinin Beşinci Fıkrasının<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

2571 Sayılı Kanun kabul<br />

edildi.<br />

15 Temmuz Sümerbank Sermayesine<br />

42 milyon Lira İlavesine<br />

Dair 2580 Sayılı Kanun.<br />

15 Temmuz Devlet Davalannı Takibe<br />

Memur Avukatlar Hakkında<br />

2573 Sayılı Kanun.<br />

582 Yönetim Zamandizini<br />

Bu Kanun 20 Nisan 1929 Tarih ve 1412 Sayılı Kanundur<br />

Bu Kanun 17 Haziran 1933 tarih ve 2290 Sayılı Kanundur.<br />

Belediyelere ve <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğüne<br />

bu konuda verilen yetkileri içermektedir.<br />

Hususi idarelerin 1933 mali senesi sonuna kadar<br />

ödeyemedikleri maaş ve ücretler yekunu olan (597<br />

000 lira) hazinece tesviye edilmiştir. Nasıl yapılacağı<br />

kanun metninde yer almaktadır.<br />

Hükmü 3 seneye kadar sürecek mukaveleler aktine<br />

Maarif Vekili salahiyetttardır.<br />

100 bin liraya kadar aktolunacak istikraza, bu vilayet<br />

hesabına Maliye vasıtasile tahsil olunan vergileri teminat<br />

tutmak şartile Maliye Vekaleti kefalet etmeğe<br />

mezundur.<br />

"Kanun metni esasen maksadı temine kafi görüldüğünden<br />

bu hususta yeniden bir kanun istihsaline mahal<br />

bulunmadığı Hazinece mütalaa edilmiştir."<br />

Kanun 4/7/1934'te 2599 numarayla kabul edildi ve<br />

14 Temmuz 1934'te yürürlüğe girdi. 28 maddelik<br />

olan bu kanunla, polisin vazife salahiyeti noktasından<br />

tarifi verilmekte.<br />

131 madde ve 9 geçici maddeden oluşmaktadır.<br />

İdarenin ismi Başmühendislik ve Müdürlük'e çevrilmiştir.<br />

Fen heyeti kadrosu da yeniden ilavelerle<br />

takviye olmuştur.<br />

Belediye sınırları dahilinde muayyen mıntıkalar arasında<br />

yolcu nakil vasıtası olarak otobüs, ömnübüs,<br />

otokar, tünel, troley, feniküler işletmek münhasıran<br />

belediyenin hakkıdır.<br />

Beş senelik sanayi programı mucibince.<br />

22/4/1934 tarihinde 2/13335 Sayılı bir Nizamname<br />

ile bu konu düzenlenmiştir.<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 77.1,<br />

S:395-396.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 77.1,<br />

S:396.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 77.1,<br />

S:394-395.<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

1.7..1./222<br />

Bulmaç;<br />

CT; ZC.<br />

1934, c.23,<br />

77.1,S:406-<br />

411..<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 77.1.<br />

S:388-392.<br />

SP,14<br />

Temmuz<br />

1934<br />

Alada, 13;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 78.1,<br />

S:444-445.<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Temmuz Bağdat Şirketine verilen<br />

avanstan dolayı Devletin<br />

şirketten alacağı olduğuna<br />

dair şikayette bulunan Hüseyin<br />

Hüsnü'ye bu ihbarına<br />

karşılık 3 bin lira mükafat<br />

verilmesi.<br />

15 Temmuz Umuru Belediyeye<br />

Mütaallik Ahkamı Cezaiye<br />

Hakkındaki Kanunu<br />

Muaddil 9/5/1930 Tarih ve<br />

1608 Sayılı Kanunun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren ve<br />

Yeniden Madde Ekleyen<br />

2575 Sayılı Kanun<br />

15 Temmuz Gizli nüfusların yazımı<br />

hakkında 2576 sayılı Kanun<br />

15 Temmuz Denizyolları ve Akay İşletmeleri<br />

İle Fabrika ve<br />

Havuzlar Teşkilatı Hakkındaki<br />

2248 Sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2572 Sayılı Kanun<br />

15 Temmuz Nafıa Vekaleti, Nafıa İşleri<br />

Mecmuası adında bir meslek<br />

mecmuası çıkarmıştır.<br />

16 Temmuz Kastamonu Milletvekili<br />

Muhtar'ın vefatı üzerine yerine<br />

yenisinin seçilmesi.<br />

16 Temmuz Current History gazetesinin<br />

Temmuz 1934 nüshasında<br />

yayınlanan Türkiye Emniyet<br />

İstiyor adlı makalenin<br />

metni.<br />

16 Temmuz Bayazıt Maarif Müdürü<br />

Hülagü Beyin vekalet emrine<br />

alınması.<br />

16 Temmuz Münhal bulunan İktisat<br />

Vekaleti Hukuk Müşavirliğine<br />

İstanbul ve Paris Hukuk<br />

fakültelerinden mezun<br />

Ziya Beyin tayini.<br />

16 Temmuz Türkiye'de ilk süt tozu fabrikası<br />

Bursa'da açıldı.<br />

17 Temmuz Münhal bulunan Sular<br />

Umum Müdürlüğüne Abdullah<br />

Hilmi Beyin tayini.<br />

Devletin şirketten 2.112.000 lira alacağı yolunda<br />

ihbaratta bulunduğu... bu ihbar 1905 sayılı Kanunla<br />

derpiş edilen mektumat ihbarı mahiyetinde görülmemekle<br />

beraber... hazineye bir menfaat teminine<br />

uğraşmış olması ... 3 bin lira nakdi mükafat verilmesi<br />

Vekiller Heyetince kabul...<br />

Kanunla, 5 ve 6. maddeler değiştirilmiş ve yeni bir<br />

madde eklenmiştir. Yapılacak itirazlar hakkındaki<br />

hükümler düzenlenmiştir.<br />

Kanunun belediyelere ve muhtarlara tebliği tarihinden<br />

itibaren nüfûsta yazılmamış kimselerin bir buçuk<br />

ay içinde nüfiısa yazılması<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

47.51..10.<br />

Bulmaç;<br />

ZC, 1934,<br />

c.23, 78.1,<br />

S:449-450.<br />

Mülga Seyrisefain idaresinin eski muamelelerini tas- Bulmaç;<br />

fiye işlemlerini zamanında bitirmemesi üzerine tasfi- ZC, 1934,<br />

c.23, 78.1,<br />

ye muamelelerini tamamlamak üzere ikisi maliye ve-<br />

S:445-446.<br />

kaleti, ikisi iktisat vekaleti ve birisi de divanı muhasebat<br />

resliğince ... beş azadan mürekkep bir komisyon<br />

teşkil edilmiştir.<br />

RG<br />

SP.17<br />

Temmuz<br />

1934<br />

3 Temmuz 1934 tarihinde zatürreden vefat etmiştir. BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..11.<br />

/78175<br />

Makalede özetle, memleketin müdafaasını kuvvetlendirmek<br />

için bütçenin %32 nispetinde arttırılması,<br />

Edime civarına asker gönderilmesi, boğazlar, vergiler<br />

ve ecnebilere yasak edilen işler gibi konulara yer<br />

verilmekte ve değerlendirilmektedir.<br />

Görülen lüzum üzerine<br />

Adliye Müfettişi iken.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

221.490..<br />

13./400-<br />

3261<br />

RG<br />

RG<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

RG<br />

1934 Yılı 583

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Temmuz Yenişehir'de memur apartmanları<br />

yaptırmak üzere istimlak<br />

edilen arsaların,<br />

Türk Maarif Cemiyeti'ne<br />

devrinin kanuna uygun olmadığı.<br />

19 Temmuz Bolu'nun Düzce Kazasına<br />

bağlı Kaynaşlı, Gündoğdu,<br />

Gölyaka ve Akçaşehir nahiyelerinin<br />

kaldırılması.<br />

19 Temmuz 1934 senesi yol vergisiyle<br />

mükellef olan devlet memur<br />

ve hizmetlilerinin listesinin<br />

<strong>Ankara</strong> Valiliği'ne<br />

gönderilmesi.<br />

Cemiyete, "Hükümet maarif cemiyeti gibi menafi<br />

umumiyeye hadim bir müesseseye devretmek üzere<br />

mal istimlak edemeyeceğinden cemiyetin dileğinin<br />

tervicine imkan olmadığı" bildirilmiştir.<br />

"Nahiyelerin kaza merkezine olan yakınlıkları itibariyle<br />

hali hazır teşkilatlarıyla idamesinde bir faide<br />

mevcut olmadığı gibi ilgasında da bir mahzur<br />

mutasavvar bulunmadığından halkın hükümetle olan<br />

işlerinin daha kolay görülebilmesinin temini ... Bolu<br />

İl Meclisi ve İdare Heyetince ittihaz olunan kararlar<br />

Vilayet İdaresi Kanununun 2. maddesine uygun görülerek.."<br />

Yazı Maarif Vekaleti tarafından gönderilmiştir.<br />

19 Temmuz Elçilik ataması. Açık bulunan Tahran Büyükelçiliğine Atina Elçisi<br />

Emin Beyin Büyükelçi olarak tayini.<br />

22 Temmuz Emniyet Müdürlüğünde tayinler.<br />

22 Temmuz Milli İnkılap Mecmuasının<br />

tatili.<br />

22 Temmuz Belçika, Fransa, tngiltere,<br />

Almanya ve İtalya siyasi<br />

partilerinin programlarının<br />

Genel Sekreterliğe sunulduğu.<br />

584 Yönetim Zamandizini<br />

Diyarbekir Emniyet Müdürü Nuri Beyin ikinci ve İstanbul<br />

Emniyet Müdürlüğü Üçüncü Şube Müdürü<br />

Necmettin ve İstanbul Polis Mektebi Müdürü Ethem<br />

Beylerin Üçüncü Sınıf Polis Müfettişliklerine, Zonguldak<br />

Emniyet Müdürü Bahri Beyin İstanbul Polis<br />

Mektebi Müdürlüğüne ve Polis Müfettişi İsmail<br />

Hakkı Beyin Zonguldak ve Solhan Kaymakamı Raşit<br />

Beyin Diyarbekir İkinci Sınıf Emniyet Müdürlüğüne<br />

tayini.<br />

Memleket içinde ve dışında fena bir cereyan husule<br />

getirmek ve milli vahdeti bozmak gayesini takip ettiği<br />

anlaşıldığından Matbuat Kanununun 50. Maddesi<br />

mucibince.<br />

Büyükelçi Kurtoğlu Faikten çeşitli zamanlarda Recep<br />

Beyin istediği ve fırka programlarına ilişkin istekler<br />

ile F. Kurtoğlu'nun Recep Bey'e yazdığı yanıtlar<br />

bulunmaktadır. Bir yazısında 21 Temmuz 1932<br />

tarihinde Kanada Dominounun merkezi olan<br />

Ottawa'da toplanan ve Kanada, New Zelland,<br />

Ostralya, Hindistan ve South Africanın katıldığı ve<br />

İngiliz Milletler camiası arasında ticari revabıtı İslah<br />

ve inkişaf çarelerini tespit eden Otttovva Konferansı<br />

hakkında ayrıntılı değerlendirme yapmaktadır. Bir<br />

başka yazısında da Celal Bey'in kendisini Türk Ofis-<br />

'in başına almak istediğini ... "bu teşkilatı bareme almadan<br />

ve reisliği İngiltere ve Amerika'da olduğu gibi<br />

müsteşar derecesinde bareme getirmeden çağırmamaları<br />

veya bunu temine ait hazırlıkları bugünkü memur<br />

titrimle yapmaya başlamak için <strong>Ankara</strong>'ya istemeleri<br />

hakkındaki reccamın hüsnü telakki edilmiş olmasıdır<br />

ki şimdiden pek istediğim <strong>Ankara</strong>'da bulunmama<br />

mani oldu. Ellerinden öperim" diye yazmaktadır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

143.28.. 10.<br />

/14529<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

88.23..5.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

155.91..2./<br />

15949<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

567.2259..<br />

3/2.BÜRO

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Temmuz Maarif Vekâletinin aldığı<br />

bir karar.<br />

24 Temmuz Prof. Yansen [Jansen] tarafından<br />

hazırlanan Gençlik<br />

Parkina ait planların tasdiki.<br />

24 Temmuz Türkiye'deki yabancı elemanların<br />

çalışması hakkında<br />

Times dergisinde yayınlanan<br />

makale.<br />

24 Temmuz Nafıa Vekilinin beyanatı.<br />

Tramvay Şirketinin mukavelesi<br />

feshedildi.<br />

24 Temmuz Antalya ve mülhakatı belediyeleri<br />

kendi şehir ve kasabalarının<br />

harita ve planlarını<br />

yaptırmak üzere bir<br />

birlik teşkiline karar vermişlerdir.<br />

25 Temmuz İzmir Rıhtım Şirketi'nin<br />

imtiyazı haricinde ve hazine<br />

zararına olan hareketleri<br />

nedeniyle yapılan incelemeler<br />

ve experlerin raporları.<br />

25 Temmuz CHF Umumi Katiplik Bürosu<br />

<strong>Ankara</strong>'dan İstanbul'a<br />

nakledilmiştir.<br />

Kadın öğretmenlerden evlenmek isteyenler eğer S<br />

yıllık mecburi hizmetlerini doldurmamışlarsa bu<br />

hizmetleri tecil olunacak ve isterlerse vekâlete hiçbir<br />

tazminat vermeden meslekten ayrılabilecekler.<br />

1351 sayılı Kanunun 2. maddesi hükmüne göre Bakanlar<br />

Heyetince...<br />

23 Haziran 1934 tarihli makale Fransızcaya<br />

çevirilerek "Le Travail Des Etrangers En Turquie"<br />

adıyla Hariciye Vekaletine gönderilmiştir.<br />

Karar şirkete tebliğ edilir edilmez 1923 mukavelesi<br />

tatbik edilecek ve tramvay ücretleri ucuzlayacak. Eski<br />

mukaveleye göre ücret 40 iken yeni mukavelede<br />

20'ye inecek. Şirketin 1923'ten beri aldığı fazla paralar<br />

hesap edilerek geri alınacak.<br />

Bu dosyada 1926 tarihinden itibaren çeşitli raporlar<br />

bulunmaktadır. 1932 tarihinde J. Armao ve F.<br />

Kaporal isimli iki expert ihbaratlannın ispat edilmiş<br />

olduğunu ve "olbaptaki heyeti vekile karan ile muayyen<br />

olan ve 478 134 80 liraya baliğ olan hakkımızın<br />

ifası" diye talepte bulunmuşlardır. Raporlannda<br />

şirketin imtiyazına muhalif hareket ve hazine zararına<br />

olan muemalatlanndan bahsetmişlerdir.<br />

26 Temmuz İdari taksimat. 20.5.1934 tarihli kararname ile, Gönen'in Kavak nahiyesine<br />

bağlı Bey köyünün Bandırma'ya bağlanması.<br />

26 Temmuz İdari taksimat. 23.5.1934 tarihli kararname ile, Pazarcık kazasına<br />

bağlı Sofalıcı, Yeniyapan, Şarkaya, Diğer Şarkaya,<br />

Yamaçoba, Şeyhli, Ceridi, İskenderli köylerinin Gaziantep'in<br />

merkez kazasına bağlanması ve İzmir'in<br />

Sarıpmar köyünün, Manisa'nın Alaşehir kazasına<br />

bağlanması.<br />

26 Temmuz Yalova kaymakamı, belediye<br />

reisi ve belediye azaları<br />

dava edildi.<br />

26 Temmuz Şarköy kaymakamlığına<br />

vekaletinde bulunan Hayri<br />

Beyin tayini.<br />

Davanın nedeni, Ali Rıza Bey adında bir şahsın belediye<br />

nizamnamelerine uygun olan otobüsünü çalıştırmak<br />

için kaydetme isteğinin reddidir.<br />

SP,23<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

47.53..11./<br />

101<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

202.377..<br />

11../24319<br />

C,24<br />

Temmuz<br />

1934<br />

SP.24<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

230..0.0.0/<br />

131.20..3./<br />

35R82<br />

SP.25<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

86.14..5.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

86.14..9.<br />

SP,26<br />

Temmuz<br />

1934<br />

RG<br />

1934 Yık 585

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Temmuz Trakya'da Yahudi meselesi..<br />

27 Temmuz Maarif Vekili Abidin<br />

Bey'in özel mektuplarla ilgili<br />

İhtan.<br />

28 Temmuz Tapu ve Kadastro Kanununun<br />

tatbik şekli ve zamanı.<br />

28 Temmuz Genel Nüfus sayımı için<br />

müşavir olarak yabancı<br />

mütehassıs getirilmesine<br />

dair Mösyö Lesoir'e yazılan<br />

mektup.<br />

28 Temmuz Aleyhimizde bir takım<br />

düşmanca neşriyatı içeren<br />

Daily Express gazetesindeki<br />

bir makale.<br />

28 Temmuz Afyonkarahisar depremzedelerine<br />

Kızılay tarafından<br />

eşya ve para yardımı yapıldığı.<br />

29 Temmuz Çankın Belediye Başkanlığına<br />

Dedezade Ömer Efendi'nin<br />

seçilmesinin onayı.<br />

29 Temmuz Sümerbanka imtiyaz verilmesi<br />

29 Temmuz Silivri Kaymakamı Mehmet<br />

Ali Bey'in Bakanlık<br />

emrine alınması.<br />

29 Temmuz Çat ve Bingöl kaymakamlıklanna<br />

tayinler.<br />

Zan altında bulunan Belediye Reisi Şevket Bey ve<br />

Ticaret Odası Reisi Nail Bey ile Kahraman Bey beraat<br />

etti. 6 kişi de hapis cezasına mahkûm oldu.<br />

Maarif hizmetlerinde nakil, becayiş, tayin ve mekteplere<br />

kabul işleri için özel mektuplar almaktayım.<br />

Bunlar hiçbir muameleye konmayacaktır.<br />

Kanun ile ülkenin 5 yerinde daha tapu ve kadastro<br />

gurup teşkilatı yapılacaktır. Fakat kanun bütçe kanunundan<br />

sonra çıktığı için gelecek sene uygulanacaktır.<br />

"Cevabına nazaran bu vazifeyi hükümeti (Belçika)<br />

müsaade ettiği takdirde kabule mütemasildir."<br />

9 Temmuz tarihli yazıda M. Kemal ile Hitler arasında<br />

benzerlik kurulmaktadır.<br />

Yıl içinde birçok yerde doğal afet olayları meydana<br />

gelmiştir. Bu olaylar, deprem, sel, fırtına, çığ düşmesi,<br />

yangın olarak not edilmiştir. Hemen hemen bütün<br />

olaylar Hükümete bildirilmiştir. İlk defada 1000 lira<br />

ve 150 çadır verilmiştir. Valiliğin reisliği altında teşkil<br />

olunan yardım komisyonu da halktan toplanan<br />

yardımları mazbata mukabilinde teslim almakta.<br />

Belediye meclislerince seçilen.<br />

İstanbul, İzmit, Bolu, Zonguldak, Kastamonu, Sinop,<br />

Bursa ve Bilecik vilayetlerinin kağıt ve karton ihtiyacını<br />

temin etmek üzere 1 800 000 lira sermayeli bir<br />

sanayi müessesesi için Sümerbanka 25 sene müddetle<br />

imtiyaz verilmesi hakkında 2/999 sayılı kararname.<br />

Görülen lüzuma binaen.<br />

Halis ve Kemal beylerin tayinleri.<br />

30 Temmuz İdari taksimat. 28.5.1934 tarihli kararname ile, <strong>Ankara</strong> Vilayeti<br />

merkez kazasına bağlı Bitik nahiye merkezinin<br />

Halkavun Köyüne nakli tensip edilmiştir. Edirne'nin<br />

Adilhan, Sazlıdere, Manz köylerinin Gelibolu kazasının<br />

Evreşe nahiyesine bağlanması ve 19.6.1934 tarihli<br />

kararname ile.Mardin'in Savur kazasına bağlı<br />

Teffı ve Midyat kazasına bağlı Nunip köylerinin,<br />

Gercüş kazasının Ayunkaf nahiyesine bağlanması.<br />

30 Temmuz İstatistik Umum Müdürlüğü<br />

belediyelere dair bir<br />

eser yayınladı.<br />

586 Yönetim Zamandizini<br />

Bu eser 485 sayfa olup 4 senelik belediye faaliyetlerini,<br />

varidat ve tahsilatı göstermektedir.<br />

SP,26<br />

Temmuz<br />

1934<br />

SP,27<br />

Temmuz<br />

1934<br />

SP.28<br />

Temmuz<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

24.136..12.<br />

/2050<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

234.579..<br />

13../42288<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.839..4.<br />

/99B44<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

88.25..3.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11:1.0/<br />

88.25.. 1.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

88.25..5.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

86.15..5.<br />

C,30<br />

Temmuz<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Temmuz Elçilik ataması. Viyana Elçiliği Üçüncü Katipliğinde bulunan Cevat<br />

Osman Beyin Elçilik İkinci Katipliğine tayini ve<br />

onbirinci derece memurlarından Rıfat ve Mustafa<br />

Fehmi Beylerin terfii.<br />

31 Temmuz İstanbul Vilayeti Maliye<br />

Murakıbı Kazım Beyin istifası<br />

üzerine yerine Hüsnü<br />

Beyin tayini.<br />

31 Temmuz Amasya Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

atama<br />

İstanbul Tıp Talebe Yurdu Müdürü Dr. Tevfik Beyin<br />

görülen lüzum üzerine ikinci sınıf olarak Amasya<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne naklen tayini.<br />

31 Temmuz Fahri konsolosluk açılması. Portekiz Lizbon kentinde bir fahri konsolosluk açılması<br />

ve Mr. Luis de Souso Lara'nın tayini.<br />

1 Ağustos Evkaf Umum Müdürlüğünün<br />

münhal bulunan Orman<br />

ve Arazi Müdürlüğüne<br />

Orman ve Arazi Fen Müfettişi<br />

Hüseyin Remzi Beyin<br />

tayini.<br />

1 Ağustos Münhal bulunan adliye<br />

Başmüfettişliğine Ahmet<br />

Esat ve Dördüncü Sınıf<br />

Adliye Müfettişliğine Mehmet<br />

Refik Beylerin tayin.<br />

1 Ağustos Elçilik ataması. Moskova Büyükelçiliğine Roma Büyükelçisi Vasıf<br />

Beyin tayini.<br />

2 Ağustos Elçilik ataması. Moskova Büyükelçisi Ragıp Beyefendinin Roma<br />

Büyükelçiliğine tayini.<br />

2 Ağustos Tapu müdürlüklerine atama. Giresun, Sivas, Malatya, Diyarbekir, Kastamonu ve<br />

Burdur tapu müdürlüklerine yapılan naklen ve terfian<br />

tayinler.<br />

2 Ağustos Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine tayin.<br />

3 Ağustos Fransız Maliye Mütehassısı<br />

M. Alfons tetkikata İstanbul'dan<br />

başlayacak.<br />

4 Ağustos Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine tayinler.<br />

Antalya Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü Dr. Gafur<br />

Nüzhet Beyin vekalet emrine alınması. Balikesir<br />

Merkez hükümet Tabibi Dr. Osman Beyin Edirne Vilayeti<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne tayini.<br />

Maliye ıslahatı için vekaletçe davet edilen Fransız<br />

Maliye Mütehassısı M. Alfons tetkikata İstanbul'dan<br />

başlayacak.<br />

29.6.1934 tarihli kararname ile, Kırklareli Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürü Dr. Hamdi Beyin Bayazıt<br />

Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

tayini. Ayrıca aynı tarihli başka kararnameler ile de<br />

Çoruh Müdürü Zühtü Bey Afyonkararhisar'a, Denizli<br />

Müdürü Dr. Cevdet Şakir İzmir'e, Dr. Vasfi Bey<br />

Balıkesir'e, Mersin Sahil Sıhhiye Merkez Müdürü<br />

Mazhar Bey, Denizli'ye, Bayazıt Müdürü Dr. Raif<br />

Bey Kastamonu'ya, Kastamonu Müdürü Dr. Ferit<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C,3<br />

Ağustos<br />

1934<br />

RG<br />

1934 Yılı 587

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ağustos Konya Vilayetine bağlı<br />

Sultaniye Kazası adının<br />

Karapınar olarak değiştirilmesi.<br />

4 Ağustos Hudutta bulunan sivil, askeri<br />

ve mülki memurların,<br />

İran memurin ve tebaasına<br />

karşı iyi davranmaları için<br />

bir genelge yayınlanmasının<br />

çok iyi olacağı.<br />

4 Ağustos M. Dudley Heathcote ve<br />

eşinin yapacağı tetkik seyahatinde<br />

kendilerine örtülü<br />

ödenekten tahsisat ayrılması<br />

isteği.<br />

4 Ağustos 1934'te alınacak ödenekle<br />

Trakya Umum Müfettişliği'nde<br />

yapılacak işler.<br />

5 Ağustos İktisat vekaletinin davetiyle<br />

Amerika'dan gelen uzmanlar<br />

Prof. Hayins ve Prof.<br />

Kemmerer raporlarını hazırlayarak<br />

vekalete teslim<br />

etmişlerdir.<br />

6 Ağustos Brezilya Elçisi<br />

Nascimento'nun Çankaya'da<br />

itimatnamesini takdimi.<br />

7 Ağustos Maliye vekâletinden dün<br />

İstanbul'a gelen bir tezkere.<br />

7 Ağustos Sokaklara İsim ve Bütün<br />

Binalara Numara Konulması<br />

Hakkındaki 2/968 Sayılı<br />

Talimatname<br />

588 Yönetim Zamandizini<br />

Bey Yozgat'a, Afyonkarahisar Müdürü Dr. Kemal<br />

Bey Bolu'ya, Edime Müdürü Dr. Kemal Bey Çoruh-<br />

'a, Tekirdağ Müdürü Dr. Kasım Bey Muş'a, Muş<br />

Müdürü Dr. Remzi Bey Tekirdağ'a, Bolu Müdürü<br />

Hamza Bey Antalya'ya.<br />

Belediye meclisi ve idare heyeti kararlan ile.<br />

"Hudut civannda vazifedar bulunan Türk ve İranlı<br />

bazı küçük memurların tesannüh ve fazla gayretkeşlikleri<br />

yüzünden taahhüt edegelen müessif hudut vakalannın<br />

iki komşu halkın hüsnü muaşeret ve imtizacı<br />

için ..." bu konuda bir tamim gönderilmesi benzer<br />

bir girişimin de İran Elçisi tarafından yapılacağı Hariciye<br />

Vekaleti tarafından Yüksek Başvekaletten istenmektedir.<br />

Hariciye Vekaleti aracılığıyla Başvekalete iletilen<br />

yazıda, "memlektimiz lehinde neşriyat yapmış, olan<br />

M. Dudley Heathcote ikinci kez memleketimize gelmek<br />

istemektedir. [Bu nedenle] yataklı vagon ve tren<br />

biletlerinin satın alınması, <strong>Ankara</strong> Palas'ta meccanen<br />

ikamet etmesi ... bunun için mesture tertibinden tahsisat<br />

verilmesi" istenmektedir.<br />

Trakya Umumi Müfettişi Dr. İbrahim Tali imzasıyla;<br />

kereste biçilmesi, para yardımı, eskiden gelenlerin<br />

vaziyetlerinin düzeltilmesi için yapılacak harcamalar<br />

için 200 bin lira tutannda paraya ihtiyaç olduğu bildirilmiştir.<br />

Bu raporlarda yer alan önemli konular BMM'nin bu<br />

seneki toplantılarında kanun halinde arzedilecek. Raporlarda<br />

devlet sanayi, inhisarlar, döviz, paranın<br />

kıymeti, vergiler, nakliye ücretleri, büyük-küçük<br />

bankalar, devletçilik, özel sektör meseleleri yer alıyor.<br />

Daha önce çağırılan Prof. Hayins'in ölmesi üzerine<br />

yerine Prof. Kemmerer gelmiştir.<br />

İstanbul'un özel olmasından dolayı memur tayininin<br />

vilayette vali veya muavinin başkanlığında maliye<br />

tahakkuk ve tahsil müdürlerinden oluşan bir komisyonca<br />

doğrudan tayini, diğerlerinin de gene komisyonca<br />

tespit edilerek vekâlete arzı. Daha önce, maliye<br />

memurlanndan bir kısmı şube müdürleri tarafından<br />

doğrudan, derecesi yüksek olan bir kısmı ise vekâlete<br />

arz edilmek sureti ile inha ve tayin edilmekte<br />

idiler.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

261.759..<br />

13.<br />

/437228<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

200.367..4.<br />

/23944<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

72.472..3.<br />

/77D3<br />

C,5<br />

Ağustos<br />

1934<br />

ATCTK<br />

C,7<br />

Ağustos<br />

1934<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ağustos İdari bağlılıkların değişmesi.<br />

8 Ağustos Deprem nedeniyle hasara<br />

uğrayan İstanköy'deki Defterdar<br />

Camii'nin tamirini<br />

Rodos Konsolosluğumun<br />

gayri resmi olarak yürütmesi.<br />

9 Ağustos Siirt, Seyhan,<br />

Afyonkarahisar özel idare<br />

bütçelerinin tasdiki.<br />

29.6.1934 tarihli kararname ile, Malatya'nın Akçadağ<br />

kazasına bağlı Doğanşehir nahiyesi dahilindeki<br />

Karabahşili, Kilili, Seske, Meydan ve Hamzalar köylerinin<br />

Behisni kazasının Pervari nahiyesine bağlanması.<br />

Manisa'nın Soma kazasına bağlı Öveçli köyünün,<br />

Kırkağaç kazasına bağlanması.<br />

1933 yılında İstanköy'de deprem nedeniyle yıkılan<br />

caminin Türkiye Konsolosluğu tarafından yaptırılması<br />

"yarın memleketimizdeki İtalyan ve diğer ecnebi<br />

konsoloslarının kilise vs. tamiratında aynı suretle<br />

hareketini intaç edecek emsal teşkiline mahal verebileceğinden<br />

böyle nahoş bir vaziyet" olmaması için<br />

"konsolosumuzun göstereceği emin bir zatın ... tamirata<br />

tevkil kılınmasının ve bunun hesabat ve diğer<br />

hususatmın konsolos tarafından gayri resmi surettte<br />

murakabe edilmesinin muvafık olacağı arzolunur."<br />

Bu konuda Hariciye Vekaleti Yüksek Başvakalete<br />

yazı yazmıştır.<br />

Alakadar vekillerin mümesilllerinden toplu Bütçe<br />

Tetkik Komisyonunca görülerek 1561 sayılı Kanun<br />

mucibince...tasdiki Vekiller Heyetince..<br />

9 Ağustos İdari taksimat. 29.6.1934 tarihli aynı kararname ile, Bursa Vilayetinin<br />

Gökçedağ Nahiyesinden 41 ve Mustafa Kemalpaşa<br />

Kazasından 5 köyün Balıkesirin Dursunbey Kazasına<br />

nakli, Bursa Merkez Kazasından 3,<br />

Soğukpınar Nahiyesinden 6, Keleş Nahiyesinden 8,<br />

Mustafa Kemalpaşa Kazasından 2 köyün Orhaneli<br />

Kazasına ve Bursanın merkez Kazasından 10 köyün<br />

Mudanya'nın Tirilya Nahiyesine ve 3 köyün Mudanya<br />

Kazasına ve Karacabey Kazasından 5 köy ile<br />

Mustafa Kemalpaşa Kazasından Fazıllı Köyünün<br />

Bursa Merkez Kazasına raptı.<br />

9 Ağustos İstanbul'un 1934 bütçesi<br />

Dahiliye Vekaletince tasdik<br />

edilerek gönderildi.<br />

10 Ağustos Nüfiıs sayımı hazırlığı için<br />

binaların numaralanması<br />

için yeni nizamname alakadarlara<br />

tebliğ edildi.<br />

Buna göre bütçenin belediye kısmı geliri geçen yıla<br />

nazaran 991.927 lira eksik ile 5.859.501 lira olmuştur.<br />

Buna geçen seneye nazaran 222. 796 lira noksan<br />

ile vilayet varidatı olan 3.629.899 lira eklenince her<br />

ikisi 9.499.440 liradır.<br />

Belediye hudutlan dâhilinde bütün binalara numara<br />

belediye tarafından konacak, belediye teşkilatı olmayan<br />

yerlerde binalara numara konması mecburi, sokaklara<br />

isim konması ihtiyaridir.<br />

11 Ağustos İdari taksimat. 5.7.1934 tarihli kararname ile, Konya ilinin Cihanbeyli<br />

kazasına bağlı Böyrüdelik nahiyesinin kaldırılması<br />

ve buna bağlı köylerin yeni bağlılığı.<br />

11 Ağustos Maden Kömürü İşleri<br />

TAŞ'ne, 8 ilde sun'i antrasit<br />

fabrikaları kurma ve işletmesi<br />

için 25 yıl müddetle<br />

imtiyaz verilmesi.<br />

2/1039 nolu Kararname ile, İstanbul, İzmit, Zonguldak,<br />

Gelibolu, Bursa, Çanakkale, Çankırı ve <strong>Ankara</strong><br />

vilayetlerinde 500 bin sermaye ile sinaii bir müessese<br />

vücuda getirmeyi taahhüt ve Teşviki Sanayi Kanununun<br />

sureti ve tatbikatına ait talimatnamenin 26.<br />

maddesine göre...<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

87.18..5.;<br />

87.18..16.;<br />

87.18..17.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

191.308..7.<br />

/2268<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

47.56..5./<br />

74-244<br />

RG<br />

C,9<br />

Ağustos<br />

1934<br />

C,10<br />

Ağustos<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

87.19..16.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

47.54..9./<br />

189-74<br />

1934 Yılı 589

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ağustos Başbakan İsmet İnönü'nün<br />

TBMM'de söylediği nutuk<br />

ve Türkiye'deki Musevilerin<br />

vaziyetleri hakkında<br />

Mısır basınında çıkan yazılar.<br />

12 Ağustos Beynelminel yardım birliği<br />

mukavelesinin tasdiki hakkında<br />

22.5.1930 tarih ve<br />

1620 numaralı kanuna<br />

müzeyyel 2545 sayılı Kanun<br />

12 Ağustos Riga'da bir fahri konsolosluk<br />

ihdası.<br />

Çanakkale ve Edirne yahudilerinin yurtlarını<br />

terketmeleri hakkında Journal de Caira, El Ehram,<br />

Kevkebbuşark vd. gazetelerin olumlu ve olumsuz<br />

değerlendirmeleri.<br />

İktisadi ve harsi temaslar tesisi bakımından, ... Riga'da<br />

demir fabrikası ile fenni bir büro sahibi olan Mösyö<br />

Otto Keller'in tayini.<br />

13 Ağustos İdari taksimat. 29.6.1934 tarihli kararname ile, Yozgat'ın Çerikli köyünün<br />

<strong>Ankara</strong>'nın Keskin kazasına bağlanması.<br />

13 Ağustos Başvekil Bakırköy Bez<br />

Fabrikasının yeni kısmını<br />

bugün açacak.<br />

13 Ağustos Münhal buluna Temyiz<br />

Mahkemesi Raportörlüğüne<br />

Ekmel Beyin tayini.<br />

13 Ağustos Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü'ne<br />

atama.<br />

13 Ağustos Yeni teşkil edilen Edime<br />

Posta ve Telgraf Baş Müdürlüğüne<br />

Bursa Başmüdür<br />

Müavini Yusuf Beyin tayini.<br />

Birinci Ummumi Müfettişlik Adli Müşaviri iken.<br />

Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü Beşinci Şube Müdürlüğüne<br />

Şükrü ve mezkur müdür muavinliğine<br />

İzettin beylerin tayini<br />

13 Ağustos Elçilik ataması. Londra Büyükelçiliği Evrak Memuru İrfan Niyazi,<br />

Varşova Büyükelçiliği Üçüncü Katibi Füruzan, Bükreş<br />

Elçiliği Üçüncü Katibi Arif Hikmet ve Londra<br />

Konsolosluğu Kançıları Abdulahat Beylerin merkeze<br />

nakledilmeleri.<br />

13 Ağustos Yeniden teşkil edilen Çat,<br />

Bingöl, Kavak, Bulancak<br />

ve Akçakoca kazalarına<br />

bağlı köyleri gösteren 5<br />

cetvelin tasdiki.<br />

14 Ağustos İzmit Kağıt Fabrikasının<br />

temeli atıldı.<br />

14 Ağustos Milli Türk Talebe Birliği<br />

tarafından yayınlanan Birlik<br />

gazetesi kapatıldı.<br />

590 Yönetim Zamandizini<br />

Fabrikanın 2 milyon lira ile kurulacağı ve 13 bin küp<br />

kereste ile 15 bin ton kömür sarfederek Türkiye'nin<br />

kağıt ve karton ihtiyacını karşılayacağı hesaplanmıştı.<br />

Fabrika Sümerbank'a bağlı olarak kuruldu.<br />

Gazete beyannamesinde siyasi olmadığını bildirdiği<br />

halde siyasi yayınlar yapmaktaydı.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

110.734..<br />

12./<br />

94C12<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

87.18..17.<br />

C,13<br />

Ağustos<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

47.57..6./<br />

73-88<br />

CT<br />

C,I4<br />

Ağustos<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Ağustos Evkaf müdürlüklerine yapılan<br />

tayinler.<br />

Açık bulunan Mardin Müdürlüğüne, Urfa Müdürü<br />

Hilmi, Urfaya Diyarbekir Müdürü Tahsin,<br />

Diayrbekire <strong>Ankara</strong> Müdürü Ferit, <strong>Ankara</strong>'ya Adana<br />

Müdürü Hulusi, Adana'ya Manisa Müdürü Mithat,<br />

Manisa'ya Mahlulat Müdürü Rahmi Beylerin tayini.<br />

14 Ağustos Müfettişlik ataması. Dr. Nebil Bey'den boşalan İkinci Sınıf Müfettişliğe<br />

İlk Tedrisat Uumum Müdürü Şemsettin Beyin tayini.<br />

14 Ağustos Paşabahçe Cam Fabrikasının<br />

Temeli atıldı.<br />

15 Ağustos Zonguldak Suni Antrasit<br />

Fabrikasının temeli atıldı.<br />

Türkiye İş Bankası teşebbüsüyle kurulan fabrika<br />

1934 yılındaki önemli hamlelerden biri olarak değerlendirilmişti.<br />

İş Bankası ile Sümerbankm müşterek teşebbüsü olarak<br />

kurulmaktaydı. Fabrikada sanayi ve evler için lüzum<br />

bulunan kömürlerin, kimyevi maddelerin üretilmesi<br />

ve ayrıca kimyevi maddelerin elde edilmesi<br />

öngörülmüştü.<br />

16 Ağustos İdari taksimat. 19.7.1934 tarihli karaname ile, Erzurum'un Tercan<br />

kazasına bağlı Yavi ve İspir kazasına bağlı Karataş<br />

nahiyelerinin kaldırılması.<br />

17 Ağustos Askeri şahısların terfi, nakil<br />

ve tayin gibi askeri makamların<br />

kararlan aleyhine<br />

Şura-yı Devlet'e müracaat<br />

edip edemeyeceklerinin sorulması.<br />

18 Ağustos Doimabahçe Sarayı Salonu'nda<br />

tkinci Türk Dil Kurultayı'nın<br />

Mustafa Kemal<br />

Paşa'nm huzurlannda toplanması.<br />

18 Ağustos Herhangi bir Şark Misakı<br />

(Doğu Anlaşması) yapılması<br />

halinde Avrupa ülkelerinin<br />

tutumuna dair Berlin<br />

Büyükelçiliği'nin raporu.<br />

19 Ağustos Teftiş Heyeti Reisliğine<br />

Merkez Bankası İdare<br />

Meclisi Azası Hayrettin<br />

Beyin tayini.<br />

19 Ağustos İzmir, Konya ve Seyhan<br />

idare heyeti azalıklanna<br />

yapılan atamalar.<br />

20 Ağustos Balıkesir ve Bursa Vali<br />

Yardımcılıklanna Ekrem<br />

ve Edip Beylerin tayini.<br />

Milli Müdafaa Vekaletinin noktai nazari askeri<br />

eşahsın idari dava açmak için Devlet Şurasına müracaatlan<br />

ancak askeri makamattan başka makamata<br />

mülkiye dairesinden çıkan mukerrattan ve ordunun<br />

zapturaptını alakadar etmeyen maaş ve harcırah tediyesi<br />

ve avans mahsupları gibi hesap işlerinden şikayet<br />

sadedinde vaki olabileceği ve terfi ve tedbir...<br />

Kurultay 23 Ağustos tarihine kadar devam etmiştir.<br />

Maarif vekilinin küşat nutkundan sonra başkanlığa<br />

seçilen Kazım Paşa mühim bir nutuk söyledi.<br />

Şarkta Sovyetler ile Estonya ve Letonya arasında<br />

Moskova'da varıldığı öğrenilen prensip itilafı ve bunun<br />

muhtemel etkilerinin ne olacağı bildirilmektedir.<br />

İzmir'e eski Giresun Valisi Rami, Kızılcahamam<br />

Kaymakamı Neşet, Ürgüp Kaymakamı Esat, Konya'ya,<br />

Ayvalık Kaymakamı Ahmet Rasim, Çatalca<br />

Kaymakamı Sadettin, Seferihisar Kaymakamı Ali<br />

Rıza, Seyhan'a Alucra Kaymakamı Mehmet Arif,<br />

Mudurnu Kaymakamı Necip ve Kangal Kaymakamı<br />

Zeki Beyler.<br />

19.7.1934 tarihli kararname ile, Balikesir'e İnegöl<br />

Kaymakamı Ekrem ve Bursa'ya Akşehir Kaymakamı<br />

Edip beylerin tayinleri tensip...<br />

RG<br />

RG<br />

CT<br />

CT<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

88.23..4.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

47.302..2J<br />

39105<br />

C,19<br />

Ağustos<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

221.490..<br />

20../400-<br />

3268<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

88.22..20.<br />

1934 Yılı 591

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Ağustos Elçilik ataması. İstifasından dolayı açıkta bulunan Vedat Bey Elçilik<br />

Başkatibi ünvanı ile Vekalete tayin edilmiştir.<br />

20 Ağustos Muhasebat Umum Müdürlüğüne<br />

atama.<br />

20 Ağustos Bulgar gazetelerinde çıkan<br />

Doğu Trakya'daki Yahudiler<br />

ve Türkiye'deki yabancıların<br />

trajik durumu, Bulgar-Sovyet,<br />

Bulgar-İtalyan<br />

ilişkileri, Bulgar ve Rumların<br />

Türkiye'deki dini durumları<br />

ve 1903 isyanı ile<br />

ilgili yazı.<br />

20 Ağustos Paris günlük gazetelerinden<br />

L'information'da yayınlanan<br />

Türk Hükümeti ve Ecnebi<br />

Şirketler isimli makale<br />

hakkında Paris Büyükelçiliği'nden<br />

alman yazı.<br />

Münhal bulunan Muhasebat Umum Müdürlüğü<br />

Kavanin ve Muamelat Müdürlüğüne Mümtaz Beyin<br />

tayini.<br />

30-31 Temmuz ile 1-3 Ağustos tarihleri arasında gazetelerde<br />

yar alan yazılar Fransızcaya çevirilerek<br />

gönderilmiştir.<br />

Ecnebi şirketlerini tehdit eden 4 noktaya temas edilmektedir.<br />

1.Memurlar hükümetin tazyik ve tesarile<br />

terhis edilmektedir. 2.Tarifelerin esnayı tespitinde<br />

memlekete girdiği zamanki kıymetine nazaran istifade<br />

ve menfaat görmesine muvakkat edilmekte.<br />

3.Şirketler dışarıya para gönderememekte. 4.Akt ve<br />

mukavelenamenin ahkamına zaman zaman tecavüz<br />

edilmekte.<br />

21 Ağustos Merkeze alman valiler. Çankırı, Kocaeli, Bilecik ve Ordu illerinin valileri<br />

Muhtar, Eşref, Ali Kemali ve Adil'in merkeze alınması.<br />

Lüzuma binaen Dahiliye Vekaleti tezkeresi ile<br />

Vekiller Heyetince kabul...<br />

21 Ağustos Hitler'in başvekâletle devlet<br />

reisliğini şahsında toplaması<br />

ile ilgili yapılan oylamada<br />

38 milyon kişi evet,<br />

4 milyon kişi hayır dedi.<br />

22 Ağustos Reşat Şemsettin Beyin vekalet<br />

müfettişliğine naklinden<br />

dolayı yerine Ali Rıza<br />

Beyin tayini.<br />

22 Ağustos Telefon şirketi hakkında. Abonelerden fazla almış olduğu mükâleme ücreti<br />

olan 220 bin lirayı belediye hesabına yatırdı.<br />

23 Ağustos Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğüne tayinler.<br />

25 Ağustos 31.7.1934 tarihli kararname<br />

ile elçiliklere yapılan tayinler.<br />

25 Ağustos Birinci Umumi Müfettişliğe<br />

atama.<br />

592 Yönetim Zamandizini<br />

Kadastro Müdürlüğüne Memurin ve Levazım Müdürü<br />

Celal, yerine Müfettişlerden Safiyettin, Müfettişliğe<br />

<strong>Ankara</strong> Tapu Müdürü Ali Bey tayin edilmiş, Van<br />

Vilayeti Tapu Müdürü Memiş Bey vekalet emrine<br />

alınmış, yerine, Elaziz Tapu Müdürü Nurettin Bey<br />

tayin edilmiştir.<br />

Münhal bulunan Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliğine Kastamonu Valisi Fuat'ın tayini.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

242.634..<br />

23-/426529<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

244.652..<br />

19./428107<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

47.57.. 19./<br />

71-386<br />

C,21<br />

Ağustos<br />

1934<br />

RG<br />

C,22<br />

Ağustos<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ağustos İdari taksimat. 19.7.1934 tarihli ikaramame ile, Antalya merkez Kazasına<br />

bağlı olarak Aksu Nahiyesinin kurulması bazı<br />

köylerin buraya bağlanması, Vilayet dahilinde merkezi<br />

(Macun) köyü olmak ve bağlı cetvelde isimleri<br />

yazılı 3915 nüfiıslu 12 köyü ihtiva eylemek üzere<br />

Aksu adiyle bir nahiye teşkili halinde ümran, maarif<br />

ve inzibati nokta nazarından pek büyük faideler temin<br />

edileceğine dair Antalya Vilayeti Umumi Meclisi<br />

ve İdare Heyetince ittihaz olunan kararlar Vilayet<br />

İdaresi Kanunun 2. maddesi hükümlerine uygun bulunduğundan...<br />

27 Ağustos 156 şahsın vatandaşlığa<br />

alınmaları.<br />

27 Ağustos Bütün resmi dairelerin<br />

avukatları vilayet<br />

muhakemet müdürlüğünün<br />

emrine verildi.<br />

27 Ağustos Afyon-İsparta, Afyon-<br />

Burdur, Antalya Demiryolu<br />

Hatlarının İnşasına başlandı.<br />

28 Ağustos Evkaf Müdürlüklerine tayinler.<br />

28 Ağustos Bayazıt Emniyet Muduru<br />

Kamil Beyin vekalet emrine<br />

alınması.<br />

29 Ağustos Rıhtım şirketi ile bir<br />

itilafname hazırlandı.<br />

29 Ağustos Maarif Vekaleti Müfettişliklerine<br />

yapılan tayinler.<br />

29 Ağustos Hukuk Fakültesi Dekanı<br />

Tahir Bey istifa etti.<br />

Yıl içinde bu gerekçeyle çok sayıda kişi vatandaşlığa<br />

alınırken, çok sayıda kişi de vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

Hicret ve iltica suretiyle Türkiye'ye gelerek<br />

vatandaşlığa alınmalarını isteyen ve fena halleri olmadığı<br />

anlaşılan 156 şahsın 1312 sayılı Kanunun 6.<br />

maddesine göre istisnaen Türk Vatandaşlığına alınmaları<br />

İcra Vekilleri Heyetince...<br />

önce hazine avukatlarından her biri muhtelif mahkemelerde<br />

hazineye ait işleri takip ederdi. Bundan<br />

sonra her bir mahkemeye ayrı bir avukat memur edilecek.<br />

Manisa Evkaf Müdürü Rahmi Beyin kanunun tayin<br />

ettiği müddeti geçirdiği halde gitmemesine ve bir<br />

maazaret sardetmemesine mebni müstfai addile yerine<br />

Muğla Müdürü Mustafa, Muğla'ya Zonguldak<br />

Müdürü Şemsettin, Zonguldak'a Burdur'dan Hasan<br />

Tahsin'in tayini ve Çoruh Müdürü Tahir Bey ile<br />

Kırklareli Müdürü Ali Ulvi Bey'in maaşalarile tahvili.<br />

1777 nolu Kanuna tevfikan.<br />

Buna göre, imtiyaz ve tesisat sene başında hükümete<br />

geçecek.<br />

Birinci Sınıf Müfettişliğe Rasim Bey, İsmail Hikmet<br />

Bey, İkinci Sınıf Müfettişliğe Hasan Ali Bey ve<br />

Üçüncü Sınıf Müfettişliğe Ali Hikmet Beyin tayini.<br />

Hukuk Fakültesi Dekanlığına Sıddık Sami Bey'in getirilmesi<br />

takarrür etmiştir.<br />

15. Ağustos Kaymakam tayinleri. 19.71934 tarihli kararname ile, 51 kaymakamın ataması<br />

yapılmış veya yerleri değiştirilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

88.23..6.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

47.59..2V<br />

1-548<br />

C.27<br />

Ağustos<br />

1934<br />

CT<br />

RG<br />

RG<br />

C.29<br />

Ağustos<br />

1934<br />

RG<br />

C,29<br />

Ağustos<br />

1934; C,2<br />

Eylül 1934<br />

RG<br />

1934 Yılı 593

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Eylül C.H.F. kaza teşkilatlarının<br />

genişletileceği hakkında.<br />

1 Eylül İstanbul Belediye Meclis<br />

Üyeleri seçimleri için propaganda<br />

çalışmalanna başladı.<br />

2 Eylül Kadıköy-Üsküdar ve havalisi<br />

tramvayları işletmeye<br />

başladı.<br />

Balıkesir, Erzurum, Çoruh ve Maraş Parti Bölge Müfettişlerine<br />

yazılan yazıda, parti teşkilatı yapılması<br />

için "nüfus vaziyetinin milliyet ve cinsiyet bakımından<br />

tetkik etmek ... kasaba sayısı ile köy mevcutları<br />

adeti mevcutlarını adeti ile bilmek zaruridir." Yazıya<br />

ek olarak sunulan cetvelin doldurulması istenmektedir.<br />

Kars ili ile ilgili cetvelde, Türk, Kürt, Arap,<br />

Çerkeş, Rum, Ermeni satırları bulunmaktadır. Yazıya<br />

düşülen notta da, "Türkten gayri milliyet olan müstakil<br />

köylerle karışık köyler varsa adlan ile nüfusları,<br />

milliyet farkları gözetilerek ayrı bir liste halinde<br />

gönderilmelidir" denmektedir.<br />

4 Eylül Vali atamaları. 19.8.1934 tarihli kararname ile Bolu Valisi Ali Rıza<br />

Beyin Bilecik, yerine Giresun Valisi Salih Cemal<br />

Bey, Kırşehir Valisi Nazım Beyin Ordu Valiliklerine<br />

tayinleri.<br />

4 Eylül Belediyeler Bankası bugün<br />

ilk heyeti umumiye toplantısını<br />

yaptı.<br />

4 Eylül Atatürk'ün Alman Devlet<br />

Başkanlığı'na seçilmesi nedeniyle<br />

Adolf Hitler'e tebrik<br />

telgrafı.<br />

5 Eylül 2/1122 Sayılı Hususi Hastaneler<br />

Nizamnamesinin<br />

yürürlüğe girmesi.<br />

Sermayesi 4 milyona çıkanldı ancak bu yeterli görülmüyor.<br />

1933 tarihli ve 2219 Sayılı Hususi Hastaneler Kanununa<br />

göre hazırlanmıştır.<br />

6 Eylül Avusturya ile anlaşma. Türkiye ile Avusturya arasında emtia Mübadelatını<br />

tanzime müteallik itilaf<br />

6 Eylül Açık bulunan Birinci<br />

Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliğine Kastamonu<br />

Valisi Fuat Beyin tayini.<br />

6 Eylül <strong>Ankara</strong> Su Tesisatı İşletme<br />

Talimatnamesinin 22 inci<br />

Maddesinde Yazılı Olan Su<br />

Bedelinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 2/1203 Sayılı<br />

Bakanlar Kurulu Yönetmeliği.<br />

10 Eylül Vasıf Çınar'ın Moskova<br />

Büyükelçiliği'ne atanması.<br />

594 Yönetim Zamandizini<br />

Ölüm tarihi olan 2 Haziran 1935'e kadar bu görevde<br />

kalmıştır.<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

24.120..3./<br />

I.BÜRO<br />

Alada, 131<br />

CT<br />

RG<br />

C.4 Eylül<br />

1934<br />

DÖKKAG<br />

RG<br />

Rg<br />

RG<br />

Bulmaç<br />

ATCTK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Eylül İstanbul'un en eski abidesi<br />

olan Ayasofya Camisini<br />

hükümet müze haline getirme<br />

kararı verdi.<br />

11 Eylül Danıştay'da takip edilen işler<br />

hakkında Cumhuriyet<br />

Halk Partisi grubunun endişesi<br />

olduğu yolundaki görüşlere<br />

Danıştay Başkanı<br />

Reşat Bey'in mektup mahiyetindeki<br />

açıklamaları.<br />

11 Eylül Ağrı ili Eleşkirt kazası<br />

kaymakamı Rahmi'nin Bakanlık<br />

emrine alınması.<br />

11 Eylül İstanbul şehir planını yapacak<br />

uzmanın seçimi yılbaşına<br />

ertelendi.<br />

17 Eylül Türkiye, Milletler Cemiyeti<br />

Konseyi üyeliğine seçildi.<br />

18 Eylül İktisat Vekaletinin İstanbul<br />

Vilayetine gönderdiği tamim.<br />

20 Eylül Seyhan Valiliğine Emniyet<br />

İşleri Umum Müdürü Tevfık<br />

Hadi Beyin tayini.<br />

20 Eylül Adliye Müfettişliklerine<br />

yapıian tayinler.<br />

20 Eylül Hoybun Cemiyeti'nin Temsilcisi<br />

Midyatlı Şerif Mahruz'un<br />

ailesi ile birlikte Tekirdağ<br />

iline yerleştirilmesi.<br />

22 Eylül Sovyetler Birliği Hükümetince<br />

açılacak krediden 1<br />

000 000 liranın <strong>Ankara</strong> Belediyecine<br />

şartlı olarak verilmesi.<br />

23 Eylül Türkiye-Hollanda Ticaret<br />

ve Kliring Andlaşması imzalandı.<br />

26 Eylül Emekliliğe sevkedilen valiler.<br />

"Bazı avukatlar tarafından Şura dava ve heyetlerinde<br />

müdafaa vekilliği edilmesi ve ... hassatan Refik Şevket<br />

ve Hamit Şevket ve şerikleri Zühtü Halim beylerin<br />

bu işlere girişmesidir."<br />

Görülen lüzuma binaen.<br />

İktisat vekaletine tabi bilumum devair ve müessesatla<br />

ticaret odaları ve ofiste müstahdem, aylıklı, ücretli,<br />

hakkı tayini vekalete ait olsun olmasın memurların<br />

gazetecilik ve öğretmenlikle alakalarını 16 Eylüle<br />

kadar kesip bu iki vazifeden birini tercih etmesi gerekir.<br />

İkinci sınıf müfettişliğe, Ferit, üçüncü sınıf müfettişliğe,<br />

Nuri ve Şinasi ve dördüncü sınıf müfettişliğe,<br />

Abidin ve Tevfik Beylerin tayinleri.<br />

Midyatlı Şerifin firari Haco adındaki birinin akrabası<br />

ve Fransızlara casusluk etmesinden şüphe edilmesi<br />

üzerine 2510 sayılı Kanunun 10/c maddesi ile<br />

...Dahiliye Vekaletinin tezkeresi ile İcra Vekilleri<br />

Heyetince...<br />

Otobüs, yedek parça ve tamir atelyesi mubyaasında<br />

kullanılmak ve itfa taksitlerinin vakti meyanında<br />

ödenmemesi halinde hazinece tahsil edilen vergilerden<br />

mütevellif Belediye hisseleri tevfik olunmak<br />

kaydıyla...<br />

Andlaşma <strong>Ankara</strong>'da imzalanmış ve TBMM'nin 9<br />

Haziran 1936 tarihli toplantısında kabul edilen 3020<br />

sayılı kanunla tasdik olunmuştur.<br />

Merkez emrinde bulunan Bilecik Valisi Ali Kemal,<br />

Çankırı Valisi Muhtar, Kocaeli Valisi Eşref ve Ordu<br />

Valisi Adil'in emekliliğe şevki 1851 sayılı Kanunun<br />

3. maddesine tevfikan tekaüde şevkleri İcra Vekilleri<br />

Heyetince kabul...<br />

C, 10 Eylül<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

11.68..15.<br />

/1037<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

90.32..5.<br />

C,ll Eylül<br />

1934<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

C,18 Eylül<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

48.64.. 12./<br />

95-63<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

48.64..14.<br />

CT<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

48.65..18./<br />

11-388<br />

1934 Yılı 595

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Eylül Hariciye Vekaletine tayin. Hariciye Vekaleti Zat ve Tahakkuk İşleri Şefliğine<br />

Abdulkadir Beyin tayini.<br />

26 Eylül Odesa Başkonsolosu Rauf<br />

Beyin vekalet emrine alınması.<br />

26 Eylül Elçiliklere yapılan atamalar.<br />

26 Eylül İzmir Posta ve Telgraf<br />

Başmüdürü Enver Beyin<br />

Vekalet emrine alınması.<br />

26 Eylül Balıkesir Vilayeti Başmühendisi<br />

Seyfı Beyin Nafia<br />

Müfettişliğine tayini.<br />

Marsilya Konsolosu ile Barselona Konsoloslarının<br />

becayişleri, Paris Büyükleçisi Müsteşarı Celal Osman<br />

Beyin Roma Büyükelçiliği Müsteşarlığına,<br />

26 Eylül İdari taksimat. Derik'e bağlı Selmi nahiyesinin Mişkinan köyüne<br />

nakli ve adının Mişkinan olarak değiştirilmesi, Selmi<br />

nahiyesinin 27 köyünün Derik kazasına, 36 köyünün<br />

de Mişkinnan nahiyesine bağlanması. Mardin Vilayeti<br />

Umumi Meclisi ve idare Heyetince ittihaz olunan<br />

kararlar Vilayet İdaresi Kanunun 3. maddesi ahkamına<br />

uygun bulunmuştur.<br />

27 Eylül Kaymakam ataması Erdek Kaymakamı Cemil Beyin Demirci Kaymakamlığına<br />

nakli, yerine Demirci Kaymakamı Esat<br />

Beyin ve Çat kazası kaymakamlığına Balya kaymakamı<br />

Halis ve Bingöl kaymakamlığına Kemal Beyin<br />

tayini.<br />

27 Eylül Silivri Kaymakamı Mehmet<br />

Ali Beyin vekalet emrine<br />

alınması.<br />

27 Eylül Mektupçuluklara yapılan<br />

tayinler.<br />

27 Eylül Emlak ve Eytam Bankası<br />

Umum Müdürlüğü'ne Cevdet'in<br />

tayini.<br />

Tekirdağ'a Kırşehir Mektupçusu Şevki, yerine Tokat<br />

Mektupçusu Hüseyin, Maraş'a Tekirdağ Mektupçusu<br />

Mithat, Edirne'ye Tevfık, Çankırı'ya Maraş Mektupçusu<br />

Yaver Lütfı, Sinop'a İsparta Nüfus Müdürü<br />

Rifat, Gümşhane'ye Burgaz Nahiyesi Müdürü Cemal,<br />

İzmir'e iskilip Kaymakamı Baha Beylerin tayini.<br />

Merkez Bankası Umum Müdürü iken Maliye Vekaletinin<br />

tezkeresi üzerine...<br />

30 Eylül Kaymakam tayinleri. 11.9.1934 tarihli kararname ile, Diyadin, Eğridir,<br />

Balya, Pötürge, Çemişgezek, Fethiye, Avanos, iskilip<br />

ve Karaköse kaymakamlıklarına Erip, Zeki, Rıfat,<br />

Adnan, Celal, Nazım, Vehbi, Cemal ve Murat Nihat-<br />

'ın tayinleri. Orhaneli, Gölpazarı, Mut, Derik, Tosya,<br />

Artova, Pazar kaymakamlıklarına Nazım, Osman<br />

Nuri, Mustafa Asım, Adil, Şemsettin, Kerim Refı ve<br />

Şakir'in tayini.<br />

30 Eylül Emniyet İşleri Umum Müdürlüğüne<br />

tayin.<br />

596 Yönetim Zamandizini<br />

Trakya Umumi Müfettişliği Başmüşaviri Şükrü Beyin<br />

tayini.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

90.33..8.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

48.65.. 19./<br />

130-51<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

90.32..2.;<br />

90.32..4.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Eylül Nafıa Başmühendisliğine<br />

tayin.<br />

30 Eylül 1. Umumi Müfettişliğe<br />

atamalar.<br />

0 Ekim <strong>Ankara</strong> şehrinin içme suyu<br />

proje ve planlan.<br />

1 Ekim Muğla Özel idare Muhasibi<br />

adına çıkanlan 740 liralık<br />

zimmetin affı.<br />

1 Ekim <strong>Ankara</strong> İmar Planı'ndaki<br />

hali arazi tabirinin park ve<br />

yeşillik saha şeklinde düzeltilmesi.<br />

1 Ekim Ticaret müdürlüklerinin<br />

lağvı ile esnaf cemiyetleri<br />

murakabe bürosunun nereye<br />

bağlanacağı ile ilgili itilaf<br />

çözüldü.<br />

1 Ekim Keçiborlu'da kükürt fabrikasının<br />

temeli atıldı.<br />

Aydın Vilayeti Başmühendisi Kemal Beyin Maraş<br />

Vilayeti Nafıa Başmühendisliğine tayini<br />

Asayiş Müdürlüğü'ne Niyazi, İstihbarat Müdürlüğü'ne<br />

de Burhan Bey'in tayinleri. Niyazi Bey ikinci sınıf<br />

mülkiye müfettişi ve Burhan Bey hukuk müşaviri<br />

iken.<br />

Nafıa Vekaletinin isteği üzerine sabık Sular Umum<br />

Müdürü Mösyö Tubergen tarafından verilen 1931 tarihli<br />

raporun özü dahilinde tanzim edilen ve Heyeti<br />

Vekilece tasvip edilerek ... şehir suyunun temini<br />

keyfiyeti <strong>Ankara</strong> Şehri içme Suyu Komisyonu adıyla<br />

teşkil edilen komisyona verilen 8 sayfalık program.<br />

Muğla vilayet konağı için sabık vali Cemal Bey'den<br />

Borçlar Kanununa muhalif olarak satın alınmış olan<br />

7 parça halının bedeli olup muhasibi mes'ul namına<br />

eşhas zimmetine alınmış olan 740 liranın ldarei<br />

Hususiyei Vilayet Usulü Muhasebe Talimatnamesinin<br />

50. maddesine tevfikan tenzili...<br />

Park ve yeşillik kısımlannı gösteren işaretin karşısındaki<br />

tabirin düzeltilmesi Dahiliye Vekaleti ve Maliye<br />

Vekaleti tarafından istenmiş, icra Vekilleri Heyetince<br />

kabul olunmuştur.<br />

Ticaret ve sanayi odaları nizamnamesinin 145. maddesine<br />

istinaden, murakabe bürosu bundan böyle<br />

odaya merbut olarak çalışacaktır. Ancak vilayet vasıtası<br />

ile yapılacak muhaberatta kolaylık olmak üzere<br />

yapılacak tezkerelerin bir suretinin de vilayetlere<br />

gönderilmesi takarrür etmiştir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

90.34..4.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

122.774..1.<br />

/ K5<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

48.66.. 14./<br />

76-231<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

48.66.. 18./<br />

101-20<br />

SP,1<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

1 Ekim Belediye seçimi başladı. SP,1<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

3 Ekim Dahiliye Vekaletine tayin. ikinci Kültür Şubesi Müdürlüğüne Akif Beyin tayini. RG<br />

3 Ekim Vekalet emrine alınan<br />

kaymakamlar.<br />

4 Ekim Resmi Evrak ve Defterlerden<br />

Lüzumsuz Olanlann<br />

Yokedilmesi Tarzı Hakkında<br />

2/1282 Sayılı Nizamname.<br />

5 Ekim Trakya'ya Bulgaristan ve<br />

Romanya'dan gelen muhacirler.<br />

6 Ekim Seyyar Tabiplerin Vazifeleri<br />

Hakkında Talimatname<br />

Karaköse, İznik ve Eleşkirt kaymakamı Ruhi, Vahip<br />

ve Rahmi beylerin vekalet emrine alınmaları.<br />

Bunlar için Çorlu'da 100 hanelik Ömerler ve 120 hanelik<br />

Türkmenlik köyleri kuruldu.<br />

CT<br />

RG<br />

RG<br />

SP,5<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

RG<br />

1934 Yılı 597

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Ekim Malatya'daki tapu müdürlüğü<br />

teşkilatı kaldırılarak<br />

Tapu Sicili Muhafaza Teşkilatı<br />

kurulmuştur.<br />

8 Ekim Trakya Nafıa Müfettişliğine<br />

Abdurrahman Osman<br />

Bey'in Edime ili Başmühendisliğine<br />

Kemal Bey'in<br />

tayinleri.<br />

9 Ekim Emlak ve Eytam Bankası<br />

Umum Müdürlüğüne atama.<br />

11 Ekim 7/8/1933 tarihli İstanbul<br />

Limanı Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

2/1327 nolu Nizamname<br />

12 Ekim Tekirdağı'na şark vilayetlerinden<br />

93 kişilik bir muhacir<br />

kafilesi gelmiştir.<br />

13 Ekim Yeşilay Cemiyeti'nin kamu<br />

yararına demekler arasına<br />

alınması.<br />

13 Ekim <strong>Ankara</strong> Belediye Meclisi<br />

seçiminde oy kullanmak<br />

için memurlara mesai saati<br />

içinde izin verilmesi hakkında<br />

tamim.<br />

13 Ekim İstanbul İthalat Gümrük<br />

müdürlüğüne Tahsin Fazıl<br />

Bey ve onun yerine de müfettiş<br />

olarak Arif Beyin tayinleri.<br />

15 Ekim Maarif Müdürlüklerine yapılan<br />

tayinler.<br />

15 Ekim Bazı Fransız mecmualarının<br />

yurda sokulmaması.<br />

16 Ekim Savcılık Esnaf Bankası<br />

hakkındaki tahkikatını bitirdi.<br />

598 Yönetim Zamandizini<br />

Abdurrahman Osman Bey Edime dördüncü sınıf<br />

başmühendisi ve Kemal Bey Maraş dördüncü sınıf<br />

başmühendisi iken (70 lira mertebe ve derece) tayin<br />

edilmişlerdir.<br />

Merkez Bankası Umum Müdür Muavini Cevdet Beyin<br />

tayini.<br />

13, 17, 26 ve 55. Maddelerinde değişiklik yapılmıştır.<br />

Bu Kürt muhacirler Trakya köyüne yerleştirileceklerdir.<br />

19.9.1934 tarihli, Dahiliye Vekaletinin teklifi ve Şurayı<br />

Devlet Reisliğinin tezkeresi ile İcra Vekilleri<br />

Heyetince ...<br />

"Nüfusun büyük bir kısmını teşkil eden memurların<br />

[oy kullanmak için] seçimin mesai zamanına tesadüfi<br />

hasebile kabil olmadığı ileri sürülerek vekaletlerce<br />

kendilerine izin verilmesi husususu" talep edilmektedir.<br />

Muğla Müdürü Fevzi Bey Amasya'ya, Hüsamettin<br />

Bey Bayazıt'a, Urfa Müdürü Bedri Bey Diyarbekir'e,<br />

Sinop Müdürü Şefik Bey Maraş'a, Diyarbekir Müdürü<br />

Reşit Bey Erzurum'a, Amasya Müdürü Halil İbrahim<br />

Bey Muğla'ya, İbrahim Ertuğrul Bey Sinop'a,<br />

Sivas'a Sacit Bey, Maraş Müdürü Osman Rahmi Bey<br />

Kırklareli'ye.<br />

La vie Parisienne, Paris Musice-hall, Frou-Frou,<br />

L'Art et Lie Nu mecmualarının ahlaki umumiyeyi<br />

bozacak resim ve yazıları havi olduğu anlaşıldığından<br />

Matbuat Kanununun 51. maddesi mucibince....<br />

Suç af kanunu kapsamına girdiği için savcılığın herhangi<br />

bir takibat yapmasına gerek kalmadı.<br />

SP,7<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

90.35..8.<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 12<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

48.64..8./<br />

80-38<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.87..15./<br />

1438<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

48.70.. 14./<br />

86-158<br />

SP, 16<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Ekim Tapu müdürlüklerine yapılan<br />

tayinler.<br />

17 Ekim Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da Finlandiya Elçisi<br />

Onni Talas'ın itimatnamesini<br />

kabulü.<br />

18 Ekim <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat Enstitüsü<br />

Doktora Talimatnamesi.<br />

18 Ekim Ceyhan ve Osmaniye kazaları<br />

belediye seçimleri.<br />

19 Ekim Onbir senedir faaliyet gösteren<br />

Muhtelit Mübadele<br />

Komisyonu'nun görevini<br />

bitirerek dağılması<br />

Maraş Vilayeti Tapu Müdürlüğüne Bilecik Müdürü<br />

Haydar Bey, onun yerine Eskişehir Tapu Başkatibi<br />

İhsan Bey'in tayinleri.<br />

Fakülteyi teşkil eden ziraat, baytar, tabii ilimler ve<br />

ziraat sanatlaraı doktoru ünvanı almak için hazırlanan<br />

talimatname.<br />

Çoğunluk sağlanamadığı için süreleri bir hafta uzatılan<br />

Ceyhan ve Osmaniye kazaları belediye seçimleri<br />

dün bitmiş CHF adayları buralarda kazanmışlardır.<br />

Bu komisyon Türkiye-Yunanistan arasında Lozan'da<br />

imzalanan mübadele Antlaşması uyarınca kurulmuş<br />

ve 7 Ekim 1923'de göreve başlamıştı.Bu suretle Lozan<br />

Muahadesi ile bitaraf azanın murakabe ve hakemliğine<br />

tevdi edilmiş olan ahali mübadelesi ve<br />

mallarının tasfiyesine müteallik işler de halledilmiş<br />

olmaktadır. Bitaraf aza bir rapor hazırlayacak ve rapor<br />

Milletler Cemiyeti ile Türk ve Yunan hükümetlerine<br />

verilecektir. Komisyon 11 sene 11 gün vazife<br />

gördükten sonra tarihe karışmış oluyor.<br />

20 Ekim İdari taksimat. 26.9. 1934 tarihli kararnameler ile. Gaziantep'in Pazarcık<br />

kazasına bağlı Tevekkelli, Rumoğlu, Aşağı<br />

Kuyumcular ve Yukarı Kuyumcular, Tahtalı Dedeler,<br />

Çolak Ali Çiftliği, Mustafa Çavuş Çiftliği ve Kocalar<br />

köylerinin Kahramanmaraş'a bağlanması.Gebze kazasına<br />

bağlı Yarımca köyünün Kocaeli Merkez kazasına<br />

bağlanması. Amasya'nın Gümüşhacıköy kazasına<br />

bağlı Büyük Düğenci, Küçük Düğenci, Kışladere<br />

ve Araphacı köylerinin Çorum ili Mecitözü kazasına<br />

bağlanması. İzmir'in Karaburun kazasına bağlı<br />

Balıklova köyünün Urla kazasına bağlanması. Balıkesir'in<br />

İvrindi nahiyesine bağlı Kayapa köyünün,<br />

Osmanköy nahiyesine bağlanması, Osman köy nahiye<br />

merkezinin adı geçen köye nakli. Mustafa Kemal<br />

Paşa kazasına bağlı Gönü, Sarıbeyatik, Sarıbeycedit,<br />

Sarıbeyislam ve Dümberez köylerinin Karacabey ilçesine<br />

bağlanması. Karaman'm Başkışia nahiyesine<br />

bağlı Sarıhacılar köyünün Hadım ilçesinin Bademli<br />

nahiyesine bağlanması.<br />

22 Ekim Yağmur ve doludan zarar<br />

gören Konya'nın merkez<br />

kazasına ve çevre köylere<br />

Kızılay'ca yardım yapılmasına<br />

imkan olmadığı.<br />

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya imzalı olarak Başvekalet<br />

Yüksek Makamına gönderilen ve Hilalıahmer Cemiyetinin<br />

yardımını isteyen yazıya Başvekalet aracılığıyla<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili tarafından<br />

verilen cevap "cemiyetin varidatı azalması yüzünden<br />

mali vaziyeti daralmış olduğundan yardım<br />

edilmesine maalesef imkan görülmediği" şeklinde<br />

olmuştur.<br />

RG<br />

ATCTK;<br />

SP,20<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

RG<br />

SP.18<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

90.33..3.;<br />

90.33..4.;<br />

90.33..6.;<br />

90.33..7.;<br />

90.33..9.;<br />

90.33.. 10.;<br />

90.33..11.;<br />

90.33.12.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

117.821..<br />

12./99A73<br />

1934 Yılı 599

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ekim izinsiz olarak Kırşehir'e<br />

gittiği için kıdemi indirilen<br />

Yozgat Valisi Baran'ın<br />

mektubu.<br />

23 Ekim Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da Sovyet Elçisi<br />

Karahan'ın itimatnamesini<br />

kabulü<br />

24 Ekim istanbul <strong>Üniversitesi</strong> için<br />

hazırlanan Talimatname<br />

24 Ekim Belediye seçimleri hakkında<br />

tamim.<br />

24 Ekim Üniversite talebe talimatnamesi<br />

vekalet tarafından<br />

tasdik edilmiş ve tatbikata<br />

başlanmıştır.<br />

Başvekalete hitaben yazılan mektupta"... vazifenin<br />

icap ettirdiği hassasiyetin doğurduğu bir sü'i tefehhüm<br />

neticesinde tarfia bihakkın intizar ederken kıdem<br />

tenzili gibi hiçbir zaman müstehak olmadığım<br />

ceza tehdidi karşısında bulunuyorum." Bu konuda 30<br />

Eylül tarihinde ihtiyat zabitlerinden Nuri, valinin faaliyetleri<br />

ve usulsüzlükleri hakkında Gazi Mustafa<br />

Kemal Hazretlerine hitaben uzun bir mektup yazmıştır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

64.430..21.<br />

/7121<br />

ATCTK<br />

Talimatnameye göre mevcut doçentlerden imtihan SP.24<br />

vermemiş olanlar 3 aya kadar imtihan edilecekler, Birinci<br />

Teşrin<br />

muvaffak olmayanlar maarif teşkilatında başka vazi-<br />

1934<br />

felere tayin edilecekler.<br />

Kaza teşkilatlan ve vilayet reislerine gönderilen yoklama,<br />

talimatname ve tamimlerin ulaşıp ulaşmadığının<br />

takip edilmesi için yazılan yazılar ve gönderilen<br />

telgraflarda bu konunun üzerinde hassasiyetle durulmaktadır.<br />

Talimatname talebe disiplinine ait bazı maddeleri ihtiva<br />

etmektedir.<br />

25 Ekim 26.9.1934 tarihli kararname ile, Gaziantep'in merkez<br />

kazasına bağlı Aşağı ve Yukan Höcüklü, Bediran,<br />

Gelinbuğday, Dağdağancık, Sanl, Telpizek, Ardıl<br />

köylerinin Pazarcık nahiyesine bağlanması.<br />

25 Ekim Elçilik ataması. Tiran Elçisi Ruşen Eşref Beyin Atina Birinci Sınıf<br />

Elçiliğine tayini.<br />

25 Ekim Maliye Müfettişliğine atamalar.<br />

25 Ekim Posta Telgraf ve Telefon<br />

Umum Müdürü Edip Cemil<br />

Beyin vekalet emrine alınması.<br />

25 Ekim Nafıa Vekaletine bağlı<br />

Başmühendisliklere yapılan<br />

tayinler.<br />

26 Ekim BMM dün 2 toplantı yaptı.<br />

Önce açık sonra gizli celse<br />

yapıldı.<br />

600 Yönetim Zamandizini<br />

Maliye başmüfettişliğine Rüştü, İkinci sınıf müfettişliğe<br />

Esat ve Şefik, Pul Müdürlüğüne ZeynelAbidin<br />

ve Beyoğlu Tahakkuk Müdürlüğüne Kütahya Defterdan<br />

Kemal Beyin tayini.<br />

Yerine Antalya Valisi Nazif Beyin tayini.<br />

Samsun Başmühendisi Mehmet Nuri Bey izmir, İzmir<br />

Başmühendisi Nuri Bey tstanbul, İstanbul Başmühendisi<br />

Cevdet Bey Erzurum, Merkez Şoseler<br />

Başmühendisi Hıfzı Muhtar Bey Sivas, Sivas Başmühendisi<br />

Asaf Bey Bursa, Bursa Başmühendisi<br />

Behçet Bey Kütahya'ya naklen tayin kılınmışlardır.<br />

2. celsede Balkan Misakı ile bağlı bulunduğumuz<br />

Yugoslavya ve Romanya ile ayrı ayrı yapılan ve Balkan<br />

Misakmın tatbikine dair olan protokollerin müzakere<br />

ve kabulleri hakkında layihalar vardı. Bu protokoller<br />

tasdik edilmiş oldu.<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

13.68..6./<br />

l.BÜRO<br />

SP,24<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

90.33.. 12.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP,26<br />

Birinci<br />

Teşrin<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ekim Zaman ve Son Posta gazetelerinin<br />

10 gün süre ile<br />

kapatılmaları.<br />

27 Ekim Belediye Seçimleri cetvellerinin<br />

C.H.F. Genel Sekreterliğine<br />

sunulduğu.<br />

27 Ekim Biga'da belediye seçimi<br />

bitmiş ve reisliğe eski belediye<br />

reisi Raşit Bey çoklukla<br />

seçilmiş ise de Çanakkale<br />

vilayetince sebep<br />

beyan edilmeksizin bu seçim<br />

tasdik edilmemiştir.<br />

27 Ekim Balkan Misakı ve Lahikalarının<br />

İhtiva Ettiği Hükümleri<br />

Tatbik Hakkında 2584<br />

sayılı Kanun<br />

28 Ekim Tokat Milletvekili Mustafa<br />

Vasfî, Balıkesir Milletvekili<br />

Ali Şuuri, Samsun Milletvekili<br />

Emin, Sivas Milletvekili<br />

Rahmi'nin vefatı<br />

üzerine yerlerine yenisinin<br />

seçilmesi.<br />

28 Ekim Münhal bulunan Dahiliye<br />

Vekaleti Hukuk Müşavirliği<br />

Muavinliğine Cevat Beyin<br />

tayini.<br />

28 Ekim Sivas Başmühendisi Hıfzı<br />

Muhtar Beyin Manisa<br />

Başmühendisliğine tayini.<br />

2/1454 nolu Kararname ile, Büyük Millet Meclisi'nin<br />

gizli oturumunda cereyan eden müzakereyi neşreden<br />

Cumhuriyet ve Akşam gazetelerinin ve 2/1455 nolu<br />

Kararname ile Müzakereyi tahrif ve<br />

neşerettiklerinden ... muvakkaten tatiline Vekiller<br />

Heyetince karar verilmiştir.<br />

1934 yılında rey verme hakkına haiz olanlar ile bu<br />

haklarını kullananların vilayet üzerine tanzim olunmuş<br />

cetvel. Cetvelde 57 vilayet yer almaktadır. Toplam<br />

oy 1.765.404, kullanılan oy 1.059.758. En yüksek<br />

oran <strong>Ankara</strong> (%81), en düşük Erzurum (%34)<br />

olarak gösterilmektedir. Toplam belediye sayısı 519,<br />

rey verenlerin yansı da kadındır. Bütün belediyelerde<br />

CHF'ye mensup olmayanlara verilen reyler yüzü<br />

geçmemektedir. Başka bir belgede hemen hemen bütün<br />

belediyelerde toplam ve kullanılan rey sayısı gösterilmiştir.<br />

Farklı bir belgede de vali uhdesinde olan<br />

belediyeler ve vali ve belediye başkanları isimleri ile<br />

belirtilmektedir. <strong>Ankara</strong> (Nevzat B.), İstanbul (Muhittin<br />

B.), Beyazıt (Vali İmaddettin B.), Kayseri<br />

(Nazmi B.), Muş (Mithat B.), Siirt (Sakip B.), Van<br />

(Mes'ut B.), Çoruh (Mucip B.), Maraş (Hasan Sukuti<br />

B.), Balıkesir (Vali Sami B.).<br />

Belediye azaları yine toplanarak aralarında ikinci bir<br />

seçim yapmışlar ve yine Raşit Bey seçilmiştir. Seçim<br />

kâğıtlan dahiliye vekaletine gönderilecektir.<br />

Atina'da 9 Şubat 1934 tarihinde akit ve Mart 1934 tarih<br />

ve 2381 numaralı kanun ile tasdik edilmiş olan ...<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.72..12./<br />

30..18.1.2;<br />

49.72..13./<br />

86-159<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

286.<br />

1146..2./<br />

l.BÜRO<br />

SP,27 BirinciTeşrin<br />

1934<br />

Mustafa Vasfı 11 Ekim 1934, Ali Şuuri 20 Temmuz BCA:<br />

1934, Emin 29 Temmuz 1934 ve Rahmi 10 Ekim<br />

1934 tarihinde vefat etmiştir. İzlenen yol şudur. Dahiliye<br />

Vekaleti mebusun vefatını Başvekalete bildiriyor.<br />

"...tarihinde vefat ettiğini arzeylerim efendim."<br />

BMM Başvekaletten yerine yenisinin seçilmesini istiyor.<br />

" vefat eden... yerine intihabı mebusan kanununun<br />

maddesi mahsusasına tevfikan diğerinin intihabı<br />

esbabının istikmal buyurulmasını rica ederim." Başvekalet<br />

gereğinin yapılması için Dahiliye Vekaletine<br />

gönderiyor.<br />

RG<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..12.<br />

/78176<br />

RG<br />

RG<br />

1934 Yılı 601

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ekim Mustafa Kemal Paşa'nın<br />

Çankaya'da Romanya Hariciye<br />

Vekili Titulesku'yu<br />

kabulü<br />

30 Ekim Terfi eden vali, mülkiye<br />

müfettişleri, kaymakamlar,<br />

mektupçular ve nüfus müdürlerine<br />

ait liste.<br />

31 Ekim Manisa Milletvekili Yakup<br />

Kadri'nin Tiran Elçiliği'ne<br />

atanması.<br />

31 Ekim TBMM'nin dördüncü intihap<br />

devresinin üçüncü toplanma<br />

yılı.<br />

1 Kasım TBMM Başkanlığı'na yeniden<br />

Balıkesir Mebusu<br />

Kazım Özalp seçildi.<br />

1 Kasım <strong>Ankara</strong>'da mimar<br />

Holzmeister, heykeltraş<br />

Thorak ve heykeltraş Hanak'ın<br />

yaptığı Güven Anıtı<br />

açıldı.<br />

3 Kasım Reisicumhur Hazretlerinin<br />

BMM'nin Dördüncü İntihap<br />

Devresinin Dördüncü<br />

Toplanma Yılını Açarken<br />

Heyeti Umumiyede İrat<br />

Buyurdukları Nutuk.<br />

Örneğin İzmir Valisi Kazım Paşa birinci sınıfa, Bolu<br />

Valisi Salih Cemal Bey üçüncü sınıfa terfi etmiştir.<br />

Yakup Kadri Bey Mebus olduğu için bu atamanın iki<br />

boyut vardır. 23.10.1934 tarihli kararname ile kabul<br />

edilmiş ve 2/1452 nolu kararname olarak RG'de yayımlanmıştır.<br />

BMM Reisliği'nin 31.10. 1934 tarihli<br />

tezkeresine göre de, Tiran Elçiliği'ne atanması dolayısı<br />

ile milletvekilliğinden istifa eden Manisa Milletvekili<br />

Yakup Kadri'nin yerine yenisinin seçilmesi istenmektedir.<br />

TBMM'nin dördüncü intihap devresinin üçüncü toplanma<br />

yılında kabul ve tasdik buyurulan kanunların,<br />

kanunlarla muahede, mukavele ve itilafnamelerin,<br />

kararların, icra vekilleri heyeti karanamelerinin, talimatnamelerin,<br />

vekalet talimatnamlerinin, tevhidi içtihat<br />

kararlarının, şurayı devlet kararlarının ve müteferrik<br />

mevatın Resmi Gazete'de neşrini gösterir fihrist.<br />

öztürkçe kelimelerin kullanıldığı nutukta sırasıyla<br />

dış politika, ekonomi ve maliye, kültür (dil ve güzel<br />

sanatlar, musiki), savunma ve belediye seçimleri gibi<br />

konulara değinilmiştir.<br />

4 Kasım Elçilik ataması. Viyana Elçiliği işlerini görmekte olan Cevat Osman<br />

Beyin Elçiliğe İkinci sınıf elçi olarak tayini.<br />

5 Kasım İdari taksimat. Çat, Bingöl, Kavak, Bulancak ve Akçakoca kazalarına<br />

bağlanacak köyler.<br />

6 Kasım Demirköy, Salihli, Bodrum,<br />

Silvan, Marmaris,<br />

Tavşanlı, Mustafakemalpaşa,<br />

Bulanık, Hadım, Çine,<br />

Kelkit, Ecebat, Uşak, Gediz,<br />

Ahlat, Beşiri kaymakamlıklarına<br />

yapılan tayinler.<br />

602 Yönetim Zamandizini<br />

13.10.1934 tarihli kararname ile. Demirköy'e İpsala<br />

Kaymakamı Nurettin, Salihli'ye Bodrum Kaymakamı<br />

Kamil, Bodrum'a Cihanbeyli Kaymakamı Abdullah<br />

Fehmi, Silvan'a Osmaniye Kaymakamı Emin, Marmaris'e<br />

Silvan Kaymakamı Ali Rıza, Tavşanlı'ya<br />

Garzan Kaymakamı Şakir, Mustafakemalpaşa'ya Bulanık<br />

Kaymakamı Fahri, Bulanık'a Mutki Kaymakamı<br />

Hilmi, Hadım'a Göle Kaymakamı Celal, Çine'ye<br />

ATCTK<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..13.<br />

/78177<br />

RG<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

90.36..3.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Kasım ABD'nin <strong>Ankara</strong> Büyükelçisi<br />

Skinner'in Amerikan<br />

Kulübünün Paris'teki bir<br />

ziyafetinde Türkiye ile ilgili<br />

olarak yaptığı konuşma.<br />

6 Kasım Emniyet İşleri Umum Müdür<br />

Muavinliğine Turgutlu<br />

Kaymakamı Feyyaz Beyin<br />

tayini.<br />

6 Kasım Başmühendisliklere yapılan<br />

atamalar.<br />

7 Kasım Üniversite Roma Hukuku<br />

profesörü Misan Ventura<br />

Efendi bir vergi işinden dolayı<br />

vekalet emrine alınmıştır.<br />

8 Kasım Başmüfettişliğe yapılan tayin.<br />

8 Kasım <strong>Ankara</strong> Nafıa Başmühendisi<br />

Tahir Beyin Sivas Başmühendisliğine<br />

tayini<br />

10 Kasım Milli Türk Talebe Birliği<br />

Cemiyetinin kapatılması<br />

isteği.<br />

11 Kasım Sümerbank'a 5 il ve 3 ilçede<br />

şeker fabrikası kurması<br />

için 25 yıl müddetle imtiyaz<br />

verilmesi.<br />

11 Kasım İdare Dergisinin 79. sayısı<br />

çıktı.<br />

Bünyan Kaymakamı Hulusi, Kelkit'e Hafik Kaymakamı<br />

Celal, Ecebat'a vekaletinde bulunan ve stajını<br />

bitiren Hüseyin Kemal, Uşak'a Gediz Kaymakamı<br />

Besim, Gediz'e Uşak Kaymakamı Adil, Ahlat'a Beşiri<br />

Kaymakamı Şükrü, Beşiri'ye Ahlat Kaymakamı<br />

Kemal beyler...<br />

"Hepiniz Türkiye'yi ziyaret etmiş ve İstanbul'a varır<br />

varmaz otoritenin hakim olduğu ... bir memlekete<br />

girdiğinizi derhal anlamış olduğunuza eminim.<br />

[Cumhuriyet] teşkilat[ı], mesuliyetten ürkmeyen bir<br />

ruhla Gazi'nin etrafındaki iktidarlı şahıslar tabiat kanunu<br />

hükmile bir gün ortadan kaybolunca, halkın<br />

yükü üzerine almaya ve teşkilat müesseseleri layikile<br />

işletmeğe muktedir olmasını temin edecek bir şekilde<br />

tesis etmektedir."<br />

Edime Dördüncü Sınıf Başmühendisi Abdurrahman<br />

Beyin Trakya Umumi Müfettişliği emrinde bulunmak<br />

üzere Nafıa Müfettişliğine ve Maraş Başmühendisi<br />

Kemal Beyin Edime Başmühendisliğine tayini.<br />

Polis Başmüfettişliğine Naci ve Emniyet İşleri<br />

Umum Müdürlüğü Üçüncü Şube Müdürlüğüne Halit<br />

Beyin tayini.<br />

Başvekalete gönderilen Üniversite Rektörü imzalı bir<br />

yazı. "kendilerini birliğin idare heyetine seçtirmiş<br />

olan gençler ... çalışkan talebenin ekseriye haricinde<br />

kalmış olan kimselerdir. Üniversitenin manevi nüfuzu<br />

altında bulundurmak istediğimiz talebe cemiyetleri<br />

ile sakin ve çalışkan talebeyi bunların tesirinden<br />

korumak için umumi bir karar alınması lüzumlu olduğunu<br />

zannediyorum."<br />

31.10.1934 tarih ve 2/1495 nolu kararname ile. İzmir,<br />

Manisa, Denizli, Konya ve Afyon vilayetlerile Uşak,<br />

Gediz ve Simav kazaları 601 sayılı Kanun ile Teşviki<br />

Sanayi Kanununa tevfikan...<br />

Dahiliye vekaleti tarafından çıkanlan bu resmi mecmuada<br />

resmi ve gayri resmi yazılar bulunmaktadır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

267.802..<br />

24./44050<br />

RG<br />

RG<br />

SP,7<br />

İkinci Teşrin<br />

1934<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

117.817..7.<br />

/9835<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.74.. 12.<br />

SP.ll<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

1934 Yılı 603

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Kasım Yalova Belediye Reisliğinin,<br />

Kaymakam uhdesine<br />

verilmesi.<br />

12 Kasım İstanbul Tramvay Şirketinin<br />

Nafıa Vekaleti'ne açtığı<br />

davaya Mahmut Esat'ın vekalet<br />

etmesi.<br />

13 Kasım Anayurda i 923 'ten itibaren<br />

655 548 muhacir geldi.<br />

27.10.1934 tarih ve 2/1478 nolu kararname ile, Belediye<br />

Kanunun 94. maddesi b ve d fıkraları hükmüne<br />

göre<br />

Şirket ile yapılan 21 ve 24 Temmuz 1926 tarihli zeyi<br />

mukavelenamelerin bozulmuş olmasından dolayı...<br />

şirket tarafından Nafıa Vekilliğine açılan davanın<br />

idari davanın ehemmiyet ve hususiyetine binaen<br />

2573 nolu Kanunun 3. maddesine göre davanın İzmir<br />

Mebusu Mahmut Esat Beyefendi tarafından müdafaayı<br />

yaptırmak üzere vekalet verilmesi ve 5000 lira<br />

vekalet ücreti verilmesi..<br />

Bu muhacirler Yugoslavya, Bulgaristan, Romanya,<br />

Rusya, Suriye, Kıbrıs, Adalar, Efganistan, İran ve<br />

Garbi Trakya'dan gelmişlerdir.<br />

13 Kasjm Maarif Müdürlüğüne tayin. İçel Maarif Müdürlüğüne Nahit Cemal Beyin tayini. RG<br />

13 Kasım Sıhhat ve İçtimat Muavenet<br />

Müdürlüğüne tayin.<br />

14 Kasım İstanbul Belediye İdaresinin<br />

son yaptığı bir istatistik.<br />

15 Kasım Orta tedrisat kadrosunda<br />

olan muallimlerin vazifelerine<br />

son verilmiştir.<br />

15 Kasım 3 yıl önce hususi bir kanun<br />

ile kurulan ihtisas mahkemelerinin<br />

müddeti Kânunusaninin<br />

10. günü bitmektedir.<br />

16 Kasım İstanbul belediyesinin 1923<br />

yılında Periye Bankasından<br />

yaptığı istikraza ait ödeme<br />

mukavelenamesi kabul<br />

edildi.<br />

17 Kasım Merkez Bankası Umum<br />

Müdür Muavinliğine Mustafa<br />

Hayrettin'in tayini.<br />

Maraş Sıhhat ve İçtimat Muavenet Müdürü Dr. Şevki<br />

Beyin Muş Müdürlüğüne tayini.<br />

1923 yılından beri mali tekaliften, ruhsatiye ve harçlardan,<br />

belediye mal ve mülkleri hasılatı ile çeşitli<br />

teberril, muavenet ve hususi fasıladan toplanan 10<br />

senelik gelir miktarı 59.871.697 lira olmuştur. 1933<br />

yılı geliri ile 1932 yılı geliri arasında 857.463 lira<br />

kadar fark vardır. Bu fark oktruva resminin ilgasından<br />

kaynaklanmıştır.<br />

Çünkü kanunen bir memur 6 aydan fazla vekalet yapamaz.<br />

Mahkemeler 2 200 hüküm, 4 milyon ceza kesmişler.<br />

Bu mahkemeler kaçakçılık konusunda caydırıcı olmuşlardır.<br />

Mukaveleye göre belediye 10 sene devam etmek üzere<br />

153 bin lira vermek suretiyle borcunu ödeyecektir.<br />

7.11.1934 tarih ve 2/1504 nolu kararname ile.<br />

17 Kasım İdari taksimat. 7.11.1934 tarihli kararname ile, Siirt'in Şımak kazasına<br />

bağlı Bendan, Başkan ve Aşağıdere köylerinin<br />

Mardin'in Cizre kazasına, Surbutun köyünün de Silopi<br />

nahiyesine bağlanması.<br />

17 Kasım Moskova Büyükelçisi Vasıf<br />

Beyin ilavei memuriyet<br />

olarak Lituvanya Cumhuriyeti<br />

yanında da Hükümet<br />

orta elçi olarak temsil etmesi.<br />

604 Yönetim Zamandizini<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

49.73.. 16./<br />

82-40<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.76.. 19.<br />

SP,13<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

RG<br />

C,14<br />

Kanunusani<br />

1934<br />

SP,15<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

SP.15<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

SP.16<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.75..!./<br />

130<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

91.38..10.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kayııak<br />

18 Kasım Malatya Belediye Başkanlığı'na<br />

seçilen Fettah Zade<br />

Mehmet Bey'in başkanlığının<br />

onayı.<br />

18 Kasım Matbuat Umum Genel Müdürlüğü<br />

tebliği.<br />

19 Kasım Riyaseticumhur Umumi<br />

Katipliği'ne Hasan Rıza'nın<br />

tayini.<br />

19 Kasım Milli Mücadele esnasında<br />

muzır teşkilatlara girmiş<br />

olduklarından Heyet-i<br />

Mahsusa kararı ile devlet<br />

hizmetinden men edilen ve<br />

Cum. Bşk. namüracaat<br />

eden eski miralaylardan<br />

Yusuf ve beş arkadaşının<br />

durumları.<br />

19 Kasım Turhal Şeker Fabrikası<br />

Üretim Çalışmasına başladı.<br />

20 Kasım 20.2.1934 tarih ve 12288<br />

sayılı kararla Valiye verilen<br />

Van Belediye Reisliği'nin,<br />

seçilecek bir reise verilmesi.<br />

20 Kasım Mektupçuluklara yapılan<br />

tayinler.<br />

...belediye meclisince reisliğe seçilen ... Belediye RG<br />

Kanununun 89. maddesine göre tasdik edilmektedir.<br />

Reisicumhur, Başvekil ve Dahiliye Vekili tarafından<br />

müşterek kararname ile atama yapılmaktadır.<br />

13.11.1934 tarihli kararnameler ile, 2858, 2860,<br />

2861, 2862, 2863, 2864, 2865, 2866 sayılı Resmi<br />

Gazete'de de diğer yerlere seçilen belediye başkanlıkları<br />

onayına ilişkin kararnameler bulunmaktadır.<br />

Buna göre, Sinop Abdullah, Burdur Rıza, Amasya<br />

Celal, Gümüşhane Muhsin Sahir, Erzincan<br />

Müftüzade Hakkı, Bilecik Yahya, Mardin Dr. Aziz<br />

Nihat, Çanakkale Veli Namık, Çorum Pertev, İsparta<br />

Hilmi, Kütahya Ethem, Eskişehir Kamil, Giresun Eşref,<br />

Zonguldak Muhittin Reşat, Kırklareli Dr.<br />

Mehmed Can, İçel Mithat, Bolu Reşat, Kastamonu<br />

Hilmi, Muğla İskender, Urfa Ömer, Çankırı<br />

Dedezade Ömer, Gaziantep Misrizade Ahmet Hamdi,<br />

Kırşehir Mehmet Turgut, Diyarbakır Şeref, Ordu Dr.<br />

İbrahim Namık, Yozgat Abdurrahman, Tokat Mustafa,<br />

Samsun Nafiz, Bursa Cemil, Aydın Hüseyin Nafiz,<br />

Afyon Tiryakizade Hüseyin Haşim, Adana Turhan<br />

Cemal, İzmir Behçet Salih, Konya Şevki, Niğde<br />

Dr. Hüseyin, Antalya Lütfü, Kocaeli Kemal, Trabzon<br />

Kadri Mesut, Tekirdağ Ekrem Beyler.<br />

Gazetelerde Öz Türkçe yazılarının baş makale yerinde<br />

bölünmeden ve öteki yüzlere atılmadan yazılmasını<br />

Reisicumhur gazete sahibi arkadaşlardan istemektedir.<br />

3.4.1934 tarihinde de Umumi Katiplik işleri Hasan<br />

Rıza Beye vekaleten verilmişti.14.11.1934 tarihli kararname<br />

ile.<br />

Bu konu Milli Müdafaa Vekaleti Zat İşlerinde görüşülmüş<br />

olan bir konu ve durumun halen değerlendirildiği<br />

bildirilmektedir. Söz konusu şahısların Damat<br />

Ferit Paşa döneminde bu teşkilatlara girdikleri anlaşılmaktadır.<br />

20/2/1934 tarih ve 12288 sayılı kararname ile vali<br />

uhdesine verilen Van belediye işlerinin, valinin çok<br />

ağır olan valilik işleri ile oğraşmasından ötürü gereki<br />

gibi görülmediğinden bakımsız kalan bu işin vali<br />

üzerinden alınarak seçilmiş bir reise verilmesi<br />

I.UM'nin istemesi ve Dahiliye Vekaletinin ileri sürmesi<br />

üzerine Bakanlar Heyetinde kesinleştirilmiştir.<br />

Erzurum'a Burdur Mektupçusu Hüseyin, Tokat'a Çorum<br />

Mektupçusu Salim, Çorum'a eski Muş Mektup-<br />

SP,18<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.77..8./<br />

3-31<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

206.403..<br />

17./245332<br />

CT<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.76..20./<br />

82-41<br />

RG<br />

1934 Yılı 605

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Kasım Bayramiç, Demirköy, Erbaa,<br />

Gönen, Hafik, Hınıs,<br />

İpsala, Osmaniye, Reşadiye,<br />

Silvan ve Söğüt kaymakamlıklarına<br />

yapılan tayinler.<br />

21 Kasım Balıkesir Merkez Belediye<br />

Reisliği'nin Valiye verilmesi.<br />

21 Kasım Sümerbank tarafından<br />

Ereğli'de kurulacak olan<br />

bez fabrikasının temel atma<br />

merasimi bugün Başvekil<br />

İsmet Paşa ile iktisat ve<br />

nafıa vekillerinin huzuru ile<br />

yapılmıştır.<br />

22 Kasım Malatya belediye meclisi<br />

içtimalarına başlamıştır.<br />

22 Kasım Mustafa Kemal Paşa'nm<br />

Çankaya'da İsveç Elçisi<br />

Vinter'in itimatnamesini<br />

kabulü.<br />

23 Kasım İstanbul Telefon Şirketi<br />

hakkında.<br />

24 Kasım Elazığ'da şehir meclisinde<br />

yapılan seçimlerden bir gün<br />

önce mülkiye müfettişi tarafından<br />

işten el çektirilen<br />

Hürrem Bey reis seçilmiştir.<br />

606 Yönetim Zamandizini<br />

çusu Tevfik, İçel'e Amasya Mektupçusu Tacettin,<br />

Amasya'ya İçel Mektupçusu Atıf, Zonguldak'a Elaziz<br />

Mektupçusu Hilmi, Elaziz'e Kars Mektupçusu Şefik,<br />

Kars'a Bilecik Mektupçusu Şeref, Bilecik'e Bayazıt<br />

Mektupçusu Kadri Nihat Beylerin tayini.<br />

7.11.1934 tarihli kararname ile. Silvan ve Demirköy<br />

kaymakamlıklarına nakledilmiş olan Osmaniye ve<br />

İpsala kazalarına Emin ve Nurettin Beylerin eski mahallerinde.<br />

Açık olan Bayramiç kaymakamlığına Ergani<br />

Maden Kaymakamı Mehmet Ali, Hafık'e Bolvadin<br />

Kaymakamı Rüştü, Söğüt'e Nüfus İskan İşleri<br />

Umum Müdürlüğünden Cemal, Silvan'a Gönen<br />

Kaymakamı İzzet, Gönen'e Görele Kaymakamı Nurettin,<br />

Reşadiye'ye Erbaa Kaymakamı Ferit, Erbaa'ya<br />

Reşadiye Kaymakamı Ahmet, Hınıs'a Kelkit eski<br />

Kaymakamı Edip, Demirköy'e Tercan Kaymakamı<br />

Sun Beyler.<br />

12.11.1934 tarihli kararname ile, 1580 sayılı Belediye<br />

Kanununun 94. maddesinin b ve d fıkralarına göre<br />

Dahiliye Vekaletinin bitişi üzerine Bakanlar Heyetince<br />

karar verilmiştir.<br />

Fabrikada 1250 amele çalışacak toplam'3.5 milyon<br />

harcanacak, 4 milyon metrekare kumaş çıkacak ayrıca<br />

ayda 500 brn kilo ince iplik elde edilecek. Sümerbank<br />

tarafından kurulmasına başlanan fabrika, Bakırköy<br />

ve Kayseri fabrikalarından sonra üçüncü dokuma<br />

fabrikası olarak ele alınmıştı.<br />

Yeni belediye reisi Tevfik Bey, belediyeyi nasıl bulduğunu<br />

124 maddelik bir rapor hazırlayarak meclise<br />

bildirmiştir. Rapora göre muhasebe defterleri muhasebe<br />

esaslarına aykırıdır ve 4055 liranın nereye sarf<br />

edildiği belli değildir.<br />

İstanbul telefon şirketi mukavelesine göre ücretlerde<br />

yapılması lazım gelen tenzilatı vaktiyle yaptırmadığı<br />

için eski posta telgraf umum müdürü Fahri Bey'in<br />

suistimal suçundan mahkemeye verilmesine Devlet<br />

Şurasında karar verilmiştir.<br />

Devlet memurları için işten el çektirilen bir memura<br />

muhakeme icap etmeden veya beraat kakarı almadan<br />

tekrar vazife verilemez. Fakat belediye reisliği seçim<br />

ile olduğundan söz seçmeyi yapanlarındır. Gerçi belediye<br />

kanununda işten el çektirmelerin belediye azalığı<br />

ve dolayısıyla reisliğe seçilemeyeceğine dair bir<br />

kayıt yoktur. Seçilme ve seçme hakkını kaybetmek<br />

için muayyen suçlardan mahkûm olmak lazımdır.<br />

Burada bir mahkûmiyet yoktur. Fakat sonuç alınmayan<br />

bir suç mevzubahistir.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

91.38..15.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.77.. 1.<br />

SP,21<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934;CT<br />

SP.22<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

ATCTK<br />

SP,23<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

SP,24<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Kasım İstanbul'da 700'den fazla<br />

Türk ve ecnebi şirket olduğu<br />

tespit edilmiştir.<br />

24 Kasım TBMM Atatürk Soyadı<br />

Kanununu kabul etti.<br />

25 Kasım Ortamekteplerde mezuniyet<br />

imtihanları kaldırılmıştır.<br />

25 Kasım Atatürk, İsmet Paşa'ya İnönü<br />

soyadını verdi.<br />

26 Kasım Komünizm suçundan mahkum<br />

olan Ütğm.<br />

Abdülkadir Efendi'nin ordudan<br />

ihracı.<br />

28 Kasım Burdur Valiliği'ne İzmir<br />

Vali Muavini Saib'in atanması.<br />

28 Kasım Belediye Kanunu'nun 154.<br />

maddesinde yazılı nüfusu<br />

2000'den aşağı olduğu için<br />

belediye teşkilatı kaldırılan<br />

yerlerin, Köy Kanunu'na<br />

göre idare edileceğine dair<br />

kanun tefsiri.<br />

28 Kasım Trakya Umum Müfettişlik<br />

bölgesindeki valilerin muhacirlerin<br />

iskan, sağlık ve<br />

benzeri ihtiyaçları ile ilgili<br />

yaptıkları toplantının kararları.<br />

28 Kasım Antalya'da belediye reisliğinden<br />

istifa eden Bay Şerafettin'in<br />

yerine sabık iktisat<br />

müdürü Bay Lütfî seçilmiştir.<br />

28 Kasım Hakimiyeti Milliye gazetesi<br />

Ulus adıyla çıkmaya başladı.<br />

29 Kasım Efendi, Bey, Paşa Gibi Lakap<br />

ve Unvanların Kaldırıldığına<br />

Dair 2590 Sayılı<br />

Kanun<br />

İktisat vekaleti bütün müesseselerde çalışan memur<br />

ve müstahdemlerin künye ve maaşlarını alakadarlardan<br />

sormuştur.<br />

TBMM'nin 24 Kasım 1934 tarihli toplantısında kabul<br />

edilen 2587 sayılı Kanunla Gazi Mustafa Kemal'e<br />

Atatürk soyadı verildi. Kanun 27 Kasım 1934'te yürürlüğe<br />

girdi.<br />

Buna mukabil her sene ikisi tahriri, üçü şifahi olmak<br />

üzere 5 imtihan yapılacak.<br />

Cumhurbaşkanı Atatürk'ün bu konudaki mektubu:<br />

Başvekil İsmet Paşa Hazretlerinin inkılap tarihimizin<br />

ilk şerefli ve parlak sayfası olan İnönü Meydan Muharebelerinin<br />

baş kahramanı bulunmuş olması itibariyle<br />

soyadı kanunu icabı olarak alacağı aile isminin<br />

İnönü olmasını yerinde bulduğumdan kendilerine bu<br />

soyadını tevcih etiğimi bildiririm.<br />

İzmir Ağır Ceza Mahkemesi Kararı ile 4 sene müddetle<br />

ağır hapsine ve o kadar müddetle amme hizmetinden<br />

mennine..<br />

19.11.1934 tarihli ve 2/1563 nolu kararname ile, Dahiliye<br />

Vekaletinin teklifi ile İcra Vekilleri Heyetince<br />

kabul ...<br />

"154. maddede... buralarda köy kanunu tatbik olunur<br />

yolundaki fıkranın belediyeden intikal eden mezarlıklar<br />

hakkında da tatbik edilip edilemeyeceğinin<br />

Yüksek Meclisce tefsirine.."<br />

Maliye Vekaleti milli emlakin tespiti için vilayetlerden<br />

lüzum gösterilen kadronun verileceğini bildirmiştir.<br />

26.11.1934 tarihinde kabul edilen Kanun ile ayrıca<br />

erkek ve kadınların kanun karşısında ve resmi belgelerde<br />

yalnız adlarile anılması ve askeri rütbelerin de<br />

nasıl kullanılacağı belirtilmiştir.<br />

SP,24<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

CT,<br />

Bulmaç<br />

SP,25<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

T.C.80. Yıl<br />

K;CT.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

92.42..20.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

49.77..20./<br />

71-389<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

20.120..7./<br />

19328<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

72.472..8./<br />

77D9<br />

SP,28<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

T.C.80. Yıl<br />

K.<br />

Bulmaç<br />

1934 Yılı 607

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Aralık Kars Belediye Başkanlığına<br />

seçilen Mehmet Bey'in<br />

başkanlığının onayı.<br />

1 Aralık Gümrük başmüdürlüklerine<br />

tayinler.<br />

1 Aralık Hakimler Kanunu yürürlüğe<br />

girdi.<br />

2 Aralık Daily Express gazetesinde<br />

çıkan Türklerin Ağız Tadı<br />

başlıklı ve Türkiye'deki rejimden<br />

bahseden yazı.<br />

2 Aralık Erzurum Bölgesi teftiş raporunun<br />

Genel Sekreterliğe<br />

sunulduğu.<br />

2 Aralık İçişleri Bakanlığı vilayet ve<br />

belediyelere bir tamim<br />

göndererek eski devirlere<br />

ait Osmanlıca sokak ve köy<br />

isimlerini bir cetvel halinde<br />

ve süratle bildirmelerini istemiştir.<br />

2 Aralık Yeni üniversite talimatnamesi<br />

Bakanlar Heyeti tarafından<br />

tasdik edilmiş ve<br />

üniversiteye gönderilmiştir.<br />

2 Aralık Paris'te çıkan Posledinya<br />

Novosti gazetesinin yurda<br />

sokulmaması.<br />

3 Aralık Elçiliklere yapılan tayinler<br />

ve terfıler.<br />

3 Aralık Dini kisvelerin ibadet yeri<br />

dışında giyilmemesi için<br />

kanun çıkarıldı.<br />

3 Aralık Doçentlerin profesörlüğe<br />

terfi etmeleri için ilmi mesaileri<br />

kifayet ettiği takdirde<br />

7 sene beklemeleri lazım<br />

geldiği tespit edilmiştir.<br />

608 Yönetim Zamandizini<br />

17.11.1934 tarihli kararname ile, Kars merkez belediye<br />

meclisince seçilen.<br />

Trabzon Gümrük Başmüdürü Enver Beyin Urfa'ya,<br />

Urfa Başmüdürü Salim Beyin de Trabzon'a tayinleri.<br />

Kanun TBMM'nin 27 Haziran 1934 tarihli toplantısında<br />

2556 sayılı numarayla kabul edilmişti. Kanuna<br />

göre, hakimlik şart ve vazifelerinin yerine getirilmesinden<br />

sonra hakimliğe ve savcılığa tayin yapılması<br />

öngörülmüştür. Yeni hakimler kanununun tatbiki dolayısıyla<br />

92 hakim tekaüde sevk edilmiştir. 172 hakim<br />

hakkında da kararname projesi hazırlanmaktadır.<br />

27 Ekim 1934 tarihli yazı Hariciye Vekaletinden<br />

Yüksek Başvekalete gönderilmiştir. Yazıda Mustafa<br />

Kemal'den "Mustafa Kemal, le dictateur de la<br />

Turquie" diye bahsedilmektedir.<br />

3.UM Tahsin Ozer'in tetkik seyahati sonucu hazırladığı<br />

rapor. "İsmet Paşa'nın şarkı dolaşmalarından<br />

sonra memurlar vazifelerinde halka karşı daha şefkatli<br />

olmuşlar, doğu illerinin idaresi kolaylaşmıştır. Başta<br />

idari teşkilat olmak üzere, idarede birlik, valilerin<br />

vekalet ve müfettişliklerle temas şekli ve muhasebesi,<br />

iskan gibi birçok konudaki öneriler tek tek sıralanmıştır.<br />

Bu listeler geldikten sonra Kültür Bakanlığı, Türk<br />

Dili Araştırma Kurumu ve İçişleri Bakanlığı mümessillerinden<br />

mürekkep bir komisyon toplanarak bu adları<br />

yeni Türkçeye çevirecektir.<br />

Buna göre rektörün riyasetindeki idare heyetinden<br />

başka bir de üniversite meclisi teşekkül etmektedir.<br />

Meclis yalnız ordinaryüs profesörlerden mürekkep ve<br />

maarif bakanının riyasetinde bir heyettir.<br />

Memleketimiz aleyhinde fena yazılar yazdığı anlaşıldığından<br />

Matbuat Kanununun 51. maddesine göre...<br />

Kanunun 1 inci maddesi 6 ay sonra yürürlüğe girdi.<br />

Kanuna göre, herhangi bir din ve mezhebe mensup<br />

olurlarsa olsunlar, ruhanilerin mabet ve ayinler haricinde<br />

ruhani kisve taşımaları yasaktır.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

91.41..13.<br />

RG<br />

SP,2<br />

Birinci<br />

Kanunn<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

234.579..<br />

19./42295<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

648.151..1.<br />

/4.BÜRO<br />

SP,2<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

SP,2<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

50.81..10./<br />

86-163<br />

RG<br />

CT<br />

SP.3<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Aralık Posta ve Telgraf İdaresi ile<br />

ilgili tayinler.<br />

4 Aralık Mardin Vilayeti Mektupçuluğuna<br />

Ordu Mektupçusu<br />

Sun Beyin tayini.<br />

4 Aralık Kütahya Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne Dr.<br />

Muhittin Celal Beyin tayini.<br />

4 Aralık Şurayı Devlette açılan<br />

İkinci Sınıf Muavinliğe<br />

Tevfik Beyin tayini.<br />

5 Aralık Türk Ocaklan'nın <strong>Ankara</strong><br />

Memurlar Kooperatifi için<br />

ödediği para hakkında.<br />

5 Aralık İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> ile<br />

<strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi'nde<br />

açılan inkilap dersleri<br />

programına ait cetveller.<br />

5 Aralık Türk Kadınına milletvekili<br />

seçilmek ve milletvekili<br />

seçmek hakkı verildi.<br />

5 Aralık Haliçte bir fabrikanın denizi<br />

doldurarak yer kazanması<br />

hakkında.<br />

5 Aralık Atatürk Himayei Etfal Cemiyeti<br />

ve Mülkiye Mektebine<br />

yeni isim vermiştir.<br />

5 Aralık Maarif Müdürlüklerine tayinler.<br />

6 Aralık Yapılacak Milletvekili seçimi<br />

için illerdeki bütün<br />

hükümet memurlarının çalıştırılması.<br />

6 Aralık Askeri Memnu Mıntıkalarda<br />

İstimlak Bedellerinin<br />

Tesviyesine Dair 1744<br />

Numaralı Kanuna Eklenen<br />

2595 sayılı Kanun.<br />

İzmir Başmüdürlüğüne <strong>Ankara</strong> Başmüdürü Naim,<br />

<strong>Ankara</strong>'ya İbrahim Bey, Seyhan Başmüdürünün Vekalet<br />

emrine alınması yerine Hüsnü Beyin tayini.<br />

CHF Umumi Katipliğine gönderilen ve Mefsuh Türk<br />

Ocaklarından alacaklı olanların talepleri ve bu taleplere<br />

verilen cevaplar ve ödeme emirleri. Bu meyanda<br />

Türkocağının Memurlar Kooperatifine olan 168 lira<br />

59 kuruşun Ziraat Bankasına temlik edildiği bildirilmektedir.<br />

Ders başlangıç ve bitiş tarihleri: İstanbul, 6 Birinci<br />

Kanun-26 Mayıs. <strong>Ankara</strong>, 2 Birinci Kanun-29 Mayıs.<br />

Ders verenler: Recep B., Prof. Esat Bozkurt, Manisa<br />

Mebusu Hikmet B., Sinop Mebusu Prof. Yusuf Sami B.<br />

TBMM 5 Aralık 1934 günü Teşkilatı Esaiye Kanununun<br />

10 ve 11. maddelerini şu şekilde değiştirdi:<br />

Yirmiiki yaşını bitiren kadın, erkek her Türk, mebus<br />

seçilebilir. TBMM aynı gün milletvekili seçimine ait<br />

Kanunda da gerekli değişikliği yapmış ve böylece<br />

kadınlara milletvekili seçmek hakkı da verilmişti.<br />

İhbarı üzerine bu yerler için deniz ticaret müdürlüğünden<br />

izin alması gerektiğinden fabrikaya 200 lira<br />

ceza kesilecektir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490..1.0.0<br />

/77.288..1./<br />

I.BÜRO<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.13..4./<br />

13833<br />

CT<br />

SP,5<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

Çocuk Esirgeme Kurumu ve Siyasal Bilgiler Okulu. SP,5<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

Manisa Maarif Müdürü Hilmi Beyin vefatı ile yerine<br />

İzmir Müdürü Naili Bey ve Balıkesir Müdürlüğüne<br />

Salim Beyin tayinleri. İzmir Müdürlüğüne de Hikmet<br />

Bey ve Balıkesir Müdürü Vasıf Beyin Yozgat Maarif<br />

Müdürlüğüne tayinleri (RGS:2873)<br />

Dahiliye Vekaletinden Başvekalete oradan da vekilliklere<br />

gönderilen yazıda bütün hükümet memurlarının<br />

vali ve kaymakamlar tarafından çalıştırılmaları<br />

istenmektedir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

74.491..14.<br />

/ 78178<br />

Bulmaç<br />

1934 Yılı 609

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Aralık Anadolu Ajansı İle 10 Seneye<br />

Kadar Taahhüdat İcrası<br />

İçin Hariciye Vekilliğine<br />

Salahiyet Verilmesi<br />

Hakkında 2594 sayılı Kanun.<br />

7 Aralık Maliye Bakanlığı ile Krup<br />

Konsorsiyumu arasındaki<br />

anlaşma.<br />

8 Aralık İktisat Vekaleti müsteşarlığına<br />

Türkofıs Reisi<br />

Kurtoğlu Faik tayin edilmiş<br />

ve vazifesine başlamıştır.<br />

8 Aralık Belediye Başkanlığı seçimleri.<br />

8 Aralık Cevahiroğlu Raşid'in vatandaşlıktan<br />

çıkarılması.<br />

8 Aralık Teftiş heyetlerinin seçimi<br />

hakkında tamim.<br />

8 Aralık Recep Peker'e gelen mektuplar.<br />

8 Aralık Kars Maarif Müdürlüğüne<br />

Nejat Beyin tayini.<br />

8 Aralık Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

Kanunu'na göre teminat<br />

mektupları kabul edilecek<br />

bankalar.<br />

9 Aralık 5.12.1934 tarih ve 836 nolu<br />

Karar ile BMM seçimlerinin<br />

yenilenmesine meclisçe<br />

karar verildi.<br />

9 Aralık Kahire'de çıkan Liberte ve<br />

Le Caire gazetelerinde yayınlanan<br />

Türkiye'de Bir<br />

Alman Heyeti başlıklı yazının<br />

tercümesi.<br />

60 Yönetim Zamandizini<br />

Buna göre Sümerbank'a 9 milyon liralık bir kredi<br />

mektubu açmıştır.<br />

26.11.1934 tarihli kararname ile.<br />

26.11.1934 tarihli kararnameler ile, Belediye meclislerince<br />

seçilen, Erzurum Belediye Başkanlığına Durak<br />

Bey'in tayini ve Manisa Belediye Başkanlığına<br />

Abbas Bey'in seçilmesi.<br />

Yabancı bir devletin askeri mahiyeti haiz teşkilatına<br />

girdiği için.<br />

Bu tamimde teftiş heyetlerinin nasıl seçileceğine ilişkin<br />

hatırlatma notu bulunmaktadır. "Kanun hükmüne<br />

göre heyetler belediye meclisi azasından seçileceği<br />

için fırka reislerimiz 6. maddede yazıldığı gibi fırkalı<br />

belediye azasını bir araya toplarlar. Seçimdeki usûl<br />

yoklama talimatnamesinin 2. maddesinde yazılıdır.<br />

Vilayet merkezlerindeki daimi encümen azalan teftiş<br />

heyetlerinin tabii azası olduklarına göre yoklamalarda<br />

bunlar için rey olmaz.<br />

İşe yerleşenlerin teşekkür ve şükran mektuplan, hakimiyeti<br />

milliye ve çeşitli bayramların kutlanması,<br />

kendisine gönderilen kitaplar için teşekkür yazıları<br />

bulunmaktadır. Bunlar arasında en ilgi çekici olanı<br />

Recep Beyin Keçiören Gençlik ve Spor Yurdu Reisliğini,<br />

"bugünkü vaziyet ve hüviyetim memleketteki<br />

bütün cemiyetlere karşı aynı müsavi alaka ile hareket<br />

etmekliğimi emreder" diyerek kabul etmeyişidir.<br />

Kanunun 17. maddesine göre bu bankalann hükümetçe<br />

tayini gerekli olduğundan ... sermayesi 100<br />

bin ve daha fazla olan bankaların kabul edileceği..<br />

Saylav seçimi için bütün valiliklere veren İçişleri<br />

Bakanlığı defterlerin kadın erkek beraber hazırlanmasını<br />

ve kadınlann da intihap etmek ve edilmek<br />

haklarını haiz olduğunu bildirmiştir.<br />

Alman askeri heyetinin Erkanı Harbiye tarafından<br />

ağırlandığı ordu ve askeri müesseseler hakkında tetkikatta<br />

bulunmak üzere geldikleri her iki gazetede<br />

yer almaktadır.<br />

Bulmaç<br />

SP.7<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

SP.20<br />

İkinci<br />

Teşrin<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

92.42.. 14.<br />

-92.42.. 15.<br />

RG<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

14.75..1./<br />

l.BÜRO<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

42.175..3./<br />

l.BÜRO<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

50.84.. 12./<br />

SP,6<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

84.554..7/<br />

85195

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Aralık Edirne Belediye Başkanlığı'na<br />

Ekrem Bey'in seçilmesi.<br />

10 Aralık Adliye Müfettişliklerine<br />

yapılan tayinler.<br />

11 Aralık Özel idarelerin mali durumlarını<br />

incelemek üzere<br />

Cumhuriyet Halk Fırkası<br />

grubu genel kurulunca teşkil<br />

edilen encümen tarafından<br />

verilen ve alınması gereken<br />

tedbirleri gösterir rapor.<br />

11 Aralık İntihabı Mebusan Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve Kanuna<br />

Bir Madde İlavesine Dair<br />

2598 Sayılı Kanun<br />

11 Aralık Teşkilatı Esasiye Kanunu'nun<br />

10 ve 11. Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine Dair 2599<br />

sayılı Kanun<br />

12 Aralık Adliye Vekaleti Kararnamesi.<br />

13 Aralık Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine<br />

Dair 2596 Sayılı<br />

Kanun.<br />

13 Aralık Ticaret müdürlüklerinin<br />

lağvı hakkında.<br />

14 Aralık C.H.F. Genel Sekreterliği<br />

ile <strong>Ankara</strong> Merkez İlçe<br />

Teşkilatı arasında yapılan<br />

yazışmalar.<br />

15 Aralık Açık bulunan Milli Talim<br />

ve Terbiye Heyeti Azalığına<br />

Harun Reşid ve<br />

Abdullatif Nevzatın tayinleri.<br />

29.11.1934 tarihli kararname ile, Edirne merkez belediye<br />

meclisince seçilen.<br />

23 atama yapılmıştır. Atamalar Birinci, İkinci ve<br />

Üçüncü sınıf müfettişliklere olmuştur.<br />

"Maarif Vekaletine ait müterakim borçların 5 seneye<br />

taksimi, varidat tesis ettikleri hizmetleri ifaya kafi<br />

gelmeyen vilayetlerin, hizmetlerin varidatı ile mütenasip<br />

olarak tanzimine imkan olmadığı, başka bir vilayete<br />

ilhakları halinde, bu hizmetlerin ifası mümkün<br />

görüldüğü takdirde o vilayetlere ilhakları...".<br />

5, 11, 16, 23 ve 58. Maddelerde geçen 18 yaşını bitirenler<br />

yerine 22 yaşını bitirenler olmuş ve bu maddelerdeki<br />

Zükur kaydı kaldırılarak yerine kadın ve erkek<br />

konulmuştur. Değiştirilen 2. Madde ile de seçim<br />

için her kırkbin nüfusa bir kişi (ellibeşbine kadar bir<br />

kişi), 95 bine kadar 2, 135 bine kadar 3, 175 bine kadar<br />

4 mebus seçileceği...<br />

22 yaşını bitiren kadın erkek her Türk mebus seçmek<br />

hakkına haizdir ve madde 11 de otuz yaşını bitiren<br />

kadın erkek her Türk mebus seçilebilir.<br />

Hakim, savcı ve diğer personel ile ilgili tayin ve terfıler.<br />

Ticaret müdürlüğünün lağvedilmesinden beri vilayete<br />

bağlı olarak çalışan ticaret bürosu için dün bakanlıktan<br />

gelen emre göre bu müdürlük dünden itibaren<br />

ofise bağlanarak çalışmaya başlamıştır.<br />

Yazışmalarda, kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi,<br />

dil, kitaplar, sinema, Trakyadan göç eden<br />

yahudilerin vaziyeti, tahsilatların mühür ve makbuzla<br />

yapılması, teşkilatların aldığı radyolar ve kumarla<br />

mücadele gibi konular yer almaktadır. Yazılardan birinde<br />

de ücretle çalışanların fırkaya girip giremeyecekleri<br />

ile ilgili olarak yapılan açıklamadır."Devlet<br />

hizmetlerinde ücretle çalışanların (hususi idare ve belediyeler)<br />

fırkamıza girmelerinde kanuni bir mani bulunma"dığı.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

92.43..4.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

68.451..5.<br />

/7621<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

RG<br />

RG<br />

SP,13<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

94.369.. 1./<br />

l.BÜRO<br />

RG<br />

1.934 Yılı 611

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Aralık 8 valiliğe yapılacak nakil<br />

ve tayinler.<br />

4.12.1934 tarih ve 2/1657 nolu Kararname ile, Antalya'ya<br />

Kütahya Valisi Sahip, Kütahya'ya İçel Valisi<br />

Hazım, Kırşehir'e Muş Valisi Mithat, Giresun'a <strong>Ankara</strong><br />

Vilayeti İdare Heyeti Azasından Yahya Sezai,<br />

İçel'e <strong>Ankara</strong> Vilayeti İdare Heyeti Azasından Hakkı<br />

Haydar, Kastamonu'ya vekaletinde bulunan Mülkiye<br />

Müfettişi M. Fazıl, Kocaeli'ye vekaletinde bulunan<br />

Mülkiye Müfettişi Hasan Faik, Çangire vekaletinde<br />

bulunan Mülkiye Müfettişi Derviş Hüsnü.<br />

15 Aralık Vatandaşlığa alınma. Rus siyasi mültecilerinden Davut Çikovşivli ile kardeşleri<br />

Yakup ve Sinronun vatandaşlığa alınmaları.<br />

16 Aralık Dahiliye Vekaleti'nde kurulan<br />

Seferberlik Şubesi Müdürlüğü'nde<br />

Muhittin Sami'nin<br />

ordu kadrosunda<br />

gösterilerek çalıştırılması.<br />

17 Aralık Türkiye ve Yunanistan<br />

Arasında Takas Anlaşması<br />

17 Aralık İstanbul Belediyesi'nin<br />

1913 yılında Perier Bankası'ndan<br />

aldığı borcun<br />

ödenmesinde çıkan anlaşmazlığın<br />

halliyle ilgili, İstanbul<br />

Vali ve Belediye<br />

Başkaninın mektubu.<br />

18 Aralık Hindistan'ın idari şeklini<br />

tespite memur muhtelif<br />

komisyonun hazırlanmış<br />

olduğu rapor.<br />

18 Aralık Burdur Belediye Başkaninın<br />

vurulmasında Bnb. Ziya'nın<br />

ilgisi olmadığı.<br />

18 Aralık Mehmet oğlu Durmuş'un<br />

vatandaşlıktan çıkarılması.<br />

18 Aralık Telgraf yanlışlığının düzeltilmesi<br />

ve teftiş heyetleri<br />

seçimi hakkında.<br />

1281 sayılı Kanunun 1. maddesinin 2. fıkrası ile<br />

1452 sayılı Kanunun 7. maddesi hükümlerine göre<br />

süvari Müfettişliği Erkan Reisi Erkanı Harp Kaymakamı<br />

Muhittin Sami'nin çalıştırılması Dahiliye Vekaleti<br />

iş'arına atfen Milli Müdafaa Vekaleti ve Maliye<br />

Vekaleti mütaleanamesi üzerine İcra Vekilleri ....<br />

İstanbul Belediye Reisi ve Vali Muhittin Bey'in Şükrü<br />

Saraçoğlu'nun bu işi hal etmesinden dolayı el yazısıyla<br />

İsmet Paşa'ya gönderdiği teşekkür mektubu.<br />

Rapor Londra Büyükelçiliği tarafından gönderilmiştir.<br />

"Hindistan'da 1919 senesinden beri cari olan idare<br />

şekli ve muhtariyet verilmesi için teşebbüsler" raporda<br />

anlatılmıştır.<br />

Vakaya müddeiumumi el koymuş, yapılan tahkikat<br />

neticesinde vakanın aşçı Edhem ve çırağı Mustafa tarafından<br />

yapıldığı anlaşılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

50.82.. 13./<br />

71-390<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

50.86..7.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

125.889..<br />

18. /10517<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

258.736..<br />

13./<br />

435B13<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

82.538..2.<br />

/8438<br />

Yoklama talimatnamesinin 2/c maddesinde teftiş he- BCA:<br />

yetlerinin nasıl seçileceğinin sorulması üzerine CHF 490.. 1.0.0/<br />

14.76..1../<br />

Katibi Umumisi Erzincan Mebusu Saffet Beyin izahı.<br />

I.BÜRO<br />

Ayrıca Antalya Belediye üyelerinden Pakizeye Katibi<br />

Umumilikten gönderilen telgraf yanlışlığının düzeltilmesi<br />

istenmektedir.<br />

20 Aralık Soyadı Nizamnamesi RG<br />

20 Aralık Berlin'de yayınlanan Kurtuluş<br />

mecmuasının yurda<br />

sokulmaması.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Türkiye'ye daha önce sokulması yasak olan İstiklal<br />

gazetesinin yerine çıkarılan ve Türkiye için zararlı<br />

yazılar yazdığı anlaşılan .. .Matbuat Kanununun 51.<br />

maddesine göre yurda sokulmasının yasak edilmesi<br />

İcra Vekilleri Heyetince kabul edilmiştir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

50.87..7J<br />

86-166

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Aralık Rıhtım şirketinin satın alınması<br />

ile ilgili mukavele.<br />

21 Aralık İstanbul umumi meclis azalarından<br />

Bay Kadri ve Bay<br />

Kemal istifa etmişlerdir.<br />

22 Aralık Van İli Sağlık Müdürü Dr.<br />

Eyüp Sabri'nin istifası.<br />

22 Aralık Hükümete hakaret eden<br />

Nevşehir'de Osman hakkında<br />

takibat yapılmaması.<br />

Meclis'e ve kanunlara hakaret<br />

eden Çorum'un<br />

Bayanpınan köyünden Satılmış<br />

hakkında takibat yapılmaması.<br />

Türklüğe hakaret<br />

eden İstanbul'da Fatma<br />

hakkında takibat yapılmaması.<br />

Meclis'e hakaret eden<br />

Elmalı'da Fethiye Döger<br />

köyünden Mehmet hakkında<br />

takibat yapılması. Türklüğe<br />

hakaret eden Kırklareli'nde<br />

Sultan hakkında takibat<br />

yapılması.<br />

23 Aralık 2613 Sayılı Kadastro ve<br />

Tapu Tahriri Kanunu.<br />

24 Aralık Dördüncü Kurultayın<br />

(Meclis) son toplantısı dün<br />

yapıldı.<br />

24 Aralık 24/11/1934 tarih ve 2587<br />

sayılı Kanunla Kemal Öz<br />

Adlı Türkiye Cumhur Reislerine<br />

Verilen Atatürk Adının<br />

veya Bunun Başına ve<br />

Sonuna Söz Konarak Yapılan<br />

Adların Hiçbir Kimse<br />

Tarafından Alınamayacağını<br />

Buyuran 2622 sayılı<br />

Kanun.<br />

25 Aralık İstanbul Liman İdaresi<br />

Umum Müdürlüğü'ne Ali<br />

Rıza'nın tayini.<br />

26 Aralık Bu devrede saylav sayısı<br />

78 artarak 395 olmuştur.<br />

İktisatçı, ziraatçı genç bir<br />

Rıhtım şirketinin satın alınması ile ilgili mukavele<br />

Adliye Bakanı Bay Saraçoğlu Şükrü ile Şirket mümessili<br />

arasında imzalanmıştır.<br />

İstifa nedeni iktisat bakanlığında memur bulunmalarıdır.<br />

İzni bittiğinden iş başına dönmesi bildirilen ve rapor<br />

göndermeyip yalnız sıhhi hallerini ileri sürerek memuriyetine<br />

gidemeyeceğini söyleyen ... istifa etmiş<br />

sayılır.<br />

Hakaret kavramı 3 bağlamda ele alınmaktadır. Meclise-kanunlara,<br />

Türklüğe ve Hükümete. Sonucu ise<br />

ya takibat yapılması ya da takibat yapılmaması olmaktadır.<br />

Yıl içinde 9 örnek bulunmaktadır. Türklüğe<br />

hakaret eden İstanbul'da llya hakkında takibat yapılması.Meclis'e<br />

hakaret eden Kastamonu'da Şevket<br />

ve kardeşi Hüseyin hakkında takibat yapılmaması.Türklüğe<br />

hakaret eden Eskişehir'in Sarı köyünden<br />

İbrahim hakkında takibat yapılmaması.Türklüğe hakaret<br />

eden İstanbul'da Istavri ve Raşel hakkında takibat<br />

yapılmaması.<br />

Dün dağılan kurultay 287 toplantı yapmış, 801 kanun,<br />

33 tefsir çıkarmış, 207 karar vermiştir. Beşinci<br />

kurultay 1 Martta toplanacaktır. Son toplantıda 26<br />

kanun ve 6 karar ve tefsir çıkmıştır, özellikle dil, kılık,<br />

soyadı, sanayi ve kadınlara seçme ve seçilme<br />

hakkı verilmesi bu yılın en önemli konulandır.<br />

İstanbul Vali Muavini iken.<br />

İktisatçı, ziraatçı genç bir zümrenin fırka namzetleri<br />

olarak alınmaları kararlaştırılmıştır. Yirmide bir oranında<br />

da kadın olması gerekmektedir.<br />

SP,20<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

SP,21<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

92.44..1.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

40.249..7.;<br />

40.249..8.;.<br />

/301500;<br />

301501.<br />

Bulmaç<br />

SP.24 BirinciKanun<br />

1934<br />

Bulmaç<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

92.44.11.<br />

SP,28<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

1934 Yılı 613

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

zümrenin fırka namzetleri<br />

olarak alınmaları kararlaştırılmıştır.<br />

Yirmide bir oranında<br />

da kadın olması gerekmektedir.<br />

26 Aralık Orta Tahsil Mekteplerinde<br />

Yardımcı Muallim Çalıştırılması<br />

Hakkında 2624 sayılı<br />

Kanun<br />

26 Aralık Cumhur Riyaseti Hususi<br />

Kalem Müdürlüğüne atama.<br />

27 Aralık M. Venizelos'un ruhanilerin<br />

mabetler dışında giyecekleri<br />

kıyafetler hakkındaki<br />

kanun ile ilgili konuşması.<br />

27 Aralık Askeri Ceza Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve İki Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

2632 sayılı Kanun.<br />

27 Aralık <strong>Ankara</strong>'da Yapılan Emniyet<br />

Abidesinin Heykeltraşlık<br />

İşleri Arasına Giren Heykeller<br />

İle Parçalarının<br />

Gümrük Resminden İstisnası<br />

Hakkında 2642 Sayılı<br />

Kanun.<br />

27 Aralık İdarei Umumiyei Vilayet<br />

Kanununun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 2630 Sayılı<br />

Kanun<br />

27 Aralık İntihabı Mebusan Kanunu<br />

Muvakkatinin Bazı<br />

Mevaddını Muaddil 3 Nisan<br />

1339 (1923) Tarih ve<br />

320 Sayılı Kanunun 5.<br />

maddesini Değiştiren 2631<br />

Sayılı Kanun<br />

28 Aralık İzmir Liman İdaresi Umum<br />

Müdürlüğü'ne Dr. Hulusi'nin<br />

tayini.<br />

29 Aralık 18 Nisan 1928 Tarih ve<br />

1223 Sayılı Kanuna Ek<br />

2660 sayılı Kanun.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Cumhur Riyaseti Hususi Kalem Müdürlüğüne hariciye<br />

vekaleti birinci daire memurlarından Bay Süreyya<br />

tayin edilmiştir.<br />

"Türkiye'nin din kisvesi hakkında aldığı tedbir Ortodoks<br />

Yunanlıların aleyhine mütevveccih bir zihniyetten<br />

değil, Türkiye Cumhuriyetinin halkçılık zihniyetinden<br />

doğan ıslahatın bir eseri olduğu muhakkaktır."<br />

Her vilayette bir umumi meclis bulunur. Üyeler kazalar<br />

tarafından seçilirler. Meclisi umumii vilayat üyesi<br />

4 yıl ifayı hizmet etmek üzere seçilirler. Kanunun<br />

yayımından sonra ilk yapılacak mebus seçiminin yapıldığı<br />

ay içinde bütün vilayetlerin umumi meclis<br />

üyeleri yeniden seçilirler.<br />

Bir nahiye dahilinde bulunan kadın ve erkek nüfustan<br />

her 400 kişi için bir müntehibi sani seçilir. Bu miktardan<br />

fazlası için 600'e kadar (1), 601-1001 (2),<br />

1001-1400 (3) ve 1400'den fazlası için bu gidişle<br />

müntehibi sani seçilir.<br />

Şirket eski müdürü.<br />

1223 Sayılı Kanun, İstanbul'da Unkapanı ile<br />

Azapkapı Arasında Yaptırılacak Demir Köprünün İnşa<br />

Masarifi Karşılığı Olmak Üzere Bazı Zamaimin<br />

(Artırmalar) İstifasına Dair Kanun ismini taşımaktadır.<br />

Ayrıca bu konuda 15 Nisan 1928 tarihli bir Heyeti<br />

Umumiye (Meclis Karan) de bulunmaktadır.<br />

Bulmaç<br />

SP,26<br />

Birinci<br />

Kanun<br />

1934<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

109.729..<br />

18.<br />

/94B122<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

Bulmaç<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

92.44.. 14.<br />

Bulmaç

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Aralık 2644 Sayılı Tapu Kanunu. Bulmaç,<br />

CT<br />

29 Aralık Büyük Millet Meclisinin<br />

tatiline dair TBMM kararı.<br />

İntihabın yenilenmesi Kurultayca onaylanmış olduğundan<br />

1 Mart 1935 tarihine kadar tatiline<br />

29 Aralık İdari taksimat. Acıpayam kazası Saz köyünün; Denizli'nin Honoz<br />

nahiyesi'ne bağlanması. İstanbul ili Sanyer ilçesi<br />

Kemerburgaz nahiyesinin köyleriyle birlikte Beyoğlu<br />

ilçesine bağlanması.<br />

30 Aralık Atatürk'ün Çankaya'da Irak<br />

Dışişleri Bakanı General<br />

Nuri'yi kabulü.<br />

31 Aralık Müfettişlik bölgelerinin nüfus<br />

ve milletvekili sayılan<br />

hakkında.<br />

31 Aralık istanbul Rıhtım, Dok ve<br />

Antrepo Şirketleri hakkında.<br />

31 Aralık Van Valisi Mesut'un Bakanlık<br />

emrine alınması.<br />

31 Aralık Samsun Valiliğine<br />

Fahreddin'in tayini.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

92.44..15.;<br />

92.44.. 16.<br />

İBYK<br />

Birinci UM'den CHF Umumi Katipliğine yazılan ya- BCA:<br />

zıda Van dışındaki bütün vilayetlerin nüfuslan me- 490.. 1.0.0/<br />

14.76..4./<br />

bus sayıları bildirilmiştir. Buna göre, Urfa 279 775 (7<br />

l.BÜRO<br />

saylav), Siird 141 226 (4 saylav), Muş 145 616 (4<br />

saylav), Mardin 256 812 (7 saylav), Diyarbekir 293<br />

332 (7 saylav), Elaziz 205 229 (5 saylav), Bayazid 97<br />

779 (3 saylav). II. UM'den gönderilen yazıya göre,<br />

Edime 160 108 (4 saylav), Kırklareli 128 237 (3 saylav),<br />

Çanakkale 191 384 (5 saylav). Aynca İstanbul<br />

için 17 saylav sayısına da rastlanmaktadır. Yazılarda<br />

kadın ve erkek nüfus ayrı ayrı istenmektedir.<br />

Satın alınan nhtım ve antrepolarla vasıtaların ve imtiyaz<br />

haklannın işletme tarzına ve menkul ve gayrimenkul<br />

mallannın kullanılmasına dair 2655 sayılı<br />

Kanun.lşler, hak ve menfaatler istanbul liman işleri<br />

için kurulan Maliye Vekilliğine bağlı idareye geçer.<br />

Görülen lüzum üzerine.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

50.89..18./<br />

71-391<br />

Münhal bulunan. BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

50.89.. 19./<br />

71-392<br />

1934 m 615

KAYNAKÇA<br />

AKŞİN, Sina, Türkiye'nin Yakın Tarihi, İmaj Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

AYDEMİR, Şevket Süreyya, İnkılâp ve Kadro, Remzi Kitabevi, İstanbul 2003.<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi, http://www.bou.edu.tr<br />

CARR, Edward Hallet, Tarih Nedir? İletişim Yayınlan, İstanbul 2002.<br />

FEYZİOĞLU, Turhan, "Atatürk Yolu" adlı Kitabın Giriş Yazısı ve Atatürk Kronolojisi,<br />

Ün Matbaası, İstanbul 1981.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938,<br />

Türk Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Türkiye<br />

İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

KOÇAK, Cemil, Umumi Müfettişlikler (1927-1952), İletişim Yayınlan, İstanbul 2003.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz; Ökçün, Ahmet R„ Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1975.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Dergiler<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi) ZC, 1934, c.25, 21.İ,S.S:98.<br />

Arşiv<br />

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi<br />

6<br />

Yönetim Zamandizini

1935: PERSONEL SİSTEMİNDE BAREM<br />

TARTIŞMALARI<br />

<strong>Tekin</strong> <strong>AVANER</strong>*<br />

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, 1935 yılına gelindiğinde, henüz kuruluşunun<br />

on ikinci yılında bulunmaktadır. Bu süre genç rejimin iktisadi, toplumsal, siyasi,<br />

idari her bakımdan çetin savaşımının yıllarını oluşturur. Devrim, bu süre boyunca,<br />

iç ve dış gelişmeleri yoğun olarak yaşamış, buna rağmen yapılanmasını emin<br />

adımlarla sürdürmüştür. Kurtuluş Savaşı sonrasında ülkede her alanda yeni temeller<br />

atılırken, dünyada bir ekonomik kriz patlak vermiş ve bu krizin etkilerini<br />

aşmak için de yeni çabaların üretilmesi gerekmiştir.<br />

Geçen on iki yılda devlet kuruluş yönünden belirli bir düzleme ulaşmıştır.<br />

Bir diğer deyişle iktisadi, toplumsal, siyasi ve idari görünüm bakımından önemli<br />

örgütlenmelerin gerçekleştirildiği bu zaman kesitinde, devlet, önce yeni rejim<br />

temelinde hızlı örgütlenme ve gelişmeleri yaşarken, 1929 dünya ekonomik kriziyle<br />

karşılaşmış ve bu krizi atlatma yolunda ilk yapısal değişikliklere başvurmuş<br />

ve bu değişiklikler temelinde yeni örgütlenmeleri gerçekleştirmiş durumdadır.<br />

Yeni durumun ilk sonuçlarının alındığı zaman dilimi ise 1935 yılıyla başlar.<br />

Ancak bu olumlu sonuçlar belirgin ve kalıcı iyileşmelere dönüşemeden, dünyanın<br />

yeni bir savaş ortamına sürüklenmesi de yine bu yılda gözle görülür hale<br />

gelmiştir. Devlet bu kez olası bir savaş ortamına hazırlanmak durumundadır.<br />

Dolayısıyla, kurumlar ve kurallarda hızlı değişiklikler gerçekleştirilmeye başlanmıştır.<br />

Devletin yönetim aygıtı, toplumu ve kurumlarını bu yeni duruma hazırlamaya<br />

çalışmaktadır. Bu çalışmalar savaş olgusunun farkındalığı nedeniyle<br />

bir kat daha ciddi boyutlardadır.<br />

Bu yılda, iktisadi olarak, devletçilik temelinde gelişmeler sürdürülürken,<br />

toplumsal ya da siyasi örgütlenmelere ketumiyet devam etmekte ve muhalif siyasi<br />

parti arayışından da vazgeçilmiş bulunulmaktadır.<br />

1935 yılında devletin en dikkat çekici özelliği, ekonomik ve toplumsal örgütlenmelerde,<br />

merkezileşme eğilimlerinin giderek artmasıdır. Devlet bu yıldan<br />

başlayarak kurum ve kurallar itibariyle merkezde toplanma ve toparlanmasına<br />

hız vermiştir. Yine de, bu çabalar içinde, kamuoyunun gündeminde fazlasıyla<br />

yer alan bir sorunun devletin gündemine gelmediği görülmektedir. Bu sorun<br />

"barem" ya da "kamu görevlilerinin maaşı" sorunudur. Kamu personelinin beklentileri<br />

basında çok sık yer almasına karşın, üstelik dönemin havası içinde ve<br />

genel olarak insan unsuruna yatırım yapıldığı bir dönemde, barem sorunu devle-<br />

* Ar. Gör., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Sosyal Bilimler Enstitüsü.<br />

1935 Yılı 6

tin gündeminde gerektiği kadar yer bulmamış ve yasa olarak sonuçlanan bir kamu<br />

politikası metni haline gelememiştir. En azından bu yıl içinde...<br />

Uluslararası Gelişmeler Milli Savunma Gereklerini Normal Seyrinde<br />

Tutmuyor: Tam Kalkınma Ancak "Simya"sal Formüllere Bağlı<br />

Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduğu günden beri olağanüstü koşullar<br />

içinde bağımsızlığını korumaya ve kalkınmaya çalışmaktadır. 1935 yılında da<br />

yine uluslararası konjonktür ve dış dinamiklerin belirlediği gelişmeler öne çıkmıştır.<br />

3 Ekim 1935'te İtalya'nın Habeşistan'a savaş açması ve Milletler Cemiyeti'nin<br />

savaş öncesi ve sonrasında arabuluculuk çalışmaları, Türkiye'nin de bu<br />

görüşmelerde hakem olarak toplantılara başkanlık etmesi uluslararası savaş gündemini<br />

oluşturmuştur. 1 Bu gündeme Almanya'nın Versay Anlaşması'nın askeri<br />

hükümlerini ilga etmesi 2 ve Fransa'nın olası savaş hazırlıklarına karşı savunma<br />

hattını güçlendirmeye çalışması eklenmelidir. Bu gelişmeler Türkiye'nin de savunmasını<br />

güçlendirmek için hazırlık yapmasını gerekli kılacak niteliktedir. 3<br />

Türkiye açısından bazı Bulgar fırkalarının gösterdiği husumet ise bölgesel<br />

gelişmeler olarak görülebilir. 4 Türkiye bu gelişme nedeniyle, Batı Trakya sınırını<br />

takviye etmiş ve bölgedeki savunma hazırlıklarını, Çanakkale Boğazı'mn karşı<br />

kıyısındakilerle birleştirmiştir. Hazırlıklarda Sovyet Rusya'nın önemli yardımları<br />

söz konusudur.<br />

1935 yılında milli savunma politikasının en temel belirleyeni havadan gelecek<br />

tehlike ve bu tehlikenin bertaraf edilmesi çabalarıdır. Çünkü olası savaşın en<br />

önemli aracının uçaklar olacağı anlaşılmıştır. Ancak devlet hava savaş filosu ba-<br />

1 İtaiya-Habeşistan Savaşı hakkında henüz savaşın ardından çok kısa bir süre geçmiş olmasına<br />

karşın savaşın niteliğini çok iyi vurgulayan bir eser yayımlanmıştır. Eserin girişinde yapılan<br />

saptama dikkate değerdir: "Büyük faşist imparatorluğu hülyasının tahakkukunu istihdaf eden<br />

İtalya emperyalizmine lokma oluncaya kadar, Afrika 'da ayakta durabilen yegâne müstakil yerli<br />

hükümet, Habeşistandı." Ahmed Naim, Bir Müstemleke Harbinin Tarihi, Memleket Basımevi,<br />

Bartın, 1937, s. 3.<br />

2 Bu dönemde ekonomik açıdan Türkiye "önemli ölçüde dış finansman ihtiyacı" duymaya başlamıştır.<br />

Ancak Hitler iktidardadır ve Alman ekonomisi de dış pazarlara açılmak istemektedir.<br />

Almanya ile ekonomik ilişkiler giderek Türk-Alman ilişkilerinin belirleyicisi olmaya başlamıştır.<br />

Selim Deringil, Denge Oyunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, 3.basım, İstanbul, Şubat, 2003,<br />

s. 22.<br />

3 Bu dönemde Avrupa'nın yeni bir devreye girmekte olduğu görülmekteydi. Aras'a göre, "Hatta<br />

1935 senesinin muharebe senesi olmasından korkanlar bile vardı." Tevfik Rüştü Araş, Atatürk'ün<br />

Dış Politikası, Kaynak Yayınlan, 1.basım, Ocak 2003, s. 69.<br />

4 J.H. Waiton, Mustafa Kemal 'in Yeni Türkiyesi (Sınırlar Korunmuş, Bütçe Mütevazın ve Ümitle<br />

Dolu Bir İstikbal), Daily Telegraph Gazetesi, 12 Eylül 1935, BCA 30.10..234.580.8., s. 1. Bulgaristan<br />

ile ilişkilerin bozulmuş olmasında 1933 Nisan'ında meydana gelen bir olayın etkisi<br />

büyüktür. Razgrad kasabasındaki Türk mezarlığının bir saldırıya uğrayışı ve buna İstanbul'da<br />

karşılık verilmesi iki ülke arasında gerginlik ve gerilimin artmasına neden olmuştur. Bkz. Haldun<br />

Derin, Çankaya Özel Kalemini Anımsarken (1933-1951), yay.haz.Cemil Koçak, Tarih<br />

Vakfı Yurt Yayınlan, İstanbul, Ocak 1995, s. 83.<br />

68 Yönetim Zamandizini

kımından kendini çok yetersiz görmekte ve bir an önce filosunu güçlendirmek<br />

istemektedir. Oysa devletin olanakları bu işin altından bir an önce kalkacak esnekliği<br />

ve yetkinliği sağlayacak özellikte bulunmamaktadır. Uçak ihtiyacını karşılamak<br />

ve devlet bütçesine yük olmamak üzere yapılması gereken "senelik<br />

masraf' dokuz milyon Türk lirası kadardır. İvedilikle mevcut filoya en az 500<br />

uçaklık yeni bir takviyeye ihtiyaç duyan devlet, bu konuda halka başvurma yolunu<br />

seçmiştir. Vatandaşlar da az veya çok yardımlarıyla bu tehlikeyi aşma yolunda<br />

devlete önemli katkılar sağlamışlardır. 5<br />

Devletin savunmasını gerçekleştirmek adına başlattığı diğer hazırlıklar arasında<br />

özellikle ordunun kuvvet yapısı içerisinde en önemli unsur olan asker/insan<br />

öğesini destekleyecek çok sayıda yasal düzenlemelere giriştiği görülmektedir.<br />

Bu düzenlemeler erden subaya varıncaya değin pek çok ihtiyaç konusunda<br />

iyileştirmeler getirmektedir.<br />

İktisadi Politikalarda Devletçiliğin Ağırlığı Sürmektedir<br />

Bu dönemde ekonomi politikasının ana hatları, devletçilik temelinde sanayileşme<br />

amacına dönük olarak tasarlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, ekonomide<br />

"millileştirme" ve sermaye birikimini hızlandırma çabalarına öncelik verilmiştir.<br />

Osmanlı borçlarını ödeme ve altyapıyı kurma çalışmalan ise dönemin iktisadi<br />

politikasının somut göstergeleri olarak karşımıza çıkmaktadır. 6<br />

Atatürk bu dönemde devletçiliği şöyle tarif etmektedir 7 :<br />

"Türkiye'nin tatbik ettiği devletçilik sistemi, 19.asırdan beri, sosyalizm nazariyatlarının<br />

ileri sürdükleri fikirlerden alınarak tercüme edilmiş bir sistem değildir. Bu<br />

Türkiye'nin ihtiyaçlarından doğma, Türkiye'ye has bir sistemdir. Devletçiliğin<br />

bizdeki manası şudur: Fertlerin hususi teşebbüslerini ve şahsi faaliyetlerini esas<br />

tutmak; fakat büyük bir milletin ve geniş bir memleketin bütün ihtiyaçlarını ve birçok<br />

şeylerin yapılmadığını göz önünde tutarak, memleket iktisadiyatını devletin<br />

eline alması. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Türkiye vatanında asırlardan beri ferdi<br />

ve hususi teşebbüslerle yapılmamış olan şeyleri bir an evvel yapmak istedi ve görüldüğü<br />

gibi kısa bir zamanda yapmaya muvaffak oldu. Bizim takip ettiğimiz bu<br />

yol liberalizmden başka bir sistemdir."<br />

Hava tehlikesi hakkında önemli nutukların ülkede yarattığı coşkunluğun yabancı ülkelerde yaptığı<br />

yansı için, Almanca (Militör-Wochenblatt) dergisinin 25 Eylül 1935 günlü sayısında çıkan<br />

"Türkiye Hava Silahlanması" başlıklı yazı, BCA, 030.10..51.330.9, s. 1-4.<br />

6 Gülten Kazgan, Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001) (Ekonomi Politik Açısından Bir İrdeleme),<br />

İstanbul Bilgi <strong>Üniversitesi</strong> Yayınlan, 1.Baskı, Eylül 2005, s. 88. Onar, devletçilik uygulamalarının<br />

Birinci Dünya Savaşından sonra giderek uluslararası başat uygulamalar haline<br />

geldiğini saptamaktadır. Buna göre, "Umumi Harp ferdiyetçi ve liberal sistemleri büsbütün zayıflattı.<br />

Harp esnasında Fransa'da Devletin müdahale sahasının çok genişlediğini görüyoruz."<br />

demektedir. Fransa'da "müdahaleci cereyan ve teamül'ler savaştan sonra da giderek artmış<br />

hatta en liberal ülke İngiltere'de bile madenler, emek piyasası ve buğday üretimi gibi alanlarda<br />

devlet müdahalesi önemli bir etken haline gelmiştir. Sıddık Sami Onar, Devletçilik ve idare<br />

Hukuku, Hukuk İlmini Yayma Kurumu, Konferanslar Serisi 14, Hapisane Matbaası, <strong>Ankara</strong>,<br />

1937, s. 5.<br />

7 Tan Gazetesi, 23 Ağustos 1935.<br />

1935 Yılı 61

1935 yılı ekonomik olarak ülkenin toparlanmaya başladığı bir yıldır. Toparlanmada<br />

iç ve dış faktörlerin etkili olduğu görülmektedir. Dış ticaret açığının<br />

azalmasına neden olan ihracatta ve uzun vadeli kredilerde görülen artışı dış faktörler<br />

olarak belirtebiliriz. 8 İç etkenler ise ardarda birçok alanda iyileşmelerin<br />

yaşanmasıdır. Bu dönemde ticari banka kredilerindeki genişleme, vergi sisteminde<br />

yapılan değişiklikler ile vergilerin indirilmesi ya da ertelenmesi, tüketim<br />

vergileri ve inhisar kârlarında büyük indirimler, böylece halkın harcanabilir gelirini<br />

ve satınalma gücünün artmasını kolaylaştırma, canlanmayla birlikte vergi<br />

gelirinin hızla artması söz konusu olmuştur. Özellikle köy ve tarım kesiminin<br />

durumunu düzeltmek için yeni kurumlar ve politikalar oluşturulmuştur. Tüm<br />

bunlar ise ekonominin genelinde olumlu bir havanın doğmasını sağlamış ve böylece<br />

tüketimde ve üretimde görülen canlanma ile yeni tesislerin sayısındaki artış<br />

görülmüş, bu durum çalışan sayısına da olumlu biçimde yansımıştır. Yine mali<br />

destekler ve yatırımlardaki artışlar kalkınma yolundaki önemli ve diğer olumlu<br />

gelişmelerdendir. 9<br />

1935 yılının devlet bütçesi aşağıdaki gibidir;<br />

8 1934 ve 1938'de alınan uzun vadeli dış kredilere sırasıyla Ruslardan 20 yıl vadeli 8 milyon altın<br />

dolar veya 16.5 milyon TL dokuma sanayinin geliştirilmesi için ve İngiltere'den Karabük<br />

Demir Çelik Tesisleri için alınan 82 milyon TL örnek gösterilebilir. Kazgan, agk, s. 83.<br />

9 1935'te tarıma 1.1 milyon TL ve toplam üretken faaliyetlere 12.3 milyon TL mali destek ya-<br />

pılmıştır. Kazgan, agk, s . 84-88.<br />

60 Yönetim Zamandizini

Tablo: 1935 Yılı Devlet Bütçesi 10<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Büyük Millet Meclisi 2.895.712 1,5 İrad ve servet vergileri 35.569.000 18,2<br />

Riyaseticumhur 400.880 0,2 istihlak ve muamele vergileri 82.076.000 42,1<br />

Divanı Muhasebat 593.366 0,3 Mülga vergiler bakayasından 100.000 0,1<br />

Başvekâlet 1.099.062 0,6 İnhisarların safı hâsılatı 35.240.000 18,1<br />

Şurayı Devlet 217.813 0,1 Devlete ait emlak ve emval<br />

hâsılatı<br />

3.280.000 1,7<br />

istatistik Umum 563.072 0,3 Devletçe idare edilen 677.000 0,3<br />

Müdürlüğü müesseseler<br />

Diyanet İşleri Riyaseti 610.616 0,3 Umum mües. •ve şirketler<br />

has. Devlet hissesi<br />

1.056.000 0,5<br />

Maliye Vekâleti 13.799.114 7,1 Müteferrik varidat 5.615.000 2,9<br />

Düyunu Umumiye 46.492.563 23,8 Cezalar 1.050.000 0,5<br />

Tapu ve Kadastro 1.134.770 0,6 Müteferrik hâsılat 2.150.000 1,1<br />

Umum Müdürlüğü<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Gümrük ve inhisarlar 4.947.659 2,5 İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> hâsılatı 50.000 0,03<br />

Vekâleti<br />

Dâhiliye Vekâleti 4.316.744 2,2 İktisadi buhran vergisi 12.470.000 6,4<br />

Matbuat Umum 111.398 0,1 Muvazene vergisi 15.180.000 7,8<br />

Müdürlüğü<br />

Emniyet işleri Umum 4.112.003 2,1 Mukavelesi mucibince 500.000 0,3<br />

Müdürlüğü Musul Petrollerinden alınan<br />

Jandarma Umum 9.289.752 4,8<br />

Kumandanlığı<br />

Hariciye Vekâleti 3.220.480 1,7<br />

Sıhhat ve İçtimai 4.820.587 2,5<br />

Muavenet Vekâleti<br />

Adliye Vekâleti 8.716.208 4,5<br />

Maarif Vekâleti 9.058.540 4,6<br />

Nafıa Vekâleti 12.440.005 6,4<br />

İktisad Vekâleti 4.079.150 2,1<br />

Ziraat Vekâleti 5.079.251 2,6<br />

Milli Müdafaa Vekâleti 44.130.678 22,6<br />

(Kara)<br />

Milli Müdafaa Vekâleti 4.862.270 2,5<br />

(Hava)<br />

Milli Müdafaa Vekâleti 4.198.374 2,2<br />

(Deniz)<br />

Askeri Fabrikalar 3.206.155 1,6<br />

Umum Müdürlüğü<br />

Harita Umum Müdürlüğü 614.831 0,3<br />

Umumi Yekûn 195.011.053 100 Umumi Yekûn 195.011.053 i 00<br />

10 2730 Sayılı 1935 Mali Yılı Muvazenei Umumiye Kanunu, RG 30 Mayıs 1935, 3016.<br />

1935 Yılı 621

Bütçede yer alan irad ve servet vergilerinden, arazi vergisi, hayvan vergisi<br />

ve kazanç vergisi dikkate değer gelir kalemlerindendir. Bu yılda arazi vergisi<br />

olarak 5.200.000 TL, hayvanlar vergisi 10.650.000 TL ve kazanç vergisi olarak<br />

da 14.100.000 TL gelir varidat bütçesinde yer almaktadır. Giderler içinde milli<br />

savunmaya yönelik giderler bütçede en çok pay ayrılan kalemlerdir. Düyun-u<br />

Umumiye ise %23,8'lik payla en çok pay ayrılan ikinci kalemi oluşturmaktadır.<br />

Bütçe denk bütçe olarak bağlanmıştır.<br />

Denizler ve Madenler Kalkınmanın Anahtarı Olabilir Mi?<br />

Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrili olmasına karşın bunlardan yeterince<br />

yararlanamadığı bilinmektedir. Bu konuda 1935 yılında hazırlanan "Türkiye Balıkçılığı<br />

ve İstikbali Hakkında Rapor" başlıklı çalışma, önerileri itibariyle dikkat<br />

çekici bulunmuştur. Maliye Bakanlığı Balık İşleri Müfettişi tarafından yazılan<br />

rapor Başbakana sunulmak üzere Başbakanlık Müsteşanna takdim edilmiştir.<br />

Raporda alınması gerekli görülen tedbirlerden biri, ülkeye 54 yıldır büyük sıkıntılar<br />

yaşatan Düyun-u Umumiye İdaresi'nin, balıkçılık konusundaki kararlarının,<br />

yeniden uygulanmasına dönülmesi talebidir. Buna göre;"<br />

"Evvelce Düyunu umumiye umuru saydiye müdürlüğünce gerek İstanbul ve gerekse<br />

hariç için balıkçılığa dair ittihaz olunmuş bilumum mukarreratın mahzeni evraktan<br />

çıkarttırılarak eskisi gibi mevkii meriyete koydurulması."<br />

istenmektedir. Başlangıçta şaşkınlık yaratan bu önerinin gerekçesini raporun<br />

2.sayfasında bulmaktayız. Burada; 12<br />

"Yakın maziyi düşünmekle de tebeyyün edeceği üzere mülga düyunu umumiye<br />

idaresince rüsumu sitte arasında bulunan deniz avcılıklarında tatbik ettirilen<br />

nizamat ve kararların biricik hedefi balık neslinin korunarak bu sayede senelik gelirlerin<br />

ilânihaye idame"<br />

beklentisi söz konusudur. Öneri ve gerekçe açık olmamakla birlikte bir tür sömürge<br />

ve borçlar karşılığında gelirleri yönetme idaresi olan Düyun-u Umumiye<br />

İdaresinin, alacakları karşısında gelişmiş teknikleri uyguladığı anlaşılmaktadır.<br />

Gelişmiş teknikler çağdaş dünya uygulamaları olarak da okunabilir. Ancak bu<br />

teknikleri uygulayanın ya da uygulama gerekçesinin yeterince iyi sorgulanmadığı<br />

raporda, Genel Borçlar İdare'sinin teknik ve kurallarının, balıkçılıktan elde<br />

edilmesi istenen maksimum faydayı sağlayacağı beklentisi, balıkçılığın kadim<br />

kültürel sorunlara ilişik olduğu gerçeğini düşündürtmektedir. 13<br />

Diğer taraftan Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) ile Etibank bu yılda<br />

kurulmuş ve madencilik konusunda araştırmalar hızlanmıştır. Ancak Türkiye'deki<br />

madenler konusunda yerli ve yabancı uzmanlar farklı düşüncelere sahip<br />

bulunmaktadır. Bunlardan, Türkiye'nin ABD Büyükelçisi marifetiyle, ABD'li<br />

11 Mustafa Yüce, Maliye Bakanlığı Balık İşleri Müfettişi, Türkiye Balıkçılığı ve İstikbali Hakkında<br />

Rapor, BCA 030-10/185-276-3, 15.1.1935, s. 5.<br />

12 Yüce, agk, s. 2.<br />

13 Düyun-u Umumiye İdaresi'nin balık neslinin korunmasındaki amacının bile balıkçılık gelirlerinin<br />

düzenliliğinin sağlanması üzerine olması, İdare'nin kuruluş amacı, düşüncesi ve kurucuları<br />

adına olağan karşılanmalıdır.<br />

6 Yönetim Zamandizini

uzman Mr.Page tarafından verilen rapor ve ileri sürülen görüşler ilgi çekicidir.<br />

Bu rapor daha ayrıntılı olarak Ekonomi Bakanlığı'na, Mr.Page'in Türkiye<br />

Maadin İdaresinde Müşavir sıfatı ile iki sene görev yaptığı dönemde sunulmuş<br />

bulunmaktadır. Raporda Türk Hükümetinin madenler hakkındaki müstakbel siyaseti<br />

konusunda yapılması gerekenler üç madde altında toplanmaktadır. Buna<br />

göre yapılması gerekenler şunlardır: 14<br />

"1.Türkiye'nin ihtiyacına uygun yeni ve asri bir maden kanunu tanzim etmek için<br />

bir komisyon teşkil edilmelidir. Bu kanun hem milletin madeni menbâlarını sirayet<br />

edebilecek ve hem de ecnebi sermayesini teşci edecek bir mahiyette olmalıdır.<br />

Böyle bir kanun mucibince yerin altındaki bütün hukuk Hükümet malı olarak kalmalıdır.<br />

Bu komisyonun azaları içinde bir Hukukşinas, bir Mühendis ve bir Jeolog<br />

bulunmalıdır.<br />

2.Türkiye'nin madeni menabiini senelerce sistematik bir şekilde tetkik etmek için<br />

bir servis jeolojik tesis etmek lazım gelir. Bu servis politik tesirattan müstakil olmak<br />

ve tamamile bitaraf ve doneler toplayıcı ve fenni bir uzviyet halinde yalnız bir<br />

Bakanlığa karşı mes'ul bulunmak icabeder. Bu servis madenleri, petrolleri, kömür<br />

tabakalarını, yer altı sularını tetkik edeceği gibi su bentleri mevkilerini, havuzlan<br />

ve jeoloji unsurunun alakadar bulunacağı diğer mühendislik mevaddına şamil bulunmalıdır.<br />

3.Benim fikrimce bugün madenlerin ve petrollerin hükümet tarafından inkişaf ettirilmesine<br />

teşebbüs olunması doğru değildir. Yeni ve asri bir maden kanununun liberal<br />

ahkamı sayesinde bu gayeye hususi sermaye sevk ve teşci edilmelidir. Hükümet<br />

varidatını bu madenlerden alacağı rüsum ve vergilerle temin etmeli ve bu<br />

husustaki politikasında jeolojik servisin rehberliğini istimal etmelidir."<br />

Yabancı sermayenin de varlığını koruyacak yasal düzenlemeler, komisyon/kurul<br />

önerme, siyasetten bağımsız yapılar talebi, devlet yerine liberal hükümler<br />

eşliğinde özel sermayenin öne çıkarılması gibi tavsiyeleri içeren bu<br />

maddeler/öneriler bugün maden konusunu çoktan aşmış ve devletin bütününe<br />

yönelik önerilere dönüşmüştür.<br />

Sağlık İşleri<br />

Sağlık konusunda en önemli gelişmeler sıtma ile mücadele etme adına Kızılay'a<br />

verilen "kinin" ithal etme yetkisi ve görevleridir. Böylece Kızılay sıtma ile<br />

mücadelede çok önemli silah olan kinin ilacının ithalinde tekel haline gelmiştir.<br />

15<br />

Sağlık konusunda bir diğer gelişme ise özel hastanelerin vergiden istisnası<br />

hakkında Manisa Milletvekili Sabri Toprak tarafından teklif edilen kanun tasarısı<br />

hakkında verilen olumsuz karardır. Kararın gerekçesinde sadece iki büyük şehirde<br />

bulunan bu hastanelerin "bizde daha ziyade zenginlerin girebileceği yüksek<br />

ücretli tedavi yerleri" olması ve "fakir ve orta halli halk"ın bu kurumlardan<br />

yararlanamaması gösterilmektedir. Üstelik bu hastanelerin "sahipleri için kârlı<br />

ticari bir teşebbüs" olması da bu müesseselerin vergiden istisna edilmemesi ge-<br />

14 Türkiye Washington Büyükelçiliğinden gönderilen tercüme için bkz: BCA 30.10..268.803.16.,<br />

s. 1-2.<br />

15 BCA 30.10..178.230.9<br />

1935 Yılı 623

ekliliğini ortaya koymaktadır. Yine de bu hastaneler "ileride memleketin her tarafında<br />

her sınıf halkın istifadesini temin edecek bir mahiyet ve vüs 'at alınca",<br />

vergi konusunda da bazı izinler ve kolaylıkların sağlanabileceği vurgulanmaktadır.<br />

Bu gerekçelerle tasan kabul edilmemiştir. 16<br />

Göçmenler ve İskân<br />

1935 yılı göçmen ve iskân konusu/sorunları ile dolu bir yıl olmuştur. Göçmen<br />

sorunu olarak anlaşılması gereken daha çok yurtdışında yaşayan soydaşların<br />

yurda taşınması ve iskânın gerçekleştirilmesidir. İskân başlığı altında barınma,<br />

sağlık sorunlarının çözümü, iş ve toprak dağıtımı gibi konular yer almaktadır.<br />

17 Ancak göçmen sorunu bugünden bakıldığında anlaşılması güç değerlendirmeleri<br />

bünyesinde barındırmaktadır. En başta gelen güçlük, henüz kurtuluş<br />

savaşı vermiş bir devletin, tam da dünya ekonomik kriziyle karşılaşmış olduğu<br />

bir dönemde adeta göçmenler konusunda istekli ve isteklendirici olması ve yurda<br />

gelen insanlara yönelik kapsamlı çözümler için didinmekte oluşudur. 18 Bu<br />

didinme içinde, göçmenlerin bulundukları yerdeki sayısını saptama çabası, uluslararası<br />

ilişkilere girişme, ilgililerin sevkiyatının sağlanması, 19 pasaporta ilave<br />

çeşitli kolaylıklar sağlama ve ülke içinde sağlıklı 20 ve sağlam bir biçimde ancak<br />

stratejik yörelere ve işlere yerleştirme çabalan gelmektedir. 21 Bu güçlüğü anla-<br />

16 BCA 030.10..4.20.21.<br />

17 Bu konuda ayrıntılı ve sürekli raporların tutulduğu anlaşılmaktadır. Bunlardan 28.8.1935 tarihli<br />

Trakya Umumi Müfettişlik Bölgesinin Bugünkü Genel ve İskân Durumunu Gösteren Rapor 'a<br />

göre iskân işi belli başlı üç safhadan oluşmaktadır. Bunlardan biri göçmeni barındırıp ev sahibi<br />

etmek, ikincisi kendisinin ve ailesinin geçimlerini yalnız başına temin edecek duruma gelinceye<br />

kadar beslemek, üçüncüsü de toprak ve çift hayvanlarıyla ziraat aletlerini verip üretici hale<br />

getirmektir. BCA 030.10..72.475.2, s. 3. Bu dönemdeki göç konusu hakkında daha ayrıntılı<br />

olarak şu kaynaktan yararlanılabilir: Gülten Kazgan, "Milli Türk Devletinin Kuruluşu ve Göçler",<br />

İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> İktisat Fakültesi Mecmuası, cilt 30, Ekim 1970 Eylül 1971, no 1-4, s.<br />

311-327.<br />

18 Ancak bazı ülkelerin "sınır dışı etme"yi tercih ettiklerini de belirtelim. Örneğin Bulgaristan bu<br />

ülkelerdendir. Edirne Valisinin bildirdiği bir yazıda bir ay izinle Bulgaristan'a giden Uzunköprü<br />

llçebayı (kaymakamı) Necmettin Öner'in Bulgaristan'da görüp işittiğine göre durum şöyledir:<br />

"Bulgaristan Türkleri milli ve gizli teşekküller tarafından tazyik ve hicrete mecbur edilmektedirler.<br />

Bulgaristan Türkü bilhassa Türk kesafeti olan köyler daimi surette korkutulmakta ve<br />

mallarım satarak hicrete mecbur edilmektedir." BCA 030.10..242.637.37, s. 1.<br />

19 Bükreş Elçiliğinden Başbakanlık Müsteşanna gönderilen yazı için bkz, BCA<br />

030.10..116.810.11, Kasım 1935, s. 1.<br />

20 "Bütün muhacirlerin sıhhi vaziyetleri iyidir. İskân sahaları resmi ve halk evi içtimai yardım şubesi<br />

mensupları doktorlar tarafından muayene ve neticeleri temin edilmektedir. Çok olarak görülen<br />

uyuz hastalığının tedavisi için ayrı tedbirler alınmaktadır." Elaziz Valiliğinin 13.12.1934<br />

tarih ve 1937 sayılı yazıları suretidir, BCA 030.10..116.810.7.<br />

21 "Son bir ay içinde üç posta olarak gelen ve yekûnu sevk kâğıtlarına göre 623 evde 2360 nüfus<br />

ve burada yapılan sayıya göre 643 evde 2458 nüfus Romanya muhacirleri geldikleri günlerde<br />

vagonlarından çıkarılarak eşyalarının, beraber olmasına veya kendilerinden birkaç gün sonra<br />

gelmesine göre şehirde hazırlanmış olan ev ve hanlarda misafir edilmişler ve eşyaları tamam<br />

olanlar kendi vasıtaları ve kira ile tutulan araba ve kamyonlarla iskân sahası olarak hazırlanmakta<br />

olan planın tatbikini kolaylaştırmak üzere 1- Çemişkezek 2- Palu 3- Keban 4- Pertek<br />

5- Harput kasabalarıyla eskiden gelmiş olan hemşehrilerinin bulundukları köyler ve merkezin<br />

Hoh, Hanköy ve Mollaköy nahiyelerine tevzi edilmişlerdir. Bu muvakkat iskân yapılırken her<br />

6 Yönetim Zamandizini

mayı kolaylaştıracak bir yazı 4 Aralık 1934 tarihinde Chicago Tribüne gazete-<br />

sinde yayımlanmıştır. Yazının başlığı "Müslümanların Türkiye 'ye Avdeti Avru-<br />

pa'yı Tedhiş Ediyor'dur. Yazı 13 Aralık 1934'te Washington Büyükelçiliğince<br />

tercüme edilerek Dış İşleri Bakanlığı'na gönderilmiştir. 22<br />

Bu yazıda, "Atina'dan alınan bir habere göre bir Bulgar-Yunan hudut ko-<br />

misyonu, Yunanistan 'a kaçarken katledilen beş Müslüman hakkında tahkikata"<br />

başlanması üzerine, göç olayının incelendiği belirtilmektedir. İlk saptama "Türk<br />

unsurundan olan yedi milyon müslümanın Türkiye 'ye hicretinin Balkan memle-<br />

ketlerinde bais olduğu büyük korkudur." Avrupa ve Balkanlar göç olayından ne-<br />

den bu kadar çok korkmaktadırlar? İkinci saptama ise göç veren ülkelerin, göç<br />

alan ülkeyi Avrupa'nın kapısında ikinci bir Japonya'nın teşekkülü olarak görme-<br />

leri ve bunu engellemek için gerekli tedbirleri almış olmalarıdır. Bu tedbirler<br />

arasında İstanbul'a hareket eden normal vapurlara binenlerin bile tutuklanması<br />

gibi sıra dışı uygulamalar da bulunmaktadır. Ayrıca bu saptama hemen yukarı-<br />

daki korkunun yanıtı da olabilir. Yazının ilk bulgularına göre şimdiye kadar 250<br />

bin 23 Avrupalı (Türk ya da müslüman) göçmen Türkiye'nin beş senelik planının<br />

uyandırdığı ümitlerle Türkiye'ye göç etmiş bulunmaktadır. Bundan başka yazı<br />

Türkiye'nin Trakya Umumi Müfettişliğini, Yugoslavya, Bulgaristan, Yunanis-<br />

tan, Romanya, Ukrayna ve Polonya'dan gelen muhacirleri yerleştirmek için tesis<br />

etmiş olduğunu iddia etmektedir. 24<br />

muhacir ailesinin bir ev veya bir katı işgal etmesine itina edilmiş ve mahrukat olarak (yerleşme<br />

yerine göre ihtiyacı olan bazı ailelere) bir liradan üç liraya kadar mahrukat parası ve bir nüfusa<br />

günde bir kilo itibariyle ikişer aylık buğday tevzi olunmuştur." Elaziz Valiliğinin 13.12.1934<br />

tarih ve 1937 sayılı yazılan suretidir, BCA 030.10.. 116.810.7.<br />

22<br />

"Müslümanların Türkiye'ye Avdeti Avrupa'yı Tedhiş Ediyor", Chicago Tribüne, 4 Aralık<br />

1934, BCA, 30.10..268.803.5., s. 1.<br />

23<br />

Sayılar değişmektedir. Örneğin, Bükreş Elçisi her yıl 300 bin göçmeni anavatana bağlama çabasında<br />

olduğunu belirtmektedir. BCA 30.10./116.810.1 i, Kasım 1935, s. 4.<br />

24<br />

"Müslümanların...", agk, s. 1. 28.8.1935 tarihli Trakya Umumi Müfettişlik Bölgesinin Bugünkü<br />

Genel Ve İskân Durumunu Gösteren Rapor a göre ise durum şöyledir: "Balkan harbinden evvel<br />

Trakya kasabalarıyla köylerinde oldukça mühim bir yekuna baliğ olan Rum ve Bulgar nüfusu<br />

mevcut idi. Kasabada oturanlar sanat ve ticaretle, köylerdekiler ise ziraatle iştigal ederlerdi.<br />

Bulgarlar Balkan harbinden sonra Bulgaristan 'a, Rumlar da Lozan muahedesini müteakip Yunanistan<br />

'a gittiklerinden Trakya 'da mühim bir boşluk hasıl olmuş idi. Balkan harbinden sonra<br />

Rumeli'nin muhtelif yerlerinden gelen göçmenlerle Yunanistan'dan mübadil sıfatıyla gelen<br />

Türkler köylerde hasıl olan boşluğu mehma emken doldurmuşlarsa da kasabalardaki boşluk<br />

doldurulamamıştır. Rumeli 'den ve son zamanlarda Bulgaristan ve Romanya 'dan gelmeye başlayan<br />

göçmenlerin yüzde doksan beşi çiftçi olup içlerinde sanat ve ticaret erbabı pek az olduğundan<br />

ve kasabalı halkın birçoğu parasız gelmekte bulunduğundan Trakya kasabalarında görülen<br />

boşluğun halen doldurulmasına imkan görülemiyor. Romanya ve Bulgaristan kasabalarında<br />

oturan şehirler halkı oradaki emlakini hakiki bedellerle ya eşhasa veya bu hükümetlere<br />

satıp paralı olarak buralara gelmedikçe kasabalarımızdaki boşluk devam edip gidecektir. Yunanistan<br />

'dan gelen mübadiller Rumların bıraktıkları köylere yerleştirildikten sonra 934 iptidalarına<br />

kadar muhacerat az çok durmuş idi. On sene kadar bir tevakkuf devresi geçiren muhaceret<br />

bu senenin iptidalarında Bulgaristan ve Romanya 'dan akın halinde tekrar başladı. 934<br />

senesi nihayetine kadar bu iki yerden yalnız Trakya 'ya (22457) göçmen geldi. O senenin bütçesinde<br />

iskan için pek az tahsisat bulunduğundan Umumi Müfettişlik bu göçmenleri halkın fiili<br />

yardımlarına müracaat ederek köylülerin evlerinde barındırmıştır. " BCA 30.10..72.475.2, s. 2.<br />

1935 Yılı 625

Avrupalılar bu göç dalgasının yakın veya uzak bir gelecekte insanlığın geleceği<br />

üzerinde önemli etkiler yaratacağını düşünmektedirler. Burada görülen<br />

tehlikenin iki boyutu bulunmaktadır. Bunlardan ilki siyasi diğeri ise iktisadidir.<br />

Siyaseten milyonlarca Türk'ün dünyanın en zengin madenlerini ihtiva eden<br />

Anadolu'ya iltihakı tehlikesi söz konusudur. Nüfusun artması ordunun asker sayısının<br />

artmasını sağlayacaktır. 25<br />

Tam nüfuslu bir Türkiye'nin teşkil edeceği iktisadi tehlike ise, ülkede bu sırada<br />

uygulanan beş yıllık sanayi planının büyük ilerleme kaydetmesiyle birlikte<br />

düşünülmelidir. Şimdiden kömür üretimi, krom, bor ve bakır madenlerindeki gelişmeler<br />

dikkat çekicidir. 26<br />

İç Siyasi Gelişmeler<br />

1935 yılında TBMM'nin beşinci dönemini oluşturan genel seçimler yapılmıştır.<br />

Seçim 8 Şubat Cuma günü yapılmış ve Meclis, 17'si kadın, 16'sı bağımsız<br />

olmak üzere toplam 415 milletvekili ile yeni çalışma dönemine girmiştir. Seçimlerin<br />

en büyük özelliği Türk kadınının meclise girmesi olmuştur. Kadınlar bu<br />

seçimde hem oy kullanmış, hem de milletvekili seçilebilmişlerdir. Seçimlerin bir<br />

diğer özelliği vatandaş oy'unun serbest bırakılmasıdır. 16 milletvekili kontenjanı<br />

boş bırakılarak vatandaşların dilediklerini seçmeleri fırsatı ve olanağı verilmiştir.<br />

27 Bu milletvekilleri bir tür muhalefet hareketini oluşturacaklar, hükümetin<br />

faaliyetleri hakkında "fikir ve kanaatlerini" açıkça söyleyecek ve eleştiriler getirebileceklerdir.<br />

Ancak 1935-39 döneminde parti yönetiminin hâkimiyetinin<br />

artmasına paralel bu milletvekillerinin çalışmasından beklenenler karşılanama-<br />

28<br />

mıştır.<br />

Bu yılda iç siyasi gelişmeler bakımından ikinci önemli gelişme 9-16 Mayıs<br />

tarihleri arasında toplanan Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF)'nm 4.Kurultayı'dır.<br />

Kurultay'da ülkenin ve partinin geleceği açısından çok önemli kararlar alınmıştır.<br />

Devletçilik tartışmalarının en yoğun yaşandığı bu dönemde Kurultay, ilkelerin<br />

ve safların belirginleştiği bir aşama olmuştur. 29<br />

25 "Müslümanların Türkiye'ye Avdeti..." agk, s. 2.<br />

26 "Müslümanların..." a.k., s. 2. Cumhuriyet dönemindeki nüfus politikasının çok yönlü olduğu<br />

söylenebilir. Ekonomik, siyasal, sosyal, kültürel ve askeri yönleri bulunan bu politikanın Türkiye'nin<br />

uluslaşma ve ulusal devlet olma sürecine yönelik belirlendiği açıktır. Kemal An,<br />

"Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar", Atatürk Araştırma Dergisi,<br />

c.VIII, s.23 Mart 1992'den ayrı basım, s. 420.<br />

27 Bağımsız saylavların (milletvekili) seçileceği iller şunlardır: <strong>Ankara</strong>, Afyon, Antalya, Denizli,<br />

Eskişehir, İstanbul, İzmir, Konya, Kütahya, Sivas, Tokat, Muğla, Niğde, Yozgat, Çankırı ve<br />

Kastamonu. Bağımsız milletvekillerinden özellikle Meclis'te Hükümeti denetlemeleri bekleniyor,<br />

böylelikle ileride olası muhalif bir siyasi partinin yolu kapatılmamış oluyordu. Atatürk Ansiklopedisi,<br />

Türkiye Cumhuriyeti Siyasi Tarihi, (Haz.) Kemal Zeki Gençosman, May Yayınları,<br />

cilt 10, s. 179 ve Kemal Zeki Gençosman, Altın Yıllar, Hürriyet Yayınlan, 1.baskı, Eylül 1981,<br />

s. 276-278.<br />

28 Hakkı Uyar, Tek Parti Dönemi ve CHP, Boyut Kitaplan, 1 .basım, Kasım 1998, s. 162-165.<br />

29 Bila'ya göre devletçiler, işadamlan ile mücadelelerinde, "kendilerini sağlama bağlama ve ilkelerini<br />

yazılı sağlam kazıklara dayandırma" gereğini de bu kurultayda duymuşlardır. Hatta Parti<br />

6 Yönetim Zamandizini

384 milletvekili ve 160 il delegesiyle toplanan 4.Kurultay, Atatürk'ün açış<br />

konuşmasıyla başlamıştır. Atatürk;<br />

"...Uçurum kenarında yıkık bir ülke... Türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar...Yıllar<br />

süren savaş...Ondan sonra, içeride ve dışarıda saygı ile tanınan yeni vatan, yeni<br />

sosyete (toplum), yeni devlet ve bunları başarmak için arasız devrimler...İşte Türk<br />

genel devriminin bir kısa diyemi (özeti)..."<br />

şeklinde bir özet yapmakta ve bundan önceki kurultayların olduğu gibi bu kurultayın<br />

da bir dönüm başında toplandığını belirtmektedir. Buna göre, 1927 Kurultayı,<br />

doğu isyanı sonrası Cumhuriyetin sarsılmaz temelde olduğunun anlaşılmasına,<br />

1931 Kurultayı güvenlik ve sükûnun kesin olarak kurulmasına rastlarken,<br />

1935 Kurultayı ise geniş ölçüde gelişim devri içinde bulunulan günlerde toplanmış<br />

bulunmaktadır. 30 Kurultay Atatürk'ün katıldığı son parti kurultayı olmuştur.<br />

Kurultay'da "CHF'nin adı Cumhuriyet Halk Partisi "CHP" olarak değiştirilmiş<br />

ve parti programı devletçilik ve plancılık ilkeleri temelinde yeniden belirlenmiştir.<br />

31<br />

Kurultay'da kabul edilen programda tefeciliğe karşı savaş açılması, kooperatifçiliğin<br />

ana ilke kabul edilmesi, devletin fiyat kontrolünü düzenlemesi, tröst<br />

ve kartellere izin verilemeyeceği, işçi ve işverenin uyumu gibi özel teşebbüsü<br />

sınırlayan ve devlet kontrolünü ve müdahalesini artırıcı özellikler bulunan çeşitli<br />

hükümler de vardır. 32 Ayrıca Kurultay'da askerliğini çavuş ve onbaşı olarak yapanların,<br />

kısa bir eğitimden geçirilerek, kendi köylerinde öğretmen olarak görevlendirilmesi<br />

kararlaştırılmıştır. 33<br />

Parti tüzüğü ise 152 madde ve bir geçici maddeden oluşmuştur. Tüzüğün en<br />

temel özelliği parti-devlet bütünleşmesini gerçekleştirme yolunda çeşitli maddeler<br />

içermesidir. 34 Peker, partinin yeni programı için yaptığı konuşmasında bu<br />

konu için "... zaten baştan beri devletle bir ve beraber çalışan CHP varlığının,<br />

devlet varlığı ile birbirlerine daha sıkı bir surette yaklaşmasıdır" demektedir. 35<br />

Genel Sekreteri Recep Peker kendi deyimiyle "ulus yığınını sömüren liberalizme" karşı cephelerinin<br />

daha da sıkılaşacağını söylemektedir. Hikmet Bila, CHP 1919-1999, Doğan Kitap,<br />

i.Baskı, Temmuz 1999, s. 69. Yine Peker, "liberal sistem demek bugün bu ulusun varlığında<br />

gözlerimizi kamaştıran, en büyük muvaffakiyet yollarını kapamak demektir" demektedir. Ülkü,<br />

Halkevleri Mecmuası, cilt 5, sayı 28, Haziran 1935, s. 250.<br />

30 Ülkü, cilt 5, sayı 28, Haziran 1935, s. 241.<br />

31 "Sarsılmayan bir hükümet otoritesi kurmak", "sanayiyi plana bağlamak", 1935 programının diğer<br />

esasları arasındadır. Bila, agk, s. 69-70.<br />

32 Korkut Boratav, Türkiye'de Devletçilik 1923-1950 (İktisadi Düşünceler ve İktisadi Mevzuat),<br />

SBF Maliye Enstitüsü, <strong>Ankara</strong>, Mart 1962.<br />

33 Cumhuriyet. 9 Mayıs 1935.<br />

34 Örneğin, "parti-hükümet ilişkilerini düzenleyen 64.madde ile, bucak, ilçe ve il kongrelerine yörenin<br />

en büyük mülkiye amirinin davet edilebileceği ve bu amirlerin, gerekirse açıklamalarda<br />

bulunabileceği belirtilmekte, 95.madde de "Parti, kendi bağrından doğan hükümet teşkilatıyla<br />

parti teşkilatını, birbirini tamamlayan bir birlik tanır" denilmektedir. 96.maddeyle de, parti<br />

hükümet temasının merkezde, genel sekreter aracılığıyla, illerde ise il başkanları ve valilerce<br />

sağlanacağı hükme bağlanmaktadır." Bila, agk, s. 70.<br />

35 Ülkü, cilt 5, sayı 28, Haziran 1935, s. 248.<br />

1935 Yılı 627

Parti-devlet bütünleşmesi yönünde ileri adımlar sonraki yıllarda atılmaya devam<br />

edecektir.<br />

1935 YILINDA YÖNETİM<br />

Yılın Yönetsel Karakteristiği: Barem. Barem sorunu 1935 yılında basın<br />

yoluyla sürekli gündemde tutulan bir konudur. Bu sorun kamu politikası sürecinde<br />

önemli bir yasal düzenlemeyle sonuçlanmamıştır. Dönemin basın-iktidar<br />

ilişkisi düşünüldüğünde iktidarın bu konuda bir adım atmaya eğilimi olduğu ileri<br />

sürülebilir. Üstelik savaş ortamına sürüklenen bir konjonktür ve askeri personele<br />

yönelik iyileştirmeler de hatırlanınca, sivil kamu personeline yönelik düzenlemelerin<br />

yapılması beklenmelidir. Ancak dönem içinde tek tek bazı kurumlara<br />

yönelik iyileştirmeler de yapılmasına karşın, yıl içinde barem konusunda bütüncül<br />

bir düzenleme görülmez. Bunda ilk yasa düzenlemesinin yakın bir tarihte<br />

yapılmış olmasının payı olmalıdır. Yine de konu kamuoyunun gündemine neden<br />

sıkça getirilmiştir?<br />

Basında çıkan haberlere şunlar örnek olarak gösterilebilir:<br />

"Barem Tadilatı Raporu hazırlandı. Memurların baremi üzerinde tetkikat yapmak<br />

üzere teşkil edilmiş olan müsteşarlar komisyonu mesaisini bitirerek raporunu Başvekalete<br />

vermiştir. Komisyonun oluşturulma sebebi baremde görülen adaletsizliği<br />

izale, ehliyetleri görülenlerin terfii ve sairedir" (Cumhuriyet, 27 Şubat 1935).<br />

"Barem Dereceleri hakkında bir tasarı hazırlandı. Barem dereceleri 15'e indirildi.<br />

Yeni layiha yakında Kamutay'a verilecek" (Cumhuriyet, 17 Mayıs 1935).<br />

"Kırk bin memurun dereceleri tespit edildi. Bunlardan 24 memur en yüksek aylığı<br />

alıyor. 10 lira aylıklı memur sayısı on binden fazladır. Maliye Bakanlığı memurlar<br />

hakkında bir cetvel hazırladı. Bu cetvel, umumi muvazeneye bağlı bütün memurları,<br />

barem derece ve maaşlarında yapılan değişikliklere göre derecelendirmektedir.<br />

Buna göre bugün Türkiye'de umumi bütçeden aylık alan memurların sayısı kırk bin<br />

kadardır" (Son Posta, 25 Mayıs 1935).<br />

"Devlet Demiryolları barem kanunu kabul edildi" (Ulus, 16 Kasım 1935). 36<br />

"İnhisarlarda Barem konusunda yeni talepler gelmektedir. Bu dairede, tıpkı demiryolları<br />

gibi, hususi bir maaş baremine tabi tutulacak. Nafıa Bakanlığı, nasıl demiryolları<br />

işinin ihtisas işi olduğunu ileri sürerek özel bir baremle idaresini istemişse,<br />

İnhisarlar Vekaleti de, İnhisar memurları için, demiryolları Umumi Müdürlüğününkine<br />

benzer bir baremin tatbik olunmasını istemektedir" (Son Posta, 7 Aralık<br />

1935).<br />

Ayrıca bazı düzenlemeler söz konusudur. "Yüksek tahsil görmüş olan mülkiye<br />

memurları" için ve "Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı vazife ve kurumu ile<br />

Gümrük Genel Müdürlüğü kurumu ve vazifelerim, Teşkilatı Esasiye Kanunu<br />

36 Ayrıca bkz: TBMM ZC, 6.c, 1935, 3.İ, s.s:5. gerekçeye göre "Devletin maaş teadül kanununa<br />

yaklaşmak amacıyla bu düzenleme gerçekleştirilmiştir. Devlet demiryolları kadrosuna son yıllarda<br />

satın alınan veya bazı anlaşmalarla işletmesi Devlete devredilen hatların memurları iltihak<br />

etmiştir. Bu hatlarda ücretler ayrı ayrı esaslara göre ve başka başka ölçülerde verilmektedir.<br />

6000 km 'lik büyük bir şebekede çalışan 12 bin memur ve müstahdemin, meslekleri içinde<br />

ehliyet, kıdem ve hizmet derecelerine göre müstakar bir ücrete tabi tutulmaları muvafık görülmüş<br />

ve düzenleme bu esasa göre hazırlanmıştır."<br />

68 Yönetim Zamandizini

mucibince çevreleyen ve şimdiki kurumu daha iyi işletecek ve yavaş yavaş yükseltilecek<br />

dereceleri içine alan barem cetveli esasları üzerine düzenlemeler"<br />

bunlardandır. Yine yıl içinde 1452 sayılı (barem) Kanun iki meclis yorumuna<br />

konu olmuş ve buradaki kimi belirsizliklerin giderilmesi istenmiştir.<br />

Tüm bunlar nasıl değerlendirilecektir? Gelişmeleri izleyelim.<br />

Cumhuriyet döneminde kamu görevlilerinin ücret rejimini düzenleyen yasalardan<br />

ilki 1927 yılında Maaş Kanunu ikincisi ise 1929 yılında çıkanlan 1452<br />

sayılı Devlet Memurları Maaşatının Tevhid ve Teadülü Hakkında Kanun'dur.<br />

1929 Yasası uygulamada daha sonra Barem Yasası olarak bilinecektir. Bu Yasa<br />

memurları 20 derecelik bir barem tablosu içinde üç kümede toplamıştır. 37<br />

1452 sayılı Kanunla memuriyetler l'den 5'e kadar A (genellikle yüksek öğrenimliler),<br />

6'dan 13'e kadar B ve 14'den 20'ye kadar C olmak üzere 3 seride ve<br />

en yüksek derecenin aylığı 150 lira aslı iken en düşük derecenin aylığı 10 lira aslı<br />

olarak belirlenmiştir. Her derece belli bir katsayı ile çarpılarak aylık tutar hesaplanmaktadır.<br />

38 Kanun askeri memurlarla subayları dışanda tutmakta ve hâkimlere,<br />

öğretmenlere ve tüm diğer devlet memurlarına uygulanmaktadır.<br />

Ancak uygulamada, Kanunun hemen arkasından yaşanan iktisadi krizin etkisiyle,<br />

bazı olumsuzluklar da yaşanmıştır. 1931'deki muvazene, iktisadi buhran<br />

ve kazanç vergileri çalışanların üzerinde sıkıntılar yaratmış, 1452 sayılı Yasanın<br />

öngördüğü iyileşmeler sağlanamamıştır. Özellikle küçük memurlar arasında<br />

mesleklerine karşı bağlılıklarında zayıflıklar ortaya çıkmış, gelecek umudu<br />

azalmış ve yetenekli memurlar görevlerinden ayrılma yolunu seçmişlerdir. Buna<br />

karşın ücretli memurların sayısında artışlar görülmüş ve maaşla ücret arasındaki<br />

farklılıktan yararlanmak isteyenler ücretli görevlere "akın" etmişlerdir. 39<br />

Tüm bu gelişmeler, dönem içinde öne çıkan demiryolları ya da inhisarlar<br />

gibi alanlardaki kurumların çalışanlarına farklı ücret uygulamasıyla da birleşince,<br />

kamuoyunda bir infialin ve değişiklik beklentisinin ortaya çıkmasına neden<br />

olmuştur. Bu beklenti ile 1452 sayılı Yasa yerini, 1939 yılında çıkanlan 3656<br />

sayılı Yasaya bırakacaktır. Derecelerin 15'e ineceği gazete haberi de ancak bu<br />

Yasa ile gerçekleşmiş olacaktır.<br />

Merkezde Toparlanma. Yıl içinde merkezde toparlanma olarak değerlendirilebilecek<br />

kimi gelişmeler de yaşanmıştır. Bu gelişmeler Maliye Bakanlığı,<br />

Kültür Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı gibi bakanlık merkez teşkilatlannda değişiklik<br />

öngören tasanlann varlığı ya da Cumhurbaşkanlığı, Maarif Bakanlığı,<br />

Nafıa Bakanlığı, Diyanet İşleri Reisliği, Posta, Telgraf ve Telefon İdaresi gibi<br />

37 Cahit Tutum, Personel Yönetimi, TODAİE, <strong>Ankara</strong>, 1979, s. 16.<br />

38 Selçuk Kantarcıoğlu, Devlet Personel Rejimi, DPD yayını, <strong>Ankara</strong>, 1977, s. 16-17.<br />

39 Ragıp Hanyal, Türkiye ve Yabancı Memleketlerde Barem Rejimi, Maliye Tetkik Kurulu yayını,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1951, s. 7. 1935 yılında maaşlı veya ücretli memur ve müstahdem sayısı 59.383'ü Genel<br />

Bütçeli Daireler, 27.563'ü de Katma Bütçeli İdarelerde olmak üzere toplam 86.946'dır. Erdoğan<br />

Öner, (Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet döneminde) Mali İdare, Maliye Bakanlığı,<br />

APK Kurulu Başkanlığı, genişletilmiş 2.baskı, Ağustos 2005, s. 511.<br />

1935 Yıh 629

akanlık ya da merkezi kurumların merkez teşkilatlannda değişiklik gerçekleştiren<br />

yasal düzenlemeler olarak görülmektedir.<br />

Umumi Müfettişlikler. Önemli gelişmelerin yaşandığı bir diğer alan<br />

umumi müfettişliklerdir. Yıl içinde yeni müfettişliklerin kurulması, bu müfettişliklere<br />

yapılan atamalar ya da müfettişliklerden merkeze gönderilen raporlar yılın<br />

idari hayatının öne çıkan unsurlarıdır.<br />

Atatürk 1 Kasım 1935'teki Meclis açış konuşmasında, iç idare teşkilatında,<br />

doğu bölgelerinden başlayarak, bir genişletme ihtiyacının duyulduğunu ifade<br />

etmektedir. Bu amaçla iki umumi müfettişlik ve yeniden bazı illerin kurulması<br />

ile Dersim bölgesinde esaslı bir ıslahat programı uygulanmasını önemli hedefler<br />

olarak göstermektedir. Hatta umumi müfettişliklerden "vilayetlerimizin devamlı<br />

teftişini ve müşterek işlerinin bir elden takibini kollayanlar olarak çok yararlı<br />

olmalarını beklemektedir.<br />

Aynı konuşmada Atatürk, "doğu illerinin belli başlı ihtiyacı, orta ve batı illerimize<br />

demir yollarla bağlanmaktır" diyerek doğuya ilerleyen iki demiryolu<br />

hattının bir an önce bitirilmesini ve ara yollar inşasına şimdiden başlanmasını<br />

gerekli görmektedir. 40<br />

Yerel Yönetimler. Yıl içinde yerel yönetimler alanında görülen en önemli<br />

değişiklik Belediye borçlanmalarına karşı getirilen sınırlamadır. 41 Bu yıl Belediyeler<br />

İmar Heyeti oluşturularak, yeni bir yapılanmaya da gidildiği görülmektedir.<br />

Belediye Kanunu tatbik edilen yerlerin harita ve imar planlarını ve içme sulan<br />

ile mezbaha ve kanalizasyon işlerini programlamak ve bu işlerin tatbik şekillerini<br />

kararlaştırmak için bu heyet oluşturulmuştur. Heyette, İçişleri Bakanının<br />

başkanlığı altında Bayındırlık, İktisat, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıkları<br />

temsilcileri ile İçişleri Bakanlığı Müsteşarı ve Mahalli İdareler ve Belediyeler<br />

Bankası Genel Müdürleri ve <strong>Ankara</strong> İmar Müdürü bulunmaktadır. Yerel yönetimler<br />

alanında bir diğer düzenleme ise arazi ve bina vergilerinin devlete ait olan<br />

asıllarının tamamen il özel idarelerine bırakılması düzenlemesidir.<br />

40 Yıl içinde Başbakan İsmet İnönü Doğu Anadolu'ya bir gezi düzenlemiş ve bölgenin sorunlarım<br />

yakından görerek ayrıntılı bir rapor hazırlamıştır. Bu Rapor'da Umumi Müfettişlerin görev,<br />

yetki ve sorumlulukları: "1. Umumi Müfettişler bütün muamelatın merkezi ve bütün memurların<br />

mukadderatına kat 'i olarak hakim olacaklardır. 2.Asayiş, iskân, program hususlarında bütün<br />

vekaletlerin yegane muhatabı Umumi Müfettişler olmalıdır" şeklinde saptanmaktadır. BCA<br />

30.10..70..462.8.<br />

41 Kanunla Verilen İzinler Üzerine Yapılan Kefaletlerin Nasıl Yerine Getirileceği Hakkındaki<br />

2618 Numaralı Kanuna Müzeyyel 2813 Sayılı Kanun, RG 24.6.1935, 3036. Kanunun gerekçesi<br />

şöyledir: "Belediyeler, şehrin imarına ve medeni ihtiyaçlarına tahsis olunmak üzere kanunların<br />

verdiği salahiyete istinaden ve Hazine kefaleti ile mali kurumlardan istikraz yapmakta ve bunlara<br />

da gelirimizle tahsil olunan hisselerini karşılık göstermektedirler. Ancak bu hisselerin itfa<br />

taksitlerini karşılayamama gibi durumlarla da karşı karşıya kaldıkları görülmektedir. Bu durumda<br />

mukriz kurum kefaleti dolayısıyla haklı olarak Hazineye başvurmakta ve bu farklar Hazinece<br />

ödenmektedir. Bu müşkül durumun hafifletilmesini sağlayacak bu düzenleme ile bir sınırlama<br />

getirildiği, örneğin belediye hisselerinden azami 150 bin liranın Hazinece tevkifi" gibi<br />

bir düzenlemeye gidildiği anlaşılmaktadır. TBMMZC, 1935, c.4, İnikat 38, s.s: 203.<br />

60 Yönetim Zamandizini

Ayrıca uluslararası itfaiye ve çöp toplantılarına belediyelerin katılımı gerçekleştirilmiştir.<br />

Mülkiye'den SBO'ya. 1935 yılında Mülkiye Mektebi'nin İstanbul'dan <strong>Ankara</strong>'ya<br />

taşınması kararlaştırılmıştır. Bu amaçla çıkarılan 2777 sayılı Siyasal<br />

Bilgiler Okulu Hakkında Kanun'la, 1859 yılında kurulan Mülkiye Mektebi'nin<br />

adı, "Siyasal Bilgiler Okulu (SBO)" olarak değiştirilmiştir. Devlet işlerine yüksek<br />

eğitim görmüş memur yetiştirmekte olan Mülkiye Mektebine her yıl sınavla<br />

40 öğrenci alınmakta ve bunlardan yılda ancak 30-35'i mezun olabilmekteydi.<br />

Devlet kurumlarının pek çok işlerinin istendiği gibi verimli olabilmesi için, devlet<br />

kadrosunda çalışmakta olan memurlar arasında yüksek eğitim görmüş unsurları<br />

artırmak gerekmekteydi. Bu amaçla okul teşkilatının genişletilmesi ve güçlendirilmesine<br />

gerek görülmüş ve bu düzenleme yapılmıştır. 42<br />

Basın Kanunu. 1935 yılında basın konusundaki en önemli düzenleme Basın<br />

Kanununun 51 .maddesinde yapılan değişikliktir. Kanunla getirilen değişiklikle<br />

Bakanlar Kurulu, zamandizinde örneklenen pek çok yayının yurda sokulmaması,<br />

yasaklanması, dağıtımının engellenmesi konusunda yetkili kılınmıştır.<br />

Yabancı Çalışanlar. Türkiye'de bazı alanlarda uzman ya da usta açığı bulunduğundan<br />

yabancı çalışan istihdamı gerçekleştirilmektedir. Bunlar arasında<br />

özellikle profesör, uzman, ustalar ve çeşitli sanatçıların uzun süreli çalıştırıldığı,<br />

sözleşmeleri bitenlerin yeniden çalıştırılmaları yoluna gidildiği görülmektedir.<br />

En azından bu alanlarda Türk gençlerinin yetişmesine kadar bir zorunluluk bulunmaktadır.<br />

43<br />

Kamulaştırmalar. 1935 yılında kamulaştırmalar hız kesmemiştir. İstanbul<br />

Rıhtım, Dok ve Antrepoları Türk AŞ'nin Mallan ile İmtiyaz Haklan, Aydın<br />

Demiryollan Şirketi, İzmir Havagazı Şirketi, Alsancak-Aydın-Eğirdir Demiryolunun<br />

satın alınması bu yıldaki kamulaştırmalara örnek olarak gösterilebilir.<br />

Dilde Yenilik. 1935 yılı dilde yenileşme hareketlerinin zirve yılıdır. Bu yılda<br />

askeri rütbelerin yeni karşılıklan mülazım-asteğmen, kaymakam-yarbay, miralay-albay,<br />

mirliva-tuğgeneral gibi değiştirilmiştir. Bazı devlet kurumlannın<br />

yeni dildeki karşılıklan ise şu şekilde belirlenmiştir: Belediye-uray, şehir meclisi-şar<br />

kurulu, belediye riyaseti-şarbaylık, belediye reisi-şarbay, müsteşaryönetger,<br />

maslahatgüzar- işgüder, Şurayı Devlet-Danıştay, Mahkemei Temyiz-<br />

Yargıtay, Divanı Muhasebat-Sağışkur, müşavir-danışman. Aynca memur-işyar,<br />

imtihan-sınaç, adalet-tüze şeklinde yeni karşılıklanyla kullanılmaya başlanmıştır.<br />

1935 Yılı Zamandizinsel Araştırma Deneyimi ve Bir Değerlendirme<br />

1935 yılı zamandizinsel olarak araştınlmaya günlük süreli yayınlardan başlanmıştır.<br />

Daha sonra bazı dergiler, 1935 yılını içeren kronoloji kitaplan, cum-<br />

42 TBMM ZC, 36.İnikat, 4.c, 1935, s.s: 163.<br />

43 TBMM ZC, c.25, 1934, 21.1, s.s: 96 aynca bkz. ZC, c.4, 3-8.06.1935, 33-38 İnikatlar, <strong>Ankara</strong>,<br />

TBMM Matbaası, 1935, 33.İnikat, s.s: 146.<br />

1935 Yılı 631

huriyet dönemi üzerine yazılmış kitaplar, mevzuata dair yayınlar ile Cumhuriyet<br />

Arşivi'nden belgelerin taranması yolu izlenmiştir.<br />

İncelenen gazeteler arasında blok olarak muhaliflik görülmemiştir. Birbirine<br />

çok yakın düşünceler olarak ortaya çıkan izlenim günün koşullan paralelinde<br />

düşünülmelidir. Gazetelerde bir kendi kendini denetim içgüdüsü gelişmiştir denilebilir.<br />

Öbür taraftan gazetelerde kamu yönetimi/yerel yönetimler anlamında<br />

idari gelişmelere muhaliflik doğrudan yer almamakta, ancak yerel haberlere daha<br />

çok önem verilmekle, merkeze oranla daha çok yerel gelişmeler öne çıkanlmakla,<br />

muhaliflik çizgisi sezilebilmektedir.<br />

Bununla beraber, gazeteler genel olarak, dışanda (en az 6 ay), İtalya'nın<br />

Habeşistan işgali üzerinde durmuşlar ve bu işgal nedeniyle Milletlerarası Cemiyet<br />

bünyesinde veya değil çeşitli uluslararası görüşmelere yer vermişlerdir. İşgal<br />

ve savaşın şekli içeride önemli yankılar uyandırmış olup, bunlar arasında hava<br />

saldınsı ve bunun beraberinde getireceği yıkım (kimyasal/zehirli silah kullanımı)<br />

konusu en çok dikkati çeken haber ve yorumlar olmuşlardır. Bu nedenle<br />

Türk havacılığını geliştirici önlemler, gazetelerin en çok yer verdiği konulardandır.<br />

Yurt çapında parti, taşra ve yerel yönetimlerle birlikte halkevleri çeşitli toplantılarda<br />

bu konunun önemini halka iyice anlatmakla görevlendirilmiş olup,<br />

başta Atatürk olmak üzere geniş bir katılımla bağışlar toplanmakta ve bağış yapanlar<br />

gazetelerde önemli haberler olabilmektedirler.<br />

1935 yılında, hızla bir dünya savaşına gidildiği gerçeğiyle birlikte, ulusal<br />

devlet aygıtı bu savaşa hazırlanmaya başlanmıştır. Yeni kurulmakta olan bir<br />

devletin savaş sonrası kalkınma sorunu bir yana itilmemekle beraber, olası savaşta,<br />

tamamen yıkılmamaya çalışmak ivedi sorun haline gelmiştir. Bununla beraber<br />

her sahada ulusal onura öncelik verilerek hareket edilmektedir. Bu dönemdeki<br />

önemli gelişmeler arasında barem tartışmalan, dilde sadeleşme çalışmalan,<br />

nüfus sayımı, birinci sanayi planı çerçevesinde açılışlar, devletçilik, çeşitli kamulaştırmalar<br />

ve ulaşım sektöründeki atılımlar sayılabilir. Ayrıca Cumhuriyet<br />

Halk Partisinin 4.Büyük Kongresi ile Kongrede alınan kararlar ve bu kararlarla<br />

birlikte ülkenin yeni bir döneme geçişi önemli bir dönemeç noktasını oluşturmuştur.<br />

Süreli yayınlardan sonraki aşama çeşitli kronoloji kitaplan ile Resmi Gazete,<br />

Bulmaç gibi yayınlardan elde edilen bilgi, belge ve verilerin ele alınması<br />

aşamasıdır. Çalışmanın sonraki aşamalarında ise TBMM Zabıt Cerideleri ve<br />

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri temelinde 1935 yılı anlamını bulmuştur. Özelikle<br />

arşivler idare tarihi bakımından incelenmeye açık çok sayıda konu banndırması<br />

nedeniyle yeni araştırmalan isteklendirici özelliktedir. Burada araştırmacı<br />

yönünden yeni pek çok sayıda idari karar ve işlemle karşılaşılmıştır.<br />

Sonuç olarak devlet, 1935 yılında kuruluş ve iktisadi bunalımı aşmaya çalışırken<br />

savaşa doğru yürümek zorunda kalmış ve bu yeni duruma karşı merkezde<br />

kurum ve kurallar bakımından yeniden hazırlanmaya başlamıştır.<br />

6 Yönetim Zamandizini

EK 1: VII VE VIII. İNÖNÜ HÜKÜMETLERİ BAKANLAR KURULU<br />

VII. İnönü Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

(04.05.1931- 01.03.1935)<br />

Başvekil<br />

Mustafa İsmet İNÖNÜ (Malatya)<br />

Adliye Vekili<br />

Mehmet Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir)<br />

Milli Müdafaa Vekili<br />

Aziz Zekai APAYDIN (Diyarbakır)<br />

Dahiliye Vekili<br />

Şükrü KAYA (Muğla)<br />

Hariciye Vekili<br />

Tevfık Rüştü ARAS (İzmir)<br />

İktisat Vekili<br />

Mustafa Şeref ÖZKAN (Burdur)<br />

Mahmut Celal BAYAR (İzmir)<br />

Maliye Vekili<br />

Fuat AĞRALI (Elazığ)<br />

Mustafa Abdülhalik RENDA (Çankırı)<br />

Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Nafıa Vekili<br />

Ali ÇETİNKAYA (Afyonkarahisar)<br />

Hilmi URAN (Adana)<br />

(5.dönem Seyhan)<br />

Fuat AĞRALI (Elazığ)<br />

Maarif Vekili<br />

Esat SAGAY (Bursa)<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Reşit GALİP (Aydın)<br />

Yusuf Hikmet BAYUR (Manisa)<br />

Zeynel Abidin ÖZMEN (Aydın)<br />

İstifa: 14.6.1935)<br />

VIII. İnönü Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

(01.03.1935- 25.10.1937)<br />

Başvekil<br />

İsmet İNÖNÜ (Malatya)<br />

Adliye Vekili<br />

Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir)<br />

Milli Müdafaa Vekili<br />

Zekai APAYDIN (Diyarbakır)<br />

Yusuf Kemal TENGİRŞENK (Sinop)<br />

Dahiliye Vekili<br />

Şükrü KAYA (Muğla)<br />

Hariciye Vekili<br />

Tevfık Rüştü ARAS (İzmir)<br />

Maarif Vekili<br />

Zeynel Abidin ÖZMEN (Aydın)<br />

İstifa: 14.6.1935)<br />

Saffet Arıkan (Erzincan)<br />

Maliye Vekili<br />

Fuat AĞRALI (Elazığ)<br />

Nafıa Vekili<br />

Ali ÇETİNKAYA (Afyonkarahisar)<br />

İktisat Vekili<br />

Mahmut Celal BAYAR (İzmir)<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekili<br />

Ali Rana TARHAN (İstanbul)<br />

Müdafaa-ı Milliye Vekili<br />

Kazım ÖZALP (Balıkesir)<br />

Ziraat Vekili<br />

Şakir KESEBİR (Tekirdağ)<br />

Muhlis ERKMEN (Kütahya)<br />

1935 Yılı 633

1935 YILI YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Beynelmilel Telekomünikasyon<br />

Mukavelesile Telli<br />

ve Telsiz Telefon ve Telgraf<br />

Nizamnamesinin Tasdiki<br />

Hakkında 2640 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

1 Ocak Demiryolları ile Beynelmilel<br />

eşya ve yolcu nakliyatına<br />

dair olan CIMCIV mukavelelerinin<br />

23 Teşrinisani<br />

1933 de Roma'da Kabul<br />

Olunan Yeni Metinlerin<br />

Tasdiki Hakkında 2641 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

1 Ocak Tahsili Emval Kanununa<br />

Bazı Maddelerin Eklenmesine<br />

Dair 2656 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

1 Ocak Matbuat Kanununun 19<br />

Mayıs 1932 Tarih ve 1959<br />

Numaralı Kanunla Tadil<br />

Edilmiş Olan 51 .Maddesini<br />

Değiştiren 2657 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

1 Ocak Memurin Kanununa Ekli<br />

2658 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Ocak İzmir'de İzmir İşçi ve Esnaf<br />

Kurumlan Birliği faaliyete<br />

geçti.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

1932 senesinde Madrid'te imzalanmış olan uluslararası<br />

telekomünikasyon sözleşmesi ile telgraf, telsiz<br />

telgraf ve telefon nizamnamesi tasdik edilmektedir.<br />

Kanunun kabul tarihi 22 Aralık 1934'tür.<br />

Kanun 22 Aralık 1934 tarihinde kabul edilmiştir. RG<br />

Bu kanun ihtiyati haciz hakkında düzenlemeler yapmaktadır.<br />

Kanunla getirilen değişiklikle 'Türkiye'de veya yabancı<br />

bir memlekette çıkan ve bu kanunun 1 inci<br />

maddesinde yazılı olan matbuaların dağıtılması ve<br />

Türkiye'ye sokulması İcra Vekilleri Heyeti Kararı ile<br />

men olunabilir" hükmü getirilmektedir.<br />

Kanun'un 1 inci maddesinde, "Kadro yönünden açıkta<br />

kalan veya Bakanlık emrine alınan memurlardan iş<br />

başında otuz seneyi doldurmuş olanlar bağlı bulunduktan<br />

dairelerce tekaüd edilirler. Kadro yüzünden<br />

açıkta kalmış memurlar varken bunlann derecelerinde<br />

veya bir derece aşağısındaki açıklara dışardan<br />

memur alınamaz. Bu açık memuriyetlere ilk önce<br />

açıkta kalanlar yerleştirilir. Derecesi içinde veya bir<br />

derece aşağısında verilen memuriyetleri kabul etmeyenlerin<br />

açık maaşlan kesilir. Kabul edenlerin kendi<br />

derece ve sırası içinde ilk açılacak memuriyetlere tayinde<br />

üstün tutulmak ve açıkta kaldıkları memuriyet<br />

derecesinde tekaüd edilmek hakları saklıdır" denilmektedir.<br />

Devlet, işçiler kadar avukat, doktor gibi meslek mensuptan<br />

ile gençler ve kadınları da kendi şemsiyesi altında<br />

birtakım kuruluşlarda toplama yoluna gitmektedir.<br />

Örneğin işçiler sendika kuramasalar da, dernek<br />

yada birlik kurabilmektedirler. İzmir'de en gelişmiş<br />

işçi sınıfı kuruluştan bulunduğundan Birlik bu şehirde<br />

kurulmaktadır. Öte yandan partinin kurduğu İşçi<br />

ve Esnaf Bürolan da işçiler üzerinde bir denetim aracı<br />

ve çalışma bakanlığı işlevlerine sahiptir, bkz.<br />

Feroz Ahmad, "Cumhuriyet Türkiye'sinde Sınıf Bilincinin<br />

Oluşması, 1923-40", Osmanlı'dan Cumhuriyet<br />

Türkiye'sine İşçiler 1839-1950, (Der.) Donald<br />

Quataert, Erik Jan Zürcher, İletişim Yayınları,<br />

1 .baskı, İstanbul, 1998, s. 123-153.<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.25,<br />

1934,21.1,<br />

s.s:89.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1934,<br />

c.25,<br />

21.t,s.s:85.<br />

SP, 1 Ocak<br />

1935.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Sular Kanunu'na eklenen<br />

2659 sayılı kanun yayımlandı.<br />

1 Ocak Muamele Vergisi Kanununun<br />

2 inci Maddesinin 0<br />

Fıkrasını Değiştiren 2663<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Ocak Ziraat Vekaletine Bağlı<br />

<strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat Enstitüsü<br />

ile Mektepler ve Müesseselerde<br />

Kullanılacak<br />

Yabancı Devlet Tebaasından<br />

Profesör, Mütehassıs<br />

ve Ustalar Hakkında 2664<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Ocak İstanbul Rıhtım, Dok ve<br />

Antrepoları Türk Anonim<br />

Şirketinin Malları ile İmtiyaz<br />

Haklarının Satın Alınmasına<br />

Dair 2665 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Ocak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

İttihadı tarafından<br />

Türkiye Cumhuriyetine açılan<br />

8 Milyon dolarlık krediye<br />

müteallik protokolün<br />

tasdiki hakkındaki 2434 numaralı<br />

kanuna eklenen 2667<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Ocak Balya Karaaydın Şirketi<br />

Namına Dışarıdan Getirilecek<br />

Gazöylin Gümrük<br />

Resminden ve Muamele<br />

Vergisinden Muafiyetine<br />

Dair Olan 21.12.1931 Tarih<br />

ve 1895 sayılı Kanun<br />

Hükmünün 1934 Mali Yılı<br />

Sonuna Kadar Uzatılması<br />

Hakkında 2668 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Ocak Milli Musiki ve Temsil<br />

Akademisi Teşkilat Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine Dair 2669<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Kanunun 1.maddesine göre, "Bir belde veya belde<br />

halkının müşterek ihtiyacına mahsus suların kaynakları<br />

belediye sının dışında bulunsa bile su yollarının<br />

ve kaynaklarının bakımı, onarılması, temizlenmesi ve<br />

suyun sıhhat şartlanna uygun bir halde bulundurulması<br />

belediyelere aittir."<br />

<strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat Enstitüsünün bütün şubelerini<br />

idare edecek Türk gençleri yetişinceye kadar, yabancı<br />

devlet tebaasından profesör, uzman ve ustalann<br />

getirilmesi zorunludur. Aynı zorunluluk bakanlığa<br />

bağlı diğer okullarla fen kurumları için de geçerlidir.<br />

Kanun bu zorunluluktan dolayı çıkarılmaktadır.<br />

Tasfiye edilip hükümetçe satın alınan İstanbul Rıhtım<br />

Şirketi Liman Şirketi ile birleştirildi. Genel Müdürlük<br />

ülkemizde ilk defa tatbik edilen şekliyle rıhtım<br />

tahmil tahliye, kömür, su, antrepo ve kara nakliyatı<br />

işlerini elinde toplamaktadır. Şirket 33 milyon Fransız<br />

Frangı karşılığında devletleştirilmektedir.<br />

Kanun, krediyi, İcra Vekilleri Heyetince resmi dairelere<br />

ve belediyelere yönelik gerekli mamul eşya alımı<br />

konusunda Hükümetin kullanımına açma yetkisini<br />

vermektedir.<br />

Birkaç seneden beri kurşun piyasasında baş gösteren<br />

düşüklük ilgili madenlerin işletilmesini güçleştirmiş<br />

ve hükümetin bu konuda desteğini gerekli kılmıştır.<br />

Bu çerçevede 3 senelik sağlanmış olan muafiyetlerin<br />

uzatılması yoluna gidilmektedir.<br />

Ulusal musiki kurumu işinde büyük yükümü olan<br />

Riyaseti Cumhur Filarmonik Orkestrası bugünkü yapılanışı<br />

ile bu işi gereği gibi yapacak kertede güçlü<br />

değildir. Gerek usta kadrosu gerek çalgı çeşitleri çok<br />

eskidir. Batı ellerinin orta kertede bir musiki parçasını<br />

bile bu orkestranın hakkı ile çalmasına imkân yoktur.<br />

Devletin en büyük musiki takımı olan bu biricik<br />

orkestranın şimdiki yapılanışı ile kalması doğru görülemez.<br />

Kendisinden beklenen verimi alabilmek için<br />

kadrosunun genişletilmesi, çalgı eksiklerinin tümlenmesi<br />

gerektir. Bu düzenleme bu amaçla atılan<br />

önemli bir adımı teşkil etmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.25,<br />

1934, 21.t,<br />

s.s:96.<br />

C, 1 Ocak<br />

1935;<br />

BULMAÇ;<br />

GB; ZC,<br />

1934, c.25,<br />

21.1,<br />

s.s:90.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1934,<br />

c.25,<br />

21.l,s.s:98.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, C.25,<br />

1934,21.1,<br />

s.s:106.<br />

1935 Yılı 635

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak 2456 sayılı Kanunun Birinci<br />

Maddesine Bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 2672 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2 Ocak Soyadı Kanunu resmen yürürlüğe<br />

girdi.<br />

2 Ocak Jandarma Genel Komutanı<br />

Kazım, Orbay soyadını almıştır.<br />

3 Ocak "Türkiye ile İsviçre Arasında<br />

Akdedilen Ticari İtilaf'<br />

Hakkında 2/1952 sayılı<br />

Kararname yayımlandı.<br />

3 Ocak Tiran'da çıkan Vatra gazetesinde<br />

"Türkiye'de Dini<br />

Reform" başlıklı bir yazı<br />

yayımlanmıştır.<br />

4 Ocak Türkiye Şeker Fabrikaları<br />

AŞ kuruldu.<br />

5 Ocak Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

İnci Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesine Dair<br />

2/1764 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

5 Ocak İstanbul ve İzmir Liman İşleri<br />

Müdürlüklerinin Vazifelerine<br />

ve Bunların Murakabesine<br />

Dair 2/1776 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

5 Ocak İskan Muafiyetleri Hakkında<br />

2/1777 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

5 Ocak Meclis'e hakaret eden Kırşehir'de<br />

Mustafa hakkında<br />

takibat yapılması<br />

5 Ocak Türklüğe hakaret eden İstanbul'da<br />

Aristidi hakkında<br />

takibat yapılması.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

24 Aralık 1934'te Bakanlar Kurulu'nca onaylanan<br />

Soyadı Nizamnamesi'ne göre, "Her Türk, öz adından<br />

başka soy adı da taşıyacaktır. Soy adı olmayanlar<br />

2.7.1936 tarihine kadar bir soyadı seçip bu soy adı<br />

nüfus kütüklerine ve doğum kâğıtlarına yazdıracaklardır."<br />

Kanun bugünden itibaren resmen tatbik edilmeye<br />

başlandı.<br />

Başbakan ve bütün bakanlar ise 13.12.1934 tarih ve<br />

6/4484 sayılı liste ile soyadlarını almışlardır.<br />

İmza yeri <strong>Ankara</strong>.<br />

6.12.1934'te yazılan yazı Türkçeye çevrilmiştir. Yazıda<br />

TBMM'nin hocalar ve papazların dini kıyafetleri<br />

ile sokağa çıkmamaları hakkındaki kararı desteklenmektedir.<br />

Arnavutluk'ta da benzer bir gelişmenin olması<br />

istenen yazıda bu kararın dinsizlik olmadığı<br />

vurgulanmaktadır.<br />

Alpullu, Uşak Eskişehir ve Turhal şeker fabrikalarının<br />

bir anonim şirket halinde birleşmeleri kararlaştırılmıştır.<br />

Muhacir pasaportu ve vizesi, muhacir ve mültecilerin<br />

muafiyetlerden istifadeleri, gümrük muafiyetlerinin<br />

tatbik suretleri, naklolunan yerlilerin ve göçebelerin<br />

muafiyetten istifadeleri, meccanen veya asgari tarife<br />

ile nakiller nizamname ile düzenlenmektedir.<br />

Yıl içinde toplam 40 Meclis'e hakaret vakası söz konusudur.<br />

Bunlardan bazıları hakkında takibat yapılması<br />

istenirken bazılarının takibatına gerek görülmemiştir.<br />

Yıl içinde toplam 187 Türklüğe hakaret vakası gerçekleşmiştir.<br />

Bunlardan bazıları hakkında takibat yapılması<br />

istenirken bazılarının takibatına gerek görülmemiştir.<br />

RG<br />

C, 2 Ocak<br />

1935.<br />

JEM<br />

TCAMA,<br />

s.336.<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

233.572..<br />

17<br />

C, 4 Ocak<br />

1935.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0./<br />

40.249.. 15<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0./<br />

40.249..17

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ocak Orta Mektep ve Lise Yoklama<br />

Talimatnamesi yayımlandı.<br />

9 Ocak Yapı Kooperatifleri Kitabı<br />

yayımlandı.<br />

12 Ocak Açık bulunan Samsun Valiliğine<br />

Maraş Valisi<br />

Fahreddinin nakil ve tayini<br />

hakkındaki 2/1803 sayılı<br />

kararname yayımlandı.<br />

12 Ocak Van Vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü<br />

Dr. Eyüp Sabri'nin istifası<br />

12 Ocak Türk parasının Fransız<br />

Frangı karşısındaki durumu<br />

nedeniyle ve yeni kurulan<br />

Ekonomi Bakanlığı teşkilatına<br />

bir Para Departmanı<br />

eklenmesi istemiyle bir teklif<br />

verildi.<br />

13 Ocak Bir Bakanlar Kurulu Karan<br />

ile her türlü hayvan ve kuş<br />

gübrelerinin ihracı yasaklandı.<br />

13 Ocak Resmi Zarflar İçine Hususi<br />

Mektup Konulmaması<br />

Hakkında Maliye Bakanlığı<br />

tamimi yayımlandı.<br />

Talimatname'nin 1 .maddesine göre, "Her ders yılında<br />

orta mekteplerin 1.2. ve 3. sınıfları ile liselerin 1. ve<br />

2. sınıflarında, ikisi "yazılı", biri "sözlü" olmak üzere,<br />

üç yoklama" yapılırken, "Liselerin son sınıfında<br />

ise birincisi "yazılı", ikincisi "sözlü" olmak üzere iki<br />

yoklama" yapılacağı belirtilmektedir. Her iki kademede<br />

de dersler tam yoklamalı dersler ve bir yoklamalı<br />

dersler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ortaokul<br />

2.sınıfta okutulan Türkçe, Matematik gibi dersler<br />

yanında Ev İdaresi (kızlara), 3.sınıftaki Çocuk Bakımı<br />

(kızlara) dersleri tam yoklamalı derslere örnek<br />

olarak gösterilebilir. Orta okuldaki resim, musiki,<br />

jimnastik ve kızlar için biçki-dikiş dersleri ise bir<br />

yoklamalı derslerdendir. Yoklamalarda karşılıklara<br />

verilecek notlar ve bunlann değerleri şu şekilde belirlenmiştir:<br />

5=Pekiyi, 4=İyi, 3=Orta, 2=Gevşek,<br />

l=Pekgevşek ve 0=Boş.<br />

Türk Kooperatifçilik Kurumu tarafından Karınca<br />

Dergisi neşriyatının ilk kitabı olarak bastınlan bu<br />

eser, bizde yapı kooperatifi hareketinin başlaması dolayısıyla<br />

çok ehemmiyet kazanmıştır.<br />

Yıl içinde toplam 29 valinin nakil ve tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

Eyüp Sabri izni bitmesine karşın işinin başına dön- RG<br />

memiş ve rapor da göndermeyip yalnızca sağlık durumunu<br />

ileri sürerek memuriyetine gidemeyeceğini<br />

söylediğinden istifa etmiş sayılmaktadır. Yıl içinde<br />

toplam 4 Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü müstafi<br />

sayılmış ya da sabit lüzum üzerine Vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

Fransa'daki para politikasının dar para politikasından<br />

geniş ve esnek para politikasına geçişi nedeniyle<br />

Londra'dan gönderilen yazıda Fransız para politikasının<br />

Türkiye üzerindeki etkileri göz önüne alınarak<br />

yeni kurulan ekonomi bakanlığı içine bir para birimi<br />

kurulması teklif edilmektedir. Ayrıca yazıda Fransa'daki<br />

ekonomik gelişmelerin İngiltere'ye yansıması<br />

üzerine bilgiler verilmektedir.<br />

Memleketin ihtiyacına karşın gübrenin yurt dışına çıkışında<br />

artış kaydedilmektedir. Kararname ile bu durum<br />

önlenmeye çalışılmaktadır.<br />

Postahanelere verilen resmi zarflar içine bazı mürsil<br />

makamlarca hususi mektuplar ve hatta paralar konulmakta<br />

olduğunun anlaşıldığı Nafıa Bakanlığına<br />

bildirildiğinden, kanunen de yasak olan bu durumun<br />

Hazine'yi zarara uğratmasının önüne geçilebilmesi<br />

amacıyla bir tamim yayımlanmaktadır.<br />

RG<br />

U,9 Ocak<br />

1935.<br />

RG<br />

BCA,<br />

30..10.0.0/<br />

139.959..<br />

10.<br />

GB, RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 637

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Ocak Kaymakamlık atamaları 25 kaymakamın atama ve yer değişiklikleri gerçekleştirildi.<br />

Ayrıca Birinci Umumi Müfettişlik İskan<br />

Müdürlüğü Muavinliğine 45 lira maaşla Savur Kaymakamı<br />

Naci atandı. Yıl içinde çeşitli kaymakamlık<br />

atamaları gerçekleştirilmektedir. 24. Ocak'ta 2 kaymakam,<br />

11 Şubatta 17 kaymakam, 1 Nisan'da 14<br />

kaymakam, 29 Nisan'da iki kaymakam, 1 Temmuz'da<br />

77 kaymakam, 10 Temmuzda 2 kaymakam, 13 Temmuzda<br />

1,17 Ağustos'ta 1 kaymakam, 29 Ağustos'ta 1<br />

kaymakam, 3 Eylül'de 16 kaymakam, 25 Ekim'de 2<br />

kaymakam, 12 Kasım'da 32 kaymakam ataması gerçekleştirilmiştir.<br />

RG<br />

13 Ocak Balıkesir çevresindeki deprem<br />

sebebiyle Vali emrine<br />

10.000 lira verilip iaşe ihtiyacının<br />

Hilali Ahmer'ce giderilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

İnşaat için istenilen 10 bin liranın hemen Vali emrine<br />

verilmesi ve Hilali Ahmer'in sarfiyatının TBMM'nden<br />

tahsisat olarak talep edilmesi kararlaştırılmıştır. Ocak<br />

ayının ilk haftasında Balıkesir, Bursa, Çanakkale,<br />

Edime, İstanbul, İzmir ve Manisa ilerinde başlayan<br />

yer sarsıntıları özellikle Balıkesir'in Erdek ilçesiyle<br />

Marmara adalarında şiddetle devam etmiş ve çokça<br />

yıkıntı ve zarar yapmıştır. Özellikle Balıkesir'de can<br />

ve mal kayıpları yaşanmıştır.<br />

14 Ocak Liman İdaresi atamaları İstanbul Liman İdaresi Umum Müdürlüğüne İstanbul<br />

Vali Muavini Ali Rıza getirilmiştir. İzmir Liman İdaresi<br />

Umum Müdürlüğü'ne ise Şirket eski Muduru Dr.<br />

Hulusi atandı.<br />

16 Ocak 1934 yılında her <strong>Ankara</strong>lıya<br />

günde 135 gr et düşmüştür.<br />

16 Ocak Sigorta Şirketlerinin Teftiş<br />

ve Murakabesi Hakkındaki<br />

Kanunun Tatbik Suretini<br />

Gösteren 2/1810 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

17 Ocak <strong>Ankara</strong>'da "Türk Kuşu Kurumu"<br />

kuruldu.<br />

1932'ye oranla %60 artış söz konusudur.<br />

Tayyare Cemiyeti tarafından <strong>Ankara</strong>'da açılmıştır.<br />

18 Ocak Su Tarifesi belirleniyor. Kadıköy Su Şirketi'nin tarife komisyonu yarın toplanacak<br />

ve şirketin bu aydan itibaren 6 aylık su tarifesi<br />

tespit edilecektir.<br />

19 Ocak 2/1836 sayılı (2/27 Numaralı<br />

ve 15.1.1934 tarihli Kararname<br />

ile Meriyete Giren<br />

Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren Nizamnamenin<br />

11 nci Maddesini<br />

Tadil Eden) Nizamname<br />

19 Ocak İstatistik Genel Müdürlüğü'nün<br />

yıllık faaliyet raporu<br />

açıklandı.<br />

68 Yönetim Zamandizini<br />

Geçen seneye kadar 17 kişiden ibaret olan teşkilat<br />

son kanunla genişlemiş ve 60 çalışana ulaşmıştır. Halen<br />

dairenin vilayetlerde özel teşkilatı yoktur. İcap<br />

eden bilgiler ilgili bakanlıkların taşradaki teşkilatlarından<br />

alınmaktadır. Halen 60 memurun 10'u yüksek<br />

okul mezunudur.<br />

BCA<br />

3..18.1.2/5<br />

1.2..18<br />

Dosya no:<br />

99-37: not<br />

için bkz:<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.839..8<br />

Dosya no:<br />

99B48,<br />

10.1.1935.<br />

RG<br />

U, 16 Ocak<br />

1935.<br />

RG<br />

EYT<br />

C, 18 Ocak<br />

1935.<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

26.148..2.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Ocak Akay İşletme İdaresi Hakkında<br />

2/1830 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

20 Ocak Deniz Yolları İşletme İdaresi<br />

Hakkında 2/1830 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

20 Ocak Fabrika ve Havuzlar İdaresi<br />

Hakkında 2/1830 sayılı Nizamname<br />

20 Ocak Zat ve Muhasebe işleri hariç<br />

müfettişlik bölgesinde<br />

bulunan illere yapılacak her<br />

türlü bildirinin Trakya<br />

Umum Müfettişlik kanalı<br />

ile yapılmasına dair Bakanlıkların<br />

görüşleri açıklandı.<br />

22 Ocak Varşova'da çıkan Vatan Sesi<br />

adlı mecmuanın yurda<br />

sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

22 Ocak Şurayı Devlette açılan<br />

Başmuavinliğe birinci sınıf<br />

Muavinlerden Zihni ve<br />

onun yerine de ikinci sınıf<br />

muavinlerden İhsan terfian<br />

tayin olmuşlardır.<br />

22 Ocak Adliye Vekâletinde çeşitli<br />

atama, terfi ve tayinler gerçekleştirilmektedir.<br />

22 Ocak Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

Tüzük 2248 sayılı kanunun 5 inci maddesine göre İktisat<br />

Bakanlığı'nca hazırlanmıştır.<br />

İdare yurt kıyılarında muntazam posta seferleri inhisarını<br />

işletmek için kurulmuş ve İktisat Vekaletine<br />

bağlanmıştır.<br />

İdare, Haliçteki Havuzlarla bunların bulunduğu sahadaki<br />

deniz tamirat ve imalat fabrikalarını, çamaşırhaneyi,<br />

Tersanedeki kızak yerini, taş kızakla yanındaki<br />

kızağa işlemek için kurulmuş ve İktisat Vekaletine<br />

bağlanmıştır.<br />

Trakya Umumi Müfettişi İbrahim Tali Öngören'in<br />

9.4.1934 tarihli ve 1509 sayılı tezkeresi ile belirtilen<br />

bu teklif bakanlarca muvafık görülmüştür.<br />

Varşova'da Baıasbi Baytugon tarafından çıkanlan<br />

"Vatan Sesi" adındaki mecmuanın, Türkiye'nin dış<br />

siyasasına dokunacak yazılar yazdığı anlaşıldığından<br />

Matbuat Kanununun 51 inci maddesi hükmüne göre<br />

Türkiye'ye sokulması yasaklanmıştır. Bu mecmua<br />

Beyaz Rus emellerine hizmet etmekte ve Türkiye'nin<br />

dış politikasını rencide edecek neşriyatta bulunmaktadır.<br />

Açık olan 55 lira maaşlı Sivas Asliye Hukuk Hakimliğine<br />

eski Samsun Asliye Hukuk Reisi Celal tayin<br />

kılınmıştır. Aynı gün İzmir Sulh Hakimliğine, İzmir<br />

ve Mersin aza mülazımlığına ve <strong>Ankara</strong> Sulh Hakimliğine<br />

atamalar yapılmaktadır. Yıl içinde toplam ağır<br />

ceza mahkemesi reislik ve hakimliğine 4, Asliye<br />

Mahkemesi Reisliğine 6, Temyiz mahkemesi azalığına<br />

7, Temyiz Raportörlüğüne 12, Sulh Hakimliğine<br />

13, azalığa 29, aza muavinliğine 11, Adliye Vekaleti<br />

Teftiş Heyeti Reisliğine 1, Adli Müşavirliğe 1, Sorgu<br />

Hakimliğine 10, Sorgu Hakim Vekilliğine 27, Hukuk<br />

Hakimliğine 11, Hakimliğe 40 atama ya da terfi gerçekleştirilmiştir.<br />

Acıpayam kazasının Erle nahiyesine bağlı Saz Köyü<br />

bu nahiyeden alınarak Denizli Vilayeti Merkez Kazasının<br />

Honaz nahiyesine bağlanmıştır. İstanbul Vilayetinin<br />

Sarıyer kazasına bağlı Kemerburgaz nahiyesi<br />

köyleri ile birlikte bu kazadan alınarak Beyoğlu kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

72.474..2.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

51.5..5.<br />

Dosya no:<br />

86-173<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 639

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kayııak<br />

22 Ocak PTT Muamelat Müdürlüğüne<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Mahalli İdareler İkinci Şube<br />

Müdürü Saim atanmıştır.<br />

23 Ocak Tapu ve Kadastro Tahriri<br />

Kanunu yayımlandı.<br />

24 Ocak Atina'da basılan<br />

Hıritostomosun Hatıratı adlı<br />

kitabın yurda sokulmaması<br />

kararlaştırıldı.<br />

24 Ocak Misyonerler tarafından basılan<br />

Krallık ve Dünyanın<br />

Ümidi adlı eserin dağıtımı<br />

yasaklandı.<br />

24 Ocak Açık olan <strong>Ankara</strong> Vilayeti<br />

İdare Heyeti Azalığına<br />

İkinci Sınıf Mülkiye Müfettişlerinden<br />

Cevad atanmıştır.<br />

24 Ocak İzmir Vilayeti Vali Muavinliğine<br />

almakta olduğu<br />

maaşla Beyoğlu Kaymakamı<br />

Sedat atanmıştır.<br />

24 Ocak Beyşehir Kaymakamı Faik<br />

görülen idari lüzuma binaen<br />

Vekalet emrine alınmıştır.<br />

27 Ocak Sungurlu kazasına bağlı<br />

Yekpas nahiye merkezi<br />

Boğazkale köyüne kaldırıldı<br />

ve ismi Boğazkale olarak<br />

değiştirildi.<br />

60 Yönetim Zamandizini<br />

Yıl içinde Posta İşleri Müdürlüğüne i, Telgraf İşleri RG<br />

Müdürlüğüne i, PTT Başmüdürlüğüne toplam 7,<br />

PTT Fen Müşavere Heyeti Reisliğine 1 tayin gerçekleştirilmiştir.<br />

Yeni Kadastro ve Tapu Tahriri Kanunu bu günden<br />

itibaren yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun maddelerine<br />

göre kadastro, gayrimenkul malların hukuki ve hendesi<br />

vaziyetlerini tespit eder ve gösterir. Maliye vekaleti<br />

icab eden yerlerde tapu tahriri yapabilir. Kadastro<br />

Kanunu tasarısı hazırlanırken Fransa ve özellikle<br />

İsviçre kadastro esasları dikkate alınmıştır.<br />

Memleketin gereklerine göre bu esaslar yeni baştan<br />

düzenlenmiştir. Üç temel esastan bahsedilebilir.<br />

1.Tahdit ve tahriri emlak, 2.Takdiri kıymet, 3.Nirengi<br />

ve poligon teşkilatı icrası ile mesahatı arazi.<br />

İstanbul'dan kaçan Rumlardan olup bugün Atina'da<br />

"Patris" Gazetesi baş yazıcılığı yapan Kosti Poloni<br />

tarafından yazılan ve Atina'da 1934 senesinde bastırılan<br />

kitabın muhteviyatı ortodoksluğu Türklük aleyhine<br />

tahrik edecek mahiyette görüldüğünden yurda sokulması<br />

yasaklanmıştır.<br />

Misyonerler tarafından neşredilerek din ve siyaset<br />

propagandası gayesini takip eden "Krallık ve Dünyanın<br />

Ümidi" adlı Türkçe eser Türkiye Cumhuriyeti'nin<br />

inkılâp prensiplerinden olan laiklik esasına mugayir<br />

olduğu gibi memleket içinde dini siyasete vasıta ittihaz<br />

edenlerin faaliyetine de zemin teşkil etmektedir.<br />

Eserin toplattınlması için İçişleri Bakanlığı tarafından<br />

emir verilmiş ve dağıtılmasının men edilmesi<br />

için de Bakanlar Kurulu'nun acele karar vermesi için<br />

Başbakanlığa tezkere yazılmıştır.<br />

Yıl içinde toplam 4 mülkiye müfettişi tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde toplam 4 vali muavini tayini gerçekleştirilmektedir.<br />

Yıl içinde toplam 4 kaymakam vekalet emrine alınmıştır.<br />

Bu değişikliğin gerekçesi şudur: "Boğazkale köyünde<br />

mevcut tarihi kıymet ve ehemmiyeti haiz bulunan Hitit<br />

devrine ait eserlerin muhafazasını ve vukubulacak<br />

seyahat ve hafriyatın daima murakabesini temin<br />

maksadiyle Yekpas nahiyesi merkezinin bir saat mesafedeki<br />

bu köye nakliyle Boğazkale nahiyesi<br />

namiyle isimlenmesi hakkında Çorum Vilayeti<br />

Umumi Meclis ve idare heyetince ittihaz olunan kararlar<br />

vilayet idaresi kanununun 2 inci maddesi hükmüne<br />

uygun görüldüğünden ilişik kararname tanzim<br />

edilmiştir."<br />

C, 23 Ocak<br />

1935; ZC,<br />

c.25, 1934,<br />

16i, s.s:30.<br />

BCA<br />

30-18.1.2/<br />

51.6..3.<br />

Dosya No:<br />

86-176.<br />

BCA<br />

30-18.1.2/<br />

51.5-20.<br />

Dosya no:<br />

86-174.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30-11.1.0/<br />

93.1..3.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

28 Ocak 2/1824 sayılı Manisa Ticaret<br />

ve Zahire Borsası Talimatnamesinin<br />

15 inci Maddesinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair BKY yayımlandı.<br />

30 Ocak Türk Petrol ve Madeni<br />

Yağlar AŞ'nin Sözleşmesi<br />

tasdik edildi.<br />

31 Ocak 2/1774 sayılı Mersin Ticaret<br />

ve Zahire Borsası Talimatnamesinin<br />

12 inci Maddesinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair BKY yayımlandı.<br />

Orhaneli Merkez kazasına bağlı Karaköy (namı diğer<br />

Sipahiler Köyü) bu kazadan alınarak Bursa Merkez<br />

kazasının Soğukpınar nahiyesine bağlanmıştır.<br />

Petrol ve müştekati ticaretini yapmak maksadıyla İstanbul<br />

merkezli olmak üzere ve gayrı mahdut müddet<br />

ve 100.000 Türk Lirası sermaye ile kurulmasına Bakanlar<br />

Kurulunca onay verilmiştir.<br />

1 Şubat Ayasofya müze oldu. Ayasofya, müze haline getirildi ve halkın ziyaretine<br />

açıldı. Müze haline getirilmesine çeşitli tepkiler geldi.<br />

Örneğin, Mısır'da çıkarılan El Risale Dergisi'nin<br />

"Ayasofya" başlıklı yazısında caminin müze olmasına<br />

çok şiddetli tepki gösterilmiştir.<br />

2 Şubat Milletvekili Genel Seçimleri<br />

yapılacak.<br />

2 Şubat Kız Teknik Öğretmen Okulu<br />

kuruldu.<br />

2 Şubat Tababet ve Şuabatı Sanatlarına<br />

Mensup Bilumum<br />

Etibba, Eczacı ve Sıhhi<br />

Memurlara Diğer İdari<br />

Memurların Mahrem Tezkiye<br />

Varakalarını Yazma<br />

Talimatnamesi yayımlandı.<br />

2 Şubat İzin almadan yabancı tabiiyetine<br />

geçen Mehmet Şerif<br />

Kızı Fehime Türk vatandaşlığından<br />

çıkarılmıştır.<br />

2 Şubat Türkiye'de 5 sene oturma<br />

müddetini doldurarak vatandaşlığa<br />

alınmasını isteyen<br />

ve fena hali olmadığı<br />

anlaşılan Hollanda tebaasında<br />

1908 doğumlu<br />

Mehlaka Türk vatandaşlığına<br />

alınmıştır.<br />

3 Şubat Kefalet Sandığı Hakkında<br />

2/1894 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

Bağımsız milletvekilleri için aday listelerinde 16 boş<br />

yer bırakıldı.<br />

Her yıl Ocak ayı içerisinde hazırlanıp Şubat iptidasında<br />

Vekalette bulundurulmak üzere her memur için<br />

mahrem tezkiye varakası yazılacaktır.<br />

Yıl içinde toplam 48 kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır. RG<br />

Yıl içinde toplam 1371 kişi vatandaşlığa alınmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2./<br />

58.80.. 16.<br />

Dosya no:<br />

180-152<br />

RG<br />

GB; BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

266.798..4.<br />

13.6.1935<br />

tarih<br />

GB<br />

EYT<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 641

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Şubat İçeri (İç) İşler Bakanlığı<br />

memurları için sicil ve terfi<br />

kanun projesi hazırlanıyor.<br />

3 Şubat Milletvekili Genel Seçimleri<br />

yapıldı.<br />

3 Şubat Ziraat Bakanlığı Teşkilat<br />

Kanunu projesi hazırladı.<br />

3 Şubat Trakya Umum Müfettişlik<br />

bölgesi valiler toplantısında<br />

göçmenlerin durumu, idari<br />

teşkilatta yapılacak değişiklik<br />

ve yol yapımı ile ilgili<br />

konular görüşüldü.<br />

4 Şubat Atatürk'ün seçim bildirisi<br />

yayımlandı.<br />

4 Şubat Pul ve Kıymetli Evrak Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

7 Şubat Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren Nizamnamenin<br />

10 ncu Maddesiyle<br />

495nci Maddeye Eklenmiş<br />

Olan Fıkranın Kaldırılması<br />

Hakkında 2/1932 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

7 Şubat Suçlu ve İşkilli Memurlar<br />

Hakkında Tutulan Tahkikat<br />

Evrakına Adli Sicil Vukuatının<br />

Gösterilmesi Hakkında<br />

Başbakanlık tamimi yayımlandı.<br />

8 Şubat Genel Seçim sonuçları belli<br />

oldu.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Proje Bakanlık müdürler encümenince gözden geçirilmektedir.<br />

Bu proje ile İçeri İşler Bakanlığı memurlarının<br />

sicilleri tutulacak, Sü (Milli Savunma) Bakanlığı'nda<br />

olduğu gibi memurların terfileri bu siciller<br />

göz önünde tutulmak suretiyle barem kanunu hükümleri<br />

dairesinde yapılacaktır.<br />

Kadınlar ilk kez oy kullandı.<br />

Ziraat Bakanlığı barem kanununa tevfikan bir bakanlık<br />

teşkilat kanunu projesi hazırlamıştır. Projeyi hükümet<br />

Maltta meclise sevk edecektir.<br />

23 Ocakta başlayan toplantı 25 Ocak günü sona ermiştir.<br />

Toplantıda görüşülen konular ve alınan karar-<br />

lar şunlardır: " 1 .Önümüzdeki yıl içinde gelecek göçmenlerle<br />

dört yıl içinde sonu alınacak olan 400 bin<br />

göçmen hareketine dair toprağın kifayeti yerleştirme<br />

ve müstahsil kılma tertibatı ve teşkilatı tetkik edilerek<br />

bütün imkanlar gözden geçirilmiş (tir), 2.Yapılan<br />

yolların hangisinin hususi muhasebeler ve hangilerinin<br />

Nafıa'ca yapılması lazım geleceği kararlaştırıl<br />

(mıştır), 3.İdari teşkilatta, hükümet merkezlerinde<br />

değişiklik ve yeni teşkilat, göçmenlerin Türkçe konuşmaları,<br />

gaz maskeleri tahsisatı, şehir ve kasaba fidanlıkları,<br />

ağaçların su ihtiyacı, hasta bakıcı kursu<br />

gibi hususat görüşülerek faydalı neticeler alınmış<br />

(tır)."<br />

Atatürk, yapılacak genel seçimler münasebetiyle millete<br />

hitaben bir bildiri yayımladı. Adayların listesi<br />

belli oldu. Seçimlerde birçok kadın, milletvekilliği<br />

için aday gösterildi.<br />

Pul denilince; harç, damga, istihlak pulları ve kıymetli<br />

evrak denilince de soğuk damga ile kıymetlendirilmiş<br />

nüfus cüzdanı, ferağ ilmühaberi, kira mukavelenamesi<br />

gibi evrak anlaşılmalıdır.<br />

TBMM'ne ilk kez 18 kadın milletvekili girdi.<br />

U, 3 Şubat<br />

1935.<br />

TCSYK<br />

U, 3 Şubat<br />

1935.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

72.474..3.<br />

GB<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

AKSCK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Şubat İsteği ile tekaüt edilmiş<br />

olan Çanakkale Evkaf Müdürü<br />

İsmail Hakkı'nın yerine<br />

maaşı ile Malatya Müdürü<br />

Murad, Malatya Müdürlüğüne<br />

terfian Giresun<br />

Memuru Sıtkı İzzet tayin<br />

ve Antalya Müdürü İsmail<br />

Hakkı ile Konya Müdürü<br />

Tahir maaşlarıyla değiştirilmişlerdir.<br />

9 Şubat Açık olan birinci sınıf Adliye<br />

müfettişliği tahsisatı<br />

karşılık tutulmak sureti ile<br />

ikinci sınıf Adliye müfettişliğine<br />

üçüncü sınıf Adliye<br />

müfettişlerinden Atıf tayin<br />

olunmuştur.<br />

9 Şubat Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

9 Şubat Devlet Su İşleri Genel Müdürü<br />

Abdullah ve Başmüfettiş<br />

Süleyman'ın becayişleri<br />

gerçekleştirildi.<br />

9 Şubat İstanbul Nafıa Fen Mektebi<br />

Müdürü Mühendis Cevdet<br />

almakta olduğu 70 lira maaşıyla<br />

Diyarbakır Vilayeti<br />

dördüncü sınıf Nafıa Başmühendisliğine<br />

naklen tayin<br />

olunmuştur.<br />

10 Şubat Görülen lüzum üzerine<br />

Posta İşleri Müdürü Yusuf<br />

ve Telgraf İşleri müdürü<br />

Bekir Vefa Vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

11 Şubat Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

12 Şubat Açık olan 30 lira maaşlı<br />

Eskişehir Tapu Müdürlüğüne<br />

Vekalet emrinde bulunan<br />

eski Trabzon Tapu<br />

Müdürü Münir tayin kılınmıştır.<br />

Yıl içinde toplam 7 evkaf müdürünün becayiş ya da<br />

tayini gerçekleşmiştir.<br />

Yıl içinde toplam 5 adliye müfettişi ataması gerçekleştirilmiştir.<br />

Bolu Vilayetinin Gerede kazası içinde merkezi Reşadiye<br />

Köyü olmak üzere Yeniçağa adlı bir nahiye teşkil<br />

edilmiş ve 17 köy bu nahiyeye bağlanmıştır.<br />

Sular Umum Müdürü mühendis Abdullah 90 lira maaşıyla<br />

başmüfettişliğe ve başmüfettiş mühendis Süleyman<br />

da 90 lira maaşıyla Sular Umum Müdürlüğü'ne<br />

naklen tayin olunmuşlardır.<br />

Yıl içinde Nafia Vekaletine bağlı Şose, Köprüler Reisliğine<br />

1, Hareket Müdürlüğüne 1, İl Bayındırlık Direktörlüğüne<br />

3, Başmühendisliğe 11, Mühendisliğe 1<br />

tayin gerçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde toplam 2 PTT müdürü vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

Tokat Vilayeti Merkez kazasına bağlı Ohtap ve<br />

Bizeri nahiyeleri lağvedilerek, merkezleri Bizeri ve<br />

Kırımgir Köyleri olmak üzere Gökdere ve Dökme<br />

Tepe adlarıyla yeniden iki nahiye teşkil edilmiştir.<br />

Kırşehir Vilayetinin Avanos Kazasına bağlı Çopraşık<br />

Köyü bu kazadan ayrılarak Çiçekdağı kazasına ve<br />

yine Avanos Kazasına bağlı Karaağaç, Medetsiz ve<br />

Kılınçlar Köyleri de bu kazadan ayrılarak Mucur kazasına<br />

bağlanmışlardır.<br />

Yıl içinde toplam 19 Tapu Müdürünün tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 643

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Şubat Manisa Memleket Hastanesinin<br />

temeli atıldı.<br />

16 Şubat Hususi İdare ve Belediyeler<br />

Kefalet Sandığı Hakkında<br />

2/1942 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

16 Şubat Aydın Demiryolları Şirketinin<br />

kamulaştırılmasına<br />

karar verildi.<br />

16 Şubat Zonguldak havzasında 10<br />

senelik inkişaf görülmektedir.<br />

17 Şubat Köy mekteplerine yeni<br />

dersler eklendi.<br />

17 Şubat Paris'te çıkan Promethee<br />

adındaki mecmuanın yurda<br />

sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

17 Şubat Pahta Hocalığı adlı kitabın<br />

yurda sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

17 Şubat Niğde Maarif Müdürü Şevketin<br />

açık bulunan Urfa<br />

Maarif Müdürlüğüne naklen<br />

tayini tensip edilmiştir.<br />

18 Şubat Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine<br />

Dair Kanunun<br />

Tatbik Suretini Gösterir<br />

2/1958 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Hususi idare ve belediyelerde para ve menkul kıymetleri<br />

ve ayniyatı alıp veren ve elinde tutan memur<br />

ve müstahdemler için müteselsil kefalet usulünü tatbik<br />

etmek maksadı ile Hususi İdareler ve Belediyeler<br />

Kefalet Sandığı kurulmuştur. Bu sandık hükmi şahsiyeti<br />

haiz ve Dahiliye Vekilliğine bağlıdır. (24.2.1935<br />

ve 4.3.1935 Tarihli ve 2938,2945 sayılı Resmi Gazetelerde<br />

düzeltmesi vardır.)<br />

Demiryolunun uzunluğu 610 km olup hattın imtiyazı<br />

1856 yılında 50 sene için verilmiş fakat süreler uzatılmış<br />

ve son sürenin bitmesine daha 14 sene bulunmaktadır.<br />

Cumhuriyet idaresinden önce yılda 597.499 ton kömür<br />

çıkarılırken, bugün üretim miktarı 2.228.269 tona<br />

çıkmış bulunmaktadır.<br />

Gelecek eğitim yılından itibaren köy mektepleri müfredat<br />

programına ziraat dersleri de ilave edilecek, bu<br />

derslerden de diğer esas dersler gibi sınav yapılacaktır.<br />

Paris'te Georges Gvazavva tarafından her ay Beyaz<br />

Gürcü, Azerbaycan ve Güney Kafkaslılar namına çıkarılan<br />

Promethee adındaki Fransızca mecmuanın,<br />

dostumuz Rusya aleyhinde yazılar taşıdığı anlaşıldığından,<br />

Matbuat Kanununun 51 inci maddesi gereğince<br />

yurda sokulmaması kararlaştırılmıştır.<br />

Türkiye'ye sokulması yasak edilmiş olan "Yaş Türkistan"<br />

Mecmuası tarafından çıkarılan "Pahta Hocalığı"<br />

adındaki kitabın, dost Rusya aleyhinde yazılar<br />

taşıdığı anlaşıldığından Türkiye'ye sokulması yasaklanmıştır.<br />

Berlin'de yayımlanan bu dergi TC Hükümeti<br />

ile Sovyet Hükümetinin münasebet ve alakası<br />

aleyhinde yazılar içermektedir.<br />

Yıl içinde Maarif Vekaletine bağlı maarif müdürlüklerine<br />

2, başmüfettişliklere 1, Milli Talim ve Terbiye<br />

Azalığına 1, Orta Eğitim Genel Direktörlüğüne l,llk<br />

öğretim Bölüm Direktörlüğüne i, müfettişliklere 2,<br />

ti Kültür Direktörlüğüne 4, Kültür Kurulu Üyeliğinden<br />

Öğretmenliğe 4, Kültür Kurulu Üyeliğine 1 atama<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

Kanunun ruhanilere ait kısmı, 13 Haziranda yürürlüğe<br />

girecek. İzci ve sporcular kanun hükümlerine uyacaklar.<br />

1.madde: Herhangi din ve mezhebde olursa<br />

olsunlar mensup oldukları din ve mezhepleri usul ve<br />

teamüllerine göre mabed ve ayinlerde ruhani kisve<br />

taşımağa mezun addolunurlar. 11.12.1934 tarihinde<br />

Tiran'da yayımlanan "Vatra" gazetesinde konu ile ilgili<br />

çıkan ve 12.1.1935te Türkçeye çevrilen bir haberde<br />

"Dini kıyafet meselesi ispat ediyor ki Türkler<br />

Yunan dostluğunda samimi değillerdir" denilmekte-<br />

EYT<br />

RG<br />

C, 16<br />

Şubat<br />

1935.<br />

C, 16<br />

Şubat<br />

1935.<br />

C, 17<br />

Şubat<br />

1935.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

52.11..11.<br />

Dosya<br />

86-182.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

53.26.. 12<br />

Dosya<br />

86-189;<br />

not için<br />

bkz: BCA<br />

sayı:2/2316<br />

Dosya No:<br />

86/189.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

233.572.18<br />

Dosya:<br />

421A58

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Şubat Fransa'da çıkan Hürriyet<br />

Yolu adlı mecmuanın yurda<br />

sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

19 Şubat Kontenjan Kararnamesi<br />

yayımlandı.<br />

20 Şubat Ordu İkramiyesi Nizamnamesine<br />

Bir Madde İlavesi<br />

Hakkında 2/1939 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

21 Şubat Ölçüler Nizamnamesinin<br />

170 inci Maddesini Değiştiren<br />

2/1940 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

21 Şubat İzmir Havagazı Şirketi kamulaştırıldı.<br />

22 Şubat Halkevlerinin Üçüncü Yıldönümü<br />

kutlanmaktadır.<br />

23 Şubat Yücel Dergisi 1. yayın hayatına<br />

girdi.<br />

23 Şubat Kaçakçıların Takibinde ve<br />

Muhafaza Hususlarında<br />

Büyük Yararlıkları Görülenlere<br />

Verilecek İkramiye<br />

Hakkında 2/1959 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

24 Şubat Askeri rütbelerin<br />

öztürkçeleri bulundu<br />

24 Şubat Sokaklara İsim veya Numara<br />

ve Bütün Binalara Numara<br />

Konulması Hakkındaki<br />

Talimatnameyi (Yalnız İstanbul<br />

Belediye Hudutlarına<br />

Şamil Olmak Üzere)<br />

Değiştiren 2/1971 sayılı<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

dir. Haberde bu konunun açıkça Türk-Yunan dostluğunu<br />

baltaladığı iddia edilerek, bu davranışın Türkiye'de<br />

Yunanistan aleyhinde cereyanlar bulunduğuna<br />

dair kanıt olduğu ileri sürülmektedir.<br />

Fransa'da Canbek Havjoko tarafından çıkanlan "Hürriyet<br />

Yolu" adındaki mecmuanın, Sovyet Rusya<br />

aleyhinde zararlı yazılan taşıdığı anlaşıldığından,<br />

Matbuat Kanununun 51 inci maddesi hükmüne göre<br />

Türkiye'ye sokulmaması İçişleri Bakanlığı'nın teklifi<br />

üzerine Bakanlar Kurulu'nca kararlaştınlmıştır.<br />

1935 senesinin Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz,<br />

Ağustos ve Eylül aylarından ibaret altı aylık devreye<br />

ait ithal rejimi listeleri bu kararnameyle belirlenmektedir.<br />

İzmir Havagazı Şirketi devletçe satın alındı.<br />

Ulusal ve kültürel yolda yurt gençliğine sağdıç olan<br />

bu teşkilat birçok yerlerde sosyal ihtiyaçları karşılamış,<br />

bilgi artıklığına yardım etmiş, yurttaşlan bir yere<br />

toplayarak tanışma ve anlaşmalarına vasıta olmuştur.<br />

Halen 103 halkevi bulunmaktadır.<br />

Bir "gençlik, kültür ve bilgi cönkü" olarak yayına<br />

girmiştir. Dergi hümanizma kavramına geniş yer<br />

vermektedir. Yazarları arasında Muhtar Körmükçü,<br />

Haluk Şahsuvaroğlu, Cemal Nadir, Orhan Burian,<br />

Vedat Günyol gibi yazarlar vardır.<br />

Tüzüğün 6 ncı maddesinde "büyük yararlık" olarak,<br />

"Kaçakçıları, kaçak eşya ile birlikte çarpışarak tutmak,<br />

çarpışmada yaralanmak ve kaçakçılan ve kaçak<br />

eşyayı doğru haber vermekte mükerTeren hizmeti veya<br />

bunlan yakalamada yardımı görülmek" gibi durumlar<br />

ifade edilmektedir.<br />

Yeni karşılıklarda mülazım-asteğmen, kaymakamyarbay,<br />

miralay-albay, mirliva-tuğgeneral oldu.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

52.11..5.<br />

Dosya<br />

86-181.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

GB<br />

C, 22<br />

Şubat<br />

1935.<br />

BİLANÇO,<br />

Arı kan<br />

RG<br />

C, 24 Şubat<br />

1935.<br />

RG<br />

1935 Yılı 645

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Şubat Pamuk ipliği ve Mensucatı<br />

Sınaiye İçin Hususi Teşebbüs<br />

Erbabının Memlekete<br />

Sokmak İsteyecekleri Makinelerin<br />

Memlekete Girme<br />

Tarzını Gösteren 2/1356<br />

sayılı Kararnamenin Sureti<br />

Tatbikine Dair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

26 Şubat Devair İçin Satın Alınacak<br />

Kırtasiye Talimatnamesinin<br />

Birinci Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 2/1965 sayılı<br />

BKY yayımlandı.<br />

26 Şubat <strong>Ankara</strong> ve İstanbul Hukuk<br />

Fakültelerinde Tahsilde<br />

Bulunan Memur Talebenin<br />

Devamlarına Müsaade<br />

Edilmesi Hakkında Başbakanlık<br />

tamimi yayımlandı.<br />

27 Şubat Barem Tadilatı Raporu hazırlandı.<br />

27 Şubat Danıştay'da İstanbul Tramvay<br />

Şirketi davası sonuçlandı.<br />

27 Şubat İstanbul Şehir Planı hazırlanmaktadır.<br />

27 Şubat "10.000 Rüya Tabiri<br />

Sunkam Brahmen" adlı İstanbul'da<br />

basılan eserin satışı<br />

yasaklandı.<br />

Hazine yararı bakımından yeniden düzenleme yapılmaktadır.<br />

Memurların baremi üzerinde tetkikat yapmak üzere<br />

teşkil edilmiş olan müsteşarlar komisyonu mesaisini<br />

bitirerek raporunu Başvekalete vermiştir. Komisyonun<br />

oluşturulma sebebi baremde görülen adaletsizliği<br />

izale, ehliyetleri görülenlerin terfii ve sairedir. 2 sene<br />

olan terfi süresi 3 seneye iblağ edilmiştir.<br />

Nafıa Bakanlığı'nm Temmuz 1926 tarihli tramvay<br />

mukavelelerini feshetmesi kanun ve nizamlara uygun<br />

görüldü. 21-24 Temmuz 1926 sözleşmeleri gereği<br />

yeni hatlar inşasına ait olan kısmı şirket tarafından<br />

yapılmadığından dolayı sözleşmenin feshedilmesi ve<br />

2 milyon tazminat ödenmesi kararlaştırıldı. Davalı<br />

vekili Mahmut Esat Bozkurt'tur.<br />

Planı yapmak üzere Prof.Ehlgötz seçildi. Alman şehir<br />

uzmanı olan Ehlgötz Almanya'da Essen şehrinin planını<br />

da yapmıştır.<br />

İstanbul'da İnkılap Kitaphanesi tarafından bastırılmış<br />

olan eserin muhteviyatı itibariyle Türkiye Cumhuriyeti'nin<br />

laiklik şiarına aykırı telakkileri ihtiva ettiğinden<br />

eserin toplattırılmasına karar verilmiştir.<br />

28 Şubat 1935 Bütçesi hazırlandı. Gider kısmı 194.800.000 liradır. Gelir gideri tamamen<br />

karşılamaktadır.<br />

1 Mart 5.Meclis ilk toplantısını<br />

yaptı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Bugünkü toplantıda cumhurbaşkanlığı ve meclis başkanlığı<br />

seçimleri yapıldı. Atatürk 4.kez Cumhurbaşkanı<br />

seçildi. İsmet İnönü 8.hükümeti kurdu. Çankırı<br />

milletvekili Abdülhalik Renda meclis başkanı oldu.<br />

Atatürk "Reisicumhur sıfatile Cumhuriyetin kanunlarına<br />

ve hakimiyeti milliye esaslarına riayet ve bunları<br />

müdafaa, Türk milletinin saadetine sadıkane ve bütün<br />

kuvvetimle sarfı mesai, Türk Devletine teveccüh<br />

edecek her tehlikeyi kemali şiddetle men, Türkiye'nin<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C, 27<br />

Şubat<br />

1935.<br />

C, 27<br />

Şubat<br />

1935.<br />

C, 27<br />

Şubat<br />

1935.<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2/<br />

52.14..8.<br />

Dosya no:<br />

86-183.<br />

C, 28 Şubat<br />

1935.<br />

C, 1 Mart<br />

1935;<br />

KSCK; ZC<br />

c.l.TBMM<br />

Matbaası<br />

1935,<br />

<strong>Ankara</strong>,<br />

s.2.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Mart Yüksek Öğretim Genel<br />

Müdürlüğüne Macid tayin<br />

edildi.<br />

4 Mart Amerika Birleşik Hükümetinin<br />

altın esasını terk etmesi<br />

üzerine bir tamim yayımlandı.<br />

5 Mart Yalova Kaplıcaları için<br />

uzman Hanry Prost getirildi.<br />

6 Mart Portekiz'in önemli sanayi<br />

merkezlerinden Porto şehrinde<br />

bir fahri konsolosluk<br />

açıldı.<br />

7 Mart Başbakan İsmet İnönü'nün<br />

kurduğu yeni bakanlar kurulunun<br />

programı mecliste<br />

okundu.<br />

7 Mart Bahçelievler Yapı Kooperatifı'nin<br />

esas mukavelenamesinin<br />

tasdiki onanmıştır.<br />

9 Mart Maarif Müdürleri ve Memurları<br />

Hakkında 2/2072<br />

sayılı Talimatnamesi yayımlandı.<br />

şan ve şerefini vikaye ve ilâya ve deruhte ettiğim vazifenin<br />

icabatına hasn nefsetmekten ayrılmayacağıma<br />

namusum üzerine söz veririm" diyerek görevine<br />

başlamıştır. Meclisin ilk oturumuna en yaşlı üye sıfatıyla<br />

Erzurum milletvekili Necib Asım Yazıksız başkanlık<br />

yapmıştır.<br />

İstanbul Kız Muallim Mektebi Coğrafya Öğretmeni<br />

olup Yüksek Muallim Mektebi Müdürlüğünü ifa<br />

eden Macid'in açık bulunan 90 Lira maaşlı Yüksek<br />

Tedrisat Umum Müdürlüğüne naklen tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

Amerika Birleşik Hükümetlerinin altın esasını terk<br />

etmiş olması ve altın esasına mustenid akitlerin kambiyo<br />

dolarla ödenmesi esası kabul ve bu kararla tespit<br />

edilmiş bulunması itibarile bu memleketten gelen<br />

mal bedellerinde doların, altın veya kambiyo dolar<br />

olarak bir tefrike tabi tutulmasına sebep kalmadığından<br />

bu konudaki tereddütlerin giderilmesi amacıyla<br />

bu tamim yayımlanmıştır.<br />

Yalova kaplıcalarının yavaş yavaş yapılacak tesisat<br />

ve inşaat ile asri bir su şehri haline getirilmesi için<br />

muntazam bir imar planının yaptırılması ve bu iş için<br />

de Fransa'dan uzman Hanry Prost'un getirilmesi ve<br />

ücreti olan 150 bin Fransız frankının dört taksitte döviz<br />

olarak ödenmesi kararlaştırılmıştır.<br />

Portekiz Hükümetinin tanınmış tüccarlarından Jose<br />

Gomez De Veiga fahri konsolos olarak tayin edildi.<br />

BCA,<br />

30.. 11.1.0/<br />

94.6.14.<br />

RG<br />

BCA,<br />

30..18.1.2/<br />

52.17..1<br />

Dosya no:<br />

243-188.<br />

Programda ekonomi başlığı altında ele alınanlar ko- ZC<br />

nular şunlardır: "...zamanın şartlan ve istekleri git- c.l.TBMM<br />

tikçe zorlaşmakta olduğunu görüyoruz. Biz ülkenin Matbaası<br />

1935,<br />

ödeme kabiliyetini kolaylaştıracak bir ticaret sistemi-<br />

<strong>Ankara</strong>,<br />

ni takib etmeğe mecbunız...Sanayileşmeğe verdiği- s.27-28.<br />

miz ehemmiyet her zamandan ziyade artmıştır...Şeker,<br />

kömür, çimento gibi mahsullerin fiyatları<br />

üzerinde esaslı indirmeler yapılarak bunların içerde<br />

sürümleri artırılacağını sanıyoruz. Deniz nakliyemizi<br />

ıslah etmek ve yenilemek ve umumiyetle tarifeler<br />

üzerinde ucuzluğa ve kolaylığa gitmek yolumuzdur.<br />

Demiryollarının, nhtımlann ve limanlarının Devlet<br />

elinde bulunmasının faydaları hergün daha ziyade anlaşılmaktadır.<br />

Nakliyede ucuz ve ekonomik işletmeyi<br />

iltizam ediyoruz." Ayrıca dış politikada Sovyetler<br />

Birliği, Balkan Paktı, İran, Afgan Devleti ve Bulgaristan<br />

ile ilişkiler olumlu olarak değerlendirilmektedir.<br />

Maarif Müdürleri, Vilayetler İdaresi Kanununun 5<br />

inci maddesi mucibince vilayetin maarif işlerini gören<br />

şube reisleridir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 647

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Mart İlkbaharda Atatürk'ün iadei<br />

ziyareti münasebetiyle<br />

İran'da yapılan hazırlıklara<br />

dair bir rapor hazırlandı.<br />

10 Mart İcra Vekilleri Heyetine<br />

itimad beyan olunduğuna<br />

dair TBMM kararı yayımlandı.<br />

11 Mart Adana'da gezici aşiretlerin<br />

iskânı gerçekleştiriliyor.<br />

11 Mart Köy Kanunu Tadilatı yapılacak.<br />

11 Mart Tokyo'da çıkan Yani Yapan<br />

Muhbiri adlı mecmuanın<br />

yurda sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

12 Mart Hudut Teşkilatının Vazifelerine<br />

ve Gümrük Muhafaza<br />

Teşkilatının Kaçakçılı-<br />

68 Yönetim Zamandizini<br />

Rızaiye Konsolosu Halil Ali, gerek Vali, gerekse<br />

Emir leşkerle olan konuşmalarında ilkbaharda Atatürk'ün<br />

Rıza Şah Pehlevi'nin ziyaretini iade edeceğini<br />

duymuş ve bunun üzerine bir rapor hazırlayarak Dışişleri<br />

Bakanlığı'na göndermiştir. Bu raporda Makû,<br />

Hoy hatta Rızaiye'nin köylerine kadar her tarafta yollar<br />

yapılmakta olduğu ve köy evlerine varıncaya kadar<br />

da bütün binaların dışlarının boyandığı ve badana<br />

edildiği bildirilmektedir. İşte bu hazırlıkların yapıldığı<br />

güzergâha bakarak Halil Rıza Atatürk'ün bu yoldan<br />

geleceğini düşünerek şu uyarıyı yapmaktadır:<br />

"Vaktile katliama karıştıkları burada bulunan bir takım<br />

şahitlerin sözlerinden anlaşılan Ermeni ve Asurilerden<br />

bir çokları tekrar İran'a dönmüşlerdir. Hatta<br />

bunlardan bir kısmı bugün Rızaiye'de serbestçe<br />

oturmakta ve alışveriş etmektedirler....Atatürk ilkbaharda<br />

hakikaten bu yoldan geleceklerse bütün ihtimalleri<br />

göz önünde bulundurmak (ve) lazım gelen<br />

tedbirlerin alınması konusunda Vali ve Kumandanla<br />

şimdiden fikir teatisi ve iş bölümüne izin vermenizi<br />

dilerim...Arzettiğim gibi Ermenilerle Asuriler hakkında<br />

gayet sıkı ve kati tedbirler almak lazımdır."<br />

Güvenoyu 376 oyla, bir diğer deyişle mevcudun ittifakıyla<br />

alınmıştır.<br />

Sayıları dört bini aşan bu aşiretler Seyhan, Ayas ve<br />

Kirmit mıntıkalarına yerleştirilecek.<br />

Projeye göre dışarıdan köye gelen bir şahsı misafir<br />

olduğu evin sahibi muhtara bildirmeğe mecbur tutulmaktadır.<br />

Tasarının gerekçesinde, "Pasaportlu<br />

veyahud pasaportsuz olarak bazı kimselerin hudud<br />

karakollarımıza gözükmeksizin sınırlarımızdan geçtikleri<br />

vakidir." Bu durum bir emniyet sorunu yaratmaktadır.<br />

Ayrıca " köylerimize gelip gidenlerin niçin<br />

gelip gitmekte olduklarını anlamak ve bunların içinde<br />

şüpheli olanların veyahud ecnebilerin görülmesi halinde<br />

hemen en yakın karakola haber verilmesi<br />

maksadile 442 sayılı köy kanunile köy muhtarları<br />

mecbur tutulmuş ise de köylülere bu mecburiyet<br />

tahmil edilmediği için muhtarlar bir çok ahvalde zabıtayı<br />

vaktinde haberdar edememektedirler. İşte bu<br />

sebeplerle elemansız kalan zabıta, bazı ahvalde en<br />

mühim vazifelerini ifa edebilmek için günlerce uğraşmakta<br />

olmasına rağmen istediği neticeye varamamaktadır.<br />

Bu nedenle köy kanununun 13üncü maddesine<br />

bir fıkra eklenmesi zorunlu görülmüştür.<br />

Aylık olarak çıkarılan bu dergi memleketimiz siyasasına<br />

aykırı yazıları taşıdığı anlaşıldığından Türkiye'ye<br />

sokulması ve dağıtılması yasaklanmıştır.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

261.759..<br />

21<br />

RG<br />

C, 11 Mart<br />

1935.<br />

U, 11 Mart<br />

1935.<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2./<br />

52.17..17<br />

Dosya<br />

86-158.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

ğın Men ve Takibi Hususunda<br />

Mıntıkalanndaki Valilerle<br />

Vazife Münasebetlerine<br />

Dair 2/1991 saydı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

12 Mart İçişleri Bakanlığı memurlarının<br />

terfii hakkında bir tasan<br />

hazırlanmaktadır.<br />

13 Mart Türkiye ile Estonya Arasında<br />

Kliring Anlaşması<br />

imzalandı.<br />

14 Mart 2/2081 sayılı İzmir Liman<br />

Nizamnamesi yayımlandı.<br />

18 Mart İş Bankası Genel Müdürlüğü'ne<br />

atama yapıldı.<br />

19 Mart Versay Anlaşması ilga ediliyor.<br />

20 Mart Lise sınavlan yeniden düzenlendi.<br />

20 Mart 2/2127 sayılı Askeri Merasim<br />

Talimatnamesinin Bazı<br />

Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında BKY yayımlandı.<br />

Bakanlık müdürleri encümenince de gözden geçirilen<br />

bu kanun projesinin esaslanna göre; memurlann terfileri<br />

amirleriyle onun fevkindeki amirlerinin çalışkanlığı<br />

ve vazifesine gösterdiği özenden dolayı verecekleri<br />

iyi siciller bakanlıkça tetkik edilmek suretiyle<br />

yapılacaktır. Terfiler her yıl Cumhuriyet Bayramında<br />

ilan edilecektir. Memurlann terfi edebilmeleri bir derecede<br />

iki yıl kalmak ve iyi sicil almakla mümkün<br />

olacaktır. İyi sicil alamayan memurlar ertesi yıl haklannda<br />

verilecek sicillere göre terfi ettirileceklerdir.<br />

Anlaşmanın 10 uncu maddesi uyarınca 23 Mart 1935<br />

tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşma <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanmıştır.<br />

İş Bankası Genel Müdürlüğüne, Celal Bayar'ın İktisat<br />

Vekili olmasından beri bu görevi vekaleten yürüten<br />

Muammer Eriş getirildi.<br />

Almanya, Versay Anlaşmasının askeri hükümlerini<br />

ilga etti.<br />

Ortaokullarda ve liselerde bu seneki mezuniyet ve sınıf<br />

geçme sınavları yeni yoklama talimatnamesi gereğince<br />

yapılacaktır. Bakalorya usulü kaldmlmıştır.<br />

Fakültelere girmek için ayrıca bir olgunluk sınavı<br />

yapılacaktır.<br />

U, 12 Mart<br />

1935.<br />

TAR<br />

RG<br />

GB<br />

C, 19 Mart<br />

1935.<br />

C, 20 Mart<br />

1935.<br />

21 Mart Köylü Bayramı kutlanıyor. Köylü Bayramı yarın Halkevinde kutlanacak. U, 21 Mart<br />

1935.<br />

21 Mart Türkiye'nin Rusya'dan satın<br />

almış olduğu tekstil makineleri<br />

hakkında yabancı bir<br />

makale yayımlandı.<br />

İsviçre'de çıkan Neue Züreicher Zeitung gazetesinde<br />

yer alan ve Türkiye'nin Rusya'dan satın almış olduğu<br />

tekstil makinelerini konu alan makaleye göre, Kayseri'de<br />

bundan kısa bir müddet önce bir pamuk iplikhanesi<br />

ve mensucat fabrikası ile bunlara ait cihazlar ve<br />

tesisatın açılma töreni yapıldığı ve bu müesseselerin<br />

makinelerinin ve teçhizatının Sovyet Rusya tarafından<br />

verildiği belirtilmektedir. Yazıda bu durumun<br />

"şimdiye kadar Rus makinelerinin ihracat kabiliyetini<br />

haiz olmadıklarını bilen Avrupa için şaşılacak bir iş"<br />

olduğu belirtilmektedir.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

171.187..2<br />

Dosya:<br />

18427<br />

1935 Yılı 649

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Mart Uluslararası Kadınlar Birliğinin<br />

İstanbul'da Yapılacak<br />

Toplantısı Münasebetiyle<br />

Bastırılacak Hatıra Posta<br />

Pullarına Dair 2673 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Mart Belediyeler Bankası İdare<br />

Meclisi azasından Sami<br />

Çölgeçen'in mebusluğa seçilmesi<br />

üzerine açılan azalığa<br />

eski mebuslardan Avni<br />

tayin edildi.<br />

24 Mart Muhasebat Umum Müdürlüğü<br />

Takip ve Teftiş Müdürlüğüne<br />

Gümrük ve İnhisarlar<br />

Vekaleti Gümrükler<br />

Umum Müdürlüğü Muamelat<br />

Müdür Muavini Reşadın<br />

tayini onanmıştır.<br />

24 Mart Açık bulunan Başvekalet<br />

Muamelat Umum Müdürlüğüne<br />

İstanbul Vilayeti<br />

Maarif Müdürü Ali Haydar<br />

tayin edilmiştir.<br />

25 Mart İstanbul Müddeiumumi<br />

Muavinliğine Silivri Müddeiumumisi<br />

Ahmet Hikmet,<br />

Kayseri Müddeiumumiliğine<br />

Bozdoğan Hakimi<br />

Fuad tayin edilmişlerdir.<br />

26 Mart Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

27 Mart İzmir saylavlığına seçilen<br />

İnhisarlar Umum Müdürü<br />

Hüsnü Çakıcın yerine<br />

Umum Müdürlük Tütün<br />

Kısmı Müdürü A.Mithat<br />

Yenel tayin edilmiştir.<br />

28 Mart Açık olan Burdur Vilayeti<br />

Mektubculuğuna eski İlgın<br />

Kaymakamı<br />

Abdurrahman'ın ve Amasya<br />

Mektubculuğuna Mardin<br />

Mektubcusu Sırrının yeniden<br />

ve naklen tayinleri<br />

tensib edilmiştir.<br />

60 Yönetim Zamandizini<br />

Tasan gerekçesinde, "Hükümetimiz için hiçbir zarar<br />

melhuz olmayıp bilakis gerek dahilde gerek hariçte<br />

pul meraklılannın satın alacaktan serilerin idareye<br />

verilecek nısıf bedelleri dolayısıyla açıktan bir kâr<br />

dahi temin edilmiş olacağı cihetle ayni zamanda<br />

mezkur birliğe karşı bir cemile gösterilmek ve bu birliğin,<br />

sözü geçen pulların satılması için Avrupada ve<br />

Amerikada yapacağı propaganda dolayısile memleketimiz<br />

için bu yoldan dahi bir menfaat husulüne vesile<br />

teşkil eylemek üzere birlikçe vaki olan taleb ve<br />

iltimas veçhile mezkur pullann çıkanlması onay görülmüş"<br />

denmektedir.<br />

Yıl içinde Maliye Vekaletine bağlı umum müdürlüklerine<br />

toplam 3, murakıplıklara 2, müfettişliklere 2<br />

tayin geçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde Başvekalete bağlı toplam 6 tayin gerçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde Başsavcı yardımcılığına 7, savcılığa 31,<br />

savcı yardımcılığına 18 kişi tayin edilmişlerdir.<br />

Kırşehir Vilayetinin Avanos Kazasına Bağlı Bazlamaç<br />

Köyü bu kazadan ayrılarak Mucur Kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Yıl içinde Gümrük ve İnhisarlar Vekaletine bağlı<br />

umum müdürlüklere toplam 2, müfettişliklere 4, il<br />

gümrük başmüdürlüklerine 2 atama gerçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde Dahiliye Vekaletine bağlı mektupçuluklara<br />

10, il hukuk işleri müdürlüklerine 2 tayin gerçekleştirilmiştir.<br />

RG; ZC,<br />

C.I.TBMM<br />

Matbaası<br />

1935,<br />

<strong>Ankara</strong>,<br />

s.s: 9.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mart Hayvanlar Vergisi Kanununun<br />

Tadiline Dair 2677<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Mart İzmir 1 .Kordon'a parke taşı<br />

döşeneceğinden buradaki<br />

tramvay hattının sökülmesi<br />

ve Tramvay lşletmesi'nin<br />

Belediye'ye devredilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

1 Nisan Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

1 Nisan Ziraat İşleri Umum Müdürlüğü'ne<br />

Abidin Ege tayin<br />

edildi.<br />

2 Nisan Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülüne<br />

Dair Olan 1452 sayılı<br />

Kanuna Müzeyyel<br />

2678 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Nisan Fransa'da askerlik müddetinin<br />

iki yıla çıkarılması kararlaştırıldı.<br />

3 Nisan Aydın Demiryolları'nin<br />

kamulaştırılması hakkında<br />

taraflar arasında anlaşmaya<br />

varıldı.<br />

3 Nisan Görülen lüzuma binaen Giresun<br />

Tapu Müdürü Faik<br />

Vekalet emrine alınmıştır.<br />

4 Nisan Adana Merkez Hükümet<br />

Tabibi Doktor Şükrü üçüncü<br />

sınıf olarak 45 lira maaşla<br />

Burdur Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

tayin kılınmıştır.<br />

5 Nisan Belediye Zabıta Memurları<br />

hakkında bir tezkere hazırlandı.<br />

Küçükbaş hayvanların değişik iklim koşullarında 1<br />

yaşını geçip geçmediğinin anlaşılmasının zorluğu<br />

karşısında ortaya çıkan ihtilafların fazlalığı böyle bir<br />

değişikliği gerekli kılmıştır. 1839 sayılı kanunun 2.<br />

maddesi şöyle değiştirilmiştir: "Hayvanların bu kanun<br />

mucibince kaydının yapıldığı mali sene içinde<br />

doğan davarlar."<br />

Çirkin bir manzara teşkil eyleyen Kordon tramvayının<br />

müştemilatıyla birlikte İzmir Körfez ve Liman<br />

Şirketinden İzmir Belediyesi'ne devri ve mevcut hattın<br />

sökülmesi kararlaştırılmaktadır.<br />

İçel Vilayetinin Tarsus kazasına bağlı Haçıkırı mevkii<br />

bu kazadan alınarak Seyhan Vilayetinin Karaisalı<br />

kazasına bağlanmıştır.<br />

Yıl içinde Ziraat Vekaletine bağlı umum müdürlüklere<br />

1 atama gerçekleştirilmiştir.<br />

Tasan gerekçesine göre "yeniden teşkil olunan iki<br />

fıkrada kurulacak muhasebe teşkilatı ile ani ihtiyaçlar<br />

karşısında istimal edilmek ve şimdililik mevkuf tutulmak<br />

için iktiza eden memuriyetlere ait kadronun<br />

alınmasını teminen 1452 sayılı kanuna ek olarak bu<br />

kanun layihası tanzim edilmiştir." Kanun kapsamında<br />

3'er adet muhasebeci, tetkik memuru ve veznedar ihdas<br />

edilmektedir.<br />

Fransa'da askerlik müddetinin iki yıla çıkarılması<br />

hakkında Paris Büyükelçiliğinden alınan yazıda Sar<br />

meselesi ve Almanya'nın silahlanma işinde hızla<br />

gitmesinden dolayı acele edilerek ordunun ihtiyacı,<br />

motorize edilmesi ve teşkilatlanmasına dair çalışmaların<br />

başladığına dikkat çekilmektedir.<br />

Bayındırlık Bakanlığı ile Aydın Demiryolları temsilcileri<br />

arasındaki görüşmelerde hattın satın alınma koşullan<br />

üzerinde anlaşmaya varıldı.<br />

Yıl içinde toplam 1 tapu müdürü vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

Yıl içinde Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletine<br />

bağlı müdürlüklere 11 atama gerçekleştirilmiştir.<br />

Dahiliye Bakanlığı'ndan gelen bir teskereye göre, belediye<br />

zabıta memurlan bundan sonra memur sayılacaklar,<br />

tekaüdiye de alacaklar.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

c.l.TBMM<br />

Matbaası<br />

1935,<br />

<strong>Ankara</strong>,<br />

s.s: 13,<br />

11.3.1935<br />

sayı 6/615.<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2/<br />

53.23.. 10<br />

Dosya no:<br />

158-36.<br />

RG<br />

RG.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC<br />

c. 1,1935,<br />

17.2.1935<br />

sayı 3/377.<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

245.653..<br />

15.<br />

Dosya No:<br />

428122<br />

GB<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 5<br />

Nisan<br />

1935.<br />

1.935 Yılı 61

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Nisan Elektrik, Havagazı ve Su<br />

Sayacılanyla Ölçü Aletlerinin<br />

Muayene ve Ayarları<br />

İçin Talimat yayımlandı.<br />

7 Nisan Maliye Teşkilatında ıslahat<br />

önerildi.<br />

7 Nisan İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> ile<br />

<strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi'nde<br />

İnkılap Tarihi derslerini<br />

verenlere ders ücreti verilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

7 Nisan Burdur Vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürü<br />

Dr. Esad görülen lüzum<br />

üzerine Vekalet Emrine<br />

alınmıştır.<br />

7 Nisan Kütahya Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü Doktor<br />

Muhittin Celal'in vaki istifası<br />

kabul edilmiştir.<br />

8 Nisan Kütüphanecilik düzenlemeleri<br />

8 Nisan Türkiye'de Kullanmağa Elverişli<br />

Olup Ayarlanabilecek<br />

Su Sayıcıları Tip ve<br />

Sistemlerinin Tasdiki İçin<br />

Aranılan Şartlan Bildirir<br />

Talimat yayımlandı.<br />

9 Nisan "Türkiye ve Yunanistan<br />

Cumhuriyetleri ile Romanya<br />

ve Yugoslavya Krallıklarının<br />

Posta, Telgraf ve<br />

Telefon İdareleri Arasında<br />

Posta ve Telekomünikasyon<br />

Alanında Birlikte Çalışma<br />

İçin Özel Uzlaşma"<br />

Hakkında 2/3661 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

9 Nisan Türk Silahlı Kuvvetlerinde<br />

subay ve astsubay rütbelerini<br />

yeniden düzenleyen<br />

2/2295 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Ecnebi Mütehassıslar (M.Alfan, Fransız müşavir,<br />

başkanlığındaki heyet) raporlannı verdiler. 2 Müsteşarlık<br />

ihdası, tahsilat şeklinin tadili, defterdarlıkların<br />

kaldınlması önerildi.<br />

1935 yılında İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> ile Yüksek Okullarına<br />

ve <strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi'ne Türk devriminin<br />

çeşitli aşamalannı anlatan ve ideolojisini inceleyen<br />

Devrim Dersleri konuldu. Dersler bu dönemde Recep<br />

Peker, Hikmet Bayur, Yusuf Kemal Tengirşenk ve<br />

Mahmut Esat Bozkurt tarafından veriliyordu. Bu<br />

dersleri vermekte olan profesörlere işe başladıktan<br />

tarihten itibaren beher ders için 25 lira doçentlere ise<br />

10 lira verilmesi kararlaştınlmıştır.<br />

Yıl içinde Vekalet Emrine alınan il müdürü sayısı<br />

1 'dir.<br />

Kültür Bakanlığı karan ile ve uzman Profesör<br />

Riter'in başkanlığı altında İstanbul Kütüphanelerindeki<br />

kitapların tasnifine Damat tbrahimpaşa Kütüphanesinden<br />

başlanmıştır, tik önce Türk tarihine ait<br />

eserler elden geçirilecektir.<br />

Ölçüler ve Ayar Müdürlüğü talimat gereklerini takip<br />

eden birimdir.<br />

İmza Yeri Belgrad.<br />

Buna göre başçavuş muavini üstçavuş, birinci mülazım<br />

teğmen, kaymakam yarbay, miralay albay, mirliva<br />

tuğgeneral, ferik korgeneral, birinci ferik orgeneral<br />

ve müşir mareşal olarak belirlendi.<br />

RG<br />

C, 7 Nisan<br />

1935.<br />

BCA<br />

30-18.1.2/<br />

53.24-14.<br />

Dosya no:<br />

138-61;<br />

AA, s.161.<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 8<br />

Nisan<br />

1935.<br />

RG<br />

TCAMA,<br />

s.488.<br />

EYT

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Nisan Türkiye'de Kullanmağa Elverişli<br />

Olup Ayarlanabilecek<br />

Havagazı Sayıcıları Tip<br />

ve Sistemlerinin Tasdiki<br />

İçin Aranılan Şartlan Bildirir<br />

Talimat yayımlandı.<br />

9 ' Nisan İstanbul'da çıkarılan Yeni<br />

Gidiş adlı mecmuanın dağıtılması<br />

yasaklandı.<br />

10 Nisan Türkiye'de Kullanmağa Elverişli<br />

Olup Ayarlanabilecek<br />

Elektrik Ölçü Aletlerinin<br />

Tip ve Sistemlerinin Tasdiki<br />

İçin Aranılan Şartlan<br />

Bildirir Talimat yayımlandı.<br />

10 Nisan Bazı yerlerdeki ihtisas<br />

mahkemeleri kaldınldı.<br />

10 Nisan Belediyeler Bankası Umum<br />

Müdürlüğü'ne Sivas Valisi<br />

Süleyman Kepenek tayin<br />

edildi.<br />

14 Nisan Türkiye'de Elektrik ve Su<br />

Sayıcılan Ayarlanabilecek<br />

veya Tamir Edilebilecek<br />

Hususi Ayar İstasyonları ve<br />

Atelyeleri Tesisi İçin Talimat<br />

yayımlandı.<br />

15 Nisan "Türkiye ile Almanya Arasında<br />

27 Mayıs 1930 Tarihli<br />

Ticaret Mukavelesine<br />

Müzeyyel İkinci İtilaf'<br />

Hakkında 2775 sayılı Kararname<br />

imzalandı.<br />

15 Nisan Türkiye'de Kullanmağa Elverişli<br />

Olup Ayarlanabilecek<br />

Elektrik Sayıcılarının<br />

Tip ve Sistemlerinin Tasdiki<br />

İçin Aranılan Şartlan<br />

Bildirir Talimat yayımlandı.<br />

Ölçüler ve Ayar Müdürlüğü talimat gereklerini takip<br />

eden birimdir.<br />

Bozkurt matbaasında ayda bir çıkanlmak üzere birinci<br />

nüshası basılmış olan mecmuanın muhteviyatı devletin<br />

iç ve dış siyasalarına aykırı olduğu gibi bu muhteviyatı<br />

teşkil eden yazılarda da vatandaşlan birbiri<br />

aleyhine tahrik fiili bulunduğundan Dahiliye Bakanlığınca<br />

toplattınlmıştır.<br />

Ölçüler ve Ayar Müdürlüğü talimat gereklerini takip<br />

eden birimdir.<br />

Kars, Sinop, Lüleburgaz, Van ve Siirt Adli İhtisas<br />

Mahkemelerinin yıllık istatistiklerine göre yaptıkları<br />

işlerin az olduğu ve bu işlerin mahalli asliye mahkemelerince<br />

de görülebileceği anlaşıldığından adı geçen<br />

mahkemeler kaldınlmaktadırlar.<br />

Kararname 28 Nisan 1935 tarih ve 2988 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlandı.<br />

Sayacılar Ölçüler Kanun ve Nizamnamesinin talimat<br />

ve tamimlerine uygun olacak ve ayar memurlan İktisat<br />

Vekaletince onaylanmış ehliyetlere sahiplere sahip<br />

olacaklardır.<br />

1930 tarihli anlaşmanın bugünkü iktisadi vaziyete<br />

tamamen uygun olmadığı anlaşılmış olduğundan iki<br />

memleket arasında mütekabil emtia mübadelatına<br />

daha salim bir cereyan vermek ve bu suretle<br />

mübadelat yekununu çoğaltmak ve ticaretimizi inkişaf<br />

ettirmek üzere yeni anlaşmalar akti maksadı ile<br />

imzalanan anlaşmada kliring ve muvazene esaslan<br />

muhafaza edilmektedir. İktisat komisyonu mazbatasına<br />

göre "gümrük tarifesi yönünden konsolide edilen<br />

eşya cetvelinde küçük bazı tenzilat kabul edilmiş ise<br />

de bunlar da memleketimizdeki sanayii müteessir<br />

edecek şeyler olmayıp daha ziyade sıhhati umumiye<br />

ile alakadar olan tıbbi mevad üzerindedir." Almanya<br />

ile olan ekonomik ilişkiler özellikle dış ticaret alanında<br />

çok ileri boyutlardadır. İmza Yeri Berlin.<br />

Ölçüler ve Ayar Müdürlüğü talimat gereklerini takip<br />

eden birimdir.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

S3.26..3.<br />

Dosya no:<br />

86-188.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

53.26..13<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

53.26..4.<br />

Dosya no:<br />

130-58<br />

RG<br />

TCAMA,<br />

s.264; ZC,<br />

33-38, c.4,<br />

1935,<br />

33.inikat,<br />

s.s:128.<br />

RG<br />

1935 Yılı 653

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Nisan Döviz Cetvelleri Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

16 Nisan Hariciye Vekaleti Müsteşarlığı'na<br />

Agah, Hukuk<br />

Müşavirliğine Kemal<br />

2.Sınıf elçi unvanıyla tayin<br />

edildi.<br />

17 Nisan Artırma ve Eksiltme ve<br />

İhale Hakkındaki 2490<br />

Numaralı Kanunun 46ncı<br />

Maddesinin K Fıkrası Hakkında<br />

213 sayılı Tefsir yayımlandı.<br />

17 Nisan Aydın Ürünleri Satış Koop.<br />

Sözleşmesi tasdik edildi.<br />

17 Nisan TBMM 8 ölüm cezasının<br />

infazına karar vermiştir.<br />

18 Nisan Türk Parasının Kıymetini<br />

Koruma Kanununa<br />

Müzeyyel 2686 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

18 Nisan İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nin<br />

Elektro Mekanik Şubesine<br />

Ait Alat ve Edevat ve <strong>Kitaplar</strong>ın<br />

Yüksek Mühendis<br />

Mektebine Devri Hakkında<br />

2687 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Nisan Muvazene Vergisi Kanunu<br />

Değiştiren 2417 Numara ve<br />

2.5.1934 Tarihli Kanunun<br />

Birinci Maddesinin Tadiline<br />

Dair 2688 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Agah bu görevi vekaletten yürütmekteydi. Asaleten<br />

atanmıştır.<br />

Anılan fıkra'nm tefsirine göre pazarlıkla alınacak<br />

şeyler ve yapılacak işler ilana tabi değildir.<br />

İncir, zeytin ve pamuk üreticileri arasında kurulan<br />

kooperatifin süresi 30 yıldır. Kooperatif, üretimi artırmak<br />

ve üretici ile tüketici arasındaki tavassutları<br />

mümkün mertebe bertaraf ederek ortakların ürünlerden<br />

azami istifade edebilmeleri için ortaklara ait malların<br />

uygun fiyatla müctemian ve toptan içeride ve<br />

dışarıda satılmasına tavassut etmek ve ürünün muhafazasına<br />

yönelik ambar ve depolar inşa etmek gibi<br />

amaçlarla kurulmuştur.<br />

Yıl içinde çeşitli suçlardan ötürü toplam 25 ölüm cezası<br />

infazı karan verilmiştir.<br />

Türk Parası kıymetini koruma hakkında neşrolunan<br />

1567 sayılı kanunun altıncı maddesinde yazılı olup<br />

2100 sayılı kanun ile temdid edilmiş olan müddet hitamı<br />

tarihinden itibaren daha üç sene müddetle temdit<br />

edilmiştir. 1567 sayılı yasanın meriyeti üç sene<br />

olarak tespit edilmiş, sürenin dolmasının ardından<br />

2100 sayılı yasa ile yürürlük iki yıl uzatılmış ancak<br />

umumi buhranın etkilerine rağmen TL'nin fiili istikrarı<br />

sağlanmış paramızın kanuni bir istikrar teminine<br />

kadar mezkur kanunun verdiği salahiyetin muhafaza<br />

edilmesi lüzumlu görülmektedir. Kanun tasansının<br />

gerekçesinde mevcud ahkamın tatbik ve lüzum görülecek<br />

yeni tedbirlerin ittihaz edilebilmesi için mezkur<br />

kanun ile verilen salahiyeti daha üç sene müddetle<br />

temdidi katiyen muktezi telakki edilerek merbut kanun<br />

layihası hazırlanmıştır" denmektedir.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

94.10..17.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

54.31..8.<br />

Dosya no:<br />

179-94<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Nisan 691 sayılı Af Kanununun<br />

3.Maddesinin Tefsiri yayımlandı.<br />

18 Nisan Balkan Ülkeleri Ekonomi<br />

Konseyi toplandı.<br />

18 Nisan Uluslararası Kadınlar (Feministler)<br />

Kongresi İstanbul'da<br />

Yıldız sarayında toplandı.<br />

21 Nisan Hariciye Vekaletine bağlı<br />

çeşitli derece yükseltmeleri<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

22 Nisan Reşid Kadın Ticaretinin<br />

men'i hakkında 11 teşrinievvel<br />

1933'de Cenevre'de<br />

imzalanan beynelmilel mukavelenin<br />

tasdikine dair<br />

2693 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Nisan 8 Teşrinievvel 1930 Tarihli<br />

Tapu Sicili Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

2/2296 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

22 Nisan 5.1.1935 Günlemeçli Akay<br />

İşletme İdaresi Nizamnamesinin<br />

6.maddesini Değiştiren<br />

2/2297 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

23 Nisan Askeri rütbelerin öz Türkçeleri<br />

onaylandı.<br />

24 Nisan Türkiye'nin başkanlığında<br />

yapılacak Uluslar Cemiyeti'nin<br />

toplantısına Tevfık<br />

Rüştü Aras başkanlığında<br />

katılacak heyet belirlendi.<br />

25 Nisan Trakya Umumi Müfettişlik<br />

mıntıkasında yerleştirilecek<br />

muhacirler hakkında kararname<br />

onandı.<br />

Birden fazla suç işleyenler hakkında her bir suç için<br />

verilmiş veya verilecek olan cezalardan ayrı ayrı indirme<br />

yapılmak suretiyle tatbik olunması hükmüne<br />

varıldı.<br />

Balkan Ülkeleri Ekonomi Konseyi <strong>Ankara</strong>'da toplandı.<br />

Kongre 18-20 Nisan tarihleri arasında yapıldı.<br />

Aynı gün çeşitli atama ve merkeze alınmalar da söz<br />

konusudur.<br />

Sözleşme kadın ve çocuk ticaretinin daha tam bir şekilde<br />

önüne geçmeği temin arzusu ile çıkarılmaktadır.<br />

Askeri rütbelerin karşılıkları Yüksek Askeri Şura tarafından<br />

onaylanmıştır. Buna göre Müşir = Mareşal,<br />

Birinci Ferik=Orgeneral, Miralay=Albay, Kaymakam=Yarbay,<br />

Mülazım=Asteğmen olarak değiştirilmiştir.<br />

Heyetin azalığına Cumhurbaşkanlığı Başyaveri Celal<br />

Üner ve müşavirliğe Hariciye Özel Kalem Müdürü<br />

Refik Amir Kocamaz tayin edilirken Emniyet memurları<br />

Sadık ile Rıdvan da heyet refakatine memur<br />

edilmişlerdir.<br />

Kararname'de bu mıntıkada yer alan Edirne, Çanakkale,<br />

Kırklareli ve Tekirdağ vilayetlerine beş senelik<br />

iskan programı uyarınca yerleştirilecek muhacirlerin<br />

mühim bir kısmını çiftçiler oluşturduğundan bu bölgede<br />

şahıslara ait ve bakımsız halde bulunan 178 çiftliğin<br />

ihtiyaç oranında istimlak edilmesine dair İçişleri<br />

Bakanlığı'nın teklifinin Bakanlar Kurulu'nca onandığı<br />

belirtilmektedir.<br />

RG<br />

GB<br />

GB<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

U, 23<br />

Nisan<br />

1935.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

53.30..7<br />

Dosya no:<br />

401-21<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2/<br />

54.31..1.<br />

1935 Yılı 655

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Nisan İstanbul Tramvay Şirketi<br />

(İTŞ) ile Hükümet arasında<br />

açılan davada emeği geçen<br />

Avni ve Namık Cemal'e ikramiye<br />

verilmesi kararlaştırıldı.<br />

28 Nisan Atatürk'ün, Hilaliahmer'e<br />

"Kızılay" adını verişi Kızılay<br />

Kurultayı'nda alkışlarla<br />

kabul edildi.<br />

29 Nisan lstanbul-lzmir telefon hattı<br />

işletmeye açıldı.<br />

29 Nisan Mülkiye Mektebi'nin <strong>Ankara</strong>'ya<br />

taşınması kararlaştırıldı.<br />

30 Nisan Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İtalya Krallığı Arasında<br />

Münakit 4.4.1934 Tarihli<br />

Kliring Anlaşmasının Bazı<br />

Ahkamını Tadilen<br />

30.4.1935 Tarihinde Nota<br />

Şeklinde İmza ve Teati<br />

Edilen Anlaşmanın Kabul<br />

ve Tasdiki Hakkında 2801<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Mayıs Cami Hademesi Hakkında<br />

2/2392 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

1 Mayıs Aydın Demiryolları Şirketinin<br />

Hükümetçe satın<br />

alınmasını öngören sözleşme<br />

imzalandı.<br />

2 Mayıs İş Kanunu Layihası meclise<br />

verildi.<br />

2 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti İle<br />

ABD Arasında Posta Paketlerine<br />

Dair Uzlaşma<br />

sağlandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

İTŞ'nin kendisinden beklenen kamu yararını bir tara- BCA<br />

fa bırakıp yalnız faydalanmak yolunu tutmuş olduğunun<br />

görülmesi üzerine mukavelesinin meri'iyetine<br />

son vermekle beraber haksız ve sebepsiz toplanan paraların<br />

istirdadına karar verilmiş ve bu kararın uygulanmasına<br />

tevessül edilmiş ve fakat Şirketçe bu kararın<br />

feshi için Danıştay nezdinde Bayındırlık Bakanlığı<br />

aleyhine açtığı davanın Danıştay'ca ittifakla reddedilmesine<br />

ve bu suretle iki milyon liraya yakın bir<br />

paranın hükümet emrine iadesini temine ve 1923<br />

mukavelesine rücu olunması neticelerinin istihsaline<br />

kadar bütün tedbir safhalarında geceli gündüzlü büyük<br />

bir özveri ile çalışan Bayındırlık Hukuk müşavirleri<br />

Avni ve Namık Cemal'e masarifi gayrı melhuza<br />

tertibinden bin beş yüz lira ikramiye verilmesine dair<br />

Bakanlık başvurusuna Hazine'ce bir engel görülmemiştir.<br />

Mülkiye Mektebi'nin <strong>Ankara</strong>'ya nakli takarrür etmiştir.<br />

Nakilden sonra talebe adedi 40'dan 100'e çıkarılacak.<br />

Bu anlaşmanın hükmü 1 Mayıs 1935 tarihinden itibaren<br />

meridir. İmza Yeri <strong>Ankara</strong>.<br />

Nizamname Evkaf Umum Müdürlüğü'nce yeniden<br />

hazırlanmıştır.<br />

Müzakereler 4 ay sürdü.<br />

İş Kanunu layihası dün kamutaya verildi. Hükümet<br />

146 maddesi olan bu kanunla bütün işçi hukukunu<br />

teminat altına almaktadır.<br />

Uzlaşmanın Vaşinton'da imza tarihi 2 Temmuz<br />

1935tir.<br />

30..18.1.2/<br />

53.30.. 16.<br />

Dosya no:<br />

157-115<br />

DÖKKAG<br />

GB<br />

C, 29<br />

Nisan<br />

1935.<br />

TCAMA;<br />

ZC, 4.c,<br />

1935,<br />

38.1nikat,<br />

s. s: 188.<br />

BULMAÇ;<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

53.30..8<br />

sayı:<br />

2-2392.<br />

TCSYK; U<br />

1 Ocak<br />

1935<br />

C, 2 Mayıs<br />

1935.<br />

TCAMA

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Mayıs Atatürk, Türkkuşu'nu hizmete<br />

açtı.<br />

4 Mayıs 1493 Numaralı Ordu İkramiye<br />

Kanununun Birinci<br />

Maddesinin Tadili Hakkında<br />

2698 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

4 Mayıs 1499 Numaralı Gümrük<br />

Tarife Kanununun 7nci<br />

Maddesine Ait 214 sayılı<br />

Tefsir yayımlandı.<br />

4 Mayıs Paris'te çıkarılan Poliçe<br />

Magazin adlı mecmuanın<br />

yurda sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

4 Mayıs 1934'te Hayfa'da Abbas<br />

Matbaasında basılmış bazı<br />

kitaplann yurda sokulmaması<br />

kararlaştırıldı.<br />

5 Mayıs Avrupa'ya Gönderilecek<br />

Askeri Mühendis ve Fen<br />

Memurlanna Ait Talimatnamenin<br />

25 inci Maddesinin<br />

D Fıkrasının Değiştirilmesi<br />

Hakkında 2/2414<br />

sayılı BKY yayımlandı.<br />

5 Mayıs Suriye İle İmzalanan "Hududun<br />

Nezaretine, Rejimine,<br />

Hududu Geçecek Sürülere<br />

ve Göçebe Ahalinin<br />

Kontrolüne Müteallik Protokolün<br />

3 üncü Maddesinin<br />

Değiştirilmesi" Hakkında<br />

2/2293 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

6 Mayıs İktisadi Buhran Vergisi<br />

Kanununun 6 ıncı Maddesiyle<br />

Muvazene Vergisi<br />

Kanununun 3 üncü Maddesinin<br />

2 inci Fıkrası Hakkında<br />

868 sayılı Meclis Karan<br />

açıklandı.<br />

Atatürk'ün himayesi altındadır.<br />

TCSYK<br />

Değişiklikle orduda ve kara, deniz ve hava askeri RG<br />

fabrikalarında ikramiye verilmesinin koşullan yeniden<br />

belirlenmiştir. Buna göre, örneğin, atışlarda ve<br />

hava bombardımanlannda ve hava muharebe talimlerinde<br />

muvaffak olanlara, askere okuma, yazma öğretenlere<br />

ya da fabrika ve imalathanelerde imalat ve<br />

sarfiyatta tasarruf temin edenlere ikramiye verilecektir.<br />

Bu derginin memleketimiz aleyhinde zararlı yazılan<br />

taşıması nedeniyle yurda sokulması yasaklanırken,<br />

31 Mart ve 7 Nisan 1935 nüshalarının da toplattınlması<br />

kararlaştınlmıştır.<br />

1934'te Hayfa'da Abbas Matbaasında basılmış<br />

"Tezkeretülvefa", 1923'te Mısır'da basılmış olan<br />

"Dürûsütdiane", 1921'de Mısır'da basılmış "Mekatibi<br />

Abdülbaha" ve 1315te Mısır'da basılmış<br />

"Kitabülferaiz" adlı Farsça dört kitap Bahai tarikatının<br />

neşir ve tamimi için yazılmış propaganda eseri<br />

olduklarından ve bu gibi neşriyat Tekke ve Zaviyelerle<br />

türbelerin şeddine ve türbedarlıklarla bir takım<br />

unvanlann men ve ilgasına dair 20.11.1341 tarih ve<br />

677 sayılı yasanın birinci maddesine aykın olduğundan<br />

Matbuat Kanununun 5 inci maddesi esas tutularak<br />

toplattırılmıştır.<br />

Maliye Bakanlığı'nın tezkeresine göre her iki maddenin<br />

uygulanmasında karşılaşılan sorunlar şunlardır:<br />

Vergi, tediye sırasında tevkif veya muayyen zamanlarda<br />

malsandığına yatırılmadığı takdirde, kanuni takibat,<br />

hem ita amirlerine de muhasebecilere tevcih<br />

edilmektedir. Tatbikatın bu şekline itiraz eden bazı<br />

ita amirleri; bu vergilerin muayyen zamanlarda<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

54.33.. 15<br />

Dosya:<br />

86-193.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

54.33.. 12.<br />

Dosya no:<br />

86-192.<br />

RG<br />

TCAMA,<br />

s.236.<br />

RG<br />

1935 Yılı 657

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mayıs Vasıtasız Vergilere Munzam<br />

Kesirlerin Tevhit ve<br />

Nispetlerinin Tadiline Dair<br />

Olan 1454 sayılı Kanunun<br />

6 ıncı Maddesi Hakkında<br />

869 sayılı Meclis Kararı<br />

açıklandı.<br />

7 Mayıs Şeker Fabrikalarına<br />

Bahşolunan İmtiyazat ve<br />

Muafiyet Hakkındaki 14<br />

Nisan 1341 Tarih ve 601<br />

sayılı Kanunun 8 inci Maddesinin<br />

Kaldırılmasına Dair<br />

2699 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs Damat Ferit Kabinesi Tarafından<br />

İdam Ettirilen Milis<br />

Yüzbaşısı Rızanın Karısı<br />

ve Oğluna Maaş Tahsisine<br />

Dair 2700 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs 1931 Mali yılında Askerliğe<br />

Hazırlık Dersi Muallimliklerinde<br />

İstihdam Olunanlann<br />

Ücretleri Hakkında 2701<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs 1453 Numaralı Kanunun<br />

Bazı Maddeleriyle 1 Numaralı<br />

Cetveli ve Mezkur<br />

Kanunun 6 ıncı Maddesini<br />

Tadil Eden 2617 Numaralı<br />

Kanunun Birinci Maddesini<br />

Tadil Eden 2702 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

68 Yönetim Zamandizini<br />

malsandığına yatırılmaması mesuliyetinin, münhasıran<br />

muhasebecilere teveccüh edeceğinden bahisle<br />

kendilerinin cezai mesuliyete teşrik edilmemelerini<br />

istemektedirler. Bu konudaki karışıklığın giderilmesi<br />

bakımından meclisin tefsirine gereksinim duyulmuştur.<br />

Maliye Bakanlığının tezkeresi üzerine, 18 Mayıs<br />

1929 tarihli 1454 sayılı kanunun 6 ıncı maddesinde<br />

yazılı arazi ve arsalara ait hükmün arsalar ile 552<br />

numaralı kanunun 7 ve 8 inci maddelerinde yazılı çalılık<br />

ve bataklık arazi ve avlu ve bahçe fazlaları hakkında<br />

da cayı tatbik bulup bulmayacağı konularında<br />

tereddüt edildiği için sorunun tefsiren halli gerekmiştir.<br />

601 sayılı ve 5 Nisan 341 tarihli kanunun 8 inci maddesi<br />

mucibince şeker fabrikaları memur ve müstahdem<br />

ve amelesi, fabrikanın açıldığı tarihten itibaren<br />

on sene temettü veya kazanç vergisinden muaf tutulmuştur.<br />

Gümrük resminin yüksekliği, şeker maliyet<br />

fiyatlarının indirilmesi hususundaki teşebbüs ve<br />

kararların tatbiki dahi şeker fabrikalarının varlıklarını<br />

korumağa ve inkişaflarını temine kâfi geleceğinden,<br />

şeker sanayiinin memleketimizde teessüsünü teşvik<br />

için 341 senesinde kabul edilen imtiyaz ve muafiyetlerin<br />

idamesine ihtiyaç kalmamıştır. Bu vaziyet nazarı<br />

dikkate alınarak 1935 senesi bütçesindeki yeni<br />

masraflara karşılık olacak membalardan birini teşkil<br />

etmek üzere bu muafiyetlerin de kaldırılması düşünülmüş<br />

ve bu layiha bu maksatla tanzim olunmuştur.<br />

Asker öğretmenlerin çeşitli düzeylerdeki okullarda<br />

verdikleri eğitim karşısında alacakları ücretler bu düzenleme<br />

ile yeniden belirlenmektedir.<br />

Tasarının gerekçesinde, 1452 sayılı Devlet memurları<br />

maaşatının tevhid ve teadülü hakkındaki kanuna göre,<br />

yüksek tahsil görmüş olan mülkiye memurları, 25<br />

asli maaşla baremin 12 derecesinden hizmete başladıkları<br />

halde, 1453 sayılı kanuna göre yüksek tahsil<br />

görmüş olan zabit vekilleri mülkiye bareminin, 14<br />

derecesi olan 20 lira asli maaşla hizmete başlamakta<br />

oldukları belirtilmektedir. Bu suretle hizmetin başlangıcından<br />

itibaren iki barem arasında zabitan aleyhine<br />

bir fark hasıl olmaktadır. Orduda terfi bekleme<br />

müddetleri fazla olduğu için bu fark hizmetin devamı<br />

müddetince mütemadiyen büyümektedir. Halbuki ordu<br />

mensuplarının vazife, külfet ve mesuliyetleri bu<br />

farkların kendi aleyhlerinde olmamasını icab ettirecek<br />

mahiyettedir. Teadülü temin etmek için miralay<br />

rütbesinin iki dereceli maaşı birleştirilerek 5 inci de-<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, inikat<br />

1-21,<br />

c.1-2,<br />

TBMM<br />

s.s: 59<br />

RG<br />

RG<br />

RG; ZC.<br />

inikat<br />

1-21,<br />

c.1-2,<br />

19.3.1935,<br />

TBMM<br />

s.s: 49;<br />

ayrıca bkz.<br />

ZC, inikat<br />

22-32,<br />

c.3, 1935,<br />

s.s:49'a<br />

ilave

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Mayıs Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 4üncü Maddesine<br />

Müzeyyel 2707 sayılı<br />

Kanun sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs <strong>Ankara</strong> Stadında Kurulacak<br />

Tribünler İçin Getirilecek<br />

Demir Malzemenin Gümrüksüz<br />

Geçirilmesine Dair<br />

2709 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Mayıs Van Emniyet Müdürü Server<br />

görülen lüzum üzerine<br />

Vekalet emrine alınmıştır.<br />

7 Mayıs Açık olan Üçüncü sınıf<br />

Mülkiye Müfettişliğine<br />

Menemen ve Osmaniye<br />

kaymakamları Ali Nihad ve<br />

Osman Nuri'nin tayinleri<br />

onanmıştır.<br />

7 Mayıs Aksaray mebusu Rıza<br />

Nisari'nin, Bolu Mebusu<br />

Falih Rıfkı Atay, Kütahya<br />

mebusu Hakkı Uluğ, Manisa<br />

Mebusu Tahir Hitit ve<br />

Siirt Mebusu Mahmut Soydan'ın<br />

teşrii masuniyeti<br />

hakkında 872-874 sayılı<br />

TBMM kararlan yayımlandı.<br />

8 Mayıs Yeni Maliye Teşkilatı Layihası<br />

hazırlandı.<br />

8 Mayıs Bulgaristan ve Yunanistan-<br />

'ın karşılıklı olarak sınır<br />

bölgesine kara ve demiryolu<br />

yaptırmalan hakkında Sofya<br />

Elçisi bir rapor hazırlamıştır.<br />

8 Mayıs Berlin Yüksek Müzik Okulu<br />

Profesörü Paul<br />

Hindemith, Türkiye'deki<br />

Orkestra hakkında bir rapor<br />

vermiştir.<br />

rece olması ve altıncı dereceden itibaren aşağıya doğru<br />

derecelerin birer derece yukarı çıkanlması lüzumlu<br />

görülerek işbu kanun layihası tanzim edilmiştir"<br />

denilmektedir.<br />

Yıl içinde toplam 1 emniyet müdürü vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

Yıl içinde toplam 2 mülkiye müfettişinin tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde yasama dokunulmazlığının kaldırılması,<br />

dönem sonuna ertelenmesi ya da dokunulmazlığın<br />

kaldınlmaması hakkında toplam 14 karar verilirken,<br />

6 milletvekilinin de ifadesi alınması kararı verilmiştir.<br />

Yeni Maliye Teşkilatı layihası ile iki müsteşarlıktan<br />

başka 3 umum müdürlük kurulmakta, diğer umum<br />

müdürlükler de olduğu gibi bırakılmaktadır. 1929 senesinde<br />

belirlenen Maliye Bakanlığı'nm bugünkü<br />

teşkilatı ve vazife taksimatı artan iş yükü nedeniyle<br />

daha teknik ve ilmi mesaiye gereksinimi ortaya çıkarmış<br />

ve bakanlığın yapısında yeni düzenlemeler<br />

yapılmıştır.<br />

Raporda Bulgaristan'ın yaptırdığı hatların ve yolların<br />

adeta bir kol halinde Ege Deniziyle Bulgar hududu<br />

arasında sıkışık bir vaziyette kalan Yunan arazisinin<br />

geleceğini tehlikeye koyacak bir mahiyet gösterebileceğine<br />

ve sınıra yığılan kuvvetlerin artık gizlenmediğine<br />

dikkat çekilmektedir.<br />

Raporda, orkestra şefi, sanatçılar ve orkestranın büyütülmesi<br />

ve saz unsurlannın çoğalması ve nihayet<br />

tesir ve nüfuzunun genişletilmesi olanaklan üzerine<br />

görüşler bulunmaktadır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C, 8 Mayıs<br />

1935; ZC<br />

c.5, 1935,<br />

s.s:191.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/ 1<br />

242.637..<br />

22.<br />

Dosya No:<br />

426626<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

146.44..2.<br />

1935 Yılı 659

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Mayıs 1683 sayılı Askeri ve Mülki<br />

Tekaüt Kanununun 2 nci<br />

Maddesinin 2 ve 3 üncü<br />

Fıkralarını Değiştiren 2710<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

9 Mayıs Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Teşkilatı Hakkındaki<br />

31.5.1933 Tarih ve 2208<br />

Numaralı Kanunun 14 üncü<br />

Maddesine Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2711 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

9 Mayıs CHP'nin 4.Kurultay'ı toplandı.<br />

13 01.05.<br />

200<br />

Haziran<br />

Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

15 Mayıs Türkiye Cumhuriyet Merkez<br />

Bankası A.Ş. Nizamnamei<br />

Esasisinin 11 inci Maddesinin<br />

Birinci Fıkrasına Bazı<br />

Hükümlerin Eklenmesi<br />

Hakkında 2/2285 sayılı Tüzük<br />

yayımlandı.<br />

16 Mayıs Kars'ın Digor nahiyesi ve<br />

çevresinde meydana gelen<br />

depremin can ve mal kaybına<br />

yol açtığı ve depremzedelere<br />

yapılan yardımlar<br />

hakkında açıklamalar yapıldı.<br />

16 Mayıs 6791 sayılı Erbaş (Küçük<br />

Zabit) ve Onbaşı Talimatnamesinin<br />

13 ve 16 ıncı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

Maddelerin Eklenmesi<br />

Hakkında 2/2476 sayılı<br />

BKY yayımlandı.<br />

60 Yönetim Zamandizini<br />

Kanun askeri tıbbiyeyi bitiren askeri tabipler ile askeri<br />

eczacılar, kimyager, diş tabibi ve baytarların nasıplanna<br />

dair süreleri yeniden belirlemektedir.<br />

Yasa, damga, hilaliahmer, himayeietfal ve emsali<br />

pullardan alınan beyiyelerin tasarruf ve muavenet<br />

sandığına verilmesi amacıyla çıkarılmıştır.<br />

Kurultay'da askerliğini çavuş ve onbaşı olarak yapanların,<br />

kısa bir eğitimden geçirilerek, kendi köylerinde<br />

öğretmen olarak görevlendirilmesi kararlaştırılmıştır.<br />

Köy enstitüleri (1940) bu gelişimin bir ürünüdür.<br />

Kongre 9-16 Mayıs tarihleri arasında yapılmıştır.<br />

Atatürk açış konuşmasında, "...Uçurum kenarında yıkık<br />

bir ülke... Türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar...Yıllar<br />

süren savaş...Ondan sonra, içeride ve dışarıda<br />

saygı ile tanınan yeni vatan, yeni sosyete, yeni<br />

devlet ve bunları başarmak için arasız devrimler...İşte<br />

Türk genel devriminin bir kısa diyemi..." şeklinde bir<br />

özet yapmaktadır. Kurultay'da yeni CHP tüzüğü kabul<br />

edilerek "Fırka" ibaresi "Parti" olarak değiştirilmiştir.<br />

Beypazarı kazasının Gençali Köyü bu kazadan alınarak<br />

Ayaş Kazasına bağlanmıştır. Soma Kazasına bağlı<br />

İğneci Çiftliği Köyü bu kazadan alınarak Kırkağaç<br />

kazasına bağlanmıştır. Edime Merkez Kazasına bağlı<br />

Tatarlar Nahiyesinin Merkezi şimdiki Köyden kaldırılarak<br />

yine bu nahiye içindeki Süleoğlu Köyüne götürülmüş<br />

ve bu nahiyenin Sarı Danişmend, Süleyman<br />

Danişmend ve ömeroba Köyleri ayrılarak Lalapaşa<br />

Nahiyesine bağlanmıştır.<br />

2 Mayısta meydana gelen depremde 85 kişi ölmüş<br />

131 kişi yaralanmıştır. Bu bölgedeki evlerden 838'i<br />

yıkılmış ve açıkta kalanlann sayısı ise 2954'tür. Felakete<br />

uğrayanlara yardım etmek üzere bir heyet teşkil<br />

edilmiş ve açıkta kalanların yerleştirilmesi ve iaşesi<br />

için ivedi çalışmalar yürütülmüştür.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, inikat<br />

1-21,<br />

c.1-2,<br />

TBMM<br />

s.s: 65.<br />

C, 9 Mayıs<br />

1935;<br />

AKSCK;<br />

TCSYK<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.839..<br />

11<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Mayıs Merkezi Karaköse oları<br />

Bayazıt Vilayetimin adı<br />

Ağrı'ya çevrildi.<br />

17 Mayıs 1935 Bütçesi görüşmeleri<br />

başlıyor.<br />

17 Mayıs Barem Dereceleri hakkında<br />

bir tasan hazırlandı.<br />

17 Mayıs Kültür Bakanlığı Teşkilatı<br />

tasarısı hazırlandı.<br />

18 Mayıs Van Vilayeti Merkez Kazasına<br />

bağlı Nordoz Nahiyesi,<br />

ilişik 37 köyle birlikte bu<br />

Kazadan alınarak Şıtak Kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

19 Mayıs Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

20 Mayıs Ali İktisat Meclisinin Kaldırılması<br />

kararlaştırıldı.<br />

21 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da Tecim ve Endüstri<br />

Odalan Kurultayı<br />

toplandı.<br />

23 Mayıs 1935 Umumi Nüfus Sayımı<br />

Hakkında 2/2511 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

1580 sayılı Belediye Kanununun 9uncu maddesine<br />

göre merkezi Karaköse olan Bayazıt Vilayeti adının<br />

Ağn'ya ve merkezi Bayazıt olan Karaköse Kazası<br />

adının da Doğu Bayazıt'a çevrilmesi vilayet meclisi<br />

ve idare heyetinin karanna atfen Dahiliye Vekilliğinin<br />

teklifi Danıştay Başkanlığı'nın uygun görüşü üzerine<br />

Bakanlar Kurulu'nca onanmıştır.<br />

Mecliste 1935 bütçe müzakereleri başlıyor. Bütçenin<br />

tevzii: TBMM=2.859.682, Başbakanlık=l. 159.879,<br />

Maliye Bakanlığı=12.784.179, Düyunu Umumiye=<br />

106.291.293, Gümrük ve Tekel Bakanlığı=5.003.9l3,<br />

İçişleri Bakanlığı=4.347.908, Sağlık Bakanlığı=<br />

4.892.184, Adliye Bakanlığı=8.788.478, Maarif Bakanlığı=8.948.445,<br />

Ziraat Bakanhğı=5.l50.5ll, Milli<br />

Savunma Bakanlığı=58.4l3.476 TOP-<br />

LAM=l94.882.727<br />

Barem dereceleri I5'e indirildi. Yeni layiha yakında<br />

Kamutay'a verilecek.<br />

Kültür Bakanlığı teşkilatı yeni baştan kuruluyor. 4<br />

genel müdürlük daha ihdas olunacak. Tasan komisyonda.<br />

Ayancık Kazasına bağlı Türkeli Nahiyesinin Merkezi,<br />

şimdiki bulunduğu Gemyanı Köyünden kaldınlarak<br />

aynı nahiye içindeki Helealdı Köyüne götürülmüştür.<br />

Çorum Vilayetinin Mecidözü Kazasına bağlı<br />

Turgud Köyü bu kazadan alınarak Çorum Merkez<br />

Kazasına bağlanmıştır.<br />

Ali İktisat Meclisinin kalkması kararlaştınldı. Hükümet<br />

1935 bütçesinden Meclis tahsisatının çıkarılmasını<br />

onayladı. Bütçe Encümeni, Ekonomi Bakanlığı<br />

teşkilatının ihtiyaçları karşılayacak derecede genişletilmesi<br />

nedeniyle bakanlığın Ali İktisat Meclisinin<br />

görevlerini de yerine getireceğini öngörmüş, hükümet<br />

de buna iştirak etmiştir.<br />

Talimatnamenin 4 üncü maddesinde yazılı nüfus sayımı<br />

gününün (18 Ekim 1935) Tatil Günleri hakkındaki<br />

kanunun yayımlanması ile değiştirilmesi gerekmiştir.<br />

Sayımın bir tatil gününde yapılması, memleketin<br />

genel faaliyetini bozmamak açısından birçok<br />

faydalar arz etmesi üzerine bu tarih 20 Ekim 1935 tarihine<br />

çekilmiştir. Talimatnamede ayrıca vali, kaymakam<br />

ve nahiye müdürlerinin ve sayım ve kontrol<br />

memurlannın nüfus sayımı ile ilgili görevleri belirlenmektedir.<br />

RG: BCA<br />

30.18.1.2/<br />

54.33.16<br />

Dosya:<br />

73-90<br />

(4.5.1935<br />

tarih)<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1935.<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1935.<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1935.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 20<br />

Mayıs<br />

1935.<br />

GB<br />

BULMAÇ;<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

24.137..4.<br />

M<br />

1935 Yılı 661

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kavnak<br />

23 Mayıs Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

25 Mayıs Sevkiyat Erad ve Erbaşlarına<br />

Verilecek Yevmiyeler<br />

Hakkındaki 630 Numaralı<br />

Kanunun Birinci Maddesini<br />

Değiştiren 2717 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

25 Mayıs Yüksek Mühendis Mektebi<br />

Hakkındaki 1275 Numaralı<br />

Kanunun 1 inci Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesi Hakkında<br />

2718 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

25 Mayıs Devlet Memurları Maaşlarının<br />

Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452 sayılı<br />

Kanuna Bağlı 2 sayılı Cetvelde<br />

Yapılacak İlaveye ve<br />

Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğü Kadrosundan<br />

Çıkarılacak Memuriyetlere<br />

Dair 2720 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs 406 Numara ve 4 Şubat<br />

1340 Tarihli Telgraf ve Telefon<br />

Kanununa Müzeyyel<br />

2722 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da Birinci Basın<br />

Kurultayı toplandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Çanakkale Vilayeti Merkez Kazasının Kirazlı Köyünde<br />

ilişik 10 Köy ve 9 Obayı ihtiva etmek üzere ve<br />

Çanakkale merkezine bağlı olmak üzere Kirazlı adıyla<br />

yeniden bir nahiye kurulmaktadır. Konya Vilayetinin<br />

Karaman Kazasına bağlı Bucakkışla Nahiyesine<br />

tabi Kahtama, Güliz ve Kızılalan Köyleri bu nahiye<br />

ve kazadan ayrılarak içel Vilayetinin Mut Kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

Kazandan yemek suretile iaşelerinin temini mümkün<br />

olmayan Erata (er, erbaş ve gedikli erbaş) ve süel<br />

okullar talebesine bulundukları mahal rayici üzerinden<br />

yevmiye verileceğine dair düzenleme.<br />

Bu düzenleme ile, "Yüksek mühendis mektebi bir<br />

müdürle idare olunur, mektebin müdürü Nafia Bakanının<br />

inhası üzerine müşterek kararname ile tayin<br />

edilir" ibaresi eklenmiştir.<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Bakanlığınca hazırlanan<br />

tasarının gerekçesinde, 1267 sayılı ve 17 Mayıs 1928<br />

tarihli kanunla teşkil olunan Türkiye Cumhuriyeti<br />

Merkez hıfzıssıhha müesseselerinin masraf ve kadroları<br />

da 1929 mali senesinden itibaren Hudut ve Sahiller<br />

Sıhhat Umum Müdürlüğü bütçesinden idare<br />

olunmakta ve her geçen yıl gelişmekte olan bu müessesenin<br />

masrafı çoğalmakta olduğundan kanun layihasına<br />

bağlı cetvelde gösterilen İstanbul, Haydarpaşa,<br />

izmir emrazı sariye ve istilaiye hastanelerinin tekrar<br />

umumi muvazeneye alınmasına mali zaruret görüldüğünden<br />

bu kanun layihası bu sebepten dolayı<br />

hazırlanarak meclise sunulmuştur. 2 sayılı cetvelde<br />

derece, adet ve maaşları gösterilen memuriyetler eklenmiştir.<br />

Telgraf muharebelerinin çabuk, iyi ve muntazam olması<br />

memleketin idaresi, müdafaası ve halkın menfaati<br />

noktalarından çok gereklidir. Telgraf idaresinin<br />

bu esaslı işlerin yapılması için gerek telgraf hatlarının<br />

ve makinalannın yeni, fennin son terakkilerine<br />

uygun olması bazı hatların kablo ve yer altı hattı bulunması<br />

ve telsiz istasyonlarının en yeni cihazlarla<br />

teçhizi lazımdır. Bu işleri yapmak için telgraf idaresinin<br />

tahsisatı kafi değildir. Gerekli olan bu paranın<br />

ya muvazenei umumiyeden verilmesi yahut resmi dairelerin<br />

muafiyetlerinin kaldırılması icab etmektedir.<br />

Düzenleme bu gerekçe ile hazırlanmıştır.<br />

Bu yılın en önemli basın olayıdır. Matbuat Umum<br />

Müdürlüğü tarafından bütün memlekete şamil bir Basın<br />

Birliği kurma hareketidir. Kongreye 38 gündelik<br />

gazeteden 25, 78 gündelik olmayan gazeteden 23,<br />

İ27 dergiden 16, Bakanlıklarla ilgili meslek gruplarından<br />

33 ve çeşitli özel dergilerden 20 delege olmak<br />

üzere toplam 117 kişi katılmıştır. Kongre, Basın Bir-<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 22-32,<br />

c.3, s.s:86.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, inikat<br />

22-32, c.3,<br />

s.s:71; RG.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 22-32,<br />

c.3, s.s: 83.<br />

GB; TBT,<br />

s.122.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Mayıs Kırk bin memurun dereceleri<br />

tespit edildi.<br />

26 Mayıs Yüksek Mühendis Okulu<br />

Müdürlüğü'ne Subhi tayin<br />

edildi.<br />

27 Mayıs "Türkiye Bulgaristan Ticaret<br />

Anlaşması" Hakkında<br />

2792 sayılı Kararname imzalandı.<br />

27 Mayıs Alsancak-Aydın-Eğirdir<br />

demiryolunun satın alınması<br />

TBMM'nce kabul edildi.<br />

28 Mayıs 376 Numara ve 26.11.1339<br />

Tarihli Posta Kanununa<br />

Müzeyyel 2721 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

28 Mayıs Kazanç Vergisine Dair olan<br />

2395 sayılı Kanuna Ek<br />

2729 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

28 Mayıs 2/2479 sayılı Harita Genel<br />

Direktörlüğü İkramiye Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

liginin esasını kurmak ve kongreye ait işleri yürütmek<br />

üzere Falih Rıfkı Atay, Hakkı Tarık Us, Naşit<br />

Hakkı Uluğ, Rüştü Öktem, Mecdi Sayman, Nurettin<br />

Artam ve Kerami Kurtbay'dan müteşekkil bir heyeti<br />

seçti. Hazırlanan program gereğince, öz Türkçe dil<br />

birliğine gidilmiş, kalite ve fiyatlar üzerinde kararlar<br />

alınmıştır. Bu yıl içinde <strong>Ankara</strong> Haftası gazetesi ismini<br />

Çankaya'ya, Milliyet de Tan'a çevirmiştir. Yücel,<br />

Karikatür, Yarımay, Resimli Ay, Ayda Bir Dergileri<br />

de çıkmaya başlamıştır.<br />

Bunlardan 24 memur en yüksek aylığı alıyor. 10 lira<br />

aylıklı memur sayısı on binden fazladır. Maliye Bakanlığı<br />

memurlar hakkında bir cetvel hazırladı. Bu<br />

cetvel, umumi muvazeneye bağlı bütün memurları,<br />

barem derece ve maaşlarında yapılan değişikliklere<br />

göre derecelendirmektedir. Buna göre bugün Türkiye'de<br />

umumi bütçeden aylık alan memurların sayısı<br />

kırk bin kadardır. Bu kırk binden 24'ü 150 lira asli<br />

maaşlıdır.<br />

Aynı okul profesörlerinden Subhi 100 lira maşla adı<br />

geçen okul müdürlüğüne atanmıştır.<br />

Nafıa Bakanlığınca hazırlanan yasa tasarısının mazbatasında<br />

ekonomik, idari, siyasi büyük ehemiyeti<br />

olan posta hizmetlerinin layık olduğu mükemmeliyette<br />

ve vatandaşın her tarafta ve her türlü ihtiyacına<br />

uygun bir taızda yapılabilmesi bir çok yeni vasıtalar,<br />

makineler, teşkilatlan icab ettirdiği ancak posta idaresinin<br />

yaptığı işlerin bir çoğu parasız olduğundan<br />

dolayı bu yenilikleri, kolaylıkları yapacak olan parayı<br />

bulamadığı bu nedenle posta muafiyetlerinin kaldınlması<br />

hakkında bu düzenlemeye gereksinim duyulduğu<br />

ifade edilmektedir.<br />

Bu kanunun tatbiki zımnında şehir ve kasabalarla sair<br />

mahaller, ihtiva ettikleri nüftıs sayısına ve sahil olup<br />

olmadıklanna göre 6 sınıfa aynlmıştır: 1.İstanbul<br />

(belediye sınırları içindeki yerler); 2.<strong>Ankara</strong>, İzmir;<br />

3.Nüfusu elli binden yukan yerler ile 20001'den 50<br />

000'e kadar olup sahil olan yerler; 4.Nüfiısu<br />

20001'den 50000'e kadar olup sahil olmayan yerlerde,<br />

5001'den 20000'e kadar sahil olan yerler;<br />

5.Nüfusu 50001'den 20000'e kadar sahil olmayan<br />

yerler; ö.Nüfusu 5000 ve daha aşağı yerler.<br />

SP, 25<br />

Mayıs<br />

1935.<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

95.14..18.<br />

TCAMA<br />

AKSCK<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 22-32,<br />

c.3, s.s: 82.<br />

RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 663

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Atatürk, Paşabahçe Şişe ve<br />

Cam Fabrikasını ziyaret etti.<br />

28 Mayıs Portakal böceklerinin öldürülmesinde<br />

kullanılmak<br />

üzere İçel Vilayetince Beyrut<br />

ve Trablusşamdan satın<br />

alınacak 12 fümigasyon çadırı<br />

ile 50 kilo volk ve 400<br />

kilo kasit ilaçlan için 6424<br />

Fransız Franklık daha döviz<br />

verilmesi kararlaştınldı.<br />

29 Mayıs İktisadi Buhran Vergisi<br />

Kanununa Müzeyyel 2416<br />

sayılı Kanunu Değiştiren<br />

2728 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

29 Mayıs Atatürk, Türk Hava Kurumuna<br />

10 bin lira bağışladı.<br />

30 Mayıs 1935 Mali Yılı Bütçe Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

30 Mayıs Hava tehlikesi hakkında İstanbul<br />

ve <strong>Ankara</strong> gazetelerinde<br />

çok sayıda yazılar<br />

çıkmaktadır.<br />

1 Haziran Bazı Maddelerden İstihlak<br />

Vergisi Alınması Hakkında<br />

2731 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran 1831 Numaralı Kanuna<br />

İlave Edilecek Maddeye<br />

Ait 2738 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

3.2.1935 tarih ve 2/1951 sayılı kararnameye ektir. BCA<br />

30.18.1.2/<br />

55.44.4<br />

Dosya:<br />

214-154<br />

İktisat Bakanlığının mazbatasına göre, "Şimdiye kadar<br />

buhran vergisinden istisna edilen kazanç sahip ve<br />

müesseselerinden kazanç vergisi kanununun 3 üncü<br />

maddesinin 2,4,5, ve 21 inci fıkralan şümulüne giren<br />

kooperatif şirketler ile tasarruf sandıkları ve bizzat<br />

işlettikleri madenlerden istihsalatta bulunan hususi ve<br />

hükmi şahıslar ve hususi kanunlar ile temettü ve kazanç<br />

vergilerinden istisnaiyetleri kabul edilen sınai<br />

müessese veya devletle akdolunan mukavelelere nazaran<br />

kendilerinden buhran vergisi almak imkanı hukukisi<br />

olan imtiyazlı şirketlerin de bu vergi ile mükellef<br />

tutulması maksadile mezkur tadil layihasının<br />

Meclise sunulduğu anlaşılmaktadır."<br />

Kanunun 35.Maddesi ile Ali İktisat Meclisi kaldırıldı.<br />

1928'den beri faaliyet gösteren Meclisin çalışmalarından<br />

beklenen elde edilememişti.<br />

Bir savaş anında uçaklann işlevlerinin arttığı, banş<br />

anında bile dosta güven, düşmana korku vermeye<br />

başlandığı bir döneme girilmiştir. Bu yazılara dair<br />

kupürlerin çokluğu hava tehlikesine, hem yönetimin<br />

hem de kamuoyunun çok önem verdiğini göstermektedir.<br />

Tüm Türkiye'deki gazetelere dair kupürler, konunun<br />

nasıl işlendiğine dair ipuçlannı da vermektedir.<br />

Halkın, hava tehlikesini bertaraf edecek ya da<br />

olası karşı taarruz açısından edinilmesi zorunlu uçak,<br />

araç gereç ve ekipmanın alınmasında yönetime canla<br />

başla yardım ettiği anlaşılmaktadır. Açılan kampanyalann<br />

sayısı ve katılımın fazlalığı bu konuda yeter<br />

delillerdir.<br />

Bu kanunla kahve, çay, kakao, kauçuk, kağıt, deri,<br />

pamuk ve pamuklu v.s.gibi çok sayıda mal özel tüketim<br />

vergisine tabi tutuldular.<br />

1831 sayılı Kanun, 24 Haziran 1931 Tarihli Tayyare<br />

Cemiyeti Tarafından Milli Müdafaa Vekaletine<br />

Tebberrü Edilen Meblağın Sureti Sarfına Dair Kanun'dur.<br />

GB<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 22-32,<br />

3.c, 1935,<br />

s.s: 104.<br />

GB<br />

GB<br />

BCA,<br />

30.. 10.0.0/<br />

51.330..6.;<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

51.330.7.<br />

Tarih:<br />

1.6.1935.<br />

BULMAÇ;<br />

GB<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Haziran Ulusal Bayram ve Genel<br />

Tatiller Hakkında 2739 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

1 Haziran İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Rektörü<br />

Cemil Bilsel üniversitede<br />

bir yıl içinde meydana<br />

gelen değişimlerle ilgili<br />

profesörlerle bir toplantı<br />

yaptı.<br />

3 Haziran Uluslararası Sıtma Kurslarına<br />

İştirak edilmesi kararlaştırıldı.<br />

3 Haziran Milleti ve memleketi barış<br />

zamanında milli seferberliğe<br />

hazırlamak maksadıyla<br />

bir tetkik komisyonu ile sivil<br />

seferberlik hazırlıkları<br />

komisyonunun kurulması<br />

teklif edildi.<br />

4 Haziran Aydın Demiryolları devlete<br />

geçti.<br />

4 Haziran Türkiye ile İngiltere arasında<br />

'Ticaret ve Kliring<br />

Anlaşması" imzalandı.<br />

4 Haziran İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Edebiyat<br />

Fakültesi Yeni ve Son<br />

Zamanlar Tarihi Doçenti<br />

Enver Ziya Karal'ın Hazine-i<br />

Evrakta araştırma<br />

yapmasına izin verildi.<br />

27 Mayıs 1935te Mecliste kabul edilen kanun bu ta- BULMAÇ;<br />

rihte Resmi Gazete'de yayımlandı. Kanunla hafta ta- GB<br />

tili, Cumartesi 13.00ten başlamak üzere Pazar gününe<br />

alınmıştır. Kanun'un 1 .maddesinde Ulusal bayram<br />

olarak Cumhuriyetin ilan edildiği gün olan 29 Ekim<br />

gününün Türkiye'nin içinde ve dışında Devlet adına<br />

yalnız o gün tören yapılacağı hususu ikinci maddede<br />

de genel tatil günleri belirlenmiştir. Buna göre, Zafer<br />

Bayramı 30 Ağustos, Ulusal Egemenlik Bayramı 23<br />

Nisan, Bahar Bayramı Mayısın birinci günü, şeker<br />

bayramı üç gün, kurban bayramı dört gün, yılbaşı 1<br />

Ocak'ta tatil olacaktır. Bu kanunla hafta sonu tatili,<br />

Cumartesi günü saat 13.00te başlamak üzere Pazar<br />

olarak kabul edildi ve böylece Cuma gününün tatil<br />

olarak kabulü uygulamasına son verildi.<br />

Tıp Fakültesinde yapılan toplantıda geçen ders yılının<br />

verimi üzerinde konuşulmuş, ayrıca üniversite reformuna<br />

dair değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmeler<br />

sırasında bazı yabancı profesörlerin söz<br />

alarak reformun başlangıcındaki endişe ve umutsuzlukla<br />

yerini ateşli bir çalışma hevesi ile çok olumlu<br />

havaya bıraktığı tespiti dikkate değerdir. İstanbul<br />

<strong>Üniversitesi</strong>nde bir yılda yapılanların Batı Üniversitelerinde<br />

ancak on yılda yapabildiğine işaret edilmesi<br />

ise bir diğer anlamlı değerlendirmedir.<br />

Uluslar Cemiyeti Hıfzıssıhha Komitesi tarafından 18<br />

Haziranda Roma'da açılacak Sıtma kurslarına iştirak<br />

etmek üzere Kocaeli Sıtma Mücadele Reisi Dr.<br />

Abdurrahman Beren'in hükümet hesabına ve Antalya<br />

mıntıkası Sıtma Mücadele Laboratuar Şefi Dr. Muhit<br />

Çolakoğlu'nun Uluslar Cemiyeti hesabına Roma'ya<br />

gönderilmeleri ve İtalya'da yapılacak sıtma mücadele<br />

araştırmalarına memur edilmeleri Bakanlar Kurulu'nca<br />

onanmıştır.<br />

Dahiliye Bakanlığı'ndan gelen bu teklifin gerekçesinde<br />

zamanın savaşlarının, ordudan başka bütün<br />

milli kuvvet ve kaynakların seferber olmasıyla birlikte<br />

yürütüldüğünün önemi üzerinde durulmaktadır.<br />

Aydın Demiryolu 1 Hazirandan itibaren devlet hesabına<br />

çalışmaya başladı.<br />

Anlaşma 2 Temmuz 1935 tarihinde TBMM'nce<br />

onaylanacaktır. İngiltere karşısında ticari açık veren<br />

Türkiye bu anlaşma ile daha fazla ihracat yapabilmeyi<br />

ve açığı kapatmayı ummaktaydı.<br />

Karal'a bu izin 1856 Paris Anlaşması üzerine Osmanlı<br />

Vesikalarında da araştırmalar yapabilmesi için verilmektedir.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.13..6.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

55.45..13.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

53.349..7.<br />

U, 4<br />

Haziran<br />

1935.<br />

GB<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

16.93..8.<br />

1935 Yılı 665

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Haziran Havayolları Devlet İşletme<br />

İdaresi Teşkilatı Hakkındaki<br />

2186 sayılı Kanun Bazı<br />

Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve Kanuna Yeniden<br />

Bazı Maddeler İlavesine<br />

Dair 2744 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

5 Haziran 2746 sayılı Küçük Yozgat<br />

Barut ve Silahtarağa Fişek<br />

Fabrikaları Müstahdeminin<br />

Askeri Fabrikalar Umum<br />

Müdürlüğü Esas Kadrosuna<br />

İlave Edilmesi Hakkında<br />

2746 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

5 Haziran Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası Hakkındaki 11<br />

Haziran 1930 Tarih ve<br />

1715 Numaralı Kanunun<br />

12/6/1933 Tarih ve 2315<br />

Numaralı Kanunla Tadil<br />

Edilmiş Olan 40 ıncı Maddesinin<br />

Yeniden Tadiline<br />

Dair 2748 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

5 Haziran <strong>Ankara</strong>'da Yaptırılacak<br />

Olan Mülkiye Mektebi<br />

Hakkında 2750 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

5 Haziran 2395 sayılı Kazanç Vergisi<br />

Kanununun Bazı Hükümlerini<br />

Değiştiren 2751 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

5 Haziran Tuz Fiyatı Hakkında 2752<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Haziran Aydın Demiryollarının Satın<br />

Alınmasına Dair Mukavelenin<br />

Tasdiki Hakkında 2745<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

6 Haziran Türkiye ile Finlandiya Arasında<br />

İmza Edilen Ticaret<br />

Anlaşmasının Tasdiki Hakkında<br />

2913 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

6 Yönetim Zamandizini<br />

Kanunla birlikte, İdare, askeri meydan ve yardımcı<br />

meydanlarından, nakil vasıtalarından ve fabrikalarından,<br />

mevcut askeri ve sivil meteoroloji ve konuşma<br />

merkezlerinden, askeri tayyareler ile memurları da<br />

Havayolları Devlet İşletme İdaresinden karşılıklı olarak<br />

istifade etmelerinin yolu açılmaktadır.<br />

Maliye Bakanlığı'nca hazırlanan tasarının gerekçesinde<br />

şunlar ifade edilmektedir. 2395 sayılı Kazanç<br />

Kanununun 9 uncu maddesi mucibince doktor, avukat,<br />

mühendis gibi serbest meslekler erbabı, münhasıran<br />

muayenehane, idarehane ve yazıhanelerinin<br />

gayrisafı iratları üzerinden vergiye tabi tutulmuştur.<br />

Gayrisafi irat, mükellefin ticaretgâhı için ödediği icarı<br />

ifade etmektedir. Ancak bazı serbest meslek erbabının<br />

bir yazıhaneye şerik sıfatı ile girmek suretile<br />

vergiden azade kaldıkları anlaşıldığından, kabul edilen<br />

esaslar üzerinden her ortak için ayrı vergi tarhı<br />

hakkında layihaya hüküm ilavesine lüzum görülmüştür.<br />

Tuzun fiyatı 15 Hazirandan geçerli olmak üzere 3 kuruşa<br />

indirilmiştir.<br />

Anlaşma 19.12.1935 tarihli anlaşmayı yenilemektedir.<br />

İmza Yeri <strong>Ankara</strong><br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, inikat<br />

22-32, c.3,<br />

s.s: 88.<br />

RG<br />

RG<br />

TCAMA;<br />

BCA,<br />

30..18.1.2/<br />

56.51..19.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Haziran Yayımlanan 2745 sayılı<br />

kanunla Aydın Demiryolu<br />

Şirketinin devletçe satın<br />

alınması onaylandı.<br />

6 Haziran Adliye Bakanlığı Müsteşarlığı'na<br />

Hasan Safiyettin<br />

Menemencioğlu tayin edildi.<br />

7 Haziran Yüksek Mühendis Mektebi<br />

2/2642 sayılı Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

8 Haziran 863 Numaralı Subaylar<br />

Heyetine Mahsus Terfi Kanununun<br />

1494 ve 2018<br />

Numaralı Kanunlarla Değiş<br />

Alan 1 inci, 11 inci Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair 2753 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran İhtiyat Subayları ve İhtiyat<br />

Askeri Memurları Hakkındaki<br />

1076 sayılı Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve Bazı Maddelerine<br />

İlaveler Yapılmasına<br />

Dair 2754 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran <strong>Ankara</strong> Merkez Hıfzıssıhha<br />

Müessesesinde Kullanılacak<br />

Yabancı Uzmanlara Ait<br />

2755 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran Kat'i Ticaret Muahedeleri<br />

Akdi İçin Müzakereye Başlanmış<br />

veya Başlanacak<br />

Devletlerle Muvakkat Ticari<br />

İtilaflar Akdi Hakkında 7<br />

Haziran 1933 Tarih ve 2258<br />

sayılı Kanunla Verilen Salahiyet<br />

Müddetinin Üç Sene<br />

Uzatılmasına Dair 2759<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

8 Haziran Tahlisiye Umum Müdürlüğü<br />

Memurları Hakkındaki<br />

1804 sayılı Kanuna Bağlı<br />

Cetvelde Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 2760 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

Şirket, 1.8 milyon İngiliz Lirası ödenerek devletleştirilmektedir.<br />

Menemencioğlu Ceza İşleri Umum Müdürlüğü yapmakta<br />

idi.<br />

Yüksek Mühendis Mektebi, teknik mesleğine girecek<br />

olanlara yüksek tahsil vermek üzere kurulmuş ve Bayındırlık<br />

Bakanlığı'na bağlanmıştır.<br />

Türkiye Cumhuriyeti Ordusu Subaylar Heyeti şu sınıflardan<br />

oluşmaktadır: a)Muharip Sınıflar: piyade,<br />

süvari, topçu, hava, istihkam, muhabere, jandarma,<br />

güverte, çarkçı b)Muavin sınıflar: demiryolu, otomobil,<br />

nakliye, sıhhiye, baytariye, levazım, harita mühendis<br />

subayı, sanayii harbiye.<br />

Bu yasa Milli Müdafaa Bakanlığı'nca hazırlanmış ve<br />

orta ve muadili mekteb mezunlarının ihtiyat zabiti<br />

olma hakkının kaldırılmasından sonra her sene yetiştirilmekte<br />

olan ihtiyat zabitlerinin ancak senelik zayiata<br />

tekabül ettiğinden, ayrıca, ihtiyat zabiti olarak yetişecek<br />

sıhhiye mensupları ile baytarların tahsili ve<br />

muhtelif sınıfların muvazzaflık hizmet müddetleri<br />

gibi konularda 1076 sayılı ihtiyat zabitleri ve ihtiyat<br />

askeri memurları hakkındaki kanunun bazı maddelerinin<br />

değiştirilmesine ve bazı maddelerine ilaveler<br />

yapılmasına dair çeşitli düzenlemeleri içermektedir.<br />

<strong>Ankara</strong> Merkez Hıfzısıhha müessesesinin türlü bölümleri<br />

için Bakanlar Kurulu'nca tasdik edilmiş kadrosuna<br />

göre getirilecek yabancı uzmanların en aşağı<br />

beş sene için çalışmayı taahhüt etmeleri lüzumlu görülmüş<br />

ve kendileri ile yapılacak mukavele müddetinin<br />

beş sene olarak kabulü gerekmiş bulunmaktadır.<br />

Bu gerekliliğe binaen bu yasa hazırlanmış bulunmaktadır.<br />

GB<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

95.15..17.<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, inikat<br />

22-32, c.3,<br />

s.s: 109.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4,3-<br />

8.06.1935,<br />

33-38<br />

İnikatlar,<br />

33.1nikat,<br />

s.s: 146.<br />

RG<br />

RG<br />

1935 Yılı 667

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Haziran Türkiye'de Açdacak Beynelmilel<br />

Panayır ve Sergilerin<br />

Vergi ve Resimlerden<br />

Muafiyetine Dair 2761 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

10 Haziran Mardin Vilayetine bağlı<br />

Midyat ve Estel Belediyelerinin<br />

birleştirilmesine karar<br />

verildi.<br />

12 Haziran Beden Terbiyesi Uluslararası<br />

Kongresine iştirak<br />

edilmesi kararlaştırıldı.<br />

13 Haziran 2762 sayılı Vakıflar Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

13 Haziran Şebinkarahisar merkezinde<br />

dokumacıların satın alabilmeleri<br />

için daima hazır iplik<br />

bulundurulması için<br />

tedbir alınması istendi.<br />

14 Haziran Mecliste çok sayıda tasarı<br />

kanun laştmldı.<br />

14 Haziran Diyanet İşleri Reisliği Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair<br />

Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran 14.4.1930 tarih ve 1580 sayılı<br />

Belediye Kanununa Ek<br />

2763 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

68 Yönetim Zamandizini<br />

Memleketimizde açılacak beynelmilel sergilerden<br />

beklenen iktisadi ve milli menfaatlerin tam olarak istihsali<br />

için, bu sergilere iştirak edecek olanlara azami<br />

kolaylık gösterilmesi lüzumu aşikardır. Bu sebepten<br />

sergide mal teşhir edecek olanlara, reklam ve tenvirattan<br />

dolayı damga ve istihlak resmi muafiyetleri verilmesi<br />

muvafık bulunmuştur. Kahve, gazino ve lunapark<br />

gibi eğlence ve istirahat yerleri de sergilere<br />

rağbet celbeden tahsisattan madud bulunduğu cihetle<br />

bunların münhasıran sergiye ait faaliyetlerinden dolayı<br />

kazanç vergisinden istisnası da, teşvike medar<br />

mahiyette görülmüştür. Kanun ile bu konularda düzenleme<br />

yapılmaktadır, örneğin Uluslararası İzmir<br />

Panayır'ına geleceklere 1934 yılında olduğu gibi parasız<br />

pasaport verilmesi ve bu pasaportu hamil bulunanların<br />

panayırın devamı müddetince Türkiye'ye<br />

girmelerine ve oturmalarına izin verilmiştir.<br />

30 Haziranda Brüksel'de toplanacak Beden Terbiyesi<br />

Arsı Ulusal Kongrenin ilmi mesaisine iştirak etmek<br />

üzere Beden Terbiyesi Uzmanı Ordu Milletvekili Selim<br />

Sim Tarcan ile Gazi Enstitüsü Beden Terbiyesi<br />

Direktörü Nizamettin Rıfat Kürşan'ın murahhas olarak<br />

gönderilmeleri Bakanlar Kurulunca onanmıştır<br />

Kanun ile vakıfların idare organları, kontrol mercileri<br />

ve bunların vazifeleri, vakıfların hukuki ehliyeti,<br />

malları ve vakıf şartlarının değiştirilmesi, mütevelliler<br />

ve vazifeleri, mukataalı vakıflar ve icarateynli vakıf<br />

mallar ile çeşitli müeyyideler düzenlenmektedir.<br />

Başbakan İsmet İnönü'nün Ziraat Bankası Genel<br />

Müdürü Kemal'e çektiği telgrafta dokumacıların işsiz<br />

kalmamaları için kendisinin Şebinkarahisar'dan ayrılmadan<br />

bu konuda müspet bir cevap vermesini istemektedir.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

33.1nikal,<br />

1935, c.4,<br />

s.s: 149;<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

54.39..20.<br />

20.5.1935<br />

tarih ve<br />

2-2584<br />

sayı; Not<br />

için bkz:<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

56.54..5.<br />

20.6.1935<br />

tarih ve 2-<br />

2869 sayı.<br />

RG<br />

BCA<br />

30.18.1.2/<br />

55.49.18<br />

Dosya<br />

410-23<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

13.75..25<br />

Dosya no:<br />

11204<br />

3 celsede 30 kanun tasarısı kabul edildi. C, 14<br />

Haziran<br />

1935.<br />

Diyanet İşleri Reisliği Teşkilat ve Vazifelerine Dair<br />

Kanun TBMM'de kabul edildi.<br />

Yasal düzenlemenin ikinci maddesi ile Belediyeler<br />

İmar Heyeti oluşturulmaktadır. Belediye kanunu tatbik<br />

edilen yerlerin harita ve müstakbel imar planlarını<br />

ve içme sulan ile mezbaha ve lağım işlerini programlamak<br />

ve bu işlerin tatbik şekillerini kararlaştırmak<br />

için oluşturulan Heyette Dahiliye vekilinin reisliği<br />

altında Nafia, İktisat, Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

bakanlıkları temsilcileri ile İçişleri Bakanlığı müsteşan<br />

ve mahalli idareler ve Belediyeler Bankası genel<br />

müdürleri ve <strong>Ankara</strong> imar müdürü bulunmaktadır.<br />

TCSYK<br />

BULMAÇ;<br />

BD; ZC,<br />

4.C, 1935,<br />

35.inikat,<br />

s.s: 167.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Haziran Tababet ve Şuabatı San'atlarının<br />

Tarzı İcrasına Dair<br />

Kanunun 2nci Maddesinin<br />

Değiştirilmesi Hakkında 2764<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran Bölge Sanat Okullarının<br />

Kültür Bakanlığı Tarafından<br />

Yönetilmesi Hakkında 2765<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran Sıtma ve Firengi İlaçları<br />

İçin 2767 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran Dahiliye Memurları Kanununun<br />

İkinci Maddesini<br />

Değiştiren 2429 sayılı Kanunun<br />

inci Maddesini Değiştiren<br />

2768 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

15 Haziran Temyiz Mahkemesinin<br />

<strong>Ankara</strong>'ya Nakli Hakkında<br />

2769 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

15 Haziran Polis Vazife ve Salahiyet<br />

Kanununun 5nci Maddesinin<br />

A Fıkrasını Değiştiren<br />

2770 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Yabancı memleketlerin tıp fakültelerinden ve diş hekimi<br />

mekteplerinden diploma alıp Türkiye'de sanatlarını<br />

yapmak isteyenler hakkında getirilen düzenlemedir.<br />

Bu okulların bilgi, yönetim ve para işleri Kültür Bakanlığınca<br />

görülecektir.<br />

Hükümet büyük miktarda sıtma ve frengi ilacını dışarıdan<br />

getirtmektedir. Ancak bu ilaçlar parça parça getirtilmekte<br />

olduğundan Avrupa'daki fabrikalar tarafından<br />

pek müsait olmayan fiyatlar istenilmekte ve<br />

bu ilaçları henüz memleketimizde yapacak fabrikalar<br />

türemediği ve bu fabrikaları hususi sermayelerle yapmak<br />

da şimdilik mümkün görülmediği için ister istemez<br />

bu fiyatlar kabul edilmektedir. Bunların çok<br />

miktarda ve bir elden tedariki halinde ise fiyatlarda<br />

bu yolda ucuzluk hasıl olduğunda şüphe yoktur. Bu<br />

nedenlerle bu ilaçların yurda sokulma hakkının münhasıran<br />

Hilaliahmere verilmesi ve başkasına namına<br />

ilaç getirtmenin yasaklanması bu düzenleme kapsamına<br />

alınmıştır.<br />

Düzenleme ile 1700 sayılı Dahiliye memurları kanununun<br />

2 inci maddesini değiştiren 2429 sayılı kanununun<br />

1 inci maddesinin tadilatı söz konusudur. Kanun<br />

tasarısının gerekçesinde "1700 sayılı kanun Dahiliye<br />

meslekini hususi meslek haline koymuş olduğundan<br />

kaymakamlık, mektubçuluk, Emniyet Müdürlüğü<br />

ve daha yukarıki derecedeki memurların<br />

Mektebi Mülkiye ve Hukuk mezunlarından olmasını<br />

da şart kılmıştır... Mektebi mülkiye ve Hukuk mezunlarının<br />

iki buçuk senelik stajlarını birinci sınıf nahiye<br />

müdürlüklerinde geçirmeleri kanunen icab etmekte<br />

olduğundan daha aşağı maaşla nahiye müdürlüklerinde<br />

veya vekaletin tensip ettiği memurluklarda<br />

staj müddetini ikmal eden bu mektep mezunlarının<br />

kaymakamlığa tayinlerine imkan bulunmamaktadır...<br />

Mülkiye ve Hukuk mezunlarından Dahiliye memurluklarında<br />

hizmet görenlerin almakta oldukları maaşları<br />

nazarı dikkate alınmayarak kanunen muayyen<br />

olan müddeti ikmal ettikten sonra kaymakamlığa tayin<br />

edilebilmelerini temin için bu kanun layihası hazırlanmıştır."<br />

denilmektedir.<br />

Temyiz mahkemesi bina bulunmaması nedeniyle<br />

Hükümet merkezinden başka bir yerde iğreti olarak<br />

bulundurulmaktadır. Ancak <strong>Ankara</strong>'da Temyiz mahkemesi<br />

için yapılan bina bitmek üzere bulunduğundan<br />

iğreti durum ortadan kaldırılmış olacaktır.<br />

Fıkra'ya göre polis ancak ağır hapis cezasını gerektirecek<br />

suçlarda parmak izi almaktadır. Yapılan değişiklikle<br />

hırsızlık, dolandırıcılık gibi mal aleyhine işlenmiş<br />

suçlar ve kaçakçılık gibi devlet aleyhine işlenmiş<br />

suçlann maznun ve mahkumlarının da parmak<br />

izlerinin alınabilmesi olanaklı hale gelmektedir.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

35.inikat,<br />

4.c, 1935,<br />

s.s: 162.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

35.İnikat,<br />

4.c, 1935,<br />

s.s: 164.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4,<br />

33.inikat,<br />

1935,<br />

s.s:143.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

34.inikat,<br />

s.s; 152.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4,<br />

34.inikat,<br />

1935,<br />

s.s: 151.<br />

1935 Yılı 669

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Haziran Kültür Bakanlığı Merkez<br />

Örgütleri ve Ödevleri Hakkındaki<br />

2287 Numaralı<br />

Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine ve Bazı<br />

Maddelerin Eklenmesine<br />

İlişkin 2773 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

15 Haziran Siyasal Bilgiler Okulu<br />

Hakkında 2777 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Haziran Türkiye ile Almanya arasında<br />

münakid 26 Mayıs<br />

1930 tarihli ticaret mukavelesine<br />

zeylen 15 Nisan<br />

1935 tarihinde imzalanan<br />

ikinci anlaşmanın tasdikine<br />

dair 2775 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Ağıllar Kanununun Birinci<br />

Maddesini Değiştiren 1948<br />

sayılı Kanunun Birinci<br />

Maddesinde Yazılı Müddeti<br />

Uzatan 2778 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Ülkemizde Devlet işlerine yüksek tahsil görmüş memur<br />

yetiştirmekte olan Mülkiye Mektebine her yıl<br />

müsabaka yoluyla 40 talebe alınabilmekte ve bu kurumumuz<br />

yılda ancak 30, 35 mezun verebilmektedir.<br />

Devlet kurumlarımızın pek çok işlerinin istendiği gibi<br />

verimli olabilmesi için devlet kadrosunda çalışmakta<br />

olan memurlar arasında yüksek tahsil görmüş<br />

unsurları artırmak gereği karşısında Mülkiye Mektebi<br />

teşkilatının genişletilmesine ve kuvvetlendirilmesine<br />

lüzum görülerek bu maksatla bağlı kanun taslağı teklif<br />

edilmiştir. Düzenlemenin ilk maddesi Mülkiye<br />

mektebinin bundan böyle taşıyacağı Türkçe adını<br />

göstermektedir. Buna göre Mülkiye Mektebi'nin adı<br />

"Siyasal Bilgiler Okulu" olarak değiştirilmiştir. İkinci<br />

madde ile mektebin en geniş talebe kadrosu ve talebelerinin<br />

dörtte üçünün Maliye Bakanlığı emrinde<br />

çalıştırmak üzere ayrılacağı tespit olunmuştur. Dördüncü<br />

madde, bu okulda yetiştirilen talebenin Devlete<br />

karşı olan mükellefiyetlerini ve bunun ne yolda<br />

temin olunacağını göstermektedir.<br />

İkinci Anlaşma 1 Mayıs 1935 tarihinden itibaren meriyete<br />

girmek üzere, kabul ve tasdik edilmiştir.<br />

Kanun teklifini Yozgat Milletvekili Sırrı lçöz vermiştir.<br />

Buna göre, "1423 sayılı ağıllar kanunun birinci<br />

maddesi gereğince koyun ve keçi sürü sahipleri içinde<br />

fenni ağıl yaparak sürülerini mezkur ağıllar içinde<br />

barındırmağa mecbur olduklan malumdur. Bu kanun<br />

17 Nisan 1929 tarihinde çıktığı halde sürü sahiplerinin<br />

mahsullerinin matlub veçhile para edememesi ve<br />

buhran dolayısıyla el darlığı bu kanunun ahkamını<br />

icraya imkan bırakmamış olduğundan 23 Nisan 1932<br />

tarih ve 1949 numaralı kanunla bu müddet 3 sene daha<br />

temdid edilmiştir. Bu gün aradan üç sene daha<br />

geçtiği halde hemen hiçbir köyde kanunun tahrifatı<br />

dairesinde ağıl yapılamamıştır. Buna sebep de sürü<br />

sahiplerinin fenni ağıl yaptırmağa mani olan vaziyetlerinin<br />

devamıdır. Binaenaleyh şu vaziyet karşısında<br />

kanunun tatbikine imkan husulüne kadar davarcılara<br />

bir müddet daha müsaade vermek zarureti hasıl oluyor.<br />

Bu sebeple kanunun emrettiği külfet ve mecburiyetin<br />

hiç olmazsa beş sene daha ihtiyara bırakılması"<br />

teklif edilmektedir.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

36.İnikat,<br />

4.c, 1935,<br />

s.s:163.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

35.İnikat,<br />

1935,<br />

s.s:157.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Haziran ihtiyat Zabitleri ve İhtiyat<br />

Askeri Memurları Kanunun<br />

22.maddesinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 2779 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Haziran Şeker İstihlak ve Gümrük<br />

Resimleri Hakkında 2785<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Haziran 2771 sayılı Ordu Dahili<br />

Hizmet Kanunu yayımlandı.<br />

18 Haziran Posta, Telgraf ve Telefon<br />

Memurları Hakkında 2772<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Beynelmilel Daimi Adalet<br />

Divanına Müteallik Bazı<br />

Metinlere İltihakımız Hakkında<br />

2774 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Haziran Devlet <strong>Kitaplar</strong>ı Mütedavil<br />

Sermayesi Hakkındaki<br />

2133 sayılı Kanuna Ek<br />

2780 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Balya Karaaydın Madenleri<br />

Kiralama ve İşletme Şirketinin<br />

Getireceği Mayi Madeni<br />

Mahrukatın Gümrük<br />

Tabip, baytar, eczacı, kimyager ve dişçi binbaşıyı 57<br />

yaşına kadar kullanırken aynı işi yapacak olan bir tabip<br />

asteğmenini 46 yaşında, kendinden en çok ve en<br />

iyi iş beklenen bir yaşta orduya almamak doğru görülmemektedir.<br />

Bunun için 1076 sayılı kanunun<br />

2.maddesi bu şekilde değiştirilmektedir.<br />

Şeker tüketimi diğer ülkelerle kıyaslanamayacak<br />

oranda düşük bulunmaktadır. Türkiye'de şeker yıllık<br />

kişi başına 4 kg iken Danimarka'da 54.2, Fransa'da<br />

25, Almanya'da ise 23.1 kg.dır. Tüketimin genel refah<br />

seviyesinin artması ile artacağı doğal olmakla<br />

birlikte bu durumda fiyatın da ne kadar etkili olduğu<br />

da açıktır. Tuz ve çimentonun fiyatlarını eksilttikten<br />

sonra hükümet şimdi de şeker fiyatını kiloda on iki<br />

kuruş gibi önemli bir derecede azaltma yoluna gitmektedir.<br />

Bu karar memlekette hayatın ucuzlatılması<br />

yönünde alınan kararlara ek bir karardır.<br />

Madde 1: Askerlik: Türk vatanını, İstiklal ve Cumhuriyeti<br />

korumak için harp sanatını öğrenmek ve yapmak<br />

mükellefiyetidir. Böyle bir mükellefiyet altına<br />

giren ve resmi bir kıyafet taşıyan şahsa asker denilir.<br />

Madde 2: Er: İhtiyaçları devlet tarafından deruhte ve<br />

temin olunan rütbesiz askerdir. Düzenleme ordunun<br />

muhtelif içişlerinin muntazam surette yapılması hakkındaki<br />

dahiliye kanununun askerliğin her an terakki<br />

ve yenilikleri göz önüne alınarak bu işlerin kanuna<br />

girmesi gerekli olan kısımlarının bir kanun halinde<br />

tespit edilmesinden ibarettir.<br />

788 sayılı Memurin kanununun muvakkat ikinci<br />

maddesi gereğince yapılması gereken Posta, Telgraf<br />

ve Telefon memurları kanunu şimdiye kadar çıkarılamamıştı.<br />

Bu nedenle bu memurların mesleklerinin<br />

yüceltilmesi ve hallerinin düzeltilmesi amacını güden<br />

bir düzenlemeye gidilmiştir.<br />

Hükümet bu metinlerden bir kısmına kayıtsız şartsız<br />

ve diğer bir kısmına da hükümetin muvafık gördüğü<br />

ve ayrıca Dış İşleri ve Adliye Komisyonunun tasvip<br />

ettiği kayıtlar altında iltihakı uygun gördüğünü belirtmektedir.<br />

2133 sayılı kanunun 1.maddesine eklenen madde ile<br />

"Mektep kitaplarının Maarif Vekaletince bastırılması<br />

hakkındaki 24 Nisan 1926 tarih ve 823 numaralı kanunun<br />

birinci maddesi hükmüne tevfikan ve 1932 seneleri<br />

bütçelerinden tahsis olunan mebaliğ de devlet<br />

kitapları mütedavil sermayesine zammolunmuştur."<br />

1930 senesinden beri çinko ve kurşun fiyatlarının<br />

mütemadiyen düşmesi, Balya-Karaaydın isimli kurşun-çinko<br />

madenleri işletmesini iktisaden göğüs gerilmesi<br />

müşkül bir vaziyete sokmuş, 1932 senesinde<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

37.İnikat,<br />

s.s:172.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

37.İnikat,<br />

s.s: 184.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

36.lnikat,<br />

4.c, 1935,<br />

s.s:168.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

36.1nikat,<br />

4.c, 1935,<br />

s.s: 160.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4, 3-<br />

8.06.1935,<br />

33-38<br />

tnikatlar,<br />

<strong>Ankara</strong>-<br />

TBMM<br />

Matbaası,<br />

1935,<br />

33.İnikat,<br />

s.s: 123.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.C,<br />

35.inikat,<br />

s.s:158.<br />

ZC,<br />

c.4,TBMM<br />

Matbaası<br />

1935,<br />

1935 Yılı 671

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

ve Muamele Resminden İstisnasına<br />

Dair 2781 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Bir Vilayette Teşkil Edilecek<br />

İdare Heyeti Azası ile<br />

Vali Muavinin Dahiliye<br />

Vekaleti Kadrosuna Eklenmesi<br />

Hakkında 2782 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Cumhurbaşkanlığı Dairesi<br />

Teşkilatı Hakkındaki 2180<br />

sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair 2783 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Satın Alınan Aydın ve<br />

Şuabatı Demiryollarının<br />

Tesellüm ve Tasfiyesine<br />

Dair 2784 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Pulluk Kanununa Ek 2786<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Haziran Maarif Vekaleti Merkez<br />

Teşkilatı ve Vazifeleri<br />

Hakkındaki 2287 sayılı<br />

Kanuna Bağlı A Cetveline<br />

Eklenecek Memur Kadrosu<br />

Hakkında 2787 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

çalışamaz bir hale gelen maden, 3.1.1932 tarihinde<br />

tecil edilen bir kiralama akdi ile Balya-Karaaydın<br />

madenlerini kiralama ve işletme şirketinin idaresine<br />

geçmiştir. Madenin hükümetin yardımı olmadan işleyemeyeceği,<br />

daha evvelden belirmiş bir hakikat olduğundan<br />

14.12.1931 tarihli ve 1895 numaralı kanunla,<br />

Hükümet Balya-Karaaydın madenlerinde kullanılmak<br />

üzere hariçten getirilen gazoillerin gümrük<br />

ve muamele vergisinden muaf tutulmasını temin etmiştir.<br />

Bu kanunun tatbikine başlandığı, mezkur tarihten<br />

itibaren de kurşun ve çinko fiyatlarında lehde<br />

bir değişiklik olmadığından, meriyet müddeti<br />

31.5.1935 tarihine kadar uzatılmıştır, bkz. Balya<br />

Karaaydın Madenleri TAŞ, 17 Nisan 1935 Tarihinde<br />

Toplanan Ortaklar Genel Kurumunda Okunan İdare<br />

Meclisi Raporu ve Murakıp Raporu, İstanbul, 1935.<br />

Düzenleme ile Cumhurbaşkanlığı teşkilatındaki başyaverle<br />

yaverlerin derece ve rütbelerinde değişikliğe<br />

gidilmiştir.<br />

65 seneden beri Aydın şirketinin kendi usul ve teamüllerine<br />

göre işletilmekte olan bu hatta mubayaa tarihinden<br />

itibaren Devlet Demiryollarında tatbik edilen<br />

nizam ve tarifelerin tatbiki ve ilgili diğer konularda<br />

düzenlemeler içermektedir.<br />

Memleketimizde pulluk yapılmasına ön vermek ve<br />

dışarıdan pulluk girmesine yer bırakmamak için 1797<br />

sayılı Pulluk Kanunu ile bunların memlekette yapılması<br />

kolaylaştırılmış ve yapanlara 10 bin liraya kadar<br />

ödünç para verilmesi kabul edilmişti. Bunlardan aldıkları<br />

parayı yerinde kullanarak atölyelerini buna<br />

göre genişletmişlerse de dışarıdan gelen pullukların<br />

mal oldukları pahadan çok aşağı bir para ile satılması<br />

ve pulluk satışlarının azalması bu kurumların işlerini<br />

de azaltmıştır. Bu durum karşısında bunların<br />

işçenliğinin zedelenmemesi için aldıkları ödünç paraların<br />

10 sene yerine 20 senelik taksite bağlanması<br />

konusunda bu kanun çıkarılmaktadır.<br />

Bu yasa ile Maarif Bakanlığı bünyesinde dört birim<br />

kurulmaktadır. Bunlar, Güzel Sanatlar Umum Müdürlüğü,<br />

Özel Mektepler Müdürlüğü, Basım ve Yayım<br />

Müdürlüğü ve Jimnastik, İzcilik ve Spor Müdürlüğü'dür.<br />

Tasarıya 29.5.1935 tarihinde yapılan eklemeyle<br />

Kültür Bakanlığı merkez örgütlerinin adlan dil<br />

inkılabına paralel olarak Türkçeleştirilmiştir. Bkz:<br />

ZC, 33.İnikat, 4.c, 1935, s.s: 112'ye ek.<br />

<strong>Ankara</strong>,<br />

37.inikat,<br />

s.s: 176.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

1935,<br />

35.inikat,<br />

s.s: 156.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

36.1nikat,<br />

4.c, 1935,<br />

s.s: 165.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4,<br />

1935,<br />

İnikat 37,<br />

s.s:170.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 22-32,<br />

c.3,<br />

s.s:112;<br />

ZC, c.4,<br />

37.İnikat,<br />

s.s: 175.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Haziran Polis kıyafetlerinde pantolonun<br />

da ceket gibi gri<br />

renkte olması istenmektedir.<br />

20 Haziran Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

21 Haziran Orman Talimatnamesinin<br />

11 inci Maddesine İlişik<br />

Fıkranın Eklenmesi Hakkında<br />

2/2783 sayılı BKY<br />

yayımlandı.<br />

21 Haziran "Maden Ocaklarında Yeraltı<br />

İşlerinde Kadınların Çalıştırılmaması<br />

Hakkındaki<br />

3229 sayılı Milletlerarası<br />

Mukavelename imzalandı.<br />

22 Haziran Askeri ve Mülki Tekaüd<br />

Kanununun 67.Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

2788 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Evkaf Umum Müdürlüğünce<br />

İstihdam Edilecek Avukatlara<br />

Dair Olan 1263<br />

Numaralı Kanunun 3 üncü<br />

Maddesine Ek 2789 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Başbakanlığa yazdığı<br />

yazıda bu konuda ayrıntılı bilgi vermektedir. Buna<br />

göre, "İçişleri Bakanlığı, Cumhuriyet Polisinin kıyafetini<br />

ıslah etmek ve modern bir şekle sokmak için<br />

Avrupa'nın ileri giden devletlerinin polis kıyafetlerini<br />

incelemekte ve bu bapta bir Kıyafet Nizamnamesi<br />

hazırlamakta ise de incelemenin ikmaline ve Nizamnamenin<br />

tatbikine kadar daha bir müddet beklemek<br />

gerektiğinden bu sene için şimdiden siparişi zorunlu<br />

bulunan elbiseler üzerinde bir tadile ihtiyaç hasıl olmuştur.<br />

Polis Nizamnamesinin halen mer'i olan hükümlerine<br />

göre polis elbisesinin ceketi gri ve pantolonu<br />

siyah renktedir. Halbuki pantolonun ceketle bir<br />

renkte olmaması dış görünüş itibariyle halk üzerinde<br />

daha az otoriter olduğu gibi renginin siyah bulunması<br />

gerek çabuk tozlanması ve kirlenmesi gerek çabuk<br />

lekelenmesi yönünden de iktisadi ve pratik açılardan<br />

da mahzurlu görülmektedir. Bu sebeple pantolonun<br />

da ceket gibi gri renkte ve aynı kumaştan yapılması<br />

zorunlu görülmüştür.<br />

Adıyaman Kazasının Koçali Nahiyesine bağlı Bulman<br />

ve Arapkir Kazasının Şotik Nahiyesine bağlı<br />

Kadabela köyleri bu nahiye ve kazalardan ayrılarak<br />

bunlardan Bulman Köyü Malatya Merkez Kazasının<br />

Ortaköy Nahiyesine bağlanmışlardır. Kahta Kazasına<br />

bağlı Alut Nahiyesinin merkezi şimdiki bulunduğu<br />

Alut Köyünden alınarak aynı nahiye içindeki Tavis<br />

Köyüne götürülmüştür. <strong>Ankara</strong> Vilayetinin Bala kazasına<br />

tabi Karaali nahiyesine bağlı Deliler köyü bu<br />

nahiye ve kazadan ayrılarak <strong>Ankara</strong> Merkez Kazasının<br />

Küçükyozgat Nahiyesine bağlanmıştır.<br />

Müruriye tezkeresi ve nakliye ilmühaberi bulunmayan<br />

orman mamulat, mahrukat ve mahsulatı her nerede<br />

ve kimin elinde bulunursa bulunsun Hazine namına<br />

zaptolunur.<br />

Milletlerarası Teşekküllerle Yapılan İki Taraflı Anlaşma<br />

Eklenen fıkra ile Evkaf ve Hudut ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlükleri kadrolarından umumi muvazeneye<br />

nakli memuriyet edenlerin umumi muvazeneye<br />

nakilleri tarihine kadar geçen hizmet müddetleri ve<br />

umumi muvazeneden Evkaf ve Hudut ve Sahiller<br />

Sıhhat Umum Müdürlükleri kadrolarına geçen memurların<br />

da mütekabilen umumi muvazenedeki hizmet<br />

günleri tekaütlük için meşrut kanuni müddetin<br />

hesabında sayılmaktadır.<br />

3 üncü maddede belirtilen yolda aidat ile aidatları<br />

kullanacak avukatların ne oranda aidat alacakları açık<br />

olmadığı gibi adet ve kıymet itibarıyla davalar kadar<br />

ve belki onlardan daha önemli olan resen icra takipleri<br />

hakkında adı geçen madde tamamen sakit bulunduğundan<br />

ek bir fıkra ile düzenlenmesi yoluna gidilmiştir.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

88.582..4.<br />

RG<br />

RG<br />

TCAMA<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

1935,<br />

38.inikat,<br />

s.s:195.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

4.C,<br />

38.inikat,<br />

s.s: 194.<br />

1.935 Yılı 673

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Yugoslavya Hükümeti arasında<br />

imzalanan Afyon Anlaşmasının<br />

Tasdikine dair<br />

2791 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Amortisman Sandığı Hakkında<br />

2794 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran <strong>Ankara</strong>'da Bir Dil ve Tarih<br />

Coğrafya Fakültesi Kurulması<br />

Üzerine 2795 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Dahili İstihlak Vergisi Kanununun<br />

10 uncu Maddesinin<br />

Tadili ve Muvakkat Bir<br />

Madde İlavesi Hakkında<br />

2796 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Milli Müdafaa Vekaleti<br />

Hava Kısmında Ücretle Çalışan<br />

Uçuş Muallimleri<br />

Maaşları Hakkında 2797<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Kültür Örgütlerine İlişkin<br />

Kanunun 11 inci Maddesinin<br />

İki Yıl Sonratılması<br />

Hakkında 2798 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran Nafıa Bakanlığı'nın Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair<br />

Kanuna<br />

Ek 2799 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Diyanet İşleri Reisliği Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair<br />

2800 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

74 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kanunla kurulan ve temel görevi Devlet Tahvillerinin<br />

itfası olacak Amortisman Sandığının bu temel<br />

göreve ek olarak, Devlet Tahvilleri piyasasına gerekli<br />

durumlarda müdahale edebileceği ve uygun piyasa<br />

koşullarından yararlanarak yapacağı olağanüstü itfalarla<br />

devletin borç yükünü hafifleteceği umulmaktadır.<br />

Bu kanuna göre Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir<br />

okul olarak kurulan DTCF (Okulu) 10 Aralık'ta öğrenime<br />

başlayacaktır. Hükümet merkezinde bir taraftan<br />

Türk kültürünü bilgi metodu ile işleyecek bir tetkik<br />

ve araştırma müessesesine olan ihtiyaç diğer taraftan<br />

orta tahsil müesseselerimize ulusal dil ve tarihimizin<br />

ilmi ve en yeni telakkilerine göre hazırlanmış<br />

muallim yetiştirmek ve bugünkü muallimlerimizin bu<br />

yönden bilgilerini tamamlamak lüzumu <strong>Ankara</strong>'da bir<br />

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kurulmasını icap ettirmiştir.<br />

Kültür örgütlerine ilişkin 3 Nisan 1926 tarih ve 789<br />

sayılı kanunun 11 inci maddesinin hükmü iki yıl ertelenmektedir.<br />

Kanunla Şose ve Köprüler Reisliği ve görevleri ile<br />

Yapı İşleri Umum Müdürlüğü ve görevleri düzenlenmekte<br />

ve 2443 sayılı Nafia teşkilat ve vazifelerine<br />

dair 9 uncu madde değiştirilmektedir.<br />

Kanunun 1.maddesine göre Diyanet İşleri Reisliği<br />

Teşkilatı: "bir reisin idaresi altında merkezde müşavere<br />

heyeti, zat işleri müdürlüğü, yazı işleri müdürlüğü,<br />

musaf tetkik heyeti'nden ve taşrada müftü,<br />

müsevvid, vaiz ve dersiamlardan" oluşmaktadır.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

GB; BCA<br />

30..18.1.2/<br />

53.28.. 1<br />

sayı:2345,<br />

Tarih:<br />

18.4.1935.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.C,<br />

38.İnikat,<br />

s.s: 178.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

4 c.<br />

38.İnikat,<br />

s.s: 189<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

1935,<br />

38.1nikat,<br />

s.s: 183.

G. A. Olay/Mevzu at Açıklamalar Kaynak<br />

22 Haziran Bina Vergisi Hakkındaki<br />

1837 sayılı Kanunun 24<br />

üncü Maddesinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 2802 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran 2804 sayılı Maden Tetkik<br />

ve Arama Enstitüsü Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran 2805 sayılı Etibank Kanunu<br />

yayımlandı.<br />

22 Haziran 2243 sayılı Mevduatı Koruma<br />

Kanununun 8. Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2806 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

22 Haziran Kisve Nizamnamesi yayımlandı.<br />

22 Haziran Açık olan Birinci Umumi<br />

Müfettişliğe Aydın Saylavı<br />

Abidin Özmen'in tayini<br />

onanmıştır.<br />

1837 sayılı kanunun 26 ıncı maddesi gereğince her<br />

on senede bir tekrarı zorunlu olan umumi bina tahririnde,<br />

vergi matrahları, mükellefiyet mevzuuna dahil<br />

binaların doğal hallerde ve umumi surette getirebileceği<br />

kira miktarına göre tayin ve tespit edilmektedir.<br />

Oysa büyük şehirlerin tahrir muameleleri üzerine<br />

temyiz kararlarının sonunu beklemek tahrirden beklenen<br />

faydaların bazen senelerce teehhürünü mucip<br />

olmaktadır. Düzenleme bu konuda değişiklik getirmektedir.<br />

Ülkede varlığı görünen veya söylenen madenlerin işletilmesi<br />

açısından kıymetlerini incelemek ve bu madenleri<br />

aramak için amme hizmeti yapmak üzere kurulmuştur.<br />

Enstitünün kurulmasında Rusya, Belçika<br />

ve Fas'ta bulunan örneklerinden yola çıkılmakta ve<br />

İktisat Bakanlığı'na bağlı olacak fakat ticari yöntemlerle<br />

çalışacak tüzel kişiliği olan bir kurum yaratılmaktadır.<br />

MTA mevcut petrol ve altın idarelerini ve<br />

maadin tetkik heyetini de içine alarak genişletilmiş<br />

muntazam bir teşkilatla ülkemizin madenlerini incelemek,<br />

aramak, maden servetimizin değerini tespit<br />

etmek, işletme çarelerini hesaplamak ve bu suretle<br />

madenlerimizin inkişafında önayak olmak amacıyla<br />

kurulmuştur.<br />

MTA Enstitüsünden gereği gibi faydalanabilmek ve<br />

enstitüyü arayacağı maden servetlerimizden işletme<br />

tesisine elverişli görünenleri işletecek olan ticari teşekkülleri<br />

kuracak ve bunları finanse edecek yüksek<br />

mali bir kurum ile işbirliği yapma ihtiyacı Etibank'ın<br />

kuruluş sebebidir. Etibank memleketin elektrik ve<br />

maden sanayiini kurma imkanlarını karşılamak üzere<br />

tasarlanmış bir kurumdur. Etibank'ın, Sümerbank-<br />

'ın ilgi alanları dışında kalan madencilik ve elektrik<br />

işleri üzerinde çalışması öngörülmüştü. İzleyen yıllarda<br />

bu kuruluştan beklenen hizmetler daha da büyüdü.<br />

Bankalar, vadeli mevduat karşılığı olarak kasalarında<br />

bulundurmak zorunda oldukları karşılık ihtiyatlarını<br />

kısmen ya da tamamen Maliye Bakanlığı'nın muvafakatini<br />

almak şartıyla faiz getiren kıyemi menkuleye<br />

yatırabilirler.<br />

İçişleri Bakanlığının 8 ruhani liderin muvakkaten<br />

ayin ve mabetler haricinde ruhani kıyafetle dolaşmalarına<br />

müsaade edildiğine ait genelgesi yayımlandı.<br />

Geçici olarak verilen bu izin listede ekli 8 dini lideri<br />

kapsamakta ve nizamnamenin 4 üncü maddesine göre<br />

bu düzenleme yapılmaktadır.<br />

Kültür Bakanı Abidin Özmen istifa ederek (Diyarbakır)<br />

Şark Vilayetleri Umumi Müfettişi oldu. Saffet<br />

Arıkan yerine Kültür Bakanı oldu.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

4.C,<br />

38.inikat,<br />

s.s:190<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 38.1,<br />

s.s:213;<br />

GB<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 381,<br />

s.s:212<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

c.4, İnikat<br />

38, s.s:202.<br />

TCSYK;<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

55.50..3.<br />

12.6.1935<br />

tarih vc<br />

sayı<br />

2Z/2787.<br />

RG; C, 12<br />

Haziran<br />

1935.<br />

1935 Yüı 675

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Haziran Türkiye ile İngiltere arasında<br />

imzalanan ticaret ve<br />

tediyata dair 4 Haziran<br />

1935 tarihli anlaşmanın<br />

tasdikine dair 2807 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Mazbut Emlak, Yurtluk ve<br />

Ocaklık Aylığı Mukabili<br />

Verilecek Emlak ve Arazi<br />

Hakkındaki 1943 sayılı<br />

Kanuna Ek 2808 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Sıcak ve Soğuk Maden Sularının<br />

İstismarı ile Kaplıcalar<br />

Tesisatı Hakkındaki<br />

Kanuna Ek 2809 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Rüsumu Sıhhiye Kanununa<br />

Eklenecek Maddelere Dair<br />

2810 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Hazarda Yarsubaydan<br />

Yüzbaşıya Kadar Bir Kısım<br />

Subaylara ve Seferde Bütün<br />

Subaylarla Askeri Memurlara<br />

Verilecek Elbise<br />

Kaput ve Çizme Hakkında<br />

2811 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran <strong>Ankara</strong> Belediyesinin Hariçten<br />

Getireceği Makinelerle<br />

Yedek Parçalarının<br />

Resimsiz Gireceğine Dair<br />

2812 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Kanunla Verilen İzinler<br />

Üzerine Yapılan Kefaletlerin<br />

Nasıl Yerine Getirileceği<br />

Hakkındaki 2618 Numaralı<br />

Kanuna Müzeyyel<br />

2813 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Yöneti Zamandizini<br />

Uygulamada karşılaşılan sorunlar, sürelerin uzaması<br />

ve hatta bazı yolsuz durumların ortaya çıkma ihtimali<br />

göz önüne alınarak, hem Hazine hukukunu muhafaza<br />

hem de sahiplerine sühulet olmak üzere bunların kısa<br />

bir süre içinde tasfiyesinin gerekli olduğu anlaşıldığından<br />

bu düzenleme gerçekleştirilmiştir.<br />

1926 tarihli kanunun 4 üncü maddesinde gösterilen<br />

beş senelik tesis ve muafiyet müddetinin sekiz seneye<br />

çıkarılması ve bu kanun mucibince ihale edilmiş<br />

olan müesseselerin de uzatılan müddetten istifade<br />

etmeleri yönünde ek bir kanun düzenlenmektedir.<br />

Yabancı memleketlerden gelecek olan tayyarelere<br />

sıhhi muamele ve icap ederse tıbbi muayene yapılması<br />

veya diğer sıhhi tedbirler uygulandığında bunların<br />

karşılığı olarak küçük bir ücret alınması hakkında<br />

düzenleme yapılmaktadır.<br />

Seferberlikte subay ve askeri memurlara Hükümetçe<br />

istihkak olarak aynen birer takım elbise, kaput ve<br />

çizme verilmesi icap ederken, hazarda arazi üzerinde<br />

talim ve tatbikat ve uzun yürüyüşler yaparak sık sık<br />

elbise yıpratmakta olduklarından bu gibilere talim ve<br />

tatbikat sırasında giymek için elbise ve kaput verilmesi<br />

zorunlu görülmüştür. Kanun 1 ve 2 inci maddeleri<br />

ile bu hakkın kimlere verileceğini tespit etmiş ve<br />

3 üncü maddesi ile de istihkakın nelerden ibaret olacağını<br />

göstermiştir.<br />

<strong>Ankara</strong>'nın hükümet merkezi olması itibariyle belediyesinin<br />

diğer belediyelerden farklı masrafı icap ettiren<br />

bir çok işleri vardır. <strong>Ankara</strong>'nın bugünkü nüfusuna<br />

göre alman belediye varidatı ile <strong>Ankara</strong>'nın hükümet<br />

merkezi olmasından doğan şehir işlerinin başarılmasına<br />

maddeten imkan yoktur. Bunun için <strong>Ankara</strong><br />

Belediyesine devletçe yardımlar yapılmıştır ve<br />

bundan böyle de yapılması zorunludur. Yasa bu anlamda<br />

çıkarılan bir düzenlemeyi içermektedir.<br />

Belediyeler, şehrin imarına ve medeni ihtiyaçlarına<br />

tahsis olunmak üzere kanunların verdiği salahiyete<br />

istinaden ve Hazine kefaleti ile mali kurumlardan istikraz<br />

yapmakta ve bunlara da gelirimizle tahsil olunan<br />

hisselerini karşılık göstermektedirler. Ancak bu<br />

hisselerin itfa taksitlerini karşılayamama gibi durumlarla<br />

da karşı karşıya kaldıkları görülmektedir. Bu<br />

durumda mukriz kurum kefaleti dolayısıyla haklı olarak<br />

Hazineye başvurmakta ve bu farklar Hazinece<br />

ödenmektedir. Bu müşkül durumun hafifletilmesini<br />

sağlayacak bu düzenleme ile bir sınırlama getirildiği,<br />

örneğin belediye hisselerinden azami 150 bin liranın<br />

Hazinece tevkifi gibi bir düzenlemeye gidildiği anlaşılmaktadır.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

38.1,<br />

s.s:209.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

38.1,<br />

s.s:206.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4,38<br />

inikat, sıra<br />

sayı:205.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

1935,<br />

38.İnikat,<br />

s.s:204.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

c.4, İnikat<br />

38, s.s:201.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

c.4, İnikat<br />

38, s.s:203.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Haziran Türkiye Ziraat Bankasının<br />

İpotekli ve Müteselsil Kefaletli<br />

Zirai Alacaklarının<br />

Taksitlendirilmesine Dair<br />

2814 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Kimya Harbinden Korunmağa<br />

Mahsus Malzeme<br />

Hakkında 2815 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Haziran Çubuk Barajı ve Civarının<br />

Ağaçlandırılmasına ve Düzeltilmesine<br />

ve Kırkgözler<br />

Kaynağından Getirilecek<br />

Suya Ait Masarif Karşılığının<br />

Ne Suretle Temin Edileceğine<br />

Dair 2816 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran <strong>Ankara</strong> İstanbul Avrupa<br />

Telefon Devrelerinin Islah<br />

ve Teksirine Dair 2817 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Maden Nizamnamesiyle<br />

608 Numaralı Kanunun<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

2818 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Elektrik İşleri Etüt İdaresi<br />

Teşkiline Dair 2819 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Buğdayı Koruma Karşılığı<br />

Kanununu Değiştiren 2643<br />

sayılı Kanunun Birinci<br />

Ziraat Bankasının 1929 sonrası koşullarda sermayesini<br />

korumak böylece çiftçinin kalkınmasını temin<br />

etmek bakımından atılan bir adım olarak değerlendirilebilir.<br />

Kimya harbinde korunmak için kullanılan ve gerektiğinde<br />

yabancı memleketlerden getirilecek olan maske<br />

ve sair cihaz ve aletlerin bir elden getirilmesi ve<br />

bu işin Hilaliahmer Cemiyetine verilmesi, bu maske<br />

ve aletlerin sistem birliğini temin etmek suretiyle<br />

teknik ve ucuza mal edilmesi sebebiyle ekonomik<br />

bakımdan faydalı olacağı düşünülmüş ve Genelkurmay<br />

Başkanlığı'nın görüşü alınmıştır.<br />

İnşaatı 1935 senesi sonbaharına kadar bitirilecek Çubuk<br />

Barajı ile <strong>Ankara</strong>'nın içme suyu ihtiyacı kökünden<br />

kotarılmış olacaktır. Bu vesile ile Barajın civarının<br />

teşcir ve tanzimi ile bir mesire haline getirilmesi<br />

dahi yerinde bir hizmet olacaktır. Ancak Çubuk Barajı<br />

şehrin ve Keçiören taraflarının su ve ova kısmının<br />

sulama suyu ihtiyacını temin edecekse de Ziraat<br />

ve Kültür Bakanlıklarına bağlı fidanlıklar ve müesseseler<br />

ve mekteplerle beraber <strong>Ankara</strong>'nın biricik gezme<br />

alanı vaziyetine giren Orman Çiftliği içme ve sulama<br />

suyu ihtiyaçlarının bu barajdan temini barajla<br />

mezkur mahallerin birbirinden farklı irtifada bulunmaları<br />

ve uzaklığı dolayısıyla masraflı olacaktır. Bu<br />

yerlerin su ihtiyacını da temin için Orman Çiftliğine<br />

15 km.lik uzakta olan Kırkgözler kaynağından borularla<br />

su getirilmesi uygun görülmüştür. Bu suyun getirilmesi<br />

ve barajın etrafındaki yerlerin ağaçlandırılarak<br />

barajın dolmaktan korunması için gerekli olan<br />

ödeneğin sağlanması bu kanun çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.<br />

Şehirler ve uluslararası telefon konuşmalarını komşu<br />

memleketler gibi kolay ve çabuk geçirme, halkın ihtiyacı<br />

ve beynelmilel telefon münasebetleri bakımından<br />

acil ve kati bir zaruret halini aldığından bu düzenleme<br />

yapılmaktadır.<br />

Bu kuruluşun ülkenin su ve doğal kaynaklarını inceleyip<br />

araştırarak elektrik üretimi imkanlarını değerlendirmesi<br />

düşünülüyordu. Bu kurumun kurulmasında<br />

artan elektrik ihtiyacının ve elektrik enerjisinin<br />

milletlerin medeni ve sosyal hayatının ilerlemesi<br />

noktasında yaptığı büyük etkilerin payı büyüktür.<br />

Makarna şehriye ve bisküvi fabrikalarının adet ve<br />

imalatının mahdud olması hasebile bunların senelik<br />

imal miktarına göre toptan vergiye tabi tutulmaları<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 381,<br />

s.s:211.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.C,<br />

1935,<br />

38.inikat,<br />

s.s: 199.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC.38.<br />

İnikat,<br />

1935, c.4,<br />

s.s: 197.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 4.c,<br />

1935,<br />

38.1nikat,<br />

s.s:200.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 381,<br />

«.1:216.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 1935,<br />

inikat<br />

1935 Yılı 677

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Maddesiyle Değiştirilen 9<br />

uncu Maddesinin "B" Fıkrasına<br />

Bir Fıkra İlavesine<br />

Dair 2820 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Bazı Şekerli Maddelerden<br />

Alınmamış Olan Muamele<br />

Vergisinin Terkinine Dair<br />

2821 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

24 Haziran Türkiye ile Fransa Arasında<br />

İlmi, Edebi ve Tedrisi<br />

Münasebetler Hakkında<br />

Mukavele imzalandı.<br />

24 Haziran Fransa'da yayımlanan<br />

Rogie et Despigue'nin<br />

Cours El£mentaire de<br />

Geogrophie adlı eserinin<br />

yurda sokulmaması kararlaştırıldı.<br />

25 Haziran Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Teşkilat ve Vazifelerine<br />

Ait 2822 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

26 Haziran Ceviz ağaçlarının yabancı<br />

memleketlere gönderilmesini<br />

yasak eden kararname<br />

onandı.<br />

7 Yöneti Zamandizini<br />

kabil görüldüğünden fabrika ve satıcıları paketle satış<br />

külfetinden kurtarmak için, vergilerinin götürü olarak<br />

alınması muvafık görülmüş ve adı geçen yasa tasarısı<br />

bu maksatla düzenlenmiştir.<br />

Paris'te imzalanan mukavele aynı gün yürürlüğe girmiştir.<br />

Fransız ilkokullarında okutulan bu coğrafya kitabının<br />

Cumhuriyet Türkiye'si hakkında eski, yanlış ve çirkin<br />

iftiralar içermesi gerekçesiyle kitabın yurda sokulmaması<br />

kararlaştırılmıştır. Kitapta Osmanlı devrine<br />

dair bilgiler ile "Türk memurlarının ahlakça bozuk<br />

olduklarını" ve "hırsızlık yaparak zenginleştiklerini",<br />

"Türk ulusuna Avrupa'da müsamaha edildiğini" ve<br />

"Türk sultanının İstanbul'da oturup bütün Müslümanların<br />

ruhani reisleri bulunduğunu" dair bilgiler yer<br />

almaktadır. Fransız devlet okullarında okutulan bu<br />

kitabı tesadüf sonucu gören Paris Büyükelçisi Fansız<br />

Eğitim Bakanlığı nezdinde girişimlere başlamıştır.<br />

Posta ve telgraf idareleri ayrı kurumlar olarak kurulmuş,<br />

daha sonra birleştirilmişlerdi. PTT idaresinin<br />

işleri zamanla çoğalmış ve eski usullerle iş görmesi<br />

imkanı kalmamıştır. Eski Osmanlı İmparatorluğunun<br />

vilayetleri çok geniş ve merkezler de çok uzaktılar.<br />

Aralarındaki yollar pek düzensizdi. Tren ya da hızlı<br />

başka araçlar yoktu. Bundan dolayı bütün imparatorluğun<br />

posta idarelerinde bir nevi tevsii mezuniyet<br />

usulü kurulmuş ve başmüdürlükler yapılarak merkezin<br />

birçok yetkileri bunlara verilmişti. Halbuki şimdi<br />

vilayetler küçülmüştür. Yollar, şimendiferler, nakil<br />

vasıtaları çoğalmıştır. Nüfusumuz artmıştır. Eski bir<br />

başmüdürlük bölgesinde şimdi üç dört vilayet kurulmuştur.<br />

Bunların hala eski usulde işlemesinde fayda<br />

yoktur. Bu sebeplerden dolayı her vilayet merkezinde<br />

bir PTT müdürlüğü kurularak başmüdürlükler kaldırılacaktır.<br />

Ayrıca kanunla PTT memurlarının maaşları<br />

ve terfileri konularında iyileştirmeler de yapılmaktadır.<br />

Bu kararname memleket müdafaası noktasından hasıl<br />

olan lüzum ve zarurete binaen ceviz ağaçlarının yabancı<br />

memleketlere ihracının yasak edilmesi için<br />

Milli Müdafaa Bakanlığının isteği ve Ziraat Bakanlığının<br />

tezkiresi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından<br />

onanmıştır. Kararname 3 Haziran 1935 tarih ve 3018<br />

sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.<br />

22-32, c.3,<br />

s.s: 72.<br />

RG<br />

TAR<br />

BCA<br />

30..18..1.2/<br />

5Ö.54..9.<br />

Dosya no:<br />

86-198.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

38i,s.s:217<br />

JEM,<br />

s.259-260.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Haziran 2/2685 sayılı Askeri Sanatkar<br />

Yetiştirilmesi Hakkındaki<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

28 Haziran İç Bakanlık Köy Programı<br />

hazırlandı.<br />

29 Haziran Orta Öğretim Genel Direktörlüğüne<br />

90 lira aylıkla<br />

<strong>Ankara</strong> Kız Lisesi Direktörü<br />

Avni terfian yerleştirilmiştir.<br />

29 Haziran İzmir Liman Nizamnamesinin<br />

49 ncu Maddesini<br />

Değiştiren 2/2785 sayılı<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

1 Temmuz Vakıflar Genel Müdürlüğüne<br />

Samsun Valisi Fahri<br />

Kiper tayin edildi.<br />

1 Temmuz İstanbul Müddei Umumiliğine<br />

Hikmet tayin edildi.<br />

1 Temmuz Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

2 Temmuz İnhisarların lO.yıldönümü<br />

kutlanıyor.<br />

2 Temmuz Kabotaj Hakkı tamamen<br />

Türk Bayrağına geçti.<br />

İç Bakanlığının önümüzdeki 4 yıl için hazırladığı bir<br />

çalışma programına göre köy teşkilatı değiştirilecek,<br />

bütün vilayetlerde köycülük büroları kurulacak, nüfusun<br />

150'den az olan köyleri birleştirilecek, köy kanunu<br />

bütün köylerde tatbik edilecektir. Türkiye'de<br />

40.230 köy vardır, fakat Köy Kanunu 22.084 köyde<br />

tatbik edilebilmektedir. Köy Kanununun bütün köylerde<br />

tatbiki mümkün kılındıktan sonra gazete ve<br />

radyoların da her köye sokulmasına çalışılacaktır.<br />

Topraksız köylü toprak sahiplerinin esiri olmaktan<br />

kurtarılacaktır. Köylerde oturan nüfus tutarı<br />

10.390.664tür. 14.988 köyün sının çizilmiş ve tasdik<br />

edilmiştir.<br />

Genel Müdürlük kadrosu bu sırada açık bulunmaktaydı.<br />

Bu atamada Kiper'in şimdiye kadar bulunduğu<br />

vilayetlerde başanlı olmuş kudretli idare amirlerinden<br />

biri olmasının payı büyüktür.<br />

Hikmet İstanbul üçüncü ceza reisidir. Kadronun maaşı<br />

70 liradır.<br />

Malatya Merkez Kazasına bağlı tspendere Nahiyesinin<br />

merkezi şimdiki bulunduğu Fırat mevkiinden<br />

kaldınlarak aynı nahiye içindeki Çolaklı Köyüne götürülmüştür.<br />

Ispendere Nahiyesine bağlı ilişik köyler<br />

bu nahiyeden alınarak Malatya Merkez Kazasına ve<br />

Malatya Merkez Kazası ile Malatya'nın Kale Nahiyesinden<br />

alınan köyler de Ispendere Nahiyesine bağlanmışlardır.<br />

Bu yıldönümü nedeniyle 7.yerli mallar sergisi özel<br />

bir şekilde ve halka iııhisarlann içyüzünü gösterecek<br />

şekilde kutlanmağa karar verilmiştir.<br />

Kabotaj hakkının tamamen Türk Bayrağına geçtiği,<br />

denizlerimizden kapitülasyonun kaldınlması ve Türk<br />

denizciliğinin hak ve istiklaline kavuştuğu gündür. 3<br />

Temmuz 1935 tarihli Ulus Gazetesindeki F.Rıfkı<br />

RG<br />

SP, 28<br />

Haziran<br />

1935; BD<br />

RG<br />

RG<br />

RG; (BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

188.292.11;<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

96.17.. 14.<br />

sayı: 11425.<br />

tarih<br />

22.6.1935)<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

96.20..2<br />

RG<br />

C, 2<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

C.2<br />

Temmuz<br />

1935; U,<br />

3 Temmuz<br />

1935 Yılı 679

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Temmuz Aydın Demiryolları ana<br />

devlet demiryollarına katıldı.<br />

3 Temmuz <strong>Ankara</strong> Emniyet Müdürlüğüne<br />

Emniyet İşleri Genel<br />

Müdürlüğü Altıncı Şube<br />

Müdürü Sadrettin atanmıştır.<br />

4 Temmuz İç Bakanlığı Güvenlik Genel<br />

Direktörlüğü Çalışma<br />

Programı hazırlandı.<br />

4 Temmuz Uluslararası Köycülük<br />

Kongresi'ne katılma kararı<br />

verildi.<br />

4 Temmuz Hariciye Vekaletinde çeşitli<br />

derecelere yükseltmeler ile<br />

çeşitli nakil, tayin ve merkeze<br />

almalar gerçekleştirilmiştir.<br />

5 Temmuz Devlet Matbaası Tahsisatının<br />

Mütedavil Sermaye Halinde<br />

Kullanılması Hakkında<br />

968 sayılı Kanunun Sureti<br />

Tatbikine Mütedair Talimatnamenin<br />

7. Ve 9.<br />

Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 2/2866 sayılı<br />

BKY yayımlandı.<br />

6 Temmuz Bazı devlet kurumlarının<br />

yeni karşılıkları belli oldu.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Atay'ın "Deniz Erkinliği" başlıklı başyazısında Kabotaj<br />

Hakkının önemi vurgulanmakta ve "İstanbul rıhtımına<br />

yanaşan bir yabancı geminin merdiven basamağında,<br />

bir yabancı memleketin toprağı ve bütün<br />

haklan başlardı. Türk kanunu, bir kanş ötesindeki<br />

tahta basamağa çıkamazdı. Koca imparatorluğun şehir<br />

kıyılannda bir sancak boyunca hükmü yoktu. Lozan'dan<br />

beri Türk denizciliğinin hiçbir yabancı kapitalin<br />

yardımı olmaksızın ve hiç bir ödünç almaksızın,<br />

ne kadar hızla geliştiğini hep biliyoruz." denilmektedir<br />

Aydın demiryolları dün elimize geçti. Aydın demiryolları<br />

işletmesi dünden itibaren ana devlet demiryollarına<br />

katılmıştır.<br />

Yıl içinde Emniyet Müdürlüklerine 19, Genel Müdürlük<br />

Şube Müdürlüklerine 3, Polis Okulu Müdürlüklerine<br />

2, İl Şube Müdürlüklerine 3, Polis Müfettişliklerine<br />

2 naklen ve terfian atamalar gerçekleştirilmiştir.<br />

İç Bakanlığı Güvenlik Genel Direktörlüğü için 4 yıllık<br />

bir çalışma programı hazırlamıştır. Programa göre,<br />

polisin kılığı düzeltilecek, ceza sicilli bürosu kurulacak,<br />

bekçi örgütleri düzen altına alınacak, karayollarında<br />

gidiş geliş düzenlenecek, polisin genliği<br />

(maddi refahı) sağlanacak, polis apartmanlan yapılacak.<br />

Hükümet Brüksel'de toplanacak olan köycülük kongresine<br />

iştirak etmeye karar vermiştir. Kongre'de İç İşleri<br />

Bakanlığı mahalli işler umum müdürü Naci, hükümeti<br />

temsil edecektir.<br />

Dil Cemiyeti Kılavuz Komisyonu Başkanlığınca bazı<br />

devlet kurumlannm yeni dildeki karşılıkları şunlardır:<br />

Belediye: Uray, şehir meclisi: şar kurulu, belediye<br />

riyaseti: Şarbaylık, Belediye reisi: Şarbay, müsteşar:<br />

yönetger, maslahatgüzar: işgüder, Şurayı Devlet:<br />

Danıştay, Mahkemei Temyiz: Yargutay, Divanı Muhasebat:<br />

Sağışkur, Müşavir: Danışman.<br />

1935.<br />

C, 3<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

RG<br />

U, 4<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

C, 4<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 6<br />

Temmuz<br />

1935.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Temmuz Türkiye Şeker Fabrikaları<br />

Anonim Şirketi (TŞFAŞ)<br />

Esas Mukavelenamesi yayımlandı.<br />

6 Temmuz Moskova Büyükelçiliğine<br />

Diyarbakır Saylavı Zekai<br />

Apaydın tayin edilmiştir.<br />

8 Temmuz Trakya Umumi Müfettişliği<br />

Başmüşavirliğine Vilayetler<br />

İdaresi Umum Müdürü<br />

Sabri Öney tayin edilmiştir.<br />

8 Temmuz Memurin Muhakemat Kanununa<br />

göre yapılacak tebliğ<br />

keyfiyeti hakkında Başbakanlık<br />

tamimi yayımlandı.<br />

9 Temmuz Resmi Makam ve Dairelerin<br />

Yeni Adları son şeklini<br />

aldı.<br />

10 Temmuz Elektrik İşleri Etüd İdaresi<br />

Genel Direktörlüğü'ne<br />

A.F.Toker tayin edildi.<br />

10 Temmuz MTA Enstitüsü Genel Direktörlüğü'ne<br />

Reşit Osman<br />

Gencer tayin edildi.<br />

11 Temmuz Peşte'de toplanacak olan<br />

Uluslararası Dermatoloji ve<br />

Sifıligrafi Kongresi'ne iştirak<br />

karan onanmıştır.<br />

11 Temmuz Hükümetçe Ziraat Bankasına<br />

Mubayaa Ettirilecek<br />

Buğdaylar Hakkında Yeniden<br />

Hazırlanan 2/2880 sayılı<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

12 Temmuz Vilayetler İdaresi ve Nüfus<br />

İşleri Umum Müdürlüklerine<br />

Fazıl Özelçi ve Faik Türel<br />

tayin edildiler.<br />

12 Temmuz İstanbul Liman ve Rıhtım<br />

İdaresi Genel Direktörlüğüne<br />

atama yapıldı.<br />

Bu mukavele ile TŞFAŞ kuruldu. Şirkete İş Bankası<br />

ve Sümerbank ortak oldu.<br />

Yıl içinde toplam 1 Büyükelçi tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

Yıl içinde Trakya Umumi Müfettişliğine 3, Birinci<br />

Umumi Müfettişliğe 1, Erzurum Umumi Müfettişliğine<br />

1 atama gerçekleştirilmiştir.<br />

Memur: işyar, imtihan: sınaç, adalet: tüze sözcükleri<br />

yeni karşılıklar olarak kullanılmaya başlanmıştır.<br />

Toker mülga Elektrifikasyon Bürosu reisi idi. Genel<br />

Direktör'ün aylık ücreti 700 liradır.<br />

Gencer Maadin Umum Müdürü idi. Genel Direktör-<br />

'ün aylık ücreti 700 liradır.<br />

Peşte'de toplanacak olan Uluslararası Dermatoloji ve<br />

Sifıligrafi Kongresi'ne iştirak edecek ve Avrupa'nın<br />

diğer hükümet merkezlerinde mevcut tıp müesseselerinde<br />

ihtisası dahilinde araştırmalar yapacak olan<br />

Üniversite Deri ve Frengi Hastalıklan Seriryatı Profesörü<br />

Dr. Hulusi Behçet'e siyasal pasaport verilmesi<br />

Bakanlar Kurulunca onanmıştır.<br />

özelçi Kastamonu Valisi, Türel de Kocaeli Valisi<br />

iken bu göreve atanmışlardır.<br />

Liman ve Rıhtım İdaresi Genel Direktörlüğü İstanbul<br />

Liman ve Rıhtım İdaresi Genel Direktörlüğüne, Emlak<br />

ve Eytam Bankası İdare Meclisi Üyesi Raif tayin<br />

edilmiştir.<br />

BULMAÇ;<br />

TCSYK<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C, 9<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30.18.1.2/5<br />

6.59.11<br />

Dosya<br />

112-71<br />

RG<br />

RG; BCA<br />

30..11.1.0/<br />

96.19..19.<br />

tarih<br />

1.7.1935<br />

RG; T, 4<br />

Temmuz<br />

1935;<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

96.20..4.<br />

1.7.1935<br />

tarih vc<br />

11476 sayı.<br />

1935 Yılı 1

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Temmuz Bursa Vilayeti Nafia Başmühendisi<br />

Asaf görülen lüzum<br />

üzerine Vekalet emrine<br />

alınmıştır.<br />

15 Temmuz Ekonomi Bakanı Celal Bayar<br />

10 gün kadar sürecek<br />

bir ziyaret için Sovyetler<br />

Birliği'ne gitti.<br />

15 Temmuz Sümerbank Nizamnamesinin<br />

23 ve 25 inci Maddelerine<br />

İlişik Fıkraların Eklenmesi<br />

Hakkında 2/2898<br />

sayılı Tüzük yayımlandı.<br />

15 Temmuz Para Değiştirme Talimatnamesinde<br />

Değişiklik yapan<br />

yönetmelik yayımlandı.<br />

16 Temmuz Hava Harbinden Korunmada<br />

Yurd Sıhhat İşleri Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

17 Temmuz <strong>Ankara</strong> ve Kırıkkale'nin<br />

elektrik ihtiyacını temin<br />

etmek için Kızılırmak üzerinde<br />

elektrik üretimi sağlayacak<br />

bir tesis kurulması<br />

planlanıyor.<br />

19 Temmuz Askeri okullarda kontenjanın<br />

azlığı dolayısıyla giremeyen<br />

çocuklar için belediyeler<br />

ve hayır kurumlarınca<br />

yatacak yer bulunması,<br />

ihtiyaçlarının karşılanması<br />

ve eğitimlerine devam<br />

ettirilmesi istenmektedir.<br />

19 Temmuz Terhisine iki ay kalan askerlere<br />

izin verildi.<br />

24 Temmuz Lozan Andlaşmasınm<br />

12.yıldönümü kutlanıyor.<br />

26 Temmuz Trakya'da yeni kurulan teşekküller<br />

için gereken cephanelik,<br />

hangar, garnizon,<br />

hastane ve ahırların pazarlıkla<br />

yaptırılması gerekli<br />

görülmektedir.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Ekonomi Bakanı Celal Bayar, Sovyet Sanayiini incelemek<br />

üzere Rusya'ya gitti.<br />

Gelecek muharebelerde düşmanın hava yolu ile yapacağı<br />

taarruzlarda yangın, tahrip, zehirli gaz bombaları<br />

ve salgın mikroplar kullanması kuvvetle muhtemel<br />

olduğundan alınması gereken önlemler konusunda<br />

tertibat alınması kararlaştırılmaktadır.<br />

Bu konuda hazırlanan raporda artan elektrik ihtiyacına<br />

ve bu ihtiyacın bugünlerde hava ve su gibi bir ihtiyaç<br />

haline geldiğine dolayısıyla umumi bu ihtiyacın<br />

en ucuz bir biçimde temin edilmesinin gerekliliğine<br />

dikkat çekilmektedir.<br />

Bu istek Genelkurmay Başkanlığından yazılan bir<br />

tezkere ile Başvekalete sunulmuştur. Başbakanlık<br />

Müsteşarlığı da gereğinin yapılması istemiyle İçişleri<br />

Bakanlığı'na yazı yazmıştır. Tezkerede, askeri mekteplere<br />

ya da maarif mekteplerine leyli meccani yazılmak<br />

isteğiyle yurt içi ya da yurt dışından gelen isteklilerin<br />

kontenjan darlığı ya da sınavları kazanamamak<br />

nedeniyle içine düştükleri sıkıntı ifade edilmekte<br />

ve İdare'nin yapılabilecekler konusunda ilgisi<br />

ve onaması aranmaktadır. Zira bu kimseler birçok fedakarlık<br />

ve hatta yaya gelmek suretiyle ilme istek<br />

göstermiş ancak fakirlik, zaruret veya kimsesiz olduklarından<br />

tekrar yerlerine dönememişler ve geldikleri<br />

yerlerde perişan olmuşlardır.<br />

Bütçe durumu dolayısıyla normal kadronun tatbikinden<br />

fazla kalacak olan ve terhislerine iki ay bulunan<br />

erada izin verilmesi kararlaştırılmıştır.<br />

Bu teşekküllerin kış gelmeden önce çabuk olarak<br />

yaptırılması Milli Savunma Bakanlığınca gerekli görülmektedir.<br />

RG<br />

GB; EYT<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

157.103..3.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

58.78.-6.<br />

Dosya:599<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

20.120..12.<br />

U, 24<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2/<br />

57.62.-5.<br />

Dosya<br />

76-244

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Temmuz 2/2764 sayılı Kararnamenin<br />

ilişiğinde bulunan listede il,<br />

ilçe, köy ve yerleri ile sahiplerinin<br />

adları yazılı 8<br />

değirmenin, açılmasına ve<br />

karşılarında gösterilen değişikliklerin<br />

yapılmasına<br />

izin verilmektedir.<br />

27 Temmuz Uluslararası Çöp Kongresi'ne<br />

katılım karan alındı.<br />

29 Temmuz Sütlerin Nevileri ve Vasıflan<br />

ve Süt Mamulatının İstihsaline<br />

ve Satışına Mahsus<br />

Mahallerin ve Levazımın<br />

Sıhhi Şartlannı Bildiren<br />

ve Umumi Hıfzısıhha<br />

Kanununun 171 inci Maddesine<br />

Göre Tanzim Olunan<br />

Talimatname yayımlandı.<br />

2 Ağustos <strong>Ankara</strong> İmar Planının belediye<br />

sınınna kadar genişletme<br />

işinin Prof. Jansen'e<br />

yaptınlması için hazırlanan<br />

sözleşme tasdik edildi.<br />

2 Ağustos Kızılay'ın satın alacağı İzmir<br />

Hastanesi için gerekli<br />

döviz izni verildi.<br />

5 Ağustos Başbakan İsmet İnönü Atatürk'ün<br />

sağlığı hakkında<br />

bilgi istemektedir.<br />

5 Ağustos Hasta Memurlann Tedavi<br />

Ücreti Hakkında Maliye<br />

Bakanlığı tamimi yayımlandı.<br />

14 Ağustos Trakya Umumi Müfettişliğine<br />

Kazım Dirik'in tayini<br />

yapıldı.<br />

30 Temmuzda da 23 değirmen hakkında işlem yapılmaktadır.<br />

Uray (Belediye) Frankfurt Kongresine delege gönderiyor.<br />

Belediye 18 Ağustosta Frankfurt'ta toplanacak<br />

olan uluslararası çöp kongresine İstanbul şehri namına<br />

delege olmak üzere Temizlik İşleri ve Makine ve<br />

Sanayi Şubesi Direktörü Nusret'i göndermeye karar<br />

vermiştir. Nusret, kongrede, büyük şehirlerde temizlik<br />

işlerinin nasıl görüldüğü, çöplerin nasıl toplattınldığı<br />

ve bu çöplerden nasıl ve kaç türlü istifade edilmekte<br />

olduğu hakkında geçecek olan müzakereleri<br />

görüp döndükten sonra bu mesele hakkında<br />

Şarbaylığa bir rapor verecektir.<br />

İzmir'in Alsancak mevkiinde İngiliz Hastanesi adıyla<br />

anılan ve halen İtalyanlarca işletilen hastanenin 6 bin<br />

sterlin karşılığında Kızılay Cemiyeti tarafından alınmasına<br />

izin verilmiştir.<br />

inönü telgrafta Atatürk'ün sıhhati ve ızdırabının hafiflediği<br />

hakkında telsizle bilgi istediğini belirtmektedir.<br />

İkinci (Trakya) Umumi müfettişi ibrahim Tali Öngören,<br />

sağlık sebebi nedeniyle istifa etmek durumunda<br />

kalmıştı.<br />

RG<br />

C, 27<br />

Temmuz<br />

1935.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

57.64.-7.<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

178.233..<br />

21.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

13.75..31.<br />

RG<br />

RG; BCA<br />

30..18.1.2/<br />

57.64..1.<br />

Dosya No:<br />

71-400.<br />

Tarih<br />

9.8.1935.<br />

1935 Yılı 683

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ağustos Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresinin Biriktirme ve<br />

Yardım Sandığı Hakkında<br />

2/3021 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

19 Ağustos Balıkesir Belediye Başkanlığının<br />

valiye verilmesi kararlaştırıldı.<br />

20 Ağustos Keçiborlu Kükürt Fabrikası<br />

hizmete girdi.<br />

23 Ağustos Atatürk'ün Devletçilik tarifi<br />

gazetelerde yer almıştır.<br />

23 Ağustos Cumhuriyet Merkez Bankası<br />

Esas Nizamnamesinin<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

2/2988 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

24 Ağustos Nazilli Pamuklu Dokuma<br />

Fabrikasının temeli bir törenle<br />

atıldı.<br />

24 Ağustos Askeri Şura Azalığına Org.<br />

Ali Sait Akbaytugan'ın,<br />

3.Ordu Müfettişliğine Jandarma<br />

Genel Komutanı<br />

Korg. Kazım Orbay'm tayini<br />

gerçekleştirildi.<br />

26 Ağustos Evkaf Kefalet Sandığı<br />

Hakkında 2/3124 sayılı Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

26 Ağustos Doğu Vilayetlerinde Islahat:<br />

Üçüncü bir Umumi<br />

Müfettişlik kuruldu.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

Bu karar belediye işinin daha iyi yürütülebilmesi<br />

amacıyla alınmıştır.<br />

Atatürk'ün Devletçilik Tarifi: "Türkiye'nin tatbik ettiği<br />

devletçilik sistemi, 19.asırdan beri, sosyalizm nazariyatçılannın<br />

ileri sürdükleri fikirlerden alınarak<br />

tercüme edilmiş bir sistem değildir. Bu Türkiye'nin<br />

ihtiyaçlarından doğma, Türkiye'ye has bir sistemdir.<br />

Devletçiliğin bizdeki manası şudur: Fertlerin hususi<br />

teşebbüslerini ve şahsi faaliyetlerini esas tutmak; fakat<br />

büyük bir milletin ve geniş bir memleketin bütün<br />

ihtiyaçlarını ve birçok şeylerin yapılmadığını göz<br />

önünde tutarak, memleket iktisadiyatını devletin eline<br />

alması. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Türkiye vatanında<br />

asırlardan beri ferdi ve hususi teşebbüslerle<br />

yapılmamış olan şeyleri bir an evvel yapmak istedi<br />

ve görüldüğü gibi kısa bir zamanda yapmaya muvaffak<br />

oldu. Bizim takip ettiğimiz bu yol liberalizmden<br />

başka bir sistemdir."<br />

Merkezi Erzurum olan ve mıntıkası 8 vilayeti (Erzurum,<br />

Çoruh (Rize), Trabzon, Artvin, Gümüşhane, Erzincan,<br />

Kars ve Ağrı) ihtiva eden müfettişliğe Erzurum<br />

milletvekili Tahsin Üzer tayin olundu. Müfettişlik<br />

Doğu illerinde idari, ekonomik ve tüzel ıslahat<br />

yapılması kapsamında bu ıslahatı kolaylaştırmak üzere<br />

kuruldu.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

57.67.. 19.<br />

Dosya no:<br />

52-36.<br />

GB<br />

T, 23<br />

Ağustos<br />

1935.<br />

RG<br />

GB<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

98.26.. 14.<br />

RG<br />

C, 26<br />

Ağustos<br />

1935.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ağustos Üçüncü Uluslararası İran<br />

An ve Arkeolojisi Kongresi'ne<br />

katılım karan onandı.<br />

30 Ağustos İstanbul Telefon Şirketi'nin<br />

satın alınması kararlaştırıldı.<br />

31 Ağustos Menemen'de Gediz Köprüsü<br />

hizmete açıldı.<br />

31 Ağustos Menkul ve Gayrimenkul<br />

Malların Satış ve Kira ihalelerinde<br />

Mahalli Komisyonların<br />

Salahiyetini Gösterir<br />

2/3138 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

2 Eylül Fransızlarla modüs vivendi<br />

ve kliring anlaşması imzalandı.<br />

3 Eylül Jandarma Genel Komutanlığı'na<br />

Korg. Naci Tınaz<br />

atandı.<br />

4 Eylül Roma'da çıkan 11 Giornali<br />

d'İtalia isimli gazete, İtalyan<br />

Habeş meselesi ile ilgili<br />

olarak, Türkiye hakkında<br />

bir yazı yayımladı.<br />

7 Eylül 3.Genel lnspektörlük kurulmaktadır.<br />

7 Eylül Bayındırlık Planı hazırlandı.<br />

10-18 Eylül 1935 tarihleri arasında Leningrad'da top- BCA<br />

lanacak olan Üçüncü Uluslararası İran Arı ve Arkeo- 30.18.1.2/<br />

57.69.16<br />

lojisi Kongresine Türkiye'den İstanbul müzeleri Yar<br />

Dosya:<br />

genel direktörü Arif Müfitle Güzel Sanatlar Akade- 410-25<br />

misi Profesörlerinden Celal Esat Arseven'e diplomatik<br />

pasaport verilerek gönderilmesi Bakanlar Kurulunca<br />

onanmıştır.<br />

Anlaşma 13 Ağustos 1935'ten itibaren yürürlüğe<br />

girmiş olacaktır. Fransızlarla yeni bir ticaret anlaşması<br />

imzalanıncaya kadar bu anlaşma ile iki ülke<br />

arasındaki ticari ilişkilerin aksamaması amaçlanmaktadır.<br />

Tınaz, Jandarma Genel Komutanlığı Dördüncü<br />

Korkomutanı idi.<br />

27 Ağustos 1935 tarihli yazının başlığı "Türkiye'nin<br />

Aldığı Tavırlar"dır. Yazıda Türk basınının İtalyan-<br />

Habeş ihtilafı karşısında, İtalya'ya karşı özel bir samimiyet<br />

gösterilmediğinden yakınılmaktadır. Türk<br />

basınının başmakale ve diğer haberlerinin hep aleyhte<br />

olduğu tespit edilmektedir. Oysa yazıda Türkiye'nin<br />

İtalyanlara karşı olmasının anlamsız olduğu ifade<br />

edilmektedir. Çünkü onlara göre Türkiye'nin Habeş<br />

kıtasında bir menfaati yoktur. Yazıda artık Türkiye'nin<br />

tüm müslümanlan temsil etmediğini dolayısıyla<br />

onlann haklarını savunmasının da düşünülemeyeceğini<br />

belirten yazar, üstelik İtalya'nın, Türkiye'nin güvenlik<br />

ve bağımsızlığını sağlamada Kurtuluş Savaşı<br />

sırasında yaptıklannı hatırlatarak, bugüne kadar gösterilen<br />

dostane tutum ve davranışların altını çizmekte<br />

ve İtalya'nın bunlann bir karşılığını Türkiye'den beklediği<br />

ima etmektedir.<br />

Erzurum, Kars, Çoruh, Gümüşhane, Erzincan, Trabzon,<br />

Ağn illeri sınırlanm içine almak üzere 3. Genel<br />

lnspektörlük kurulması Bakanlar Kurulunca onanmış,<br />

Erzurum saylavı (milletvekili) Tahsin Üzer<br />

atanmış, Cumhurbaşkanı onaylamıştır.<br />

5 senelik Bayındırlık planı gereğince Doğu illeri baştanbaşa<br />

demir ağlarla örülecek. Trabzon'dan başlayarak<br />

yeni bir hat kurulacak.<br />

TCSYK<br />

EYT<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 11.1.0/<br />

98.27..8.<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

238.606..7.<br />

U, 7 Eylül<br />

1935.<br />

SP, 7 Eylül<br />

1935.<br />

1935 Yılı 685

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Eylül Kars Vilayetine bağlı Ardahan<br />

Kazası Belediye işlerinin<br />

Belediye Kanunun 49<br />

uncu maddesinin B ve D<br />

fıkraları hükmüne göre<br />

kaymakam uhdesine verilmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

9 Eylül Belediyeler Bankası Esas<br />

Nizamnamesinin Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

2/3136 sayılı Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

9 Eylül <strong>Ankara</strong>-Zonguldak telefon<br />

hattı hizmete açıldı.<br />

9 Eylül Hükümete hakaret eden<br />

Edirne'de Isak Matatya<br />

hakkında takibat yapılmaması.<br />

10 Eylül Sümerbank Nizamnamesinin<br />

Sonuna Bazı Maddelerin<br />

İlavesi Hakkında<br />

2/3049 sayılı Tüzük yayımlandı.<br />

11 Eylül Sovyetlerin Türkiye ve<br />

İran'la yakın ilişkiler kurduğuna<br />

dair Newyork<br />

Times gazetesinde bir yazı<br />

çıktı.<br />

11 Eylül Erzurum, Kars, Gümüşhane,<br />

Çoruh, Erzincan, Trabzon<br />

ve Ağrı Vilayetlerini<br />

ihtiva etmek üzere üçüncü<br />

bir Umumi Müfettişlik kurulması<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

11 Eylül Üçüncü Umumi Müfettişliğe<br />

Erzurum Saylavı Tahsin<br />

Üzer atanmıştır.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Gazetenin 6 Eylül 1935 tarihli nüshasında Moskova<br />

muhabiri Valter Duranty'nin yazdığı "Sovyet-Türk<br />

Bağlılığı İran'a Teşmil Edildi" başlıklı makalede,<br />

Sovyet dış politikasının Türkiye ve İran'la kurduğu<br />

temaslar, dostluk ve işbirliği çerçevesinde geliştirilen<br />

adımlara dikkat çekilerek, Çarlık rejiminin genişlemeci<br />

politikası ile paralellikler kurulmaktadır. Bundan<br />

başka, dünyadaki hemen tüm diğer ülkelerin komünist<br />

propagandasından şikayet etmiş olmalarına<br />

karşın Türkiye, İran ve Afganistan'ın böyle bir şikayetinin<br />

olmadığını, Sovyetler Birliği'nin Türkiye'de<br />

büyük ölçüde inşaat yaptığı, özellikle mensucat fabrikaları<br />

inşaasını taahhüt ettiğini, ayrıca Sovyet hükümetinin<br />

Mustafa Kemal Atatürk'e Yunan harbinin<br />

en can alıcı aşamasında Harp Komiseri Frunze'yi silah,<br />

cephane ve para ile muavenete göndermiş olmasından<br />

beri Sovyet Rusya ile Türkiye arasında sıkı bir<br />

siyasi-askeri münasebetin mevcut olduğunu belirtmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

GB<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

41.257..6.<br />

RG<br />

BCA,<br />

30.. 10.0.0/<br />

268.803..<br />

17.<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Eylül İçme Su Projelerinin Ne<br />

Suretle Hazırlanacağına<br />

Dair Talimatname yayımlandı.<br />

15 Eylül Ergani-Osmaniye demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

15 Eylül Dış İşleri Bakanı Tevfik<br />

Rüştü Aras Akvam Cemiyeti<br />

Genel Kurulu'nda, Boğazlar<br />

meselesi hakkındaki<br />

Türkiye'nin tezlerini açıkladı.<br />

16 Eylül Kayseri Bez Fabrikası bugün<br />

açıldı.<br />

18 Eylül Evvelce muvakkaten kapatılmasına<br />

karar verilen İstanbul'da<br />

münteşir Akbaba<br />

Gazetesinin tekrar yayımlanmasına<br />

izin verildi.<br />

19 Eylül Paris'te toplanacak olan<br />

Madenler, Demir Sanayii<br />

ve Jeoloji Kongresi'ne Türkiye<br />

de katılacak.<br />

23 Eylül İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar<br />

Hakkında 2/3238<br />

sayılı Nizamname yayımlandı.<br />

25 Eylül Hafta Tatili hakkında yeni<br />

tebligat yapıldı.<br />

26 Eylül Ticareti Bahriye Mektebi<br />

Alisinin Esas Talimatnamesinin<br />

Mer'iyetten Kaldırılması<br />

Hakkında 2/3217<br />

sayılı BKY yayımlandı.<br />

26 Eylül "Türkiye ile Yunanistan<br />

Arasında 26 Eylül 1935 Tarihinde<br />

İmza Edilen Kliring<br />

Anlaşması ve Merbutların<br />

Tasdikine Dair" 4029 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

2443 sayı ve 26.5.1934 tarihli kanun mucibince köy,<br />

kasaba ve şehirler için getirilecek içme suyuna ait tesislerin<br />

proje ve keşiflerinin hazırlanması ve bunların<br />

tetkiki bu talimatname hükümlerine göre yapılacaktır.<br />

Dr. Aras demecinde şöyle diyordu: "Lozan Antlaşmasının<br />

Boğazlar hakkındaki askeri hükümleri Türkiye<br />

kıyılarının savunulmasına ve Boğazlarda seyir<br />

ve sefer güvenliğine vahim bir tehlike teşkil etmektedir.<br />

Şurasını belirtmek isterim ki, eğer mevcut antlaşmalarla<br />

tayin ve tespit edilmiş olan durumlarda<br />

değişmeler olacak olursa Türkiye bu değişmeleri Boğazlar<br />

statüsünde yapılması gerekli olan tadillere tabi<br />

tutmak zorunda kalacaktır."<br />

Devletçiliğin büyük utkusu: Kayseri Bez Kombinası<br />

bugün açıldı. Kombina, l .Beş Yıllık Sanayi Planında<br />

yer alan hedeflerden ilk gerçekleştirilen olmuştur.<br />

20-27 Ekim 1935'te Paris'te toplanacak kongreye Sanayi<br />

Umum Müdürü tlhami Nafiz, Maadin Umum<br />

Müdürü Bedri Hüsnü ile MTA Genel Direktörü Reşit<br />

Gencer görevlendirildi.<br />

Ulusal Bayram ve genel tatiller kanununun tatbiki<br />

hakkında ilgililere yeni tebligat yapılmıştır. Ekonomi<br />

Bakanlığı'ndan gönderilen bu tebliğde evvelce 24 saat<br />

olan hafta tatili 35 saate çıkarılmıştı. Bilhassa amelenin<br />

haftalık tatili herhalde bu saati bulacaktır. Hafta<br />

tatilinin pazara alınması özellikle dış ilişkilerde yaşanan<br />

zaman ve kaynak israfının engellenmesi, dünya<br />

ticaretine entegre olunması yönünde önemli bir karardır.<br />

Anlaşma 1 Ekim 1935'den itibaren yürürlüğe girmektedir.<br />

tmza yeri Atina<br />

RG<br />

TCSYK<br />

ADPİD,<br />

s.287-288.<br />

U, 16<br />

Eylül<br />

1935.<br />

RG<br />

BCA<br />

30.18.1.2/<br />

58.73.14<br />

RG<br />

C, 25<br />

Eylül<br />

1935;<br />

ALS,<br />

s.561.<br />

RG<br />

TCAMA;<br />

BCA,<br />

30.. 18.1.2/<br />

57.62..5<br />

Dosya<br />

76-244<br />

1935 Yılı 687

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Eylül Dil Devrimi kutlandı. Dil Devriminin üçüncü yılı kutlandı. C, 26 Eylül<br />

1935.<br />

26 Eylül Yunanistan ile "Türkiye ile<br />

Yunanistan Arasında<br />

Münakit 30.11.1930 Tarihli<br />

İkamet, Ticaret ve<br />

Seyrüsafain Mukavelesine<br />

Ek Anlaşma" Kararnamesi<br />

imzalandı.<br />

27 Eylül Memurini Mülkiye ve Maliyenin<br />

Seferberlik Esnasındaki<br />

Vazifelerine Dair<br />

Talimatname'nin<br />

Mer'iyetten Kaldırılması<br />

Hakkında 2/3243 sayılı<br />

Bakanlar Kurulu Yönetmeliği<br />

yayımlandı.<br />

27 Eylül Uluslararası Çöp Kongresi<br />

toplantısı sona erdi.<br />

30 Eylül İstanbul 4. Hukuk Mahkemesi<br />

Kuruçeşme'deki kömür<br />

depolannın "komşu<br />

halka zarar verdiği" gerekçesiyle<br />

kapatılmasına karar<br />

verdi.<br />

1 Ekim Çankın-Atkaracalar demiryolu<br />

işletmeye açıldı.<br />

1 Ekim Üniversite yeni ders yılına<br />

girdi.<br />

2 Ekim Meclis 1935-36 yılı devresini<br />

açtı.<br />

3 Ekim Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülüne<br />

Dair Olan 1452<br />

Numaralı Kanunun 5inci<br />

Maddesi ile Bu Maddenin<br />

Son Fıkrasını Muadil 2041<br />

Numaralı Kanun Hakkında<br />

215 sayılı Meclis Tefsiri<br />

yayımlandı.<br />

İmza yeri Atina<br />

İçinde yazılı hükümlerin muhtelif kanun ve talimatnamelere<br />

girmiş olması nedeniyle talimatname yürürlükten<br />

kaldırılmaktadır.<br />

Uray temsilcileri dün geldiler. Frankfurt'ta toplanan<br />

çöp ve temizlik kongresinde hükümetimizi temsil<br />

eden Uray Fen İşleri direktörü Hüsnü ile Makine ve<br />

Sanayi Şubesi direktörü Nusret İstanbul'a dönmüşlerdir.<br />

Kongrenin mesaisi 6 gün sürdü. İştirak eden<br />

devletlerin üyelerinin kendi ülkelerinde çöplerin nasıl<br />

toplandığını, nasıl istifade veya imha edildiğini açıkladılar,<br />

ayrıca başkanlığa birer de rapor verdiler.<br />

Üniversitenin kadrosu 44 batılı, 44 Türk profesör,<br />

102 doçent, 140 asistan ve 41 yardımcıdır.<br />

2041 sayılı kanunun birinci maddesindeki muallim<br />

deyiminin müderrisleri de kapsam içine almış olup<br />

olmadığını ve 1452 sayılı kanunun beşinci maddesi<br />

hükmünün her iki ödevi ücretli olan muallimler hakkında<br />

saptanıp saptanmayacağını yorumlanması hakkındadır.<br />

3 Ekim İtalya Habeşistan'a saldırdı. Türkiye gerekli tedbirleri aldı, stratejik bölgelere yığmak<br />

yaptı.<br />

3 Ekim Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti<br />

isim değiştirdi.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

12 Nisan 1931'de kurulan Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti'nin<br />

adı Türk Tarih Kurumu olarak değiştirildi.<br />

TCAMA<br />

RG<br />

C, 27<br />

Eylül<br />

1935.<br />

GB<br />

TCSYK<br />

C, 1 Ekim<br />

1935.<br />

C, 2 Ekim<br />

1935.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

1935,<br />

39.1nikat,<br />

s.s:225.<br />

AKSCK<br />

TCSYK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ekim Trakya Umumi Müfettişi<br />

Kazım Dirik bölgenin sağlık,<br />

tarım, hayvancılık ve<br />

bayındırlık konulan hakkında<br />

Başbakan'a bir şifre<br />

yolladı.<br />

4 Ekim <strong>Ankara</strong>'da "Türkiye-<br />

Romanya Ticaret Sözleşmesi"<br />

imzalandı.<br />

5 Ekim Sovyet Rusya île Hudutta<br />

Zuhur Eden İhtilafların<br />

Tetkik ve Halli Usulü Hakkındaki<br />

Mukavelenin Yeniden<br />

6 ay Temdidine mütedair<br />

Protokol imzalandı.<br />

7 Ekim Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

Şifre'de Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Refik Saydam'ın<br />

başkanlığı altında toplanıldığı ve Trakya'nın<br />

bütün işleri ve mevcut sağlık durumu hakkında değerlendirmeler<br />

yapıldığı belirtilmektedir. Trakya'nın<br />

savaş ve işgal gibi üç felaket geçirdikten sonra hiç işlenmemiş<br />

olduğu, oysa bölgenin zengin, geniş ve verimli<br />

topraklannda ıslah edilecek hayvancılıkla, peynirciliği<br />

ile ve yine tohumları ıslah edilecek ziraatı ile<br />

üzümcülüğü, şarapçılığı, böcekçiliği ile düştüğü yerden<br />

kendi başına kalkabilecek potansiyele sahip olduğu<br />

ifade edilmektedir. Çok beklenen ve kredi işlerini<br />

kuracak olan kooperatifçilik kanunları da kan<br />

emen Yahudilerin ve faizcilerin elinden bütün köylüyü<br />

kurtaracak ve Trakya'nın kalkışı çok sürmeyecektir.<br />

Göçmen siyasası ise Trakya'yı bir milyon nüfusa<br />

çıkardığı gün Trakya Çanakkalesi Edimesi ile koskoca<br />

bayındır bir varlık haline gelecektir.<br />

Türkiye-Sovyet hududunda çıkacak ufak tefek hadise<br />

ve ihtilaflann tetkik ve halli usulleri hakkında ilki 6<br />

Ağustos 1928 tarihli olan ve 5 incisi de 10 Mart<br />

1935te hitam bulan mukavelenin uzatılmasına dair<br />

protokoldür. Bu protokol TBMM tarafından tasdik<br />

edilmiş olan evvelki beş temdid protokolü hükümlerinden<br />

başka yeni bir hükmü ihtiva etmemektedir.<br />

İmza Yeri <strong>Ankara</strong>.<br />

Bilecik, Kütahya ve Erzurum'da köy ve nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri yapıldı. Bilecik Vilayetinin Bozüyük<br />

Kazasına bağlı Dombay Çayın Köyünün Küçükler<br />

mahallesi bu köy ve kazadan ayrılarak Kütahya<br />

Vilayetine bağlı Tavşanlı Kazasının Çukurca Köyüne<br />

bağlanmıştır. Geyve'nin Doğançay Nahiyesine bağlı<br />

İkramiye Köyü bu nahiyeden alınarak Adapazarı'nın<br />

Sapanca Nahiyesine bağlanmıştır. Erzurum Vilayetinin<br />

Oltu Kazasına bağlı Kömürlü Nahiyesinin merkezi<br />

şimdiki bulunduğu Dölgah Köyünden kaldırılarak<br />

aynı nahiye içindeki Göllet köyüne götürülmüştür.<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

72.475..3.<br />

GB<br />

TCAMA<br />

8 Ekim 6.Tıp Kurultayı açıldı. U, 8 Ekim<br />

1935.<br />

8 Ekim Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

9 Ekim Kredi Kooperatifleri Kanun<br />

tasansı Genel Kurul'da kabul<br />

edildi.<br />

9 Ekim Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

Cizre'nin Hazak Nahiyesine bağlı Kürrizan, Gelikür,<br />

Baküvan ve Verzik Köyleri bu nahiyeden alınarak<br />

Midyat Kazasının Kerburan Nahiyesine bağlanmıştır.<br />

Mecliste Çiftçi hakkında Kredi Kooperatifleri Kanun<br />

tasansı kabul edildi.<br />

Boğazlıyan Kazasına bağlı Sankaya Nahiyesinin<br />

merkezi şimdiki bulunduğu köyden kaldırılarak Hamam<br />

köyüne götürülmüştür.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 9 Ekim<br />

1935.<br />

RG<br />

1935 Yılı 689

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Ekim <strong>Ankara</strong>'da Fındık Kongresi,<br />

Ekonomi Bakanı Celal Bayar'ın<br />

bir konuşmasıyla<br />

açıldı.<br />

10 Ekim Köy ve Nahiye bağlantı<br />

değişiklikleri<br />

12 Ekim Türkiye ile Macaristan arasında<br />

Budapeşte'de imzalanan<br />

Ticaret Sözleşmesi ve<br />

Kliring Anlaşması imzalandı.<br />

12 Ekim Türkiye ile Yunanistan arasında<br />

kliring anlaşması imzalandı.<br />

12 Ekim Kasımda terhisi icab eden<br />

askerlerin siyasal vaziyet<br />

sebebi ile terhis olunmamalarına<br />

ve yeni kura efradının<br />

zamanında celbolunmastna<br />

Bakanlar Kurulu'nun<br />

12.10.1935 tarihli toplantısında<br />

karar verilmiştir.<br />

13 Ekim İtalya'nın Habeşistan'ı işgali<br />

ile ilgili olarak Milletler<br />

Cemiyetinden çıkarılabilen<br />

tek yaptırım, 52 ülkece alınan<br />

"İtalya'ya açılmış ya da<br />

açılacak kredileri kesme"<br />

kararı oldu.<br />

13 Ekim Türkiye Mason Locaları<br />

kapatıldı.<br />

14 Ekim Halkevleri için ithal Olunacak<br />

Radyo ve Sinema<br />

Makinelerinin Muamele<br />

Vergisiyle Gümrük ve<br />

Oktruva Resimlerinden İstisnası<br />

Hakkındaki 2154<br />

Numaralı Kanunun Birinci<br />

Maddesinin 216 sayılı Tefsiri<br />

yayımlandı.<br />

14 Ekim Fransa'da neşredilen bazı<br />

mecmuaların yurda sokulmaması<br />

kararlaştırıldı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Yozgat Merkez Kazasına bağlı Haydarbeyli ve Bişek<br />

Nahiyeleri kaldırılarak aynı Kaza içinde Musabeyli<br />

ve Osmanpaşa adları ile iki nahiye kurulmuştur.<br />

Anlaşma 16 Ekim 1935 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

9 ve 15 Nisan 1937 tarihli Notalarla uzatılmıştır. 20<br />

Ocak ve 2 Mart 1937 Notalarla yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

Böyle bir kararın, başka bir ülkeyi işgale kalkan İtalya'yı<br />

engellemeyeceği ise açıktı.<br />

Bu teşkilatın kaldırılmasını icab ettiren sebep, son<br />

Fırka programında kökü dışarıda bulunan teşekküllerin<br />

memleketimizde yer bulamayacağına dair kayıttır.<br />

Loca malvarlığını Halkevlerine vermeyi kararlaştırmıştı.<br />

Fransa'da münteşir "La Vie Parisienne, Paris Musicehall<br />

Frou-frou, L'Art et le Nu" mecmuaları ahlakı<br />

umumiyeyi fesat edici mahiyette resim ve yazı koyduklarından<br />

Matbuat Kanununun 51 inci maddesi gereğince<br />

memleket dahiline sokulmaları men edilmiştir.<br />

GB<br />

RG<br />

TAR<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2/<br />

58.77..14.<br />

GB<br />

C, 13<br />

Ekim<br />

1935;<br />

BİLANÇO,<br />

Turan,<br />

s.205-224.<br />

RG<br />

BCA<br />

Dosya no:<br />

86-158.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Ekim İzmir Havagazı Şirketi'nin<br />

İzmir Belediyesi'ne devrine<br />

izin verildi.<br />

15 Ekim 21.6.1927 Tarih ve 1113<br />

Numaralı Kefalet Kanununa<br />

Ek 2823 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

15 Ekim Demiryollar Teknik Birliği<br />

hakkındaki 1886 tarihli<br />

mukavelename ile 18 Mayıs<br />

1907 ve 14 Kanunuevvel<br />

1912 tarihli protokollere<br />

iltihakımıza dair 2824<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

15 Ekim Nüfiıs sayımı ile ilgili bir<br />

yalan haber hakkında açıklama<br />

yapıldı.<br />

16 Ekim Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkında 2825 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

17 Ekim Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İtalya Krallığı Arasında<br />

İmzalanan 4.4.1934 tarihli<br />

Ticaret Mukavelesile Kliring<br />

Anlaşması Yürürlük<br />

Sürelerinin Uzatılmasına<br />

Dair Teati Edilen Notaları<br />

Tasdik Eden 2914 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

17 Ekim PTT Memurları Hakkında<br />

İnzibati Cezalar Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

18 Ekim Münhal Memuriyetlerde<br />

Kullanılan Vekillere Verilecek<br />

Vekalet Aylıklarının<br />

Sureti Hesabına Dair 901<br />

sayılı Heyeti Umumiye Kararı<br />

yayımlandı.<br />

Şirket imtiyaz anlaşması hükümlerine göre yapmak<br />

zorunluluğunda bulunduğu kamu hizmetini, mali durumunun<br />

bozukluğu yüzünden yapamayacak bir hale<br />

geldiğinden imtiyaz süresinin geri kalanından vazgeçmiştir.<br />

Nüfus sayımının hiçbir vergi ile alakası yoktur. İstatistik<br />

Umum Müdürü Vekili Ayyar: "Bugün Son Posta<br />

gazetesinde nüfus sayımını müteakip bekarlık vergisi<br />

tesis edileceği hakkında verilen haberin katiyyen<br />

aslı yoktur ve sayımın hiçbir vergi ile alakası yoktur"<br />

dedi.<br />

Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı vazife ve kurumu ile<br />

Gümrük Genel Müdürlüğü kurumu ve vazifelerini,<br />

teşkilatı esasiye kanunun mucibince çevreleyen ve<br />

şimdiki kurumu daha iyi işletecek ve yavaş yavaş<br />

yükseltilecek dereceleri içine alan barem cetveli esasları<br />

üzerine düzenlemeler yapılmaktadır. Kanunun 5<br />

inci maddesinde düzenlenen hukuk müşavirliğine dair<br />

Sıra Sayı 210'a ek olarak hazırlanan fıkra ile Hukuk<br />

müşavirliğinin görevleri yeniden ancak daha<br />

mazbut ve daha şümullü olarak belirlenmektedir.<br />

İmza Yeri <strong>Ankara</strong>.<br />

Maliye Bakanlığı ile Divanı Muhasebat arasında<br />

Devlet memurları maaşlarının tevhit ve teadülüne dair<br />

olan 1452 sayılı kanunun 1 ncü maddesindeki açılacak<br />

memurluklarda vekil çalıştırılması halinde bu<br />

vekillere verilecek vekalet maaşı konusunda ayrı uygulamalar<br />

baş göstermesi üzerine TBMM karan ile<br />

duruma açıklık kazandırılmağa çalışılmaktadır.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

58.78.. 18.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 15<br />

Ekim<br />

1935.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, c.4,<br />

1935,<br />

İnikat 38,<br />

s.s:210.<br />

(ZC, 5.c,<br />

1935,<br />

42.tnikat,<br />

s.s: 210'a<br />

ek.)<br />

TCAMA<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

1935,<br />

44.1nikat,<br />

s.s:244.<br />

1935 Yılı 691

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ekim Genel Enspektörler (Umumi<br />

Müfettişler) Başbakanlığa<br />

bağlanıyor.<br />

18 Ekim Suriye'de bulunan Çerkez<br />

Ethem ile arkadaşlarının<br />

teşviki ve desteği ile Atatürk'e<br />

karşı suikast hazırladıktan<br />

öne sürülen bazı kişiler<br />

tutuklandı.<br />

18 Ekim İstiklal Harbi Malullerine<br />

Verilecek Para Mükafatı<br />

Hakkında 2826 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

20 Ekim Genel Nüfus Sayımı yapıldı.<br />

21 Ekim Çiftçiler Hakkında Tarım<br />

Kredi Kooperatifleri'ne dair<br />

kanun TBMM'de kabul<br />

edildi.<br />

22 Ekim Damga Resmi Hakkındaki<br />

1324 sayılı Kanunun 32 inci<br />

Maddesine Bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 2828 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

22 Ekim Dersim'de 4 yıllık yeni idare<br />

kuruluyor.<br />

Enspektörler <strong>Ankara</strong>'ya çağnldı, yeni bir<br />

enspektörlük daha kuruluyor.<br />

Tutuklananlar içinde Meclisçe dokunulmazlığı kaldınlan<br />

Urfa milletvekili Ali Saib de bulunmaktaydı.<br />

Ali Saib'in bu teşebbüsü sevk ve idare ettiği anlaşıldığından<br />

dokunulmazlığı kaldınlmıştır.<br />

C, 18<br />

Ekim<br />

1935.<br />

GB; ZC,<br />

46İ,<br />

s.s:250.<br />

Türkiye'de İkinci Genel Nüfus Sayımı yapıldı. Tür- GB;TCSY<br />

kiye nüfusu 16.158.018 olarak tespit edildi. Nüfus ar- K; BCA,<br />

tış oranı %2.1 ve okuryazar oranı %19.2'dir. 1927 ile 30.. 10.0.0/<br />

26.148..1.<br />

1935 yılları nüfus sayımları arasında 7.1.1935'teki<br />

kesinleşmemiş sayılara karşın anlamlı bir karşılaştırılma<br />

yapılabilir görünmektedir. Buna göre 25 bin ve<br />

üstü şehirler karşılaştırmasında ilk üç sırayı İstanbul,<br />

İzmir ve <strong>Ankara</strong> almaktadır. 1927 ve 1935 yıllarına<br />

göre bu illerin nüfuslan sırasıyla şöyledir: İstanbul<br />

690.857'en 740.751'e, İzmir 153.924'ten 170.410'a,<br />

<strong>Ankara</strong> ise büyük atılım yaparak 74.553'ten<br />

123.514'e çıkmıştır. <strong>Ankara</strong>'nın yeni başkent olması<br />

nedeniyle büyük oranda göç aldığı anlaşılmaktadır.<br />

Zirai kredi kooperatifleri ile satış kooperatiflerini<br />

birbirini bağlamağa ihtiyaç hasıl olduğu anlaşıldığından<br />

bu düzenlemeye gidilmiştir.<br />

Atların memleket savaş ve ekonomisinde büyük<br />

önemi bellidir. At cinsinin artınlması yolunda genel<br />

ve özel bütçelerden büyük özverilerle cins aygırlar<br />

edinilmektedir. Yetiştiricilerin elinde doğan taylarla<br />

analannın soy ve çiftleşme şahadetnamesi bulunması<br />

gerektir. Yetiştiricilerin bu şahadetnameleri almağa<br />

önvermek için bunları pulsuz olarak verilmesi konusu<br />

bu kanunla düzenlenmektedir.<br />

Süel ilbay idam cezalannı tasdik edecek. Muhakemeler<br />

çabuk bitecek. Vali aynı zamanda o mıntıkanın<br />

süel komutanı olacak.<br />

RG<br />

TCSYK;<br />

ZC, 5.c,<br />

40.1,<br />

s.s:23l.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.C,<br />

43.1,<br />

s.s:235.<br />

SP, 22<br />

Ekim<br />

1935.<br />

23 Ekim Etibank faaliyete başladı. AKSCK<br />

23 Ekim Türkiye Cumhuriyeti<br />

Hükümetile Romanya Hükümeti<br />

Arasında Ticaret<br />

Mukavelesi imzalandı.<br />

24 Ekim <strong>Ankara</strong>'da 1 .Belediyeler<br />

Kongresi toplandı.<br />

2 Yöneti Zamandizini<br />

Kongre Halkevi salonunda açıldı. Kongre'de dile getirilen<br />

en önemli dilekler arasında Belediyelerin bayındırlık<br />

işlerinin Belediyeler Bankası yardımıyla başanlması<br />

ve bu yardımın az faizle yapılması yer almaktadır.<br />

RG<br />

AKSCK;<br />

BB

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ekim Türk-Fransız Modüs<br />

Vivendisinin Hususi Takas<br />

Hükümlerine Ait Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

31 Ekim Kuvvetli Tayın Hakkındaki<br />

1776 sayılı Kanunun 3 üncü<br />

Maddesine Bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 2831 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

31 Ekim Milli Müdafaa Vekaleti ile<br />

Bu Vekalete Bağlı Teşekküllerde<br />

Kullanılacak Yabancı<br />

Devlet Tebaasından<br />

Mütehassıs ve Ustalarla<br />

Yapılacak Mukaveleler<br />

Hakkında 2832 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Ekim Hariciye Vekaleti Tasdik<br />

Harçları Hakkındaki 1318<br />

sayılı Kanuna Bağlı Cetvelin<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

2833 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

31 Ekim Mamak'ta Kızılay kurumunca<br />

yaptırılan Zehirli<br />

Gaz Maskesi Fabrikası törenle<br />

açıldı.<br />

1 Kasım Devlet Memurları<br />

Maaşatının Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452<br />

Numaralı Kanuna Merbut 2<br />

Numaralı Cetvelin Maliye<br />

Vekaletine Ait Kısmının<br />

Tadiline ve Bir Kısım Vazifelerin<br />

Sureti İfasına Dair<br />

Olan 3.6.1933 Tarih ve<br />

2265 sayılı Kanunun 15inci<br />

Maddesinin İkinci Fıkrası<br />

Hakkında 217 sayılı Tefsir<br />

yayımlandı.<br />

1 Kasım Limanlar Hakkındaki 618<br />

sayılı Kanunun 7 inci Maddesinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair 2829 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Kasım İzmir Rıhtım Şirketinin İmtiyazı<br />

ile Tesisatının Satın<br />

Alınmasına Dair Olan 12<br />

Haziran 1933 Tarih ve<br />

2309 sayılı Kanuna Ek<br />

2830 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Dış Ticaretle ilgili yönetmelik<br />

Seferde ve sefer mahiyetindeki önemli hareketlerde<br />

ordu kıtaatının sarf edici fazla faaliyete karşılık bedeni<br />

zayiatlarını telafi için daha kuvvetli beslenmeleri<br />

için ve tütün içenlere lOgr tütün verilmesi hakkında<br />

düzenlemedir.<br />

Yabancı ülkelerden getirtilmesi zorunlu olan uzmanlar<br />

bir senelik mukavelelerle gelmemektedirler. Bu<br />

konuda yeni süre olarak 3 sene zorunlu hallerde ise 5<br />

senelik mukavele yapılabilmesine olanak verilmektedir.<br />

Tasdik harçları konusunda mükerrerlik söz konusu<br />

olunca ilgili cetvelin değiştirilmesi yoluna gidilmiştir.<br />

Maddede yazılı daire ve müesseselerin ücret veya<br />

maaşlı vekillerinin mümasil devair ve kurumlar aleyhine<br />

takip edilmesi lazım gelen davaları kabul etmelerine<br />

maddenin mutlak yazılış tarzına göre bir mani<br />

olup olmadığı tereddüdü ortaya çıktığından bir yoruma<br />

ihtiyaç duyulmuştur. Yorumda bu durumda ilgili<br />

avukatların dava kabul etmelerinin yasak olduğu<br />

sonucuna varılmaktadır.<br />

Çıkarma olanağı olmayan enkazları Hükümetin yok<br />

etmesine dair yetki verilen bir değişikliğe gidilmiştir.<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

44İ,<br />

s.s:243.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC,<br />

44l,s.s:241.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, S.clt,<br />

44.1,<br />

s.s-,239.<br />

GB<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.ilt,<br />

491,<br />

s.s:253.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5,c,<br />

1935,<br />

44.İnikat,<br />

s.s:238.<br />

RG<br />

1935 Yılı 693

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Kasım Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

Hakkındaki 2490 sayılı<br />

Kanunun 22nci Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesine Dair<br />

2838 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Kasım Umumi Muvazeneden Maaş<br />

veya Ücret Alan Baytarların<br />

Mahalli İdare ve Belediye<br />

Baytarlık İşlerini de<br />

Görebileceklerine Dair<br />

2839 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1 Kasım Meclis Atatürk'ün<br />

"Öztürkçe" bir nutku ile<br />

açıldı.<br />

1 Kasım Meclis Başkanlığı Seçimi<br />

yapıldı.<br />

2 Kasım Tarım Satış Kooperatifleri<br />

ve Birlikleri Hakkında<br />

2834 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

2 Kasım 2836 sayılı Tarım Kredi<br />

Kooperatifleri Kanunu yayımlandı.<br />

2 Kasım İskan Hakkındaki 2510 sayılı<br />

Kanuna Ek 2837 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

4 Kasım Devlet Demiryolları İşletme<br />

Genel Müdürlüğü'ne<br />

emekli Albay Ali Rıza vekaleten<br />

atandı.<br />

5 Kasım Üçüncü sınıf İnspekterliğe<br />

Galatasaray Lisesi Coğrafya<br />

öğretmeni Necmettin 55<br />

lira aylıkla atanmıştır.<br />

6 Kasım Gümrükler Umum Müdürlüğü'ne<br />

Mahmut Gündüz<br />

tayin edildi.<br />

4 Yöneti Zamandizini<br />

Posta nakliyatı müteahhitlerinden bu kanunda yazılı<br />

muvakkat ve kati teminattan başka mahalli idare heyetleri<br />

tarafından takdir edilecek miktarda hususi bir<br />

kefalet daha alınacağına dair fıkra eklenmiştir.<br />

Memlekette her gün artan ihtiyaç karşısında 4 bin<br />

baytara ihtiyaç duyulmaktadır. Buna karşın bugün<br />

emekliler de dahil olmak üzere ancak 350 baytar bulunmaktadır.<br />

Birçok ildeki mahalli idare ve belediyelerin<br />

bütçelerinin de dar olduğu bilindiğinden hükümet<br />

baytarların buralarda da kullanılmasına yönelik<br />

düzenleme yapılmıştır.<br />

Bu sıralar Öztürkçe kullanma çabası resmi konuşmalarda<br />

olduğu kadar basında da açık biçimde görülüyordu.<br />

Nitekim 5.dönem, l.toplanma yılı açılış konuşmasında<br />

Atatürk, "...Son milletlerarası hadiseler,<br />

Türk Milleti için kudretli bir hava ordusunun hayati<br />

önemde tutulmasına bir daha hak verdirdi. Çok<br />

emekle kurduğumuz, canımızla korumaya ant içtiğimiz<br />

kutsal yurdun, havadan saldırışlara karşı güvenlik<br />

altında bulunması demek, bize saldıracakların,<br />

kendi yurtlarında bizim aynı zararları yapabileceğimize<br />

güvenimiz demektir. Bu güveni her gün, artıracak..."<br />

şeklinde döneme göre çok arı ve yeni sözcüklerle<br />

konuşmasını yapmıştı.<br />

TBMM Başkanlığı'na yeniden Çankırı milletvekili<br />

Abdülhalik Renda seçildi.<br />

Müstahsil köylü ve rençberlerin mahsullerini iyi fiyatlarla<br />

satabilmeleri istihsal kredileri üzerinde dahi<br />

çok mühim tesirler bırakacağı cihetle satış kooperatiflerinin<br />

teşviki ve birbirlerine irtibatlandırılmalarının<br />

temini açısından bu düzenlemeye gidilmiştir.<br />

Çiftçiler arasında kurulan kooperatiflerin yerleri<br />

Ekonomi Bakanlığı'nca belirlenecektir.<br />

Kültür Bakanlığı bünyesindeki inspekterliklere yıl<br />

içinde toplam 4 atama gerçekleştirilmiştir.<br />

Gündüz, Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı Birinci Sınıf<br />

Müfettişlerindendir.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

46İ,<br />

s.s:246.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5c,<br />

471,<br />

s.s:249.<br />

GB<br />

TCSYK<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.C,<br />

1935, 42.1,<br />

s.s:229.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA.<br />

30.. 18.1.2/<br />

59.82.. 11.<br />

RG<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

99.35..5.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kayııak<br />

7 Kasım Tiirk-Sovyet Saldırmazlık<br />

Paktı uzatıldı.<br />

9 Kasım Yeni Barem Kanunu tasarısı<br />

Meclise verildi<br />

11 Kasım Bilecik Merkez Kazasının<br />

Gökçesu, İncirli ve Yarhisar<br />

Köyleri bu kazadan alınarak<br />

Bursa'nın Yenişehir<br />

Kazasına bağlanmıştır.<br />

11 Kasım 3.Umumi Müfettişliğe tayin<br />

edilen Tahsin Uzer'in<br />

kadrosu onaylandı.<br />

11 Kasım Albay Hüseyin Raufun af<br />

sebebiyle emekliye şevki<br />

onaylandı.<br />

12 Kasım İnegöl vapuru İzmir limanına<br />

girerken battı.<br />

12 Kasım Irmak-Filyos demiryolu<br />

hattı hizmete açıldı<br />

14 Kasım Bazı Yabancıların Maaşı<br />

Hakkında 2843 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 Kasım Gümrük Umumi Tarifesinin<br />

2255 sayılı Kanunla<br />

Değiştirilen 695nci Numarasının<br />

(D) Fıkrası Hakkın-<br />

Saldırmazlık anlaşması 10 yıl süre ile uzatıldı. İmza<br />

Yeri <strong>Ankara</strong>.<br />

Tasarıya göre dereceler 19'dan 15'e indirilmektedir.<br />

Erzurum milletvekili olan Üzer Ağustos 1935 tarihinden<br />

itibaren geçerli olmak üzere bu kadroya<br />

atanmıştır. Kadronun maaşı 150 liradır.<br />

Deniz Albaylığı'ndan istifası 3 Mayıs 1335 tarihinde<br />

onaylanmış olan Hüseyin Raufun, tekaütlüğünün yapılması<br />

hakkındaki 15.9.1935 tarihli dilek kağıdı üzerine<br />

kayıtları araştırılarak istifasının kabulü tarihinde<br />

harp kıdem zamlan ile 25 seneyi doldurmuş ise de<br />

tekaütlüğünü istememiş olması itibarıyla hakkında<br />

tekaüt muamelesi yapılmadığı görülmüştür.<br />

12.1.1336 tarihinden 3.11.1926 tarihine kadar da saylavlık<br />

ve vekillikteki hizmetleri ile beraber 25 seneyi<br />

fiilen de ikmal etmiştir. Rauf Orbay, <strong>Ankara</strong> İstiklal<br />

Mahkemesince 3.11.1926 tarihinde gıyaben 10 sene<br />

sürgün cezasına mahkum edilmiş ve 2071 sayılı kanunla<br />

tekaüt maaş hakkı geri verilmiş ise de yine tekaütlüğünü<br />

istememiştir. 2330 sayılı kanunun<br />

8.maddesiyle affedilmiş olan Hüseyin Raufun talebine<br />

mebni 1683 sayılı kanunun 3.maddesinin B fıkrasına<br />

göre tekaüdünün yapılması onaylanmıştır.<br />

Olayda 24 kişi hayatını kaybetti.<br />

Böylece ilk kez Karadeniz kıyısı, Anadolu'nun içlerine<br />

demiryoluyla bağlanmış oldu. Bu hattın uzunluğu<br />

391 kilometredir ve 45 milyon lira sarf edilmiştir.<br />

Hattın geçtiği yerlerde nüfusun kalabalık, toprakların<br />

zengin, ormanların bol ve verimli, madenlerin çok<br />

olması göze çarpacak derecededir. Kömür ve demir<br />

madenleri özellikle belirtilmelidir.<br />

TDPtlK<br />

C, 9 Kasım<br />

1935.<br />

RG<br />

BCA<br />

30.. 10.0./<br />

70.462..6;<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

57.70.. 16.<br />

23.8.1935<br />

tarih ve 2-<br />

3200 sayı<br />

BCA<br />

30.. 11.1.0/<br />

9.35.. 10.<br />

GB<br />

GB; 0,<br />

Aralık<br />

1935,<br />

s.308.<br />

Hükümetin tefsirini istediği D fıkrası şudur: "Ağır BULMAÇ;<br />

madeni yağlar ve tortular (Makine yağları, mazot ve ZC, 6.c,<br />

1935,<br />

motorin gibi mahrukat ve tortular, katranlar: 270 de-<br />

3.1nikat,<br />

receden evvel takattur eden hafif kısmı yüzde onu te- s.s:6<br />

RG<br />

1935 Yılı 695

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

da 903 sayılı Heyeti Umumiye<br />

Karan yayımlandı.<br />

15 Kasım İtalya-Habeş Harbi Dolayısıyla<br />

Akvam Cemiyeti İrtibat<br />

Komitesi Tarafından<br />

Kabul Edilip 2844 sayılı<br />

Kanunla Tatbikine İcra<br />

Vekilleri Heyetine Salahiyet<br />

Verilmiş Olan Tekliflere<br />

Dair) 2/3503 sayılı Kararname<br />

yayımlandı.<br />

16 Kasım Devlet Demiryolları Barem<br />

Kanunu kabul edildi.<br />

16 Kasım Akvam Cemiyeti Tarafından<br />

İttihaz Olunan Tedbirlerin<br />

Tatbiki Hakkında Bakanlar<br />

Kuruluna Yetki Veren<br />

2844 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Kasım Meclis İskan Kanununu<br />

kabul etti.<br />

19 Kasım Rum Ortodoks olarak nüfus<br />

kütüklerimize kayıt edilmelerini<br />

isteyen Rumların istekleri<br />

kabul edildi.<br />

20 Kasım Kut'ül Emare'deki Türk Şehitliğini<br />

Cumhuriyet Hükümetine<br />

hediye eden<br />

Rebia Emiri Ali-EI Emin<br />

ödüllendirildi.<br />

21 Kasım İskan Kanununun Bazı<br />

Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

Dair 2848 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

cavüz edemeyecektir." Bu fıkranın tefsir noktası (hafif<br />

kısmı yüzde onu tecavüz edemeyecektir) cümlesidir.<br />

Tecavüz ederse ne olur ve hangi madeni mayi<br />

yağlardan sayılır sorusuna açıklık getirilmeye çalışılmaktadır.<br />

Devletin maaş teadül kanununa yaklaşmak amacıyla<br />

bu düzenleme gerçekleştirilmiştir. Devlet demiryolları<br />

kadrosuna son yıllarda satın alınan veya bazı anlaşmalarla<br />

işletmesi Devlete devredilen hatlann memurlan<br />

iltihak etmiştir. Bu hatlarda ücretler ayrı ayrı<br />

esaslara göre ve başka başka ölçülerde verilmektedir.<br />

6000 km.lik büyük bir şebekede çalışan 12 bin memur<br />

ve müstahdemin, meslekleri içinde ehliyet, kıdem<br />

ve hizmet derecelerine göre müstakar bir ücrete<br />

tabi tutulmalan muvafık görülmüş ve düzenleme bu<br />

esasa göre hazırlanmıştır.<br />

İtalya-Habeş savaşının başlaması üzerine İtalya'ya<br />

karşı Altılar Komitesi tarafından ekonomik yaptınm-<br />

1ar uygulanmasına karar verilince Türkiye de bu kararları<br />

uygulamak üzere harekete geçti.<br />

TAR<br />

U, 16<br />

Kasım<br />

1935; ZC,<br />

6.c, 1935,<br />

3.1, s.s:5.<br />

TAR; ZC.<br />

6.C, 51,<br />

s.s:7.<br />

U, 19 Kasım<br />

1935.<br />

Rum Ortodoks olarak nüfus kütüklerimize kaydedil- BCA<br />

melerini isteyen Muhtelit Mübadele Komisyonundan<br />

Etabli vesikası almamış ve bu komisyonun lağvedilmesinden<br />

dolayı vesika almak imkanı kalmamış olan<br />

İstanbul Rumlan ile diğer birçok vilayetlerimizde<br />

mübadele sırasında şunun bunun yanında gizlenmiş<br />

kalmış olan mübadeleye tabi Rumlann yurttaşlığa<br />

kabul edilmeleri ve nüfus kütüklerine işlenmeleri konusunda<br />

Bakanlar Kurulu olumlu karar vermiştir.<br />

Emir bir takdirname ve Kızılay madalyası ile ödüllendirilmiştir.<br />

Şehitlik Irak'ta bulunmaktadır.<br />

Türkiye'de Türk kültürüne bağlılık dolayısıyla nüfus<br />

oturuş ve yayılışının bu kanuna uygun olarak İcra<br />

Vekilleri Heyetince yapılacak bir programa göre düzeltilmesi<br />

Dahiliye ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekilliklerine verilmiştir.<br />

30..18.1.2/<br />

60.91..19.<br />

Dosya No;<br />

102-83<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

193.325..6.;<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

259.744..7.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Kasım İskan İşlerinin Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekilliğine<br />

Devrine ve Ayrı Bir Bütçe<br />

İle İdare Olunmasına Dair<br />

2849 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

21 Kasım İdari taksimatta değişiklik<br />

yapılması kararlaştırılmıştır.<br />

22 Kasım Cami ve Mescitlerin Tasnifine<br />

ve Tasnif Harici Kalacak<br />

Cami ve Mescit Hademesine<br />

Verilecek Muhassasat<br />

Hakkında 2845 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

22 Kasım Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğü Memur ve<br />

Müstahdemlerinin Ücretlerine<br />

Dair 2847 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

22 Kasım Fevzipaşa-Diyarbakır demiryolu<br />

açıldı.<br />

23 Kasım İstanbul Haliç Şirketi fesh<br />

edildi.<br />

Normal şartlar içinde olsa dahi topluluklar, bulaşıcı<br />

hastalıklar, salgınlann belli başlı sebepleridir. Bunun<br />

için öncelikle sağlık ve sosyal yardım işi gerçekleştirilmelidir.<br />

Bu nedenle iskan ve göçmen işlerinin Sağlık<br />

ve Sosyal Yardım Bakanlığına devri gerekmiş ve<br />

ilgili kanunlarda değişiklikler yapılmıştır.<br />

Yeniden 4 vilayet ve kazalar teşkil olunacaktır. Doğu<br />

bölgesinde güvenlik ve kültür işlerinin tanzimi, halk<br />

ile hükümet arasındaki bağlılığın pekiştirilmesi göz<br />

önüne alınarak 4 vilayet teşkil edilmektedir. Hakkari,<br />

Bitlis, Bingöl ve Çoruh (Rize). Düzenleme ile 4 vilayet,<br />

13 kaza kurulurken, bazı kazalann bağlılıklan<br />

değiştirilmekte ve aynca yeniden 17 merkez kaymakamlığı<br />

ihdas edilmektedir.<br />

Hat 65 milyon liraya mal olmuştur. Uzunluğu 505<br />

km.dir, üzerinde 137 istasyon, 64 tünel, 1910 menfez<br />

ve köprü vardır.<br />

İstanbul Haliç Şirketi faaliyetine son verdi ve İstanbul<br />

Belediyesi vapur işlerini yürütmekle görevlendirildi.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 6.c,<br />

1935,<br />

7.1nikat,<br />

s.s: 10.<br />

SP, 21<br />

Kasım<br />

1935; ZC,<br />

7.C, 1935,<br />

21.1,<br />

s.s:57.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 22<br />

Kasını<br />

1935.<br />

TCSYK<br />

26 Kasım Demiryolu İsparta'ya geldi. Afyon-lsparta demiryolu açıldı. AKSCK<br />

26 Kasım İskan Umum Müdürlüğüne<br />

Cevdet Atasagun atandı.<br />

28 Kasım Bursa'da Merinos Fabrikası<br />

ile Gemlikte Suni ipek<br />

Fabrikalannın temel atma<br />

törenleri yapıldı.<br />

29 Kasım Paşabahçe Şişe ve Cam<br />

Fabrikası açıldı.<br />

Dr. Atasagun Bursa Sıtma Mücadele mıntıka başkanıydı.<br />

Merinos yetiştirme mücadelesinin ülkede uzun bir<br />

geçmişi vardır. Bunun için çeşitli tarihlerde Avrupa'dan<br />

merinos getirilerek ülkede ıslahına çalışıldığı bilinmektedir.<br />

Bursa Karacabey'deki merinos yetiştirme<br />

çiftliği meralan bu bakımdan önemli meralardır.<br />

Bu meralann ıslahı için yabancı uzmanlardan da yararlanılmıştır.<br />

Örneğin Macaristan Kesthely Ziraat<br />

Okulu profesörlerinden Kolbay Karoly bu uzmanlardan<br />

biridir. Karoly 1935 yılı yaz ve güz dönemlerinde<br />

iki kez Türkiye'ye gelerek bu meraların ıslahı konusunda<br />

çalışmalar yapmıştır.<br />

BCA<br />

30..11.1.0/<br />

100.36..20<br />

GB;<br />

Açıklama<br />

için bkz:<br />

4.7.1935<br />

tarihli vc<br />

2-3012<br />

sayılı BCA<br />

30..18.1.2/<br />

57.61..8<br />

Dosya<br />

243-24<br />

belge.<br />

AKSCK<br />

1935 Yılı 697

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Kasım Yunanistan'da yapılan bir<br />

halk oylamasıyla krallık<br />

yeniden kuruldu.<br />

29 Kasım İstanbul'da bulunan Tapu<br />

ve Kadastro Okulunun <strong>Ankara</strong>'ya<br />

nakli ve öğrencilerine<br />

yatacak yer temin<br />

edilmesi kararlaştırıldı.<br />

30 Kasım Askerlik Mükellefiyeti Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Tadili Hakkında 2850<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

3 Aralık Deniz Altı Gemilerinde ve<br />

Avcı Botlarında Müstahdem<br />

ve Gediklilerle Erbaşlara<br />

ve Erlere Seferde ve<br />

Manevra ve Tatbikatlarda<br />

Verilecek Hazır Gıda Hakkında<br />

2851 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

3 Aralık Deniz Mensuplarına Mahsus<br />

Yemek Bedeli Hakkında<br />

2852 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

3 Aralık Askeri Fabrikalar Dahilindeki<br />

(Kara, Deniz, Hava)<br />

Mütehassıs Subaylara Verilecek<br />

İhtisas Yevmiyesi<br />

Hakkında 2853 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

5 Aralık Akbaba Gazetesi'nin<br />

23.11.1935 tarih ve 98 sayılı<br />

nüshasının toplattınlması<br />

kararlaştırıldı.<br />

7 Aralık İnhisarlarda Barem konusunda<br />

yeni talepler gelmektedir.<br />

9 Aralık Kara, Deniz ve Hava Fabrikalarında<br />

Çalışma Saatleri<br />

Dışında Çalıştırılacaklardan<br />

Yalnız İşçilere Ücret<br />

Verilmesi ve Bu Husustaki<br />

2/3566 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Georgios 11 yeniden tahta çıktı. Venizelos da sürgüne<br />

gönderildi.<br />

1111 sayılı kanunun adındaki (Mükellefiyeti) kelimesi<br />

fazladır. Çünkü bu Arapça kelimenin manasını<br />

köylü anlamaz. Anlayanlar da doğru bulmaz. Zira<br />

askerlik Türk'e bir yük, bir külfet değil seve seve yapılacak<br />

bir vatan borcudur. Bundan ötürü işbu kanun<br />

adının (Askerlik Kanunun) olması muvafık görülmüştür.<br />

Düzenleme başta iskan kanunu olmak üzere<br />

pek çok konuda değişiklikler getirmektedir.<br />

Bu gemilerde elektrikle dahi yemek pişirilmesi çok<br />

hassas olan aletlerin paslanmasına ve içerideki havanın<br />

bozulmasına neden olmaktadır. Üstelik bu personelin<br />

diğer meslek efradına göre daha fazla kalori<br />

alması gerekmektedir.<br />

Bu nüshadaki yazı ve resimler dost devletlerle siyasamızı<br />

karıştıracak mahiyette görüldüğünden satışının<br />

yasaklanması ve toplattırılmasına karar verilmiştir.<br />

Bu dairede, tıpkı demiryolları gibi, hususi bir maaş<br />

baremine tabi tutulacak. Nafia Bakanlığı, nasıl demiryolları<br />

işinin ihtisas işi olduğunu ileri sürerek özel<br />

bir baremle idaresini istemişse, İnhisarlar Vekaleti<br />

de, İnhisar memurları için, Demiryolları Umumi Müdürlüğününkine<br />

benzer bir baremin tatbik olunmasını<br />

istemektedir.<br />

GB<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

60.91..5.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

40.1,<br />

s.s: 196;<br />

ZC, 6.c,<br />

1935, 41,<br />

s.s:196'ya<br />

ek.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 6.c,<br />

1935, 81,<br />

s.s: 12.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

60.90.. 12.<br />

Dosya no:<br />

86-207<br />

SP, 7<br />

Aralık<br />

1935.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Aralık Zonguldak'ta Antrasit Fabrikası<br />

açıldı.<br />

11 Aralık İstanbul Tepebaşı'nda İtalyan<br />

faşist cemiyetleri toplantılar<br />

yapmaktadırlar.<br />

12 Aralık İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> için<br />

(213.452) Liralık İstikraz<br />

Yapılması veya Hesabı Cari<br />

Açtırılması Hakkında<br />

2858 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

12 Aralık Edirne iline bağlı Kavaklı<br />

ilçesi adının başka yerlerde<br />

benzerleri olmasından dolayı<br />

Belediye Kanunun 9<br />

uncu maddesine göre "Meriç"e<br />

çevrilmiştir.<br />

12 Aralık 6. Milli Ekonomi ve Artırma<br />

Haftası İsmet İnönü'nün<br />

konuşmasıyla açıldı.<br />

12 Aralık Yugoslavya'daki Film<br />

Culturel Şirketi'nin Türkiye<br />

aleyhinde hazırlamakta olduğu<br />

film hakkında engelleme<br />

çalışmaları yapılmaktadır.<br />

13 Aralık <strong>Ankara</strong> Numune Hastanesi<br />

Kadrosundaki Hemşire<br />

Adedinin Artırılması Hakkında<br />

2859 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

16 Aralık Gevar Kazası adı Yüksekova'ya<br />

ve Hüseyin Abat<br />

Kasabasının adı Alaca'ya<br />

çevrilmiştir.<br />

16 Aralık İzmir Liman İdaresi Umum<br />

Müdürlüğü'ne Haşmet<br />

Dölge atandı.<br />

Eski İtalyan Sefarethanesi olan binada ihracat şirketi<br />

adı altında farklı İtalyan cemiyetlerin mensupları ve<br />

bütün İtalyanlar yıllık toplantılar şeklinde bir araya<br />

geldikleri gibi gerekli görüldüğünde İtalyan Konsolosu'nun<br />

çağırmasıyla da toplanarak siyasal görüşmelerde<br />

bulundukları ve sözü geçen kulüplerde son zamanlarda<br />

müsamereler yaparak kaynaşmanın amaçlandığı<br />

İstanbul Valiliğinden İçişleri Bakanlığına bildirilmektedir.<br />

Hatta bu amaçla düzenlenmesi planlanan<br />

deniz gezisi Habeş harbinden ötürü ertelenmiştir.<br />

Bakan, Başbakanlık, Maarif Bakanlığı, Genelkurmay<br />

Başkanlığı, M.E.H ve CHP Genel Sekreterliğinin<br />

bilgisine konuyu arz etmektedir.<br />

Üniversitenin inşaat, tamirat ve tesisat masrafları için<br />

bu istikraz yapılmaktadır.<br />

Şirketin Sırpların Türk boyunduruğu altında geçen<br />

hayatına ait bir film hazırlamağa başlaması üzerine<br />

Belgrad Elçisinin başbakanla görüşerek bu filme mani<br />

olduğu anlaşılmaktadır.<br />

Hastane kadrosuna 10 hastabakıcı hemşire daha eklenmektedir.<br />

Bunların sayılarının çoğaltılması teşkilat<br />

kanunu ile teklif edilmesi düşünülmüşse de Hastaneye<br />

celbolunan yabancı uzmanların gelmesi ve işe<br />

başlamalan nedeniyle kadronun acilen ikmali gerekmiştir.<br />

AKSCK<br />

BCA<br />

490.1.0.0/6<br />

05.96. .2<br />

Dosya:<br />

3.Büro<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.c,<br />

1935, 13.1,<br />

s.s:21.<br />

RG<br />

GB<br />

BCA<br />

30.. 10.0.0/<br />

252.699..<br />

25.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.c,<br />

11.1,<br />

s.s: 16.<br />

Dölge aynı yerde Genel Müdür yardımcısıdır. RG; BCA<br />

30.. 11.1.0/<br />

100.37.. 17<br />

tarih<br />

5 Aralık<br />

1935.<br />

RG<br />

1935 Yılı 699

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Aralık Üçüncü ve Dördüncü Müfettişlikler<br />

hakkındaki tasanlar<br />

yasalaştı.<br />

18 Aralık 27 Mayıs 1930 tarih ve<br />

1631 sayılı Askeri Muhakeme<br />

Usulü Kanununun<br />

Bazı Maddelerinde Değişiklik<br />

Yapılması ve Bazı<br />

Maddelere Fıkralar Eklenmesine<br />

Dair 2861 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

18 Aralık 27 Mayıs 1930 tarih ve<br />

1632 sayılı Askeri Ceza<br />

Kanununun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine ve<br />

Bazı Maddelerine Ekler<br />

Konmasına Dair 2862 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

18 Aralık Muhacirlere ve Muhtaç<br />

Çiftçilere Ödünç Tohumluk<br />

ve Yemeklik Dağıtılması<br />

Hakkındaki Kanunun Birinci<br />

Maddesinde Yazılı<br />

Bir Milyon Liranın Artınlmasına<br />

Dair 2863 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

18 Aralık Turist Gemilerden Alınan<br />

Resimlerden Bazılannın<br />

Affına ve Bazılannın İndirilmesine<br />

Dair 2864 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

19 Aralık 2/3642 sayılı Kadastro ve<br />

Tapu Tahriri Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

19 Aralık Sivas-Eskiköy demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

19 Aralık Yurdumuzun bir kısmı Yunanlılara,<br />

Ermenilere aitmiş<br />

gibi gösterilmektedir.<br />

19 Aralık Göçmenlerin yerleştirilme<br />

beslenme ve tedavi işlerinde<br />

uygulanacak yönetmelik<br />

yürürlüğe konuldu.<br />

7 Yöneti Zamandizini<br />

Gerek bakaya, yoklama kaçağı ve saklılar hakkında<br />

askeri ceza kanununa eklenen maddelerden ve gerekse<br />

tatbikatta tesadüf olunan bazı müşkülattan dolayı<br />

askeri muhakeme usulü kanununda yapılması gerekli<br />

bazı değişiklikleri içeren düzenlemedir.<br />

Yoklama kaçağı, bakaya, saklı ve firar ile kendini askerliğe<br />

yaramayacak hale getirmek ve askerlikten<br />

kurtulmak için hile kullanmak gibi konularda uygulamada<br />

görülen eksiklikler üzerine ekleme ve değişiklikler<br />

içeren düzenlemedir.<br />

Bu sene gerek ürünün iyi olmaması gerekse göçmenlerin<br />

gelişi nedeniyle artan tohumluk ve yemeklik<br />

buğday ihtiyacını karşılayabilmek için bu miktarın<br />

iki katına çıkartılması kararlaştırmaktadır.<br />

Turist hareketlerinin inkişafı ve fazla turist çekebilmek<br />

için bu düzenleme yapılmaktadır.<br />

İçişleri Bakanı Şükrü Kaya Bakanlar Kurulumdan<br />

Pariste St.Denis Bulvarında 18,20 numaradaki Müessese<br />

tarafından Fransızca olarak çıkarılmakta olan<br />

Taride Musattah Küresi yurdumuzun bir kısmını Yunanlılara,<br />

bir kısmını da Ermenilere ait gibi göstermekte<br />

olduğundan, Loyd Triestino vapur kumpanyası<br />

tarafından İtalyanca olarak basılmış olan musattah<br />

kürede de yurdumuz içinde Kürdistan ve Ermenistan<br />

parçalan bulunduğu gösterildiğinden dolayı yurdumuza<br />

girmelerinin yasak edilmeleri ve satıştan men<br />

edilmeleri için gereken kararın verilmesini talep etmektedir.<br />

Yönetmelik acele tedariki iktiza eden malzeme ile<br />

bunlann ne yolda tedarik edileceğine dair hazırlanmıştır.<br />

C, 16<br />

Aralık<br />

1935.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

1935,<br />

40.1nikat,<br />

s.s:227;<br />

ZC, 7.c,<br />

151, s.s:26.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 5.c,<br />

1935,<br />

40.inikat,<br />

s.s:228;<br />

ZC, 7.c,<br />

15i, s.s:25.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.C,<br />

13.1,<br />

s.s:16.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.C,<br />

13.t,<br />

s.s:22.<br />

RG<br />

TCSYK<br />

BCA<br />

18.86.206.<br />

1935<br />

Dosya no:<br />

86-206.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

60.95..17.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Aralık Türkiye'de Bulunacak Ecnebi<br />

Kara, Deniz ve Hava<br />

Kuvvetleri Mensuplarının<br />

Kıyafetleri Hakkında<br />

2/3667 sayılı Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

21 Aralık 803 Numaralı Kararın Kabulünden<br />

Evvel Devlet Şurası<br />

Deavi Dairesinde Cereyan<br />

Etmiş Olan Bazı Muamelelere<br />

Dair 913 sayılı<br />

TBMM Karan yayımlandı.<br />

22 Aralık Maliye Bakanlığı Memurin<br />

Müdürlüğüme Cemil atandı.<br />

24 Aralık Birinci, Üçüncü ve Dördüncü<br />

Umumi Müfettişliklerle<br />

Müşavirliklerinin<br />

Teşkilat Kadrolan Hakkında<br />

2865 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

25 Aralık <strong>Ankara</strong> Şehir Su Tesisatının<br />

Tamamlanması, Etlik<br />

ve Keçiören'e Su Verilmesi<br />

ve Gençlik Parkında Havuz<br />

inşası İçin Tahsisat Verilmesi<br />

Hakkında 2866 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

25 Aralık Bursa Ovası Islahat ve inşaat<br />

İşlerinin Bitirilmesini<br />

Temin için (550.000) Liralık<br />

Taahhüde Girişilmesi<br />

Hakkında 2867 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

25 Aralık Hudutta Zuhur Edecek ihtilafların<br />

Tetkik ve Halline<br />

Müteallik Türkiye Cumhuriyeti<br />

ile Sosyalist Sovyet<br />

Cumhuriyetleri İttihadı<br />

Arasında 6 Ağustos 1928<br />

Tarihinde Akdolunan Mukavelenamenin<br />

Yeniden 3<br />

ay Temdidi Hakkındaki<br />

Protokolün Tasdikine dair<br />

2868 tarihli Kanun yayımlandı.<br />

25 Aralık Trahom mücadelesi hakkında<br />

incelemelerde bulunmak<br />

üzere Filistin, Mısır<br />

ve Tunus'a Dr. Nuri Ayberk'in<br />

gönderilmesi kararlaştınldı.<br />

Cemil Ziraat Bakanlığı muhasebe müdürüdür.<br />

imar, ekonomi ve emniyet işlerinin esaslı bir surette<br />

ve bir elden idare ve murakabesi için 1164 sayılı kanunun<br />

verdiği salahiyete binaen evvelce teşkil edilmiş<br />

olan Birinci Umumi Müfettişliğin de diğer müfettişlikler<br />

teşkilatının aynı olmasını temin için maaş,<br />

ücret ve masraflanna ait olmak üzere bu düzenleme<br />

yapılmaktadır.<br />

Memleketimizin bazı vilayetlerinde hüküm sürmekte<br />

olan Trahom hastalığına karşı mücadele hakkında incelemelerde<br />

bulunmak üzere Filistin, Mısır ve Tunus'a<br />

Trahom mücadele reisi Dr. Nuri Ayberk'in<br />

gönderilmesi<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

TBMM<br />

ZC, 7.cilt,<br />

1935,17.1,<br />

ss.36.<br />

BCA<br />

30.. 11.1.0/<br />

100.39..2.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.c,<br />

1935, 17i,<br />

s.s:35.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA<br />

30.18.1.2/<br />

60.97.19<br />

1935 Yılı 701

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Aralık Hayatı Ucuzlatma İşlerini<br />

Tetkik etmek üzere bir komisyon<br />

kurulması kararlaştırıldı.<br />

25 Aralık İzmir Karşıyaka'da oturan<br />

25 öksüz ve fakir öğrenciye<br />

vapurla parasız gidip gelmeleri<br />

için birer paso verilmesi<br />

karan verildi.<br />

26 Aralık British Oil Development<br />

Şirketinin Irak'a yapacağı<br />

Telköçek-Musul-Gayyare-<br />

Bici Demiryolu hattının<br />

Türkiye Demiryolları ile<br />

birleştirilmesi önerildi.<br />

30 Aralık 1837 Numaralı Bina Vergisi<br />

Kanununa Ek 2870 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

30 Aralık Arazi ve Bina Vergileriyle<br />

Binalardan Alınan iktisadi<br />

Buhran Vergisinin Vilayet<br />

Hususi idarelerine Devri<br />

Hakkında 2871 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Aralık Sabit fiyatlarla toplam<br />

GSMH yüzde 3.0 azaldı.<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

Günden güne büyüyen ve iktisadi mühim bir mesele<br />

halini alan hayatı ucuzlatmak işleri ile ve bilhassa<br />

son günlerde ekmek fiyatının ani olarak yükselmesi<br />

ve et meselesi gibi mevzularla uğraşabilecek bir teşkilat<br />

mevcut olmadığı ve belediyelerin ise kadro ve<br />

teşkilatlan nisbetinde mahalli olarak çalışmalan bu<br />

mesele hakkında müsbet bir netice vermekten uzak<br />

olduğu bildirilmiş ve belediyelerin meşgul olacağı<br />

vazifelerden ziyade bir devlet işi mahiyetini alan bu<br />

hususun Dahiliye, İktisat, Ziraat, Nafia ve Maliye<br />

Vekillikleri mümessillerinden ve tensip edilecek diğer<br />

kimselerden toplu bir komisyon tarafından<br />

tezelden tetkiki ve mümkün olduğu takdirde ilk toplantının<br />

yukarıda adı geçen vekiller arasında yapılması<br />

hakkında bir karar verilmesi Dahiliye Bakanlığınca<br />

Bakanlar Kurulundan istenilmiştir. Bakanlar<br />

Kurulu da 25.12.1935 tarihinde yaptığı toplantıda bu<br />

konuyu görüşmüş ve hayatı ucuzlatma işlerini tetkik<br />

etmek üzere Dahiliye, İktisat, Ziraat, Nafia ve Maliye<br />

vekillikleri mümessillerinden ve <strong>Ankara</strong> ve İstanbul<br />

Ticaret Odaları reisleri ile istatistik Umum Müdüründen<br />

toplu bir komisyon teşkili ve ilk toplantının<br />

yukarıda adı geçen bakanlar arasında yapılması kararını<br />

vermiştir.<br />

25.2.1935 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla 50 öğrenciye<br />

daha önce bu ücretsiz geçiş karnesinden verilmişti.<br />

Şirket yöneticilerinden Thomas Brown Bağdat Elçiliğimizi<br />

ziyaret ederek inşa edilecek demir yolu ile<br />

neft nakliyatı hakkında bilgi vermiştir. Brown'un ayrıca<br />

beyanatında yanm milyon petrolü Türkiye'ye<br />

sevketmek ve Türk hükümetinin tayin edeceği bir<br />

bölgede bir tasfiye evi kurarak elde edeceği petrol ve<br />

benzini Türk pazarlarına çıkartmak teklifinde bulunduğu<br />

anlaşılmaktadır.<br />

Kanunun esası, yeni yılların rayicine göre takdir olunan<br />

gayrisafi iratları hal ile meri tutmaktadır. Eski<br />

yıllara rücu edilerek takdir edilen veya kararında hiçbir<br />

sarahat bulunmayan haller için mükellefin lehine<br />

olarak %25 indirim tatbik edilmektedir.<br />

Düzenlemeye göre, arazi ve bina vergilerinin Devlete<br />

ait olan asıllan tamamen il özel idarelerine verilmektedir.<br />

Genel fiyat seviyesindeki yıllık artış yüzde 11.1; dolar<br />

kuru 1.26 TL.oldu.<br />

BCA<br />

30..18.1.2/<br />

60.98.. 15<br />

Dosya no:<br />

174-24<br />

BCA<br />

30.. 18.1.2/<br />

60.99..2.<br />

Dosya no:<br />

154-78.<br />

BCA<br />

30..10.0.0/<br />

259.744.. 15<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.c,<br />

161,<br />

s.s:31.<br />

BULMAÇ;<br />

ZC, 7.c,<br />

201,<br />

s.s:56.<br />

GB

KAYNAKÇA<br />

AHMAD, Feroz "Cumhuriyet Türkiye'sinde Sınıf Bilincinin Oluşması, 1923-40", Osmanlı'dan<br />

Cumhuriyet Türkiye'sine İşçiler 1839-1950, (Der.) Donald Quataert,<br />

Erik Jan Zürcher, İletişim Yayınlan, 1.baskı, İstanbul, 1998, s. 123-153.<br />

AKŞİN, Aptülahat, Atatürk'ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, TTK Basımevi, <strong>Ankara</strong>,<br />

1991.<br />

ARAS, Tevfik Rüştü, Atatürk un Dış Politikası, Kaynak Yayınlan, 1 .basım, Ocak 2003.<br />

ARI, Kemal, "Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar", Atatürk<br />

Araştırma Dergisi, c.VIII, s.23 Mart 1992'den ayn basım, s. 409—420.<br />

ARIKAN, Zeki, "Cumhuriyet Döneminde Hümanizma Akımı", Bilanço 1923-1998, Tarih<br />

Vakfı Yayınlan, l.c, İstanbul, 1999, s. 83-94.<br />

Atatürk Ansiklopedisi, (Haz.) Kemal Zeki Gençosman, May Yayınlan, cilt 10.<br />

Balya Karaaydın Madenleri TAŞ, 17 Nisan 1935 Tarihinde Toplanan Ortaklar Genel Kurumunda<br />

Okunan İdare Meclisi Raporu ve Murakıp Raporu, İstanbul, 1935.<br />

Belediyeler Bankası, 1935 Senesine Ait İdare Meclisi ve Murakıplar Raporu, Ulus Basımevi,<br />

1936.<br />

Belediyeler Dergisi, Yıl 1, sayı 1, Ağustos 1935.<br />

BİLA, Hikmet, CHP 1919-1999, Doğan Kitap, 1.baskı, Temmuz 1999.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik 1923-1950 (İktisadi Düşünceler ve İktisadi<br />

Mevzuat), SBF Maliye Enstitüsü, <strong>Ankara</strong>, Mart 1962.<br />

DERİN, Haldun, Çankaya Özel Kalemini Anımsarken (1933-1951), yay.haz.Cemil Koçak,<br />

Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, İstanbul, Ocak 1995.<br />

DERİNGİL, Selim Denge Oyunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 3.basım, İstanbul, Şubat,<br />

2003.<br />

DURAL, Baran, Atatürk'ün Liderlik Sırları, 2.baskı, Okumuş Adam, İstanbul, Şubat<br />

2002.<br />

GENÇOSMAN, Kemal Zeki, Altın Yıllar, Hürriyet Yayınlan, 1 .baskı, Eylül 1981.<br />

GÖKMEN, Muzaffer, 50 Yılın Tutanağı, Hürriyet Yayınlan, Ekim 1973.<br />

HANYAL, Ragıp, Türkiye ve Yabancı Memleketlerde Barem Rejimi, Maliye Tetkik Kurulu<br />

Yayını, <strong>Ankara</strong>, 1951.<br />

Jandarma Emirler Mecmuası, 15.01.1935, no:431, Jandarma Umum Kumandalığı.<br />

KANTARCIOĞLU, Selçuk, Devlet Personel Rejimi, DPD yayını, <strong>Ankara</strong>, 1977.<br />

KAZGAN, Gülten, Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001) (Ekonomi Politik Açısından<br />

Bir İrdeleme), İstanbul Bilgi <strong>Üniversitesi</strong> Yayınlan, 1 .baskı, Eylül 2005.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938,<br />

Türk Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong>, 1988.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Türkiye<br />

İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1992.<br />

NAİM, Ahmed, Bir Müstemleke Harbinin Tarihi, Memleket Basımevi, Bartın, 1937.<br />

ONAR, Sıddık Sami, Devletçilik ve İdare Hukuku, Hukuk İlmini Yayma Kurumu, Konferanslar<br />

Serisi 14, Hapisane Matbaası, <strong>Ankara</strong>, 1937.<br />

ORAL, Fuat Süreyya, Türk Basın Tarihi 1919-1965.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz; Ökçün, Ahmet R„ Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1974.<br />

1935 Yılı 703

ÖNER, Erdoğan, (Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Dönemindej Mali İdare, Maliye<br />

Bakanlığı, APK Kurulu Başkanlığı, genişletilmiş 2.baskı, Ağustos, 2005.<br />

ÖZAKMAN, Turgut, Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi 1881-1938,<br />

Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong>, 1996.<br />

SOYSAL, İsmail, Türk Dış Politikası İncelemeleri İçin Kılavuz 1919-1993, Eren Yayıncılık,<br />

İstanbul, 1993.<br />

TURAN, Şerafettin, "Etkin Bir Eğitim, Kültür ve Sosyal Dayanışma Kurumu Olarak<br />

Halkevlerr, Bilanço 1923-1998, Tarih Vakfı Yayınlan, l.c, İstanbul, 1999, s.<br />

205-224.<br />

TUTUM, Cahit, Personel Yönetimi, TODAİE, <strong>Ankara</strong>, 1979.<br />

Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı, 2. baskı, <strong>Ankara</strong>, Ekim 2004.<br />

ULUATAM, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi: 1920-2000, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve CHP, Boyut <strong>Kitaplar</strong>ı, 1.basım, Kasım 1998.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong>, 1976.<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Resmi Gazete<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Tan<br />

Ulus<br />

Dergiler<br />

Belediyeler Dergisi<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi)<br />

Ülkü Halkevleri Mecmuası<br />

Arşiv<br />

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi<br />

74 Yöneti Zamandizini

1936: PARTİ İLE DEVLETİN BÜTÜNLEŞMESİ YILI<br />

Ozan ZENGİN*<br />

İtalya'nın Habeşistan'ı, Almanya'nın Ren'i işgal ettiği ve Avrupa'nın karışmaya<br />

başladığı savaşın arefesi bir dönemde Türkiye Cumhuriyeti Devleti,<br />

Atatürk'ün önderliğinde, cumhuriyetin ilanıyla her alanda başlayan gelişme<br />

hamlelerine devam etmektedir. 1936 yılı iktisadi, toplumsal, siyasi ve kültürel<br />

yönleri kapsayıcı bütüncül kalkınma politikasının, hız kesmeden uygulamaya<br />

konulduğu bir yıl olmuştur.<br />

Ekonomik Alan<br />

1929 buhranının ortaya çıkması ve ülkede yeterli sermaye birikimin bulunmayışı<br />

gibi zorlayıcı nedenlerin etkisiyle 1930'larda benimsenen devletçilik politikası,<br />

1936 yılında da kendini göstermiştir. 1933 yılında başlanan I. Beş Yıllık<br />

Sanayi Planı takip edilmiş, II. Beş Yıllık Sanayi Planı'nın esasları 1936 yıl içerisinde<br />

kabul edilmiştir. 1936 yılında, kömür, cam, bez, kağıt, gülyağı fabrikaları<br />

açılmış; merinos, ipek, mensucat, bakır fabrikalarının inşasına devam edilmiş ve<br />

Karabük'te büyük demir sanayi fabrikalarının kurulması için yabancı kuruluşlarla<br />

sözleşme imzalanmıştır. Mevcut bulunan dört şeker fabrikası tam randımanla<br />

üretim yapmaktadır. İktisadi kalkınma noktasında bunlara ek olarak Ege Bölgesi'nde<br />

tütün piyasasını kontrol için bir şirket kurulmuş, pamuk ve yün üretimine<br />

yönelik fabrikaların kurulmasına önem verilmiştir.<br />

Tarım sektörü de dahil olmak üzere ancak ağırlıklı olarak madencilik',<br />

enerji gibi sanayi sektörlerinde, devlet asli yatırımcı ve üretici olarak karşımıza<br />

çıkmaktadır. 2 Bu yılda, metaluıji, demir-çelik, kağıt gibi yatırım malı ve ara malı<br />

üreten modern birçok fabrika kurulmuş ya da kurulu olanlar üretimlerine istenen<br />

düzeylerde devam etmişlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bu yılda çeşitli<br />

alanlarda yürüttüğü faaliyetler sonucunda edindiği birikimi sanayi alanına aktarmayı<br />

tercih etmiştir. Ekonomide atılan adımlar sonucunda, bu dönemde pek<br />

çok kapitalist ülkenin milli gelirinde düşme yaşanırken milli gelirde artma gözlenmiş,<br />

dış ticaret fazlası verilmiştir. Bunun üzerine ithalattaki kontenjan rejimi<br />

gevşetilerek, genel ihracat rejimine geçilmiştir.<br />

Ar. Gör., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi.<br />

1 Madencilik, devlet için önemli bir sanayi koludur. 1936 yılı içerisinde madenlerin tespiti ve<br />

tespit edilenlerin işletilir hale getirilmesi için yoğun çabalar harcanmaktadır. Aynca, madencilik,<br />

başlıca döviz kaynağı olarak görülmektedir.<br />

2 Korkut Boratav, Türkiye İktisat Tarihi: 1908-1985, 6. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1998,<br />

s. 54.<br />

1936 Yılı 7

Kendi öz kaynaklarıyla ilerleyen bu kalkınma hamleleriyle aynı zamanda<br />

kapitalizm, devlet aracılığıyla ülke içerisinde yerleşiklik kazanmaya başlamıştır.<br />

Devlet eliyle gerçekleşen bu sanayileşme faaliyetleri, çeşitli alanlardaki<br />

millileştirme uygulamalarıyla el ele gitmiştir. Millileştirme uygulamaları, özellikle<br />

ağı yurt çapında giderek yaygınlaşan, birincil ulaşım aracı demiryollarında<br />

yoğun bir şekilde görülmüştür. Şark demiryolunun imtiyazının da alınmasıyla<br />

demiryollarında yabancı işletmeci kalmamıştır.<br />

Millileştirmelerle sürekli gündemde olan demiryolunda, hizmet ağının<br />

mümkün olduğunca genişletilmesi isteği, bu yılki demiryolu siyasetinin özünü<br />

oluşturmaktadır. 1936 yılında pek çok yeni demiryolu hattı bitirilmiş, yeni hatların<br />

inşasına başlanmıştır.<br />

Ulaşımda demiryollarında yaşanan gelişmelere, hava ulaşımındaki ve denizyollanndaki<br />

gelişmeler eşlik etmiştir. <strong>Ankara</strong>-İstanbul arasında ilk hava seferi<br />

başlamıştır. Denizyollarında ise 1936 yılında pek çok düzenleme yapılmıştır.<br />

Kurumsal açıdan bir güçlendirme söz konusudur. Deniz Ticaret Müdürlüğü, genel<br />

müdürlük haline getirilmiş; liman teşkilatlan genişletilmiştir.<br />

Telefon ağı, ülke içinde program dahilinde yaygınlaştınlmaya çalışılmaktadır.<br />

Vatandaşlann tasarruf yapmaya yönlendirilmeleriyle bankalarda mevduat<br />

hesaplannın sayısı artış göstermiş, mali sektörü düzenlemek için bankalar kanunu<br />

çıkanlmıştır.<br />

Topraksız köylüler sorunu 1936 yılı içerisinde devlet tarafından çok önemsenen<br />

bir konu olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü, özellikle yılın<br />

sonlanna doğru bunu meclis ve ülke gündemine taşımıştır. Çiftçilerin tamamının<br />

en az geçinebileceği ve çalışabileceği kadar toprağa malik olması, ulaşılması arzulanan<br />

bir hedeftir.<br />

Ekonomik alanla ilişkilendirebileceğimiz diğer önemli bir konu da ilk iş<br />

kanununun bu sene içerisinde çıkanlmasıdır. Kendinden önceki birçok farklı tasandan<br />

beslenen 3008 sayılı İş Kanunu, devletçilik politikalannın hakim olduğu<br />

bir dönemde karşımıza çıkmaktadır. 1929 buhranından sonra dünyada ve Türkiye'de<br />

etkili olan ekonomik ve siyasi anlayış işgücü sorununa daha fazla eğilmeye<br />

başlamıştır. Dönemin koşullan, Türkiye'de ilk iş kanunun oluşması için gerekli<br />

altyapıyı hazırlamıştır.<br />

İş kanunu, piyasa olgusuna sıcak bakan devletçi anlayışın gereksinmelerine<br />

uygun hazırlanmıştır. Başlıca amacı, işçinin korunmasından çok toplum yaranna<br />

uygun çalışma koşullannın oluşturulmasıdır. 3 Çünkü, bu dönemde sınıf diye bir<br />

olgudan hiç bahsedilmemekte; sınıfa dair herhangi bir söyleme hiddetle karşı çıkılmaktadır.<br />

Egemen anlayışa göre Türkiye, sınıflı bir toplum yapısına sahip değildir;<br />

aksine Türkiye'de uyumlu, işbirliği halinde farklı kesimler bulunmaktadır.<br />

Planlı sanayileşme çabalannın, muhtemel bir sınıf çatışması nedeniyle en-<br />

3 Alpaslan İşıklı, Iş Hukuku, 4. Baskı, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2002, s. 18.<br />

7 Yöneti Zamandizini

gellenmesi, dönemin yöneticilerinin başlıca kaygısıdır. Bu nedenle, iş kanunuyla<br />

işçi-işveren ilişkilerinde devlete koyu müdahaleci bir rol tanınmış; sendika hakkından<br />

hiç bahsedilmemiş, grev yasaklanmıştır. 4<br />

1936 yılında sosyal güvenlikle ilişkilendirebileceğimiz önemli bir gelişme<br />

de pek çok kamu kuruluşunun, çalışanları için emeklilik ve yardım sandığı kurmalarıdır.<br />

Bu yılda dikkati çeken bir nokta da toplumun farklı kesimlerini (köylüyü,<br />

tüccarı, esnafı v.b.), çeşitli mekanizmalar aracılığıyla kalkınma sürecine aktif<br />

olarak dahil etme çabasıdır. Devlet yöneticileri, farklı toplumsal kesimlerle ilişki<br />

kurmaya çalışmaktadır. İlişkinin önemli bir boyutu bilgilendirmeye ve yönlendirmeye<br />

yönelik olsa da kalkınmaya dönük toplumsal potansiyelin ortaya çıkarılması<br />

temel amaçtır.<br />

1936 yılının iktisadi görünümü bütçe verileriyle noktalanırsa, 30.5.1936 tarihli<br />

Muvazenei Umumiye Kanunu'na göre devlet bütçesine dahil dairelerin giderleri<br />

için 212 755 580 liralık tahsisat verilmiştir. Giderlere karşılık gelir ise<br />

212 764 000 lira olarak tahmin edilmiştir. 5 Giderler içerisinde en dikkat çekici<br />

kalemlerden bir tanesi, giderlerin %21'ni oluşturan Düyunu Umumiye'dir. Türkiye<br />

Cumhuriyeti Devleti, Osmanlı borçlarından kurtulabilmiş değildir; önceki<br />

dönemin borçlarını sırtında yük olarak taşımaya devam etmektedir. Diğer göze<br />

çarpan gider kalemi Milli Savunma Bakanlığı'na ait olandır. Kara, hava ve deniz<br />

kısımlarına ayrılan tahsisat toplamı giderlerin yaklaşık %30'nu oluşturmaktadır.<br />

Emniyet ve Jandarmaya ayrılan %6'lık payı da düşündüğümüz zaman devletin,<br />

iç ve dış güvenlik üzerinde ne kadar önemle durduğunu anlayabilmekteyiz. Nafıa<br />

(Bayındırlık) Bakanlığına ayrılan yaklaşık %7 payla da devletin, ülkenin<br />

imar ve bayındırlık işleriyle yoğun bir şekilde uğraştığını görebilmekteyiz. Bu<br />

bakanlıkların harcamalarını Maarif, Adliye ve Ziraat Bakanlıklara ait harcamalar<br />

izlemektedir.<br />

Kültürel Alan<br />

Kültür alanında da pek çok gelişme yaşanmaktadır. Ünlü yabancı bilim insanlarının<br />

da katılımıyla Güneş-Dil Teorisi merkezli 3. Dil Kurultayı düzenlenmiştir.<br />

Yüksek öğretimde yeni eğitim kurumlan oluşturulmuştur. 1936 yılında,<br />

<strong>Ankara</strong>'da, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ve İstanbul'da İktisat Fakültesi<br />

açılmıştır. Bu kurumlara ek olarak yine <strong>Ankara</strong>'da olmak üzere Devlet Konservatuan<br />

açılmıştır. Aynı zamanda bu yılda, Devlet Tiyatrosunun kurulması için<br />

de yoğun çabalar harcanmaktadır. Yeni kurumlann oluşturulmasının yanında<br />

bazı var olan kurumlar da <strong>Ankara</strong>'ya taşınmaktadır. Bu yıldan itibaren Harbiye<br />

Mektebi ve Siyasal Bilgiler Okulu/Mülkiye'nin mekanı <strong>Ankara</strong> olmuştur.<br />

Bu tür belirgin gelişmelerin haricinde, CHP yönlendirmeli olarak halkevleri,<br />

yoğun bir şekilde yurdun dört bir yanında çeşitli kültürel faaliyetler yürüt-<br />

4 a. k., s. 18.<br />

5 Tilm kalemler için bakınız Ek 1.<br />

1936 Yılı 77

mektedir. Dönemin farklı niteliklere sahip pek çok toplumsal örgütü de etkinliklerde<br />

bulunmaktadır. Cemiyetler, birlikler, odalar kendi alanlarına ilişkin yaptıkları<br />

etkinlikler ve topluma yönelik bilgilendirme çabalarıyla toplumsal görevlerini<br />

etkili bir şekilde yerine getirmektedir.<br />

Siyasi (Uluslararası) Alan<br />

1936 yılında uluslararası alanda önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bunlardan<br />

ilki Montreux'ta Boğazlar Konferansı'nın toplanması ve başarı timsali sayılabilecek<br />

aynı adlı antlaşmanın imzalanmasıdır. İkincisi, Hatay sorununun şiddetlenmesidir.<br />

Uluslararası alanla ilişkili sayabileceğimiz üçüncü gelişme, uluslararası<br />

ortamın hareketlenmeye başlamasıyla ordunun tedbiri elden bırakmayarak<br />

kendini olası savaşa karşı hazırlama girişimleridir. Diğer önemli gelişme, Türkiye-İngiltere<br />

yakınlaşmasıdır.<br />

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin içeride yaşadığı olumlu gelişmeler, etkisini<br />

uluslararası platformda da göstermiştir. Birçok devlet, Türkiye'nin gelişimini<br />

takip etmekte ve takdirle birlikte saygı duymaktadır. Türkiye ile ilişki kurmaya<br />

çalışmakta, siyasi ve ticari birlikteliklere gitmektedirler. Türkiye, barışçıl dış politikasıyla<br />

ülkelerin dostluğunu peş peşe kazanmaktadır. Gün geçtikçe güçlenen<br />

ve olumlu politikalar güden Türkiye, 1936 yılında siyasi arenada bu duruşunun<br />

mükafatını Montreux'ta Boğazlar Konferansı'nda almıştır.<br />

Uluslararası ortamın gerilmeye başlaması ve ülkelerin silahlanma yarışına<br />

girmesi Türkiye Cumhuriyeti'ni güvenlik açısından tedirgin etmektedir. Lozan<br />

Anlaşması'yla askerden arındırılan ve birçok ülkenin katılımıyla oluşturulan<br />

komisyona teslim edilen boğazların, durumunun, değişen uluslararası ortam nedeniyle<br />

Türkiye lehine değiştirilmesi gerekmektedir. Bu tür gelişmelerden dolayı<br />

Türkiye Cumhuriyeti, boğazlan kontrolü altına almak ve askerileştirmek için<br />

ilgili devletlere toplantı çağrısı yapmıştır. Gelen olumlu tepkiler sonucunda İsviçre'nin<br />

Montreux şehrinde toplanılmıştır. Toplantı, taleplerimizi tamamıyla<br />

karşılayan Montreux Antlaşmasıyla sonuçlanmıştır. Bu anlaşmayla boğazlardan<br />

geçiş ve gemi taşıyıcılığı serbestliği esası pekiştirilmiştir. Muhtemel bir savaş<br />

durumunda, Türkiye Cumhuriyeti, gerekli görürse bütün savaş gemilerine boğazlan<br />

kapatabilecektir. Boğazlar bölgesi, Türkiye tarafından askerileştirilebilecektir.<br />

6<br />

Ancak, uluslararası camiada her şey istendiği gibi de gelişmemektedir. Savaş<br />

çanının yavaş yavaş çalmaya başlamasıyla, özellikle Avrupalı ülkeler, askeri<br />

hazırlıklar yapmaya başlamışlar, ordulannı güçlendirmişlerdir. Türkiye, banş<br />

yanlısı politikasına rağmen gelişmelerden tedirgin olmuştur ve askeri hazırlık<br />

kamplanna Türkiye de girmiştir. Ordu, her açıdan çağın gereklerine uygun hale<br />

getirilmeye çalışılmaktadır. Hükümet, bu hususta orduya önemli bir tahsisat<br />

ayırmıştır. Donanma, yeni gemilerle güçlendirilmiştir. Hava hakimiyetinin önem<br />

6 Mahmut Goloğlu, Tek Partili Cumhuriyet: 1931-1938, Kalite Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1974, s. 180-<br />

185.<br />

7 Yöneti Zamandizini

kazandığı, savaş uçaklarının çok etkin hale geldiği bu dönemde, Türk Hava Kurumu<br />

ve Türkkuşu şubeleriyle pilot yetiştirmeye hız verilmiştir. Tüm bu gelişmelere<br />

binaen ordu, Trakya ve İzmir'de kapsamlı askeri tatbikatlar yapmıştır.<br />

Sorun olarak belirmeye başlayan diğer önemli konu, Hatay (Antakya-<br />

İskenderun Sancağı) meselesidir. 1921 anlaşması ve gözetim şartıyla Fransız<br />

mandasına bırakılmış olan Hatay'ı, Fransa'nın Eylül ayında Suriye'ye bırakmasıyla<br />

sorun şiddetlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne sempati duyan Hatay<br />

halkı, bu duruma başkaldırmıştım Ancak, bu başkaldırı karşılıksız kalmamıştır.<br />

Fransız sömürge yönetimi, şiddet içeren ve ölümlerle sonuçlanan uygulamalara<br />

başlamıştır. 1936 yılının son çeyreğinde Atatürk, bu soruna el atmış ve Hatay<br />

sorununu gündeme taşımıştır. 1936 yılı sonu itibarıyla Hatay sorunu, Milletler<br />

Cemiyeti'ne götürülmüştür.<br />

Türkiye, 1936 yılında büyük devletlerden İngiltere ile sıcak temas içinde<br />

olmuştur. Karabük'te kurulacak demir-çelik fabrikası için İngiltere'den ilk defa<br />

kredi alınmıştır. Eylül ayında ilişkiler yoğunluk kazanmıştır. Eylül ayının başlarında<br />

Türkiye ile İngiltere arasında ticaret ve kliring anlaşması imzalanmıştır;<br />

aynca Kral VIII. Edward Türkiye'ye gelmiştir. İngiltere Kralı'nın Türkiye ziyaretinden<br />

ve İngiltere ile imzalan ticaret anlaşmasından sonra İngiliz ve Amerikan<br />

sermayedarları da Türkiye'ye gelmeye başlamıştır. Eylül ayının sonunda Fransız<br />

frangının altın esasından ayrılmasından sonra Türk lirasının kıymeti İngiliz sterlinine<br />

bağlanmıştır.<br />

Yönetsel Alan<br />

Yönetim alanında da önemli gelişmeler yaşanmıştır. Devletin genel ve siyasi<br />

hayatında belirlediği amaçlan daha iyi şekilde gerçekleştirmek ve Cumhuriyet<br />

Halk Partisi'ni güçlendirmek maksadıyla 'Parti-Devlet' modeline gidilmiştir.<br />

1936 yılı öncesi de 'Parti-Devlet' modelini işaret eden pek çok söz söylenmiş,<br />

faaliyette bulunulmuşsa da bu modelin resmen gerçeklik kazanması 1936 yılında<br />

olmuştur.<br />

Parti ile devletin kaynaşmasına yönelik ilk karar CHP'nin 1935 yılındaki 4.<br />

Kurultayı'nda alınmıştır. Bu kurultayda belirlenen esaslar doğrultusunda parti<br />

ile devletin kaynaştırılması girişimleri kurultayı izleyen 1936 yılında uygulamaya<br />

dökülmüş; 1937 yılında da parti ilkelerinin anayasaya alınmasıyla tamamlanmıştır.<br />

7<br />

CHP Genel Yönetim Kurulu karan ve Genel Başkan Vekili İsmet İnönü'nün<br />

genelgesiyle Dahiliye Vekili (İçişleri Bakanı), partinin genel sekreteri<br />

olmuş; illerde ise valiler, parti il başkanlan olmuşlardır. 1936 yılının ikinci yansından<br />

itibaren valiler, bütün devlet işleriyle beraber parti faaliyetlerinden de sorumlu<br />

tutulmuşlardır. Umumi müfettişler, bölgeleri içinde, bütün devlet işlerinin<br />

yanında parti çalışmalarının ve örgütlerinin de denetimlerinden ve teftişlerinden<br />

sorumlu kılınmışlardır. İllerde, parti il yönetim kurullannca seçilmiş bulunan<br />

7 Hikmet Bila, CHP ve Sonrası, 2. Baskı, Milliyet Yayınlan, İstanbul 1987, s. 93-94.<br />

1936 Yılı 79

aşkanların ve üye durumunu almış, atanarak ya da bölgelerince seçilerek başkanlığa<br />

getirilmiş milletvekillerinin görevlerine son verilmiştir. 8<br />

Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren devlet ile parti birlikte hareket etmiştir.<br />

Bu birliktelik uygulamada hep olagelmiştir; bir anda 1930'lann ortasında patlak<br />

vermiş bir gelişme değildir. Ancak 1936 yılı, işin resmiyet kazandığı, birinin diğerinden<br />

baskın hale geldiği bir yılı temsil eder. 'Parti-Devlet' bütünleşmesi aslında<br />

devletin, partiyi yutması olarak değerlendirilebilir. Parti başkanları vali<br />

değil valiler parti başkanı olmuş; parti genel sekreterliğini Dahiliye Vekili üstlenmiştir.<br />

9<br />

1927 yılında başlanan umumi müfettişlik uygulamasına 1936 yılında da devam<br />

edilmiştir. Dördüncü Umumi Müfettişlik kurulmuş, Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

yoğun bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır. Yeni kurulmuş Türkiye<br />

Cumhuriyeti Devleti, yekpare bir ülke, yekpare bir devlet idealine sahipti; ancak,<br />

yurdun dört bir yanının <strong>Ankara</strong>'yla bağlantısını kurmak, asayişi sağlamak 10<br />

ve kalkınmayı tüm yurda yaymak konusunda bazı sıkıntılar yaşamaktaydı. <strong>Ankara</strong>'ya<br />

uzak illerin, yakın yönetimine ihtiyaç duyulmaktaydı. Bu ihtiyaç, yurdun<br />

belli yerlerine kurulmuş olan, oralarda yönetim olarak <strong>Ankara</strong>'yı temsil<br />

eden, valiliklerden fazla yetkilerle donatılmış umumi müfettişliklerle giderilmeye<br />

çalışılmaktadır.<br />

İdarenin iç işleyişine ayrıntılı şekilde değinilirse, 1936 yılında farklı memurluklara,<br />

makamlara pek çok atama yapılmıştır. Bakanlıklara taşra teşkilatları<br />

ve Umumi Müfettişliklere bağlı kadrolar, yılın farklı zamanlarında atamaya<br />

konu olmuştur. Bu yılda toplu diyebileceğimiz 2 kez vali, 10 kez kaymakam, 2<br />

kez emniyet müdürü ataması söz konusudur. Hariciye Vekaleti'nde 3 kez, Adliye<br />

Vekaleti'nde de 6 kez toplu atama olmuştur. Bu toplu atamalar dışında yıl içerisinde<br />

çok fazla münferit atamaya rastlanılmaktadır.<br />

Çalışmanın yöntemi<br />

Yöntem açısından bu çalışma, bazı temel kabul edilebilecek yayınların<br />

okunmasının ardından birincil kaynaklara ulaşılarak yapılmaya çalışılmıştır.<br />

1936 yılının resmi belgeleri, esas olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri'nden<br />

edinilmiştir. Yılı, daha iyi anlamak için gazete taraması yapılmıştır. Taramalar,<br />

öncelikle Cumhuriyet ve Son Posta gazeteleri üzerinden yapılmıştır. Gazete taraması<br />

için TBMM ve Siyasal Bilgiler Fakültesi kütüphanesine gidilmiştir. Bunların<br />

haricinde birçok önemli kaynaktan yararlanılarak, çalışma şekillendirilmiştir.<br />

8 a. k., s. 190-191.<br />

9 Resmi olarak 'Parti-Devlet' bütünleşmesinin ortaya çıkmasında bu gelişmeye kadar parti genel<br />

sekreteri olan Recep Peker ile Atatürk arasında yaşanan husumetin etkili olduğu iddia edilmektedir.<br />

Bu iddiaya göre husumet, idari işleyişe ilişkin fikir uyuşmazlığından kaynaklanmaktadır.<br />

Kazım Özalp ve Teoman Özalp, Atatürk'ten Anılar, İş Bankası, <strong>Ankara</strong> 1992, s. 63, 64.<br />

10 Cemil Koçak, Umumi Müfettişlikler: 1927-1952, İletişim, İstanbul 2003, s. 53-55.<br />

7 Yöneti Zamandizini

EK-1: 1936 YILI BÜTÇESİ<br />

A-Cetveli (Giderler)<br />

Sıra No: Dairesi Lira %<br />

1. Büyük Millet Meclisi 2 901 480 1,36<br />

2. Riyaseti Cumhur (Cumhurbaşkanlığı) 400 100 0,18<br />

3. Divanı Muhasebat (Sayıştay) 589 590 0,27<br />

4. Başvekalet (Başbakanlık) i 211 240 0,56<br />

5. Şurayı Devlet (Danıştay) 220 900 0,10<br />

6. İstatistik Umum Müdürlüğü 312 200 0,14<br />

7. Diyanet İşleri Başkanlığı 607 630 0,28<br />

8. Maliye Vekaleti 17 715 158 8,32<br />

9. Duyunu Umumiye 45 728 100 21,49<br />

10. Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü 1 248 990 0,58<br />

11. Gümrük ve İnhisarlar (Tekel) Vekaleti 5 101 160 2,39<br />

12. Dahiliye (İçişleri) Vekaleti 4 724 622 2,22<br />

13. Matbuat Umum Müdürlüğü 136 390 0,06<br />

14. Emniyet İşleri Umum Müdürlüğü 4 573 790 2,14<br />

15. Jandarma Umum Komutanlığı 8 871 980 4,17<br />

16. Hariciye (Dışişleri) Vekaleti 3 195 790 1,50<br />

17. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti 5 458 180 2,56<br />

18. Adliye Vekaleti 8 798 880 4,13<br />

19. Maarif (Eğitim) Vekaleti 10 270 690 4,82<br />

20. Nafıa (Bayındırlık)Vekaleti 14 670 790 6,89<br />

21. İktisad Vekaleti 4 180 900 1,96<br />

22. Ziraat Vekaleti 8 040 830 3,77<br />

23. Milli Müdafaa Vekaleti (Kara Kısmı) 46 314 500 21,76<br />

24. Milli Müdafaa Vekaleti (Hava Kısmı) 7 909 470 3,71<br />

25. Milli Müdafaa Vekaleti (Deniz Kısmı) 5 761 780 2,70<br />

26. Milli Müdafaa Vekaleti (Deniz Kısmı) 3 065 270 1,44<br />

27. Harita Umum Müdürlüğü 745 170 0,35<br />

TOPLAM: 212 755 580 100<br />

1936 Yı lı 711

a No: Varidatın Nev'i<br />

B-Cetveli (Gelirler)<br />

Birinci Kısım<br />

İrad ve Servet Vergileri<br />

Lira %<br />

1. Hayvanlar Vergisi 15 500 000 7,28<br />

2. Kazanç Vergisi 20 200 000 9,49<br />

3. Veraset ve İntikal Vergisi 400 000 0,18<br />

4. Madenler Rüsumu 600 000 0,28<br />

5. Hususi Ormanlar Rüsumu 100 000 0,04<br />

Birinci Kısım Toplam: 36 800 000 17,29<br />

İkinci Kısım<br />

İstihlak ve Muamele Vergileri<br />

6. Gümrük Vergileri 37 650 000 17,22<br />

7. Muamele Vergisi 19 150 000 9,00<br />

8. Dahili İstihlak Vergileri 15 150 000 7,12<br />

9. Oyun Aletleri Resmi 30 000 0,01<br />

10. Kara ve Deniz Av Vergileri 350 000 0,16<br />

11. Nakliyat Vergisi 750 000 0,35<br />

12. Sefineler Rüsumu 200 000 0,09<br />

13. Damga Resmi 6 250 000 2,93<br />

14. Tapu Harçları ve Kaydiyeler 1 150 000 0,54<br />

15. Mahkeme Harçları 1 550 000 0,72<br />

16. Pasaport ve Kançılarya 900 000 0,42<br />

17. Noter Harçları 500 000 0,23<br />

18. Diğer Harçlar 250 000 0,11<br />

19. Hayvan Sağlık Zabıtası Resmi 100.000 0,04<br />

İkinci Kısım Toplam: 83 980 000 39,47<br />

Üçüncü Kısım<br />

İnhisarlar Safı Hasılatı<br />

20. Tütün, Tuz, İspirto ve İspirtolu İçkiler, Revolver,<br />

Fişek ve Mevaddı İnfilakiye<br />

21. 2460 Numaralı Kanun Mucibince Tütün ve<br />

Müskirattan Alınacak Müdafaa Pulu Vergisi<br />

32 100 000 15,08<br />

3 350 000 1,57<br />

22. Kibrit ve Çakmak 1 110 000 0,52<br />

23. Oyun Kağıdı 50 000 0,02<br />

Üçüncü Kısım Toplamı: 36 610 000 17,20<br />

Dördüncü Kısım<br />

Devlete Aid Emval ve Emlak Hasılatı<br />

24. Devlet Ormanları 1 830 000 0,86<br />

25. İşletilen Emlak Hasılatı 230 000 0,10<br />

26. Emval ve Emlak Satış Hasılatı 1 001 000 0,47<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

Dördüncü Kısım Toplamı: 3 061 000 1,43

Sıra No: Varidatın Nev'i Lira %<br />

Beşinci Kısım<br />

Devletçe İdare Edilen Müesseseler<br />

27. Devlet Demiryolları ve Limanları<br />

28. Posta, Telgraf ve Telefon<br />

29. Darphane Hasılatı 5 000<br />

30. Resmi Matbaalar Hasılatı 25 00 0,01<br />

31. Umumi Mektebler Hasılatı 14 600 0,01<br />

32. Diğer Müesseseler Hasılatı 63 200 0,03<br />

33. Kılavuzluk ve Römorkörcülük Hasılatı 200 000 0,09<br />

34. Mülga Vergiler Bakayasından 100 000 0,05<br />

35. Konya Ovası Sulama İdaresi Hasılatı 61 200 0,03<br />

Beşinci Kısım Toplamı: 469 000 0,22<br />

Altıncı Kısım<br />

36. Umumi Müesseseler ve Şirketler Hasılatından Devlet<br />

Hissesi<br />

1 056 000 0,49<br />

Altıncı Kısım Toplamı: 1 056 000 0,49<br />

Yedinci Kısım<br />

37. Müteferrik Varidat 6 062 000 2,84<br />

38. Cezalar i 400 000 0,65<br />

39. Müteferrik Hasılat 2 851 000 1,33<br />

40. İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Hasılatı 75 000 0,04<br />

Yedinci Kısım Toplamı: 10 388 000 4,88<br />

Sekizinci Kısım<br />

41. Mukavelenamesi Mucibince Musul Petrollarından 800 000 0,37<br />

42. Teberruat 0<br />

43. İktisadi Buhran Vergisi 12 000 000 5,64<br />

44. Muvazene Vergisi 17 000 000 7,99<br />

45. Hava Kuvvetlerine Yardım Vergisi 4 000 000 1,88<br />

46. Buğdayı Koruma Vergisi 6 600 000 3,10<br />

Sekizinci Kısım Toplamı: 40 400 00 18,98<br />

47. Nazım Varidat 0<br />

Genel Toplam: 212 764 000 100<br />

1936 Yılı 3

1936 YILINDA YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak İstanbul'daki vapur idareleri<br />

devletleştirilmek istenmekte.<br />

1 Ocak Üskiidar-Kadıköy su şirketinin<br />

iki aydır devam eden<br />

muamelatının tetkik edilmesinin<br />

son bulması.<br />

1 Ocak Kadıköy Su şirketinin satın<br />

alınmasına ilişkin rapor hazırlandı.<br />

1 Ocak Kadıköy Halkevinde resim<br />

sergisi açılması.<br />

1 Ocak Dışişleri Bakanı Tevfık<br />

Rüştü Aras, Sofya'dan<br />

döndü.<br />

1 Ocak Türkiye ile İspanya arasında<br />

Madrid'te ticaret anlaşması<br />

imzalandı.<br />

1 Ocak İzmir'de Kültür Parkı'nm<br />

temel atma töreni yapıldı.<br />

2 Ocak İkinci Umumi Müfettişlikle<br />

Müşavirliklerinin Teşkilat<br />

Kadroları Hakkında 2883<br />

Sayılı Kanun<br />

2 Ocak Moskova'da ilk Türk Resim<br />

sergisi açıldı<br />

2 Ocak Turizm işlerini esaslı bir<br />

şekle bağlamak üzere bir<br />

kanun projesi hazırlanması.<br />

74 Yöneti Zamandizini<br />

İş henüz araştırma safhasındadır. Hükümetle idare<br />

anlaşmaya çalışmaktadır. (0 zaman Boğaz, Haliç ve<br />

Anadolu sahillerinde münakalat hakkı İstanbul Belediyesi'ne<br />

aitti.)<br />

Müfettişlerin raporları sonucunda şirketin senelerden<br />

beri hükümet vergisi ile beraber kanunen safı hasılatından<br />

belediyeye vermeye mecbur olduğu hisseden<br />

para kaçırıldığı anlaşılmıştır. Yolsuzluk meblağı 18-<br />

20 bin lira civandır.<br />

Kadıköy Su şirketinin satın alındıktan sonra ne suretle<br />

idare edileceğine dair bir komisyon kurulmuştu.<br />

Raporu bu komisyon hazırlamıştır. Rapor şarbaylık<br />

makamına verilmiştir; daha sonra Nafıa Vekaletine<br />

gönderilecektir.<br />

Sofya lstasyonu'nda Yunan, Rumen ve Yugoslav sefirlerle<br />

görüştü. Ancak, Bulgar hükümeti tarafından<br />

hiç kimse bakanımızı karşılamaya gelmemiştir.<br />

Anlaşma süresi iki senedir. Yeni sözleşmeye göre İspanya'da<br />

transit buzhanesinde bulunan 1500 sandık<br />

yumurta derhal İspanya piyasasına çıkanlacak, buna<br />

mukabil gümrüklerimizde bulunan İspanyol eşyaları<br />

da İstanbul piyasasına arz edilecektir.<br />

Törende konuşma yapan Dr. Behçet Uz, parkın yalnızca<br />

halkın, temiz ve bol hava alması, moral bulması<br />

açısından değil kültürel açıdan da gelişmesine katkıda<br />

bulunması amacıyla açıldığını belirtti. Uz, parkın<br />

içerisinde bir sağlık müzesinin ve Atatürk Devrim<br />

Müzesi'nin Kurulacağını söyledi.<br />

Açılış töreninde, Sovyet Kültür Bakanı Bubnof ve refıkalan,<br />

sefaret erkanı, hariciye temsilcileri, kordiplomatik<br />

ve basın erkanı hazır bulunmuştur. İbrahim<br />

Çallı ve Rus sanatkan Profesör Graber de açılışta,<br />

son on iki yılda Türkiye'de güzel sanatlar alanında<br />

büyük ilerlemeler olduğunu ifade etmiştir.<br />

Geniş bir turizm teşkilatı yapılanmaktadır. Başta<br />

Turing Kulüb olmak üzere turizm işleri uğraşan Uç<br />

müessese bulunmaktadır. Bu kulübler ülkeye, turist<br />

çekmek için uğraşmaktadır. Ancak, otel, yolsuzluk<br />

gibi noksanlar, gelişmeye köstek olmaktadır.<br />

C, 1<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 1<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

C, 1<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 1<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

SP, 1<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

C, 2<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

C, 2<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

BULMAÇ<br />

C, 2<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

C, 2<br />

lkincikanun<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak 2884 Sayılı Tunceli Vilayeti'nin<br />

İdaresi Hakkında Kanun<br />

yayımlandı.<br />

2 Ocak 2882 Sayılı Hava Kuvvetlerine<br />

Yardım Vergisi Kanunu.<br />

3 Ocak 2849 Sayılı Kanunun 4.<br />

Maddesi mucibince 2490<br />

Sayılı Artırma, Eksiltme ve<br />

İhale Hükümleri Haricinde<br />

Kalan Göçmenlerin Yerleştirilme<br />

ve Beslenme ve Tedarikleri<br />

İçin Acele Tedariki<br />

İktiza Eden Malzeme île<br />

Bunların Ne Yolda Tedariki<br />

Lazım Geldiği Hakkındaki<br />

2/3711 Sayılı Talimatname<br />

(Yönetmelik)<br />

3 Ocak Tunceli vilayeti halkının<br />

affına ilişkin bir kanun tasarısı<br />

hazırlandı.<br />

3 Ocak Arazi ve Bina Vergilerinin<br />

vilayet hususi idarelerine<br />

(İl Özel Yönetimleri) terki<br />

hakkında kanunun uygulanması<br />

için vilayete Maliye<br />

Vekili tarafından bir<br />

izahatname gönderilmesi.<br />

3 Ocak 1. Umum Müfettişliği kadrosuna<br />

memur alınması.<br />

3 Ocak Atatürk'e suikasd tahkikatı<br />

karar hakimi, ilk hüküm<br />

olarak maznunlardan 8 kişi<br />

için men'i muhakeme hükmü<br />

verdi.<br />

Bu kanunun 1. maddesine göre Tunceli Vilayeti'ne<br />

ordu ile irtibatı baki kalmak ve rütbesinin<br />

selahiyetini haiz bulunmak üzere korgeneral rütbesinde<br />

bir zat, vali ve kumandan seçilmektedir. Vali<br />

olarak bir komutanın atanmasında 1930'lu yılların ilk<br />

yarısında Dersim bölgesinde meydana gelen sürekli<br />

ve geniş kapsamlı isyanların etkisi büyüktür. Tunceli<br />

Vilayeti'nin bu tarihte kurulması da Dersim olaylarından<br />

sonradır.<br />

Bu yönetmeliğe göre her türlü inşaat levazım ve bunların<br />

imaliyesi; çift hayvanları ve koşum malzemesi;<br />

ziraat aletleri ve teferruatı; hayvan yemi; her tülü gıda<br />

maddeleri ve bunların ihzarı; ilaçlar ve pansuman<br />

malzemesi (Kızılay'da bulunmayanlar için); çadır ve<br />

teferruatı; hastane tesisat ve malzemesi; tıbbi aletler;<br />

arazi ıslahı masrafları; inşaat levazımı tesisatı; tephir<br />

ve tathir levazımı; her türlü nakil ve celb işleri merkezde<br />

ve vilayetlerde 2490 sayılı kanunun 28. maddesi<br />

gereğince teşekkül etmiş olan komisyonlar tarafından<br />

yapılacaktır. Vilayet merkezlerinde bu komisyonlara<br />

bu işler için Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

memurları da katılacaktır. Kazalarda da bu işler komisyonlarca<br />

yapılacaktır. Bu komisyonlara hükümet<br />

ve bulunmadığı takdirde belediye tabipleri iştirak<br />

edecektir.<br />

GB; UM,<br />

s. 228.<br />

BULMAÇ<br />

Bu tasan, yeni teşkil edilen Tunceli vilayetinden olup C, 3<br />

da zamanında nüfus ve askerlik şubelerine, müracaat- İkincikanun<br />

la kayıtlarını yaptırmamış saklılar yoklama kaçağı, 1936<br />

bakaya ve izinsizlerin yazımı ve cezalarının affına<br />

yöneliktir.<br />

Bu işe ilişkin valinin reisliğinde bir komisyon kurulacaktır.<br />

Vali, defterdar ve özel idare müdürlerinden<br />

oluşan bu komisyon, özel idarelere devredilecek olan<br />

memurlann tayin ve tespit işleriyle ilgilenecektir.<br />

Arazi ve bina vergisi muamelelerinin ve bu muamelelere<br />

ait bilumum evrak ve defterlerin özel idarelere<br />

ne suretle devredileceği ise diğer önemli konudur.<br />

100 lira ücretle on beş katib alınması düşünülmektedir.<br />

Adaylann en aşağı muallim mektebi veya orta<br />

mekteb mezunu olması gerekmektedir. Daktilo bilmeleri<br />

şarttır. Talib olanlar İstanbul Vilayeti'ne de<br />

müracaat edebilmektedirler.<br />

RG<br />

C, 3<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 3<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

Diğer sekizi hakkında son tahkikat açılmaktadır. SP, 4<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

1936 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ocak Üniversite komün bilgileri<br />

konferansları başladı.<br />

3 Ocak Birinci Umumi Müfettişlikçe<br />

Güneydoğu Anadolu'daki<br />

hudut kaçakçılık<br />

durumu hakkında sunulan<br />

tezkere.<br />

4 Ocak Yeniden Dokuz Kaza ve<br />

Beş Vilayet Teşkiline ve<br />

Bunlarla Otuz İki Nahiyeye<br />

Ait Kadrolar Hakkında<br />

2885 Sayılı Kanun<br />

4 Ocak Ziraat Bankası teavün sandığı<br />

tasfiye edildi.<br />

4 Ocak Turing Kulüb, turizmi geliştirmek<br />

amacıyla bir rapor<br />

hazırladı.<br />

7 Yöneti Zamandizini<br />

Hukuk Fakültesi sosyoloji ordinaryüs profesörü<br />

Kessler, Türklerin step süvariliğinden ve fatihlikten<br />

fevkalade süratle şehir imarcısı ve sakini vaziyetine<br />

geçmeleri gerektiğini ifade etmiştir. 19. yy'dan sonra<br />

Avrupa'da şehir, kale ve surların, park ve seyyah ziyaretgahı<br />

haline geldiğini söyleyen Kessler, Türkiye'de<br />

İstanbul, İznik ve Kayseri şehirlerinin tarihi<br />

eserlerinin önemle imar edildiği takdirde ileride turizm<br />

bakımından fevkalade önem kazanacağını iddia<br />

etmiştir. Türkiye'de gelecekte yer tutacak olan şehir<br />

tipinin, ferah bir tarzda inşa edilmiş kasabalar olacağını<br />

söyleyen Profesör, ömek olarak <strong>Ankara</strong> ve Mersin'i<br />

göstermiştir.<br />

Bu tezkerede Birinci Umumi Müfettiş, birçok kaçakçılık<br />

olayının işitildiğini ama bunu önleyecek mekanizmalar<br />

açısından yetersiz kalındığını belirtmiştir.<br />

İnsan kaçakçılığına ve sınırlarda köylülerin maddimanevi<br />

rahatsız edilmelerine dikkat çekmektedir.<br />

Bunları önlemek için Umumi Müfettiş, gümrük idaresi<br />

ve gümrük muhafaza teşkilatı üzerinde denetim<br />

yetkisine sahip bir müfettişin emirleri altına verilmesini<br />

istemektedir.<br />

Borçka, Artvin, Şavşat, Hopa kazaları ile Erzurum<br />

Vilayeti'nin Yusufeli Kazası'nı ihtiva etmek ve merkezi<br />

Artvin olmak ve Çoruh Vilayeti adı ile anılmak<br />

üzere yeni bir vilayet kurulmuş ve o günkü Çoruh<br />

Vilayeti'nin Rize ve Pazar kazalarından ibaret kalan<br />

kısmına merkezi Rize olmak üzere Rize vilayeti adı<br />

verilmiştir. Şemdinli Hakari, Gevar kazaler ile Siirt<br />

Vilayeti'nin Beytüşşebab Kazası'ndan teşekkül etmek<br />

ve merkezi Çölemerik Kasabası olmak üzere Hakari<br />

Vilayeti Kurulmuştur. Muş Vilayeti'nin Bitlis, Mutki<br />

ve Van Vilayeti'nin Ahlat kazaları ile Hizan ve Kotum<br />

kazalarından teşekkül etmek ve merkezi Bitlis<br />

Kasabası olmak üzere Bitlis Vilayeti kurulmuştur.<br />

Muş Vilayeti'nin Çapakçur, Genç, Solhan ve Bingöl<br />

kazaları ile Erzincan Vilayeti'nin Kiğı Kazası'ndan<br />

teşekkül etmek ve merkezi Çapakçur Kasabası olmak<br />

üzere Bingöl Vilayeti kurulmuştur. Erzincan Vilayeti'nin<br />

Plümür Kazası ile Elaziz Vilayeti'nin Nazimiye,<br />

Hozat, Mazgird, Ovacık, Pertek, Çemişkezek kazalarından<br />

teşekkül etmek üzere Tunçeli Vilayeti kurulmuştur.<br />

İcra Vekilleri Heyeti'nce görülecek lüzuma<br />

göre başka mahalle nakledilmek üzere bu vilayetin<br />

merkezi şimdilik Elaziz Kasabası'dır. Muş Vilayeti'nin<br />

Sason Kazası Siirt Vilayeti'ne ve Ağrı Vilayeti'nin<br />

Malazgird Kazası Muş Vilayeti'ne bağlanmıştır.<br />

Turing Kulüb, bu raporu, muhtelif vekaletlerle<br />

Türkofıs ve kendi delegelerinden oluşan turizm<br />

umum komisyonuna sunmuştur.<br />

C, 4<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.458.1/<br />

77A.96<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 4<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

C, 4<br />

tkincikanun<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ocak Fransa ve İsviçre gümrüklerinin<br />

tetkikatına dair rapor<br />

hazırlandı.<br />

4 Ocak Mülkiye Müfettişliği'ne<br />

Abidin Erener'in tayini.<br />

4 Ocak Kartal ve Kulp kaymakamları<br />

Hamdi ile Hüseyin'in<br />

merkeze alınması.<br />

4 Ocak Evkaf Umum Müdürlüğü<br />

Memurları Aylıklarının<br />

Tevhit ve Teadülü Hakkındaki<br />

Kanuna Bağlı Cetvelin<br />

Değiştirilmesine Dair 2880<br />

Sayılı Kanun.<br />

4 Ocak Umumi Muvazeneye Giren<br />

Vekalet ve Daireler ile Vakıflar<br />

Umum Müdürlüğü<br />

Arasındaki Bütün Alacak<br />

ve Vereceklerin Karşılıklı<br />

Olarak İbrasına Dair 2879<br />

Sayılı Kanun.<br />

4 Ocak Muhasebei Umumiye Kanunun<br />

99. Maddesini Değiştiren<br />

2586 Sayılı Kanun<br />

Hükmünün Gümrük Muhafaza<br />

Genel Komutanlığı<br />

Askeri Kurumlar Hakkında<br />

da Tatbikine Dair 2875 Sayılı<br />

Kanun<br />

4 Ocak Tababet ve Şuabatı Sanatlarının<br />

Tarzı İcrasına Dair<br />

Olan 1219 Sayılı Kanuna<br />

Eklenen 2182 Sayılı Kanuna<br />

Ek 2876 Sayılı Kanun<br />

4 Ocak 1935 mali yılı Umumi Muvazene<br />

Kanununa bağlı<br />

bütçelerde değişiklik yapılmasına<br />

dair 2872 Sayılı<br />

Kanun<br />

-<br />

Bu kanunla Evkaf Umum Müdürlüğü memurlarının<br />

aylıklarının tevhid (birleştirilmesi) ve teadülü (denkliği)<br />

hakkındaki 2221 sayılı kanunun 2. maddesine<br />

bağlı cetvel yerine bu kanuna bağlı cetvel konulmuştur.<br />

Tek memurlu kazalarda ve 17, 18, 19. derecelerden<br />

açılacak yerlerde kadrolanndaki maaş emsal hasılı<br />

kısmen veya tamamen ücret olarak verilmek üzere<br />

memur kullanılabilecektir.<br />

Bu kanunla Umumi Muvazene (bütçe) dahilindeki<br />

vekalet ve dairelerle Vakıfla Umum Müdürlüğü arasında<br />

1934 yılı sonuna kadar sakıt veya Milli Hükümet<br />

zamanlarına ait tahakkuk etmiş ve edecek ilamlı<br />

veya ilamsız bütün alacak ve verecekler karşılıklı<br />

olarak terkin ve iki tarafın zimmetleri bu borçlardan<br />

am ibra olunmuştur.<br />

Bu kanunla 1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nun<br />

99. maddesini değiştiren 12.11.1934 tarih<br />

ve 2586 sayılı kanun hükmü, Gümrük Muhafaza Genel<br />

Komutanlığı'na bağlı askeri kurumlar hakkında<br />

da uygulanacaktır.<br />

Bu kanunla <strong>Ankara</strong> Nümune Hastanesinde vazife<br />

görmek ve dışarıda hekimlik etmemek, hizmet süresi<br />

beş yılı geçmemek şartı ile üç yabancı hekim getirilecektir.<br />

Bu kanunun kabul tarihi 25.12.1935'dir. Bu kanunla,<br />

1935 mali yılı Umumi Muvazenesi giren bir kısım<br />

daire bütçelerinin 1 numaralı cetvelde yazılı fasıllarından<br />

63 417 lira indirilmiştir. İndirilen paralardan<br />

50 425 lirası 2 numaralı cetvelde gösterilen tertiblere<br />

ilave edilmiş ve 5 000 lirası Adliye Vekaleti bütçesinin<br />

<strong>Ankara</strong> Leyli Hukuk Fakültesi masrafı faslında<br />

geliri müsait olmayan gündüzlü öğrencinin iaşe masrafları<br />

adı altında açılan 3. maddeye ve 7 992 lirası<br />

da Milli Müdafaa Vekaleti kara kısmı bütçesinde<br />

1934 mali yılında ödenmesi lazım gelip ödenemeyen<br />

tekaüd (emeklilik) ikramiyesi adı altında yeniden açılan<br />

809. fasla tahsisat olarak konulmuştur.<br />

C, 4<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.1.5/<br />

11881<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.1.4/<br />

11880<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

RG<br />

1936 Yılı 7

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Ocak Turizme ilişkin kabul edilen<br />

kanunla bu alanda<br />

önemli gelişmelerin olmasının<br />

beklenmesi.<br />

5 Ocak Kızılay Kurumu, memleketimize<br />

gelen muhacirlerin<br />

doyurulması ve hastalıklarının<br />

tedavisi için aşevleri<br />

ve seyyar hastaneler açtı.<br />

5 Ocak Halkevi köycülük komitesi<br />

Alaşehir Halkevi bünyesinde<br />

köylülerle beraber<br />

eğlence düzenledi.<br />

5 Ocak Mali Müşavirler ve<br />

Murakkibler Cemiyeti işe<br />

başladı.<br />

5 Ocak Ticaret Odası sayesinde<br />

Bursa'nm ticaret sahasının<br />

genişlemesi.<br />

6 Ocak Atatürk'ün Çankaya'da Afgan<br />

Hariciye Vekili Feyz<br />

Muhammed Han'ı kabulü<br />

6 Ocak La Turquie Modeme Dergisi'ne<br />

yayın hakkı verilmesi.<br />

6 Ocak Dördüncü Umumi<br />

Müfettişlik'in kurulması.<br />

7 Ocak Devlet deniz müesseselerinin<br />

memur ve gemi adamlarının<br />

tekaüdlük kanunun<br />

Devlet Şurası umumi heyetinden<br />

geçmesi.<br />

7 Ocak Adana Halkevinin dil savaşı<br />

açması.<br />

7 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kanunun, turizm sahasındaki birçok sorunu<br />

hallededeceği ümit edilmektedir. Hükümet tarafından<br />

Kamutaydan (Genelkurul) geçirilen bu kanunla limanlarımıza<br />

gelecek özel yatlarla ticari muamelatta<br />

bulunmayan turizm vapurları ve ilmi tetkikata memur<br />

gemileri, vize, müruriye, şamandıra, demir resimler<br />

ile kılavuz ve romörker ücretlerinden muaf tutulmuş,<br />

bu gibi vapurlar için sıhhıya, fener, rıhtım resim<br />

ve ücretlerinin yüzde elliye indirilmiştir.<br />

Dördüncü Umumi Müfettişlik, Orta Anadolunun doğu<br />

kısımlarında ve bilhassa Doğu halkının yoğun bulunduğu<br />

Dersim çevresinde idare ve güvenlik işlerinin<br />

esaslı surette düzenlenmesi ve hükümet kontrolünün<br />

daha yakından ifasını temin için kurulmuştur.<br />

Yeniden kurulacak Bingöl, Tunceli ve Birinci Umumi<br />

Müfettişlik mıntıkasından ayrılacak Elaziz vilayeti,<br />

bu umumi müfettişlik kapsamında yer alacaktır.<br />

(Daha sonra Erzincan ili de bu müfettişliğe katılacaktır.)<br />

Umumi Müfettişlik'e Korgeneral Abdullah<br />

Alpdoğan atandı.<br />

Halkevi, Çukurova'da bundan sonra yalnız Türkçe<br />

konuşulması için mücadele içine girmiştir.<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 5<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

C, 5<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

568.2262.2<br />

/ 2.Büro<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.1.8/<br />

2\3823/<br />

77-4\4;<br />

UM,<br />

s. 231.<br />

C,7<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 7<br />

tkincikanun<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Ocak Paris-Soir gazetesine yardım<br />

yapılması.<br />

8 Ocak Karabük'te kurulması önceden<br />

kabul edilen demir<br />

fabrikasının inşası için hazırlıklara<br />

başlanması.<br />

8 Ocak Tapu ve Kadastro nizamnamesinin<br />

yürürlüğe girmesi.<br />

8 Ocak Yurtdışı talebi nedeniyle<br />

tiftik piyasası yükselmesi.<br />

8 Ocak Kağıt ve cam gümrüğünün<br />

yüksek hadde çıkarılması.<br />

8 Ocak Klering esasına istinad<br />

Madrid'te iki senelik Türkiye-lspanya<br />

Ticaret anlaşması<br />

imzalandı.<br />

9 Ocak Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi<br />

açıldı<br />

9 Ocak Atatürk'e suikast hazırlamak<br />

suçundan sanık 8 kişinin<br />

<strong>Ankara</strong> Ağır Ceza<br />

Mahkemesi'nde duruşmaları<br />

başladı<br />

9 Ocak Türk Tüberküloz Cemiyeti<br />

uyardı.<br />

Paris-Soir gazetesinin yurtdışında siyasi propagandamızı<br />

yapmak üzere talep ettiği yardım karşılanmıştır.<br />

Demir ve çelik endüstrisinin memlekete 9 milyon<br />

döviz kazandırması beklenmektedir.<br />

Veremin çok fazla yaygınlık kazanması üzerine Türk<br />

Tüberküloz Cemiyeti, aylık toplantısı sonucunda ülkede<br />

yeterli teşkilatlanmaya gidilmediğini ve önlemlerin<br />

alınmadığını belirtti.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

84.555.3/<br />

85.212<br />

C,8<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C,8<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 8<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 9<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C,9<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

TTY<br />

TCSYK<br />

C, 9<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

9 Ocak Bafra Halkevi açıldı. C, 9<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

9 Ocak Balkan Anlaşması Daimi<br />

Konseyi'nce Türkiye, Yunanistan,<br />

Romanya ve Yugoslavya<br />

Posta, Telgraf ve<br />

Telefon idareleri arasında<br />

posta ve telekomünikasyon<br />

alanında birlikte çalışmak<br />

için uzlaşma sağlanmıştır.<br />

10 Ocak Umum müfettişlikler teşkilat<br />

kanunu istanbul Vilayeti'ne<br />

tebliğ edildi.<br />

10 Ocak Birinci Umumi Müfettiş,<br />

İkinci Umumi Müfettiş ve<br />

Adı geçen ülkeler posta, telekomünikasyon ve radyo<br />

yayını konularında ortak hükümler bulma çabasındadır.<br />

Uluslararası düzenlemeler etrafında çeşitli kriterler<br />

belirlenmiştir ve komiteler kurulmuştur.<br />

Umumi müfettişler, görüşlerini, çıkartılması düşünülen<br />

bir kanunun düzgün bir şekilde çıkarılması için<br />

RG<br />

C, 10<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

1936 Yılı 9

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Üçüncü Umumi Müfettişin<br />

umumi müfettişlerin kanuni<br />

yetkileri hakkındaki görüşleri.<br />

10 Ocak Türk parasının kıymetini<br />

koruma hakkındaki 11 sayılı<br />

Para Kararnamesi'ne<br />

bağlı ihtiyaç listesinin 4.<br />

maddesine bir fıkranın ilavesi.<br />

10 Ocak Tunceli Valiliği'ne Korgeneral<br />

Hüseyin Abdullah<br />

Alpdoğan'ın tayini.<br />

10 Ocak Türklüğe hakaret eden İstanbul'da<br />

Nazik (Takuhi)<br />

hakkında tatbikat yapılması.<br />

10 Ocak 1935 Mali yılı Umumi<br />

Muvazene Kanununa bağlı<br />

bütçelerde değişiklik yapılmasına<br />

dair 2886 sayılı<br />

kanun<br />

11 Ocak İktisat Vekaleti Teşkilatına<br />

Dahil İdarelerinin İş ve<br />

Vazifeleri Hakkında<br />

2/3810 Sayılı Nizamname<br />

(Kararname)<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

Başvekalete göndermişir. Bu görüşler, nahiye müdürlerinin<br />

tasdiki, belediye reislerinin nasp ve azilleri,<br />

valilerin vekalet emrine alınması talebi, mıntıka<br />

dahilinde hakimler harici memurların nakil ve vekalet<br />

emrine alınması, hudut gümrük muhafaza ve<br />

gümrük teşkilatında kontrol tesisi gibi konular üzerinedir.<br />

Umumi müfettişler, yetkilerinin idari hiyerarşi<br />

içinde tanımlanması ve mümkünse de genişletilmesini<br />

istemektedir. Bu istemlerini, ortak bir proje haline<br />

getirmişlerdir. (Umumi müfettişliklerin görüşünü<br />

Başvekile ileten Üçüncü Umumi Müfettiş'tir. Devlet<br />

içi resmi yazışmalar incelendiğinde umumi müfettişlerin<br />

Başbakan ya da bakanlarla irtibatını sağlamada<br />

Üçüncü Umumi Müfettiş Tahsin Üzer ön plana çıkmaktadır.<br />

Umumi Müfettişleri temsil konusunda<br />

Üçüncü Umumi Müfettiş bu sorumluluğu yüklenmiş<br />

gibi gözükmektedir.)<br />

İlave olunan (A) fıkrası şudur: navlun, sigorta ücreti,<br />

komisyon vesaire gibi herhangi bir hizmet mukabilinde<br />

verilen ücretleri serbest dövizle vermeyen<br />

memleketlerin bu kabil alacaklarına karşı aynı suretle<br />

mukabele olunmak üzere bu alacaklar Cumhuriyet<br />

Merkez Bankası'nda bloke bir hesaba kaydettirilir.<br />

Aynı zamanda Dördüncü Umumi Müfettiş de olan<br />

Alpdoğan, valiyi aşan yetkileri haiz kılınmıştı. Vilayetin<br />

yönetiminde ve burada görev yapan memurlar<br />

üzerinde bakanların yetkisine sahipti. Gerekli gördüğünde,<br />

vilayeti oluşturan kaza ve nahiyelerin sınır ve<br />

merkezlerini değiştirebilmekte ve sadece durumu<br />

Dahiliye Vekaleti'ne bildirmekle yükümlüdür.<br />

Bu yılda Türklüğe hakaretten dolayı 71 kişi hakkında<br />

tatbikat yapılmıştır.<br />

Bu kanunla 1935 mali yılı umumi muvazenesine giren<br />

bir kısım daire bütçelerinin ilişik cetvelde gösterilen<br />

fasılları arasında 176 452 liralık aktarma yapılmıştır.<br />

70.463.3;<br />

UM,<br />

s. 180-185.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.2.9/<br />

2\3844/<br />

2V4013;<br />

3207 Sayılı<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.2.12/<br />

2\3847/<br />

71-408;<br />

UM,<br />

s. 228.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

41.261.4/<br />

30.1737<br />

İktisad Vekaleti, bu kararnameyle vekalet ve deniz BULMAÇ,<br />

ticareti olarak iki müsteşarlığa; hususi kalem müdür- RG<br />

lüğüne, müşavirlere, Türk ve yabancı uzmanlara;<br />

mütercimlere; teftiş ve murakabe heyetlerine; iç ticaret<br />

umum, iç ticaret, şirketler ve sigortalar, kredi işleri,<br />

standardizasyon, muamelat, tarife işleri, ihracatı<br />

teşkilatlandırma, sanayi umum, maadin umum, limanlar<br />

umum, deniz nakliyatı umum, deniz mahsulleri<br />

ve avcılığı şubesi, zat işleri, levazım, umum evrak<br />

müdürlüklerine; ticari tahliller laboratuvarına; tarifeler<br />

bürosuna; sanayi tetkik heyetine; iş ve işçiler<br />

bürosuna; deniz ticareti fen heyeti reisliğine; hukuk<br />

müşavirliğine; yazı işlerine sahip bir teşkilat yapısına<br />

sahip kılınmıştır.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ocak Evkafta değişiklik yapıldı. Evkafta, yeni teşkilat mahiyetinde İstanbul'da bir<br />

başmüdürlük, Kadıköy ve Beyoğlu'nda birer müdürlük<br />

ihdas edilmiştir.<br />

12 Ocak 15.000 kilo ayfon ihracına<br />

ilişkin İtalya ile ticari anlaşma<br />

yapılması.<br />

13 Ocak Tunceli Vilayeti Halkından<br />

Olup da Nüfus ve Askerlik<br />

Kanunlarına Göre Kendilerine<br />

Verilmesi Lazımgelen<br />

Bazı Cezaların Affına ve<br />

Nüfus Yazımı ile Askerlik<br />

İşlerine Dair 2887 Sayılı<br />

Kanun<br />

C, 11<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 12<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

Bu kanunla Tunçeli Vilayeti halkından olup da her BULMAÇ,<br />

ne sebeple olursa olsun şimdiye kadar nüfus kütükle- RG<br />

rine yazılmamış veya doğum, ölüm, evlenme, boşanma<br />

ve kayıp vakalannı yazdırmamış olanlar hakkında<br />

2576 sayılı kanun hükümlerine göre tayin edilen<br />

cezalar affolunmuştur. Bu kanuna göre 2576 sayılı<br />

kanunun pulsuz ve cezasız tescile dair hükümleri<br />

Tunçeli Vilayeti halkı hakkında iki yıl müddetle tatbik<br />

olunacaktır. Ayrıca, yoklama kaçağı, bakaya,<br />

saklı, firari ve izinsizlerden iki yıl içinde askerlik şubelerine<br />

başvuranların bu suçlarından dolayı haklarında<br />

takip yapılmaz. Bu kanun yayım tarihinden itibaren<br />

iki yıl müddetle geçerlidir. Bu kanunu İcra Vekilleri<br />

Heyeti yürütür.<br />

13 Ocak Sayım vergisi indirildi. 5 milyon lira kadar tenzil edildi. C, 14<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

14 Ocak Tekaüt Kanununun 25.<br />

Maddesi Mucibince Tekaüt<br />

Edilen veya Tekaüt Edilmek<br />

Hakkını Haiz Bulunanların<br />

Yetimlerine Yetim<br />

Maaşı Tahsis Olunacağına<br />

Dair 923 Sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan<br />

14 Ocak Kırklareli Valisi Faik Üstün'ün<br />

vekalet emrine<br />

alınması.<br />

14 Ocak Resmi daireler ve elçiliklere<br />

ait otomobillerin plaka<br />

taşımalan ve sürat haddi<br />

tayini için Dahiliye Vekaleti'ne<br />

yetki verilmesi.<br />

14 Ocak Açık olan Maliye Vekaleti'nin<br />

Memurin Müdürlüğü'ne,<br />

Ziraat Vekaleti Muhasebe<br />

Müdürü Cemal'in<br />

terfian tayin edilmesi.<br />

15 Ocak Balkan Ekonomi Konseyine<br />

katılmak için heyetimiz<br />

Bükreş'e gitti.<br />

15 Ocak "Kültür Haftası" adlı yeni<br />

bir kültür mecmuası çıkmaya<br />

başladı.<br />

Gündemde, Balkan hava nakliyatı ve posta, telgraf<br />

anlaşmalan vardır.<br />

Yazarlan, Yahya Kemal, Mustafa Şekib, Ahmed<br />

Ağaoğlu, Ahmed Hamdi, Peyami Safa, Münir Sevim,<br />

Faruk Nafiz, Cahid Sıtkı, Mahmud Ragıb, Sabri Ander,<br />

Mes'ud Cemil, Nizameddin Nazif ve Elif Naci'dir.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.3.8/2\38<br />

63/71-410<br />

BCA;<br />

030.18.1.2/<br />

61.3.10/<br />

2\3865/<br />

236-61<br />

RG<br />

SP, 16<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 15<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

1936 Yılı 1

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Ocak Prag Elçiliği'ne Yakup<br />

Kadri Karaosmanoğlu'nun<br />

tayini.<br />

15 Ocak Türkiye-Norveç Kontenjan<br />

ve Takas Anlaşmasında<br />

değişiklik yapılması.<br />

15 Ocak 11.3.1931 tarih ve 10776<br />

sayılı kararnameye ek olarak<br />

Devlet Demiryolları<br />

ldaresi'ne senelik ihtiyaç ve<br />

harb stoku olarak alınması<br />

gerekli görülen kömürlerin<br />

vaktinde alınabilmesini temin<br />

için 1.12.1935 tarihinden<br />

başlamak üzere en çok<br />

dört ay müddetle mutaber<br />

olmak ve lüzumu halinde<br />

bu müddet İktisad Vekilliğince<br />

kısaltılmak kaydı ile<br />

Zonguldak Limanı'nda kömür<br />

yükleme işine ilişkin<br />

3662 Sayılı Kararname.<br />

16 Ocak Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliğine Yahya<br />

Sezai'nin tayini.<br />

16 Ocak Giresun Valiliği'ne Emniyet<br />

İşleri Umum Müdürlüğü<br />

Muavini Feyyaz<br />

Basot'un tayini.<br />

16 Ocak "Yeni Kültür" adlı bir terbiye<br />

mecmuası <strong>Ankara</strong>'da<br />

çıkmaya başladı.<br />

16 Ocak TBMM'ye hakaret eden<br />

Çorum'da Zehir Ali hakkında<br />

tatbikat yapılması.<br />

16 Ocak Dördüncü Umumi<br />

Müfettişlik'in yoğun bir şekilde<br />

faaliyetlere girişmesi<br />

ve Dördüncü Umumi<br />

Müfettişlik'e tepkiler gelmesi.<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kararnameyle Zonguldak Limanı'nda süratli şekilde<br />

kömür yüklemeye mahsus vinçlerden karaya<br />

yakın olan ile çabuk yükleme aleti, iç piyasada harcanacak<br />

kömürlerin yüklenmesinde kullanılacaktır;<br />

Devlet Demiryolları ve Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğü için kömür almaya gelen vapurlar, biraz<br />

önce bahsedilen vasıtalardan tercihan yararlanacaktır.<br />

Mecmuanın sahibi, Manisa saylavı (milletvekili) Kazım<br />

Nami Duru'dur. Ordu saylavı Selim Sırn Tarcan,<br />

Afyon saylavı Haydar Çerçel, Kültür Bakanlığı<br />

mekteb müzeleri direktörü İsmail Hakkı, İlk Tedrisat<br />

şube direktörlerinden Hıfzırrahman Raşid, Fuad,<br />

Hayrullah daimi yazarlandır.<br />

Bu yılda Meclis'e hakaretten dolayı 17 kişi hakkında<br />

tatbikat yapılmıştır.<br />

Dördüncü Umumi Müfettişlik'in kurulmasının ardından<br />

bölgede yollar ve köprüler yapılmasına ve karakollar<br />

kurulmasına başlandı. Bu faaliyetlere en başta<br />

Hasanan Aşiretinden Seyit Rıza ve Koçgiri Aşiretinden<br />

Alişer karşı durmuştur. İzleyen aylarda bölgede<br />

ciddi bir gerginlik doğmuş ve bu gerginlik bazı askeri<br />

tedbirle bastırılmıştır.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.3.13/<br />

2Y3868/<br />

107-93<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.3.14/<br />

2\3869/<br />

2\4155<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.2.11/<br />

2\3846;<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.2.13/<br />

2\3848/<br />

71-409;<br />

RG<br />

C, 16<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

41.261.9/<br />

30.1742<br />

GB

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Ocak Dahiliye Vekaleti'nde bazı<br />

atamalar yapıldı.<br />

16 Ocak Eti Bank Genel Direktörlüğü<br />

Maden İşler Muavinliği'ne,<br />

İktısad Vekilliği<br />

Maadin Genel Direktörü<br />

Bedri Bekiroğlu'nun tayini.<br />

17 Ocak Ereğli Kömür Havzası Maden<br />

Ocaklarında Çalışan<br />

Amelelerin İhtiyaçlarının<br />

Teminine Dair 2/3811 Sayılı<br />

Nizamname<br />

17 Ocak Şark Demiryolu istasyonlarına<br />

ilişkin kadastro işleri.<br />

17 Ocak Ali Türkgeldi'nin 1. sınıf<br />

elçiliğe tayini.<br />

18 Ocak Hudud ve Sahiller Sıhhat<br />

Umum Müdürlüğü 1935<br />

senesi Bütçe Kanunu'nun 5.<br />

maddesi ile sarfına mezuniyet<br />

verilmiş olan 300 000<br />

liranın 450 000 liraya iblağına<br />

dair 2888 sayılı kanun.<br />

18 Ocak İkinci Beş Senelik Sanayi<br />

Programının hazırlanması.<br />

18 Ocak Üçüncü Umumi Müfettişi<br />

Tahsin Üzer, Doğu vilayetlerinde<br />

yeni bir hayatın<br />

uyanışına ilişkin icraatlar<br />

yapılacağını söylemiştir.<br />

Şark şimendifer yolu (demiryolu)<br />

bitirilecek, Sovyet<br />

Rusya ile müşterek yapılan<br />

Sedarıabad barajı İğdır<br />

Ovası'nın sulayacak hale<br />

getirilecek, Trabzon'da 170<br />

yataklı bir nümune hastanesi<br />

yapılacak, İran transit<br />

yolu yeniden ihya edilecektir.<br />

Üçüncü Umumi<br />

Müfettişiliğinin merkezi<br />

olan Erzurum'da müfettişlik<br />

dairesi, kolordu dairesi,<br />

küçük, büyük zabitlere ve<br />

3848 sayılı kararnameyle açık olan Mahalli İdareler<br />

Umum Müdürlüğü Muavinliği'ne Vize Kaymakamı<br />

İzzettin, Nüfiıs İşleri Umum Müdürlüğü Muavinliği'ne<br />

Üçüncü Sınıf Mülkiye Müfettişlerinden Muzaffer,<br />

Birinci Umumi Müfettişlik Umuru Tahririye Müdürlüğü'ne<br />

Hasankale Kaymakamı Halis tayin edilmiştir.<br />

Aylık ücret 550 liradır. RG<br />

Bu tüzük esas olarak Ereğli kömür havzası maden<br />

ocaklarında çalışan amelenin sıhhi ihtiyaçlarının teminine<br />

yöneliktir. Tüzük, ayrıntılı olarak hasta olan<br />

ve kazaya uğrayan işçilerin tedavisini ve işçi ailelerinin<br />

tedavisini düzenlemiştir.<br />

Kadastro İdaresi, Şark Demiryolunun istasyonlarının<br />

işgal ettiği arazi ve binalar ile atelyeler ve bizzat hattın<br />

geçtiği arazinin kadastrosunu yapmaya başladı.<br />

Bu kanunun kabul tarihi 10.1.1936'dır. Bu kanunu<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili uygulayacaktır.<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 17<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.2.12/<br />

11909<br />

Büyük komisyon toplantıya çağırıldı. C, 18<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

Müfettişi umumilik kadrosu tamamlanmıştır.<br />

Başmüşavirliğe Giresun Valisi Yahya Sezai Üzer,<br />

Maliye müşavirliğine İstanbul Maliye<br />

murakıblarından Hüsnü, Sağlık ve İçtimai Muavenet<br />

müşavirliğine müfettişlerden doktor Ahmed Enver,<br />

Bayındırlık müşavirliğine mühendis Mehmet Nuri,<br />

İktisad müşavirliğine Vekalet küçük sınıflar müdürü<br />

Saffet, askeri müşavirliğine Erkanıharb kaymakamı<br />

Ahmed Cevad, Emniyet müşavirliğine Mithat, Ziraat<br />

ikinci müşavirliğine baytar Kemal, Asayiş müşavir<br />

muavinliğine Hendek kaymakamı Sadeddin tayin<br />

edilmişlerdir. Adliye, Kültür, asayiş müşavirleri sonradan<br />

seçileceklerdir. Müdürler ve memurlar kadrosu<br />

kıymetli gençlerden tamamlanmıştır. Üçüncü Umumi<br />

müfettişlik kadrosundaki maaşlı ve ücretli memuriyetler<br />

kamilen kapatılmıştır.<br />

RG<br />

C, 18<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

1936 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

memurlara yirmişer veya<br />

apartman yapılacaktır. Bu<br />

meyanda bir Halkevi, bir<br />

Halk Partisi evi, bir inhisarlar<br />

dairesi, posta, telgraf ve<br />

telefon binası yapılacaktır.<br />

Doğu vilayetlerinin kendi<br />

aralarında ve ecnebi memleketlerle<br />

telefon bağlantısı<br />

kurulacaktır.<br />

18 Ocak Artvin Valiliğine Mülkiye<br />

müfettişlerinden Orhan tayin<br />

edildi.<br />

18 Ocak İstanbul hava tehlikesine<br />

karşı müdafaasına ait alınacak<br />

tedbirler tamamen tespit<br />

edildi.<br />

18 Ocak Artvin'in, Çoruh iline merkez<br />

olması.<br />

18 Ocak Halkevlerinin Arkitekt adlı<br />

mecmuaya abone olması.<br />

19 Ocak Öğretici filmler için bir kanun<br />

layihası (tasarı) hazırlandı.<br />

19 Ocak Türk köylüsünün seviyesini<br />

yükseltmek için bir kanun<br />

teklifedildi.<br />

20 Ocak İkinci Beş Yıllık Sanayi<br />

Planı'nın esasları <strong>Ankara</strong>'da<br />

toplanan Endüstri Kongresi'nde<br />

kabul edildi.<br />

20 Ocak Denizyolları ve A.K.A.Y.<br />

İşletmeleri ile Fabrika ve<br />

Havuzlar teşkilatı hakkında<br />

2248 numaralı kanunun 8<br />

ve 9. maddelerine tevfikan<br />

Büyük Millet Meclisi Bütçe,<br />

İktisad ve Divanı Muhasebat<br />

Encümenlerinden<br />

mürekkeb Umumi Heyetçe<br />

tetkik ve tasdik olunan Denizyolları<br />

İşletme ve<br />

A.K.A.Y. ve Fabrika ve<br />

Havuzlar Müdürlüklerinin<br />

1936 Senesi bütçesi.<br />

724 Yönetin} Zamandizini<br />

Tedbirlerin bir an önce tatbik edilmesi için çeşitli<br />

kollardan faaliyete geçildi.<br />

C, 18<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 18<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

Artvin halkı büyük bir sevinç tezahüratı göstermiştir. C, 19<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

Sinemalar esas filmle beraber bir de öğretici film<br />

göstermeğe mecbur edilecek, bu filmler seyyar makinelerle<br />

köylere kadar götürülecektir.<br />

Teklifi yapan Kırklareli saylavı (milletvekili) doktor<br />

Fuad'tır. Bu kanun teklifinin esaslarına göre her vilayet<br />

merkezinde köylerin imarı, köylülerin kültür,<br />

sağlık ve sosyal işlerinin tanzim ve temin için Valinin<br />

reisliği altında bir yardım heyeti kurulacaktır.<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.14.9/<br />

l.Büro<br />

Denizyolları İşletmesi Müdürlüğü'nün 1936 yılının RG<br />

gelir bütçesi 900 739 lira, masraf bütçesi 746 380 lira,<br />

muhassasatın nev'i 900 663 liradır. A.K.A.Y. İşletmesi<br />

Müdürlüğü'nün 1936 yılı gelir bütçesi 647<br />

859 lira; masraf bütçesi 645 219 lira olarak tespit<br />

edilmiştir. Fabrika ve Havuzlar Müdürlüğü'nün 1936<br />

yılı gelir bütçesi 119 416, masraf bütçesi 119 400 liradır.<br />

C, 20<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 20<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

AY

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Ocak Adana Belediyesi, temiz ve<br />

modem su tesisatının kurulmasına<br />

yönelik olarak<br />

Belediyeler Bankası'ndan<br />

on senelik bir istikraz<br />

(borç) yaptı.<br />

21 Ocak 3737 sayılı kararnameyle<br />

kaymakam atamaları yapıldı.<br />

21 Ocak Hususi mektebler talimatnamesini<br />

hazırlamakla<br />

meşgul bulunan komisyon<br />

vazifesini bitirerek talimatnameyi<br />

hazırladı ve Kültür<br />

Bakanlığıma gönderdi.<br />

21 Ocak 3737 sayılı kararnameyle<br />

Sivas Saylavı Hüsrev Gerede,<br />

Tokyo Büyük Elçiliği'ne<br />

tayin edildi.<br />

21 Ocak Gebze'de Ticaret ve Sanayi<br />

Odası şubesi açıldı.<br />

21 Ocak Dördüncü Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliği'ne<br />

Fuad Baturay'ın nakli.<br />

3737 sayılı kararnameyle Sarıyer Kaymakamlığına<br />

Silivri Kaymakamı Rauf, Kartal Kaymakamlığına<br />

Bursa emniyet Müdürü Salahattin, Silivri Kaymakamlığına<br />

Savur Kaymakamı Raşid, İnebolu Kaymakamlığına<br />

Nizip Kaymakamı Şemsettin, Nizip<br />

Kaymakamlığına staj müddetini bitiren Mahalli İdareler<br />

Umum Müdürlüğünde Mülkiye mezunu Arif,<br />

Eceabat Kaymakamlığına Mahalli İdareler Umum<br />

Müdürlüğümde Mülkiye mezunu Hikmet, Kulp<br />

Kaymakamlığına Mülkiye mezunlarından Dumlu<br />

Nahiyesi Müdürü Ekrem, Of Kaymakamlığına <strong>Ankara</strong><br />

Maiyet Memuru Mahmud, Çorlu Kaymakamlığına<br />

Gelibolu Kaymakamı Niyazi, Gelibolu Kaymakamlığına<br />

Çorlu Kaymakamı Tevfik, Turul Kaymakamlığına<br />

Kağızman Kaymakamı Celal, Kağızman<br />

Kaymakamlığına Turul Kaymakamı İhsan, Çıbık<br />

Kaymakamlığına <strong>Ankara</strong> Maiyet Memuru Ekrem,<br />

Pazar Kaymakamlığına Milas Kaymakamı Ahmed,<br />

Hasankale Kaymakamlığına Solhan Kaymakamı<br />

Avni, Solhan Kaymakamlığına Suşehri Kaymakamı<br />

Alaaddin, Suşehri Kaymakamlığına Pazar Kaymakamı<br />

Şakir, Vize Kaymakamlığı'na eski kaymakamlardan<br />

Necati, Burhaniye Kaymakamlığıma Arapgir<br />

Kaymakamı İbrahim, Arapgir Kaymakamlığı'na Hadım<br />

Kaymakamı Celal, Hadım Kaymakamlığı'na<br />

Memurin Kanununun 77. maddesine tevfikan Of<br />

Kaymakamı Hazım, Savur Kaymakamlığı'na Çıbık<br />

Kaymakamı Ahmed Fevzi naklen ve yeniden tayin<br />

edilmiştir.<br />

Hususi mekteblerin (özel okulların) her birine ayrı<br />

talimatnameler uygulaması, tedrisatın murakabesini<br />

ve programların kontrolünü güçleştirmektedir. Bu<br />

yüzden Maarif Vekaleti, İstanbul Kültür Müdürlüğü,<br />

hususi mekteblerde tedrisi vahdeti için yeni bir talimatname<br />

hazırlıklarına girmiştir.<br />

C, 20<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

RG<br />

C, 21<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

RG<br />

C, 21<br />

lkincikanun<br />

1936<br />

BCA;<br />

030.18.1.2/<br />

61.5.12/<br />

2V3907/<br />

77-8<br />

1936 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak Antalya'nın Tekirova köyünde<br />

bulunan krom madeni<br />

imtiyazının Tekfurova<br />

Madenleri Limited Şirketine<br />

devri.<br />

22 Ocak 3869 sayılı kararnameyle<br />

Vilayetler İdaresi<br />

Şube Müdürlüğü'ne Adıyaman<br />

Kaymakamı Abdullah<br />

Şükrü tayin edilmiştir.<br />

22 Ocak 3869 sayılı kararnameyle<br />

Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Yabancı İşler Müdürlüğü'ne<br />

İstihbarat Müdürü Cem'i<br />

Duyan ve Emniyet Miişavirliği'ne<br />

Asayiş Müdürü<br />

M. Nuri Onural tayin edilmiştir.<br />

23 Ocak İstanbul'da yeni bir mali<br />

teşkilat kurulmaktadır.<br />

23 Ocak İtalya ile tüm ticari münasebetler<br />

durduruldu.<br />

24 Ocak İki yabancı Türk vatandaşlığına<br />

alındı.<br />

24 Ocak Dahiliye Vekaleti kapsamında<br />

bazı atamalar yapıldı.<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

Kabul tarihi, 15.1.1936<br />

Kabul tarihi, 7.1.1936<br />

Mevcut maliye erkanı Umumi Müfettişliklerde müşavir<br />

olmaktadır.<br />

Bunun en önemli sebebi İtalya'nın uluslararası camiayı<br />

dinlemeden Habeşistan'a savaş açmasıdır.<br />

Yabancı devlet tebaasından olduklarını söyleyerek RG<br />

vatandaşlığa alınmalarını isteyen ve yapılan tahkikatta<br />

Türkiye'de beş sene oturma müddetini doldurdukları<br />

ve vatandaşlığa alınmalarına mani kötü bir halleri<br />

olmadığı anlaşılan Zonguldak Kömür Şirketi elektrik<br />

işlerinde çalışan Jozef Oğlu Klazer Josef (Ahmed<br />

Ferdi) ile karısı Sofya (Feriha)'nın 1312 sayılı kanunun<br />

5. maddesine göre Türk vatandaşlığına alınmaları<br />

Dahiliye Vekaletinin tezkeresi üzerine İcra Vekilleri<br />

Heyeti'nce onaylanmıştır. Bunların haricinde<br />

yıl boyunca vatandaşlığa başka alınmalar olmuştur.<br />

18 Şubat tarihinde 6 kişi, 24 Şubat'ta yedi kişi, 3<br />

Mart'ta 1 kişi, 12 Mart'ta 2 kişi, 21 Mart'ta 4 kişi, 23<br />

Martta 2 kişi, 8 Nisan'da 1 kişi; 14 Nisan'da 1 kişi,<br />

17 Nisan'da 1 kişi, 18 Nisan'da 2 kişi, 2 Mayısta 1<br />

kişi, 11 Mayıs'ta 2 kişi, 10 Haziran'da 2 kişi, 26 Haziran'da<br />

1 kişi, 18 Temmuz'da 2 kişi, 30 Temmuz'da<br />

1 kişi, 6 Ağustos'da 1378 kişi, 19 Ağustos 1 kişi, 1<br />

Eylül'de 3 kişi, 2 Eylül'de 2 kişi, 17 Eylül'de 6<br />

kişi, 16 Kasım'da 1 kişi, 18 Kasım'da 2 kişi, 9 Aralıkta<br />

3 kişi, 12 Aralıkta 1 kişi vatandaşlığa alınmıştır.<br />

3766 sayılı kararnameyle İzmir Vali Muavinliği'ne RG<br />

Hukuk Müşavirliği Muavini Cavid Ünver ve Hukuk<br />

Müşavirliği Muavinliği'ne Trakya Umumi Müfettişliği<br />

İskan Müşaviri Sabri Adal, Kızılcahamam Kaymakamlığına<br />

Hususi Kalem Şefi Alaeddin tayin edilmiştir.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.5.14/<br />

2V3909/<br />

194-133<br />

RG<br />

RG<br />

C, 23<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 23<br />

İkincikanun<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ocak İkinci Beş Yıllık Plan'ı (sanayileşme<br />

programını) hazırlayacak<br />

büyük komisyon<br />

çalışmalarını bitirdi. Hazırlanan<br />

raporlar okundu ve<br />

plan için seçilen yatırımların<br />

daha da ayrıntılı biçimde<br />

incelenmesi için raportörler<br />

belirlendi. Böylece<br />

hazırlanan raporlar İktisat<br />

Bakanlığı'nca toparlanarak<br />

İkinci Beş Yıllık Sanayi<br />

Projesi olarak basılıp ilgililere<br />

dağıtıldı.<br />

24 Ocak Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Emniyet Müşavirliği'ne<br />

Midhat'ın tayini.<br />

25 Ocak İstanbul'da Vapurculuk<br />

Şirketi ile bütün kabotajın<br />

Denizyolları İdaresi'ne<br />

geçmesini sağlayan sözleşme<br />

imzalandı.<br />

25 Ocak Karagöz Gazetesi'nin alacaklarına<br />

yardımcı olunması.<br />

25 Ocak Deniz Yolları İşletme İdaresi<br />

Nizamnamesinin Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

2/3882 Sayılı Nizamname<br />

(Tüzük).<br />

25 Ocak Subaylara ve Askeri Memurlara<br />

Verilecek Elbise<br />

ve Teçhizat Bedeli Hakkında<br />

2893 Sayılı Kanun.<br />

25 Ocak Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

Kanunu'nun 41. Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesine Dair<br />

2892 Sayılı Kanun<br />

26 Ocak Devletle kısmen veya tamamen<br />

alakadar bulunan<br />

ve devletten yardım gören<br />

imtiyazlı şirketlerle mali<br />

müesseseler memurlarının<br />

da bir bareme tabi tutulmaları<br />

kararlaştırıldı.<br />

26 Ocak Metruk arazilerin halka ve<br />

memurlara tavzi işi durduruldu.<br />

Bu yeni plandaki tesisler için toplam 1012 milyon li- GB<br />

ralık yatırım yapılması gerekeceği ve toplam olarak<br />

yüz kadar tesism hizmete sokulacağı düşünülmektedir.<br />

Bu planda yatırım yapılacak başlıca alanlar şöyle<br />

saptanmıştır: 1-Madencilik, 2-Maden kömürü ocakları,<br />

3-Mıntıka elektrik santralları, 4-Ev yakacak<br />

sanayii ve ticareti, 5-toprak sanayii, 6-Gıda maddeleri<br />

sanayii ve ticareti, 7-Kimya sanayii, 8-Makine<br />

sanayii, 9-Denizcilik.<br />

Değişiklikler, müdür başkanlığındaki encümene, idarenin<br />

kuruluşuna ve işletme bölümüne ilişkindir.<br />

Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu'nun 41. maddesine<br />

şu fıkra eklenmiştir: E-Mahalli tarife bedeli ile<br />

kıymeti beş bin lirayı geçmeyen dikili, devrik, kesik,<br />

terkedilmiş, imal edilmiş ağaçlarla her çeşit orman<br />

mahsulatı ve her hangi bir şekilde idarece<br />

zeptedilmiş mallar.<br />

Devletçe bir kanun projesi hazırlanmaktadır. Alakadar<br />

müesseselerin mümessilleri tarafından da karar<br />

üzerine bir proje hazırlanmıştır.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.3.2/<br />

11921<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.5<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 26<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 26<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

1936 Yılı 7

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Ocak Askeri mütekaidler (emekliler)<br />

kongrelerini, Türk<br />

Hekimleri Dostluk ve Yardım<br />

Kurumu ise düzenli<br />

toplantısını yaptı.<br />

27 Ocak Samsun tütün ameleleri<br />

yevmiyelerinin artmamasından<br />

dolayı grev yaptı.<br />

27 Ocak Bina Vergisi Hakkındaki<br />

i 837 Sayılı Kanunun Bazı<br />

Hükümlerinin Değiştirilmesine<br />

Dair 2898 Sayılı<br />

Kanun.<br />

28 Ocak Trakya'nın kalkınması için<br />

bir plan yapıldı.<br />

28 Ocak Evkaf Umum Müdürü (Vakıflar<br />

Genel Müdürü), yirmi<br />

senelik karelerin ödenmesinde<br />

birçok kolaylık<br />

gösterileceğini söyledi.<br />

28 Ocak Kabotaj inhisarı kurulurken<br />

denizyolları kadrosunun<br />

genişletilmesi.<br />

28 Ocak Taşınması yasak olmayan<br />

silahların alım ve satımı<br />

hakkındaki tüzük yürürlüğe<br />

konuldu.<br />

29 Ocak 2909 Sayılı Kanunla 30<br />

Ekim 1930'da <strong>Ankara</strong>'da<br />

İmzalanan Türkiye ile Yunanistan<br />

Arasındaki İkamet,<br />

Ticaret ve Seyrisefain<br />

Mukavelenamesine Zeyil<br />

29 Ocak Ordu Valiliği'ne Hayri'nin<br />

asaleten tayini.<br />

29 Ocak Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Asayiş Müşavirliği'ne Celal'in<br />

tayini.<br />

29 Ocak Trakya İkinci Umumi Müfettişlik<br />

Sıhhi Müşavirliği'ne<br />

Dr. Hasan Sabri Erbil'in tayini.<br />

72 Yöneti Zamandizini<br />

Bu kanunla 1837 Sayılı Bina Vergisi Kanunu'nun 3.<br />

maddesinin 9. fıkrası ile 8, 15, 18, 21, 22, 23 ve 27.<br />

maddeleri ve 28. maddenin 2. fıkrası ile 33, 37 ve 41.<br />

maddeleri değiştirilmiş ve 19 ve 20. maddeleri hükümleri<br />

kaldırılmıştır.<br />

Köylüyü terfih etmek maksadı ile zirai kredi kooperatifleri<br />

kurulmaya başlandı.<br />

3932 sayılı bu tüzük, yasak olmayan silahların alım<br />

satımının iznini, silah satın almak için gerekli şartları,<br />

mevcut silahların kaydını, silah taşıma vesikasını,<br />

yaptırımları düzenler.<br />

C, 27<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 27<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 28<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 28<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 28<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.6.17/<br />

2\3932/<br />

2\6537;<br />

3239<br />

Sayılı RG<br />

TTOMAR<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

61.6.14/<br />

2V3909/<br />

71-411<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.3.19/<br />

11938<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.2/<br />

11941

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ocak 2897 Sayılı Hayvanlar<br />

Vergisi Kanunu.<br />

30 Ocak Sıhhiye Vekaleti'nin, göçmen<br />

işleri hakkında bir<br />

proje hazırlaması.<br />

30 Ocak Bir yıldan beri durmuş<br />

olan İspanya ile ticaret<br />

normal şekilde tekrar başladı.<br />

31 Ocak Fatih kazasının Rami<br />

Yenimahallesi'ne bağlı<br />

Küçükköy'ün bu adla<br />

başlıbaşına bir köy olarak,<br />

Bakırköy kazasına bağlı<br />

Ambarlı ve Evciler köylerinin<br />

birleştirilerek Evciler<br />

adile bir köy haline konulması<br />

hakkında Belediye<br />

Daimi Encümenince verilen<br />

karar, Dahiliye Vekaleti<br />

tarafından tasvib edildi.<br />

31 Ocak Trakya'da, köydeki verimi<br />

ve iş kudretini artırmak için<br />

bir köy bürosu kuruldu.<br />

31 Ocak Bazı ilçelerde 6 yeni nahiye<br />

kurulması ve Elaziz'in<br />

Palu llçesi'ne bağlı Sivan<br />

Nahiyesinin köyleriyle birlikte<br />

Bingöl'ün Genç llçesi'ne<br />

bağlanması.<br />

31 Ocak Subaylar Heyetine Mahsus<br />

Terfi Kanunu'nun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

2753 Sayılı Kanunun 2.<br />

Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 2900 Sayılı Kanun.<br />

31 Ocak 2901 Sayılı Arazi Tahrir<br />

Kanunu.<br />

1 Şubat Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme Umumi<br />

İdaresi Memurlan Tekaüt<br />

Sandığı Hakkında 2454<br />

Bu kanuna göre Türkiye Cumhuriyeti sınırlan içerisinde<br />

bulunan koyun, kılkeçi, tiftik keçi, sığır, manda,<br />

at (idiş, aygır, kısrak), katır, deve, eşek ve domuzlar<br />

bu kanun mucibince vergiye tabidir. Vergi<br />

mükellefiyeti her yıl kayıd müddetinin girmesi ile ertesi<br />

mali yıl için başlar. Mali yıl girdikten sonra yabancı<br />

memleketlerden Türkiye'ye ithal edilen hayvanlardan<br />

o yıl için vergi alınmaz.<br />

Proje dahilinde, göçmen sayısı belirlenmekte, gelecekler<br />

için konut planlan yapılmaktadır.<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 30<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

C, 30<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

Keyfiyet dün Belediye'ye bildirildi. C, 31<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

Bu büro Trakya Umumi Müfettişliği'ne bağlıdır. C, 31<br />

İkincikanun<br />

1936<br />

Malazgirt Kazası'nda Karahasan, Çapakçur'da Sancak<br />

ve Fahran, Bulanık'ta Karaağıl, Solhan'da Canut<br />

ve Genç Kazası'nda Valir adlan ile 6 nahiye kurulmuştur.<br />

1833 sayılı ve 27.6.1931 tarihli kanun mucibince<br />

arazi vergisine tabi bulunan arazi ve arsalann tahriri<br />

(kaydedilmesi) ve kıymetlerinin takdiri bu kanun hükümleri<br />

dairesinde yapılacaktır.<br />

Devlet Demiryollan ve Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğü bütçesinden aylık alan ve sicille kayıtlı<br />

bulunan ve 2454 numaralı kanunla teşkil eden tekaüd<br />

(emekli) sandığına dahil olan daimi memur ve müs-<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

101.4.8/<br />

11947<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

1936 Yılı 9

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Sayılı Kanuna, 2847 Sayılı<br />

Ek Kanun<br />

1 Şubat Başmüşavir Fon der<br />

Porten'in, İktisad Vekaleti'ne<br />

bağlı müesseselerin<br />

esaslı bir şekilde tensik<br />

(düzenlemek) ve ıslahına<br />

matuf tatkikat etmesi.<br />

1 Şubat Konya ovasının sulanması<br />

için San Su barajı kanalının<br />

yapılması.<br />

1 Şubat 2903 Sayılı Pamuk Islahı<br />

Kanunu.<br />

2 Şubat Türk Mürettibler Cemiyeti<br />

Kongresi yapıldı.<br />

2 Şubat Saylav, profesör, Parti ve<br />

Halkevi reisleri, muharrirlerden<br />

oluşan üç kafilenin<br />

bütün memleketi dolaşarak<br />

istiklal ve inkılab mevzuları<br />

üzerinde konferanslar<br />

vermeye başlaması.<br />

2 Şubat ikinci Umumi Müfettişlik<br />

mali müşavirliğine Maliye<br />

müfettişi Saffet tayin edildi.<br />

3 Şubat Polis Teşkilatı Hakkındaki<br />

2049 Sayılı Kanuna Bağlı<br />

Cetvele Eklenecek Kadro<br />

Hakkında 2905 Sayılı Kanun<br />

3 Şubat Maliye Vekaleti'nden toprak<br />

dağıtılacağına ilişkin<br />

açıklama.<br />

3 Şubat Halkın Sesi gazetesine imkan<br />

nisbetinde yardım yapılması.<br />

7 Yöneti Zamandizini<br />

tahdemlere bu kanun hükümlerine göre malüliyet veya<br />

tekaüd aylığı bağlanacak veya tazminat verilecektir.<br />

Bunlann dul ve yetimlerine bağlanacak ayılıklar<br />

veya verilecek tazminat da bu kanun hükümlerine<br />

göre hesap ve tediye edilecektir. Daimi müstahdemlere<br />

gün veya saat hesabı ile verilen paranın 2847 sayılı<br />

kanun mucibince tespit edilen aylık tutan da bu<br />

kanunda yazılı aylık mefhuma dahildir.<br />

Kanun, pamuk çeşitlerini, ekilecek yerleri, alımsatım<br />

ilkelerini, cezaları v.b. ni Ziraat Vekilliği sorumluluğunda<br />

düzenlemektedir.<br />

Polis Teşkilatı hakkındaki 30 Haziran 1932 tarih ve<br />

2049 sayılı kanunun 44. maddesine bağlı cetvele derece,<br />

sayı ve maaşlan bu kanuna bağlı birinci sınıf<br />

emniyet memuru, sivil üçüncü komiser, üniformalı<br />

birinci komiser, üniformalı üçüncü komiser, polis<br />

memuru, muamelat memuru kadrolan eklenmiştir.<br />

Milli arazi içinde veya civarında toprağa muhtaç ziraat<br />

erbabı mevcut ve bu topraklann alımına da talip<br />

iseler de buradaki milli araziyi artırma ile satmak uygun<br />

olamayacağı, tercih şartları gözetilmek suretiyle<br />

ziraat erbabına takdiri bedelle toprak tevzi edileceği<br />

Maliye Vekaletinden vilayetlere bildirildi.<br />

C, 1 Şubat<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

158.110.3/<br />

164.16<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 17<br />

tkincikanun<br />

1936<br />

C, 2 Şubat<br />

1936<br />

C, 2 Şubat<br />

1936<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 3 Şubat<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

84.555.4/<br />

85.213

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Şubat Başbakanın direktifi doğrultusunda<br />

Giresun Vilayeti'ne<br />

bağlı köylerdeki<br />

kahvanelerin kapatılarak<br />

yerlerine spor kulübü açıldığının<br />

bildirilmesi.<br />

3 Şubat Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

Hakkındaki 2490 Sayılı<br />

Kanunun 28. Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesine Dair<br />

2902 Sayılı Kanun<br />

4 Şubat Belediye müstahdemi teavün<br />

sandığı için hazırlanmakta<br />

olan projenin bitmesi.<br />

4 Şubat Hariciye Vekaleti'nde merkeze<br />

nakiller, tayinler ve<br />

yükseltmeler yapılması.<br />

4 Şubat Üçüncü Umumi Müfettişliğe<br />

atamalar yapıldı.<br />

4 Şubat Kültür Bakanlığı'nın on bir<br />

yeni kitap bastırması.<br />

Artıma, Eksiltme ve İhale Kanununun 28. maddesine<br />

şu paragraf eklenmiştir: damızlık hayvanlar, lüzum<br />

görüldüğü takdirde, Ziraat Vekaleti tarafından mütehassıs<br />

kimseler arasından seçilecek en çok üç kişiden<br />

mürekkeb gezici bir komisyon vasıtası ile ve pazarlık<br />

sureti ile alınabilir. Damızlıkların yabancı memleketlerden<br />

alınması lazım geldiği takdirde bu komisyon<br />

İcra Vekilleri Heyeti'nce teşkil olunur.<br />

Bu projeye göre sandığa sermaye olmak üzere müstahdeminin<br />

maaşından % 5 nisbetinde para kesilecektir.<br />

Sandık kurulduktan sonra ihtiyar veyahut sakat<br />

müstahdemler emekli edilecektir.<br />

Varşova Büyük Elçiliği Müsteşarı Kadri Rıza, Paris RG<br />

Büyük Elçiliği Müsteşarı Zeki Nebil, Moskova Büyük<br />

Elçiliği Başkatibi Nureddin Pınar, Üçüncü Katib<br />

Şemsettin Arif, Cidde Kançıları Feridun dereceleri<br />

ile merkeze nakil; Moskova Büyük Elçiliği Müsteşarlığına<br />

Nureddin Fernıh, İkinci Katibliğine Hilmi<br />

Kamil, Varşova Büyük Elçiliği Müsteşarlığına Basri<br />

Reşit, Cidde Maslahatgüzarlığı konsolosluk işlerinde<br />

çalışmak üzere Talat Acar dereceleri ile tayin kılınmış;<br />

merkezde 7. derece memurlarından Atıf, Fikret,<br />

Hamit Aral, İsmail Safa 6. dereceye, 9. derece memurlarından<br />

Konsolos Hasan Rıfat, Başkatib Bedri<br />

Tahir, Cenevre'de Cemiyeti akvam işlerini görmeğe<br />

memur Bem Elçiliği Katibi Nedim Veysel, Roma<br />

Büyük Elçiliği Katiblerinden Ekrem İsmail, Atina<br />

Elçiliği Katiblerinden Kemal Nejat, Gümülcine Konsolosu<br />

İzzettin Tuğrul, Milano Konsolosu Münür<br />

Pertev 8. dereceye yükseltilmişlerdir. Merkezde 2.<br />

sınıf Elçi Ali Türkgeldi 1. sınıf Elçiliğe yükseltilmiştir.<br />

Tokyo Maslahatgüzarı Orta Elçi Nebil Tiran<br />

Maslahatgüzarlığına ve Prag Maslahatgüzarı Vasfı<br />

Menteş merkeze dereceleri ile nakil ve tayin edilmiştir.<br />

Üçüncü Umumi Müfettişlik kadrosundaki 80 lira asli<br />

maaşlı İktisad Müşavirliğine 286S sayılı kanunun 2.<br />

maddesi mucibince bu müşavirliğe muhassas 80 lira<br />

maaş karşılığı gösterilmek suretiyle 70 lira asli maaşla<br />

İktisad Vekaleti Sanayi Umum Müdürlüğü El<br />

San'atlar ve Küçük San'atlar Müdürü Saffet atanmıştır.<br />

Bunların hepsi tercümedir. Bunların bir kısmı lise talebesinin<br />

felsefe bilgilerini kuvvetlendirmek, bir<br />

kısmı da gerekli malumat temin etmek için yazdınlmıştır.<br />

<strong>Kitaplar</strong> şunlardır: Ulukoğlu Farabi, Hayatın<br />

Tekamülü, Tıbda Tecrübe Usulünün Tetkine Giriş,<br />

Etika, Kanttan Parçalar, Mistiktik ve Mantık, Beşeri<br />

Bilginin Prensipleri, Monadoloji, İlim ve Filozofı,<br />

Hayatın Mihaniki Telakkisi, Pastörün Hayatı.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

145.36.<br />

M. 15/<br />

148.73.M<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C. 4 Şubat<br />

1936<br />

RG<br />

C, 4 Şubat<br />

1936<br />

1936 Yılı 71

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Şubat Askerlik Kanunu'nun 36.<br />

Maddesinin Tadili Hakkında<br />

2907 Sayılı Kanun<br />

5 Şubat 2862 sayılı kanunla ilga<br />

edilen ve Askeri Ceza Kanunu'nun<br />

bazı maddelerini<br />

değiştiren 22/12/1934 tarih<br />

ve 2632 sayılı kanunun 5.<br />

maddesinden başka diğer<br />

maddeleri hükümlerinin<br />

meriyetinin iadesine dair<br />

2908 sayılı kanun<br />

5 Şubat Sahte damgalı ölçü ve tartı<br />

aletlerinin piyasaya dağıldığı<br />

ortaya çıktı ve soruşturma<br />

başlatıldı<br />

5 Şubat Türk-İtalyan Ticaret anlaşması<br />

20 Kasım tarihinden<br />

itibaren üç ay müddetle<br />

uzatıldı.<br />

5 Şubat 1. Umumi Müfettişlik Sıhhi<br />

Müşavirliği'ne Dr. Sadreddin<br />

Hattuza'nın tayini<br />

5 Şubat Bitlis'in Mutki llçesi'nde<br />

İğik Nahiyesi kurulması ve<br />

bazı köylerin bu nahiyeye<br />

bağlanması.<br />

5 Şubat 2906 Sayılı Nebatları Hastalık<br />

ve Zararlı Böceklerden<br />

Koruma Kanunu.<br />

6 Şubat İstanbul Çiçek Borsası Şişhane'de<br />

açıldı<br />

6 Şubat Kiev'de modem Türk resim<br />

sergisi açıldı.<br />

6 Şubat Rize Vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü<br />

doktor Kemal İkizer sınıf<br />

ve derecesi maaşı ile Denizli<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğü'ne naklen<br />

tayin edildi.<br />

6 Şubat Münhal İstanbul Posta,<br />

Telgraf ve Telefon Baş<br />

Müdür Vekili mühendis<br />

Mazhar asaleten, ondan boş<br />

kalacak mühendisliğe Fen<br />

Müşavere azasından Fuad<br />

naklen ve onun yerine Seyhan<br />

Posta ve Telgraf Baş<br />

Müdürü Bekir Vefa maaşları<br />

ile tayin edildi.<br />

7 Yöet Zamandizini<br />

Bu köyler, İğik Cemani, İğik (nahiye merkezi),<br />

Kerho, Silint, Hersan, Turhi, Dilek, Ziyaret, Zender,<br />

Züan, Tiphi, Kolanis, Dölek, Kurtiyan, Mezraa, Kaşan,<br />

Sisar, Kayseran ve Av Harattır.<br />

Bu kanun, memlekete giren veya çıkan nebatların<br />

(bitkilerin) tabi tutulacağı muameleye, memlekette<br />

yetişen nebat ve ürünlerin korunmasına ilişkin düzenlemeleri<br />

içerir.<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BÜK<br />

C, 6 Şubat<br />

1936<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.13/<br />

11953<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.16/<br />

11956<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BÜK<br />

C, 7 Şubat<br />

1936<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Şubat Birinci, Üçüncü ve Dördüncü<br />

Müfettişliklerle müşavirliklerinin<br />

teşkilat kadroları<br />

hakkındaki kanunun<br />

ikinci maddesini değiştiren<br />

bir layiha (tasarı) hazırlanarak<br />

Meclis'e verildi.<br />

6 Şubat Doğu illerinde kış sporları<br />

teşkilatı kurulması için<br />

yardım talebinin kabulü.<br />

7 Şubat Hariciye Vekaleti 1935 mali<br />

yılı bütçesinde münakale<br />

yapılmasına dair 2911 sayılı<br />

kanun.<br />

7 Şubat Milli Müdafaa Vekaleti deniz<br />

kısmı 1935 mali yılı<br />

bütçesinde yeniden açılacak<br />

fasla tahsisat konulmasına<br />

ve 1936 yılma sari<br />

taahhüdat icrasına dair<br />

2912 sayılı kanun.<br />

7 Şubat 4. Umumi Müfettişlik Maliye<br />

Müşavirliği'ne Amir<br />

Süden'in tayini.<br />

8 Şubat Atatürk, <strong>Ankara</strong>'dan trenle<br />

İstanbul'a hareket etti.<br />

8 Şubat Üçüncü Umumi Müfettiş<br />

tarafından bölgenin genel<br />

durum ve ihtiyaçları ile yapılacak<br />

işler hakkında sunulan<br />

rapora Adliye Bakanlığı'nı<br />

ilgilendiren kısımların<br />

incelendiği.<br />

8 Şubat Maliye Vekaleti'ne bağlı<br />

Tapu Müdürlüklerinde tayinler<br />

yapıldı.<br />

Layiha maddeyi şu şekilde değiştirmektedir: müşavirliklere,<br />

icabında müfettişler de tayin olunabilir. Bu<br />

takdirde emrinde oldukları umumi müfettişliğin merkezi,<br />

bu müfettişlerin mıntıka merkezi sayılır. Umumi<br />

müfettişler teşkilatına dahil maaşlı memuriyetler<br />

için tesbit olunan dereceler azami olup icab ettiği<br />

takdirde bu vazifelere kadrodaki maaşlar karşılık<br />

gösterilmek suretile daha aşağı derecelerden memur<br />

tayini caizdir. Bu takdirde kendilerine 1452 numaralı<br />

kanunun müsadi olduğu derece maaşı verilir. Bahsi<br />

geçen hükümler, Trakya Umumi Müfettişlik teşkilatı<br />

maaş, ücret ve masrafları hakkındaki 2393 sayılı kanunun<br />

birinci maddesine bağlı bir numaralı cetvele<br />

dahil maaşlı memurlara da şamildir.<br />

Münakale (aktarım) miktarı, 13 000 liradır.<br />

Tahsisat miktarı, 2 100 000 liradır. Bu kanunla 1935<br />

mali yılı Milli Müdafaa Vekaleti deniz kısmı bütçesinin<br />

866. faslının gemi tamir ve inşaatla ilgili maddesine<br />

konmuş olan tahsisatın bir misline kadar 1936<br />

mali yılına sari taahhüde girişilmesi için Milli Müdafaa<br />

Vekiline mezuniyet verilmiştir.<br />

Üçüncü Umumi Müfettiş, bakanlıkların vilayetlerle<br />

yapılan haberleşmelerinde umumi müfettişliğin aracı<br />

olmasını istiyordu. Ancak, Adliye Vekaleti, bu istemi<br />

reddetmiştir. Umumi müfettişliklerin aracı konumunun,<br />

işleri geciktireceğini düşünmektedir.<br />

Bingöl Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Murat Akgün,<br />

Tunçeli Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Celal Tuna, Çoruh<br />

Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Osman Ünver, Bitlis<br />

Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Hayri Akkök, Hakkari<br />

Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Tahsin Erdem, Giresun<br />

Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Lütfi Taşçı, Çorum<br />

Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Lütfı Senyücel, Erzurum<br />

Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Şükrü Bilge,<br />

Kayseri Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Cemal Ünal,<br />

Muş Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Ali Muhsin<br />

Bayrakal, Samsun Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Asım<br />

Kağan, Bolu Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne Tevfik<br />

Sungur, Gümüşhane Vilayeti Tapu Müdürlüğü'ne<br />

Hasan Fehmi <strong>Tekin</strong> tayin edilmiştir.<br />

C, 7 Şubat<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.5/<br />

77B.22<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/101<br />

.5.6/11966<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.6/<br />

77B.23;<br />

UM,<br />

s. 176.<br />

RG<br />

1936 Yılı 733

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Şubat İnkılapların korunması için<br />

parti ile hükümetin işbirliği<br />

yapması.<br />

8 Şubat Hava Kurumu'na yardım<br />

edilmesi.<br />

8 Şubat Parti Büyük Kurultayı'nın<br />

aldığı kararlar.<br />

9 Şubat Memleketin her tarafında<br />

ölçü ve tartı aletleri sahtekarlığı<br />

gözlemlenmesi.<br />

9 Şubat Hariciye Vekili Tevfık<br />

Rüştü Aras, Balkan<br />

Andlaşması Reisliğine seçildi.<br />

10 Şubat Adana'da köy mümessillerinin<br />

iştiraki ile pamuk<br />

kongresi toplandı.<br />

10 Şubat İzmit'te kurulan Bayındırlık<br />

ve Kültür Birliği, köylerden<br />

gelen murahhasların<br />

iştiraki ile köylüyü yükseltmek<br />

için ilk toplantısını<br />

yaptı.<br />

10 Şubat Beyoğlu Kaymakamlığımın<br />

tezkeresi doğrultusunda,<br />

İstanbul Belediyesi, umumi<br />

evlerin açılırken bir defaya<br />

mahsus olmak üzere üç sınıf<br />

halinde küşad ruhsatiyesi<br />

istenmesine karar verdi.<br />

10 Şubat Bazı illeri teftişe çıkan<br />

CHP milletvekillerinin işçi<br />

ve esnafın durumuna dair<br />

verdikleri raporların hulasası.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Kararlar, ulusal bünyeyi kuvvetlendirme amacı doğrultusunda<br />

alınmıştır. Kurultayda, tuzun ucuzlatılması,<br />

şeker fiyatının indirilmesi, çiftçi borçlarının taksitlendirilmesi,<br />

arazinin yeniden yazılması, bina vergisinin<br />

azaltılması, hayvanlar vergisinin indirilmesi ve<br />

tarım kredi kooperatifleri ile alacakların taksitlendirilmesi<br />

kararlan alınmıştır. Bu kararlara 1935 ve<br />

1936 yılında mecliste resmiyet kazandınlmıştır.<br />

Aydın saylavının hazırladığı raporda Antalya ve<br />

Konya inceleme konusu yapılmıştır. Bu rapora göre<br />

Antalya ilinde toplu halde işçi yoktur; esnafın durumu<br />

da normaldir, teşkilata bağlanmışlardır. Konya'da<br />

işçi azdır; esnaf teşkilatlandınlmıştır. 23 esnaf cemiyeti<br />

vardır. Ancak, saylava göre bu cemiyetlerin faydalan,<br />

faaliyetleri görülememiştir. Malatya saylavının<br />

hazırladığı başka bir raporda Çanakkale, Tekirdağ,<br />

Kırklareli ve Edime ele alınmıştır. Bu rapora<br />

göre Çanakkale'de, Kırklareli'nde ve Edirne'de işçi<br />

kitlesi yoktur; esnaf ve diğer zümrelerin de teşekkülleri<br />

yoktur. Tekirdağ'da önemli oranda amele çalışmaktadır.<br />

Ancak, yoğunlaşma mevsime bağlıdır. Esnafın<br />

aralannda yardım kurumlan yoktur; esnaf ufak<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.9<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.14.18/<br />

1 .Büro<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.11;C,<br />

8 Şubat<br />

1936<br />

SP, 9<br />

Şubat 1936<br />

C, 10<br />

Şubat 1936<br />

C, 10<br />

Şubat 1936<br />

C, 10<br />

Şubat 1936<br />

C, 11<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

726.485.1/<br />

4.Büro

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Şubat Yüksek maaşlı kadrolara<br />

memur bulunmadığı.<br />

12 Şubat Şehir ve kasabaların imar<br />

planlarının hazırlanması ve<br />

hava fotoğraflarının alınması<br />

amacıyla bir komisyon<br />

kurulması<br />

12 Şubat Umumi müfettişliklerin<br />

müşavirliklerine atamalar<br />

yapılması.<br />

12 Şubat Askeri memurlara mesken<br />

tazminatının derece maaşları<br />

üzerinden verilmesi gerektiği.<br />

12 Şubat Tunçeli Vali Muavinliğine<br />

Muğla Valisi Cevad<br />

Ökmen tayin edildi.<br />

12 Şubat Muğla'da maden işletme<br />

ruhsatı.<br />

13 Şubat Umumi müfettişliklerin<br />

müşavirliklerine atamalar<br />

yapılması.<br />

krediye muhtaçtır. Bu hüküm diğer iller için de geçerlidir.<br />

Gaziantep saylavı, İsparta hakkında bir rapor<br />

hazırlamıştır. Rapora göre İsparta'da sabahtan akşama<br />

kadar çalıştırılan yüzlerce işçi vardır ve bunların<br />

hepsi kadın ve çocuktan ibarettir. Çalışanların sıhhat<br />

ve gündelik durumları iyi değildir. Trabzon saylavı,<br />

Yozgat, Sivas, Tokat ve Amasya illerine ilişkin rapor<br />

hazırlamıştır. Bu rapora göre Yozgat'ta çok farklı esnaf<br />

cemiyetleri vardır fakat faaliyet ve faydaları gözlenememiştir.<br />

Amele kitlesi yoktur. Sivas'ta esnaf<br />

teşkilatı yoktur. Demiryolu inşaatında çalışan çok<br />

sayıda amele vardır. Sağlık durumları iyi değildir;<br />

çok çalıştırılmaktadırlar. İşçileri çalıştıran şirket işçileri<br />

istismar etmektedir. Tokat'ta şeker fabrikasında<br />

amele vardır; esnaf teşkilatı yoktur. Amasya'da doğrudan<br />

doğruya ameleliği iş edinmiş kimse yoktur;<br />

esnaf teşkilatı yoktur. Bu iller haricinde, Ordu, Giresun,<br />

Çoruh illerine ilişkin de rapor hazırlanmıştır.<br />

Bu kadrolar Üçüncü Umumi Müfettişlik bünyesinde<br />

bulunmaktadır. Üçüncü Umumi Müfettiş, bu konuda<br />

şöyle yakınmaktadır: "... sekiz binlik yabancı işler<br />

müdürlüğüne, yedi binlik istatistiğe, beş bin beş yüzlük<br />

yazı işlerine, yedişer bin kuruşluk bayındırlık<br />

müşavirliklerine başta barem ve 1700 numaralı kanunlar<br />

olduğu halde umum mevzuatı kanuniyeden<br />

dolayı adam bulamıyoruz."<br />

Birinci Umumi Müfettişlik mali müşavirliğine İstanbul<br />

Tahakkuk Müdürü Talat, Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

mali müşavirliğine İstanbul Maliye murakıbı<br />

Hüsnü tayin edildi.<br />

Muğla Üzümlü'de Etibank Genel Müdürlüğü, Stanley<br />

Paterson ile B. Cemal Hünal'a verilen krom madeni<br />

işletme ruhsatı.<br />

Birinci Sınıf Sıhhat ve İçtimai Muavenet müfettişlerinden<br />

doktor Ahmed Enver Akman Üçüncü Umumi<br />

Müfettişlik Sıhhi Müşavirliği'ne, yine Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet müfettişlerinden doktor Sadrettin<br />

Hattuza Birinci Umumi Müfettişlik Sıhhi Müşavirliği'ne<br />

tayin edilmiştir. Maaş 80 liradır.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.7<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

81.533.11/<br />

83.11<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

132.948.10<br />

/116.34<br />

RG<br />

BCA:<br />

310.10.48/<br />

2133.2916/<br />

531.54<br />

RG<br />

1936 Yılı 735

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Şubat Emniyet müdürlüklerine<br />

tayinler yapıldı.<br />

14 Şubat İstanbul Daimi Encümeni'nin<br />

kabul ettiği veçhile İtfaiye<br />

umumi hizmetlerden<br />

para alınmaması.<br />

15 Şubat 2/4002 sayılı kararnameyle<br />

Çoruh Valiligi'ne eski<br />

Konya Saylavı Refik tayin<br />

edilmiştir.<br />

15 Şubat Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Sıhhat Müşavir Muavinliğine<br />

Hendek Kaymakamı<br />

Sadettin, terfian tayin<br />

edilmiştir.<br />

15 Şubat İstanbul ve İzmir Liman İşleri<br />

Müdürlüklerinin Vazifelerine<br />

ve Bunların<br />

Murakebesine Dair Nizamnamenin<br />

18. Maddesini<br />

Değiştiren 2/4001 Sayılı<br />

Nizamname<br />

17 Şubat Atatürk'e suikast hazırlamak<br />

suçundan sanık 8 kişi,<br />

delil yetersizliğinden beraat<br />

ettiler.<br />

17 Şubat Belediye Memurları Yardım<br />

Cemiyeti senelik kongresini<br />

yaptı.<br />

17 Şubat Kooperatifçilik Cemiyeti<br />

yıllık kongresini <strong>Ankara</strong><br />

Halkevinde yaptı.<br />

17 Şubat Çorum Valiliği'ne Niğde<br />

Valisi Ziya Tekeli'nin ve<br />

Muğla Valiliği'ne Tokat<br />

Valisi Recai Güreli'nin<br />

naklen tayinleri.<br />

18 Şubat Vakıf kayıtlarının İstanbul<br />

evkaf ambarlarından <strong>Ankara</strong>'ya<br />

götürülmesi.<br />

18 Şubat Deniz Ticaret Müdürlüğünün<br />

umum müdürlüğü olacağına<br />

dair kanun layihası<br />

Başvekalete geldi.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

Tunceli Vilayeti Emniyet Müdürlüğü'ne Faik Köksal,<br />

Emniyet işleri Umum Müdürlüğü Dördüncü Şube<br />

Müdürlüğü'ne Celal Tevfik, Bursa Emniyet Müdürlüğü'ne<br />

Mahmud, Sivas Emniyet Müdürlüğü'ne Hami,<br />

Elaziz Emniyet Müdürlüğü'ne Kadri İbrahim,<br />

içel Emniyet Müdürlüğü'ne Şükrü Ahmed, İstanbul<br />

Emniyet Müdürlüğü Dördüncü Şube Müdürlüğü'ne<br />

Fikri terfian tayin edilmiştir.<br />

Maaş 55 liradır. RG<br />

Bu cemiyet, vefat eden belediye memurlarının ailelerine<br />

yardım etmek üzere kurulmuştur.<br />

4073 sayılı kararname 3.3.1936 tarihinde Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Bu layihayla İstanbul Deniz Ticaret Müdürlüğü'nün<br />

kadrosu genişletilmiş, Umum Müdürlük'e bağlı 79<br />

limandaki teşkilatın aleddevam murakebesi için iki<br />

müfettişlik ihdas edilmiş, Yüksek Deniz Ticaret<br />

Mektebi'nin kadrosu mümasil yüksek mektebler derecesine<br />

çıkarılmıştır.<br />

RG<br />

C, 14<br />

Şubat 1936<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

TCSYK<br />

C, 12<br />

Şubat 1936<br />

C, 18<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.13.19/<br />

2\4073/<br />

71-413<br />

C, 18<br />

Şubat 1936<br />

C, 19<br />

Şubat 1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Şubat Umumi müfettişliklerin<br />

müşavirliklerine atamalar<br />

yapılması.<br />

18 Şubat Etibba Odası'nda açılan<br />

kurslarda hükümet ve belediye<br />

doktorlarına zehirli<br />

gazlar dolayısıyla konferanslar<br />

verilmeye başlandı.<br />

18 Şubat Türk parasının kıymetini<br />

koruma hakkındaki 11 sayılı<br />

Karamame'nin 39.<br />

maddesine bir fıkra eklenmesi.<br />

19 Şubat 2/4014 Sayılı Kabuklu<br />

Yumurta İhracatı Nizamnamesi<br />

19 Şubat Nafıa Vekaleti, şose ve<br />

köprüler layihasına ek olarak<br />

hazırlamakta olduğu<br />

layihayı tamamlamıştır.<br />

19 Şubat Üçüncü Umumi Müfettişliğin,<br />

bölgenin genel durum<br />

ve ihtiyaçları hakkında<br />

sunduğu rapor üzerine ilgili<br />

kısımların Maliye Bakanlığı<br />

tarafından incelenmesi.<br />

19 Şubat Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliğine Naci<br />

Kıcıman'm tayini.<br />

20 Şubat Açık olan Varidat Umum<br />

Müdürlüğü Birinci Şube<br />

Müdürlüğü'ne Reşad'ın tayin<br />

olması.<br />

20 Şubat Nafıa Vekaleti, büyük bir<br />

yol projesi hazırladı.<br />

Dördüncü Umumi Müfettişlik mali müşavirliğine<br />

Üsküdar tahsil müdürü Amir Süden, Dördüncü<br />

Umumi Müfettişlik Müşavirliğine Fuat Yersel'in,<br />

müşavir muavinliğine Tevfik Dündar'ın terfian tayinleri<br />

onanmıştır.<br />

Eklenen fıkra şudur: işbu maddede mevzuubahis döviz<br />

yerine altın getirilmesi de caizdir. Şu kadar ki<br />

döviz yerine altın getirmek isteyenler, bunun hariçten<br />

ithal edilmekte olduğunu memleket dahilinde salahiyettar<br />

makama tasdik ettirdikten sonra o tasdike müsteniden<br />

Kambiyo Müdürlüğünün veyahut maliye dairesinin<br />

bir irsaliyesi ile mezkur altınları Türkiye<br />

Cumhuriyet Merkez Bankasına veyahut onun göstereceği<br />

muhabire, resmi rayiç üzerinden satmağa<br />

mecburdurlar. Kararnamenin gerek bu maddesinde<br />

gerek diğer maddelerinde ihracat dövizlerine aid olarak<br />

mevcud ahkam altınlar hakkında da cari olacaktır.<br />

Bu değişiklik, 27.2.1936 tarih 3243 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu tüzük, yumurta ihraç edilecek iskele ve istasyonlar,<br />

yumurta ihraç edecek tacirler ve yumurta işlenecek<br />

yerleri; ihraç edilecek yumurtaların vasıfları ve<br />

nevilerini; yumurta sandıklarını; kontrol komisyonları<br />

ve kontrolün nasıl yapılacağını düzenlemektedir.<br />

Vekalet, bu layihada yol vergisini mal kudretine<br />

nisbet edilen bir şekle şekle koymuştur. Mevcut yol<br />

vergisi şeklinde esas bedeni mükellefiyeti nakden<br />

ödemeye çevirmiştir. Milletvekili, hakim, doktor gibi<br />

çeşitli mesleklerde ve işlerde çalışan ve kazanç vergisi<br />

veren kadınlardan yol vergisi kesilmesi de layihada<br />

yer almaktadır.<br />

Nafıa Vekaleti, on beş senede 160 milyon lira harcanarak<br />

17 bin kilometre yol yapımı hedeflemektedir.<br />

RG<br />

C, 19<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.13.20/<br />

2U075/<br />

2\4393;<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 20<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.9/<br />

77B.26<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.14.3/<br />

2\4078/<br />

77-9<br />

RG<br />

C, 21<br />

Şubat 1936<br />

1936 Yılı 737

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Şubat İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Tıp<br />

Fakültesi için Almanya'dan<br />

Profesör Helman'ın getirilmesine<br />

karar verildi.<br />

21 Şubat İzmir Havagazı Şirketi imtiyaz<br />

ve tesisatının İzmir<br />

Belediyesi'ne devri.<br />

21 Şubat Arazi Vergisi Nizamnamesinin<br />

Muvakkat 4. Maddesinin<br />

Son Fıkrasının Tavzihine<br />

Dair Kararname.<br />

Devir bedeli 50 liradır.<br />

Arazi Vergisi Nizamnamesinin muvakkat 4. maddesinin<br />

son fıkrasının tavzihine dair Maliye Vekilliği'nden<br />

yazılan tezkere üzerine Şurayı Devlet Reisliğinin<br />

5.2.1936 tarih ve 2144 sayılı tezkere ile gönderilen<br />

Tanzimat Dairesi ile Heyeti Umumiye mazbataları<br />

İcra Vekilleri Heyeti'nce 4011 sayılı kararnameyle<br />

onanmıştır.<br />

22 Şubat Bazı nahiyeler kaldırıldı. Bu nahiyeler, Hakkari'nin Şemdinan, Bitlis'in Hizan,<br />

Van'ın Havasor, Ağrı'nın Patnos, Diyarbakır'ın Eğil<br />

ve Bismil nahiyeleridir.<br />

22 Şubat Manisa'da idari taksimat. Manisa'nın Turgutlu llçesi'ne bağlı Kerpiçli,<br />

Horozan, Veliler ve Süleymanlar köyleri İzmir'in<br />

Ödemiş llçesi'ne bağlanmıştır.<br />

22 Şubat 1935 Senesi Bütçesinin<br />

702. Faslına Mevzu Gece<br />

Mesai Ücreti Tahsisatının<br />

Liman Memurlarına Sureti<br />

Tevziine Dair 2/4032 Sayılı<br />

Talimatname<br />

23 Şubat Halkevlerinin 5. yıldönümü.<br />

24 Şubat Asırlardan beri sur içinde<br />

mahsur kalan Diyarbekir'in<br />

istasyonla sur arasındaki<br />

sahada yeniden kurulması<br />

planlanması.<br />

24 Şubat Türk parası kıymetini koruma<br />

hakkında 11 sayılı<br />

kararnameye bağlı ihtiyaç<br />

listesinin yeni tadilatının<br />

tediye muvazenesi esasına<br />

müstenid Klirinkli memleketlerde<br />

tatbik olunmaması<br />

ve ihtiyaç listesine bazı ilaveler<br />

yapılmasına ilişkin<br />

hazırlanan 4013 sayılı kararname.<br />

24 Şubat Hükümet, uluslararası sergilere<br />

resmen iştiraklare<br />

dair karar verdi.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Bu yönetmelik, tevziatın bütçeye konulan 1000 liralık<br />

tahsisatını geçmemek şartı ile İcra Vekilleri Heyeti'nce<br />

onaylanmıştır.<br />

Halkevlerinin 5. yıldönümü münasebetiyle memleketin<br />

her tarafındaki Halkevlerinde merasim düzenlendi<br />

ve birçok kazada 32 Halkevi açıldı.<br />

Bu kararname, 20.11.1935 tarih ve 2/3569 sayılı kararnameye<br />

ektir.<br />

Buna ilişkin lktisad Vekaleti, bütçeye icap eden tahsisatları<br />

koymaya başlamıştır.<br />

C, 21<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.14.17/<br />

2\4092/<br />

162-72<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.18/<br />

11958; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.17/<br />

11957; RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 24<br />

Şubat 1936<br />

C, 24<br />

Şubat 1936<br />

RG<br />

C, 25<br />

Şubat 1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Şubat Teşvik-i Sanayi Kanunu<br />

Yönetmeliğinin 2 i ve 40.<br />

maddelerinin değiştirilmesi.<br />

25 Şubat Açılacak fabrikalarla sanayi<br />

müesseselerine konan<br />

makine, motör, inbik, kazan<br />

ve sair muharrik kuvvetler<br />

için İstanbul Belediyesince<br />

yeni bir talimatname<br />

hazırlandı.<br />

25 Şubat Türk Hava Yolları beynelmilel<br />

(uluslararası) seferler<br />

yapmağa başladı.<br />

Bu talimatnameye göre sanayi müesseseleri üç kısma<br />

ayrıldı.<br />

Efransla müşterek çalışmak üzere bir mukavele imzalandı.<br />

25 Şubat Kambiyo müsaadesi. Sıhhi ve ticari sebeplerle, tahsil ve araştırma maksatları<br />

haricinde kalarak, fakat meşru ve zaruri sebeple<br />

yapıldığı bittetkik anlaşılan ve aciliyet arzeden<br />

seyahatlar için de Maliye Vekaleti makamının malumat<br />

ve tesbiti ile icab eden kambiyo müsaadesi verilmeye<br />

başlanmaktadır.<br />

25 Şubat Askeri kadroların Maliye<br />

Vekaletine ne suretle verileceği.<br />

25 Şubat Evkaf Heyeti Teflişiyesine<br />

aid talimatnamenin 6.<br />

maddesinin değiştirilmesine<br />

ilişkin 4035 sayılı kararname.<br />

26 Şubat Lyon Fahri Konsolosluğuna<br />

4022 sayılı kararnameyle<br />

Albert Routier'in tayini<br />

İcra Vekilleri Heyetince<br />

onaylandı.<br />

27 Şubat Elaziz İline bağlı Palu İlçesi<br />

merkezinin Kovancılar<br />

Köyü'ne nakledilmesi.<br />

6. maddenin yeni şekli şudur: Muvazzaf müfettiş<br />

olabilmek için evkafta akalli bir sene müfettiş muavinliği<br />

etmek şarttır. Şu kadar ki bu müddet ikmal<br />

edilmezden evvel tayin edilecek müfettişler muavinlerden<br />

veya diğer memuruni vakfiyeden en ziyade<br />

haizi ehliyet olanlardan tayin edilebileceği gibi yüksek<br />

tahsil görmüş ve devlet hizmetinde bulunmuş<br />

olmak şartı ile hariçten de alınır. Bütçelerle tahsisat<br />

alındıkça müfettişlerin adedi tezyid ve üç sınıf üzerine<br />

tertib edilecektir.<br />

Tayin tarihi, 12.2.1936'dır.<br />

27 Şubat Bingöl'de idari taksimat. Bingöl'ün Genç İlçesi merkezi Kupar Köyü'ne nakledilmiş<br />

ve Yayla adıyla yeni bir nahiye kurulmuştur.<br />

27 Şubat Diyarbakır'da idari taksimat.<br />

Diyarbakır'da Hezan, Çünküş, Yağun, Bahamdan,<br />

Cikse, Başnik ve Zengetil adlarında 7 nahiye kurulmuştur.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.15.20/<br />

2\4115/<br />

174-28<br />

C, 25<br />

Şubat 1936<br />

C, 26<br />

Şubat 1936<br />

C.26<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.17.11/<br />

2\4146/<br />

39-144<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

101.4.5/<br />

11944: RG<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

101.4.6/<br />

11945; RG<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

101.4.7/<br />

11946; RG<br />

1936 Yılı 739

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Şubat Türkiye ile İsveç arasında<br />

imzalanan Ticaret ve<br />

Kriling Anlaşması.<br />

2/5752 Sayılı Kanun'la onaylanmıştır.<br />

27 Şubat İçel'de krom ruhsatı. İçel Sıraç'da Mersin Üçoklar Ltd. Şti.'ne verilen<br />

krom madeni işletme ruhsatı.<br />

28 Şubat Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Müşavirliği'ne Mustafa<br />

Reşid'in tayini.<br />

28 Şubat Hava Tehlikesine Karşı<br />

Korunma Komisyonu, İstanbul<br />

Vali Muavini Hidayet'in<br />

riyasetinde toplandı.<br />

29 Şubat Van'da idari taksimat. Van'ın merkez kazası içinde Erçek, Şatak kazasında<br />

Narlı, Bitlis'in Sasun kazasında Casas ve Hakkari'nin<br />

Beytüşşebap kazası içinde Gerür adlarıyla yeni nahiyeler<br />

kurulmuş ve Van'a bağlı bazı köyler Muradiye<br />

İlçesi ve Taşrumi Nahiyesi'ne bağlanmıştır.<br />

29 Şubat Diyarbekir'de idari taksimat.<br />

29 Şubat Haftalık siyasi gazete Kaynak<br />

çıkmaya başladı.<br />

29 Şubat Çamaşır, şapka ve hazır elbiselerden<br />

istihlak vergisi<br />

alınması için vilayetlere<br />

emir verildi.<br />

29 Şubat Devlet Tiyatrosunun kurulması<br />

için beynelmilel<br />

(uluslararası) şöhrete sahip<br />

sahne yazarlarından Kari<br />

Ebert İstanbul'a geldi.<br />

1 Mart Vali tayinlerinde yeni bir<br />

şekil tatbik edilmeye başlandı.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Diyarbekir'e bağlı Devegeçidi Nahiyesi'nin kaldırılması<br />

ile Pirinçlik, Akpınar, Hani ve Bismil nahiyelerinde<br />

ve merkeze bağlı köylerde idari düzenleme yapılmıştır.<br />

Başyazarı, Ahmed Emin Yalman'dır.<br />

Kari Ebert, sonra <strong>Ankara</strong>'ya geçip Hükümetle temasa<br />

geçecek ve yeni devlet tiyatrosunun esaslarını tespit<br />

edecektir. Bunun haricinde, yeni tiyatronun ilk ana<br />

kadrosunu teşkil için artistlerimizden bir kadın ve bir<br />

erkek ve <strong>Ankara</strong> Halkevi amatör sanatkarlarından da<br />

kezalik bir kadın, bir erkek staj ve tetkikat yapmak<br />

için Avusturya, Almanya ve Fransa'ya gönderilecektir.<br />

Şimdiye kadar mevcut valilerin ekseriyesini Mülkiye<br />

mezunları ve meslekten yetişenler teşkil etmektedir.<br />

Bunun dışında önceden askerlik etmiş olanlarla hukuk<br />

mezunlarından bir iki kişi de vali olmuşlardır.<br />

Bu şekle göre her Vekalet birer namzed göstermekte<br />

Başvekalet bunlardan birini seçmektedir. Bu yeni şekil<br />

etrafında, Bingöl Valiliğine mülkiye müfettişlerinden<br />

Şefik, Hakari Valiliğine Van Vali Muavini<br />

Muhtar Kemal tayin edilmiştir. Tokat Valisi Recai,<br />

Muğla Valiliğine tayin olmuştur. Tokat Valiliğine<br />

Diyarbekir Valisi Faiz'in, Diyarbekir'e adliye müfettişlerinden<br />

Ferid'in, Çorum'a Niğde Valisi Niyazi'nin,<br />

Niğdeye'de Kırklareli Valisi Faik'in tayinleri kararlaştırılmıştır.<br />

Bu tayinler 9.3.1936 tarihli Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

310.10.33/<br />

1278.1800/<br />

523.4.4144<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.5.17/<br />

11977; RG<br />

C, 29<br />

Şubat 1936<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.9/<br />

11948; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

101.4.10/<br />

11949; RG<br />

C, 18<br />

Şubat 1936<br />

C, 29<br />

Şubat 1936<br />

C, 29<br />

Şubat 1936<br />

C, 1 Mart<br />

1936; RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Mart Modern satış mağazacılığı. İnhisarlar İdaresi tarafından, İstanbul'da Beyoğlu,<br />

Beyazıd, Bahçekapı ve Karaköy'de açılan modem satış<br />

mağazalanndan diğer büyük şehirlerde de açılması<br />

kararlaştınldı.<br />

1 Mart Trakya'ya yerleştirilecek 70<br />

bin muhaciri toprak sahibi<br />

etmek için bu mıntıkanın<br />

kadastrosu yapılmaya başlandı.<br />

1 Mart Sebze Halinde bir hakem<br />

heyeti kunıldu.<br />

2 Mart Mektupçuluklara tayinler<br />

yapılması.<br />

3 Mart İkinci Umumi Müfettişliğe<br />

atamalar.<br />

6 Mart Dördüncü Umumi Müfettişlik<br />

İktisat Müşavirliği'ne<br />

Mesud'un tayini.<br />

6 Mart Urfa'ya bağlı 10 yeni nahiye<br />

kurulması<br />

9 Mart İğdır Kazası'nda yapılan<br />

iskan ve toprak dağıtımı ve<br />

temlik işinin sonuçlan.<br />

9 Mart Adli makamlara (reislik,<br />

hakimlik, müddeiumumilik<br />

v.b.) toplu atama yapılması.<br />

9 Mart Ereğli Kömür Havzasındaki<br />

işçilerden 1936 yılında<br />

Amele Birliğine % 2 aidat<br />

kesilmesi.<br />

Bu hakem heyeti, esnafla aracı komisyoncular arasında<br />

ortaya çıkacak ihtilafları halletmek üzere kurulmuştur.<br />

Van'a, Erzincan'a Tokat'a, Niğde'ye, Burdur'a, Malatya'ya,<br />

Ağrı'ya, Kars'a, Sivas'a, Urfa'ya, Gümüşhane'ye,<br />

Bitlis'e birer mektubcu atanmıştır. Ayrıca,<br />

Borçka Kaymakamlığı'na Sivas Mektubcusu Fahri<br />

tayin edilmiştir.<br />

Gazi Terbiye Enstitüsü Tabiiye Öğretmeni ve eski<br />

Ziraat Umum Müdürü Zihni İkinci Umumi Müfettişlik<br />

Müşavirliğine; Tekirdağ Baytar Müdürü Şevki<br />

Özer de adı geçen Müşavirlik Muavinliğine terfian<br />

tayin edilmiştir.<br />

Bu nahiyeler, Siverek Kazası içerisinde Dağbaşı,<br />

Çaylarbaşı ve Şekerli; Birecik Kazasında Büyük<br />

Göğlü; Harran Kazasında Akçakale; Hilvan Kazasında<br />

Gölcük ve Ovacık; Viranşehir Kazasında Demirci;<br />

Yaylak Kazasında Kanlıavşar ve Suruç Kazasında<br />

Mürşidpınar'dır.<br />

C, 1 Mart<br />

1936<br />

C, 1 Man<br />

1936<br />

C, 1 Mart<br />

1936<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.9.14/<br />

12056; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.9.18/<br />

12060;<br />

6258<br />

Sayılı RG<br />

Merkez kasabasında 326 evde 1639 nufüsa 134 ev, BCA:<br />

48 ev yeri, 10 dükkan, 8 dükkan yeri, 13503 dekar 030.10/<br />

70.463.10/<br />

arazi ve kazanın diğer köylerinde 623 evde 3473 nü-<br />

77B.27<br />

fusa 673 ev, 58 ev yeri, 27 dükkan, 33523 dekar toprak<br />

tevzi ve temlik edilmiştir. Ayrıca tapular doldurularak<br />

verilmektedir.<br />

90 lira maaşlı Diyarbekir Ceza Hakimliği'ne Ömer<br />

Cemil Güzey, 70 lira maaşlı Ceza Hakimliğine Hamdi<br />

Ünsalan, 45 lira maaşlı Ceza Hakimliklerine<br />

Mehmet Ankan ve Aşir Aksu, 80 lira maaşlı Hukuk<br />

Hakimliğine Ahmet Galip, 40 lira maaşlı Müddeiumumi<br />

Muavinliklerine Fahri, Cemal ve Muhsin, 30<br />

lira maaşlı Müstantikliğe Mehmet Sadık, Tunçeli Vilayeti<br />

Müddeiumumiliğine 80 lira maaşla Yusuf<br />

Hatemi tayin edilmişlerdir. 11 Martta 102, 28 Eylül'de<br />

101, 19 Aralık'ta 256, 21 Aralıkta ise 28 atama<br />

daha yapılmıştır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.18.10/<br />

2\4165/<br />

2\625l<br />

1936 Yılı 741

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mart Fındık İhracatının Murakabesine<br />

Dair Teşrinisani<br />

1931 Tarihli Nizamnamenin<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

2/4116 Sayılı Nizamname<br />

Bu tüzük, 29.1.1936 tarih ve 2/78 sayılı kararnameye<br />

ektir. Tüzüğün, 3, 5, 7, 8, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 19,<br />

20, 30 ve 32. maddesi değiştirilmiştir.<br />

13 Mart Toplu kaymakam ataması. Hizan, Sivrice, Şirvan, Milas, Beypazarı, Arapsun,<br />

Haymana, Kotum, Ermenak, Malkara, Torbalı, Çine,<br />

Lapseki, Karakoçan, Silvan, Hendek, Ladik, Araç,<br />

Bismil, Siverek, Eminönü, Geyve, Adıyaman, Viranşehir,<br />

Gemlik, Karasu, Tosya, Kavak, Kuşadası, Kula,<br />

Yenişehir, Bergama, Salihli, Fatsa, Uluborlu, Gördes,<br />

Bozkır, Mustafa Kemal Paşa, Silifke, Orhaneli,<br />

Eğil kaymakamlıklarına tayinler yapılmıştır.<br />

13 Mart Halkevlerine Hikmet Gür-<br />

'ün eserinin gönderildiği.<br />

14 Mart Dahiliye Vekaleti kapsamında<br />

bazı atamalar yapıldı.<br />

14 Mart Mülkiye müfettişliklerine<br />

bazı atamalar yapıldı.<br />

Diyarbekir Vali Muavinliğine Kazım, Seyhan Umuru<br />

Hukukiye Müdürlüğüne Dilaver, İzmir Umuru Hukukiye<br />

Müdürlüğüne Seyfettin, Edirne Umuru Hukukiye<br />

Müdürlüğüne Hilmi tayin edildi.<br />

Üçüncü Sınıf Mülkiye Müfettişliklerine Şemsettin,<br />

Rauf Cavid, Hayri, Gani ve Halis tayin edilmiştir.<br />

14 Mart Bazı atamalar. Üçüncü Sınıf Ispekterliğe İstanbul Kültür<br />

Yardirektörü Şevket Süreyya, Birinci Genel<br />

İspekterlik Müşavirliğine Salim, Balıkesir Kültür Direktörlüğüne<br />

Emin atandı.<br />

14 Mart Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti kapsamında atama.<br />

14 Mart Emniyet müdürlüklerine<br />

toplu atama yapılmıştır.<br />

16 Mart Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Nafia Müşavirliği'ne<br />

Mehmed Nuri'nin tayini<br />

16 Mart Düyun-u Umumiye kuponlarının<br />

kağıt para esası üzerinden<br />

tediyesi.<br />

16 Mart İstanbul'da yayımlanan Bütün<br />

Dünya adlı mecmuanın<br />

satışının yasaklanması.<br />

16 Mart İstanbul'da Süreyya Paşa<br />

Mensucat Fabrikasında<br />

600 işçi greve gitti.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Bingöl Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Cemal Turhan atandı.<br />

Hakari, Bitlis, Bingöl, Çoruh, Zonguldak, Samsun,<br />

Rize, Edime, Konya, Diyarbekir, Kastamonu, Seyhan,<br />

Manisa ve Çanakkale illerine emniyet müdürleri<br />

atanmıştır.<br />

Derginin ikinci nüshasında Almanya devlet başkanı<br />

aleyhine çıkan karikatürlerden dolayı dergi yasaklanmışhr.<br />

Almanya'yla devlet ilişkilerinin bozulmasından<br />

çekinilmiştir. Yasak edilme işlemi, Matbuat<br />

Kanunu'nun 51. maddesine dayanılarak yapılmıştır.<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.2/<br />

l.Büro<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.8.4/<br />

12025: RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

137.980.2/<br />

128.52<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

62.20.11/<br />

2\4206/<br />

86-214<br />

GB

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Mart Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerinde atamalar<br />

yapıldı.<br />

17 Mart Kars, İğdır, Erzurum, Erzincan<br />

sularının 1936 senesinde<br />

isalelerini başlatabilmek<br />

için projelerinin<br />

tamamlanması.<br />

18 Mart 2818 sayılı kanunun 5.<br />

maddesine göre devlete intikal<br />

etmiş olan bazı maddelerin<br />

2805 sayılı kanun<br />

hükmüne göre Eti Banka<br />

devredilmesine ilişkin 4160<br />

sayılı kararname.<br />

19 Mart Bingöl ili belediye reisliği<br />

görevinin Bingöl Valisi'ne<br />

verilmesi.<br />

19 Mart Askeri Muallim ve Hakim<br />

Yetiştirilmesi Hakkındaki<br />

Talimatnamenin 10. Maddesinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair Bakanlar Kurulu Kararı<br />

ile Yürürlüğe Konulan<br />

Yönetmelik.<br />

19 Mart Bazı Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

20 Mart Bazı Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

Rize Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Saim Orhan, Niğde Vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne Dr. Saffet Koksal, Erzincan<br />

Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Cudi, Samsun Vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne Dr. İbrahim Sağın atanmıştır.<br />

Bu madenler şunlardır: Muğla Vilayetinin Fethiye<br />

Kazasının Günlükbaşı Kariyesinde olup işletme imtiyazı<br />

2.11.1931 tarihli kararname ile Ahmed Kemal<br />

ve Salih Zeki uhdesine geçen ve bunlar tarafından da<br />

Fethiye Şirketi Madeniyesi Türk Anonim Şirketine<br />

icar edilen krom madeni; Muğla Vilayetinin Fethiye<br />

Kazasının Boynuz Köyünde bulunan ve işletme imtiyazı<br />

Türk Krom Anonim Şirketine icar eden krom<br />

madenidir.<br />

Çabakcur kazası merkezinde kurulan Bingöl Vilayeti<br />

Belediye Reisliği, 1580 Sayılı Kanunun 94. maddesi<br />

mucibince vali uhdesine verilmiştir.<br />

Kayseri Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Mustafa Zühtü Ergün, Hakari Vilayeti<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Vasfi<br />

Öztelli, Bitlis Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğüne Dr. Ali Remzi Tınas, Malatya Vilayeti<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr.<br />

Ahmed Ali Tatar, Ordu Vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne Dr. Reşid Emre, Çorum Vilayeti<br />

Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr.<br />

Halid Karakaya, Balıkesir Vilayeti Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne Dr. Muhlis Süner tayin<br />

edilmiştir.<br />

Urfa Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Fazıl Gökçeören, Bilecek Vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Saffet öney,<br />

Mardin Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Nihad Eroğlu, Tunçeli Vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Mahir önbilgin<br />

tayin edilmiştir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.12/<br />

77B.29<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

63.21.1/<br />

2\4216/<br />

82-52<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

1936 Yılı 743

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mart Rusya'dan komünistlik<br />

propagandası yapması için<br />

gönderilen ve yurt için zararlı<br />

olduğu anlaşılan Ahmet'in<br />

Niğde'ye nakli.<br />

20 Mart Şavşat Kaymakamı Hayri'nin<br />

Bakanlık emrine alınması.<br />

21 Mart Memurin Kanununun Bazı<br />

Maddeleri ile Buna<br />

Müzeyyel Olan 1777 Sayılı<br />

Kanunun 3. Maddesinin<br />

Tadili Hakkında 2919 Sayılı<br />

Kanun<br />

21 Mart Bazı Sıhhat ve içtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine<br />

atamalar yapılması.<br />

23 Mart Birinci Umumi Müfettişin<br />

yol, yapı, kültür tahsisatına<br />

dair Başbakanlığa yazdığı<br />

yazı.<br />

23 Mart Bazı il kültür direktörlüklerine<br />

atamalar yapıldı.<br />

23 Mart Samsun Nafıa Direktörlüğüne<br />

Mahmut Cemil atandı.<br />

25 Mart Hariciye Vekaleti 1935 mali<br />

yılı bütçesinde münakale<br />

yapılmasına dair 2922 sayılı<br />

kanun.<br />

25 Mart Afyon-Karakuyu ve Bozanönü-lsparta<br />

demiryolu<br />

hatları hizmete açıldı.<br />

7S8 Sayılı Memurin Kanununun 13, 25, 64. maddeleri<br />

değiştirilmiştir.<br />

Çoruh Vilayeti Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Mustafa Sabri, Elaziz Vilayeti Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Hikmet Fırat,<br />

Kars Vilayeti Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Derviş Kuntman, Afyonkarahisar Vilayeti<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Remzi<br />

Başkan, Manisa Vilayeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğüne Dr. Zühtü Güven tayin edilmiştir.<br />

Erzurum Kültür Direktörlüğüne Hamdi Keskin,<br />

Hakari Kültür Direktörlüğüne Nurettin, Çoruh Kültür<br />

Direktörlüğüne Lütfı tayin edilmiştir.<br />

Münakale miktarı 41 000 liradır.<br />

26 Mart Mardin'de yeni nahiye. Mardin'in Cizre tlçesi'ne bağlı Amirin köyünde Dicle<br />

adıyla yeni bir nahiye kurulmuştur.<br />

26 Mart Siirt'te yeni nahiye. Siirt'in Beşiri İlçesi'nde İluh ve Şimis, Pervari İlçesi'nde<br />

ise Harhur adlarıyla üç yeni nahiye kurulmuştur.<br />

27 Mart ikinci Umumi Müfettişlik<br />

Sıhhi Müşavir Muavinliğine<br />

Sırrı'nın tayini.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

63.21.12/<br />

2\4228/<br />

95-70<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

103.11.2/<br />

12085<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.458.3/<br />

77A.98<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.9.15/<br />

12057; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.9.16/<br />

12058; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.9.13/<br />

12054; RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Mart 161 sayılı kararnameye<br />

bağlı üç talimatnameden<br />

"şehadetnameli kaptan ve<br />

çarkçıların Türk sancağını<br />

hamil sefain ve merakipte<br />

derecat ve menatıkı<br />

istihtamlarına dair talimatname"<br />

ile 2729 sayılı kararnameye<br />

bağlı "muayene<br />

ve mesahai sefain talimatnamesi"nin<br />

vesaiti tahlisiye<br />

faslını teşkil eden (106-<br />

132) maddelerinin<br />

mer'iyetten kaldırılmasına<br />

dair 4203 sayılı kararname.<br />

27 Mart "Projektör" adlı mecmuanın<br />

toplattırılmasına dair<br />

4205 sayılı kararname.<br />

28 Mart Saatlerin Doğru Olarak Bir<br />

Yerden Ayarlanabilmesi<br />

İçin İstanbul Rasathanesince<br />

Hazırlanan Talimatname<br />

ve Merbutlarının Tasdikine<br />

Dair 2/4196 Sayılı Bakanlar<br />

Kurulu Karan ile Yürürlüğe<br />

Konulan Yönetmelik.<br />

30 Mart Suriye'de Türklerin ve<br />

Türkiye'de Suriyelilere Ait<br />

Olan Emlakine Müteallik<br />

Mukavele Müddetinin Uzatılması<br />

Hakkında 2929 Sayılı<br />

Kanun<br />

30 Mart 2921 Sayılı İnhisarlar<br />

Umum Müdürlüğü Tekaüt<br />

(Emekli) Sandığı Kanunu.<br />

30 Mart Hayvanlar Vergisi misil<br />

zamlannın kesri munzam<br />

hesabına ithal edilmemesi<br />

lazım geldiğine dair 932<br />

sayılı TBMM karan.<br />

İstanbul Bozkurt Matbaasında basılarak Sabiha Zekeriya'nın<br />

mes'uliayeti altında çıkanlan ve muzır yazıları<br />

taşıdığından ötürü bu mecmua toplattınlmıştır.<br />

Bu toplattırma işlemi, Matbuat Kanunu'nun 51. maddesine<br />

göre yapılmıştır. Yine aynı kanunun 50. maddesini<br />

göre de muvakkaten tatil edilmiştir.<br />

Bu yönetmeliğe göre İstanbul Rasathanesi, Osmaniye<br />

telsiz merkezi ile her gün saat ll'de uluslararası saat<br />

işaretlerini yayımlayacaktır. Bunun haricinde yönetmelik,<br />

telsiz merkezleri arasında telsiz hattının kurulmasını,<br />

işaretlerin kontrolünü de düzenlemektedir.<br />

Bir sene uzatılmıştır. 4.4.1936 Tarihli 3271 Sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu kanunla İnhisarlar Umum Müdürlüğü kadrosuna<br />

dahil olup bütçeden aylık olarak ücret alan müseccel<br />

daimi memur ve müstahdemler için tekaüd sandığı<br />

kurulmuştur. Bunlara ve bunların dul yetimlerine<br />

bağlanacak aylık veya verilecek tazminat bu kanun<br />

hükümlerine göre hesap olunarak tahsis ve ita olunacaktır.<br />

Bu sandık, hükmi şahsiyeti haiz olup Gümrük<br />

ve İnhisarlar Vekili'nin nezaret ve murakebesi altında<br />

bir idare meclisi tarafından yönetilir. Sandıktan bağlanacak<br />

aylıklar her ay peşin olarak verilir. Emeklilik<br />

aylığına sahip olmak için 35 sene çalışmış olmak gerekmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ;<br />

BÜK; RG<br />

TTOMAR;<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

RG<br />

1936 Yılı 745

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Nisan Van'da yeni nahiye. Van'ın Erciş Kazası içindeki Ağı köyünde Kocapınar<br />

adıyla yeni bir nahiye kurulmuş ve bazı köyler bu<br />

nahiyeye bağlanmıştır.<br />

1 Nisan Posta, Telgraf ve Telefon<br />

Umum Müdiirlüğü'nün<br />

1935 mali yılı bütçesinde<br />

münakale yapılmasına dair<br />

2926 sayılı kanun.<br />

1 Nisan İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nin<br />

Umumi muvazeneye alınmasına<br />

dair olan 2467 sayılı<br />

kanunun bazı maddelerinde<br />

değişiklik yapılmasına<br />

dair 2928 sayılı kanun.<br />

1 Nisan 895 Numaralı Kanun Hükümlerine<br />

Göre Teşekkül<br />

Eden Askeri Fabrikalar Teavün<br />

ve Sigorta Sandığı<br />

Talimatnamesine Bir Madde<br />

Eklenmesine Dair<br />

2/4217 Sayılı Kanun.<br />

3 Nisan Bazı illerde yeni teşkil edilen<br />

altı kazanın hudutlarını,<br />

bu kazalara bağlanacak nahiye<br />

ve köyler üzerinden<br />

tayin ve tespit eden 2/3974<br />

sayılı kararname.<br />

4 Nisan Konya Kültür Direktörlüğüme<br />

Hüsnü Uluğ'un, Bingöl<br />

Kültür Direktörlüğüne<br />

Bahri'nin atanması.<br />

4 Nisan Polis evleri dolaşarak vatandaşların<br />

soyadı almakta<br />

acele etmesini istedi.<br />

6 Nisan Evkaf Umum Müdürlüğü<br />

1935 mali yılı bütçesinde<br />

değişiklik yapılmasına dair<br />

2930 sayılı kanun.<br />

7 Nisan Bazı illerde yeni teşkil edilen<br />

üç kazanın hudutlarını,<br />

bu kazalara bağlanacak nahiye<br />

ve köyler üzerinden<br />

tayin ve tespit eden 4200<br />

sayılı kararname.<br />

8 Nisan Halkevlerinin çoçuk konulu<br />

konferanslar vermesi.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

Münakale miktarı 86 010 liradır.<br />

Bu kanuna göre yalnız diploma ve suret harçları haricinde<br />

para alınmaz. Bu kanunla 70 lira maaşlı 20,<br />

55 lira maaşlı 22, 45 lira maaşlı 28, 40 lira maaşlı 32<br />

doçentlik konmuştur. Bidayeten doçentliğe tayin<br />

olanlar 40 lira maaş alacaklardır. Asistanlara kıdemlerine<br />

göre 20-30 lira, baş asistanlara 35 lira, Tıp Fakültesi<br />

asistanlarına 50-60 lira, laboratuvar asistanlarına<br />

75 lira maaş verilir.<br />

Bunlar, Van Vilayeti içerisinde Gürpınar, Hakari'de<br />

Şemdinli, Diyarbekir'de Bismil, Eğil, Elaziz Vilayeti'nde<br />

Sivrice ve Karakoçan kazalarıdır.<br />

31 000 liralık münakale yapılmıştır.<br />

Bunlar, Ağrı Vilayeti içinde Patnos, Bitlis Vilayeti<br />

içinde Hizan ve Kotum'dur.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

102.9.17/<br />

12059; RG<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BÜK<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.20/<br />

l.Büro

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Nisan Çeşitli cemiyetlerin halkevleri<br />

bünyesinde toplanması.<br />

8 Nisan Bazı illerin kültür direktörlüklerine<br />

atama yapılması.<br />

8 Nisan İstanbul Limanı Nizamnamesinin<br />

55. Maddesini Değiştiren<br />

2/4279 Sayılı Nizamname<br />

9 Nisan İstanbul Telefon Şirketi<br />

devletçe satın alındı.<br />

9 Nisan Mütehassıs Tabipler, Kimyagerler<br />

ve Sair Sıhhiye<br />

Memurlarının Vesika, Ruhsatname<br />

ve Şahadetnameleri<br />

Tescil Harçlanyle Para<br />

ile Hasta Bakan Hususi<br />

Hastanelerin Açılma Ruhsatnameleri<br />

Harçları Hakkında<br />

2935 Sayılı Kanun.<br />

9 Nisan Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

Hakkındaki 2490 Sayılı<br />

Kanunun 68. Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesine Dair<br />

2931 Sayılı Kanun<br />

9 Nisan Gümrük Tarife Kanuniyle<br />

1895 Sayılı Kanunda Yazılı<br />

Gazoil Hakkında 934 Sayılı<br />

Heyeti Umumiye Kararı<br />

10 Nisan Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Tadiline ve Bazı Maddelerine<br />

Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 2936 Sayılı Kanun<br />

0 dönemde halkevleri dışında gençler birliği, musiki<br />

cemiyeti, kültür evi gibi çeşitli cemiyetler halkevleri<br />

bünyesine katılmaya çalışılmaktadır. Çünkü, farklı<br />

kurumların birbirinden ayrı şekilde çalışılması istenmemektedir.<br />

Bu tür toplumsal kurumların halkevi<br />

çatısı altında daha verimli çalışacakları ve cumhuriyet<br />

ülküsüne daha sıkı bağlı olacakları düşünülmektedir.<br />

Çankırı Kültür Direktörlüğü'ne Fazıl, Burdur Kültür<br />

Direktörlüğü'ne Kaşif, Bolu Kültür Direktörlüğü'ne<br />

İhsan, Bitlis Kültür Direktörlüğü'ne Hamdi, Tunçeli<br />

Kültür Direktörlüğü'ne Kadri Güney atanmıştır.<br />

Tüzük şu şekilde değiştirilmiştir: kılavuzların sıhhi<br />

pratika almadan evvel gemilere girmeleri caiz ise de<br />

bulaşık yerlerden geldiği anlaşılan gemilerin tabi olacakları<br />

sıhhi tedbirlere bu kılavuzlar da tabi olurlar.<br />

Eklenen fıkra şudur: belediyelere ait artırma, eksiltme<br />

ve ihale bu kanunun hükümleri içinde doğrudan<br />

doğruya belediye encümenlerince yapılır.<br />

1683 Sayılı Askeri ve Mülki Tekaüd Kanunu'nun 7.<br />

maddesine mülki memurlar hakkındaki kısmına şu<br />

fıkra eklenmiştir: "zabitlerle askeri ve mülki memurlardan<br />

ahlak noktasından hükmen veya nizamnamesi<br />

mucibince sicillen tekaüd edilenler devlet, hususi<br />

idare ve belediye hizmetlerinde ve hususi kanunlarla<br />

teşkil edilen veya sermayesinin en az yarısı devlete<br />

aid olan banka ve müesseselerde ve menafıi<br />

umumiyeye hadim cemiyetlerde istihdam edilmezler."<br />

13. maddesi şu şekilde değiştirilmiştir: "zabitlerle<br />

askeri memurlardan hükmen veya sicillen tekaüde<br />

sevk edilenlerin hizmet müddetleri 5 sene veya daha<br />

fazla olursa bu müddet nisbetinde tekaüd maaşına<br />

müstahak olurlar. Bu gibilerin hizmet müddeti 15 seneden<br />

aşağı ise beher hizmet senesi için birer aylık<br />

hesabı ile son aldıkları maaşın emsali hasılı defaten<br />

verilerek alakalan kesilir."<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.23<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

TTY<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

1936 Yılı 747

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Nisan <strong>Ankara</strong> Hükümeti ilgili<br />

devletlere birer nota göndererek<br />

Boğazlar Sözleşmesinin<br />

değiştirilmesini istedi<br />

11 Nisan 2997 sayılı kanunla Tapu<br />

Kadastro Genel Müdürlüğü<br />

kuruldu.<br />

11 Nisan 2/4281 Sayılı Tütün Eksperleri<br />

Nizamnamesi.<br />

13 Nisan "Türkiye İdman Cemiyetleri<br />

İttifakı Umumi Kongresi"nin<br />

(Spor Kongresi) <strong>Ankara</strong>'da<br />

açılışı.<br />

13 Nisan Uyuşturucu Maddeler İnhisarı<br />

Direktörlüğü'ne Hamza<br />

Osman'ın tayin edilmesine<br />

ilişkin 2/4212 sayılı kararname.<br />

13 Nisan 2767 sayılı kanun mucibince<br />

monopol hakkı Kızılay<br />

Cemiyeti'ne verilmiş olan<br />

ilaçlar listesine Medobis<br />

adındaki müstahzarın da<br />

katılmasına ilişkin 2/4301<br />

sayılı kararname.<br />

13 Nisan Tunceli Valisi'ne verilen<br />

Dördüncü Umumi Müfettişliği<br />

yetkilerinden bazılarının<br />

Üçüncü Umumi Müfettişliğe<br />

verilmesi teklifinin<br />

çeşitli bakanlıklar tarafından<br />

kabul edilmediği.<br />

13 Nisan Halkevlerinin Çığır ve Varlık<br />

Mecmuası'na aboneliği.<br />

13 Nisan Damızlık merinos koçları<br />

satın almak üzere Almanya<br />

ve Macaristan'a heyet gönderilmesi.<br />

14 Nisan 4231 sayılı kararnameyle<br />

Hadım Kazası'na bağlı<br />

Pirlerkondu Nahiyesinin<br />

adının, Taşkend olması.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Bu tüzük, tütün eksperlerinin alması gereken ehliyetnameyi<br />

düzenlemektedir. Ehliyetnamesi olmayanlar<br />

tütün alım ve satımı muayenelerini, tütünlerin vasıf,<br />

değer ve nevilerinin tayini işlerini yapamazlar ve tütün<br />

işletmesini idare edemezler. Eksper olmak için,<br />

Türk olmak; medeni haklarını kullanmağa ehil bulunmak<br />

ve amme hizmetlerini ifadan menedilmemiş<br />

olmak; en az orta mekteb tahsili görmüş olmak; İnhisar<br />

Umum Müdürlüğünde staj yapmak; imtihanı<br />

geçmek gerekmektedir.<br />

Kadro maaş 600 liradır.<br />

1.7.1935 tarih ve 2/2911 sayılı kararnameye ektir.<br />

Maliye, Kültür, Adliye, Nafıa, Dahiliye, Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekaletleri istisnai ve belirli bir zaman<br />

dilimi içerisinde valiye verilen yetkilerin umumi<br />

müfettişliğe verilmesinin uygun olmadığı, valilikçe<br />

yerine getirilen hizmetlerin umumi müfettişlikçe ifa<br />

edilmesinin mümkün olmadığı, yetkilerin çakışacağı<br />

gibi gerekçelerle teklifi reddetmiştir.<br />

TTY<br />

TTY<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

ATCTK<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.18/<br />

77B.35<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.24-25/<br />

l.Büro<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

63.28.9/<br />

2\4364/<br />

238-242<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Nisan Bazı kaymakamlıklara<br />

atama yapılması.<br />

15 Nisan Elazığ'ın Sivan Nahiyesinin<br />

köyleriyle birlikte Bingöl-<br />

'ün Genç İlçesine bağlanması.<br />

16 Nisan Tahsin Uzer'in Erzurum<br />

bayındırlık işleri ve baş<br />

müşavirliğe atanan Yahya<br />

Sezai Uzer'in maaşı hakkında<br />

yazmış olduğu mektup.<br />

16 Nisan Vatandaşlıktan çıkarma<br />

olayları.<br />

17 Nisan Genel bütçeye Ziraat<br />

Enstitiüsü, Yüksek Mühendis<br />

Okulu ile İmar Müdürluğü'nun<br />

alınması.<br />

20 Nisan Askeri ve Mülki Tekaüd<br />

Kanununa 2941 Sayılı Ek<br />

Kanun<br />

20 Nisan Türkiye ile italya Ticaret<br />

Mukavelenamesi İle<br />

Tediyatın Tanzimine Dair<br />

İtilaftıamenin Temdidi<br />

Hakkında 20 Nisan 1936<br />

Tarihli Mektuplar.<br />

20 Nisan 2942 sayılı Hudud ve Sahiller<br />

Umum Müdürlüğü<br />

1936 mali yılı Bütçe Kanunu.<br />

Torbalı Kaymakamlığına Halid, Çine Kaymakamlığına<br />

Cevdettin, Akhisar Kaymakamlığına Halil, Tefenni<br />

Kaymakamlığına Bedri, inebolu Kaymakamlığına<br />

Ahmed Baha, Şebinkarahisar Nuri, Beşiri Kaymakamlığına<br />

Rahmi, Küre Kaymakamlığına<br />

Abdurrahman tayin edilmiştir.<br />

Üzer, bu mektubu, çok samimi bir uslupla Başvekalet<br />

Özel Kalem Müdürü Vedid Uzgören'e yazmıştır.<br />

Üzer, bütçenin kabulünden sonra çalışmalara başlanacağını<br />

söylüyordu. Karayolu yapımında ilerlemeler<br />

kaydedilmiştir; ancak, Uzer'e göre önemli olan Doğu<br />

ilinin dava başı olarak gördüğü Erzurum'dan demiryolu<br />

hattının geçirilmesidir.<br />

1929'dan beri konsolosluğa kaydını yaptırmayan ve<br />

resmi izin almadan yabancı devlet tabiiyetine geçtiği<br />

anlaşılan Ali Nafiz vatandaşlıktan çıkarılmıştır. Bunun<br />

dışında Hacı Abdürrezzak Kermo Zade, 17 Nisan'da<br />

vatandaşlıktan çıkarılmıştır. Bunlardan başka<br />

24 Nisan'da 1 kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

1683 Sayılı Askeri ve Mülki Tekaüd Kanunu'nun 23.<br />

maddesine şu fıkralar eklenmiştir: a) mesleki memuriyet<br />

olup mebusluğa seçilenlerden gerek mebus olmazdan<br />

evvel gerek mebusluğu sırasında tekaüd<br />

müddetini dolduranlara tahsis olunacak tekaüd maaşının<br />

hesabında 125 lira asli maaş esas tutulur; b)<br />

mesleki memuriyet olup tekaüd müddetini doldurmadan<br />

mebusluktan ayrılanlar tekrar memuriyete tayin<br />

olundukları takdirde haklarında 1683 sayılı kanunun<br />

6. maddesi hükmü tatbik olunur ve memuriyete<br />

tayin olunmayanların kendileri veya yetimleri<br />

hakkında hizmet müddetlerine göre 125 lira asli maaş<br />

esas tutularak yine mezkur kanunun hükümleri dairesinde<br />

muamele yapılır. Ayrıca Memurin Kanununun<br />

73. maddesi kaldırılmıştır.<br />

1 Şubat 1937 tarihinde 3109 Sayılı Kanunla onaylanmıştır.<br />

10 Şubat 1937 Tarihli 3530 Sayılı Resmi<br />

Gazete yayımlanmıştır.<br />

Hudud ve Sahiller Umum Müdürlüğü'nün 1936 mali<br />

yılı masrafları 466 791 lira, varidatı (gelirleri) 682<br />

300 liradır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

103.11.11/<br />

12094, RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.21/<br />

77B.38;<br />

UM, s.<br />

186.<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

132.945.14<br />

/ 115.43<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

TTOMAR<br />

RG<br />

1936 Yılı 749

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Nisan 12650 Sayılı Kararname ile<br />

Kapatılmış Olan Uzunköprü<br />

Ticaret ve Zahire Borsasının<br />

Yeniden Açılması ve<br />

Merbutu Talimatnamesinin<br />

Tatbikine Dair 2/4276 Sayılı<br />

Bakanlar Kurulu Karan<br />

ile Yürürlüğe Konulan Yönetmelik.<br />

22 Nisan Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanunun Tahsiliye Umum<br />

Müdürlüğü Memurlanna<br />

Dahi Teşmili Hakkındaki<br />

9/12/1993 Tarih ve 2348<br />

Sayılı Kanuna Ek 2945 Sayılı<br />

Kanun<br />

22 Nisan 2946 sayılı Tahsiliye<br />

Umum Müdürlüğü 1936<br />

mali yılı bütçe kanunu.<br />

24 Nisan Türk Ticaret Gemi Adamları<br />

Talimatnamesi.<br />

24 Nisan Rize ve Erzincan'a yardım<br />

ödeneği isteği.<br />

25 Nisan Türk Ticaret Gemilerinde<br />

Bulunması İcap Eden Can<br />

Kurtaran Vasıtalarile<br />

Alınması Muktazi Can<br />

Kurtaran Tedbirleri Hakkında<br />

Talimatname<br />

27 Nisan Üçüncü Umumi Müfettiş<br />

Tahsin Uzer'in bölgesindeki<br />

genel durum ve valiler<br />

hakkında görüşlerini bildiren<br />

yazı.<br />

27 Nisan Erzurum'da çıkarılacak gazete<br />

için ödenek isteği.<br />

27 Nisan 3. Sınıf Mülkiye Müfettişliği'ne<br />

Sami'nin tayini.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Uzunköprü Ticaret ve Zahire Borsası, geliri giderini<br />

karşılayamadığı için 24.4.1932 tarihinde kapatılmıştır.<br />

Uzunköprü Ticaret ve Zahire Borsası'nda zahire,<br />

hububat, un ve diğer mahsulatı arziye üzerine muamele<br />

yapılacaktır. Bilahire borsanın teşkilatı geliştirilerek<br />

ticaret ve sanayi odası meclisinin kararı ve<br />

İktisad Vekaleti'nin uygun görüşü ile her nevi emtiai<br />

ticariye ve bilumum mamulat, masnuat (san'atkarane<br />

yapılan şeyler) ve mensucat muamelatı ifa olunacaktır.<br />

Tahsiliye Umum Müdürlüğü 1936 mali yılı masrafları<br />

için 329 659 lira tahsisat verilmiştir. Gelir ise 390<br />

000 lira tahmin edilmiştir.<br />

Bu yönetmelik, geminin her türlü işlerini gören çalışanları/gemi<br />

adamlannı tanımlar, sayı ve derecelerini<br />

gösterir.<br />

Üçüncü Umumi Müfettiş, Başvekalet'e çektiği telgrafta<br />

Çoruh Vilayeti'nin kurulması üzerine Pazar Kazasından<br />

ibaret kalan Rize Vilayeti'nin okullan, sıhhi<br />

müesseseleri v.b. işleri yerine getirmekte aciz kaldığını;<br />

kırk bin lira yardıma ihtiyacı olduğunu dile getirmiştir.<br />

İki kazasını Bingöl ve Tunç Eli vilayetlerine<br />

veren Erzincan Vilayeti'nin de yardıma ihtiyaç<br />

duyduğunu belirtmiştir.<br />

Bu yönetmelik, can kurtarma vasıta ve tertibatını<br />

açıklamakta; Türk ticaret gemilerinin bu konuda uyması<br />

gereken kuralları belirtmektedir.<br />

Tahsin Üzer, Atatürk'e gönderdiği bu yazıda, Doğu<br />

Anadolu ve Karadeniz bölgesinde yer alan illere ilişkin<br />

idari ve topluma yönelik görüşlerini bildirmektedir.<br />

Uzer'e göre halk, bazı istisnai dönemlerde yanlışa<br />

düşse de cumhuriyet rejimine, Atatürk yoluna sıkı<br />

sıkıya bağlıdır. Üzer, bölgedeki valilerin bir kısmının<br />

halktan kopuk olmasından yakınır. Aynı zamanda,<br />

bazı valileri, isteksiz ve ilgisiz olmalarından (özellikle<br />

yaşı fazla olanlan) dolayı da eleştirir.<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BCA;<br />

030.10./<br />

70.463.23/<br />

77B.40<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BCA;<br />

030.10/<br />

70.463.24/<br />

77B.4I<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.463.25/<br />

77B.42<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

103.14.7/1<br />

2151

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Nisan 2949 sayılı Vakıflar Umum<br />

Müdürlüğü 1936 mali yılı<br />

bütçe kanunu.<br />

27 Nisan Vakıf Mallarının Taksitle<br />

Satılması ve Kiraya Verilmesi<br />

ve Satış Paralarının<br />

Kullanılması ve Emaneten<br />

İdare Edilen Mülhak Vakıflardan<br />

İdare ve Tahsil Masrafı<br />

Alınması Hakkındaki<br />

2950 Sayılı Kanun.<br />

28 Nisan Yeniden teşekkül eden valiliklere<br />

adli ve mülki memurlarla<br />

kültür direktörlerinin<br />

gitmeleri ve görevlerine<br />

başlamaları.<br />

28 Nisan Toplu hakim ve müddeiumumi<br />

(savcı) ataması.<br />

28 Nisan Rize Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürü Dr. Saim<br />

İshak Orhan'ın istifası kabul<br />

edildi.<br />

Vakıflar Umum Müdürlüğü 1936 mali yılı masrafları<br />

için 2 649 242 lira tahsisat ayrılmıştır. Gelir, 2 469<br />

300 lira tahmin edilmiştir.<br />

Bu kanuna göre 2762 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 10<br />

ve 12. maddelerinde yazılı hayrat vakıflar ile mazbut<br />

ve mülhak vakıflara ait akar ve topraklardan kıymetleri<br />

2 000 liradan fazla olanları, bedeli azami beş senede<br />

alınmak üzere taksitle de satılabilir. Bu takdirde<br />

satılan mal, bedeli tamamen ödeninceye kadar evkaf<br />

lehine birinci derece ve sırada ipotek gösterilir. Mazbut<br />

ve mülhak vakıflara aid satış bedelinden 200 000<br />

lirasının hayrat vakıflar satış bedeli faslına nakli ile<br />

abidatın esaslı tamirlerinde sarfına umum müdürlük<br />

mezundur. Vakıflar kanunun hükümleri doğrultusunda<br />

Vakıflar Umum Müdürlüğü tarafından niyabeten<br />

idare edilecek mülhak vakıfların emaneten idare<br />

edildiği müddet zarfındaki tahsilatın % 10 idare ve<br />

tahsil masrafı alınarak umum müdürlükçe irad olunur.<br />

Bursa Asliye Hukuk Hakimliğine; Biga Asliye Ceza<br />

Hakimliğine; Sivas, Antalya Adli thtisas Mahkemesi<br />

Müddeiumumiliklerine; Giresun, Bandırma, Düzce,<br />

Bartın, Aksaray, Biga, Mustafakemalpaşa, Sarıkamış,<br />

İlgın, Trabzon, Vize, Nallıhan, Merzifon, Sürmene,<br />

Gelibolu, Gönen, Kırklareli, Çatalca, Kırkağaç,<br />

Boldan, İskilip, Nazilli, Çeşme, Çubuk, Ulukışla,<br />

Tirebolu, Sandıklı, Kalecik, Burdur Müddeiumumiliklerine;<br />

Tokat, Aksaray, Mustafakemalpaşa,<br />

Bandırma, Eskişehir, Gelibolu, Biga, Fethiye, Çanakkale,<br />

Düzce, Bartın, Gönen, Ürgüp, Zonguldak,<br />

Ünye, Mecitözü Hukuk Hakimliklerine; Balıkesir,<br />

Bolu, Zonguldak, Mustafakemalpaşa, Gelibolu, Düzce,<br />

Bartın, Aksaray, Gönen, Keskin, Edremit, Boğazlıyan,<br />

Bandırma, Diyarıbekir, Tarsus Ceza Hakimliklerine;<br />

Bursa, Çanakkale, Senirkent, Düzce, Feke,<br />

Tarsus, Bandırma, Niğde Sulh Hakimliklerine; Temyiz<br />

Mahkemesi Raportörlüğüne; İskilip, Pınarbaşı,<br />

Gaziantep, Siirt, Düzce, Sorgun, Menemen, Saideli,<br />

İslahiye, Mucur, Haymana, Ceyhan, Saray, Dursunbey,<br />

Tavas, Fethiye, Kemalpaşa, Bayındır, Sultaniye,<br />

Gürün, İnebolu, Mardin, Cizre, Pazarcık, Reşadiye,<br />

İlgaz, Çiçekdağı, Diyarıbekir, Tefenni, Kars, Artvin,<br />

Ayvacık, Cihanbeyli, Darende, Gümüşhacıköy, Dinar,<br />

Erganimadeni, Haymana, Saimbeyli Sorgu Hakimliklerine<br />

143 hakim atanmıştır.<br />

RG<br />

BULMAÇ.<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

66.441.7/<br />

73.49<br />

RG<br />

RG<br />

1936 Yılı 751

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Nisan Kemal Emin'in,<br />

Musahipzade Celal'in, M.<br />

Ferit Karslı'nın, İffet Halim'in,<br />

Ali Canip'in, Nasuhi<br />

Baydar'ın, Hikmet Tuna'nın,<br />

Gaffar Tataysalgır'ın,<br />

Nazım Yücelt'in, Kerim<br />

Ömer'in, Avni Candar'ın<br />

eselerinin halkevine gönderildiği.<br />

29 Nisan Umumi meclis ve daimi<br />

encümen azalarının ücretlerinin<br />

artırılması.<br />

29 Nisan Yunus Balıklarının ve Bunlardan<br />

Çıkarılan Balık Yağlarının<br />

Av Vergisinden İstisnasına<br />

Dair 2956 Dair<br />

Kanun.<br />

29 Nisan 2395 Sayılı Kazanç Vergisi<br />

Kanununa Ek 2957 Sayılı<br />

Kanun.<br />

30 Nisan Düyunu Umumiye taksitlerinin<br />

ödenme şekli hakkında<br />

Paris'te yapılan müzakereler<br />

başarıyla sonuçlandı.<br />

1 Mayıs Türkiye Dış İşleri Bakanlığı<br />

Genel Sekreteri Numan<br />

Menemencioğlu, Moskova'ya<br />

gitti.<br />

1 Mayıs Ereğli Bez Fabrikası'nın<br />

iman bitti.<br />

1 Mayıs Adana, Mersin, Tarsus şehirlerine<br />

içme suyu getirilmesi<br />

işi Dahiliye Vekaleti<br />

Belediyeler İmar Heyeti<br />

kararı ile ihale edildi.<br />

1 Mayıs Üçüncü Umumi Müfettişin<br />

raporu.<br />

2 Mayıs Hariciye Vekili T. Rüştü<br />

Aras'ın, Atina'da bulunması.<br />

2 Mayıs Gümrüklerde ıslahat yapılması.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Bu kanuna göre Türkiye kara sularında avlanan yunus<br />

balıklarından ve bunlardan çıkarılacak balık yağlarından<br />

av vergisi alınmaz.<br />

Bu kanuna göre Türkiye'de yerleşmiş olmayan yabancı<br />

müesseselerle hükümet arasında 2395 Sayılı<br />

Kazanç Vergisi Kanunu'nun mer'iyeti tarihinden önce<br />

yapılmış sözleşmeler gereğince ifa olunan taahhüd<br />

bedellerinden kazanç vergisi kesilmez.<br />

İmzalanan mukaveleye göre yarım taksit olan 42,5<br />

milyon frank malla ödenecektir.<br />

Binası ve makine montajı tamamıyla ikmal edilmiş<br />

olan yeni fabrika, yakında işe başlayacak ve 1500 işçi<br />

çalıştıracaktır. Bu gelişme beş yıllık planın yeni<br />

bir zaferi olarak değerlendirilmektedir.<br />

Bunlardan başka nüfusu 10000'den yüksek diğer 59<br />

şehir ve kasabalarının da su işleri de yaptırılmaktadır<br />

Bu rapor, Karadeniz ve Doğu illerinde ortaokul ihtiyacı<br />

hakkındadır.<br />

Dışişleri Bakanı, Belgrad Balkan Konseyi'ne Yunanistan<br />

temsilcisi Başvekil Metaksas ile beraber trenle<br />

gitmiştir.<br />

Manifesto memurlarının halkla teması kesildi.<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.41-<br />

51,53/<br />

l.Biiro<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.43/<br />

l.Büro<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 1 Mayıs<br />

1936<br />

C, 1 Mayıs<br />

1936<br />

C, 1 Mayıs<br />

1936<br />

C, 1 Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.1/<br />

77B.44<br />

C, 2 Mayıs<br />

1936<br />

C, 2 Mayıs<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Mayıs İstanbul Belediyesi, hem<br />

seyyah celbetmek hem de<br />

İstanbul'u, Türkiye ve Balkan<br />

memleketlerinin yazlık<br />

bir sayfiyesi haline getirmek<br />

için geniş bir program<br />

hazırladı.<br />

2 Mayıs Modern Alman San'atı sergisi<br />

<strong>Ankara</strong>'da açıldı.<br />

2 Mayıs Zürih <strong>Üniversitesi</strong> amme<br />

hukuku profesörü F. Fleiner<br />

İstanbul'a geldi.<br />

2 Mayıs Celal Hazım, derecesi (4.<br />

derece) ile ve orta elçi unvanı<br />

ile Paris Büyük Elçiliği<br />

Müsteşarlığına tayin<br />

edildi.<br />

2 Mayıs Üçüncü Umumi Müfettişin<br />

Karadeniz'e sahil yolu hakkında<br />

görüşleri.<br />

2 Mayıs Üçüncü Umumi Müfettişin<br />

Erzurum'a okul ve hastane<br />

yapılması isteği hakkında.<br />

3 Mayıs Gümrüklerde kontenjan ve<br />

Galata ambarı Manifesto<br />

servisleri birleştirildi.<br />

3 Mayıs Ergani bakır şirketi tamamen<br />

millileştirildi.<br />

4 Mayıs Türkkuşu istanbul Şubesi<br />

açıldı.<br />

4 Mayıs Romanya'daki Türklerin<br />

1933 ve 1934 yıllarında<br />

yaptıkları göç bugün gelen<br />

1600 göçmenle hız kazandı.<br />

4 Mayıs 29S8 sayılı İnhisarlar<br />

Umum Müdürlüğü 1936<br />

mali yılı bütçe kanunu<br />

Bunun için alakadar ve uzman kişilerden oluşan bir<br />

komisyon kuruldu.<br />

İstanbul ve <strong>Ankara</strong>'da üç konferans vermek üzere İstanbul<br />

<strong>Üniversitesi</strong> tarafından çağrılmıştır.<br />

Bu yol, İsmet İnönü'nün talimatı olan İstanbul-Hopa<br />

sahil yoludur. Tahsin Üzer, bu yolun elden ve gözden<br />

idaresi için sahil vilayetlerindeki yol elemanlarından<br />

oluşan bir fen heyetinin kurulmasını istemiştir. Bu<br />

isteğinin kabulü halinde yolun, iki sene içinde bitirileceğini<br />

düşünmektedir.<br />

Tahsin Üzer, bu raporunu Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekili Refik Saydam'a yazmıştır. Erzurum hastanesinde<br />

sorun olduğunu belirtmektedir. Erzurum hastanesine<br />

yapılacak olan bölümlerin yetersiz bir mekanda<br />

olacağını söylemektedir. Erzurum'da bir türlü<br />

bitirilemeyen okul yerinin hastane, hastanenin da<br />

okul olmasını önermektedir. O'na göre mevcut tahsisatın<br />

durumu da bunu gerektirmektedir.<br />

Türk Hava Kurumu, tüm mekteblileri Türkkuşunun<br />

kanatları altına çağırmaktadır. Hava Kurumu, Türk<br />

çocuklarına hitaben şu beyanda bulunmuştur: "Bütün<br />

dünya milletleri kanadlandı. Devlet adamları hiç<br />

durmadan haykırıyorlar: 'Göklerimizi koruyalım.<br />

Havalardan gelecek tehlikelere karşı hazır ve uyanık<br />

duralım'"<br />

İnhisarlar İdaresinin 1936 mali yılı masrafları için 7<br />

421 028 lira verilmiştir. Geliri ise 43 740 000 lira<br />

tahmin edilmiştir.<br />

C, 2 Mayıs<br />

1936<br />

C, 3 Mayıs<br />

1936<br />

C, 3 Mayıs<br />

1936<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.21<br />

77B.45;<br />

UM, s.<br />

208-209.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.3/<br />

77B.46;<br />

UM, s.<br />

209.G381"<br />

C, 3 Mayıs<br />

1936<br />

C, 3 Mayıs<br />

1936<br />

C, 1 Mayıs<br />

1936<br />

TCSYK<br />

RG<br />

1936 Yılı 753

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Mayıs Sanayi Birliği'nin yerli<br />

malların ucuz satılmasına<br />

ilişkin toplantı yapması.<br />

4 Mayıs Trakya Umum Müfettişliğince<br />

Trakya'da arıcılık<br />

san'atının ilerlemesi için<br />

alınmakta olan tedbirlerin<br />

tatbikatına başlanması.<br />

4 Mayıs Kaymakamlar arasında yeni<br />

becayiş ve tayinler.<br />

4 Mayıs Üçüncü Umum Müfettişlik<br />

kadrosuna yeni tayinler.<br />

4 Mayıs Kıbrıs Milletvekili Necati<br />

Özkan'ın Kıbrıs Adası<br />

Türkleri hakkında verdiği<br />

bilgi.<br />

5 Mayıs İktisad Vekaleti Müfettişlerince<br />

yapılan tahkikatlar<br />

sonucunda Föniks Sigorta<br />

Şirketini takiben Milli Sigorta<br />

Şirketi'nin de açığı<br />

olduğu anlaşıldı.<br />

5 Mayıs Tütün Satışı Müttehid Şirketi'nin,<br />

kadrosunu tamamlaması.<br />

5 Mayıs Dört Balkan devletinin murahhasları,<br />

bir anlaşmayla<br />

Balkan Antantını bitirdi.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Açık olan Elvari Kaymakamlığına Söke kaymakamı<br />

İsmail Hakkı, Söke'ye Osmaniye kaymakamı Gafur,<br />

Osmaniye'ye Ceyhun kaymakamı Celal, Ceyhun'a<br />

Çumra kaymakamı Nureddin, Çumra'ya Küçükkuyu<br />

nahiyesi müdürü Hamza, Dörtyol Kaymakamlığına<br />

Erzin nahiye müdürü Adil, Mecidözü Sındıran nahiye<br />

müdürü Sadık Silivri Kaymakamlığına Başviran<br />

nahiye müdürü lzzeddin, Şavşat Kaymakamlığına<br />

eski Kulb kaymakamı Hüseyin tayin edildi.<br />

İstanbul Lisesi müdürü Celal Ferdi Üçüncü Umum<br />

Müfettişlik kültür müşavirliğine, Çanakkale Ziraat<br />

müdüril Reşad da ziraat müşavirliğine tayin edilmiştir.<br />

Bu belgeye göre Kıbrıs'ta 1936 yılı itibarıyla 300 bin<br />

Rum, 65 bin Türk ve 4 bin Ermeni yaşamaktadır.<br />

Mecliste, 12 Rum, 3 Türk ve 9 İngiliz aza bulunmaktadır.<br />

Eğitim konusunda sıkıntılar yaşanmaktadır;<br />

eşitsiz muamele yapılmaktadır. Vakıflara Türkler tek<br />

başlarına sahip olamamaktadırlar. Hükümet, Türklerin<br />

taleplerini dikkate almamaktadır. Necati Özkan'ın<br />

raporuna göre sıkıntılarla boğuşan ve istediklerini<br />

yapamayan Türkler adadan göç etmeyi düşünüyor.<br />

Türk ahalisi, adada kalmanın iktisadi açıdan güçlendirilmek<br />

ile mümkün olabileceğini ifade etmektedir.<br />

Necati Özkan, Türklerin adada rahat bir şekilde yaşayabilmesi<br />

için Türklere ait fabrikaların kurulmasını,<br />

İş Bankasının şube açmasını, Sümer Bank'ın yerli<br />

mallar pazarı kurmasını, iş imkanlarının oluşturulmasını,<br />

tam kadrolu bir lisenin açılmasını, İngilizlerle<br />

geliştirilen dostluğun hükümete yansıtılması için çaba<br />

gösterilmesini Hariciye Vekaleti'ne tavsiye etmektedir.<br />

Ziraat ve İş Bankaları ile İnhisarlar tarafından kurulan<br />

tütün satış limited şirketi Haziran'a kadar kadrosunu<br />

tamamlamayı hedeflemektedir. Tütün mevsimi<br />

geçmiş olduğundan şirket gelecek mevsimde esaslı<br />

surette faaliyete başlayacaktır.<br />

C, 4 Mayıs<br />

1936<br />

C, 4 Mayıs<br />

1936<br />

C, 5 Mayıs<br />

1936<br />

C, 5 Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

124.886.14<br />

/ 104.37<br />

C, 4 Mayıs<br />

1936<br />

C, 5 Mayıs<br />

1936<br />

C, 6 Mayıs<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Mayıs Şeref Erdoğdu'nun, Hilmi<br />

Malik Evrenol'un, Kemal<br />

Ömer'in, Osman Bayat <strong>Tekin</strong>'in,<br />

Yusuf Şerifin,<br />

Mehmed Halid'in, Fuat<br />

Pura'nın eserlerinin halkevine<br />

gönderildiği.<br />

5 Mayıs Bazı kaymakamlıklara<br />

atamalar yapılması.<br />

5 Mayıs Reşad Atala, Üçüncü<br />

Umumi Müfettişlik Ziraat<br />

Müfettişliğine terfian atandı.<br />

5 Mayıs Türkiye'de Havagazı Sayaçları<br />

Ayarına ve Tamirine<br />

Elverişli Hususi Ayar<br />

İstasyonları ve Atelyeleri<br />

Tesisi İçin Talimatname.<br />

5 Mayıs Seferberlik Müdürlüğüne<br />

Hüsamettin atandı.<br />

5 Mayıs Türkiye'de Su Sayaçları<br />

Ayarına ve Tamirine Elverişli<br />

Hususi Ayar İstasyonları<br />

ve Atelyeleri Tesisi<br />

İçin Talimatname.<br />

6 Mayıs Adliye Vekaleti tarafından<br />

Avukatlık Kanun Layihası<br />

hazırlandı.<br />

6 Mayıs Tüm sigorta şirketlerinin<br />

teftişine karar verildi.<br />

6 Mayıs 1935 mali yılı Umumi Muvazene<br />

Kanununa bağlı<br />

bütçelerde değişiklik yapılmasına<br />

dair 2959 sayılı<br />

kanun.<br />

6 Mayıs İnhisarlar İdaresinin memleket<br />

içindeki satış teşkilatını<br />

düzenlemek için çalışmalar<br />

yapılması.<br />

6 Mayıs İnhisarlar Umum Müdürlüğü<br />

1935 Mali Yılı Bütçesinde<br />

Münakale Yapılmasına<br />

Dair 2960 Sayılı Kanun.<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.63,<br />

65, 66,<br />

68-71/<br />

l.Büro<br />

Pervari Kaymakamlığına İsmail Hakkı, Feke Kay- RG<br />

makamlığına Gafur, Ösmaniye Kaymakamlığına Celal,<br />

Ceyhan Kaymakamlığına Nureddin, Çumra<br />

Kaymakamlığına Hamza, Dörtyol Kaymakamlığına<br />

Adil, Mecitözü Kaymakamlığına Sadık Sıtkı, Silivri<br />

Kaymakamlığına Hayri, Genç Kaymakamlığına İzzettin,<br />

Şavşat Kaymakamlığına Hüseyin naklen ve<br />

yeniden tayin edilmiştir.<br />

Atala'nın maaşı 80 liradır. Atala, eskiden Çanakkale<br />

Ziraat Müdürüydü.<br />

Bu yönetmelik, yazılı havagazı ayar istasyonları santralinde,<br />

depolarında, dağıtma ağında ve abonelerinde<br />

1000'den fazla havagazı sayaçları bulunduran müesseseleri<br />

ilgilendirmektedir.<br />

Hüsamettin, eski emniyet müfettişidir.<br />

Bu yönetmelik, yazılı su sayaçları ayar istasyonları<br />

santralinde, depolarında, dağıtma ağında ve abonelerinde<br />

600'den fazla su sayaçları bulunduran müesseseleri<br />

ilgilendirmektedir.<br />

Föniks ve Türkiye Milli Sigorta Şirketlerinin, merkezlerinin<br />

açık vermesi üzerine acze düştükleri anlaşılınca<br />

bütün sigorta şirketlerinin yeniden denetlenmesi<br />

kararlaştırıldı.<br />

1935 mali yılı Umumi Muvazenesine giren bir kısım<br />

daire bütçelerinin ilgili fasıllarında 63 600 liralık<br />

münakale yapılmıştır.<br />

Münakale miktarı, 10 000 liradır. RG<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 6 Mayıs<br />

1936<br />

C, 6 Mayıs<br />

1936<br />

RG<br />

C, 6 Mayıs<br />

1936<br />

1936 Yılı 755

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mayıs Dahiliye Vekaleti, tarihi<br />

abidelerin tahrip edilmeyeceğine<br />

ilişkin tüm vilayetlere<br />

tamim gönderdi.<br />

6 Mayıs İstanbul Liman İşleri<br />

Umum Müdürlüğü 1935<br />

Mali Yılı Bütçesinde Münakale<br />

Yapılmasına Dair<br />

2961 sayılı Kanun.<br />

6 Mayıs Müteahhidler için ehliyet<br />

ve sicil defteri açılmasına<br />

yönelik bir talimatname<br />

hazırlandı.<br />

6 Mayıs İlgaz Kaymakamı Sıtkı<br />

Uluğ, bakanlık emrine<br />

alındı.<br />

6 Mayıs Sular Umum Müdürü Süleyman,<br />

Trakya Umum<br />

Müfettişliği Nafıa müşavirliğine<br />

tayin edildi.<br />

7 Mayıs Midyat Kaymakamı Rifat<br />

Kökel'in Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

7 Mayıs Nafıa İşlerine Ait Eksiltmelere<br />

Girmek İsteyenlerden<br />

2490 Sayılı Kanunun 10.<br />

Maddesinin (f) Fıkrası Mucibince<br />

Aranacak Ehliyet<br />

Vesikaları Hakkında Talimatname<br />

8 Mayıs Belediye suçlarından dolayı<br />

yarım lira para cezasına<br />

çarpılıp da bu parayı veremeyecek<br />

bir halde bulunanların,<br />

bir gün hapis yatacaklarına<br />

ilişkin keyfiyet,<br />

bütün belediye şubelerine<br />

iletildi.<br />

8 Mayıs Iş randımanları yüksek olan<br />

inhisar memurlarına ikramiye<br />

verildi.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

Münakale miktarı, 7 500 liradır.<br />

C, 6 Mayıs<br />

1936<br />

RG<br />

C, 7 Mayıs<br />

1936<br />

RG<br />

C, 7 Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

103.14.14/<br />

12158, RG<br />

Nafıa Vekaletine bağlı merkez ve taşra teşkilatı ve BULMAÇ,<br />

mülhak umum müdürlükler ile müesseseler tarafın- RG<br />

dan yapılacak alelumum Nafıa inşaat ve mubayaatı<br />

taahhüdlerine girecek isteklilerden 2490 sayılı kanunun<br />

10. maddesinin (f) fıkrası mucibince aranacak<br />

ehliyet vesikası bu yönetmeliğe göre verilir. Bu vesikalar,<br />

ehemmiyet ve aidiyetine göre ya Nafıa Vekaleti<br />

veyahut Nafıa Vekaleti'nin taşra teşkilat müdürlükleri<br />

ve mülhak umum müdürleri ile müesseseleri tarafından<br />

verilir. Nafıa Vekaleti'nin merkez teşkilatı tarafından<br />

yapılacak eksiltmeler ile taşra teşkilatında<br />

ve mülhak müdürlükler ile müesseselerde keşif bedeli<br />

10 000 liradan yukarı olan alelumum nafıa işlerine<br />

aid ehliyet vesikaları Nafıa Vekaleti tarafından verilir.<br />

C, 8 Mayıs<br />

1936<br />

C, 8 Mayıs<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Mayıs Sümer Bank'ın Karabük'te<br />

kuracağı demir sanayii için<br />

birçok yabancı firma İktisad<br />

Vekaleti'ne başvuruda bulundu.<br />

8 Mayıs Sümer Bank tarafından İğdır'da<br />

bir pamuklu fabrikası<br />

açılması kararlaştırıldı.<br />

8 Mayıs <strong>Ankara</strong> Fen heyeti müdürü<br />

Asım'ın, Amerika ve Avrupa'da<br />

şehircilik hakkında<br />

tetkikatta bulunması.<br />

8 Mayıs Balıkçılığın gelişmesi için<br />

İktisad Vekaleti yeni tedbirler<br />

almaktadır.<br />

8 Mayıs Orman Kanunu layihasının<br />

bu sene bitirilemeyerek gecikmesi<br />

ihtimali üzerine Ziraat<br />

Vekaleti, ormanda<br />

devlet işletmesini tesis<br />

eden yeni bir proje hazırlayarak<br />

Meclis'e gönderdi.<br />

8 Mayıs Gençlerin Doğu'yu tanımaları<br />

maksadıyla bir gençlik<br />

seyahati tertip edilmesi<br />

hakkında Üçüncü Umumi<br />

Müfettişin yazdığı yazı.<br />

8 Mayıs Mübadele ve Tefviz İşlerinin<br />

Kati Tasfiyesi ve İntacı<br />

Hakkındaki Kanunun 4.<br />

Maddesinin 220 Sayılı Tefsiri<br />

9 Mayıs Kalpazanlığa karşı uluslararası<br />

sözleşme kabul edildi.<br />

10 Mayıs Hükümet tarafından Emlak<br />

Bankası'nın faaliyet sahasını<br />

genişletip tanzim etmek<br />

için Fransa Kredi Fonsiye<br />

müdürlerinden mütehassıs<br />

M. Hanri Gotran celbedildi.<br />

10 Mayıs İpek fiyatları düşmeğe başladı.<br />

10 Mayıs Üçüncü Umumi Müfettiş,<br />

Başbakanlık'a umumi müfettişlerin<br />

görev ve yetkileri<br />

konusunda rapor yazdı.<br />

Bu fabrika hakkında yapılmakta olan etüdler bitirilmektedir.<br />

Asım, şehircilik ve belediyecilik noktasında en fazla<br />

Washington'u beğenmiştir.<br />

Boğazlar ve Marmara havzası haricinde sürtme ağlarla<br />

balık avlanmasına izin verilmesi düşünülmektedir.<br />

Ancak, bu mıntıkaları İktisad Vekaleti tayin edecektir.<br />

Bu kabul, kalpazanlığın cezalandırılmasına dair 20.<br />

4.1920 tarihinde Cenevre'de tanzim ve imza edilmiş<br />

olan uluslararası sözleşme ile mertubu protokol ve<br />

nihai senede iltihak edilmesi hakkındaki 2963 sayılı<br />

kanunla olmuştur.<br />

Bu kişi aynı zamanda banka müdür ve şeflerini hazırlamak<br />

amacı ile açılmış olan Mali Tedrisat Yüksek<br />

mektebinin umumi katibidir.<br />

C, 8 Mayıs<br />

1936<br />

C, 8 Mayıs<br />

1936<br />

C, 9 Mayıs<br />

1936<br />

C, 9 Mayıs<br />

1936<br />

C, 9 Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.4/<br />

77B.47<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

C, 10<br />

Mayıs<br />

1936<br />

Fiyatları tutmak için Bursa'da bir Birlik kuruldu. C, 10<br />

Mayıs 1936<br />

Bu raporda, o günkü vaziyetin, müfettişliklerin ihdasına<br />

uygun olmadığı belirtilmiş; müfettişliklerin mıntıkalanndaki<br />

vilayetlerin merci olması, vilayetlerin<br />

müfettişliklere bağlı olması ve hususi idarelerin müfettişliklere<br />

göre düzenlemesi gerektiğini belirtilmiştir.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

68.452.2/<br />

77.2<br />

1936 Yılı 757

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Mayıs 4347 sayılı kararnameyle<br />

Urfa Valiliği'ne Mardin<br />

Belediye Başkanı emekli<br />

Albay Atıf ın tayini.<br />

12 Mayıs Türkiye ile Çekoslavakya<br />

arasında Prag'ta 'Ticaret<br />

Anlaşması" imzalanması.<br />

12 Mayıs Maarif (Eğitim) Vekaleti,<br />

bütün okullarda öğrencilerin<br />

ne suretle imtihan edileceğine<br />

dair imtihan talimatnamesi<br />

hazırladı.<br />

12 Mayıs Ülkemizde afyon imalatı<br />

için fabrika kurulması ve<br />

fabrika yapımı için verilecek<br />

tekliflerin, heyetlerce<br />

incelenmesi.<br />

12 Mayıs Nutuk'un halkevlerine gönderildiği.<br />

13 Mayıs Ticaret Mukavelesi ve<br />

Mödüs Vivendi<br />

Akdedmiyen Devletler Ülkesinden<br />

Türkiye'ye Yapılacak<br />

İthalata Memnuiyet-<br />

1er veya Tahdit veya<br />

Takyidler Tatbikine Dair<br />

Olan 2294 Sayılı Kanuna<br />

Müzeyyel 2967 Sayılı Kanun.<br />

13 Mayıs Nahiye müdürlerinin polis<br />

komiserlerinden tayin<br />

edilmesi usulüne geçilmesi.<br />

13 Mayıs Çok Taraflı Yeknesak Bir<br />

Deniz Balizaj Sistemine<br />

Mütedair Anlaşma imzalandı.<br />

14 Mayıs Atatürk'ün Çankaya'da İran<br />

Elçisi Halil Fahimi'yi kabulü.<br />

14 Mayıs i 1 sayılı para kararnamesinin<br />

48. maddesinin değiştirilmesi.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Ticaret mukavelesi ve mödüs vivendi akdedmiyen<br />

devletler ülkesinden Türkiye'ye yapılacak ithalata<br />

memnuiyetler veya tahdit veya takyidler tatbikine dair<br />

olan 1873 sayılı kanuna müzeyyel (ek) 2294 sayılı<br />

kanunun 5. maddesinde gösterilen geçerlilik süresi<br />

1.7.1938 tarihine kadar uzatılmıştır.<br />

27 Ocak 1939 tarihinde 3592 Sayılı Kanunla onaylanmıştır.<br />

15 Şubat 1939 Tarihli 4133 Sayılı Resmi<br />

Gazetede yayımlanmıştır.<br />

48. maddeye ek yapılmıştır: muayyen vadesinde<br />

hükmü infaz edilmediğinden dolayı takibata tevessül<br />

olunmak üzere Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nca<br />

kambiyo idarelerinde tevdi edilen taahhütnamelerin<br />

hükmünün temini infazı için paranın Türkiye<br />

Cumhuriyeti Merkez Bankası'na yatırılması lüzumu<br />

Kambiyo İdaresi tarafından taahhütname sahibine<br />

tebliğ olunur. Bu değişiklik, 27.5.1936 tarihinde<br />

2/4580 sayılı kararnameyle onanmıştır.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

63.27.12/<br />

2\4347/<br />

71-415;<br />

RG<br />

ATCTK<br />

C, 13<br />

Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

178.230.10<br />

/ 202.10<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.73<br />

BULMAÇ.<br />

RG<br />

C, 13<br />

Mayıs<br />

1936<br />

TTOMAR<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

64.39.5/<br />

2N4580/<br />

2\5153;<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mayıs İktisad Vekaleti tarafından<br />

bütün deniz müesseselerinin<br />

tabi olacağı 'Denizbank'<br />

adlı bir bankanın kurulması<br />

için bir layiha hazırlandı.<br />

15 Mayıs Türkiye ile Brezilya arasındaki<br />

kahve mukavelesi<br />

yeniden uzatıldı.<br />

15 Mayıs Dahiliye Vekaleti Mahalli<br />

İdareler Umum Müdürlüğü<br />

üçüncü şube şefliğine hukuk<br />

mezunlarından Kemal<br />

tayin edildi.<br />

15 Mayıs Dahiliye Vekaleti, hususi<br />

muhasebe müdürleri hakkında<br />

vilayetlere bir tamim<br />

gönderdi.<br />

16 Mayıs Fransız Büyükelçisi<br />

Ponsot'un Çankaya'da itimatnamesini<br />

takdimi.<br />

16 Mayıs Artırma ve eksiltme kanunu<br />

hakkında İstanbul Belediyesi,<br />

bütün şubelere bir<br />

tamim gönderdi.<br />

16 Mayıs Ziraat Vekaleti, beş senelik<br />

bir zirai san'atlar programı<br />

hazırladı.<br />

16 Mayıs Reisicumhur İngiliz ve<br />

Fransız elçilerini kabul etti.<br />

17 Mayıs Memleketin mühim bir<br />

serveti olan ormanların<br />

muhafazası için bilhassa<br />

resmi dairelerde kışın sobalarda<br />

odun yakılmamasma<br />

ilişkin İstanbul Vilayeti'nden<br />

alakadarlara tebliğ yapıldı.<br />

17 Mayıs Yeni memurin kanunu mucibince<br />

Başvekalette bir sicil<br />

müdürlüğü ihdas edildi.<br />

Tamim, vilayet muhasebe müdürlerinin maaşlarını,<br />

umumi meclislerinin artırması usulüne son vermektedir.<br />

Tamimle, muhasebe müdürlerinin maaşlarının<br />

artırılması ve terfi ettirilmesi ancak, gelirlerine göre<br />

derecesi yüksek olan bir vilayete atanmasıyla söz konusu<br />

olacaktır.<br />

Tamimde, ihale, eksiltme ve artırma muamelelerinin,<br />

bademe münhasıran Belediye Daimi Encümeni tarafından<br />

yapılmasının kanunen gerektiği, bunun için<br />

şubelerin ve mülhak bütçe ile idare edilen müesseselerin<br />

ihtiyaçlarını gösterir bir liste ile encümene müracaat<br />

etmeleri ve aynı zamanda ihtiyaçları hakkında<br />

piyasadan da tahkikat yaparak encümene bildirmeleri<br />

beyan edilmektedir.<br />

Her iki elçi de itimadnamelerini takdim etti.<br />

Tayinleri İcra Vekilleri Heyeti karan ile çıkan memurlann<br />

sicilleri bu müdürlüğe ve alakadarlara bildirilmiştir.<br />

Bunlann sicillerine, vali, mahrem olarak<br />

mütaleasmı yazacak bu mütalealarla birlikte siciller<br />

<strong>Ankara</strong>'ya gönderilecektir. 80 liradan az maaşı olan<br />

memurlann da aynca iki kıt'a sicil defteri tutularak<br />

bir nüshası Vilayette kalacak, bir nüshası da Başvekalete<br />

gönderilecektir.<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1936<br />

ATCTK<br />

C, 16<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 16<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1936<br />

1936 Yılı 759

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Mayıs Bursa'da Türkkuşu şubesi<br />

açıldı.<br />

18 Mayıs Erzurum-Sivas demiryolu<br />

hattının temeli atıldı.<br />

18 Mayıs 2/1735 Numaralı Kararname<br />

ile Meriyete Konulmuş<br />

Olan Talimatname Yerine<br />

Konmak Üzere İktisad Vekaletince<br />

Yeniden Hazırlanan<br />

"Muntazam Posta Seferleri<br />

Yapan Vapurlarla<br />

veya Münhasıran Toplu<br />

Asker ve Muhacir Nakledecek<br />

Gemilerle Yapılacak<br />

Nakliyata Dair 2/4548 Sayılı<br />

Talimatname"<br />

19 Mayıs Türkiye, kıyıların ışıklanması<br />

ve işaretlenmesi konusundaki<br />

1930 Lizbon<br />

Konferansı kararlarına katıldı.<br />

19 Mayıs 9 ilde bulunan adli ihtisas<br />

mahkemesinin 2/4560 sayılı<br />

kararnameyle kaldırılması.<br />

19 Mayıs Türkiye-Almanya arasında<br />

imzalanan 27.05.1930 tarihli<br />

Ticaret mukavelesine<br />

müzeyyel ikinci itilaf.<br />

19 Mayıs Trabzon'da çarşaf ve peçe<br />

kalkmaktadır. Belediye<br />

Meclisi'nin verdiği son<br />

mühlet bitti.<br />

19 Mayıs İnhisarlar İdaresi'nde yeni<br />

bir teknik teşkilat vücuda<br />

getirildi.<br />

19 Mayıs Önceden Paris'te akdedilen<br />

anlaşmaya binaen Fransa'dan<br />

yeni bir istikraz yapılması.<br />

19 Mayıs İstanbul'un planını yapacak<br />

olan mimar Prost İstanbul'a<br />

geldi.<br />

19 Mayıs Türk-Alman Ticaret mukavelesi<br />

imzalandı.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

-<br />

Bu yönetmelik, muntazam posta seferlerini yapan<br />

vapurlarla muhacir ve asker naklinde aranacak şartları,<br />

münhasıran toplu asker veya muhacir taşıyacak<br />

gemilerde aranılacak şartları düzenlemektedir.<br />

Bu katılım, 2968 sayılı kanunla gerçekleşmiştir.<br />

Kaldırılan ihtisas mahkemeleri, işlerinin miktar ve<br />

mahiyetine göre idamelerine lüzum kalmadığı anlaşılan<br />

Sivas, Trabzon, Balıkesir, İzmir, Muğla, Antalya,<br />

Malatya ve Adana ihtisas mahkemeleri ile İstanbul'daki<br />

sekizinci ihtisas mahkemesidir.<br />

Belediye Meclisi, peçe ve çarşafların kaldırılmasına<br />

önceden karar vermiş, ancak karann tatbiki için üç<br />

aylık bir mühlet bırakmıştı.<br />

Bu teknik teşkilatla beraber tütün imalathane ve depolarına<br />

da yeni bir vaziyet verilmektedir.<br />

Osmanlı Bankası müdürü M. Boissier ile Düyunu<br />

Umumiye Meclisi idare reisi M. Deklajier Paris'ten<br />

müzakare için <strong>Ankara</strong>'ya geldiler. Görüşmeler sonucunda<br />

istikraz, beş senede ödenmek üzere 120 milyon<br />

franktır.<br />

C, 18<br />

Mayıs<br />

1936<br />

TCSYK<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

CK; RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

64.38.5/<br />

2\4560/<br />

54; RG<br />

BULMAÇ,<br />

düstur 3.<br />

Tertip, cilt<br />

20<br />

C, 19 Mayıs<br />

1936<br />

C, 19<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 20<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 20<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 20<br />

Mayıs 1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Mayıs 1055 sayılı Teşvik-i Sanayi<br />

Kanunu'nun 30 ve 36.<br />

maddelerinin değiştirilmesi.<br />

20 Mayıs Muvakkaten kapalı olan<br />

Sağır, Dilsiz ve Körleri Koruma<br />

Kurumu yeniden faaliyete<br />

geçti.<br />

21 Mayıs Nusret Kemal Köymen'in<br />

"Amerika'daki Köy Çalışmalarının<br />

Türkiye İçin<br />

Ehemmiyeti" başlıklı raporu.<br />

22 Mayıs Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanunun 45. Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklenmesine Dair<br />

2969 Sayılı Kanun<br />

22 Mayıs Türk parasının kıymetini<br />

koruma hakkındaki 11 sayılı<br />

kararnamenin 32. maddesinin<br />

değiştirilmesi.<br />

23 Mayıs Tüccar ve ekicilerin iştiraki<br />

ile İstanbul, İzmir ve Samsun'da<br />

üç tütün ofisinin kurulmasına<br />

karar verildi.<br />

23 Mayıs Üçüncü Umumi Müfettiş<br />

Tahsin Uzer'in Başbakan'a<br />

çektiği şahsi telgraf.<br />

23 Mayıs Köy Düğünü adlı esri halkevlerine<br />

gönderildiği.<br />

24 Mayıs Üçüncü Umumi müfettişi,<br />

doğu illerinde kalkınma hareketleri<br />

doğrultusunda şimendifer<br />

inşaatlarının hız<br />

kazanacağını ve İran transit<br />

yolunun bitirileceğini beyan<br />

etti.<br />

Recep Peker'e sunulan raporda, "süratli bir sanayileşme<br />

ile az zamanda dünyanın, sanayide en ileri ve<br />

en kalabalık şehirlerine malik bir memleketi haline<br />

geldikten sonra bugün yeniden köycülüğü ele almakta<br />

olan" Amerika'da öğrenilecek birçok şeyler olduğu<br />

belirtilmektedir.<br />

Eklenen fıkra şudur: şehid olarak öldüğü iddia olunan<br />

kimselerin maaşı müstahik (hak sahibi) mirasçıları<br />

tarafından maaş tahsisi talebi ile vaki olacak müracaatlarında<br />

mahkemelerden aldıkları veraset vesikaları<br />

ile Hazine muvacehesinde olmayarak yapılmış<br />

muhakeme neticesinde aldıkları ilamlarda gösterilmiş<br />

olan şehidlik keyfiyeti resmi kayıdlara göre hakikate<br />

uygun değilse Hazine, bu vesika veya ilamdaki ölümün<br />

şehiden vukuuna dair olan hüküm ve kararın iptalini<br />

o mahkemeden taleb ve davaya salahiyetlidir.<br />

Değişiklik 2/4579 sayılı kararnameyle olmuştur. Buna<br />

göre, Türkiye'ye aldığından fazla mal satan ve<br />

Türkiye ile bir clearing veya benzeri anlaşması olmayan<br />

memleketlerden birine yapılacak ihracat mukabilinde<br />

aynı memleketten mer'i umumi ithalat rejiminde<br />

ve F.O.B. kıymeti ihracatın F.O.B. kıymetine<br />

müsavi (denk) ithalat yapılabilir. Bu memleketleri<br />

İktisad Vekaleti tayin eder.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.41.9/<br />

2\4624/<br />

K.3220<br />

C, 22<br />

Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

490.01/570<br />

.2268.3/1.<br />

Büro<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

64.39.4/<br />

2N4579/<br />

2V5152;<br />

RG<br />

C, 23<br />

Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.7/<br />

77B.50<br />

BCA:<br />

.490.1/<br />

3.12.86/<br />

l.Büro<br />

C, 24<br />

Mayıs<br />

1936<br />

1936 Yılı 761

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Mayıs Dahiliye Vekaleti müsteşarlığına<br />

İbrahim Sabri Çıtak'ın<br />

tayini.<br />

26 Mayıs Ziraat Vekaleti 1. Umumi<br />

müfettişlik Müşavirliğine<br />

Mustafa Faik'in terfian tayini.<br />

26 Mayıs Memurin Kanunun Muaddel<br />

64. Maddesine Bir Fıkra<br />

Eklenmesine Dair 2978<br />

Sayılı Kanun.<br />

26 Mayıs <strong>Ankara</strong>-lstanbul hava seferleri<br />

başladı.<br />

26 Mayıs Zonguldak'ta büyük bir<br />

elektrik santrali açıldı.<br />

26 Mayıs Hariciye Vekaleti Vekili<br />

Şükrü Saraçoğlu diplomasimizin<br />

başarılarına dair<br />

olarak "Sulha hizmet ederken<br />

kuvvetlenmeği ihmal<br />

etmiyoruz" şeklinde önemli<br />

bir izahat verdi.<br />

26 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti sınırları<br />

içindeipekböceği tohumu<br />

yetiştirilmesi, muayenesi<br />

ve satılması.<br />

26 Mayıs Edime Kadıgevren'de Salih<br />

Mehmet Dağlı'ya verilen<br />

linyit işletme ruhsatı.<br />

27 Mayıs İstanbul Maliyesi bina ve<br />

arazi vergisi ile birlikte Belediyeye<br />

devredilen Maliye<br />

memurları yeni vazifelerini<br />

tebliğe başladı.<br />

27 Mayıs Belediyelerde defter tutulması.<br />

28 Mayıs İstanbul Vilayeti dahilinde<br />

nahiye müdürlerinin yerine<br />

komiserler tayin edildi.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

ibrahim Sabri Çıtak, Vehbi Demirel'in istifası dolayısıyla<br />

boşalan kadroya atanmıştır.<br />

Mustafa Faik, Ziraat Vekili Müfettişiyken 55 lira<br />

maaş almaktaydı. Şu an ise 80 lira maaş alacaktır.<br />

Eklenen fıkra şudur: mecburi hizmet mükellefiyeti<br />

sebebi ile 2919 numaralı kanunun neşrinden evvel<br />

ücretli olarak istihdam edilmiş olanların da bu suretle<br />

geçen hizmet müddetleri namzedlik müddetine ve<br />

mecburi hizmetlerine mahsub edilir.<br />

Belediye riyaseti tarafından yapılması istenen işlerin<br />

yanlış anlaşılmasına mahal kalmamak üzere bu gibi<br />

işler hakkında daire amirlerinin birer defter tutmaları<br />

ve bunlar hakkında Belediye Reisine malumat vermeğe<br />

geldikleri vakit bu defterleri de beraberlerinde<br />

getirme lüzumuna dair Belediye şubelerine bir tamim<br />

gönderildi.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

103.15.19/<br />

12183; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

103.15.14/<br />

12178; RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 26<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 27<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 27<br />

Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.43.19/<br />

2\4674/<br />

19-28<br />

BCA:<br />

310.10.22/<br />

919.1330/<br />

814.1.2<br />

C, 28<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 28<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 28<br />

Mayıs<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Askeri Hastahanelere Alınacak<br />

Ahali ve Fukara<br />

Hakkındaki 2/1/1937 Tarih<br />

ve 480 Sayılı Nizamnamenin<br />

2. Maddesinin Tadiline<br />

Dair 2/4634 Sayılı Nizamname.<br />

29 Mayıs İktisad Vekaleti, ihracat<br />

mallarımız meyanında<br />

önemli bir mevki işgal<br />

eden yapağılarımızı standardize<br />

etmeğe ve ihraç<br />

edilecek yapağıların tam<br />

bir standardizasyonuna tabi<br />

tutulmuş olarak çıkarılmasına<br />

karar verdi.<br />

29 Mayıs Atatürk'ün nezaretinde büyük<br />

bir askeri tatbikat yapıldı.<br />

29 Mayıs Üçüncü Umumi Müfettiş<br />

Tahsin Üzerin bölgesiyle<br />

ilgili verdiği bilgiler.<br />

30 Mayıs İnhisarlar Tekaüt Sandığı<br />

Nizamnamesi'nin yürürlüğe<br />

konması.<br />

30 Mayıs Demir İşletmeleri Genel<br />

Müdürlüğü kuruldu.<br />

30 Mayıs 2985 sayılı 1936 mali yılı<br />

Muvazenei Umumiye Kanunu.<br />

31 Mayıs İktisad Vekaleti, bir yabancı<br />

uzman istihdam etmeye<br />

başladı.<br />

31 Mayıs İnhisar memurlarına mahsus<br />

5. Kurs devresi tedrisatı<br />

yapıldı.<br />

31 Mayıs Sofya Türk-Bulgar Cemiyeti<br />

toplandı.<br />

1 Haziran Malatya-Yazıhan demiryolu<br />

hattı işletmeye açıldı.<br />

Bunun için Ticaret Odalarına bir tamim gönderdi; tacirlerin<br />

bu husustaki noktai görüşlerinin süratle öğrenilerek<br />

bildirilmesini istedi.<br />

Umumi Müfettiş, Başvekile yazdığı metinde, Erzurum<br />

demiryoluna başlanmasından; Erzurum, Kars<br />

proje ve planlarının hazırlanmakta olduğundan; İran<br />

transit yolu emniyetinin temini için tedbirler alındığından;<br />

Erzurum'daki vakıfların ıslahından; acz içinde<br />

olan belediyeye 50 bin lira yardım edilmesi gerektiğinden<br />

bahsetmiştir.<br />

Bu kanuna göre devlet bütçesine dahil dairelerin<br />

1936 mali yılı masrafları için 212 755 580 liralık tahsisat<br />

verilmiştir. Gelir ise 212 764 000 lira tahmin<br />

edilmiştir.<br />

Denizyolları İdaresi'nde yapılan yeni teşkilat<br />

meyanında idare işletmesini yeni esaslara göre kurmak<br />

ve idare etmek üzere İktisad Vekaleti, Kip isminde<br />

bir mütehassısı angaje etti.<br />

tki memleket arasındaki dostluğun takviyesine karar<br />

verildi.<br />

BULMAÇ<br />

C, 29<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 30<br />

Mayıs<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.9/<br />

77B.52<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.45.17/<br />

2V4712/<br />

2V6282<br />

CK<br />

RG<br />

C, 31<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 31<br />

Mayıs<br />

1936<br />

C, 1<br />

Haziran<br />

1936<br />

TCSYK<br />

1936 Yılı 763

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Haziran Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğü 1936 mali yılı<br />

2991 sayılı bütçe kanunu.<br />

1 Haziran Konya Ovası Sulama İdaresiyle<br />

Yüksek Mühendis<br />

Mektebi ve <strong>Ankara</strong> Yüksek<br />

Ziraat Enstitüsünün<br />

Muvazenei Umumiyeye<br />

Alınmasına Dair 2984 Sayılı<br />

Kanun.<br />

1 Haziran Bina ve arazi vergilerinin<br />

Muhasebei Hususiye'ye<br />

geçmesine karar verildi.<br />

1 Haziran Türk Maarif Cemiyeti'nin<br />

<strong>Ankara</strong>'da bir kolej tesis<br />

etmesi.<br />

1 Haziran Posta, Telgraf ve Telefon<br />

Umum Müdürlüğü 1936<br />

mali yılı 2990 sayılı bütçe<br />

kanunu.<br />

1 Haziran Cumhuriyet Merkez Bankası,<br />

Hazine tahvillerinin<br />

umumi ödenmesine başladı.<br />

1 Haziran <strong>Ankara</strong> Şehri İmar Müdürlüğü<br />

1936 mali yılı 2989<br />

sayılı bütçe kanunu.<br />

2 Haziran İstanbul'da içtimalan yapılan<br />

Balkan Ekonomi Konseyi<br />

müzakereleri bitti.<br />

2 Haziran Muşlu Hilmi Yıldırım tarafından<br />

yazılıp Şam'da yayımlanan<br />

Une Voix de<br />

Kürdistan adlı kitabın yasaklanması.<br />

2 Haziran İstanbul'da yayınlanan Akbaba<br />

adlı mizah gazetesinin<br />

125. sayısının toplatılması.<br />

2 Haziran Elazığ Güleman ve Alacakaya'da<br />

Etibank Genel<br />

Müdürlüğü'ne verilen krom<br />

madeni işletme ruhsatı.<br />

3 Haziran Fazıl Hüsnü'nün Mecitözü<br />

Kaymakamlığı'nda kalması,<br />

İlgaz Kaymakamlığına<br />

Sadık Sıtkı'nın tayini.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

Bu müdürlüğün 1936 mali yılı masrafları için 23 364<br />

657 lira tahsisat verilmiştir. Gelir ise 23 370 000 lira<br />

tahmin edilmiştir.<br />

Bu kurumlann şahsiyeti hükmiyeleri kaldırılmıştır.<br />

Bu sebeple Maliye memurlarından 286 kişi bugünden<br />

itibaren Muhasebei Hususiye emrinde çalışacaklardır.<br />

Maliye'de uzun seneden beri çalışan ve yeni<br />

teşkilatla İstanbul Belediyesi'ne geçmiş olan bu memurlar<br />

eski haklannı muhafaza etmektedir.<br />

Bu müdürlüğün 1936 mali yılı masrafları için 6 374<br />

016 lira tahsisat verilmiştir. Gelir de aynı miktarda<br />

beklenmektedir.<br />

<strong>Ankara</strong> Şehri imar Müdürlüğü 1936 mali yılı masrafları<br />

için 160 457 lira tahsisat verilmiştir. Gelir de 160<br />

lira tahmin edilmiştir.<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 1<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 2<br />

Haziran<br />

1936<br />

RG<br />

C, 2<br />

Haziran<br />

1936<br />

RG<br />

C, 3<br />

Haziran<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.46.12/<br />

2V4727/<br />

86-222<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.46.14/<br />

2\4729/<br />

86-223<br />

BCA:<br />

310.10.23/<br />

967.1384/<br />

548<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

104.16.5/<br />

12189; RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Haziran Necmeddin'in, Malatya İli<br />

Nafıa Direktörlüğüne, Hulusi'nin<br />

de Niğde İli Nafıa<br />

Direktörlüğüne tayin olması.<br />

3 Haziran Dr. Osman Oğuz Civelek<br />

Çoruh Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne,<br />

Dr. Muhlis Köknar da<br />

Edime Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğüne<br />

tayin edildi.<br />

3 Haziran Türk-Sovyet kültürel temasların<br />

artırılmasına ilişkin<br />

<strong>Ankara</strong>'da bir komisyon<br />

kuruldu.<br />

3 Haziran Her hangi bir hava taarruzu<br />

ihtimaline binaen Türk ordusu<br />

bir muharebe tatbikatı<br />

yaptı.<br />

4 Haziran Memurin Kanunun 85.<br />

Maddesinin Son Fıkrası İle<br />

148 ve 201 Sayılı Tefsirlere<br />

Dair 947 Sayılı Heyeti<br />

Umumiye Karan<br />

4 Haziran İstanbul'da Belediye namına<br />

esnaftan 'afışaj' ücreti<br />

toplandığı ortaya çıktı.<br />

4 Haziran İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> bünyesinde<br />

fizik ve kimya enstitüsünün<br />

inşasına başlandı.<br />

4 Haziran Halkevlerinde müzik faaliyetlerinin<br />

artırılması ve<br />

Türk dili çalışmalanna<br />

ağırlık verilmesi.<br />

5 Haziran 2996 Sayılı Maliye Vekaleti<br />

Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkında Kanun.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 4<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 4<br />

Haziran<br />

1936<br />

BULMAÇ<br />

BÜK<br />

C, 4<br />

Haziran<br />

1936<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.90,<br />

91/ l.Büro<br />

Bu kanun Maliye Bakanlığı'nın merkez ve taşra teş- BULMAÇ;<br />

kilatını düzenleyen temel kanundur. İstanbul Maliye TTY; RG<br />

teşkilatı ayrıca düzenlenmiştir. Umumi Müfettişlikler<br />

Müşavirlikleri de bu kanun kapsamında hukuki gerçeklik<br />

kazanmıştır. Merkez teşkilatı şu birimlerden<br />

oluşur: hususi kalem, bütçe ve mali kontrol umum,<br />

muhasebat umum, varidat umum, nakid işleri umum,<br />

muntazam borçlar umum, milli emlak, darphane ve<br />

damga matbaası, tahsilat, zat işleri, levazım ve kıymetli<br />

evrak müdürlükleri; teftiş, mali tetkik heyetleri;<br />

itiraz ve temyiz komisyonlan. İllerde ise defterdarın<br />

idaresi altında varidat, tahsilat ve muhasebe müdürleri<br />

ile ehemmiyetli olan illerde muhakemat ve milli<br />

emlak müdürlükleri bulunur. Bu kanunla, Maliye<br />

Vekaleti, teşkilatını mevcut muhasebe kanun ve usul-<br />

1936 Yılı 765

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Haziran Türk Tütün Limited Şirketi<br />

hazırlığını bitirerek faaliyete<br />

geçti.<br />

5 Haziran Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğü Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkında 2997 Sayılı<br />

Kanun.<br />

5 Haziran 2994 Sayılı Türk Bayrağı<br />

Kanunu.<br />

6 Haziran Yugoslav Nazın Şevki<br />

Behmen <strong>Ankara</strong>'ya geldi.<br />

6 Haziran Ziraat Vekaleti, ormanların<br />

korunması ve maden kömürü<br />

kullanımını artırmak<br />

amacıyla Dahiliye Vekaleti'ne<br />

istekte bulundu.<br />

6 Haziran Balkan Antantı Ekonomik<br />

Konseyi Eksper Komitesinin<br />

karan.<br />

leriyle uyumlaştırmıştır. Maliye Vekaletine düşen<br />

vazifelerin genişliği ve çokluğu, özellikle Hazine işleri<br />

ile maliye işlerinin ayn ayn uzmanlık sahibi kişiler<br />

tarafından görülmesi mecburiyetinden dolayı Vekalete,<br />

iki müsteşarlık ihdas edilmiştir. Bu kanunla<br />

tetkik büro genişletilmiş, defterdarlara daha fazla görev<br />

verilmiş, memura ait hükümlerde de değişiklikler<br />

yapılmıştır.<br />

Bu kanuna göre Tapu Kadastro Umum Müdürlüğü,<br />

gayrimenkul mallara aid akidlerle bilumum tescil,<br />

kadastro ve tapu tahrir işlerinin kanunlarına ve nizamnamelerine<br />

göre yapılmasını temin ve idare ile<br />

mükellef Maliye Bakanlığı'na bir teşekküldür. Tapu<br />

Kadastro Umum Müdürlüğü, kanunu medeni ile tapu<br />

ve kadastro ve alakalı diğer kanunlann hükümleri ve<br />

idari işlerde bağlı bulunduğu Maliye Bakanlığı'ndan<br />

alacağı direktifler dahilinde gayrimenkul malların tapu,<br />

tescil, kadastro ve tapu ve tahrir işlerini emniyetle<br />

yaptırmak vazifesi ile mükelleftir. Bu kanun kurucu<br />

kanun olarak merkez ve taşra teşkilatını düzenler;<br />

memurlarda aranacak şartları belirler.<br />

Bu kanun, yapım şeklini ve ölçülerini tayin etmektedir.<br />

Ayrıca kullanım şekillerini ayrıntılı olarak düzenlemektedir.<br />

5.7.1936 Tarihli 3348 Sayılı Resmi<br />

Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

Ziraat Vekaleti, hem ormanları tahribattan korumak<br />

hem de memlekette maden kömürü istihlakini artırmak<br />

maksadı ile devlet müesseseleri nezdinde lazım<br />

gelen teşebbüste bulunması isteğini Dahiliye Vekaletine<br />

bildirmesi üzerine Vekalet'in, İstanbul Belediyesine<br />

gönderdiği bir tamimde bu hususun temini için<br />

şimendifer uğrağı olmayan köylere bile hiç olmazsa<br />

kamyon ve sair nakil vasıtaları ile maden kömürü<br />

nakil ve şevkini bildirilmiştir.<br />

Balkan Antantı Ekonomik Konseyi Eksper Komitesinin<br />

karan üzerine Antant'a dahil memleketlerin liman<br />

vergilerinde cibayet tarzı itibarı ile kolaylıklar<br />

gösterilecek, muhtelif liman rüsumu bir yere verilecektir,<br />

deniz hatlannda iş ortaklığına gidilecektir.<br />

6 Haziran Atatürk'ün, Bursa gezisi. AYG<br />

6 Haziran Bazı hakimliklere atamalar<br />

yapılması.<br />

766 Yöııetmı Zamandizini<br />

Ürgüp Hukuk Hakimliğine; İnegöl Ceza Hakimliğine;<br />

Kemaliye, Çermik Hakimliklerine; Balıkesir,<br />

Ödemiş Azalıklanna; Çanakkale, Polatlı, Aydın,<br />

Düzce Sulh Hakimliklerine; Söğüt, Tavas Ceza Hakimliklerine<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

C, 5<br />

Haziran<br />

1936<br />

RG<br />

BULMAÇ,<br />

RG<br />

C, 6<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 6<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 6<br />

Haziran<br />

1936<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Haziran Van İli Gürpınar İlçesi<br />

Kığzı köyünde Hasasor<br />

adıyla yeni bir nahiye kurulması<br />

ve 15 köyün bu nahiyeye<br />

bağlanması.<br />

8 Haziran İstanbul'da basılan Yahudilik<br />

ve Masonluk adlı kitabın<br />

toplattınlması.<br />

8 Haziran Antalya İli Nafıa Direktörlüğüne<br />

Hıfzı Muhtar atandı.<br />

İlgili köyler şunlardır: Kığzı, Norkuh, Hindistan,<br />

Asbaşin, Hik, Akçoranis, Nanik, İremir, Gelbelesan,<br />

Hamik, Yukanmijinğir, Aşağımijinğir, Enğuştanis,<br />

Hosp ve Dimkosni.<br />

9 Haziran İhracatçı Birlikleri kuruldu. TTY<br />

9 Haziran Sağlık ve Sosyal Yardım<br />

Bakanlığı Teşkilatı ve Memurin<br />

Kanunu genişletildi.<br />

9 Haziran Atatürk'ün Eskişehir'de Belediye<br />

ve Hükümet dairelerini<br />

ziyareti, Uçak Mektebini<br />

teftişi ve uçuşları seyretmesi.<br />

9 Haziran Başvekalet İstatistik Umum<br />

Müdürlüğü yaptığı bir istatistikle<br />

Türkiye'de ziraat<br />

yapılan yerleri tespit etti.<br />

9 Haziran Cumhurbaşkanlığını korumakla<br />

görevli polis teşkilatının<br />

vazifelerine ve istihdam<br />

şekillerine dair talimatnamenin,<br />

Başbakanlığa<br />

sunulması.<br />

9 Haziran 6 Ağustos 1928 Tarihli ve<br />

Türk-Sovyet Hudut İhtilafları<br />

Mukavelesinin Temdidine<br />

Mütedair Moskova<br />

Büyük Elçiliğimizle Sovyet<br />

Hariciye Komiserliği Arasında<br />

Teati Edilen Nota.<br />

9 Haziran Avni Doğan'ın Recep Peker'e<br />

sunduğu köy kalkınma<br />

projeleri.<br />

9 Haziran Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde<br />

çalıştırılacak<br />

yabancı uzmanlara ait kadronun<br />

tasdiki.<br />

9 Haziran Kara Ordusunda çalıştırılacak<br />

yabancı uzmanlara ait<br />

kadronun tasdiki.<br />

Bu istatistiğe göre 76.273.600 hektar olan Türkiye<br />

topraklarının 10.491.191 hektarında ziraat yapılmaktadır.<br />

7 Aralık 1936 tarihinde 3075 Sayılı Kanunla onaylanmıştır.<br />

22 Aralık 1936 Tarihli 3488 Sayılı Resmi<br />

Gazetede yayımlanmıştır.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

104.17.5/<br />

12209; RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.49.11/<br />

2\4787/<br />

86-225<br />

RG<br />

TTY<br />

ATCTK<br />

C, 9<br />

Haziran<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

1.7.3<br />

TTOMAR<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

569.2264.5<br />

/ 2.Büro<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.49.12/<br />

2\4788<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

65.49.13/<br />

2\4789/<br />

241-106<br />

1936 Yılı 767

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Haziran 2999 Sayılı Bankalar Kanunu.<br />

11 Haziran Polis Kıyafeti Hakkında<br />

2/4739 Sayılı Nizamname.<br />

11 Haziran Dahiliye Vekaleti'nin,<br />

tekaüd, dul ve yetim aylıklarına<br />

aid yoklama ilmühaberlerine<br />

ilişkin tebliğde<br />

bulunması.<br />

11 Haziran 2/4712 Sayılı İnhisarlar<br />

Tekaüt Sandığı Nizamnamesi.<br />

12 Haziran Atatürk'ün Çankaya'da Polonya<br />

Elçisi Michel<br />

Sokolnicky ve Bulgaristan<br />

Elçisi Todor christov'un<br />

itimatnamelerini kabulü.<br />

12 Haziran Subay Heyetine Mahsus<br />

Terfi Kanunun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 2753<br />

Sayılı Kanunun 2. Maddesinin<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

Olan 2900 Sayılı Kanunun<br />

Muvakkat Maddesi Hakkında<br />

949 Sayılı Meclis<br />

Karan.<br />

13 Haziran 3005 Sayılı Meşhud Suçların<br />

Muhakeme Usulü Kanunu.<br />

13 Haziran Polis Teşkilatı Hakkındaki<br />

2049 Sayılı Kanuna Bağlı<br />

Cetvelde Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3000 Sayılı<br />

Kanun.<br />

13 Haziran İstanbul'da Yapılacak Devrim<br />

Anıdı Hakkında 3002<br />

Sayılı Kanun.<br />

76 Yöetm Zamandizini<br />

Türk kanunlanna göre kurulmuş ve kurulacak bankalar<br />

ile ecnebi memleketlerde teşekkül etmiş olup<br />

Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan<br />

veya bundan sonra Türkiye'de şube açarak faaliyete<br />

geçecek olan bankalar bu kanuna tabidir.<br />

Bu tüzük, derece ve sınıflara göre merkez ve vilayetlerdeki<br />

polis mensublarının kıyafetleri ve taşıyacakları<br />

teçhizatı belirtmektedir. 19.6.1936 Tarihli ve<br />

3334 Sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

Tekaüd, dul ve yetim aylıklanna aid yoklama ilmühaberlerinin<br />

belediyelerce tasdik edilmesi ve bu işin<br />

polis veya nahiye müdürleri vasıtası ile yapılarak<br />

halkın müşkülata maruz kalmaması Dahiliye Vekaleti'nden<br />

alakadarlara tebliğ edildi.<br />

Bu tüzük sandığın idaresini, sandığın hesaplarını,<br />

sandık sermayesinin nemalandırılmasını, tazminat ve<br />

aylıkların tahsis ve tasdiki muamelelerini, sandığın<br />

murakabesini düzenlemektedir.<br />

Adliye teşkilatı olan yerlerdeki belediye sınırları<br />

içinde ve panayırlarda işlenen ve faili o sırada veya<br />

pek az sonra yakalanan: a) ağır ceza mahkemelerinin<br />

vazifeleri dışındaki meşhud cürümler, b) Türk Ceza<br />

Kanunun 529, 534, 539, 545, 548, 551, 565, 567,<br />

568, 571, 573, 574, 575 ve 576. maddeleri ile 534,<br />

540 ve 547. maddelerinin ikinci fıkralarında yazılı<br />

meşhud olarak işlenen kabahatlar hakkında takip ve<br />

duruşma, bu kanun hükümlerine tabidir.<br />

Bağlı cetvel, emniyet müfettişliklerine ilişkindir.<br />

Belediye bütçesinden ödenmek üzere İstanbul'da bir<br />

devrim anıdı yapılacaktır. Anıdın yerinin tayini, şeklinin<br />

ve projesinin tesbiti belediyenin ve sanat noktasından<br />

Maarif Vekilliği'nin mütaleası alınmak şartı<br />

ile Dahiliye Vekaletine aittir.<br />

GB, RG<br />

RG<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1936<br />

RG<br />

ATCTK<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Haziran Endüstriyel Mamulatın<br />

Maliyet ve Satış Fiyatlarının<br />

Kontrolü Tespiti Hakkında<br />

3003 Sayılı Kanun.<br />

13 Haziran İskelelerin Ne Suretle İdare<br />

Edileceğine Dair 3004 Sayılı<br />

Kanun.<br />

Bu kanuna göre İktisad Vekilliği, endüstri şubeleri<br />

mamulatından lüzum gördüklerinin maliyet ve toptan<br />

satış fiyatlarını kontrol ve tespit etmeğe ve bu maksatla<br />

işletme ve idare şartlarını, umumi iktisadi vazıyetlerini<br />

ve buna dair evrak ve vesikalarını tetkike<br />

yetkilidir. Tespit edilen satış fiyatları ilan olunur.<br />

Bu kanuna göre vilayet hususi idareleri ile belediyelerin<br />

ve köylerin elinde bulunan iskele ve rıhtım ve<br />

umumi seyrüsefere yarayan kanal, kayık ve sallardan<br />

kanunlara müsteniden alınmakta olan müruriye resim<br />

ve ücretlerine dair tarifeler, İktisad Vekaletince tetkik<br />

ve İcra Vekilleri Heyeti tarafından tasdik edildikten<br />

sonra tatbik olunur.<br />

15 Haziran İş Kanunu kabul edildi. 15.6.1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İş kanunu,<br />

mahiyeti itiban ile yolunda işleyebilmesi için günde<br />

en az 10 işçi çalıştırmayı icab ettiren işyerlerine ve<br />

buralarda çalışan işçilerle bunların işverenlerine uygulanır.<br />

İş akdini, işin tanzimini, işçilerin sağlığını<br />

koruma ve iş emniyetini, iş ve işçiyi bulmayı, iş ihtilaflarının<br />

çözümünü, iş hayatının murakabe ve teftişini,<br />

cezalan düzenler. Bu kanun, bundan önce hazırlanmış<br />

olan taşanların ve uluslararası sözleşme ve<br />

alakadar bütün dairelerin kendi alanlanndaki işçilik<br />

durum ve ihtiyaçları üzerinde yaptıkları projelerin<br />

uygulaması ile vücuda gelmiştir. İş kanunu, piyasa<br />

olgusuna olumlu bakmaya başlayan, devletçi dönemin<br />

gereksinimlerine uygun olarak hazırlanmıştır.<br />

Başlıca amacı, işçinin korunmasından çok toplum<br />

yararına uygun çalışma koşullarının oluşturulmasıdır.<br />

Planlı sanayileşme çabalarının, muhtemel bir sınıf<br />

kavgası nedeniyle engellenmesi bu dönemin yöneticilerinin<br />

başlıca kaygısıdır.<br />

15 Haziran Gümrük Muhafaza Genel<br />

Komutanlığı Emrindeki<br />

Deniz Teşkilatının Askerileştirilmesi<br />

Hakkında 3015<br />

Sayılı Kanun.<br />

15 Haziran Yeniden Dokuz Kaza Teşkiline<br />

ve Kadrolarda Bazı<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3012 Sayılı Kanun.<br />

15 Haziran Cumhuriyet Merkez Bankası'nın<br />

muameleleri artmış<br />

olan <strong>Ankara</strong> ve İstanbul<br />

şubeleri teşkilatlarının genişletilmesine<br />

katar verildi.<br />

Bu kanun dolayısıyla Gümrük Muhafaza Deniz Teşkilatı,<br />

askeri usullere göre tensik, teşkil, talim ve terbiye<br />

edilir. Deniz kaçakçılığının men, takip ve tahkiki<br />

ve karasulanmızın muhafazası ve emniyeti için<br />

Türkiye Cumhuriyeti kıyılan deniz mıntıkalanna aynlır.<br />

Her mıntıkada çalışan deniz vasıtaları ile bunlann<br />

tamirat atelyesi ve güverte, makine, inşaiye subaylarından<br />

mürekkeb fen heyeti; deniz mıntıka komutanı<br />

adını alan bir denizsubayı emrindedir.<br />

<strong>Ankara</strong>'da Çankaya, Antalya'da Gündoğmuş, Balıkesir'de<br />

Manyas, Burdur'da Yeşilova, İstanbul'da Eyüp,<br />

Kastamonu'da Karğt, Kocaeli'de Gölcük, Çanakkale<br />

Yenice, Ordu'da Gölköy kazaları teşkil edilmiştir.<br />

1426 sayılı Vilayet İdaresi Kanunu'nun 58. maddesi<br />

mucibince yeniden bir vilayette idare heyeti kurulmuş,<br />

beş vilayette vali muavinliği ve 25 maiyet memurluğu<br />

ihdas olunmuştur.<br />

Yeni teşkilatta bilhassa bazı devletler için ayrı kliring<br />

servisleri kurulacaktır.<br />

RG<br />

RG<br />

TTY; İH,<br />

s. 18.; RG<br />

RG<br />

RG<br />

C, 15<br />

Haziran<br />

1936<br />

1936 Yılı 769

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Haziran Recep Peker'in parti genel<br />

sekreterliğinden ayrılmasına<br />

dair.<br />

15 Haziran Memurin Kanunu'nda yapılacak<br />

değişiklikler hakkında<br />

tamim.<br />

15 Haziran Satılan Kinin Bedelinin<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti 1936 Bütçesinde<br />

Açılacak Fasla Tahsisat<br />

Kaydına Dair 3019 Sayılı<br />

Kanun.<br />

15 Haziran Ticarette Tağşişin Men'i ve<br />

İhracatın Murakabesi ve<br />

Korunması Hakkındaki<br />

1705 Sayılı Kanuna Ek<br />

3018 Sayılı Kanun.<br />

15 Haziran Riyaseticumhur Dairesi<br />

Teşkilatı Hakkındaki 2180<br />

Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair 3011 Sayılı Kanun.<br />

15 Haziran Denizyolları ve Akay İşletmeleriyle<br />

Fabrika ve<br />

Havuzlar Teşkilatı Hakkındaki<br />

2248 Sayılı Kanunun<br />

8. Maddesinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 3014 Sayılı<br />

Kanun.<br />

15 Haziran Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

Hakkındaki 2490 Sayılı<br />

Kanunun 46. Maddesinin<br />

(A) Fıkrasının Değiştirilmesine<br />

ve 50. Maddesine<br />

Bir Fıkra Eklemesine Dair<br />

3009 Sayılı Kanun.<br />

15 Haziran Muhasebei Umumiye Kanunun<br />

83. Maddesinin (H)<br />

Fıkrasının Tadiline Dair<br />

3010 Sayılı Kanun.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Bu kanuna göre ihracat ticareti ile meşgul olmak isteyen<br />

tacirler İktisad Vekaleti'nden ruhsat almaya<br />

mecburdur. Bu ruhsatnameler üç sene müddetle muteber<br />

olup müddet bitince yenilenmesi lazımdır. Bu<br />

kanun ayrıca ruhsatnameleri ayrıntılı olarak düzenlemektedir.<br />

3018 Sayılı Kanun 7. maddesi itibarıyla<br />

ihracatçı birliklerinin kurulmasının temeli sayılmaktadır.<br />

7. maddeye göre hükümet, gerekli görülen bölgelerde<br />

belirli malların ihracıyla uğraşan ruhsatlı tacirlerin<br />

birlikler kurmasını isteyebilir.<br />

2180 sayılı kanunun 6. maddesi değiştirilmiştir. Bu<br />

madde, kalemi mahsusa ilişkindir. Kalemi mahsus,<br />

bir müdür, dört birinci ve dört ikinci katibden meydana<br />

gelir. Bu kalem, reisicumhurun resmi ve hususi,<br />

mahrem bütün muhabereleri nitemin ve yazı işlerini<br />

ifa eder.<br />

46. maddenin 6. fıkrası şu şekilde değiştirilmiştir: artıma<br />

ve eksiltmeye konulması faydalı görünmeyen<br />

müteferrik alımlarla menkulat satışları ve küçük tamirler<br />

ve posta nakil işleri (bunların miktarı kazalar<br />

için 200, vilayetler için 500 ve merkez için 1000 liradır).<br />

Bu miktarlar, İcra Vekilleri Heyeti karan ile<br />

ciizütam halindeki kıtalar için 50001iraya, acele ve<br />

mühim hallerde askeri alış verişler için 10 000 liraya<br />

kadar artırılabilir. 50. maddesine ise şu fıkra eklenmiştir:<br />

muhammen bedeli 2000 lirayı geçmeyen ve<br />

derhal icrası zaruri görülen veya eksiltme ve pazarlık<br />

sureti ile ihalesinin faydalı olmayacağı anlaşılan posta<br />

nakil işleri ile muhammen bedeli 1000 lirayı geçmeyen<br />

posta nakil vasıtalannın tamiri.<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.10.3/<br />

l.Büro<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.10.4/<br />

l.Büro<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Haziran İstanbul ve İzmir Limanlarının<br />

Sureti İdaresi Hakkında<br />

3023 Sayılı Kanun.<br />

16 Haziran 3007 Sayılı Kültür Bakanlığına<br />

Bağlı Ertik Okulları<br />

Öğretmenleri Hakkında<br />

Kanun<br />

16 Haziran Vilayet İdaresi Kanunun 2.<br />

ve 71 maddelerini değiştiren<br />

3001 Sayılı Kanun<br />

16 Haziran Üçüncü Umumi Müfettişin<br />

Maradit, Rize ve Pazar'a<br />

yaptığı seyahatla ilgili intibaları<br />

.<br />

16 Haziran Maden Tetkik ve Arama<br />

Enstitüsü Hakkında 2804<br />

Numaralı Kanunun 11.<br />

Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 3016 Sayılı Kanun<br />

17 Haziran 3025 Sayılı Van gölü İşletmesi<br />

Kanunu<br />

2521 sayılı kanunla hükmi şahsiyeti haiz ve Maliye<br />

Vekaleti'ne bağlı olarak İstanbul'da (İstanbul Liman<br />

İşletmeleri Umum Müdürlüğü) ve İzmir'de (İzmir<br />

Liman İşletmeleri Umum Müdürlüğü) adı ile kurulmuş<br />

bu idareler bu kanunla İktisad Vekaleti'ne raptedilmiştir.<br />

Ayrıca bu kanun İstanbul ve İzmir limanları<br />

sınırlannda bu kurumlara verilen hizmetleri ayrıntılı<br />

olarak belirtmektedir.<br />

Bu kanun ertik okullarına atanacak öğretmenlerin taşıması<br />

gerekli özellikleri tanımlamakta ve çalışma<br />

koşullarını düzenlemektedir.<br />

1426 sayılı Vilayet İdaresi Kanunu'nun 2. maddesi şu RG<br />

şekilde değiştirilmiştir: vilayet teşkili veya mevcud<br />

vilayetlerden birinin kaldırılması veyahut vilayet<br />

merkezinin veya adının değiştirilmesi Devlet Şurası'tıın<br />

mütaleası alınarak kanunla yapılır. Kaza teşkili,<br />

kaldırılması veya bir kazanın başka bir vilayete bağlanması<br />

vilayet idare heyeti ve umumi meclislerin<br />

mütaleası alındıktan sonra kanunla yapılır. Vilayet<br />

sınırlarının, kaza merkez, sınır ve adlarının değiştirilmesi,<br />

nahiye teşkili veya kaldırılması veya bunların<br />

merkez ve sınırlarının değiştirilmesi, bir kazadan<br />

başka bir kazaya bağlanması alakalı vilayetler idare<br />

heyetlerinin ve umumi meclislerinin mütaleası alındıktan<br />

sonra Dahiliye Vekaleti'nin kararı ve Reisicumhur'un<br />

tasdiki ile yapılır. Nahiye ve köy adlarının<br />

değiştirilmesi, yeniden köy teşkili, köylerin birleştirilmesi,<br />

ayrılması veya bir nahiyeden başka bir nahiyeye<br />

bağlanması vilayet idare ve umumi meclislerinin<br />

mütaleası alındıktan sonra Dahiliye Vekaleti'nin<br />

tensibi ile vilayetçe yapılır. 71. madde ise şu şekilde<br />

değiştirilmiştir: bu kanunun hükümlerini icraya İcra<br />

Vekilleri Heyeti memurdur.<br />

Bu kanunla, Van Gölü'nde her nevi makineli ve makinesiz<br />

yapılacak alelumum yük ve yolcu nakliyatı<br />

ve bu maksadla göl çevresinde iskele, mendirek, nhtım<br />

ve antrepolar inşa etmek ve işletmek hakkı devlet<br />

inhisanna alınmış ve bu inhisarı işletmek üzere hükmi<br />

şahsiyeti haiz olmak, İktisad Vekaleti'ne bağlı bulunmak<br />

ve merkezi İktisad Vekaleti'nce tayin olunmak<br />

üzere Van Gölü İşletmesi İdaresi kurulmuştur.<br />

Van Gölü İşletmesi İdaresi ticari usullere göre idare<br />

olunacaktır. Bu idarenin bütün muamelat ve sarfiyatı<br />

Muhasebei Umumiye, Artırma, Eksiltme ve İhale<br />

kanunlan hükümlerine ve Divanı Muhasebat'ın vize<br />

ve murakabesine tabi değildir.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

70.464.14/<br />

77B.57<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

1936 Yılı 771

G. A. Olay/Mevzuat Açıldamalar Kaynak<br />

17 Haziran İstanbul'da Telefon Tesisatının<br />

Satın Alınmasına Dair<br />

Hükümetle Şirket Arasında<br />

Aktedilen Mukavelenin<br />

Tasdiki Hakkında 3026 Sayılı<br />

Kanun.<br />

17 Haziran Devlet <strong>Kitaplar</strong>ı Mütedavil<br />

Sermayesi Hakkındaki<br />

2133 Sayılı Kanunun 4.<br />

Maddesi Hükmünün Üç Yıl<br />

Uzatılması Hakkında 3033<br />

Sayılı Kanun.<br />

18 Haziran Valilerin CHP İl Başkanlığı<br />

görevi yapacaklarına ilişkin<br />

CHP Genel İdare Kurulu<br />

kararı açıklandı.<br />

18 Haziran Başbakan ve CHP Genel<br />

Başkanı Vekili İsmet İnönü'nün<br />

-Parti teşkilatına, vilayetler<br />

ve umumi müfettişliklere-<br />

beyannamesi<br />

18 Haziran Recep Peker görevden alınarak<br />

Dahiliye Vekili Şükrü<br />

Kaya CHP Genel Sekreteri<br />

oldu.<br />

18 Haziran Parti başkanlık ödevlerine<br />

dair.<br />

18 Haziran Temyiz Mahkemesi Raportörleri<br />

Hakkında 3032 Sayılı<br />

Kanun.<br />

18 Haziran Hariciye Vekaleti Teşkilatı<br />

Hakkındaki 2223 Sayılı<br />

Kanuna Bağlı Cetvelde<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3030 Sayılı Kanun<br />

18 Haziran Hazineden Taksitle Gayrimenkul<br />

Mal Satın Almış<br />

Olanların Taksit Bedelleri-<br />

7 Yöem Zamandizini<br />

Bu kanuna ek olarak İstanbul Telefon Tesisatımın satın<br />

alma sözleşmesi verilmiştir.<br />

Devlet kitapları mütedavil sermayesi hakkındaki<br />

1.4.1933 tarih ve 2133 sayılı kanunun 4. maddesi<br />

hükmü 1938 mali yılı sonuna kadar uzatılmıştır.<br />

Vilayet Parti Başkanlıklarında bulunan mebusların<br />

vazifelerine son verildi. Her vilayette bu başkanlıkları<br />

valiler üstlenecektir. Parti başkanlığının ilbaya<br />

devredilmesi hususunda bir tamim yayımlanmıştır.<br />

Bu kararın çıkmasında, Atatürk'ün, Parti Genel Sekreteri<br />

Recep Peker özelinde Parti'nin gereksiz yere<br />

devlet işlerine karışmasını düşünmesinin etkisinin<br />

büyük olduğu söylenmektedir.<br />

CHP'nin memleketin umumi ve siyasi hayatında güttüğü<br />

yüksek maksatların gerçekleşmesini kolaylaştırmak<br />

ve Parti'nin inkişafını artırmak ve hızlandırmak<br />

için bundan sonra Parti faaliyeti ile Hükümet<br />

İdaresi arasında daha sıkı bir yakınlık ve daha ameli<br />

bir beraberlik temin edilmesine karar verilmiştir. Bu<br />

maksatla Dahiliye Vekili, Genel Yönetim Kurulu<br />

üyeliğine alınmış ve kendisine Parti'nin Genel Sekreterlik<br />

vazifesi verilmiştir.<br />

Bu kanuna göre Temyiz Mahkemesi'nde daire reisinin<br />

kendilerine vereceği dava dosyalarını tetkik ve<br />

telhis ile yazacağı raporları heyete takrir ve izah etmek<br />

üzere lüzumu kadar raportör bulunacaktır. Raportörler,<br />

2. ve 3. sınıf hakim ve müddeiumumiler<br />

arasından doğrudan doğruya Adliye Vekilliği'nce seçilerek<br />

milli irade ile tayin olunur.<br />

25 Mayıs 1933 tarih ve 2223 numaralı kanuna bağlı<br />

1 numaralı cetvelin 2. derecesinde yazılı Başhukuk<br />

Müşavirliği, cetvelin 1. derecesine çıkarılmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

TTY;<br />

TPDCHP,<br />

s. 83-84.;<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.10.7/<br />

l.Büro<br />

ATCTK<br />

TCSYK;<br />

TPDCHP,<br />

s. 83.<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.12.10.5/<br />

l.Büro<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak Milletler Cemiyeti Türkiye-<br />

Fransa arasındaki Sancak<br />

Anlaşması'nı onayladı.<br />

27 Ocak İzmir Tarım Satış Kooperatifleri<br />

Birliği kuruldu.<br />

28 Ocak 3097 sayılı Adliye Vekaleti<br />

ve Gümrük ve İnhisarlar<br />

Vekaleti binalarının inşası<br />

hakkında kanunun yayımlanması.<br />

28 Ocak 3096 sayılı Gümrük Teşkilatı<br />

için yaptırılacak evler<br />

hakkında kanunun yayımlanması.<br />

28 Ocak Ziraat Bankası köylüye<br />

avans veriyor.<br />

28 Ocak Ecnebi gözü ile eski ve yeni<br />

<strong>Ankara</strong>.<br />

28 Ocak tstanbul ve civan demiryolu<br />

imtiyaz sözleşmesinin<br />

feshi.<br />

29 Ocak İdari teşkilatımızda değişiklik.<br />

29 Ocak Trabzon-İran yolunda otobüs<br />

servisi açılıyor.<br />

29 Ocak Anadolu'nun ilk büyük silosu.<br />

On maddelik anlaşmada Hatay'ın Milletler Cemiyeti<br />

garantisi altında iç işlerinde bağımsız dış işlerinde<br />

Suriye'ye bağlı bir birim olması, kendi parlamentosuna<br />

ve anayasasına sahip bulunması, resmi dilinin<br />

Türkçe olması ve askerden arındınlması kabul ediliyordu.<br />

3097 sayılı kanunla bu işten sadece Bayındırlık Bakanlığı<br />

sorumlu tutulmuştur.<br />

Kanunun amacı şehir ve kasabalara uzak oturmak zorunda<br />

kalan gümrük ve muhafaza memurlannın ev<br />

ihtiyacını karşılamaktır.<br />

Hazırlanan yerleşim planının sona ermesiyle <strong>Ankara</strong><br />

Avrupa merkezleri ile mukayese edilebilecek bir hal<br />

alacaktır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 10 tane imtiyaz sözleşmesinin<br />

ve ruhsatının iptali işlemi gerçekleşmiştir.<br />

Yeniden 22 kaza ve 57 nahiye kurulacak. Kaza ve<br />

nahiyelerin çoğunluğu doğu illerinde kurulacak.<br />

Bu konudaki yasal düzenleme 20.12.1937 tarihli<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Sekiz ay önce Ziraat Bankası tarafından Afyon'da<br />

yaptınlmaya başlanan silo bitmek üzeredir.<br />

29 Ocak Satış kooperatifleri. Üreticilerin mallarını bizzat ihraç etmek üzere ve malın<br />

değer fiyatla gitmesini sağlamak için kurulmakta<br />

olan satış kooperatifleri ile birliklerin statü<br />

formülleri ayrı ayrı yapılmış ve başbakanlığa sunulmuştur.<br />

30 Ocak İdari teşkilatımızda değişiklik<br />

yapılması hakkında<br />

kararname.<br />

30 Ocak Bir ampul fabrikası açılacak.<br />

Yöem Zamandizini<br />

Bu kararnameyle Gönen kazasına bağlı Çakır nahiyesi<br />

kaldmlmış Edremit kazasının Hamdibey nahiyesine<br />

bağlı Naibli köyünde Kalkım adıyla yeni bir nahiye<br />

kurulmuştur.<br />

Bir Türk sermayedar grubu İstanbul'da bir ampul fabrikası<br />

kurmak için İktisat Bakanlığı'na başvurdu.<br />

GB<br />

CK<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

C.28<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 28<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.8.9<br />

C, 29<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 29<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 29<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 29<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

RG<br />

C, 30<br />

tkincikanun<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kayııak<br />

26 Ocak Tiyatro ve opera mektebine<br />

öğrenci kaydına başlanıyor.<br />

C, 26<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

26 Ocak Millete büyük müjde. On dört yeni harb gemisi yapılmaktadır. C, 26<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

26 Ocak Balıkesir Özel İdare Teadül<br />

Cetveli'nde değişiklik yapılması.<br />

27 Ocak Tarım Satış Kooperatifleri<br />

ve Birlikleri'nin ana mukavele<br />

formüllerinin tasdik<br />

edilmesi.<br />

27 Ocak İstanbul'da yayımlanan<br />

Açıksöz Gazetesi'nin 3 gün<br />

kapatılması.<br />

27 Ocak İstanbul'da Ermenice çıkarılan<br />

Aztarar Gazetesi'nin<br />

geçici olarak çıkışının durdurulması.<br />

27 Ocak Paris'te gündelik çıkan<br />

Excelsior Gazetesi'nin<br />

18.01.1937 tarihli sayısının<br />

yurda sokulmaması.<br />

27 Ocak İstanbul şehir planını yapacak<br />

olan uzman Prost'a<br />

150.000 franklık döviz verilmesi.<br />

27 Ocak Nafia ve Ziraat Vekaletleri<br />

bütçeleri sonunda açılacak<br />

fasıllara 17.659 Lira fevkalade<br />

ödenek konması hakkında<br />

kanun tasarısı verilmesi.<br />

27 Ocak Yabancı ülkelere ihraç edilen<br />

ticari mahiyetteki malların<br />

esas belgelerinin değişik<br />

dairelerce verildiğinden<br />

hak sahiplerinin alamadıkları<br />

istihkakların tasfiyesi<br />

için İktisat Vekaleti'ne yetki<br />

verilmesi.<br />

27 Ocak Buenos Aires'deki<br />

Elcamiat'ül İslamiyet'ül<br />

Aleviye adlı kuruluşun yayınlarının<br />

yurda sokulmasının<br />

yasaklanması.<br />

Sözleşme 28.09.1937'de yayımlanmıştır.<br />

Gazete devletin dış ilişkilerine dair şahsi tartışmalar<br />

yaptığı gerekçesiyle kapatılmıştır.<br />

Gazete devletin iç ve dış politikasının bozucu yayınlar<br />

yaptığı gerekçesiyle kapatılmıştır.<br />

Bu hüküm 01.03.1937 tarihinde kaldırılmıştır.<br />

(BCA:030.18.1.2/72.16.3)<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 113 yabancı uzman görevlendirilmiştir.<br />

Bu uzmanların görev sürelerinde bir<br />

bütünlük görülmemektedir. Bazı uzmanlar bir ay gibi<br />

kısa sürelerle görevlendirilmişlerdir. Ayrıca, aynı yıl<br />

zarfında yabancı uzman sayısı belirtilmemekle birlikte<br />

16 kadro tasdiki işlemi yapılmıştır.<br />

1937 Yılı<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.5.15<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.8.3<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.5.8/<br />

86-253<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.6.9/<br />

86-254<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.6.10/2/<br />

6097<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.6.20<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.7.7<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.14<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.8.16/<br />

86-256

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak Yeni bir TBMM binası ile<br />

Başbakanlık ve Dışişleri<br />

Bakanlıkları binalarının<br />

yapılmasını öngören 3090<br />

sayılı kanun Resmi Gazete'de<br />

yayımlandı.<br />

22 Ocak Hatay davası ile ilgili Atatürk<br />

tarafından dikte ettirilen<br />

ilk makalenin Kurum<br />

Gazetesi'nde Asım Uz imzasıyla<br />

yayımlanması.<br />

22 Ocak Avukatlar yeni hazırlanan<br />

kanundan çok memnun.<br />

22 Ocak İçel Emniyet Müdürü Tahir<br />

Işık'ın Vekalet emrine alınarak<br />

yerine Ruhi'nin tayini.<br />

23 Ocak 3092 sayılı vaiz ve dersiamlar<br />

hakkında kanunun<br />

yayımlanması.<br />

24 Ocak Türk işçisi hakkında mühim<br />

kararlar.<br />

24 Ocak Nafıa Vekaleti 9. İşletme<br />

Müdürlüğü'ne Cemal<br />

Serten'in tayin edilmesi.<br />

21.01.1937 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan<br />

kanuna göre bu iş için 4.500.000 Lira tahsis edilmiştir.<br />

(RGT.21.01.1937, RGS:3513)<br />

Atatürk'ün 22-26 Ocak tarihlerinde Vakit Gazetesi'nde<br />

Hatay davası ile ilgili olarak ve bu konuya yönelik<br />

Fransa'nın tutumunu eleştiren yazıları yayınlanmıştır.<br />

(DOKKAG)<br />

Hazırlanmakta olan kanunun en önemli tarafları avukatlar<br />

için sigorta ya da emeklilik sandığının kurulması<br />

ve denetim işlerinin barolarca yapılmasıdır. Daha<br />

önceki düzenlemeye göre; denetim Adliye Bakanı<br />

adına mahallin en büyük hakimi veya adliye müfettişi<br />

tarafından yapılıyordu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna göre<br />

1937 yılı içinde Emniyet Genel Müdürlüğü'nde müfettişliklere,<br />

daire başkanlıklarına, emniyet müdürlüklerine<br />

ve amirliklerine olmak üzere toplam 16 tayin<br />

yapılmıştır.<br />

Bu kanuna göre alttan üste doğru yapılan vaiz ve dersiam<br />

atamalannda dersiam kadrosu dolduğunda sadece<br />

vaiz ataması gerçekleştirilecektir.<br />

İşçilerin verimliliğini arttırmak, kültürel ve teknik<br />

konularda gelişimini sağlamak amacıyla sanayi kuruluştan<br />

kurslar açacaktır. Bu kurslara katılmak zorunludur<br />

ve devam etmeyenler işten çıkarılacaktır. Bu<br />

faaliyetler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kontrol<br />

edilecektir.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna göre 1937<br />

yılı içinde Nafia (Bayındırlık) Bakanlığı müdürlüklerine<br />

ve müfettişliklerine toplam 16 tayin yapılmıştır.<br />

25 Ocak Memba sulan. İstanbul belediyesi sulann temizliğini sağlamak için<br />

bir talimatname hazırladı.<br />

25 Ocak Muaddel teşkilat kanunu<br />

tebliğ edildi.<br />

25 Ocak Kırtasiyecilikle mücadele<br />

başladı.<br />

26 Ocak Şeker istihlak ve gümrük<br />

resimleri hakkındaki 2785<br />

numaralı kanuna müzeyyel<br />

3101 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

Yöetm Zamandizini<br />

Milli Eğitim Bakanlığımın merkez teşkilatı ve vazifeleri<br />

hakkındaki muaddel kanun vilayete tebliğ edildi.<br />

İçişleri Bakanlığı işlerin daha akıcı olabilmesi için<br />

bütün işlerin 24 saatte bitirilmesi gerektiğini kararlaştırmıştır.<br />

İşlerin hızlı yapılıp yapılmadığından büro<br />

şefleri sorumlu tutulacak ve şefler hergün memurlannı<br />

denetleyecektirler. Şube müdürleri de büro şeflerini<br />

ve genel müdürler de şube müdürlerini denetleyecektir.<br />

Bu kanunla şeker üretimi düzenlenmeye çalışılmış ve<br />

üretimden ve gümrükten alınacak vergiler tespit<br />

edilmiştir.<br />

GB<br />

ATDK<br />

C, 22<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

110.3.9<br />

BULMAÇ<br />

SP, 24<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

110.3.10<br />

C, 25<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C.25<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

SP, 25<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ocak Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdür Yardımcılığına tayin<br />

edilen Lütfi Aral'a Fahri<br />

Maliye Müfettişliği<br />

ünvanı verilmesi.<br />

18 Ocak Maliye müfettişliklerine İhsan<br />

Baç ve Salih Gölet'in<br />

tayini.<br />

19 Ocak İstanbul limanının ıslah ve<br />

inkişafı.<br />

19 Ocak Bekçilik bir meslek haline<br />

getirilecek.<br />

19 Ocak <strong>Ankara</strong> Siyasal Bilgiler<br />

Okulu'nda Türkiye Teşkilat<br />

ve İdare Tarihi Dersini verecek<br />

Fuad Köprülü'ye ders<br />

başına 10 Lira ücret verilmesi.<br />

19 Ocak Türkiye'nin Hatay için konfederasyon<br />

önerisini Fransa<br />

Başbakanı Leon Blum,<br />

"Kolay uygulanamaz." diye<br />

nitelendirmekle birlikte taviz<br />

niteliğinde bazı önerilerde<br />

bulundu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Tapu ve Kadastro Umum Müdür<br />

Yardımcılığımda müfettişliklere ve müdürlüklere toplam<br />

6 tayin yapılmıştır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Maliye Bakanlığı müfettişliklerine ve<br />

müsteşarlıklarına toplam 5 tayin yapılmıştır.<br />

Projeyi yapacak İngiliz şirketinin mühendisleri İstanbul'a<br />

geliyor.<br />

İçişleri Bakanlığı'nca yapılan bir açıklamaya göre;<br />

bekçilik bir meslek haline getirilecek ve illerde ve<br />

kazalarda bekçi büroları kurulacaktır.<br />

20 Ocak Zirai kalkınma. Zirai kalkınmayı sağlamak için hazırlanan kanun projesi<br />

bitirilmiştir.<br />

20 Ocak Mühendislik ve mimarlık<br />

hakkındaki 1035 sayılı Kanun'da<br />

yazılı ruhsatnamelerin<br />

veriliş şekline dair yönetmelikte<br />

değişiklik yapılması.<br />

20 Ocak İhraç edilen madenlerden<br />

alınan vergilerde indirim<br />

yapılmasına ait kararın sadece<br />

kömür ve zımparaya<br />

uygulanması.<br />

21 Ocak Yabancı memleketlere<br />

gönderilecek domuz ve<br />

müstahzaratından muayene<br />

resmi alınmamasına dair<br />

3091 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

21 Ocak Cenevre'de -Antakya ve<br />

havalisinin mukadderatını<br />

görüşmek üzere- Milletler<br />

Cemiyeti'nin toplantıya<br />

başlaması.<br />

1937 yılı Resmi Gazetesi'nde bu konuyla ilgili herhangi<br />

bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

Bu düzenlemeyle daha önceden alınan işlem vergileri<br />

03.03.1928 tarihli ve 1234 sayılı kanuna göre yapılmakta<br />

olan sağlık muayeneleri kalmak üzere kaldırılmıştır.<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

110.1.13<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

110.2.11<br />

C, 19<br />

lkincikanun<br />

1937<br />

C, 19<br />

lkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.9<br />

GB<br />

C, 20<br />

lkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.14<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.17<br />

BULMAÇ<br />

ATDK<br />

1937 Yılı 7

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Ocak Barem ve yeni teşkilat layihasında<br />

esaslar.<br />

16 Ocak Yeni memurin kanundaki<br />

mühim hükümler.<br />

16 Ocak Kaçakçılığı ihbar edenler<br />

gizlenecekler.<br />

16 Ocak Duyun-u Umumiye cevaplarının<br />

tetkiki için kurulan<br />

komisyonca hazırlanan rapor<br />

muhtevasının Başbakanlığa<br />

sunulması.<br />

16 Ocak Sırt hamallığının ortadan<br />

kaldırılması.<br />

16 Ocak Kars Kültür Müdürlüğü'ne<br />

Saadettin'in tayin edilmesi.<br />

17 Ocak <strong>Ankara</strong> 19 Mayıs Stadyumu<br />

bir törenle hizmete girdi.<br />

18 Ocak Yeni pasaport ve harç kanunun<br />

yayımlanması.<br />

18 Ocak Vergi tahsilatını kolaylaştırmak<br />

için.<br />

18 Ocak Büyük bir telefon projesi<br />

hazırlandı.<br />

18 Ocak Yenice Kazası Belediye<br />

Reisliği'nin Kaymakam<br />

emrine verilmesi.<br />

18 Ocak İskan Kanununu değiştiren<br />

2848 sayılı Kanuna ek kanun<br />

tasarısı verilmesi.<br />

18 Ocak İzmir ili 1936 yılı özel idare<br />

bütçesinin tasdik edilmesi.<br />

6 Yöetm Zamandizini<br />

İnhisarlar Umum Müdürlüğü'nde yapılan çalışmalara<br />

göre idarede iş randımanını arttıracak tedbirler alınacak<br />

ve kırtasiyeciliğin önüne geçilecektir. Haricden<br />

atanacak memurlarda da ihtisas prensiplerine uygun<br />

davranılacaktır.<br />

Kanun tasarısına göre maaşlı ve ücretli memurlar askeri<br />

memurlar gibi yabancı kadınlarla evlenemeyecekler<br />

ve nikahsız olarak da yaşayamayacaklardır.<br />

Ücretli memur uygulaması uygun nitelikli memur bulunmadığından<br />

ve bütçede tasarruf amaçlandığından<br />

kaldırılmıştır. (SP, 19.11.1937)<br />

İnsani bir çalışma şekli olmadığı düşüncesiyle İstanbul<br />

belediyesi tarafından sırt hamallığı ancak Temmuz<br />

ayında yasaklanabilmiştir. (C, 17 Temmuz<br />

1937)<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Kültür Müdürlükleri'ne toplam 20<br />

tayin yapılmıştır.<br />

Kanunun yurtdışına giden öğrencilere, sporculara<br />

ağır bir mali yük getirmesi nedeniyle dönem sonunda<br />

değiştirilmesi gündeme gelmiş ve bir kanun tasansı<br />

hazırlanmıştır. (C, 14 Aralık 1937)<br />

Maliye Bakanlığı vergi tahsilatını kolaylaştırmak için<br />

yeni kanun hakkında görüşler hazırlamaktadır.<br />

Memleketin her tarafı köylere varıncaya kadar telefonla<br />

birbirine bağlanacak.<br />

1580 sayılı belediye kanununun 94. maddesinin B<br />

fıkrası gereğince böyle bir uygulamaya gidilmiştir.<br />

Bu tasarı meclise 21.01.1937 tarihinde sunulmuştur.<br />

(C, 22 tkincikanun 1937)<br />

C, 16<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 16<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 16<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

137.980.4/<br />

54<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.5.11<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

110.1.16<br />

GB<br />

C, 18<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 18<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 18<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.6<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.12<br />

BCA:<br />

03.18.1.2/<br />

71.4.12

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Ocak İkinci kağıt fabrikamız.<br />

İzmit'te kurulacak ikinci<br />

kağıt fabrikasının inşaatına<br />

ilkbaharda başlanacak.<br />

14 Ocak Merkezi <strong>Ankara</strong>'da bulunan<br />

Türkiye Yünlü Dokuma ve<br />

Yün İpliği Fabrikaları AŞ'nin<br />

Esas Sözleşmesinin<br />

Tasdiki.<br />

14 Ocak Konya'nın Yürükcamili,<br />

Sundur ve Küçükören köylerindeki<br />

krom madeni imtiyazının<br />

Recep<br />

Bakkalbaşı'na ihalesi.<br />

15 Ocak Kaçakçılığın men ve takibi<br />

için Türkiye-Yunan mukavelenamesininimzalanması.<br />

15 Ocak Nakil vasıtaları<br />

hakkındaki 1296 sayılı kanuna<br />

ek 3088 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

15 Ocak Maarif Vekaleti merkez<br />

teşkilatı ve vazifeleri hakkındaki<br />

2287 sayılı kanunun<br />

12 ve 13. maddelerinin<br />

değiştirilmesine dair 3087<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

15 Ocak Kayseri valisi tarafından<br />

köylerin kalkınması için<br />

yapılan yaya köy gezileri<br />

ve etüdleri hakkında Başbakanlığa<br />

yazı yazılması.<br />

15 Ocak Ticarette tağşişin men'i ve<br />

ihracatın denetleme ve korunması<br />

işlerinde çalıştırılacak<br />

kontrolör ve eksperlere<br />

ait kadronun tasdiki.<br />

15 Ocak TBMM'ye hakaret eden<br />

Bergama'da Mehmet Halit<br />

hakkında takibat yapılması.<br />

İzmit kağıt fabrikasının yoğun bir üretim içinde olduğu<br />

hatta yurtdışından gelen talebi karşılamakta zorlandığı<br />

söylenmektedir. Fabrika özellikle İzmit halkının<br />

ekonomik ve sosyal yönden gelişmesinde en<br />

önemli faktör olarak görülmektedir. (C, 15.12.1937)<br />

C, 14<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

Sözleşme 2 Ocak 1938 tarihinde yürürlüğe girmiştir. BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.2<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna göre<br />

1937 yılı içinde toplam 20 tane maden imtiyazı ve işletme<br />

ruhsatı verilmesi işlemi gerçekleşmiştir.<br />

Resmi dairelerde ve devlete ait şirketlerde bulunacak<br />

araçlar hakkındaki kanunun kapsamı genişletilerek<br />

Donanma Komutanlığı da eklenmiştir.<br />

Bu kanunla birlikte ilk ve orta eğitim genel müdürlüklerinin<br />

görevleri düzenlenmiştir.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 19 kişi hakkında TBMM'ye<br />

hakaret ve 48 kişi hakkında da Türklüğe hakaret ettikleri<br />

iddiasıyla takibat yapılmasına karar verilmiştir.<br />

Bu verilere ek olarak, toplam 107 kişi hakkında da<br />

gerek TBMM'ye gerekse de Türklüğe hakaret iddiaları<br />

nedeniyle takibat yapılmamasına karar verilmiştir.<br />

1937 Yılı<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.3.19<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

05.05.1937<br />

ve 3169<br />

sayılı<br />

kanun,<br />

RGT:<br />

13.05.1937<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

199.360.16<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.4.4<br />

BCA:<br />

030.10.0.0/<br />

43.271.14

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ocak Beş yıllık programlar. İçişleri Bakanlığı mahalli hizmetlerin gerektiği gibi<br />

yerine getirilmesi ve planlı bir çalışmanın yürütülmediği<br />

gerekçesiyle her ilin beşer yıllık bir program hazırlaması<br />

gerektiğini bildirmiştir.<br />

8 Ocak Yerinde bir karar. Vilayet ve belediye dairelerinde tasarruf sağlamak<br />

amacıyla ancak resmi işler için telefon görüşmesi yapılması<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

8 Ocak Antalya Elektrik İşletmesi<br />

İmtiyazı Şartnamesinin bazı<br />

maddelerini değiştiren ek<br />

sözleşme projesinin tasdik<br />

edilmesi.<br />

8 Ocak Paris'te Hatay (Sancak) için<br />

Fransız ve Türk yetkililer<br />

arasında görüşmeler başladı.<br />

8 Ocak Devlet Demiryolları İşletme<br />

Umum Müdürlüğü'ne 2.<br />

sınıf memur olarak Nevzad<br />

oğlu Tahsin'in tayini.<br />

9 Ocak Dışarıdan ithal edilecek 40<br />

ton çimento için her 100 kiloda<br />

30 kuruş gümrük vergisi<br />

indirimi yapılması.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları<br />

genel müdürlüğü ve müfettişliklerine toplam 7<br />

tayin yapılmıştır.<br />

10 Ocak Yoksul talebeleri himaye. İstanbul Valisi Muhiddin Üstündağ'ın makamında<br />

yapılan bir toplantıda ilkokul, ortaokul ve liselerde<br />

okuyan fakir öğrencilerin yemek ve sağlık ihtiyaçlarının<br />

karşılanması kararlaştırılmıştır. İstanbul valisi<br />

aynı zamanda belediye başkanıdır.<br />

11 Ocak Kurtuluş savaşı kahramanlarından<br />

Gaziantep milletvekili<br />

Nuri Conker öldü.<br />

11 Ocak İzmit'te belediye otomatik<br />

bir fırın yapacak.<br />

11 Ocak Yurttaki mektep adedi<br />

6653'e çıktı.<br />

12 Ocak Toprak kanunu. Topraksız<br />

halka toprak vermeyi planlayan<br />

proje Sıhhiye Bakanlığı'nda<br />

görüşülmeye başlandı.<br />

13 Ocak İstanbul bend sularının fazlasının<br />

satılması hakkındaki<br />

irade suretinin gönderilmesi.<br />

Yöetm Zamandizini<br />

İstatistik Genel Müdürlüğü'nden yapılan açıklamada<br />

ülkede 6402 ilkokul, 118 ortaokul, 68 lise, 36 sanat<br />

ve teknik okul, 15 üniversite ve yüksekokul bulunmaktadır.<br />

Bu duruma ek olarak bütün okullarda toplam<br />

13.964 erkek ve 5.926 kadın öğretmen ve profesör<br />

çalışmaktadır.<br />

Bu haber Son Posta Gazetesi'nde 08.01.1937 tarihinde<br />

çıkmıştır.<br />

SP, 8<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

SP, 8<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.2.6<br />

GB<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.2.6<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.2.14<br />

SP, 10<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

TCYK ve<br />

ATDK<br />

C, 11<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

SP, 11<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 12<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

19.106.8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Ocak Askeri Orman Koruma<br />

Teşkilatı Hakkında Kanun<br />

Tasarısının verilmesi.<br />

6 Ocak Ereğli'deki 113 ve 362 nolu<br />

kömür ocaklannda yapılan<br />

devir işlemlerinden dolayı<br />

devlete intikal eden %18<br />

hissenin Etibank'a devredilmesi.<br />

6 Ocak Türkiye-lsveç kliring anlaşması.<br />

6 Ocak Macar uyruklu Jozef Girizli<br />

(Yusuf Demir) ve eşi<br />

Jozefine (Adalet)'in vatandaşlığa<br />

alınması.<br />

7 Ocak Maarif memurları yardım<br />

sandığı.<br />

Bu işlem 2/5812 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesiyle<br />

onanmıştır. (RGT: 18.01.1937, RGS:3510)<br />

27 Şubat 1936 tarihli anlaşma Bakanlar Kurulu'nca<br />

26.12.1936 tarihinde incelenerek 01.01.1937'de uygulamaya<br />

sokulmuştur.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 20.390 kişinin Türkiye Cumhuriyeti<br />

vatandaşlığına alındığı görülmektedir. Vatandaşlığa<br />

alınmada üç durum söz konusudur: İlki,<br />

vatandaşlığa alınanların büyük bir kısmı göç ve iltica<br />

yolu ile gelmiş olan kişilerdir. İkincisi, kocasının uyruğuna<br />

geçmedir. Üçüncüsü de, Türkiye'de beş yıl<br />

oturma müddetidir.<br />

Maarif dairesinde çalışan memurlarla maarif il tedrisat<br />

müfettişlerine yardım etmek amacıyla bir tasarruf<br />

sandığı kurulmuştur.<br />

7 Ocak İtfaiye mektebi açılıyor. Fatih itfaiye binasında kumlan mekteb ayın on birinde<br />

eğitime başlayacak.<br />

7 Ocak Vilayet kongresi zabıtlarının<br />

ve mesai raporlarının<br />

gönderilmesi.<br />

7 Ocak Üçüncü umumi müfettişlik<br />

başmüşavirliğine Çanakkale<br />

valisi Nizamettin<br />

Ataker'in tayin edilmesi.<br />

8 Ocak Yeni bir köy teşkilatı yapılacak.<br />

8 Ocak Maraş'ta pansiyonlu köy<br />

mektebleri yapılıyor.<br />

8 Ocak Valiler ve kaymakamlar<br />

oyun oynanan evlere gitmeyecekler.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde umumi müfettişlik müşavirliklerine,<br />

yazı işleri müdürlüklerine ve müfettişlik birimlerine<br />

toplam 9 tayin işlemi yapılmıştır. (Umumi müfettiş<br />

tayinleri bu çalışmada ayrı olarak gösterilmiştir.)<br />

İçişleri Bakanlığımın vilayetlere gönderdiği tamime<br />

göre aralarında coğrafi ve iktisadi yakınlık bulunan<br />

ve en çok beş km bulunan köylerin birleştirilmesi<br />

planlanmaktadır. Son Posta Gazetesi'nin haberine göre<br />

ise birbirine yakın köyler birlik halinde toplanacak<br />

ve ileride de bunlar tamamıyla birleşecektir. (SP, 8<br />

lkincikanun 1937)<br />

İçişleri Bakanlığı vali ve kaymakamların poker ve<br />

benzeri oyunları oynamamalarını ve bu oyunların oynandığı<br />

evlere misafir olarak bile gitmemelerini bildirmiştir.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.1.15<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.1.18<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.1.18<br />

C, 7<br />

lkincikanun<br />

1937<br />

C, 7<br />

lkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.5.14<br />

RG<br />

C, 8<br />

lkincikanun<br />

1937<br />

C, 8<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

SP, 8<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

1937 Yılı 3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Ocak Avrupa'ya öğrenci gönderiliyor.<br />

4 Ocak Spor işlerinin daha randımanlı<br />

ve daha disiplinli yürümesi<br />

için hükümet kanalıyla<br />

yapılmasının gerekli<br />

olması.<br />

4 Ocak Adliye Teşkilat ve kadrolarında<br />

yapılacak tadilata dair<br />

2474 sayılı kanuna ek olarak<br />

hazırlanan kanun tasarısının<br />

verilmesi.<br />

4 Ocak Bolu Defterdarlığına Nejad<br />

Taşer'in tayini.<br />

5 Ocak İl özel idarelerinde ıslahat<br />

yapılacak.<br />

5 Ocak Kaçakçılığı önlemek için<br />

av malzemesinin fiyatları<br />

indiriliyor.<br />

Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Avrupa'ya 10 öğrenci<br />

gönderiyor.<br />

Bu konuyla ilgili olarak yıl içerisinde birçok haber<br />

çıkmış ama çalışmalar herhangi bir yasal düzenlemeye<br />

ulaşmamıştır.<br />

Adliye teşkilat kadrolarında yapılacak tadilata dair<br />

olan 2474 sayılı kanuna ek 3110 sayılı kanunun<br />

10.02.1937 'de yayımlanmıştır. Bu kanunla Adliye<br />

teşkilatı kadrolarına dereceleri ve sayıları kanuna ilişik<br />

olarak yayınlanmış memuriyetler ilave edilmiştir.<br />

(RGT: 10.02.1937, RGS:3530)<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde defterdarlıklara toplam 30 tayin yapılmıştır.<br />

Hizmetleri gelir ve ihtiyaçlarla dengeli bir şekilde yürütmek<br />

temel amaçtır.<br />

5 Ocak İş kanunu tatbikatı. Her müessese kendisine verilen beyannameyi doldurarak<br />

çalıştırdığı işçiler ve bunların maaşları ve sairesi<br />

hakkında bilgi vermeye mecbur tutulacak. Kanunun<br />

tatbik şeklinin görüşülmesindeyse on kişiden fazla<br />

müstahdemi bulunan müesseselere beyanname gönderileceği<br />

kararlaştırılmıştır. (C, 6 İkincikanun 1937)<br />

Ancak, kanunun yürürlüğe girmesi Haziran ayını bulacaktır.<br />

5 Ocak Çöp imha ve toplama masrafları.<br />

Belediye 1937 bütçesine çöp toplama ve imha istasyonları<br />

için yeterli miktarda tahsisat konulmuştur.<br />

5 Ocak Fenni gübre. Belediye temizlik işleri müdürlüğü çöplerden fenni<br />

usullere göre gübre üretimi için bir proje hazırlamıştır.<br />

5 Ocak Uzunköprü'de beş senelik<br />

genel bir köy planı yapıldı.<br />

5 Ocak Nutuk'un parti teşkilatı tarafından<br />

halka anlatılması.<br />

C, 4<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

145.36.20<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.1.1<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

110.1.2<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C,5<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

C, 5<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.5.10(9)<br />

6 Ocak Atatürk Konya'ya gitti. C, 6<br />

tkincikanun<br />

1937<br />

6 Ocak Yeni çöp kamyonları alınacak.<br />

Yöetm Zamandizini<br />

İstanbul çöplerinin toplanması için çöp kamyonu alınacak.<br />

C, 6<br />

tkincikanun<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak Gümrükler bugünden itibaren<br />

yeni binalarında.<br />

2 Ocak Hakim kadrosundaki tebeddüller.<br />

2 Ocak <strong>Ankara</strong>'da jandarma zabıta<br />

mektebi yapılıyor.<br />

2 Ocak Umumi müfettişlerin raporu<br />

hazırlandı.<br />

İstanbul Gümrükleri Başmüdürlüğü ile Gümrük Muhafaza<br />

Başmüdürlüğü bu sabahtan itibaren bütün teşkilatlan<br />

ile Galata'daki çinili rıhtım hanında faaliyete<br />

geçeceklerdir. Bu düzenlemeyle gümrükler tek bir<br />

gümrük müdürünün idaresinde toplanmıştır. (SP,<br />

02.01.1937)<br />

Daha önceden 70-80 Lira asli maaşı olan mahkeme<br />

azası olabilirken; yeni kanun uyarınca 45 Liradan<br />

fazla maaşlı kaza bulunamayacaktır.<br />

Okul 06.11.1937 tarihinde açılacaktır.<br />

Raporda yatılı köy okullarının açılması ve telefon şebekesinin<br />

genel planda birinci derecede dikkate alınması<br />

gerektiği belirtilmiştir.<br />

2 Ocak Erbaa belediyesinden. Erbaa'da yaptınlacak elektrik tesisatına ilişkin eksiltme<br />

ilanı yayımlanmıştır.<br />

2 Ocak Dört yıllık bir tarım planı<br />

hazırlanması için çalışmalara<br />

başlandı.<br />

2 Ocak Şurayı Devlet başmuavinliğine<br />

Muhiddin Tekad'ın tayin<br />

olması.<br />

3 Ocak 100 zirai teşekkül birden<br />

faaliyete geçecek.<br />

3 Ocak Nafıa Vekilinin gençliğe<br />

güzel bir müjdesi.<br />

3 Ocak Liman idaresinin yeni kadrosu<br />

geldi.<br />

3 Ocak Kültür Bakanlığı yurtdışına<br />

öğrenci göndermektedir.<br />

4 Ocak Ereğli kömür havzası maden<br />

ocaklarında çalışan amelenin<br />

sıhhi ihtiyaçlarının teminine<br />

dair 31/12/1935 tarihli<br />

nizamnamenin bazı<br />

maddelerini değiştiren<br />

2/5704 sayılı nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

4 Ocak Diyarbakır'da açılan kız sanat<br />

mektebi rağbet gördü.<br />

4 Ocak Bursa'da kaçak et satanlarla<br />

mücadele.<br />

Bu planla köy ve köylünün hızlı kalkındınlması<br />

amaçlanıyordu.<br />

Dört senelik ziraat kalkınma planına göre 100 zirai<br />

teşekkülün kurulması planlanmaktadır. Ayrıca, bin<br />

tane de kombina kurulması planlanmaktadır. (SP,<br />

03.01.1937)<br />

Bugünden itibaren tramvay tarifesinde öğrencilere<br />

indirim yapılacak.<br />

Yeni liman bütçesine göre hiçbir memurun maaşına<br />

zam yapılmamıştır.<br />

Bu tüzükle birlikte Ereğli başmühendis ve müdürünün<br />

başkanlığında sıhhat ve içtimai muavenet müdürü<br />

ile iki madenci ve iki işçiden oluşan bir sağlık komisyonunun<br />

kurulmasına karar verilmiştir. Diğer<br />

önemli bir düzenleme de Ereğli'de sağlık teşkilatının<br />

kurulması ve bu teşkilatın bütçesinin dörtte üçünün<br />

madenciler tarafından karşılanmasıdır.<br />

Toplam 158 öğrenci kayıt yaptırmıştır.<br />

Belediye çeşitli tedbirlerle kaçak et satışına engel<br />

olmak istemektedir.<br />

C, 2<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C,2<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 2<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 2<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C,2<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

GB<br />

RG<br />

C, 3<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 3<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 3<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C,3<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 4<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C,4<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

1937 Yılı 1

1937 YILINDA YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak CHP Grabu Memurin Kanunu<br />

Komisyonu'nun hazırladığı<br />

rapor projesiyle bu<br />

proje hakkında Danıştay'ın<br />

görevleri.<br />

1 Ocak Vilayet teftişleri<br />

talimatının yayımlanması.<br />

1 Ocak Şark demiryollarının (Sirkeci-Edime)<br />

satın alınmasının<br />

ardından hükümet<br />

idaresinde ilk tren Sirkeci'den<br />

Edirne'ye hareket etti.<br />

1 Ocak Yeni ithalat sistemi bugünden<br />

itibaren başlıyor.<br />

1 Ocak Esnaf cemiyetlerinde yeni<br />

makbuzlar kullanılacak.<br />

1 Ocak Sivas'ta kurulacak çimento<br />

fabrikası.<br />

1 Ocak Bursa'da yeni bir halkevi<br />

yapılacak.<br />

Bu görüş metninin en çarpıcı yanı ücretlilerin memurlar<br />

arasında olmaması gerektiğinin belirtilmesidir.<br />

1937 yılı Resmi Gazetesi'nde bu konuyla ilgili herhangi<br />

bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

Şark Demiryolu tabelası yerine Devlet Demiryolları<br />

İşletmesi tabelası konulmuştur.<br />

Yeni genel ithalat kararnamesinin esasları tamamen<br />

serbest ithalat esasına dayanmaktadır.<br />

Sivas'ta bir çimento fabrikası kurulacağı söylenmektedir.<br />

Halkın ve belediyenin yardımlarıyla yüz bin Liralık<br />

yeni bir halkevi yapılacak.<br />

1 Ocak Şişe buhranı olmayacak. Türkiye Şişe ve Cam Fabrikası'ndan alınan bir mektuba<br />

göre piyasa her zaman fabrikadan ölçülü şişe<br />

temin edebilecektir.<br />

1 Ocak Ekalliyet mekteblerindeki<br />

hocalara ücretleri nasıl verilecek?<br />

1 Ocak Bir Türk kızının muvaffakiyeti.<br />

2 Ocak Sümerbank sermayesine<br />

42.000.000 Lira ilavesi<br />

hakkındaki 2580 sayılı kanuna<br />

ek 3082 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

2 Ocak Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası nizamnamesi<br />

esasisinin 19 ve 20. maddeleri<br />

yerine kaim olmak üzere<br />

teklif olunan muaddel<br />

şekil.<br />

2 Ocak Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası nizamnamesi<br />

esasisine ilavesi teklif olunan<br />

bazı hükümler.<br />

Yöetm Zamandizini<br />

Bundan önce ders saatine göre ücret alan hocalar<br />

bundan böyle aylık ücret alacaklar.<br />

Fetih Okyar'ın kızı Nermin Okyar İngiltere'de liseyi<br />

derece ile bitirip burs kazandı.<br />

5 Temmuz 1934 tarih ve 2580 sayılı kanunla Sümerbank<br />

sermayesine ilave olunan 42.000.000 Liraya<br />

3.500.000 Lira daha eklenmiştir.<br />

Bu iki madde hisse senetlerinin tabi olacağı işlemleri<br />

düzenlemektedir.<br />

Bu hükümlerde Merkez Bankasinın döviz alıp satma<br />

prosedürü düzenlenmektedir.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

15.87.19/<br />

42<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.15.71<br />

C, 1<br />

İkincikanun<br />

1937 ve<br />

TCYK<br />

C, 1<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 1<br />

ikincikanun<br />

1937<br />

C, 1<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 1<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 1<br />

ikincikanun<br />

1937<br />

C, 1<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 1<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

Sonuç olarak, 1937 yılı ekonomi, siyaset, kamu yönetimi ve uluslararası<br />

ilişkilerde önemli gelişmelerin ve değişmelerin yaşandığı bir yıldır. Klasik devletçilik<br />

anlayışından kopmaların yaşandığı ancak anayasal devletçilik anlayışı<br />

temelinde dokumacılık ve demir çelik sektörünün temellerinin atıldığı, kamu<br />

yönetiminin giderek modern örgütlenme seviyesine ulaştığı ve genişlediği, toplumsal<br />

sahada önemli adımların atıldığı fakat hemen hemen her adımın kontrol<br />

altında tutulduğu, Hatay davasının her gün gazete sayfalannı süslediği 1937 yılı<br />

bu açıdan incelenmesi ve irdelenmesi gereken önemli ve özel bir yıldır.<br />

Çalışmanın Yöntemi, Karşılaşılan Sorunlar ve Öneriler<br />

1937 yılının Türk idare tarihini ya da farklı bir ifadeyle ekonomik ve toplumsal<br />

örgütlenme tarihini konu alan kronoloji çalışmasının kapsamlı ve yol<br />

gösterici bir çalışma olduğu düşünülmektedir. Çalışmamızda başta devlet arşivleri<br />

ve Resmi Gazete, dönemin iki önemli gazetesi olan Cumhuriyet ve Son Posta<br />

gazeteleri dışında sınırlı da olsa bu yıla kapsamlarında yer verilmiş olan çok<br />

sayıda kitaptan da yararlanılmıştır. Çalışma mümkün olduğunca birinci el kaynak<br />

olarak düşünülen Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri ve Resmi Gazete kayıtlarıyla<br />

yürütülmüştür. Ayrıca, dönemin tadını ve ruhunu yakalayabilmek amacıyla<br />

bir anlamda hükümetin o dönem için sesi olduğunu düşündüğümüz Cumhuriyet<br />

Gazetesi ve yerel haberlere bünyesinde daha çok yer veren ve muhalif<br />

olarak nitelendirilen Son Posta Gazetesi de gün ve gün taranmıştır. Ancak, burada<br />

şu saptamamızı da hemen belirtmek gerekir ki arşiv kayıtlan bazı konular ve<br />

olaylar açısından yeterli düzeyde aydınlatıcı görünmemektedir. 1929-1939 dönemine<br />

genel anlamda damgasını vuran bir takım tabular 1937 yılı içinde de aşılamamış<br />

ve Kürtlük ve dinle ilgili bilgi ve haberlerin gerek arşiv kayıtlanna gerekse<br />

de gazete sayfalarına yansıtılmasından kaçınılmıştır. Bu durum da bizim<br />

bazı konularda daha sağlıklı değerlendirmeler yapmamızın önünde önemli bir<br />

engel oluşturmuştur. Karşılaşılan bir diğer sorun ise yine resmi kaynaklarla ilgilidir.<br />

Özellikle görevden almalar ve yer değiştirmelerle ilgili nedenlerin kayıtlarda<br />

yer almaması ve bütün tayin, terfi ve atamalann "görülen lüzum gereği"<br />

gibi genel bir ifadeyle geçiştirilmesi yönetim-siyaset ilişkisini analiz edebilmemizi<br />

zorlaştırmıştır. Yine de karşılaşılan bütün sorunlara ve zorluklara rağmen<br />

çalışmamızın aydınlatıcı olduğunu ve bundan sonra bu alanda çalışma yapacak<br />

olanlara verimli bir kaynak oluşturacağını düşünmekteyiz.<br />

1937 Yılı

oranlan ise yaklaşık olarak şu şekildedir: Maliye % 8, bayındırlık % 7, eğitim<br />

%5 ve sağlık %3.<br />

İç Siyasi Gelişmeler<br />

1937 yılının en önemli iç siyasi gelişmesi yılın sonunda gerçekleşen hükümet<br />

değişikliğidir. 25.10.1937'de 8. hükümetin istifa etmesi üzerine<br />

01.11.193 7'de Cumhuriyet'in 9. hükümeti kurulmuştur. Yeni kabine şu isimlerden<br />

oluşmaktaydı:<br />

Başbakan: Celal Bayar, Adliye Bakanı: Şükrü Saraçoğlu, Savunma Bakanı:<br />

Kazım Özalp, İçişleri Bakanı: Şükrü Kaya, Dışişleri Bakanı: T. R. Aras, Maliye<br />

Bakam: Fuat Ağralı, Milli Eğitim Bakanı: Saffet Ankan, Bayındırlık Bakanı: Ali<br />

Çetinkaya, Ekonomi Bakanı: Şakir Kesebir, Sağlık Bakam: Hulusi Alataş, Gümrük<br />

ve İnhisarlar Bakanı: Rana Tarhan.<br />

Yeni hükümetin programında en fazla vurgu topraksız çifti kalmayacağına<br />

dairdir. Aynca, programda demiryollarının uzunluğunun 10.000 kilometreye çıkartılması,<br />

on uygun yerde petrol bulma ümidinin olması, zirai kalkınmaya<br />

önem verilmesi ve madencilik alanındaki hedefler de dikkati çekmektedir.<br />

Çözümsüz Uluslararası Ortam<br />

Dönemin uluslararası ilişkilerine bakıldığında hem genelde hem de Türkiye<br />

özelinde hararetli gelişmelere tanık olunmaktadır. Dünyanın hızla büyük bir savaşa<br />

daha sürüklendiği görülmekte ve birçok yerde -İspanya ve Çin gibi- de çatışmalar<br />

şiddetini arttırmaktadır. İkinci bir dünya harbinin sinyallerinin verildiği<br />

böyle bir ortamda Almanya, İtalya ve Japonya arasında kendi amaçlannın gerçekleştirilmesi<br />

için yakın işbirliği yapıldığı görülmekte 22 ve ABD ve İngiltere'nin<br />

yakın ittifaklığı uluslararası düzeni tam anlamıyla ikiye bölmektedir.<br />

Uluslararası siyasetin bu hali silahlanma, yayılma ve istila yanşının giderek şiddetlenmesine<br />

ve ülkelerin bütçelerinin savunma temelinde yapılanmasına yol<br />

açmaktadır.<br />

Böyle bir ortamda Türkiye de doğal olarak kendisini bir savaşa hazırlamak<br />

yönünde bir takım önlemler almaya başlamıştır. Tekalifıye harbiye kanununun<br />

yayımlanması, zehirli gazlardan korunmaya yönelik kurslar düzenlenmesi, savaş<br />

malzemelerinin alınmasına hız verilmesi, motorlu tayyare mektebinin açılması,<br />

bakır ve hurda gibi önemli demir madenlerinin yurtdışına çıkanlmasının yasaklanması,<br />

kız öğrencilere de okullarda askerlik derslerinin verilmesi, itfaiye teşkilatının<br />

seferde de etkin olabilmesi için donanımlannın kuvvetlendirilmesine yönelik<br />

girişimler ve bu doğrultuda her il ve ilçede bir itfaiye teşkilatının kurulması<br />

çalışmalan Türkiye'nin bir büyük savaşa yönelik tedbirleridir. Uluslararası<br />

alandaki bir başka gelişme de Hatay davasıdır. Ocak ayı içinde içişlerinde bağımsız<br />

dış ilişkilerinde Suriye'ye bağlı bir yapıya sahip olan Hatay yıl içinde ülkenin<br />

gündeminden hiçbir şekilde düşmemiş ve gelişmeler Türkiye ile Suriye'nin<br />

arasının açılmasına kadar uzanmıştır.<br />

22 Feyzullah Kazan, "1938 Yılı Ne Getirecek?", 01.01.1938 tarihli Akşam Gazetesi, s. 5.<br />

Yöetm Zamandizini

gün süreyle Bakanlar Kurulu tarafından kapatılmıştır. 18 Basında dikkatimizi çeken<br />

bir başka nokta da ne merkezi yönetimin ne de yerel yönetimlerin herhangi<br />

bir şekilde eleştirilememesidir. Bu durum her ne kadar tek partinin bürokrasiye<br />

sağladığı ayrıcalıklı konuma dayansa da basın üzerindeki denetimin de bunda<br />

büyük bir payı bulunmaktadır.<br />

Toplumsal yaşam konusunda değinilmesi gereken son iki önemli gelişme<br />

de vatandaşlığa alma ve çıkarma işlemleriyle TBMM'ye ve Türklüğe yönelik<br />

yapılan hakaret soruşturmalarıdır. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına<br />

göre 1937 yılı içinde toplam 20.390 kişinin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına<br />

alındığı görülmektedir. Vatandaşlığa alınmada üç durum söz konusudur: İlki,<br />

vatandaşlığa alınanların büyük bir kısmı göç ve iltica yolu ile gelmiş olan kişilerdir.<br />

İkincisi, kocasının uyruğuna geçmedir. Üçüncüsü de, Türkiye'de beş yıl<br />

oturma müddetidir.' 9 Vatandaşlığa yaklaşık yirmi bin kişinin alındığı bir ortamda<br />

vatandaşlıktan çıkanlan kişi sayısının oldukça az olduğu görülmektedir. Yine,<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna göre toplam 449 kişi de vatandaşlıktan<br />

çıkanlmıştır. Vatandaşlıktan çıkarmada ise üç durum söz konusudur.<br />

İlki, milli mücadeleye iştirak etmemek. İkincisi, son beş yıl içinde konsolosluklara<br />

kaydını yaptırmamak. Üçüncüsü de, izin almadan başka bir ülkenin vatandaşlığına<br />

geçmektir.<br />

1937 yılı hakaret soruşturmalan açısından önceki yıllara göre önemli bir<br />

farklılık göstermektedir. O da, Cumhuriyet'e hakaret edildiği gerekçesiyle herhangi<br />

bir soruşturma açılmaması ve soruşturmalann Türklüğe ve meclise hakaret<br />

olmak üzere ikiye ayrılmasıdır. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna<br />

göre toplam 19 kişi hakkında TBMM'ye hakaret ve 48 kişi hakkında da Türklüğe<br />

hakaret ettikleri iddiasıyla takibat yapılmasına karar verilmiştir. Bu verilere<br />

ek olarak, toplam 107 kişi hakkında da gerek TBMM'ye gerekse de Türklüğe<br />

hakaret iddiaları nedeniyle takibat yapılmamasına karar verilmiştir.<br />

Bütçe<br />

Bütçe bir ülkenin kamu politikası analizinde kullanabilecek en önemli araçlardan<br />

biridir. Bir gelir-gider cetvelinden çok siyasi bir anlamı olan bu politika<br />

belgesi ülkenin ne yapmak istediğini ya da ne yapmak istemediğini çözümlememize<br />

yardımcı olmaktadır. 1937 yılı bütçesi 20 01.03.1937'de meclise verilmiştir.<br />

Buna göre; devlet bütçesine dahil idarelerin toplam gideri 231.017.776<br />

iken; toplam gelir 231.020.000 lira olarak tespit edilmiştir. 21 Bütçenin en büyük<br />

kısmını % 32 ile savunma harcamalan oluşturmaktadır. Düyun-u Umumiye borç<br />

ödemeleri ise % 21 ile bütçenin ikinci büyük harcama kalemidir. Diğer harcama<br />

18<br />

16.02.1937 tarihli Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi kayıtlanna göre de çeşitli dillerde yazılmış<br />

17 kitabın toplattınlması ve yurda sokulmasının yasaklanması kararlaştırılmıştır.<br />

19<br />

(BCA:030.18.1.2/72.13.6)<br />

Vatandaşlığa alma koşullarım düzenleyen yasal kaynak 16.02.1937 tarihli 2/5830 sayılı Bakanlar<br />

Kurulu kararnamesidir.<br />

20<br />

3192 sayılı 1937 Mali Yılı Muvazenei Umumiye Kanunu, 01.06.1937, 3619.<br />

21<br />

Bütçenin ayrıntılı bir dökümünü Ek-1 listesinde görmek mümkündür.<br />

1937 Yılı 7

lemenin 58. ve 59. maddeleri önemlidir. 58. madde ruhsatın hangi şartlarda verileceğini<br />

ve 59. madde de mültezimlerin madeni nasıl işleyeceğini düzenlemektedir.<br />

Bu maddelere göre bir sözleşme ancak şu şartlar halinde geçerli olabilecektir:<br />

İlki, maden ruhsatı verildikten sonra en geç bir buçuk yıl içinde madenin<br />

işlenmesi için gerekli tesisat kurulmalıdır. İkincisi de kaç işçinin çalıştırıldığı ve<br />

ne kadar maden çıkarıldığına dair işletme fen raporunun Maden Genel Müdürlüğü'ne<br />

gönderilmesidir.<br />

Toplumsal Yaşam<br />

1937 yılı toplumsal açıdan da önemli gelişmelere sahne olmuş olan bir yıldır.<br />

Ticaret ve ceza kanunlarında yapılan değişiklikler, nüfus kütüklerinin ıslah<br />

edilmesi, ulaşım ve haberleşmenin Anadolu'ya yayılmasının çalışılması, halk<br />

evi sayısının yıl içinde artması toplumsal sahada gözardı edilmemesi gereken<br />

gelişmelerdir. İşçilerin ve ailelerin yaşam seviyelerini iyileştirebilmek amacıyla<br />

bir sigorta idaresinin kurulma çalışmaları, kız öğretmen mekteplerinin açılması,<br />

memurlar için evler yapılmasının planlanması, memurların ve ailelerinin sağlık<br />

harcamalarının devletçe karşılanması, mahkum çocuklar için ıslah evleri yapılması,<br />

yer altı işlerinde kadınların çalıştırılmasının yasaklanması, emniyet mensupları<br />

için bir yardım sandığının kurulması sosyal devlet olgusunun ne kadar<br />

güçlü olduğunu gösteren örneklerdir.<br />

Topyekün kalkınmanın geçerli olduğu bir başka alan da eğitimdir. Üniversitelere<br />

önemli fakültelerin eklenmesi, Diyarbakır'da kız sanat mektebinin ve Maraş'ta<br />

pansiyonlu köy mekteplerinin açılması, İstanbul'da ilkokul, ortaokul ve liselerde<br />

okuyan fakir öğrencilerin yemek ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanması,<br />

daha birkaç yıl öncesinde yaşamımıza giren sekiz yıllık ilköğretimin o günlerde<br />

tartışma konusu olması, işçilerin verimliliğini arttırmak, kültürel ve teknik konularda<br />

gelişimini sağlamak amacıyla sanayi kuruluşlarının kurslar açmaları, askerliğini<br />

çavuş ve onbaşı olarak yapan köy gençleri arasından seçileceklerin<br />

köylere eğitmen olarak atanmaları ve bu eğitmenlerin yalnız öğretmen olarak<br />

değil aynı zamanda tarım üretimi konusunda da köye katkı sağlamalarının amaçlanması<br />

1937 yılı içerisinde eğitime verilen önemi göstermektedir. Devlet İstatistik<br />

Enstitüsü verilerine göre bir önceki sene 6.202 olan ilköğretim okul sayısı<br />

1937'de 6.700'e çıkmıştır. Ortaokul sayısı da 202'den 214'e yükselmiştir. Ancak<br />

öğretmen sayısında artış olmakla birlikte genel lise sayısında bir önceki yıla<br />

göre herhangi bir artış görülmemiştir. 17<br />

Ancak, bu gelişmelerin yanı sıra ülkede tam anlamıyla demokratik düzenin<br />

oturduğunu söylemek mümkün değildir. Özellikle de ülkenin iç ve dış siyaseti<br />

tartışılmaz gerçeklikler olarak kabul edilmekte ve bu konuda yayınlar yapan gazeteler<br />

ve dergiler hemen kapatılmaktadır. Açıksöz ve Aztarar Gazeteleri'nin<br />

kapatılma nedenleri de bu yüzdendir. Aynca, Tan gazetesi de Teşkilat-ı Esasiye<br />

Kanunu'nun değiştirileceğini ve seçimlerin yenileceğini yazması nedeniyle 10<br />

17 İstatistik Genel Müdürlüğü'nün 1937 yılının hemen başlan için verdiği okul sayılan şu şekildedir:<br />

6402 ilkokul, 118 ortaokul ve 68 lise. (11.01.1937 tarihli Son Posta Gazetesi)<br />

6 Yöetm Zamandizini

önemlidir. 3115 sayılı kanunun bir diğer önemli boyutu ise devlet bakanı uygulamasının<br />

ilk kez bu kanunda dile getirilmesidir.<br />

Kamu yönetiminde reform çalışmalarının en belirgin yönünü ise kırtasiyecilikle<br />

savaşım oluşturmuş 13 ve dönem içinde bu amaçla çeşitli adımlar atılmıştır.<br />

Kamu yönetimi açısından dikkati çeken bir nokta da personel yönetimi boyutudur.<br />

Memurin Kanunu'nda çeşitli memurlann atanması, nakil ve tayinlerine yönelik<br />

değişiklikler yapılması, disiplin cezalarının tespit edilmesi, memurlar için<br />

sicil dosyası tutulmasının getirilmesi ve İş Kanunu'nun 14 daha kapsamlı bir hale<br />

büründürülmesi önemli gelişmelerdir. Uygulanmakta olan maaşlı ve ücretli memur<br />

aynmı uygun nitelikli memur bulunmadığından ve bütçede tasarruf amaçlandığından<br />

yıl sonunda kaldırılmıştır. Memurlar arasında özlük haklan bakımından<br />

da bir denklik yoktur. Personel alımı kurumlar bazında gerçekleşirken<br />

her kurum da kendi kurduğu sandıklarla personeline güvenceler sağlamaktadır.<br />

1937 yılı üst düzey kamu personeli tayinleri bakımından da dikkati çeken bir<br />

yıldır. Vali, kaymakam, hakim, savcı, müfettiş, müdür ve genel müdür düzeyinde<br />

önemli tayinler yapılmıştır. Örneğin, bu yıl zarfında 118 kaymakam, 15 13 vali,<br />

16 2 vali yardımcısı ve 1000 civannda hakim ve savcının çeşitli görevlere tayin<br />

edildiği görülmektedir. Yıl içerisinde İş Kanunu'nda yapılan değişikle de işçi,<br />

sözleşme ile bir yıldan fazla çalıştınlacak ve haftalık çalışma süresi 48 saat olacak<br />

kişiler olarak tanımlanmıştır.<br />

Bu başlık altında ele alınması gereken bir başka önemli düzenleme de maden<br />

konusudur. Madenciliğin ulusal kalkınmada önemli bir yer teşkil etmesinden<br />

dolayı yıl içinde madenlerle ilgili çok sayıda düzenlemenin yapıldığı görülmektedir.<br />

O kadar ki bütün maden ihracatlan için İktisat Bakanlığı'ndan lisans<br />

alınması gerekmektedir. Bu bağlamda, maden imtiyazları hususu çalışmamızı<br />

yakından ilgilendirmektedir. Yıl içerisinde maden imtiyazı verilmesinde ihtiyatlı<br />

davranılmış ve yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerden imtiyazlan hemen geri<br />

alınmıştır. Bu koşullar altında T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna<br />

göre 1937 yılında toplam 20 maden imtiyazı ve işletme ruhsatı verilmesi işlemi<br />

gerçekleşmiştir. Yine arşiv kayıtlarına göre 10 imtiyaz sözleşmesi ve ruhsatı, 2<br />

de maden arama izni iptal edilmiştir. Maden imtiyazında göz önünde bulundurulan<br />

temel yasal düzenleme 24.06.1935 tarihli ve 2818 sayılı kanundur. Düzen-<br />

13 Örneğin, İçişleri Bakanlığı işlerin daha akıcı olabilmesi için bütün işlerin 24 saatte bitirilmesi<br />

gerektiğini kararlaştırmıştır. İşlerin hızlı yapılıp yapılmadığından büro şefleri sorumlu tutulacak<br />

ve şefler hergün memurlannı denetleyecektirler. Şube müdürleri de büro şeflerini ve genel müdürler<br />

de şube müdürlerini denetleyecektir. (SP, 25 İkincikanun 1937)<br />

14 1936 yılında kabul edilen 3008 sayılı İş Kanunu 1937 yılında uygulamaya girmiştir. Her ne kadar<br />

grev, toplu sözleşme ve asgari ücret konularında düzenlemeler içermese de önceki yılların<br />

gergin sınıfsal ilişkilerini ortadan kaldırmak konusunda önemli bir adımdır. (Timur, age, s.<br />

139.)<br />

15 1937 yılı içinde 3 belediye başkanlığı da kaymakam emrine verilmiştir.<br />

16 1937 yılı içinde 3 vali de emekliye sevkediimiştir. Arşiv kayıtlannda emekliye aynlma nedenlerine<br />

ilişkin somut bir açıklama bulunmamakla birlikte görülen lüzum üzerine açıklaması bulunmaktadır.<br />

1937 Yılı

Ekonomik sahadaki bütün bu gelişmeler genel anlamda iktisadi tabloya<br />

olumlu yansımıştır. 10 İş hacminin genişlemesi, işçi ücretlerinin önemli oranda<br />

artması ve üretimin kayda değer bir gelişme göstermesi ekonomik gelişmelerin<br />

bir anlamda özeti olarak kabul edilmektedir." 1936'da 93.670.00 Dolar olan ihracat<br />

1937'de 109.225.000'e ve yine 1936'da 73.619.000 olan ithalat da<br />

90.540.000 Dolar'a yükselmiştir. Genel çalışma dönemimizi oluşturan 1929-<br />

1939 yıllan arasında ihracatın GSMH içindeki oranının en yüksek olduğu yılın<br />

1937 yılı olması da ekonomik gelişmenin durumunu göstermesi bakımından<br />

çarpıcı bir örnektir. 12<br />

İdari Yapı ve Yapılanma<br />

1937 yılı süresince idari örgütlenmede de sürekli düzeltimlerin yaşandığı<br />

görülmektedir. Köylerin birleştirilmesi, yeni nahiye ve kazalann kurulması, mali<br />

teşkilatın düzenli vergi toplanabilmesi amacıyla gözden geçirilmesi, İçişleri Bakanlığı'nda<br />

belediye, köy ve il özel idareleri olarak yerel yönetim genel müdürlüğü<br />

oluşturulması, Tanm Bakanlığı kuruluş kanunun yayımlanması, jandarma<br />

ve emniyet teşkilatlannın yapılannda ve görevlerinde değişiklikler yapılması<br />

1937 yılının göze çarpan idari gelişmelerindendir. İdari teşkilatımızda ele alınması<br />

gereken bir başka nokta da merkezi yönetim ve yerel yönetim arasındaki<br />

ilişkilerdir. Yerel yönetimlerin yavaş yavaş gelişmeye başladığı hissedilmekle<br />

birlikte merkezi yönetimin idari örgütlenmede daha ağırlıklı bir yer teşkil ettiği<br />

bir gerçektir. Merkezi yönetim yerel yönetimlerin gücünü iyi kavradığından yerel<br />

yönetimlere bırakılacak işleri daha dengeli bir değerlendirmeye tabi tutmakta<br />

ve bu görevlere paralel olarak da bazı gelir kalemlerini yerel yönetimlere bırakmaktadır.<br />

Ancak, topyekün kalkınmada yerel yönetimlere de büyük önem verilmektedir.<br />

Öyle ki 31.08.1937 tarihli ve 3696 sayılı Resmi Gazete'de yer alan<br />

7367 sayılı İçişleri Bakanlığı'nın karan oldukça ilgi çekicidir. Bu kararda il özel<br />

idarelerin, belediyelerin ve köylerin yaptıklan yapılann fotoğraflan arkalanna<br />

tarihleri yazılarak istenmektedir.<br />

Kamu yönetimi alanında 1937 yılının hiç şüphesiz en önemli yönü siyasi<br />

müsteşarlık denilen ve yaklaşık sekiz aylık bir tecrübeye sahip olmuş olan bir<br />

kurumun yaşama geçirilmesidir. 3115 sayılı kanunla 8 Şubat'ta uygulamaya konulan<br />

siyasi müsteşarlıklann kurulmasındaki temel düşünce, büyüyen devlet örgütlenmesinde<br />

bakanlann artan işlerinde bir takım milletvekillerinin uzmanlık<br />

bilgileriyle bakanlara bir anlamda danışmanlık hizmeti sunmalandır. Hiç şüphesiz<br />

daha ayrıntılı bir incelemeye konu olması gereken bu yapılanma kamu yönetimi<br />

reform demeti içinde bugün gündeme getirilen bir takım reform önerilerinden<br />

farklı olmakla birlikte bu gelişmeleri anlamak ve sorgulamak açısından da<br />

10<br />

1937 yılı bütçesi bir önceki yıldan 19 milyon Lira fazla olmak üzere 231 milyon Lira olarak belirlenmiştir.<br />

11<br />

Muhittin Birgen, "Türkiye 1938 Senesinde Niçin Geçen Seneden Daha Mes'ud Olacaktır?",<br />

01.01.1938 tarihli Son Posta Gazetesi, s. 2.<br />

12<br />

T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, age.<br />

Yöetm Zamandizini

si'nin, Kadıköy Su Şirketi'nin, Cenup demiryollarının, Şark demiryollarının,<br />

Islahiye-Meydanıekbez demiryolunun, Toprakkale-Payas demiryolunun, Ereğli<br />

Şirketi'nin satın alınması, çeşitli belediyelerin telefon, su ve havagazı şirketlerini<br />

satın almaları, şeker fabrikalarının imtiyazlarının T.C. Şeker Fabrikaları<br />

A.Ş.'ye geçmesi, Nazilli Basma Fabrikası'nın işletmeye açılması, Malatya Bez<br />

Fabrikası'nın temelinin atılması, Ereğli Bez Fabrikası'nın hizmete açılması<br />

1937'nin göze çarpan önemli devletçilik adımlarıdır.<br />

Dönem içinde dikkatimizi çeken bir başka nokta da sanayileşme çabalarının<br />

yanısıra zirai kalkınmanın ekonominin temel sektörü olmasıdır. Ülkede hem tanra<br />

ekonomisinin gelişmesi hem de herhangi bir kıtlık durumuyla karşılaşılmaması<br />

için çok yönlü tedbirler alınmıştır. Ziraata verilen önemi tarımın makineleşmesi<br />

için Ziraat Bakanlığı'nın bütçesine 17.5 milyon Liralık ödenek konmasında,<br />

topraksız çiftçi kalmaması için alınan tedbirlerde, tarımsal araçlarda modernleşmeye<br />

gitmede, Ziraat Bankası'nın kredi imkanlarını geliştirmede, üreticilerin<br />

mallarını bizzat ihraç etmek ve malın değer fiyatla gitmesini sağlamak için<br />

kurulan tarım satış kooperatiflerinin yaşama geçirilmesinde, köylüyü tarım alanında<br />

eğitmek amacıyla köylere eğitmen gönderilmesinde, hayvan cinslerinin ıslahına<br />

önem verilmesinde ve her bakanlıkta bir tane olan siyasi müsteşarlığın<br />

Tarım Bakanlığı'nda iki tane olmasında görmek mümkündür. 8 Tarıma önem verilmesinin<br />

bir diğer boyutu da, Türkiye'nin kendine özgü bir tarım politikası olmasıdır.<br />

Bu politika ülkenin mevcut koşullan ve yapması gerekenler dahilinde<br />

geliştirilmiş ve uygulamaya sokulmuştur. Bu politika çerçevesinde dört yıllık bir<br />

tanm planı hazırlanması için çalışmalara başlanmış ve 100 zirai teşekkülün kurulması<br />

hedeflenmiştir.<br />

Ekonomi konusunda belirtilmesi gereken bir başka nokta da 1937 yılının<br />

inceleme dönemimizin hemen hemen geneline damgasını vuran devletçilik anlayışı<br />

altında tasarruf tedbirleriyle donatılmış bir yıl olmasıdır. Memur maaşlanna<br />

zam yapılmaması hatta bazı memurlann maaşlannın azaltılması, resmi dairelerde<br />

lüzumsuz telefon görüşmelerinin ve harcamalann önüne geçilmesi ve 65 yaşına<br />

gelmiş devlet memurlarının emekliye sevk edilmeleri göze çarpan tasarruf<br />

tedbirleridir. 1937 yılı tasarrufçu bir nitelik taşıması yanında belki de en önemli<br />

özelliğini ekonomik ilişkilerdeki göreli özerkliğinde bulmuştur. Yıl içinde dış ticarette<br />

ihracata önem verilmiş ve ihracatımızın artması yönünde politikalar izlenmiştir.<br />

Bu politikada en önemli özellik ülke ya da ülke gruplanyla çeşitli anlaşmaların<br />

yapılması ve ancak Türkiye'nin şartlarını kabul eden ülkelerden ithalatın<br />

serbest bırakılmasıdır. 9<br />

8 1937 yılında 6.942.000 olan toplam istihdamın 6.040.000'i tanm alanındadır. İstihdamın bu<br />

yapısı doğal olarak GSMH'nin sektörel dağılımına da yansımış ve cari fiyatlarla toplam GSMH<br />

içinde tanm %40.8'lik bir paya sahip olmuştur. (T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü,<br />

İstatistik Göstergeler 1923-2002, <strong>Ankara</strong> 2003.)<br />

9 13.07.1937 tarihli ve 3655 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kararnameye göre Türkiye'den<br />

ihracata engel olmayan tüm ülkelerden ithalat serbesttir.<br />

1.937 Yılı 813

sanayinde kullanılan bazı hammaddelerden alınan vergileri düşürmesi, sanayiden<br />

alınan işlem vergisinin kaldırılması, önemli ihracat merkezlerinde soğuk hava<br />

depolan yapılması, elektrik, petrol ve benzin gibi girdilerden alınan vergilerin<br />

düşürülmesi, ithalatın %90 oranında serbestleştirilmesi, bir Türk özel girişiminin<br />

ampül fabrikası kurma yönündeki girişimleri ve 14.07.1937 tarihli 2/6647 sayılı<br />

Bakanlar Kurulu karan ile uygulamaya konulan yönetmelikle özel telefon santrallerin<br />

de kurulabileceğinin belirtilmesi döneme damgasını vuran temel ekonomik<br />

gelişmelerdir. 1937 yılının devletçilik anlayışında kınlgan bir halka olmasının<br />

nedeni genellikle Celal Bayar'ın ekonomide artan gücü olarak görülmektedir.<br />

1937'nin ekonomi bakanı olan ve 20 Eylül'de de başbakan vekili olarak<br />

başbakanlığa ilk girişini yapan Bayar'ın devletçilik politikalannın yumuşama<br />

sürecinde önemli bir etkisinin olduğu yadsınamaz bir gerçeklik taşımaktadır ki<br />

hükümet programını okurken sarfettiği şu sözler de bu durumu daha net bir şekilde<br />

göstermektedir:<br />

Kemalist rejim, mülkiyet, ferdi mesai ve çalışma kıymetini, ekonomi politikasının<br />

esası olarak almaktadır. Fert tarafından yapılabilecek işlerin fertlerce yapılmasını<br />

himaye ve teşvik edeceğiz... 4<br />

Ancak, ekonomideki bu durumun tam anlamıyla bir serbestleşme ya da liberalleşme<br />

anlamına geldiğini söylemek kesinlikle mümkün değildir. Çünkü,<br />

devlet hala hem kamu girişimleriyle ekonomideki yerini korumakta hem devletleştirme<br />

çalışmalanna devam etmekte hem de her yönüyle ihracatı ve ithalatı<br />

kontrol altında tutmakta ve bu amaçla yeni birimler kurmaktan da kaçınmamaktadır.<br />

Bu bağlamda 1935'de Bayar'ın Atatürk'ün kaleminden İzmir'de sarfettiği<br />

şu sözler 1937 yılının devletçilik anlayışını özetler görünmektedir:<br />

....Devletçiğin bizce manası şudur: Fertlerin hususi teşebbüslerini esas tutmak fakat<br />

büyük bir milletin ve geniş bir memleketin bütün ihtiyaçlarını ve birçok şeylerin<br />

yapılmadığını göz önünde tutarak memleket iktisadiyatını devletin eline alması...Bizim<br />

takip ettiğimiz yol, liberalizmden başka bir sistemdir. 5<br />

Bu doğrultuda CHP'nin altı okundan biri olan devletçilik ilkesinin aynı zamanda<br />

bir anayasa ilkesi haline getirilmesi 6 devletçilik anlayışının hakim ekonomik<br />

ideoloji olduğunu göstermektedir. 7 İzmir telefonunun, Fenerler İdare-<br />

4 Boratav, age, s. 149.<br />

5 Bilsay Kuruç, iktisat Politikasının Resmi Belgeleri (Söylev, Demeç ve Yazılar), No: 15, Türk İktisadi<br />

Gelişmesi Araştırma Projesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Enstitüsü, <strong>Ankara</strong> 1963, s.<br />

97. Devletçiliği en geniş anlamıyla sermaye birikiminin devlet eliyle yaratılması ve teşvik<br />

edilmesi olarak tanımlamak mümkündür.<br />

6 Bir kısım milletvekili devletçilik uygulamalarının dönemin siyasi ve ekonomik ilişkilerinin doğurduğu<br />

bir zorunluluk olduğunu ve ileride bu iktisat politikasından vazgeçilebileceği ve böyle<br />

bir durumda ise anayasaya aykırılığın söz konusu olabileceğini iddia etmişlerdir. Bu nedenle<br />

devletçilik prensibi onlara göre anayasaya konmamalıdır. (Boratav, age, s. 139-140.)<br />

7 Taner Timur, altı okun anayasa ilkesi haline getirilmesini parti-devlet bütünleşmesinin bir başka<br />

boyutunu oluşturduğunu söylemektedir. (Taner Timur, Türk Devrimi ve Sonrası, 5.B. İmge<br />

Kitabevi, <strong>Ankara</strong> 2001, s. 166.)<br />

Yöetm Zamandizini

1937: ANAYASAL YENİLENMELER VE SİYASİ<br />

MÜSTEŞARLIK<br />

Barış ÖVGÜN*<br />

Ekonomik ve sosyal yaşamın örgütlenme biçimi olan kamu yönetimi ya da<br />

devlet idaresi elbette içinde bulunduğu ekonomik ve sosyal koşullar dikkate<br />

alınmadan açıklanamaz. Eğer biz bir dönemin kamu yönetimini yani kamunun<br />

yönetimini incelemek istiyorsak öncelikle içinde bulunulan dönemi anlamalı<br />

hatta bir anlamda yaşamalıyız. Bu nedenle bağımlı bir değişken olan kamu yönetiminin<br />

özelliklerinin ortaya konması ancak ekonomik, siyasi ve sosyal şartlar<br />

altında mümkündür. Aksi takdirde, 1937 yılında neden tarım satış kooperatiflerinin<br />

kurulmasının önemli olduğunu ya da Türk kamu yönetiminde ne öncesinde<br />

ne de sonrasında görülmeyen siyasi müsteşarlık gibi bir kurumun yaratıldığını<br />

ya da neden bazı madenlerin ihracatının yasaklandığını anlayabilmek mümkün<br />

olmayacaktır.<br />

Ekonomik Görünüm<br />

1937 yılı somut anlamda 1929 yılında başlayan ve 1939 yılında son bulan<br />

devletçilik döneminin çözülmeye başladığı bir yıl görüntüsü vermektedir. Devletin<br />

ekonomideki doğrudan eli bu yıl içinde de sürmekle birlikte özel sektörün<br />

de artan bir şekilde ekonomide önem kazanması, ekonominin yavaş yavaş da olsa<br />

serbestleşme eğilimine girmesi ve yabancı uzmanlar ve yatırımlara daha sıcak<br />

bakılması 1 1937 yılının bu şekilde değerlendirilmesine neden olmaktadır. Bu<br />

noktada Boratav'ın 1937 yılını devletçiliğin gevşeme dönemi olarak nitelendirmesi<br />

2 yerinde bir saptama olarak görülmektedir.<br />

Genel olarak 1937 yılının ekonomik tablosuna baktığımızda bu saptamamızı<br />

haklılaştıracak birçok örnekle karşılamaktayız: İstanbul şehrinin imar planın<br />

bir İngiliz olan Prost'a havale edilmesi, 3 Karabük Demir Çelik Fabrikası'nm yapımının<br />

İngiliz Braserd Şirketi'ne verilmesi, girişimciliği arttırabilmek amacıyla<br />

Maliye Bakanlığı'nin toprak, maden, kimya, tabak, yünlü dokuma, ipek ve tahta<br />

Ar. Gör. <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi.<br />

' Bir an önce sanayileşme ve ülkenin dört bir yanına fabrikalarla ulaşma amacı ve içerideki teknik<br />

bilgi ve nitelikli eleman yetersizliği genç Cumhuriyet'i böyle bir anlayışa sevk etmiştir.<br />

Bayındırlık Bakanlığı'nın mühendislerden bir an önce yararlanabilmek amacıyla mühendislik<br />

okullannın altı seneden beş seneye indirme çabalan da kanımızca bu amaçla düşünülmüş bir<br />

adımdır. (6 Mayıs 1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi)<br />

2 Korkut Boratav, Türkiye'de Devletçilik, Savaş Yayınlan, 1. B, <strong>Ankara</strong> 1982, s. 148.<br />

3 T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlanna göre 1937 yılı içinde toplam 113 yabancı uzman<br />

görevlendirilmiştir. Ancak, bu uzmanların görev sürelerinde bir bütünlük görülmemektedir.<br />

Bazı uzmanlar bir ay gibi kısa sürelerle görevlendirilmişlerdir.<br />

1937 Yılı

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Katalogu, 4. Cilt, 1933-1937.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Diyanet İşleri Başkanlığı Katalogu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Müşterek Kararnameler Kataloğu (Kronolojik), 1930- i 937.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı Kataloğu<br />

1870-1951, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

Yöetm Zamandizini

KAYNAKÇA<br />

AYDEMİR, Şevket Süreyya, İnkılap ve Kadro, Remzi Kitabevi, İstanbul 1986.<br />

BİLA, Hikmet, CHP ve Sonrası, 2. Baskı, Milliyet Yayınlan, İstanbul 1987.<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi, http://www.boun.edu.tr<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1974.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi: 1908-1985, 6. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul<br />

1998.<br />

IŞIKLI, Alpaslan, İş Hukuku, 4. Baskı, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2002.<br />

KİLİ, Suna, Türk Devrim Tarihi, Kültür Yayınlan, İstanbul 2005.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938,<br />

Türk Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

KOÇAK, Cemil, Umumi Müfettişlikler: 1927-1952, İletişim, İstanbul 2003.<br />

KORKUT, Refik, Cumhuriyet Kronolojisi, Türkiye Fikir Ajansı, <strong>Ankara</strong> 1964.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye'nin Taraf Olduğu Milletlerarası Anlaşmalar Rehberi<br />

(1920-1961), Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1962.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz; Ökçün, Ahmet R., Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1975.<br />

ÖZALP, Kazım; ÖZALP, Teoman, Atatürk'ten Anılar, İş Bankası, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong> 1993.<br />

Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

ULUATAM, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi: 1920-2000, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Kitaplan, İstanbul<br />

1999.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Arşiv<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Toprak İskan Müdürlüğü Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bayındırlık Bakanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkanlığı,<br />

Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu.<br />

1936 Yılı

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Aralık Burdur Vilayeti merkez kazasına<br />

bağlı Cinbilli, Kavacık,<br />

Müslimler ve İnar köylerinin<br />

bu kazadan alınması<br />

ve evvelce Erle Nahiyesi'ne<br />

bağlı iken bu nahiyenin<br />

lağvı dolayısıyla açıkta kalan<br />

Yazır, Çardak ve Bek<br />

köyleri ile birlikte Yeşilova<br />

Kazası'na bağlanması.<br />

25 Aralık Mülkiye müfettişliğine<br />

atamalar yapıldı.<br />

27 Aralık İstanbul'da kurulan "Hatay<br />

Erginlik Cemiyeti" genel<br />

merkez binasına törenle<br />

yeni Hatay bayrağını çekti.<br />

27 Aralık İsmet İnönü, CHP kurultayında<br />

topraksız çiftçiler<br />

konusunu gündeme getirdi.<br />

29 Aralık Atatürk'ün Çankaya'da<br />

Romanya Elçisi Alexandre<br />

Telemaque'ın itimatnamesini<br />

kabulü.<br />

29 Aralık Türkiye ile İtalya arasında<br />

Roma'da "Ticaret ve<br />

Seyrisefain Antlaşmaları"<br />

imzalanması.<br />

29 Aralık Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliği'ne Nizamettin<br />

Ataker'in tayini.<br />

30 Aralık Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Teşkilat ve Vazifelerine<br />

Ait 2822 Sayılı Kanunun<br />

Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine Dair 3080<br />

Sayılı Kanun.<br />

30 Aralık Subay ve Askeri Memurların<br />

Tekaüdü İçin Rütbe ve<br />

Sınıflarına Göre Tayin<br />

Olunan Yaşlan Bildiren<br />

3079 Sayılı Kanun.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

Üçüncü Sınıf Mülkiye Müfettişliğine Bahçe Kaymakamı<br />

Nuri, Silivri Kaymakamı Hayri, Tarsus Kaymakamı<br />

Hıfzı, Trakya Umumi Müfettişliği Yazı İşleri<br />

Müdürü Raşid tayin edilmiştir.<br />

Cemiyet, Antakya dışındaki Hataylılar arasında birlik<br />

temini amacıyla bayrak çekmiştir.<br />

İsmet İnönü, özetle şunları söyledi: "...Yurdumuzda<br />

topraksız çiftçinin sayısı her tasavvurun üstündedir.<br />

En ziyade toprağı taksim edilmiş yerlerimizde bile<br />

köylünün yarısına yakını topraksızdır. Başkalanna ait<br />

topraklar üstünde, pek fena şartlar içinde ve çok verimsiz<br />

olarak çalışmak mecburiyetindedir, hiçbir vakit,<br />

hiçbir adamın malını cebren zaptetmek fikrinde<br />

değiliz. Fakat, hiçbir surette köylüyü ilelebet topraksız<br />

kalmaya mahkum eden bir çerçeve içinde bırakmaya<br />

razı olamayız..."<br />

RG<br />

RG<br />

ATCTK<br />

GB<br />

ATCTK<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

70.97.20/<br />

2\5763<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Aralık Bursa-Karaköy yolunda<br />

Hasanpaşa Köprüsü'nün bitirilmesi.<br />

21 Aralık Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Hollanda Krallığı arasında<br />

imzalanan Ticaret ve<br />

Kriling Anlaşmalarıyla<br />

merbutlarının tasdiki hakkında<br />

3020 Sayılı sayılı<br />

kanuna müzeyyel 3219 Sayılı<br />

Kanun.<br />

23 Aralık Mühendislik ve Mimarlık<br />

Hakkındaki 1035 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3077 Sayılı<br />

Kanun.<br />

Bu kanuna göre mühendislik ve mimarlık hakkındaki<br />

19.5.1927 tarih ve 1035 sayılı kanunun 1. maddesinde<br />

yazılı diploma ve ruhsatnameyi haiz olan mühendis<br />

ve mimarlara (yüksek mühendis) ve (yüksek mimar)<br />

ve Teknik Okulu ile buna muadeleti salahiyetli<br />

makamlarca kabul olunan ecnebi teknik okullarından<br />

mezun olan mühendislere de sadece (mühendis) unvanı<br />

verilir.<br />

23 Aralık 3078 Sayılı Tuz Kanunu. Bu kanuna göre Türkiye'de her ne suretle olursa olsun<br />

tuz ihraç ve istihsali devletin inhisarı altındadır.<br />

Tuz, 140 santigrat derecede kurutulduğu takdirde en<br />

aşağı %95 klorusodyomu ihtiva eden ve zehirli<br />

mürekkebattan ari buİunan maddedir. Kimyevi tasfiyeye<br />

ihtiyaç massetmeksizin alelade vesaitle de ihtiva<br />

ettiği klorusodyomun tefriki kabil olan ve<br />

klorusodyom oranı %20'den fazla bulunan topraklar<br />

ve kayalar ile 4 bomeden fazla bome derecesini irae<br />

eden klorusodyom mahlulleri tuz addolunur. Bu kanun,<br />

tuz fiyatlarını ve satışlarını, tuz satış ve nakliye<br />

tezkerelerini düzenlemektedir.<br />

24 Aralık Hakari Valiliği'ne Basri<br />

Konyar'ın tayini.<br />

24 Aralık Bazı kaymakamlıklara<br />

atamalar yapıldı.<br />

24 Aralık Hariciye Vekaleti'ne ilişkin<br />

atamalar yapıldı.<br />

25 Aralık Şark Demiryolları imtiyazının<br />

devlet tarafından satın<br />

alınması.<br />

25 Aralık Tiran Elçiliğine Ali<br />

Türkgeldi'nin tayini.<br />

Karaman Kaymakamlığıma Celaleddin, Gerze Kaymakamlığıma<br />

Hikmet, Tosya Kaymakamlığına<br />

Mümtaz, Lice Kaymakamlığına Fikret, Vize Kaymakamlığıma<br />

Nureddin, Tarsus Kaymakamlığı'na<br />

Mehmed Ali, Koçhisar Kaymakamlığı'na Şevket,<br />

Bahçe Kaymakamlığı'na Remzi, Silivri Kaymakamlığı'na<br />

Vakkas Ferid naklen tayin edilmiştir.<br />

6. dereceye Nureddin Ferruh Alkend; 7. dereceye<br />

Rıfkı Refik Passin, Faik Zihni Akdur, Selim Feyzi,<br />

Muzeffer Kamil; 8. dereceye Halil Ali Ramazanoğlu,<br />

Fikret Şefik Özdoğancı, Reşat Hakkı Karabuda; 9.<br />

dereceye Ahmed Umar, Mahmud Meri, Hulusi Tamer,<br />

Selahaddin, Salih Behçet, Nusret Şahinbaş yükseltilmiştir.<br />

İmtiyaz, 6 milyon liraya satın alınmıştır.<br />

ATCTK<br />

TCAMA<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

147.51.4/<br />

15174<br />

RG<br />

1936 Yılı 807

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Gemilerle Yapılacak Nakliyata<br />

Dair Olan Talimatnameye<br />

Dair Olan Talimatnameye<br />

Bir Madde Eklenmesine<br />

Dair 2/5647 Sayılı<br />

Bakanlar Kurulu Kararı<br />

ile Yürürlüğe Konulan Yönetmelik.<br />

10 Aralık Zonguldak'ta Türk Antrasit<br />

Fabrikası açıldı.<br />

10 Aralık Sivas'ta köy kalkınma<br />

programı yapıldı.<br />

11 Aralık Bazı Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine<br />

atamalar yapıldı.<br />

12 Aralık Nafıa Vekaletinin Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair Olan<br />

2443 Sayılı Kanuna, 3074<br />

sayılı ek kanun.<br />

12 Aralık Artırma ve Yerli Malı Haftasının<br />

yedincisi İsmet İnönü'nün<br />

nutkuyla açıldı.<br />

12 Aralık Bazı Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine<br />

atamalar yapıldı.<br />

13 Aralık Raif Tek'in Mülkiye Müfettişliğine<br />

tayini.<br />

14 Aralık Sivas Salnamesi adlı eserle<br />

Kemalizm adlı eserin halkevine<br />

gönderildiği.<br />

14 Aralık Bazı defterdarlıklara atamalar<br />

yapıldı.<br />

14 Aralık İstanbul İktisat Fakültesi<br />

açıldı.<br />

15 Aralık <strong>Ankara</strong>'da 19 Mayıs Stadyumu<br />

Başbakan İsmet İnönü'nün<br />

söylevi ile açıldı.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

Sivas Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr.<br />

Mehmed Şerif Kayı, Trabzon Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğüne Dr. Mahir Rasih Önbilgin, Siirt<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Zühdü<br />

Güven, Kocaeli Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Mehmed Fuad Şahinler, Diyarbekir Sıhhat<br />

ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. İbrahim<br />

Hatunoğlu naklen tayin edilmiştir.<br />

TTY<br />

Bu kanun Teknik okula ilişkindir. Bu kanunla 2443 RG<br />

sayılı kanunun 22. maddesinde yazılı Nafıa Fen<br />

Mektebi, sureti idaresi ile bir nizamname ile tayin<br />

edilmek üzere Teknik Okula kalbedilmiştir. Kanuna<br />

göre Teknik Okul, mühendis ve fen memurları yetiştirmek<br />

üzere iki kısma sahip olup her kısımda Nafıa<br />

Vekaletince lüzum görülecek ihtisas şubeleri açılabilir.<br />

Giresun Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

Dr. Cemil Şencan, Muğla Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğüne Dr. Kazım atanmıştır.<br />

Antalya İli Defterdarlığına Galib, Çonıh İli Defterdarlığına<br />

Nunıllah Lami atanmıştır.<br />

"..Türkiye'yi idare edenler, stadyumu en kıymetli<br />

mektep gibi her yerde kurmaya çalışacaklardır. Türkiye'nin<br />

istikbalini idare edecek olan genç nesil, açık<br />

havada, açık meydanlarda yetişecektir"<br />

SP, 10<br />

Birinci<br />

kanun 1936<br />

RG<br />

SP, 13<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1936<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

109.43.2/<br />

12731<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.14.61,<br />

64/ l.Büro<br />

RG<br />

CK<br />

ATCTK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Aralık 1. Umumi Müfettişlik İktisat<br />

Müşavirliğine tayin edilen<br />

Ziya Yazıcı'nm Bakanlık<br />

emrine alınması.<br />

7 Aralık Mülkiye Müfettişi Sabit<br />

Şeren'in Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

7 Aralık Seyhan Nehrinin taşması<br />

sonucunda Adana ve çevresinde<br />

büyük hasar meydana<br />

geldi.<br />

7 Aralık Dahiliye Vekili'nin reisliği<br />

altında dört Umumi Müfettiş<br />

<strong>Ankara</strong>'da ilk toplantılarını<br />

yaptı.<br />

7 Aralık Yüksek Sıhhat Şurası Azalığı'na<br />

Erzurum Mebusu<br />

Prof. Dr. Saim Ali Dilemre<br />

tayin edildi.<br />

8 Aralık Atatürk'ün Kızılay'a 10 bin<br />

lira bağışta bulunması.<br />

8 Aralık Türkiye-İngiltere-Irak arasında<br />

5.6.1926 tarihinde<br />

münakit Huhud ve Münasebatı<br />

Hasenei Hemcivan<br />

Muahedesinin ikinci faslı<br />

hükümlerinin Türkiye ile<br />

Irak arasında NATO teatisi<br />

sureti ile uzatılması.<br />

8 Aralık Muntazam Posta Seferleri<br />

Yapan Vapurlarla veya<br />

Münhasıran Toplu Asker<br />

ve Muhacir Nakledecek<br />

re) olunur. Sandığın idare merkezi Denizyolları işletme<br />

İdaresi'ndedir. Bu tüzük, idare heyetini, bu<br />

heyein görevlerini, kefalete bağlı olanları, sandığın<br />

sermayesini, bütçesini düzenlemektedir.<br />

Ziya Yazıcı, 1777 Sayılı Kanunu değiştiren 2919 Sayılı<br />

Kanunun 3. maddesine tevfikan Bakanlık emrine<br />

alınmıştır.<br />

Bu toplantıya, Birinci Umumi Müfettişi Abidin özmen,<br />

ikinci Umumi Müfettişi General Kazım Dirik,<br />

Üçüncü Umumi Müfettişi Tahsin Özer, Dördüncü<br />

Umumi Müfettişi General Abdullah Alp Doğan ile<br />

Jandarma Umum Kumandanı General Naci Tınaz,<br />

Gümrük Umum Muhafaza Kumandanı General Seyfi<br />

Düzgören, Emniyet Umum Müdürü Şükrü<br />

Sökmensüer, Matbuat Umum Müdürü Vedat Tör ve<br />

Vilayetler İdaresi Umum Müdürü Fazıl Özekçi katıldılar.<br />

Toplantıda şu konular sırasıyla ele alındı: 1-<br />

Mıntıkadaki asayiş, 2-Kaçakçılık, 3-Haydut, 4-Her<br />

umumi müfettişliğin kültür, bayındırlık, ekonomik<br />

tarım ve sağlık gibi sahalarda yapacakları işler programı,<br />

5-Umumi müfettişlerin salahiyetleri, 6-Her müfettişliğin<br />

mıntıkasındaki hususi idareler, belediyeler<br />

ve imar işleri, 7-Siyasi kısım, 8-Nüfus siyaseti, 9-<br />

Cumhuriyet Halk Partisi'nin teşkilatı ve halkevleri.<br />

Atatürk'ün Adana ve çevresindeki su basması sebebiyle<br />

zarar gören vatandaşlara yardım için Kızılay'a<br />

bağışta bulunmuştur.<br />

Madde: havzai fahmiyeden veya muhtelif limanlardan<br />

havzai fahmiyeye toplu bir halde nakledilecek<br />

ameleler için de işbu talimatname hükümlerine tevfikan<br />

muamele ifa edilir.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

109.41.7/<br />

12696; RG.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

108.40.10/<br />

12678; RG.<br />

TCSYK<br />

C,8<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1936; UM,<br />

s. 251-258.<br />

RG<br />

ATCTK<br />

TCAMA<br />

RG<br />

1936 Yılı 805

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Aralık İktisat Vekaleti'nin nezaretinde<br />

Balıkçılar Cemiyeti,<br />

Balıkçılık Kongresi düzenledi.<br />

1 Aralık 22/1/1935 Tarihli<br />

Kefalet Sandığı Nizamnamesinin<br />

1. Maddesinin 3.<br />

Fıkrasını Değiştiren 2/5597<br />

Sayılı Nizamname.<br />

2 Aralık Düyun-u Umumiye konusunu<br />

incelemek için kurulacak<br />

komisyon.<br />

2 Aralık Türk Parasının Kıymetini<br />

Koruma Hakkındaki 1567<br />

Numaralı Kanunun 4.<br />

Maddesini Değiştiren 3070<br />

Sayılı Kanun.<br />

3 Aralık Bazı mektupçuluklara atamalar<br />

yapıldı.<br />

4 Aralık Türk Hükümeti'nin, 1 Aralık<br />

1936 tarihli Fransız notasına<br />

cevabi notası.<br />

4 Aralık <strong>Ankara</strong>'da, Siyasal Bilgiler<br />

Okulu'nun 60. kuruluş yıldönümünün<br />

kutlanışı ve<br />

Başbakan İsmet İnönü'nün<br />

söylevi<br />

4 Aralık 2/5616 Sayılı Denizyolları<br />

ve Akay İşletmeleriyle<br />

Fabrika ve Havuzlar İdareleri<br />

Müşterek Kefalet Sandığı<br />

Nizamnamesi.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

Balıkçılık, kalkınma açısından önemli potansiyele<br />

sahip bir sektör olarak görülmektedir.<br />

Fıkra şu şekilde değiştirilmiştir: reisin A serisine ve<br />

azaların en aşağı yedinci dereceye dahil memurlardan<br />

olması gerektir.<br />

4. madde şu şekilde değiştirilmiştir: Türk parası kıymetinin<br />

korunması için İcra Vekilleri Heyeti'nce ittihaz<br />

(kabul) olunan kararlara aykırı hareket eden veya<br />

ettiren banka yahut müesseselerin müdürleri ve alakalı<br />

memurları ile bunlardan başka şahıslar üç aydan<br />

bir seneye kadar hapis cezası ile çarptırılırlar. Kararnameye<br />

aykırı olan fiil, ecnebi paralarını ve her türlü<br />

esham ve tahviller ile yabancı memleketler üzerine<br />

çekilmiş çek ve poliçeleri izinsiz memleket dışına çıkarmak<br />

veya kaçırmağa teşebbüs etmek sureti ile işlemiş<br />

ise failleri yukarıki fıkrada yazılı hapis cezası ile<br />

mahkum edilmekle beraber zaptedilen yabancı paralar,<br />

esham ve tahvillerin müsaderesine de hükmolunur...<br />

İçel Mektupçuluğuna Hüseyin Turhan, Erzurum<br />

Mektupçuluğuna Yaver Soydaş, Çankırı Mektupçuluğuna<br />

Hikmet Turay, Siirt Mektupçuluğuna Kazım<br />

Boydoğan, Tokat Mektupçuluğuna Sadettin Sönmez,<br />

Muş Mektupçuluğuna Hüseyin Baltacı, Kırşehir<br />

Mektupçuluğuna Behçet, Urfa Mektupçuluğuna<br />

Abdurrahman Ergün, Niğde Mektupçuluğuna Agah<br />

tayin edilmiştir.<br />

"Mülkiyeliler! Kurulmakta olan Türkiye'nin ikbali,<br />

şevketi sizin aşkla, idealle vücudunuzu memlekete<br />

vakfetmenize bağlıdır."<br />

2489 sayılı Kefalet Kanunu'nun 13. maddesine<br />

tavfikan Denizyolları ve Akay İşletmeleri ile Fabrika<br />

ve Havuzlar İdarelerinde para ve menkul kıymetleri<br />

ve her nevi ayniyatı alıp veren ve ellerinde tutan<br />

memur ve müstahdemler için müteselsil kefalet usulünü<br />

tatbik etmek maksadı ile Denizyolları ve Akay<br />

İşletmeleri ile Fabrika ve Havuzlar "D.A.F." İdareleri<br />

Kefalet Sandığı namı ile müşterek bir sandık kurulmuştur.<br />

Bu sandık hükmi şahsiyeti haiz ve İktisad<br />

Vekaleti'ne bağlı olup muamelatı İktisad Vekaletince<br />

tayin olunacak bir idare heyeti tarafından tedvir (ida-<br />

SP, 2<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1936<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

137.980.4/<br />

128.53<br />

RG<br />

RG<br />

ATCTK<br />

ATCTK<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Kasım 3063 Sayılı 1932 Mali Yılı<br />

Hesabı Kat'i Kanunu.<br />

28 Kasım Ereğli Kömür İşletmesi satın<br />

alındı.<br />

30 Kasım <strong>Ankara</strong>-Kızılcahamam yolunda<br />

Ovaçay ırağı üzerindeki<br />

Ovaçay Köprüsü'nün<br />

bitirilişi.<br />

30 Kasım Askeri ve Mülki Tekaüd<br />

Kanunun 2. Maddesinin<br />

Değiştirilmesine Dair 3066<br />

Sayılı Kanun.<br />

1 Aralık Fransız Hükümeti'nin -<br />

Antakya-İskendenın'la ilgili-<br />

Türk Hariciyesine notası.<br />

1 Aralık Hastaneler Talimatnamesinin<br />

23. Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 2/5598 Sayılı<br />

Kanun.<br />

1 Aralık Bazı defterdarlıklara atamalar<br />

yapıldı.<br />

nife, Danziiulya, Kavga, Tıtmik köyleri de bu kazadan<br />

alınarak Hozat Kazası'nın Kakbir Nahiyesine<br />

bağlandı.<br />

!932 mali yılı umum masrafı 211 988 413 lira, umum<br />

geliri 214 365 254 liradır. Devri meşrut olup 9 250<br />

264 lira gelecek yıla devrolunmuştur. 1932 mali yılı<br />

içinde sarfolunmayan 7 405 079 lira tahsisat artığı iptal<br />

olunmuştur.<br />

RG<br />

TTY<br />

ATCTK<br />

2. madde şu şekilde değiştirilmiştir: tekaüde istihkak RG<br />

müddeti aşağıdaki fıkralarda gösterilen tarihten başlar;<br />

1 -Kara ve Deniz Harbiye Mekteblerinden çıkanlar<br />

için bu mekteblere duhul (giriş) tarihinden, Harita<br />

Ahzü Tersim Mektebinden yetişenler yarsubaylığa<br />

nasıblan tarihinden, 2-Askeri Tıbbiye Mektebi tahsilini<br />

bitiren tabiblerin subay nasbmdan dört sene evvelki<br />

tarihten, 3-Askeri eczacılar, kimyager, diş tabipleri<br />

ve baytarların subay nasbından üç sene evvelki<br />

tarihten, 4-Kıtadan yahut mülga Sanayi Mektebinden<br />

yetişmiş olan subayların duhul tarihlerinden, 5-<br />

Evvelce mevcud ikinci sınıf ihtiyat subayları ile sonradan<br />

yetiştirilen ihtiyat subaylarının askerlik hizmetine<br />

ilk girdikleri tarihten, 6-Ewelce Harbiye Mektebi<br />

muadili olarak deniz talebesi unvanı ile çıkmış bulunanlar<br />

için deniz talebeliğine terfi eyledikleri tarihten,<br />

7-Ewelce Çarkçı Ameliyat Mektebi'nden çıkmış<br />

olanların bu mektebin birinci şakirdan sınıfına geçtikleri<br />

tarihten, 8-Mülki ve askeri memurların maaşa<br />

geçtikleri tarihten, subayların gerek kendi hesabına<br />

ve gerek hükümet namına olarak ecnebi memleketlerde<br />

staj veya tahsilde geçirdikleri müddet bilffıl<br />

hizmetten sayılır. Mülki memurların yalnız staj müddeti,<br />

fiili hizmet hesabına katılır.<br />

Afyon Defterdarlığına Zihni, Hakari Defterdarlığına RG<br />

Nihad, Erzincan Defterdarlığına Vehbi, Tokat Defterdarlığına<br />

Mazhar Müfîd, Urfa Defterdarlığına Sabri,<br />

Yozgat Defterdarlığına Nejat, Niğde Defterdarlığına<br />

Remzi naklen ve terfian tayin edilmiştir.<br />

ATCTK<br />

BULMAÇ<br />

1936 Yılı 803

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Kasım Antakya-İskenderun'la ilgili<br />

10 Kasım 1936 tarihli<br />

Fransız notasına Türk Hükümetinin<br />

cevabı.<br />

17 Kasım 2/5470 Sayılı kararnameyle<br />

onanmış olan Elaziz Ticaret<br />

ve Zahire Borsası Talimatnamesi.<br />

18 Kasım Atatürk'ün Çankaya'da Alman<br />

İktisat Nazın Dr.<br />

Şaht'ı kabulü.<br />

18 Kasım Filyos-Çatalağzı demiryolu<br />

hattının işletmeye açılışı ve<br />

ilk kömür treninin <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelişi.<br />

20 Kasım Hatfa Tatili Kanunu'nun 5.<br />

maddesini tadil eden 1936<br />

sayılı kanunun 4. maddesinin<br />

değiştirilmesi hakkında<br />

3062 sayılı kanun.<br />

23 Kasım Kırklareli Kültür Direktörlüğü'ne<br />

Elaziz Kültür Direktörü<br />

Cemal'in atanması.<br />

24 Kasım Bazı kaymakamlıklara<br />

atamalar yapıldı.<br />

24 Kasım Kayseri İli Nafıa Müdürlüğü'ne<br />

Nafıa Müfettişi<br />

Üçüncü Sınıf Başmühendis<br />

Seyfı'nin atanması.<br />

25 Kasım Bazı kaza ve nahiyelerde<br />

idari taksimat.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

Elaziz'de kurulan Ticaret ve Zahire Borsasının sınırı<br />

belediye sının ile Elaziz Vilayeti'nin 1-4 km yakınında<br />

bulunan Zafral, Sursuri, İgiki, Kesrik,<br />

Momink, Huseynik, Hırkık ve Perçenç köylerini de<br />

ihtiva etmektedir. Borsanın idaresi bu yönetmeliğe<br />

göre olunacaktır. Elaziz Ticaret ve Zahire Borsası'nda<br />

her türlü zahire hububat ve unun, diğer mahsulatı<br />

arziye ve hayvaniyenin, mamulat ve masnuat, mensucat<br />

gibi her nevi emtia ticariyenin alım-satım, mukavele<br />

ve taahhüd muameleleri, berren (kara yolu)<br />

emval ve eşyayıticariye nakliyatı ve nakliyat sigorta<br />

mukavele ve taahhüd muameleleri icra olunur. Yönetmelik,<br />

teşkilatı, aboneleri, mübayaacılan, simsarlan,<br />

borsa kayıt ücretlerini ve işleyişi düzenlemektedir.<br />

Madde şu şekilde değiştirilmiştir: fınncılar, kasaplar,<br />

yalnız sebze ve tütün ve yaş meyve satanlar, nalbantlarla<br />

alat ve edevatı ziraiye tamircileri, müesseselerini<br />

4. maddedeki müesseseler gibi açık bulundurabilirler.<br />

Maaş 45 liradır.<br />

Hafik Kaymakamlığına Receb, Kiği Kaymakamlığıma<br />

Hayri, Şarköy Kaymakamlığıma Fazıl, Yenişehir<br />

Kaymakamlığı'na Şakir, Söğüt Kaymakamlığına<br />

Edip Saib, Korkuteli Kaymakamlığı'na Said, Gündoğmuş<br />

Kaymakamlığı'na Adil, Develi Kaymakamlığı'na<br />

İhsan, Ayancık Kaymakamlığı'na Halil naklen<br />

ve yeniden tayin edilmiştir.<br />

Maaşı 80 liradır. RG<br />

Hozat Kazasına bağlı Balıkuşağı Nahiyesi'nin<br />

Balikan, Elgazi, Mamlis, Halitpınan köyleri bu nahiye<br />

ve kazadan alınarak Ovacık Kaza merkezine;<br />

Ovacık Kazası'na bağlı Demir Nahiyesi'nin<br />

Ballımezraası, Haçili, Halvori, Halvorivangı, İştiran<br />

köyleri bu nahiye ve kazadan alınarak Hozat'ın Sin<br />

Nahiyesi'ne ve Ovacık Kazası'nın Kıramazraası, Ha-<br />

ATCTK<br />

RG<br />

ATCTK<br />

ATCTK<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Kasım 2/5378 Sayılı Mersin Hayvan<br />

Borsası Talimatnamesi.<br />

12 Kasım 2/5378 Kars Hayvan Borsası<br />

Talimatnamesi.<br />

14 Kasım Suriye'de seçimler yapılmakta;<br />

ancak, Sancak halkı<br />

seçime iştirak etmedi.<br />

14 Kasım 2/4596 sayılı kararnameyle<br />

onanmış olan Ordu Ticaret<br />

ve Zahire Borsası Talimatnamesi.<br />

15 Kasım <strong>Ankara</strong>-Çubuk yolunda<br />

Çubuk deresi üzerindeki<br />

Çubuk Köprüsünün bitirilişi.<br />

16 Kasım Türk Donanmasından bir<br />

filonun Malta ve Yunanistan'ı<br />

ziyaret etmek üzere törenle<br />

İstanbul'dan ayrılışı.<br />

16 Kasım Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti'ne ilişkin atamalar<br />

yapılması.<br />

Mersin Hayvan Borsası, İktisad Vekaleti'nin nezaret<br />

ve denetimi altında olmak ve hududu şarkan Seyhan<br />

Vilayeti ile Alata Çayı arasındaki ovalık ve dağlık<br />

sahası ile belirlenmiştir. Borsanın idaresi bu yönetmeliğe<br />

göre yapılacaktır. Mersin Hayvan Borsasında<br />

şimdilik koyun, kuzu, keçi, oğlak, sığır, manda, deve,<br />

beygir, eşek, katır, deniz kaplumbağası, kümes hayvanatının<br />

ve yavrularının ve bu hayvanat etlerinin<br />

toptan alım, satım, mukavele ve taahhüd muameleleri<br />

cereyen eder. Yönetmelik, borsa haricinde muamele<br />

memnuiyetini, aboneliği, borsaya kayıt şartlarını,<br />

borsa idare heyeti ve vazife ve salahiyetlerini, borsa<br />

memur ve komiserlerini, borsa kayıt ücretlerini düzenlemektedir.<br />

Kars Vilayeti hududlan ile sınırlı bulunan hayvan<br />

borsası bu yönetmeliğe göre idare olunur. Borsada<br />

başlıca ihraç maddelerimizden olan koyun, keçi,<br />

öküz, manda, inek hayvanlarının ve yavrularının ve<br />

bu hayvanat etlerinin ve hayvan mahsulleri olan yün,<br />

av derileri, ham deriler, barsak, peynir ve yağ maddelerinin<br />

toptan ve parekende alım, satım, mukavele ve<br />

taahhüd muameleleri cereyan edecektir. Yönetmelik,<br />

borsa haricinde muamele memnuiyetini, aboneliği,<br />

borsaya kayıt şartlarını, borsa idare heyeti ve vazife<br />

ve salahiyetlerini, borsa memur ve komiserlerini,<br />

borsa kayıt ücretlerini düzenlemektedir.<br />

Bu tavır, Türk, Kürt ve Çerkeslerden oluşan Sancak<br />

halkının istiklal isteğinin bir ifadesidir.<br />

Ordu Ticaret ve Sanayi Odası'nın idaresinde olmak RG<br />

üzere Ordu'da açılacak Ticaret ve Zahire Borsası<br />

umum borsalar hakkında 10 Receb 1303 ve 3 Nisan<br />

1302 tarihli nizamnameye tabi olup yalnız Borsanın<br />

iç işleri işbu talimatnameye uygun olacaktır. Ordu<br />

Ticaret ve Zahire Borsası'nda fındık, fındık içi, ceviz,<br />

ceviz içi, fasulye ve her nevi ürün alım-satım mukavele<br />

ve taahhüd işleri yapılacaktır. Bu yönetmelik,<br />

Ordu Ticaret ve Zahire Borsası'nın teşkilat ve sureti<br />

idaresini, borsa kayıt ücretlerini, borsa muamelatının<br />

sureti cereyanını, borsanın geliri ve hesabatını, cezalarını<br />

düzenlemektedir.<br />

Üçüncü Sınıf Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müfettişliğine<br />

Dr. Rıfat Dedeoğlu, Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Sıhhi Müşavir Muavinliğine Dr. Tevfik Güney,<br />

Üçüncü Umumi Müfettişlik Sıhhi Müşavirliğine Dr.<br />

Haşim Sirman atanmıştır<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 15<br />

lkinciteşrin<br />

1936<br />

ATCTK<br />

ATCTK<br />

RG<br />

1936 Yılı 801

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Kasım Bazı valiliklere atamalar<br />

yapıldı.<br />

5 Kasım Siyasal Bilgiler Okulumun<br />

İstanbul'dan <strong>Ankara</strong>'ya<br />

nakli.<br />

6 Kasım İzmit Birinci Kağıt ve Karton<br />

Fabrikası açıldı; ikinci<br />

kağıt fabrikasının temeli<br />

atıldı.<br />

6 Kasım Bayındırlık işleri genel<br />

şartnamesini belirtir 2/4869<br />

sayılı kararname.<br />

6 Kasım Macar musiki bilgini Bela<br />

Bartok'un <strong>Ankara</strong> Halkevi'nde<br />

konferansı.<br />

6 Kasım Ticaret Gemilerine Karşı<br />

Denizaltı Gemilerinin Hareketlerine<br />

Dair İmzalanan<br />

Proserverbal.<br />

9 Kasım Montreux Antlaşması resmen<br />

yürürlüğe girdi.<br />

9 Kasım Bazı Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüklerine<br />

atamalar yapıldı.<br />

10 Kasım 9 Ekim 1936 tarihli Antakya-İskendurun'la<br />

ilgili Türk<br />

notasına Fransız Hükümetinin<br />

cevabı notası.<br />

11 Kasım Hariciye Vekaleti'ne ilişkin<br />

atamalar yapıldı.<br />

12 Kasım <strong>Ankara</strong>'da "Birinci Küçük<br />

Sanatlar ve Elişleri Kongresinin<br />

Ekonomi Bakanı<br />

Celal Bayar'ın söylevi ile<br />

açılışı.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

Erzurum Valiliği'ne Haşim İşcan, Tekirdağ Valiliği'ne<br />

Sakıp Baygon, Siirt Valiliği'ne Mithat Kemal,<br />

Hakari Valiliği'ne Raif <strong>Tekin</strong> atanmıştır.<br />

Öğrenciler Haydarpaşa'dan törenle uğurlandı. Bir<br />

gün sonra da törenle <strong>Ankara</strong>'da karşılandı.<br />

Bu şartname, kendisini tatbik edecek idareyi, inşaat<br />

ve imalata ait projeleri, müteahhidlerin görevlerini,<br />

işçilerin haklarını, mukaveleleri düzenlemektedir.<br />

Edirne'ye Dr. Hüseyin Enver, Amasya'ya Dr. Şerif<br />

Özbey, Kütahya'ya Dr. Muhlis Göktan, Tekirdağ'a<br />

Dr. Fehmi Çankınlı atanmıştır. Kütahya Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürü Dr. Nazif Seçkin ise Üçüncü<br />

Sınıf Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müfettişliğine<br />

tayin edilmiştir.<br />

Merkeze Şadan Erman, Kemal Koç, Fuat Ertem;<br />

Moskova Büyük Elçiliği Katibliğine İdris Sabih<br />

Gezmen; Tahran Büyük Elçiliği Katibliğine Kenan<br />

Gökart; Prag Elçiliği Başkatibliğine Nuri Sabit Akçe;<br />

Berlin Büyük Elçiliği Katibliğine İrfan Sabit; Bükreş<br />

Elçiliği Katibliğine İzzet Tahsin; Hamburg Konsolosluğu<br />

Kançılarlığına Ömer Lütfi; Moskova Büyük<br />

Elçiliği Konsolosluk Şubesi Müdürlüğüne Cemal<br />

Gönen; Moskova Büyük Elçiliği Konsolosluk Şubesi<br />

Kançılarlığına Mehmed Nuri; Londra Büyük Elçiliği<br />

Katibliğine Galib Mübarek Eldem ve Fatin Zorlu 7.<br />

dereceye ve Hukuk Müşavir Muavinliğine tayin<br />

edilmiştir.<br />

RG<br />

ATCTK<br />

TCSYK<br />

RG<br />

ATCTK<br />

TCAMA<br />

ATCTK<br />

RG<br />

ATCTK<br />

RG<br />

ATCTK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ekim Türkiye ile Yugoslavya<br />

arasında <strong>Ankara</strong>'da "İkamet,<br />

Ticaret ve Seyrisefain<br />

Sözleşmeleri" imzalanması.<br />

1 Kasım Atatürk, Toprak Kanunu'nun<br />

çıkarılmasını istedi.<br />

1 Kasım <strong>Ankara</strong> Devlet<br />

Konservatuvan kuruldu.<br />

1 Kasım TBMM Başkanlığı'na -<br />

yeniden Çankırı milletvekili<br />

Abdillhalik Renda'nın seçilişi.<br />

1 Kasım Eskiköy-Çetinkaya ve Yazıhan-Hekimhan<br />

demiryolu<br />

hatlarının işletmeye açılışı.<br />

1 Kasım TBMM, Atatürk'ün konuşmasıyla<br />

açıldı. Atatürk<br />

konuşmasında ilk kez Hatay<br />

sorununa değindi.<br />

1 Kasım <strong>Ankara</strong> Devlet<br />

Konservatuvan "Musiki<br />

Muallim Mektebi<br />

Konservatuvar Sınıflan"<br />

adıyla öğretime başladı.<br />

2 Kasım <strong>Ankara</strong>'da Hıfzıssıhha<br />

Mektebi'nin Sıhhat Vekili<br />

Dr. Refik Saydam'ın söylevi<br />

ile açılması.<br />

2 Kasım Atatürk, Meclis'in açılışında<br />

verdiği nutukta, tskenderun-Antakya<br />

ve havalisi<br />

mukedderatı üzerinde bütün<br />

milletin hassasiyetinin<br />

olduğunu, belirtti.<br />

3 Kasım <strong>Ankara</strong>'da, Türkiye'nin ilk<br />

betonarme barajı olan Çubuk<br />

Barajı açıldı.<br />

3 Kasım Konya'da hızlı bir imar faaliyetine<br />

girişilmesi.<br />

4 Kasım İş Dairesi'ne ilişkin 2/5375<br />

sayılı kararname.<br />

Başkan Vekilliklerine Bursa milletvekili Refet<br />

Canıtez, Gaziantep milletvekili Nuri Conker, Konya<br />

milletvekili Tevfîk Fikret Sılay seçildi.<br />

Konservatuvann ilk yönetici-eğitici kadrosunda Paul<br />

Hindemitz, Bela Bartok, Cari Ebert ve Emst<br />

Praetarius gibi ünlü isimler bulunuyordu.<br />

Atatürk'ün nutkunun bu kısmı Meclis'in coşkun<br />

tezahütratıyla karşılandı.<br />

Belediye yolları tamir ettirmekte, yeni inşaatlar yapılmakta,<br />

İstanbul'la telefon irtibatı sağlanmaktadır.<br />

İş Dairesi, İş Kanunun 9. teşkilat faslının 141, 142 ve<br />

143. maddeleri hükümlerine göre kurulması gerekli<br />

görülmüştür. 1936 mali yılı bütçesinden İktisad Vekaleti<br />

aid masraflardan 100 000 liralık tahsisat ayrılmıştır.<br />

Bu kararname ayrıntılı şekilde teşkilat kadrosunu<br />

belirlemiş; teşkilatın faaliyetlerini usule bağlamış<br />

ve bölgeler tespit edilmiştir.<br />

ATCTK<br />

TTY<br />

TCSYK<br />

ATCTK<br />

ATCTK<br />

GB<br />

GB<br />

ATCTK<br />

SP, 2<br />

İkinciteşrin<br />

1936<br />

TCSYK<br />

SP, 3<br />

İkinciteşrin<br />

1936<br />

RG<br />

1936 Yılı 799

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ekim Atatürk'ün <strong>Ankara</strong> Hipodromu'nda<br />

at yarışlarını izlemesi.<br />

19 Ekim Atatürk'ün Türk Dil Kurumu'nu<br />

ziyareti ve ilgililerle<br />

dil işleri üzerinde görüşmesi.<br />

19 Ekim Ege bölgesinde tetkikler<br />

yapan Başbakan İsmet İnönü<br />

yörede pamuk üretimini<br />

artıracak tedbirleri ilgililerle<br />

görüştü.<br />

20 Ekim Atatürk'ün Afgan Harbiye<br />

Vekili Mareşal Mahmut<br />

Han'ı Çankaya'da kabulü.<br />

20 Ekim 9 Temmuz 1922 Tarihli<br />

Demiryolları Mukavelesinin<br />

16. ve 12. Maddelerini<br />

Tadilen ve Tefsiren Moskova'da<br />

Akdedilen Anlaşma.<br />

22 Ekim Deniz İşlerinde Çalıştırılacak<br />

Çocukların Asgari Yaş<br />

Haddinin Tesbiti Hakkında<br />

Cenevre'de İmzalanan 58<br />

Sayılı Çok Taraflı Sözleşme.<br />

24 Ekim Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Müfettişliğine<br />

Sıddık'ın, Mersin Gümrük<br />

Başmüdürlüğüne Ali Kemal'in<br />

atanmaları.<br />

Erciş Kaymakamlığı'na Nadir Tüzün,<br />

Şatak Kaymakamlığı'na Cemal Tanıl,<br />

Göksün Kaymakamlığı'na Hulusi,<br />

Eğil Kaymakamlığı'na Rüştü Günday,<br />

Alaşehir Kaymakamlığı'na İhsan Ediz,<br />

Sungurlu Kaymakamlığı'na Kazım,<br />

Vakfıkebir Kaymakamlığı'na Zeki Paşık,<br />

İskilip Kaymakamlığı'na Mümtaz,<br />

Ereğli Kaymakamlığı'na Refik,<br />

Sındırgı Kaymakamlığı'na Rıdvan Akmensoy,<br />

Hozat Kaymakamlığı'na Cemal,<br />

Kadirli Kaymakamlığı'na Hakkı Baran,<br />

Akhisar Kaymakamlığı'na Rifat Yenal naklen ve yeniden<br />

tayin edilmiştir.<br />

0 dönemlerde tekstil fabrikaları inşa etmiş ve etmekte<br />

olan Türkiye için pamuk üretimi büyük önem kazanmıştır.<br />

7 Mayıs 1937 tarihinde 3171 Sayılı Kanunla onaylanmıştır.<br />

14 Mayıs 1937 Tarihli 3604 Saylı Resmi<br />

Gazetede yayımlanmıştır.<br />

25.5.1959 Tarihli 7293 Sayılı Kanunla Onaylanmıştır.<br />

2.6.1959 Tarihli 10220 Sayılı RG<br />

ATCTK<br />

ATCTK<br />

GB<br />

ATCTK<br />

TTOMAR<br />

ATCTK<br />

26 Ekim <strong>Ankara</strong>'nın imar planlan. BCA:<br />

030.10/<br />

122.869.4/<br />

10137<br />

28 Ekim Atatürk'ün Çankaya'da Yugoslav<br />

Başbakanı<br />

Stoyadinoviç'i kabulü.<br />

78 Yöetm Zamandizini<br />

RG<br />

ATCTK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ekim Dublin'de müstakil İrlanda<br />

ile ticaret anlaşması imzalandı.<br />

6 Ekim Yeni nahiyeler kuruldu. Samsun'un merkez kazasında Gaman, Bafra'da Darboğaz,<br />

Çarşamba'da Ayvacık ve Vezirköprü'de<br />

Mezraa adları ile dört nahiye kurulmuş ve bazı köyler<br />

bu nahiyelere bağlanmıştır.<br />

7 Ekim IV. Balkan Tıp Kongresinin<br />

İstanbul'da Yıldız Sarayı'nda<br />

açılışı.<br />

7 Ekim Osmanlı Devleti'nin son<br />

sadrazamı Tevfik Paşa İstanbul'da<br />

öldü.<br />

7 Ekim Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

bölgesinin iktisadi durumu,<br />

Murgul, Kuvarsan Maden<br />

fabrikalarının çalışması,<br />

Serdarabat barajı ve şeker<br />

fabrikası kurulması.<br />

9 Ekim Türkiye, İskenderun ve Antakya<br />

Türk ahalisinin mukadderatı<br />

hakkında Fransa<br />

Hükümeti'ne bir nota verdi.<br />

Bu belge, Tahsin Uzer'in resmi bir toplantıda söylediklerini<br />

içermektedir. Müfettişliğin kuruluş öncesi<br />

ve sonrası bir durumu karşılaştırmaktadır. İftaharla,<br />

umumi müfettişliğin iyi işler yaptığından bahsetmiştir.<br />

Gereken mıntıkalarda müfrezeler tertibinin yapıldığına,<br />

istihbarat tedbirlerinin alındığına, kaçakçılığın<br />

önlendiğine değinmiştir. Hükümet binalarının da<br />

acilen elden geçirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.<br />

Milletler Cemiyeti Konseyi'nde Hariciye Vekili Tevfik<br />

Rüştü Aras tarafından ve Fransa Hariciye Müsteşarı<br />

M. Vienot tarafından yapılan beyanata işaret edilerek<br />

Fransa Hükümetinin Suriye ve Lübnan ile<br />

yapmakta olduğu anlaşmalara benzeyen bir anlaşmanın<br />

İskenderun ve Antakya mıntıkaları Türk ahalisi<br />

ile de müzakereye Fransa'nın amade olup olmadığı<br />

hakkında nota verilmiştir.<br />

10 Ekim Kars'ta idari taksimat. Kars'ın Göle Kazası Hoçuvan Nahiyesinin Ardahan<br />

Kazası'na bağlanmıştır.<br />

12 Ekim i 1/6/1936 Tarih ve 3039<br />

Sayılı Çeltik Ekimi Kanunu'nun<br />

Sureti Tatbikine<br />

Dair 2/5532 Sayılı Talimatname.<br />

13 Ekim İzmir'de ordu manevralarının<br />

başlaması.<br />

15 Ekim Bazı kaymakamlıklara<br />

atamalar yapılması.<br />

/<br />

Bu yönetmelik çeltik komisyonunun özelliklerini,<br />

hukuki durumunu, nasıl çalışacağını, görevlerini; çeltik<br />

ekimi şartlarını ve şeklini düzenler.<br />

15'inde bitmiştir.<br />

Bafra Kaymakamlığı'na Nedim,<br />

Göle Kaymakamlığı'na Yusuf Acar,<br />

Sason Kaymakamlığı'na Cemal Şaşıoğlu,<br />

Bismil Kaymakamlığı'na M. Ali Öncel,<br />

Lice Kaymakamlığı'na Faik Türegün,<br />

İspir Kaymakamlığı'na Cevdet Tuncer,<br />

Şiran Kaymakamlığı'na Sıtkı,<br />

Şemdinli Kaymakamlığı'na Sabri Günesen,<br />

Gürpınar Kaymakamlığı'na Halim,<br />

Oltu Kaymakamlığı'na Fevzi Hamurculu,<br />

Savur Kaymakamlığı'na Nazım Günesen,<br />

C, 3<br />

Birinciteşrin<br />

1936<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.35.14/<br />

12581; RG<br />

ATCTK<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

71.465.6/<br />

77B.79;<br />

UM, s.<br />

201.<br />

C, 10<br />

Birinciteşrin<br />

1936;<br />

3.12.1936<br />

tarihli RG.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.35.19/<br />

12586; RG<br />

RG<br />

ATCTK<br />

RG<br />

1936 Yılı 797

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Eylül Üniversite'ye yeni yabancı<br />

profesörler geldi.<br />

26 Eylül Türkiye ile İngiltere arasında<br />

imzalanan yeni ticaret<br />

anlaşması üzerine İngiliz<br />

ve Amerikan sermayedarları<br />

Türkiye'ye geldi.<br />

26 Eylül Türk lirasının yabancı paralar<br />

karşısındaki değerinin<br />

düşürülmemesi gerektiği.<br />

27 Eylül Yeni Bina Kanunu'yla, binaların<br />

deniz seviyelerine<br />

göre yapılması usulüne geçildi.<br />

27 Eylül Ekonomi Postası adlı esere<br />

halkevlerinin abone kaydedildiği.<br />

28 Eylül Avni Doğan'ın Kastamonu<br />

Valiliği görevine başlaması.<br />

28 Eylül Dahiliye Vekaleti, yabancı<br />

uzmanlara ilişkin bir talimatname<br />

hazırladı.<br />

28 Eylül Fransız frangının altın esasından<br />

ayrılmasından sonra<br />

Türk lirasının kıymetinin<br />

İngiliz sterlinine bağlanması.<br />

29 Eylül Halkevinin Yeni Kültür<br />

Mecmuası'na abone kaydedildiği.<br />

30 Eylül Bazı bucaklarda idari taksimat.<br />

2 Ekim Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğü Memur ve<br />

Müstahdemlerine Verilecek<br />

Harcırah, Tazminat ve<br />

Tahsisatlar Hakkında<br />

2/5333 Sayılı Nizamname.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Edebiyat Fakültesi Romanoloji Profesörü Spisterin<br />

yerine Almanya'dan Profesör Avarba, Fen Fakültesi<br />

Jeooji Profesörlüğüne de İsviçre'den Profesör Parsjas<br />

getirildi.<br />

Türkiye ile İngiltere arasındaki siyasi münesabatın<br />

tedrici inkişafı ve mütekabil emniyetin gün geçtikçe<br />

daha artması ve Kral S. M. Edvvard'ın Türkiye ziyaretinin<br />

memnuniyet uyandırması İngiltere'de Türkiye'ye<br />

karşı derin bir alaka başgöstermiştir.<br />

Bu talimatname, memleket dahilinde devlet ve belediye<br />

hizmetlerinde çalışan yabancı uzmanlann ne gibi<br />

muameleye tabi tutulacakları ve kendilerine vazife<br />

harici ne gibi kolaylıklar gösterileceğini düzenlemektedir.<br />

Hatay konusunda Fransa ile sorun yaşanması ve buna<br />

ek olarak İngiltere'yle kurulan yakın ilişkiler bu değişiklikte<br />

etkili olabilir.<br />

Elaziz'in Karakoçan kazasına bağlı Zintek, Sefer ve<br />

Çemizeyni köyleri Kiğı'nın Gönek bucağına, Mazgirt<br />

kazasının Muhundu bucağına bağlı Kalemezin,<br />

Karasakal, Gölemiş, Mezraaikale, Kalan ve Çalakas<br />

köyleri ise Karakoçan kazasının Tepe bucağına bağlanmıştır.<br />

Devlet Demiryolları ve Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğü memur ve müstahdemlerine bu tüzük<br />

mucibince verilecek harcırah üç şekilde tayin olmuştur:<br />

yol masrafı, yevmiye, aile masrafı. Tüzük, harcırahı<br />

aynntılı açıkladıktan sonra fazla mesai ücretini,<br />

hizmet tahsisatlannı, lojman hakkını, hizmet tazminatını<br />

v b. düzenlemektedir.<br />

C, 26<br />

Eylül 1936<br />

C, 27<br />

Eylül 1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

207.414.1/<br />

250.60<br />

C, 27<br />

Eylül 1936<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.69/<br />

l.Bilro<br />

ATCTK<br />

C, 28<br />

Eylül 1936<br />

C, 29<br />

Eylül 1936<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.70/<br />

l.Büro<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.35.13/<br />

12580; RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Eylül Evkaf Umum Müdürlüğü,<br />

Evkaf Bankası adında bir<br />

bankanın teşkiline karar<br />

verdi.<br />

20 Eylül Boğazlara ilişkin kararname.<br />

20 Eylül 2. Türk Tarih Kongresi İstanbul'da<br />

toplandı.<br />

21 Eylül Bazı defterdarlıklara atamalar<br />

yapıldı.<br />

21 Eylül 11 yönetim kurulu başkanlarının<br />

halkevlerine başkanlık<br />

yapmamaları.<br />

22 Eylül Diyarbakır'ın Eğil Kazasına<br />

bağlı Güleman köyünün<br />

Elaziz'in Erganimadeni<br />

Kazasına bağlanması.<br />

22 Eylül Bazı kaymakamlıklara<br />

atamalar yapıldı.<br />

23 Eylül İçel Kültür Direktörlüğüme<br />

Receb Nuri'nin atanması.<br />

24 Eylül Urfa Kültür Direktörlüğü'ne<br />

Receb'in, Ağrı Kültür<br />

Direktörlüğü'ne Hüseyin<br />

Avni'nin atanması.<br />

25 Eylül Harp Okulu öğrencilerinin<br />

<strong>Ankara</strong>'ya gelişi ve törenle<br />

karşılanışı.<br />

25 Eylül Kayseri Belediye Reisliğine<br />

azadan Hayrullah tayin<br />

edildi.<br />

26 Eylül Malatya İplik ve Bez Fabrikaları<br />

Türk Anonim Şirketi<br />

kuruldu.<br />

Banka, 30 milyon sermayeli olacaktır.<br />

Çanakkale ve Karadeniz Boğazlanndaki askeri mıntıkayı<br />

tespit eden ve bu mıntıkalardan geçecek kara,<br />

deniz ve hava vasıtaları hakkında esasları muhtevi<br />

bulunan kararname Vekiller Heyetince tasdik olundu.<br />

İstanbul, Amasya, Kırşehir, Eskişehir, Antalya, Edirne,<br />

Balıkesir, İçel, Samsun, Tunceli, Çanakkale, Aydın,<br />

Erzurum, Kayseri, İsparta, Ordu, Gaziantep, Bilecik<br />

ve Diyarbekir illerine atamalar yapılmıştır.<br />

Bu, CHP Genel Sekreterimin isteğidir. Genel Sekreter,<br />

aynı zamanda İlbay olan parti başkanlarının halkevleri<br />

başkanlığını da üstlendiği zaman haddinden<br />

fazla meşgul olacaklarını ve bunun asıl işlerini aksatacağını<br />

düşünmektedir.<br />

Eruh Kaymakamlığı'na Avni Dümer,<br />

Nazmiye Kaymakamlığı'na Hami Ankan,<br />

Ovacık Kaymakamlığı'na Abdülkadir Sözer,<br />

Bulancak Kaymakamlığı'na Şevket Gürkan,<br />

Keskin Kaymakamlığı'na Ekrem Anıt,<br />

Kızılcahamam Kaymakamlığı'na Vasfı Kulçak,<br />

Niksar Kaymakamlığı'na Pertev Balmumcu,<br />

Mutki Kaymakamlığı'na Zeki Şükrü Uğurtan,<br />

Alanya Kaymakamlığı'na Fazıl Özsoy naklen veya<br />

yeniden tayin edilmiştir.<br />

C, 19<br />

Eylül 1936<br />

C, 20<br />

Eylül 1936<br />

GB<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.24<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.33.11/<br />

12538; RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

ATCTK<br />

C, 26<br />

Eylül 1936<br />

TTY<br />

1936 Yılı 795

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Eylül Yeni nahiyeler kuruldu. Tunceli'nin Mazgirt ve Ovacık kazaları dahilinde<br />

Kahmut, Kalan ve Havaçor adlarında üç nahiye kurulmuş<br />

ve bazı köyler bu nahiyelere bağlanmıştır.<br />

12 Eylül Nahiyelerde değişiklik. Gebze Kazası Taşköprü nahiyesi kaldırılarak Tavşancıl<br />

adında bir nahiye kurulmuş ve 9 köy İzmit<br />

merkez kazasına, Kargalı ve Duraklı köylerinin ise<br />

Mollafenari nahiyesine bağlanmıştır.<br />

14 Eylül Buğday fiyatlarının yüksekliğinden<br />

dolayı Ziraat Bankasınca<br />

Erzurum'da bir alım<br />

merkezinin kurulamayacağı.<br />

14 Eylül Bazı illere vali ataması yapıldı.<br />

15 Eylül Tunceli'nin Hozat Kazası<br />

Germil Nahiyesinin köyleri<br />

ile birlikte Ovacık Kazasına<br />

bağlanması ve adının<br />

Demir olarak değiştirilmesi.<br />

Manisa Valiliği'ne Kütahya Saylavı Dr. Lütfi Kırdar,<br />

Kastamonu Valiliği'ne Yozgad Saylavı Avni Doğan,<br />

Yozgad Valiliği'ne Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşaviri Yahya Sezai Üzer, Ordu Valiliği'ne Erzurum<br />

Valisi Baran tayin edilmiştir.<br />

15 Eylül Van'da idari taksimat. Van'ın Gevaş Kazası Mukus Nahiyesinin köyleri ile<br />

birlikte Siirt'in Pervari Kazasına bağlanmıştır.<br />

16 Eylül Kayseri Bez Fabrikası kuruldu.<br />

17 Eylül Ermeni vakıfları, Evkaf tarafından<br />

vazıyed edildi.<br />

18 Eylül İstanbul Belediyesi Levazım<br />

Şubesi Müdürü Mahmud<br />

İnebolu Kaymakamlığı'na,<br />

Muvazene Şubesi Müdürü<br />

Cemal, Tire Kaymakamlığı'na<br />

tayin edildi.<br />

18 Eylül Halkevlerinde sünnet düğünlerinin<br />

yapılması.<br />

18 Eylül Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Maliye Müşavirliğine<br />

Rüşdü'nün tayini.<br />

18 Eylül TBMM, Akdeniz'de son<br />

zamanlarda artan korsanlığı<br />

önleme amacıyla 10 Eylül<br />

1936'da İsviçre'nin Nyon<br />

şehrinde düzenlenen uluslararası<br />

konferans sonucunda<br />

ortaya çıkan anlaşmayı<br />

görüşüp onayladı.<br />

74 Yöetm Zamandizini<br />

23.9.1936 gün ve 3416 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.31.5/<br />

12492; RG.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.31.4/<br />

12491;<br />

RG.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

71.465.4/<br />

77B.77<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.31.3/<br />

12490;<br />

RG+G729<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.31.2/<br />

12489; RG<br />

TTY<br />

C, 17<br />

Eylül 1936<br />

C, 18<br />

Eylül 1936<br />

BCA:<br />

490.1/3.13.<br />

58/ l.Büro<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.33.20/<br />

12547; RG<br />

GB

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Eylül Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

Mali Müşavirliğine Hayri'nin<br />

ve Varidat Umum Müdürlüğü<br />

Muavinliğine<br />

Nihad Ali Üçiincü'nün<br />

atanması.<br />

3 Eylül Burdur İli Bayındırlık Direktörlüğü'ne<br />

Kazım'ın<br />

atanması.<br />

4 Eylül İngiltere Kralı Edvvard VIII<br />

Türkiye'ye geldi.<br />

4 Eylül Nafıa Vekaleti'nin emri ile<br />

İstanbul Radyosu'na hükümetçe<br />

vazıyed edildi.<br />

4 Eylül Doğu Bayazıt ve Patnos<br />

kazaları belediye reisliklerinin<br />

kaymakamlar uhdesine<br />

verilmesi.<br />

5 Eylül İşçi murahhaslarına izahat<br />

verildi.<br />

6 Eylül İstanbul "Kırk Gün Kırk<br />

Gece Şenlikleri" bitti.<br />

7 Eylül Harbiye Mektebi İstanbul'dan<br />

<strong>Ankara</strong>'ya taşındı.<br />

8 Eylül 2819 Numaralı Kanunun<br />

21. Maddesi Hükmüne Göre<br />

Tanzim Edilen E.İ.E.<br />

İdaresinin Dahili 2/4898<br />

Sayılı Talimatnamesi.<br />

9 Eylül 2. Umumi Müfettişlik Maliye<br />

Müşavirliğine Talat<br />

Erdil'in tayini<br />

9 Eylül Türkiye Fransa'ya bir nota<br />

verdi.<br />

9 Eylül Bazı Tapu Müdürlüklerine<br />

atamalar yapıldı.<br />

Hayri'nin maaşı 80 liradır. RG<br />

Maaşı 80 liradır.<br />

İş İdaresi Reisi Behic, İstanbul Ticaret Odası'nda,<br />

muhtelif fabrikalardan gelen işçi murahaslanna iş<br />

kanunu ve işçilerin haklan konusunda izahat verdi.<br />

Bu yönetmeliğe göre Elektrik İşleri Etüd İdaresi, bütün<br />

muamelelerinde 2819 sayılı kanun mucibince ticari<br />

usullere göre idare olunur. Bu idarenin sarfiyat<br />

ve muamelatı Muhasebei Umumiye, Artırma, Eksiltme<br />

ve İhale Kanunlanna ve Divanı Muhasebat'ın<br />

izin ve murakabesine tabi değildir. E.İ.E. İdaresinin<br />

görevi, memleketin her tarafına bol ve ucuz elektrik<br />

vermeyi temin için etüdler yapmak ve projeler hazırlamaktır.<br />

Bu yönetmelik, bu idarenin görevlerini ayrıntılı<br />

olarak, personel sistemini, mallarını, teşkilat<br />

yapısını düzenlemektedir.<br />

Fransa ile Suriye arasında imzalanan anlaşmada Sancak'ın<br />

(Hatay'ın) özel statüsünün dikkate alınmamış<br />

olması bu natonun sebebidir. Türk Hükümeti, Antakya-İskenderun<br />

sancağına bağımsızlık verilmesini istemektedir.<br />

Bu iller, Kırklareli, Maraş, Tokat, Ordu, Rize, Van,<br />

Diyarbekir, Kastamonu, Gümüşhane, Bitlis ve Muş'tur.<br />

RG<br />

TTY<br />

C, 4 Eylül<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

64.34.19/<br />

2-4494/<br />

82-53<br />

C, 6 Eylül<br />

1936<br />

SP, 6 Eylül<br />

1936<br />

TCSYK<br />

RG<br />

RG; BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.31.13/<br />

12500<br />

GB, AY<br />

RG<br />

1936 Yılı 793

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Ağustos Üçüncü Türk Dil Kurultayı<br />

sona erdi.<br />

31 Ağustos Vakıflar umum Müdürlüğü<br />

Teftiş Heyeti Riyasetime<br />

Hayri Otacı'nın atanması.<br />

31 Ağustos Denizyolları İşletme İdaresi<br />

Nizamnamesinin 7. ve 8.<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

2/5195 Sayılı Nizamname.<br />

1 Eylül Türk parası kıymetini koruma<br />

hakkındaki 11 sayılı<br />

kararnameye ilişkin 2/5204<br />

sayılı kararname.<br />

1 Eylül Küşad resmini İsmet İnönü'nün<br />

yaptığı beynelmilel<br />

İzmir Sergisi büyük bir merasimle<br />

açıldı.<br />

1 Eylül Şeker sanayiimize ilişkin<br />

olarak Alman uzmanların<br />

çalışmaya başlaması<br />

2 Eylül Türkiye ile İngiltere arasında<br />

Londra'da "Ticaret ve<br />

Kriling Antlaşması" imzalanması.<br />

Maaş, 90 liradır.<br />

Bu kararname, 11 sayılı kararnameye bağlı ihtiyaç<br />

listesinin 4. maddesinin 2. fıkrası yerine kaim olacak<br />

esasları belirtir.<br />

Alman mütehassıslar milli şeker sanayiimiz üzerinde<br />

tetkikatta bulunmak ve önceden Türk mütehassısları<br />

tarafından hazırlanmış olan proje ve raporlar hakkında<br />

mütalaalarını bildirmek üzere hükümet tarafından<br />

davet edilmiştir.<br />

ATCTK<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

C, 1 Eylül<br />

1936<br />

C, 1 Eylül<br />

1936<br />

ATCTK<br />

2 Eylül Merkez kazaların teşkili. BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.50/<br />

l.Büro<br />

2 Eylül Adalet Vekaleti'nin farklı<br />

makamlarına (reislik, hakimlik,<br />

müddeiumumilik,<br />

azalık v.b) 21 atama yapılması.<br />

2 Eylül Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Sağlık Propagandası<br />

ve Tıbbi İstatistik<br />

Umum Müdürlüğü'ne Dr.<br />

Zeki Nasır Barker'ın, 1. sınıf<br />

müfettişliğe Dr. Ziya<br />

İnam'ın terfian tayin edilmesi.<br />

2 Eylül Devlet Demiryolları<br />

Tekaüd Sandığı nizamnamesi<br />

Vekiller Heyetince<br />

tasdik 2/5202 sayılı<br />

kararnemeyler edildi.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Bu tüzük, sandığın idaresini, sermayesini ve muhasebesini;<br />

aylıkların tahsis ve tasdiki muamalesini;<br />

maluliyeti düzenlemektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG; C, 9<br />

Eylül 1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Ağustos Kırklareli Defterdarlığı'na<br />

Ruhsar'ın tayin edilmesi.<br />

26 Ağustos Atatürk'ün Türkiye İş bankasının<br />

10. kuruluş yıldönümünde<br />

demeci: "İş Bankası<br />

kurumu, Cumhuriyet<br />

tarihinde ekonomi bakımından<br />

başlıbaşma yer alacaktır."<br />

27 Ağustos Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti'ne ilişkin atamalar<br />

yapılması.<br />

27 Ağustos Dahiliye Vekaleti Teftiş<br />

Heyeti Reisliği'ne Tevfık<br />

Talat Hitay'ın tayini.<br />

28 Ağustos 3. sınıf Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüklerine<br />

23 tayin yapıldı.<br />

28 Ağustos Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

İşleri Dairesi Reisliği'ne<br />

Dr. Faruk Uluğ'un,<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Başmüfettişliğine<br />

Dr. Burhaneddin Binzet'in<br />

terfian tayin edilmeleri.<br />

29 Ağustos Haliç üzerindeki ikinci<br />

köprünün (Atatürk Köprüsü)<br />

temeli atıldı.<br />

29 Ağustos Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti'ne ilişkin atamalar<br />

yapılması.<br />

Yeniçay, Ekrem Delangil, Arif Hikmet, Furuzan Selçuk,<br />

Fatin Rüşdü Zorlu, Nihad İrfan, Rıdvan Sefa<br />

Bora, Muharrem Nuri Birgi, Ahmed Cemil Miroğlu,<br />

Abdülahad, Şadi Celal Kavur, Abdullah Arıç,<br />

Nureddin Vergin, Settar İksel, Burhaneddin Işın,<br />

Mennan Tebelen, Hikmet Hayri, İrfan Niyazi<br />

Karasar; 10. dereceye Haydar İskende, Şemsettin<br />

Arif Mardin, Arif Hortaç, Zeki Cemil Karaca, Ali<br />

Rıza Yiğitbaşıoğlu yükseltilmiştir.<br />

Maaşı 70 liradır.<br />

Hıfzısıhha işleri Dairesi Reisliği'ne Dr. Asım ismail RG<br />

Arar; Hıfzısıhha İşleri Dairesi Reis Muavinliği'ne Dr.<br />

Şerafettin Atamanoğlu; Dr. Zihni Ülgen müfettişliğe;<br />

Başmüfettişlik'e Dr. Süleyman Enveri Kuman; Teftiş<br />

Heyeti Reisliği'ne Dr. Fuat Sorağman; Dr. Faik Yargıcı<br />

2. sınıf müfettişliğe atanmışlardır. Bunların haricinde<br />

4. Sınıf Sıhhat ve içtimai Muavenet Müdürlüğüne<br />

30 tayin yapılmıştır. Maaş, 55 liradır.<br />

Maaş 70 liradır.<br />

1. sınıf müfettişliğe İsmail Hakkı Yeşilyurt; 2. Sınıf<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Ali<br />

Rıza Baysun, Dr. Kemal Ikizer, Dr. Fehmi Çankırlı,<br />

Dr. Hayri, Dr. Şahap Akın; İçtimai Muavenet işleri<br />

Dairesi Reis Muavinliği'ne Dr. Salih Tezcaner; 1. Sınıf<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğüne Dr. Ali<br />

Kemal Sargut, Dr. Nazmi Bilgin, Dr. Şükrü Maral<br />

tayin edilmiştir.<br />

RG<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

107.32.15/<br />

12522<br />

RG<br />

RG<br />

TTY<br />

RG<br />

1936 Yılı 791

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ağustos Bazı emniyet müdürlüklerine<br />

atamalar yapılması.<br />

19 Ağustos İzmir Vilayeti Defterdarlığına<br />

Nazif Köken'in, Tahsilat<br />

Müdürlüğü'ne Şevket<br />

Adalan'ın tayin edilmeleri.<br />

19 Ağustos İkinci Sınıf Elçi Avni Karagülle<br />

Birinci Sınıf Elçiliğe<br />

terfi edilmesi.<br />

19 Ağustos Tekirdağ İli Bayındırlık Direktörlüğü'ne<br />

Adli'nin<br />

atanması.<br />

19 Ağustos Nevşehir Kaymakamlığı'na<br />

Besim'in, Seferihisar Kaymakamlığı'na<br />

Şerifin tayin<br />

edilmesi.<br />

19 Ağustos Mahalli İdareler Umum<br />

Müdürlüğü'ne Faik Türelinin<br />

ve Nüfus Umum Müdürlüğü'ne<br />

Muhtar<br />

Akman'ın tayin edilmesi.<br />

21 Ağustos <strong>Ankara</strong> Merkez İlçesine<br />

bağlı Keçiören Nahiyesinin<br />

kurulması.<br />

21 Ağustos <strong>Ankara</strong>'nın Çankaya ilçesine<br />

bağlı Dikmen ve Cebeci<br />

nahiyelerinin kurulması.<br />

22 Ağustos Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

-3. Dil Kurultayına<br />

gelen- yabancı dil bilginlerini<br />

kabulü ve söyledikleri<br />

22 Ağustos Türk Spor Kurumu'nun<br />

CHP'ye bağlanması.<br />

24 Ağustos "Üçüncü Türk Dil Kurultayı<br />

"nin Atatürk'ün huzurlarında<br />

Dolmabahçe Sarayı<br />

Salonunda toplanması.<br />

24 Ağustos Hariciye Vekaleti'ne ilişkin<br />

atamalar yapıldı.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

Afyon, istanbul, Erzincan, Eskişehir, İzmir, Trabzon,<br />

Urfa, Maraş Emniyet Müdürlüklerine; Emniyet İşleri<br />

Umum Müdür Muavinliğine; Emniyet işleri Umum<br />

Müdürlüğü İkinci Şube Müdürlüğü'ne tayinler yapılmıştır.<br />

Maaş 70 liradır.<br />

"Dünya dil alimlerinin Türk alimleriyle beraber çalışmaları<br />

dil ilminin şimdiye kadar halledemediği<br />

birçok güçlüklerin hallini kolaylaştıracaktır. Bundan,<br />

büyük hakikatler de meydana çıkacaktır."<br />

6. dereceye Kemal Aziz, Sedad Zeki, Nebil Süreyya<br />

Akçer; 7. dereceye Fuad Aktan, Muhiddin Erdoğan,<br />

Salahaddin Arbel, Rüşdü Demirel; 8. dereceye Hüseyin<br />

Zati, tdris Çora, Fevzi, Hilmi Kamil; 9. dereceye<br />

Bekir Sıdkı Pedis, Şakir Emin Bengütaş, Tank Emin<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

106.27.10/<br />

12417; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

106.27.11/<br />

12418; RG<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.46/<br />

l.Büro<br />

ATCTK<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Ağustos Hudut ve Sahiller Genel<br />

Müdürlüğü kuruldu.<br />

18 Ağustos İzmir Sergisinin uluslararası<br />

fuar haline getirilmesi.<br />

18 Ağustos Sümerbank'ın İngiltere'ye<br />

olan borcunun ödenmesi.<br />

18 Ağustos Maliye Vekaleti'ne ilişkin<br />

makamlara atamalar yapılması.<br />

19 Ağustos Eleşkirt Kaymakamlığından<br />

Korkuteli Kaymakamlığına<br />

nakledilen Pertev'in<br />

Merkeze alınması.<br />

19 Ağustos İktisat Vekaleti'nde çalıştırılacak<br />

yabancı uzmanlara<br />

ait kadronun onayı.<br />

müteessir olan kısmının standardize edilmesi lüzumlu<br />

görülmesine binaen hazırlanmıştır. Piyasada var<br />

olan hakiki, sun'i ve ot elyaflı karışık ipek kumaşların<br />

oluşturduğu kargaşalığı önlemek istenmektedir.<br />

Ayrıca, bu kararname doğrultusunda sun'i ipeğin<br />

"sun'i ipek", halis ipeğin "ipek", karışık dokumanın<br />

da "karışık" namı altında ve behemehal damgalanarak<br />

satışa çıkarılmasını mecburi kılınmıştır.<br />

9 Eylül Panayırı olarak anılan Sergi, bundan sonra<br />

İzmir Enternasyonel Fuarı adını almıştır.<br />

Ödene borç, 7376 sterlindir.<br />

Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü Teftiş Heyeti<br />

Reisliği'ne 80 lira maaşla Hakkı Erbilen, Muamele<br />

Müdürlüğü'ne 80 lira maaşla Osman Yurderi, Tapu<br />

Sicilleri Müdürlüğü'ne 70 lira maaşla Mehmed Ali<br />

Eryılmaz, <strong>Ankara</strong> Tapu Sicil Müdürlüğü'ne 70 lira<br />

maaşla Celal Uyanık, Merkez Kadastro Müdürlüğü'ne<br />

70 lira maaşla Safyeddin, 1. sınıf müfettişliğe 70<br />

lira maaşla Agah, Bursa Tapu Sicil Müdürlüğü'ne 70<br />

lira maaşla Lütfü Canın, Samsun Tapu Müdürlüğü'ne<br />

45 lira maaşla Emin Güvencin ve Seyhan Tapu Müdürlüğü'ne<br />

55 lira maaşla Fevzi Özin tayin edilmişlerdir.<br />

Bunların haricinde Mali Tetkik Heyeti 100 lira<br />

maaşlı azalıklarına Hulusi Aykent ve Kenan Yılmaz;<br />

90 lira maaşlı azalıklara Celal Siren, Zeki Sidarman;<br />

Teftiş Heyeti Reisliğ'ne Rüştü Koray; Bütçe ve Mali<br />

Kontrol Umum Müdürlüğü'ne Cemal Yeşil; Umum<br />

Müdür Muavinliği'ne Hadi Hüsman ve Fahri Denkel;<br />

Şube Müdürlüğü'ne İbrahim Balkan; Muhasebat<br />

Umum Müdürlüğü'ne İhsan Pınar; Varidat Umum<br />

Müdürlüğü'ne İsmail Hakkı Ülkmen; Nakid İşleri<br />

Umum Müdürlüğü'ne Halid Nazmi Kişmir; Muntazam<br />

Borçlar Umum Müdürlüğü'ne Emin Ginkök;<br />

Milli Emlak Müdürlüğü'ne Kazım Sargın; Zat İşleri<br />

Müdürlüğü'ne Şefik Güran; Ziraat Vekaleti Muhasebe<br />

Müdürlüğü'ne Cemal Tümer; İstanbul Vilayeti<br />

Defterdarlığı'na Kazım Görkay kadro maaşları ile tayin<br />

edilmiştir.<br />

CK<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.43/<br />

l.Biiro; AA<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.70.8/<br />

2V5207/<br />

257-179<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

106.27.8/<br />

12415; RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.69.20/<br />

2\5199/<br />

243-239<br />

1936 Yılı 789

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ağustos Mareşal Fevzi Çakmak nezaretinde<br />

"Trakya Manevraları<br />

"nin sona ermesi.<br />

11 Ağustos Kırklareli Valiliği'ne Hasib<br />

Koyla'nın 2/5004 sayılı kararnameyle<br />

tayin edilmesi.<br />

12 Ağustos Edirne'ye 35 km mesafede<br />

Hasköy dolaylarında ordumuzun<br />

büyük geçit resmi.<br />

12 Ağustos Trakya'da bir köy kalkınma<br />

bankası kurulması ile ilgili<br />

proje hakkındaki görüşler.<br />

12 Ağustos 2/4732 Sayılı Muvazzaf<br />

Deniz Subayları Yetiştirme<br />

ve Deniz Subaylarına Yüksek<br />

İktidar ve Tahsil Verme<br />

Talimatnamesinin 190<br />

ve 12. Maddelerine Yapılan<br />

Düzeltmelere Dair<br />

2/5086 Sayılı Bakanlar Kurulu<br />

Kararı ile Yürürlüğe<br />

Konulan Yönetmelik.<br />

12 Ağustos Amasya Valiliği'ne Talat<br />

Öncel'in ve Eskişehir Valiliği'ne<br />

Kadri Üçok'un tayin<br />

edilmesi.<br />

13 Ağustos 2/5092 Sayılı Sinema Film<br />

ve Senaryolarının Kontrolüne<br />

Dair Talimatname.<br />

14 Ağustos Türkiye'de dokunan bazı<br />

ipekli kumaşların standardına<br />

ilişkin 2/5113 sayılı<br />

kararname.<br />

78 Yöetm Zamandizini<br />

Bu projeyi öneren Trakya Umumi Müfettişidir. Projeyle<br />

iyi durumda olmayan köylerimizi iktisadi ve<br />

toplumsal bir an önce kalkındırılması amaçlanmaktadır.<br />

Dağınık ve küçük çaplı sermayelere istinad edilerek<br />

iktisadi refaha yönelik bir şey yapmanın pek<br />

mümkün olmadığı, bunun devlet eliyle sabit sermayenin<br />

tesis edilerek yapılabileceği önerilmektedir.<br />

Bankanın asli sermayesinin, köylüden toplanan ve<br />

toplanacak paralarla oluşturulması düşünülmektedir.<br />

Umumi Müfettiş, projesinde, o ana kadar toplanan<br />

paralardan iktisadi bir şekilde istifade edilemediğini<br />

belirtmiş ve bunu sağlamak için bir belediyeler bankasının<br />

kurulmasını önermiştir. Bu proje hakkında<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili ve Ziraat Vekili<br />

mütalaa vermiştir.<br />

Matbuat Umum Müdürlüğü teşkilatına ve vazifelerine<br />

dair olan 2444 sayılı kanunun 1. maddesinin (j) ve<br />

2. maddesinin (i) fıkraları ile 2559 sayılı Polis Vazife<br />

ve Salahiyet Kanunu'nun 6. maddesi mucibince sinema<br />

senaryo ve filmlerinin muayene ve tetkikleri ile<br />

halka gösterilmesine izin verilmesi işbu yönetmelik<br />

hükümlerine bağlıdır.<br />

Bu kararname memleketin esaslı sanayilerinden biri<br />

olan ipekçliliğin yersiz bir rekabetin tesiri altında<br />

kaldığı ve bu rekabetin kalite bozukluğu doğurmakta<br />

olduğu anlaşılmasına ve ipekçilik sanayiini bu tehlikeden<br />

kurtararak yerli ipeklerin sürümünü artırmak<br />

ve aynı zamanda istenilen nitelikte ve kalitede mal<br />

yapılmasını temin etmek için rekabetten en ziyade<br />

ATCTK<br />

RG<br />

ATCTK<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

73.477.1/<br />

77D.37<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

C.28<br />

Temmuz<br />

1936; RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Ağustos Dahiliye Vekaletine ilişkin<br />

farklı makamlara atamalar<br />

yapılması.<br />

10 Ağustos Bazı kaymakamlıklara ve<br />

mektupçuluklara atamalar<br />

yapılması.<br />

Muradiye Kaymakamlığı'na Eşref Ergut,<br />

Patnos Kaymakamlığı'na Muzaffer Güven,<br />

Karaburun Kaymakamlığı'na Vasfı Bağatur,<br />

Ahlat Kaymakamlığı'na Mazlum Yegülü,<br />

Datça Kaymakamlığı'na Ata Şükrü Aksoy,<br />

Garzan Kaymakamlığı'na Esad Onat,<br />

Erdek Kaymakamlığı'na Bedri Özer,<br />

Beytüşşebap Kaymakamlığı'na Eşref Oykur,<br />

Aksaray Kaymakamlığı'na Cenap Aksuyu,<br />

Karğı Kaymakamlığı'na Selahhaddin,<br />

Eleşgirt Kaymakamlığı'na Cevdet Özgür,<br />

Korkuteli Kaymakamlığı'na Pertev Balmumucun,<br />

Gümüşhacıköy Kaymakamlığı'na Kemal,<br />

Bozdoğan Kaymakamlığı'na Akif Altınay,<br />

Siverek Kaymakamlığı'na Salahaddin Erçin,<br />

Elmalı Kaymakamlığı'na Cemal Babaç,<br />

Pazarcık Kaymakamlığı'na Nureddin Aydın,<br />

Gediz Kaymakamlığı'na Nafı Gürocak,<br />

Çarşamba Kaymakamlığı'na Zeki Özener,<br />

Bayburt Kaymakamlığı'na Hamdi Onat,<br />

Söke Kaymakamlığı'na Yahya Ömer Eryetkin,<br />

Finike Kaymakamlığı'na Hüseyin Papubççuoğlu,<br />

Hizan Kaymakamlığı'na Şahap Tarım,<br />

Alaca Kaymakamlığı'na Kamil Yıldırım,<br />

Suruç Kaymakamlığı'na Rifat Köker,<br />

Çankaya Kaymakamlığı'na Haluk Nihad Pepeyin,<br />

Adıyaman Kaymakamlığı'na Şevket naklen ve yeniden<br />

tayin edilmiştir.<br />

Samsun Vali Muavinliği'ne Orhan Samim,<br />

Malatya Vali Muavinliği'ne Kudrettin,<br />

Kastamonu Vali Muavinliği'ne Abdülkadir Şükrü,<br />

Konya Vali Muavinliği'ne Feridun atanmıştır. Bunun<br />

haricinde Manisa, Sivas, Adana İdare Heyeti Azalıklarına<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

Divriği Kaymakamlığı'na Hayri,<br />

Yeşilova Kaymakamlığı'na Sim,<br />

Gölköy Kaymakamlığı'na Murad Nihad,<br />

Taşköprü Kaymakamlığı'na Kemal,<br />

Zara Kaymakamlığı'na Bedii,<br />

Lüleburgaz Kaymakamlığı'na Suphi,<br />

Mahalli İdareler Köycülük Şubesi Müdürlüğüne Baha,<br />

İskilip Kaymakamlığı'na Necib,<br />

Tutak Kaymakamlığı'na Muzaffer,<br />

Silifke Kaymakamlığı'na Vasfı,<br />

Doğubayazıt Kaymakamlığı'na Ömer Fuad,<br />

Seydişehir Kaymakamlığı'na Celal,<br />

Kartal Kaymakamlığı'na Bahir,<br />

Şile Kaymakamlığı'na İhsan,<br />

Bolvadin Kaymakamlığı'na Feyzi,<br />

Kocaeli Mektupçuluğu'na Fehmi,<br />

Giresun Mektupçuluğu'na Aziz,<br />

Afyonkarahisar Mektupçuluğu'na Aziz,<br />

Muğla Mektupçuluğu'na Hayri,<br />

Çoruh Mektupçuluğu'na Cemal,<br />

Rize Mektupçuluğu'na Mes'ut Kani naklen ve yeniden<br />

tayin edilmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

1936 Yılı 787

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

doğrudan doğruya müstahsilden<br />

mubayaa etmek üzere<br />

tedbirler alması ve Ziraat<br />

Bankası ile bazı esaslar<br />

üzerinde mutabık kalması.<br />

6 Ağustos Üçüncü Umumi Müfettişlik<br />

bölgesindeki ziraat ve hayvancılıkla<br />

ilgili ihtiyaçlar<br />

ve bir silo yapılması isteği.<br />

6 Ağustos Daimi posta müraselatı ve<br />

hizmetleri ile telgraflardan<br />

alınacak ücretleri gösteren<br />

5046 sayılı kararname.<br />

7 Ağustos Mareşal Fevzi Çakmak nezaretinde<br />

"Trakya Manevralarının<br />

başlaması.<br />

8 Ağustos Türk parasının kıymetini<br />

koruma ile ilgili 11 Sayılı<br />

Karamame'nin 32. maddesinin<br />

değiştirilmesi.<br />

10 Ağustos Atatürk'ün, Yalova gezisi.<br />

10 Ağustos Kaymakamlıklara atamalar<br />

yapılması.<br />

78 Yöetm Zamandizini<br />

Tahsin Üzer, İsmet İnönü'nün Doğu'ya ilişkin görüşlerine<br />

atıfla bulunarak Doğu'da zirai açıdan gelişmelerin<br />

olacağına inanmaktadır. Ancak, Ziraat Vekaleti'nin<br />

Doğu diyarında mütemadiyen ihmal ettiğini, bir<br />

şey yapmadığını ve yapmak istemediğini söylemektedir.<br />

Bu durumun değişmesi için Üzer, Ziraat Vekaletinden<br />

birkaç silo yapılmasını istemektedir.<br />

Bir ay sonra yürürlüğe girecektir.<br />

Dünyadaki olağanüstü gergin savaş atmosferi içinde<br />

Türkiye'nin askeri hazırlıkları özel bir önem kazanmıştır.<br />

0 sıralar Trakya'ya muhtemel bir Alman saldırısından<br />

korkuluyordu.<br />

Kemah Kaymakamlığı'na Azmi,<br />

Midyat Kaymakamlığı'na Akif Rahmi Kocaman,<br />

Uşak Kaymakamlığı'na Adil Özelçi,<br />

Hekimhan Kaymakamlığı'na Hüsnü,<br />

Arpaçay Kaymakamlığı'na Suphi Akta,<br />

Ardahan Kaymakamlığı'na Cemal Gökta,<br />

Gündoğmuş Kaymakamlığı'na Said Yüce,<br />

Pertek Kaymakamlığı'na Sabri Berke,<br />

Yenice Kaymakamlığı'na Hamdi,<br />

Eyüp Kaymakamlığı'na Haşim Günay,<br />

Kuşadası Kaymakamlığı'na Nail,<br />

Manyas Kaymakamlığı'na Talat Babaoğlu,<br />

Gölcük Kaymakamlığı'na Rebii Karatekin,<br />

Menemen Kaymakamlığı'na Emin Ergüven,<br />

Meriç Kaymakamlığı'na Niyazi Kızılışık,<br />

Osmaniye Kaymakamlığı'na Şefik Yaşar,<br />

Çermik Kaymakamlığı'na Hakkı,<br />

Beyşehir Kaymakamlığı'na Adnan Sancak,<br />

Göynük Kaymakamlığı'na Salahaddin Kıpçak,<br />

Ilgın Kaymakamlığı'na Bedri,<br />

Sarıyer Kaymakamlığı'na Recai Türeli,<br />

Adalar Kaymakamlığı'na Şevket Altınalev,<br />

Kangal Kaymakamlığı'na Gün,<br />

Ünye Kaymakamlığı'na Mahmud Nedim,<br />

Tire Kaymakamlığı'na Celal,<br />

Fatih Kaymakamlığı'na Rauf Demirtaş,<br />

Beşiktaş Kaymakamlığı'na Rauf Ünal,<br />

Çivril Kaymakamlığı'na Nureddin Akkoyunlu,<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

71.464.31/<br />

77B.73;<br />

UM, s.<br />

199.<br />

RG<br />

ATCTK,<br />

GB<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.67.16/<br />

2\5152/<br />

2\5204<br />

AYG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ağustos Valiler arasında nakil ve<br />

tayinler oldu.<br />

Erzurum Valisi Ekrem Balıkesir'e, Balıkesir Valisi<br />

Salim Giindoğan Bolu'ya, Bolu Valisi Cemal Güler<br />

Maraş'a, Maraş Valisi Mustafa Adli Kayseri'ye, Kayseri<br />

Valisi, Nazmi Sivas'a, Yozgad Valisi Baranda<br />

Erzurum'a nakledilmiştir.<br />

3 Ağustos Aydabir Mecmuası çıktı. Yazarları: Mehmed Akif, Mithat Cemal, Faruk Nafiz,<br />

Orhan Seyfî, Halid Fahri, Sadri Ertem, Sabahaddin<br />

Ali, Ahmed Refik, Reşid Saffet, Nurullah Ata, Kazım<br />

İsmail, İzzet Melih'tir.<br />

3 Ağustos Dr. Nihat Tarla'nın eserinin<br />

halkevine gönderildiği.<br />

4 Ağustos Türkiye ile Romanya arasında<br />

münakit Dobruca'daki<br />

Türk Ahalisinin Muhaceretini<br />

tanzim eden Mukavelename.<br />

5 Ağustos Doktor Hafız Cemal'in teşebbüsü<br />

ile teşekkül eden<br />

Türkiye San'at Mektebleri<br />

Mezunlar Cemiyeti, bilfiil<br />

çalışmaya başladı.<br />

5 Ağustos İstanbul Vilayeti dahilindeki<br />

kaymakamlıklarda değişiklikler<br />

yapıldı.<br />

5 Ağustos Rüsumu Sıhhiye Hakkındaki<br />

500 Numaralı Kanunun<br />

1. Maddesine Bir Fıkra<br />

Eklenmesine Dair 3057<br />

Sayılı Kanun.<br />

5 Ağustos Rüsumu Sıhhiye Hakkındaki<br />

500 Sayılı Kanuna Ek<br />

3058 Sayılı Kanun.<br />

5 Ağustos 24 Temmuz 1936 Tarihinde<br />

Lozan'da İmza Edilen<br />

"Boğazların Tabi Olacağı<br />

Usule Dair Mukavelenamemin<br />

Yerine Kaim Olmak<br />

Üzere 20 Temmuz 1936<br />

Tarihinde Montreux'ta İmza<br />

Edilmiş Bulunan Yeni<br />

Mukavelenamenin Tasdikine<br />

Dair 3056 Sayılı Kanun.<br />

6 Ağustos Uyuşturucu Maddeler İnhisarı'nın,<br />

aracıyı ortadan<br />

kaldırarak yeni mahsulü<br />

Fatih Kaymakamı Haluk <strong>Ankara</strong>'da yeni tesis edilen<br />

Çankaya Kaymakamlığı'na, Sarıyer Kaymakamı Rauf<br />

Fatih Kaymakamlığı'na, Silifke Kaymakamı Recai<br />

Sarıyer Kaymakamlığı'na, Beşiktaş Kaymakamı Şevket<br />

Adalar Kaymakamlığı'na, Bolvadin Kaymakamı<br />

Rıza da Beşiktaş Kaymakamlığı'na atandı.<br />

Eklenen fıkra şudur: boğazlardan transit olarak geçen<br />

gemilerin istanbul limanında yalnız zaruri ihtiyaçlarını<br />

temin veya acentalan ile temas etmek üzere talimatnamelerdeki<br />

hükümlere uygun olarak kısa bir<br />

zaman kalmaları bu gemilerin transit sıfatını bozmaz.<br />

500 sayılı kanunun 1. maddesine üç fıkra eklenmiştir.<br />

Bu kanuna ek olarak 20.7.1936 tarihinde Boğazlar<br />

Rejimi hakkında Montreux'da imza edilmiş sözleşme<br />

bulunmaktadır. 13.8.1936 tarihli 3381 Sayılı Resmi<br />

Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

İdarenin, çiftçinin menfaatine aldığı bu kararlarla<br />

aracılar kaldırıldı. Ayrıca, bundan sonra mahsülün<br />

daha temiz hazırlanacağı beklenmektedir.<br />

RG; C, 2<br />

Ağustos<br />

1936<br />

C, 3<br />

Ağustos<br />

1936<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.36/<br />

l.Büro<br />

TCAMA<br />

C, 5<br />

Ağustos<br />

1936<br />

C, 5<br />

Ağustos<br />

1936<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C, 6<br />

Ağustos<br />

1936<br />

1936 Yılı 785

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Temmuz Montreux Antlaşması'nın<br />

imzalanması münasebetiyle<br />

Vekiller Heyetime TBMM'de<br />

güvenoyu verilmesi.<br />

31 Temmuz Suriye'de Türklere ve Türkiye'de<br />

Suriyelilere Ait<br />

Emlak Hakkında Olup<br />

2089 Sayılı Kanunla Tasdik<br />

Olunan 27 Teşrinevvel<br />

1932 Tarihli İtilafhamede<br />

Derpiş Edilip 2402, 2565,<br />

2694 ve 2929 Sayılı Kanunlarla<br />

Uzatılan Müddetlerin<br />

Üç Ay Daha Uzatılmasına<br />

Dair 3509 Sayılı Kanun.<br />

31 Temmuz Eskişehir Valisi Talat Öncel'in<br />

Amasya, Amasya<br />

Valisi Kadri Üçok'un Eskişehir<br />

Valiliği'ne naklen tayinleri.<br />

1 Ağustos <strong>Ankara</strong> Sigorta Şirketi kuruldu.<br />

1 Ağustos İtalyan Turizm mecmuasının<br />

Faşizm propagandası<br />

yaptığı için yurda sokulmaması.<br />

1 Ağustos 2/5042 Sayılı Vakıflar Nizamnamesi.<br />

2 Ağustos 2/5202 Sayılı Devlet Demiryolları<br />

ve Limanlan İşletme<br />

Umum Müdürlüğü<br />

Tekaüt Sandığı Nizamnamesi.<br />

2 Ağustos İstanbul'da "Kırk Gün Kırk<br />

Gece Şenlikleri" başladı.<br />

3 Ağustos Türk parasının kıymetini<br />

koruma hakkındaki 11 sayılı<br />

Karamame'nin 27.<br />

maddesine bir fıkra eklenmesi.<br />

784 Yö/ıetjm Zamandizini<br />

5.8.1936 Tarihli 3374 Sayılı RG<br />

ATCTK<br />

TTOMAR<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.65.14/<br />

2\5110/<br />

71-418<br />

TTY<br />

Vakıfların idare ve temsili ve vakıf mallarının ve RG<br />

mimari veya tarihi değeri olup idaresi vakfa aid olan<br />

eserlerin muhafaza ve iman ve vakfa aid müesseselerin<br />

gayelerine göre yaşatılması ve vakıf paralannın<br />

nemalandınİması ve mütevellilerin tayin ve icabında<br />

azilleri hususunda Vakıflar Umum Müdürlüğüne kanunla<br />

verilen vazifeler bu nizamname dairesinde görülür.<br />

Şenliğin başladığına ilişkin beyanatı Vali ve Belediye<br />

Reisi Muhiddin Üstündağ vermiştir.<br />

Eklenen fıkra şudur: 11 numaralı kararnamede yazılı<br />

hükümlere aykırı harekette bulunanlara 1567 numaralı<br />

kanun mucibince hüküm olunacak para cezalan<br />

mahkemelerce tecile tabi tutulduğu ve fakat kaçınlırken<br />

tutulan para ve esham ve tahvilatın müsaderesi<br />

ile irad kaydedilmesine mahkemelerce karar verildiği<br />

takdirde müsaderesine karar verilen para ve esham ve<br />

tahvilat kıymetlerinden azami nısfına kadar olan<br />

kısmını ikramiye olarak muhbirlerine vermeğe Maliye<br />

Vekili mezundur.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

86.568.2/<br />

86.41<br />

BULMAÇ<br />

SP, 2<br />

Ağustos<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.62.17/<br />

2\5053/<br />

2\5152;<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Temmuz Cebeci için yeniden hazırlanan<br />

imar planının onayı.<br />

29 Temmuz Bazı nahiyeler kaldırıldı. Balıkesir'in Manyas, Denizli'nin Erle, İstanbul'un<br />

Eyüp, Kastamonu'nun Kargı, Ordu'nun Gölköy ve<br />

Kocaeli'nin İhsaniye nahiyeleri kaldınimıştır.<br />

29 Temmuz Posta İdaresi'nde<br />

değişiklik yapılmasına ilişkin<br />

hazırlıklara başlandı.<br />

29 Temmuz İstanbul'da yeni Tapu ve<br />

Kadastro Teşkilat Kanunu'na<br />

tevfikan 9 sicil muhafızlığının<br />

ihdas edilmesi.<br />

29 Temmuz Maliye Teftiş Heyeti Reisi<br />

Cezmi Erçin, Mali Tetkik<br />

Heyeti Reisliğime, Üçüncü<br />

Umumi Müfettişlik Maliye<br />

Müşaviri Hüsnü ve Birinci<br />

Sınıf Maliye Müfettişi Esad<br />

Maliye Müsteşar Muavinliğine<br />

tayin edildi.<br />

29 Temmuz Maarif Vekaleti, kitap satıştan<br />

için bir talimatname<br />

hazırladı.<br />

29 Temmuz Eskişehir Maarif Direktörlüğü'ne<br />

Hamdi Akman, Ordu<br />

Maarif Direktörlüğü'ne<br />

Şevket Aydın atandı.<br />

30 Temmuz Türk inkılabı hakkında <strong>Tekin</strong><br />

Alp tarafından "Kemalizm"<br />

adil bir eserin yazılması.<br />

30 Temmuz Atatürk'ün nezaretinde<br />

Meclis, Boğazlara dair kanunların<br />

müzakeresini yaptı.<br />

30 Temmuz Valiler arasında becayişler<br />

oldu.<br />

30 Temmuz Tapu Kadastro Umum Müdürlüğü<br />

Fen Müşavirliğine<br />

Halit Ziya Türkkan, Fen<br />

Başmüfettişliğine Ahmed<br />

Korur tayin edildi.<br />

31 Temmuz Montreux Antlaşması münasebetiyle<br />

"Meclis'in, Atatürk'e<br />

minnet ve teşekkürlerinin<br />

iletilmesi" ve "Kahraman<br />

orduya saygı ve selamlarının<br />

bildirilmesi"<br />

hakkında TBMM kararlan.<br />

Bu doğrultuda başmüdürlükler kaldınlarak yerlerine<br />

62 müdürlük teşkil edilmektedir.<br />

Bundan sonra, Vekaletçe basılan mekteb kitaplan ve<br />

mecmualann satışı tek bayi inhisanndan kaldınlmakta<br />

ve bütün kitapçılar satış yapabilmektedir.<br />

Hamdi Akman'ın maaşı 40 lira, Şevket Aydın'ın maaşı<br />

30 liradır.<br />

Erzurum Valisi Balıkesir'e, Kayseri Valisi Nazmi<br />

Sivas'a, Maraş Valisi de Kayseri'ye tayin edildi.<br />

Türkkan'ın maaşı 90 lira, Korur'un maaşı 80 liradır.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.64.12/<br />

2\5088/101<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

105.22.19/<br />

12325; RG<br />

C, 29<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 29<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

C, 29<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

C, 30<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 30<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 31<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

ATCTK<br />

1936 Yılı 783

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Temmuz Çanakkale'de milli merasim<br />

tertip edildi.<br />

22 Temmuz İstanbul Defterdarlığı'na<br />

Maliye murakıbı Kazım tayin<br />

edildi.<br />

22 Temmuz Diyarbekir Vilayeti'nin Ergani<br />

Kazası'na Bağlı<br />

Guleman Köyü'ndeki Krom<br />

Madeni İmtiyazını Eti<br />

Bank'a İhalesine İlişkin<br />

4730 Sayılı Kararname.<br />

22 Temmuz Polis Teşkilatı.<br />

23 Temmuz Türkiye ile Avusturya arasında<br />

ticaret ve kliring anlaşması<br />

imzalandı.<br />

23 Temmuz tki tayin. Vekalet Evrak Müdürlüğü'ne Vilayetler İdaresi<br />

Umum Müdürlüğü Üçüncü Şube Müdürü Ahmed,<br />

Hukuk müşavirliği Muhakemat Kısmı Müdür Muavinliğine<br />

Oltu Kaymakamı İzzet tayin edildi.<br />

24 Temmuz Borsa Önitürk fiyatlarında<br />

önemli bir yükselme kaydedildi.<br />

25 Temmuz Manipüle edilmemiş üzüm<br />

ihracatının yasak edilmesine<br />

ilişkin 2/4958 sayılı kararname.<br />

27 Temmuz Konya İli Bayındırlık Direktörlüğüne<br />

Cevdet atandı.<br />

28 Temmuz İstanbul'da ve Anadolu'da<br />

pamuk ipliği buhranının<br />

yaşanması.<br />

28 Temmuz Gaziantep Belediyesi'nin<br />

şehri imar etmesi.<br />

28 Temmuz Ticaret ve Sanayi Müzesi'nin,<br />

<strong>Ankara</strong>'ya taşınması.<br />

28 Temmuz İstanbul Vilayeti'ne<br />

ikinci bir vali muavinliği<br />

kadrosu.<br />

78 Yöetm Zamandizini<br />

Montreux Mukavelesinden kaynaklı siyasi başarımtzın<br />

bir tesiri olarak yükselmenin gerçekleştiği düşünülmektedir.<br />

Üzümlerimizin yabancı memleketler üzümleri ile karıştırılarak<br />

yeni bir tip yapılmasını önlemek ve rekabetten<br />

korunmasını temin etmek için bu kararname<br />

hazırlanmıştır.<br />

Maaşı 80 liradır.<br />

Bütün fabrikalar ve münferid tezgahlar ipliksizlikten<br />

faaliyetlerini durdurmuşlardır. Bu tezgahlarda çalışan<br />

ekserisi kadın olan binlerce işçi de işsiz kalmıştır.<br />

Su ve elektrik işlerinde ilerlemeler kaydedilmekte;<br />

mezbaha ve buz fabrikası ıslah edilmektedir.<br />

Eşyalarının nakline başlanmıştır.<br />

İstanbul Vilayeti'nin daimi ve idari işlerinden başka<br />

şehrin transit merkezi olması yüzünden gelen gidenlerin<br />

teşrifat işleri ile meşgul olmak üzere ikinci bir<br />

vali muavinliği ihdası yapıldı.<br />

C, 22<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 22<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.65.13/<br />

2\5109/<br />

K.3201<br />

SP, 25<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

C, 24<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

RG<br />

C, 28<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 28<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 28<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 28<br />

Temmuz<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Temmuz İsparta Maarif Direktörlüğü'ne<br />

Nazım atandı.<br />

14 Temmuz Silifke bölgesinde "Tarım<br />

Kredi Kooperatifı"nin kurulmasına<br />

ilişkin işlemlerin<br />

tamamlanması.<br />

14 Temmuz Çankırı İli Nafıa Direktörlüğü'ne<br />

Nusret atandı.<br />

16 Temmuz Takas heyetlerinin vekalete<br />

bağlanması.<br />

16 Temmuz Adli makamlara (hakimlik,<br />

müddeiumumilik, azalık<br />

v.b.) toplu atama yapılması.<br />

17 Temmuz Karaköse, Sarıkamış ve<br />

Kağızman'daki okul ve eğitim<br />

sıkıntısı.<br />

18 Temmuz 2/4903 Sayılı Maliye Vekaleti<br />

Teşkilatının Vazifelerini<br />

Gösterir Nizamname'nin<br />

düzeltilmesi.<br />

18 Temmuz Valiler arasında yapılan<br />

değişiklikler ve yeni tayinler.<br />

20 Temmuz Boğazlar Rejimi hakkında<br />

Montreuxta anlaşma imza<br />

edildi.<br />

20 Temmuz Milli Musiki hakkında tetkikat<br />

yapan mütehassıs<br />

profesör Hindemitd"in halk<br />

koroları teşkiline dair raporu<br />

Kültür Bakanlığı'nca<br />

tetkik edilmeye başlandı.<br />

20 Temmuz Çoruh'un 6 aylık vaziyet<br />

raporu.<br />

21 Temmuz Montreux Antlaşmasını takiben<br />

ordumuzun Çanakkale<br />

ve istanbul Boğazları bölgesindeki<br />

gayri askeri sahayı<br />

tamamen işgal etmeleri.<br />

Maaş 45 liradır. RG<br />

Maaş 70 liradır.<br />

İktisad Vekaleti'nin hazırladığı bir proje doğrultusunda<br />

takas heyetlerinin doğrudan doğruya İktisad<br />

Vekaleti teşkilatına bağlanmasına karar verildi.<br />

Sivas Valiliği'ne Kayseri Valisi Nazmi Toker, Kayseri<br />

Valiliği'ne Maraş Valisi Adil Bayram, Maraş Valiliği'ne<br />

Bolu Valisi Salih Cemal Gülen, Bolu Valiliği'ne<br />

Balıkesir Valisi Salim Gündoğan, Balıkesir Valiliği'ne<br />

Yozgad Valisi Baran tayin edilmiştir.<br />

31 Temmuz 1936 tarihinde 3056 Sayılı Kanunla<br />

onaylanmıştır. 5 Ağustos 1936 Tarihli 3374 Sayılı<br />

Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu anlaşmayla boğazlardan<br />

geçiş ve gemi taşıyıcılığı serbestliği esası<br />

pekiştirilmiştir. Muhtemel bir savaş durumunda,<br />

Türkiye, gerekli görürse bütün savaş gemilerine boğazları<br />

kapatabilecektir. Boğazlar bölgesi, Türkiye<br />

Cumhuriyeti tarafından askerileştirilebilecektir.<br />

ATCTK<br />

RG<br />

C, 16<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

71.464.26/<br />

77B.68<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

67.61.19/<br />

2\5035/<br />

71-417<br />

TTOMAR,<br />

TPC<br />

C, 21<br />

Temmuz<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

65.434.4/<br />

72.71<br />

ATCTK<br />

1936 Yılı 781

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Temmuz 1936 Mali Yılı Bütçesinin<br />

765. Faslına Mevzu Gece<br />

Mesai Ücreti Tahsisatının<br />

Liman Memurlarına Sureti<br />

Tevziini Gösterir 2/4862<br />

Sayılı Talimatname.<br />

7 Temmuz Maliye Vekaleti teşkilatının<br />

vazifelerini gösteren<br />

tüzüğün yürürlüğe konulması.<br />

7 Temmuz Türk Ocaklan'nın Maliye'ye<br />

olan borçlarının ödenmesi.<br />

8 Temmuz Büyük Millet Meclisi arkası<br />

için Jansen tarafından<br />

hazırlanan 3276 Sayılı<br />

Plan'ın tasdiki.<br />

9 Temmuz 3023 Sayılı Kanunun 19.<br />

Maddesine Göre Hazırlanan<br />

İstanbul ve İzmir Limanları<br />

İşletme Müdürlüklerinin<br />

Teşkilat ve Sureti<br />

İdaresi Hakkında 2/4896<br />

Sayılı Talimatname.<br />

9 Temmuz Feridun Fazıl'ın eserinin<br />

halkevine gönderildiği.<br />

10 Temmuz II. Dünya Savaşı'nın Türk<br />

ve Dünya ekonomisine<br />

yaptığı etkilere dair rapor.<br />

10 Temmuz Vilayetlerde parti işlerini<br />

valilerin yürütmesi.<br />

13 Temmuz Türk Ocaklan'ndan kalan<br />

emlakların değerlendirilmesi.<br />

78 Yöetm Zamandizini<br />

Bu tüzükle Maliye Vekaleti'nin görevleri, umumi<br />

masrafları karşılayacak gelir menbalannı bulmak ve<br />

gelirleri toplamak, bu masrafların tediyelerini temin<br />

etmek, para ve kredi işlerinin umumun menfaatine<br />

hadim şekilde idare eylemek, umumi ve mülhak bütçelere<br />

bağlı daire ve müesseselerle vilayet ve belediye<br />

gibi resmi teşekkülleri, sermayesinin tamamı veya<br />

bir kısmı devlete aid müesseselerle imtiyazlı şirketler<br />

ve alelumum cemiyetleri mali bakımından murakabe<br />

altında bulundurmak, devletin mali idaresini, memleketin<br />

iktisadi kalkınmasına aid mesai ile hemahenk<br />

olarak yürütmek şeklimde tanımlanmıştır. Bu tüzük<br />

Maliye Vekaleti'nin merkezdeki birimlerinin ve vilayetler,<br />

kazalar, İstanbul Maliye teşkilatının ayrıca<br />

umumi müfettişlikler müşavirliklerinin görevlerini<br />

ayrıntılı olarak düzenlemektedir.<br />

3023 sayılı kanun mucibince, hükmi şahsiyeti haiz<br />

olmak ve ticari usullerle idare olunmak üzere İstanbul'da<br />

İstanbul Liman İşletme İdaresi ve İzmir'de İzmir<br />

Liman İşletme İdaresi adı ile teşkil edilmiş ve<br />

İktisad Vekaletine raptedilmiş olan idarelerin teşkilatı<br />

ile memur ve müstahdemlerinin sureti tayinleri,<br />

vazife ve salahiyetleri, idarelere ait bilcümle muamelelerin<br />

ifa tarzları bu yönetmelik de düzenlenmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

66.55.7/<br />

2\4903;<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.5<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

66.58.19/<br />

2\4975/<br />

101-55<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.7/<br />

l.Büro<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

166.155.5/<br />

174.46<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.4<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.11/<br />

l.Büro

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Temmuz 1933-1935 yıllarına ait<br />

Mevduatı Koruma Kanunu'nca<br />

toplanan, bankalardaki<br />

mevduatı gösterir mukayeseli<br />

istatistik.<br />

1 Temmuz Dahiliye Vekaleti'nin, köylerin<br />

kalkınması için beş<br />

senelik plan hazırlaması.<br />

1 Temmuz Dahiliye Vekili ve Parti<br />

Genel Sekreteri Şükrü Kaya,<br />

valiler ve Parti idare heyeti<br />

azalarıyla Parti işlerini görüşmek<br />

üzere Trakya'ya<br />

gitti.<br />

1 Temmuz İstanbul Liman İdaresi, bu<br />

tarihten itibaren İktisad<br />

Vekaleti'nin emrinde yeni<br />

kadro ve bütçesi ile çalışmaya<br />

başladı.<br />

2 Temmuz 2848 ve 2510 Sayılı Kanunlar<br />

Mucibince Göçmenlerle<br />

Nakledilen Kimselerin<br />

İaşesine ve 2661 Sayılı<br />

Kanuna Göre Bunlara Verilecek<br />

Yemeklik ve Tohumluk<br />

Buğdaya Dair 2/4843<br />

Sayılı Talimatname.<br />

2 Temmuz Birleşik şeker fabrikaları<br />

idaresi, şeker sanayiini<br />

esaslı bir ıslahata tabi tutmak<br />

için çalışmalara başladı.<br />

3 Temmuz 8. Yerli Mallar Sergisi İstanbul'da<br />

açıldı.<br />

3 Temmuz Türkiye, Fransa, ingiltere<br />

ve Rusya'nın temsilcilerinin<br />

Cenevre'de, Boğazlar<br />

Konferansı'nda bazı ihtilafları<br />

mucib olan noktalar<br />

üzerinde görüşmesi.<br />

4 Temmuz 19 Mayıs'ın spor bayramı<br />

olarak kutlanması.<br />

4 Temmuz Almanya'da Heidelberg<br />

<strong>Üniversitesi</strong> Başbakan İsmet<br />

İnönü'ye fahri doktorluk<br />

verdi.<br />

Dahiliye Vekaleti, nüfusun % 78'ini temsil eden ve<br />

adedi 40 bini geçen köylerimizin kalkınması için beşer<br />

senelik mmtakavi mesai planı çizilmesi hakkında<br />

vilayetlere bir tamim göndermiştir.<br />

Bu yönetmeliğe göre muhacirlerle mültecilerden ihtiyacı<br />

olanlar ve hükümet karan ile getirilen bilûmum<br />

muhacirler ülkeye geldikleri günden itibaren bir yıl<br />

devam etmek üzere misafirhanede, yolda veya<br />

müretteb mahallerinde meccanen iaşe edilirler. Tohumluk<br />

buğday 2510 sayılı kanun mucibince toprak<br />

dağıtılmış olan veya ekim yeri gösterilmiş bulunan<br />

ailelere verilir. 2661 sayılı kanun mucibince ve bu<br />

kanun usullerine göre dağıtılan yemeklik ve tohumluk<br />

buğdaylar Ziraat Bankalarınca her aile reisine<br />

veya köy ihtiyar heyetlerince tasdikli salahiyet sahibi<br />

mutemedlerine teslim olunur.<br />

Bunun için Almanya'dan iki mütehassıs (uzman) getirtilmiştir.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

24.137.10<br />

C, 1<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 2<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 2<br />

Temmuz<br />

1936<br />

RG<br />

C, 2<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C,3<br />

Temmuz<br />

1936<br />

C, 4<br />

Temmuz<br />

1936<br />

BCA:<br />

490.1/3.13.<br />

6/ l.Büro<br />

GB<br />

1936 Yılı 779

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Haziran Dördüncü Umumi Müfettişlik<br />

Sıhhi Müşavirliğine<br />

Sait Akkirman'ın terfian<br />

tayini.<br />

26 Haziran Balıkesir'e bağlı Giresun<br />

nahiyesinin adı Savaştepe<br />

olarak değiştirilmesi.<br />

26 Haziran Zararlı İlaçlar Gayrımeşnı<br />

Ticaretinin Men-i Hakkında<br />

Beynelmilel Mukavelename.<br />

26 Haziran Güneş-Dil teorisinin esaslarını<br />

tetkik eden bir eser<br />

yayımlandı.<br />

26 Haziran Hükümete hakaret eden<br />

Kastamonu'da Ermeni<br />

Kabik hakkında takibat yapılması.<br />

27 Haziran Romanya'dan 1000 Türk<br />

göçmen Türkiye'ye göç etti.<br />

29 Haziran 2154 numaralı kanunun<br />

halkevlerine gönderildiği.<br />

29 Haziran Vakıflar Umum Müdürlüğü'nün<br />

Varidat ve Tahsilat<br />

Müdürlüğü'ne Cemal Gezmen<br />

tayin edildi.<br />

29 Haziran Balıkesir ve Kayseri belediye<br />

başkanlıktan için seçim<br />

yapılması.<br />

30 Haziran Atatürk'ün -Tekir köyünden<br />

6 kişiyle beraber- Silifke<br />

Ziraat Bankası'na,<br />

bölgede 'Tarım Kredi Kooperatifi"<br />

kurmak istediklerini<br />

bildiren dilekçesi.<br />

30 Haziran İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nde<br />

huzursuzluk yaşanması.<br />

78 Yöetm Zamandizini<br />

Maaş 80 liradır.<br />

İbrahim Necmi Dilmen, dillerin ana kaynağı sorununu<br />

incelediği ve Türk Güneş-Dil teorisinin esaslannı<br />

tetkik ettiği 'Türk Dil Bilgisi Dersleri" adlı eser, <strong>Ankara</strong><br />

Tarih, Dil, Coğrafya Fakültesi yayını olarak neşredildi.<br />

Bu kanun, halkevleri getirtilecek radyo, amplifikatör<br />

ve sinema makinesi ile inikas fenerleri hakkındadır.<br />

CHP Genel Sekreteri, bu kanunun sağladığı muafiyetlerden<br />

yararlanılması için bu yazıyı halkevlerine<br />

göndermiştir. Yazı, muafiyetlerden yararlanmak için<br />

gerekli belgeleri belirtmektedir.<br />

Maaş 55 liradır. RG<br />

İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nde çalışan yabancı profesörler,<br />

Türk profesör, doçentlerinin ve asistanlarının yerine<br />

Avrupa'dan adam getirilmesini istemektedir. Bu istek<br />

tepki çekmektedir.<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

104.17.4/<br />

12208; RG<br />

BCA:<br />

30.11.1/<br />

104.17.20/<br />

12224; RG<br />

TCAMA<br />

C, 26<br />

Haziran<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

42.266.4/<br />

30.1837<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.13.1/<br />

l.Büro<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

66.55.13/<br />

2\4909/<br />

82-55<br />

ATCTK<br />

C, 30<br />

Haziran<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Haziran Florya'nın İstanbul Belediyesince<br />

istimlaki ve burada<br />

bir şehir kurulmasına başlanması<br />

üzerine sayfiye halini<br />

alan Bakırköy'e tabi<br />

Kalikırtya Köyü'nün İstanbul<br />

Belediyesi hududlarına<br />

alınması.<br />

24 Haziran Pamuk ipliği fiyatlarının<br />

İktisad Vekaleti tarafından<br />

belirlenmesi müstehlikler<br />

lehine olumlu sonuçlar doğurması.<br />

24 Haziran 2/4732 Sayılı Muvazzaf<br />

Deniz Subayları Yetiştirme<br />

ve Deniz Subaylarına Yüksek<br />

İktidar ve Tahsil Verme<br />

Talimatnamesi.<br />

25 Haziran Arazi ve Bina Vergilerine<br />

Ait Kayıtların ve Bakaya<br />

Hesaplarının Hususi İdarelere<br />

Devri ve Matbu Evrak<br />

ve Mefruşat İhtiyacının<br />

Temini ve Devredilen Kayıtlara<br />

Maliyenin Müracaat<br />

Şekli Hakkında 2/4772 Sayılı<br />

Nizamname.<br />

25 Haziran Şirketihayriye, Boğazı canlandırmak<br />

için boğazın her<br />

iki sahilinde de modern evler<br />

ve eğlence yerleri yapmaya<br />

karar verdi.<br />

25 Haziran Bir zamanlar Avusturya'nın<br />

<strong>Ankara</strong> Elçiliği Müşaviri<br />

olan Norbert Bischoff,<br />

Türk İnkılabı ve Türk milletinin<br />

tarih içerisindeki<br />

ilerleyişi hakkında "<strong>Ankara</strong>:<br />

Türkiye'de Yeni Oluşun<br />

Bir İzahı" adlı bir yapıt<br />

meydana getirdi.<br />

25 Haziran Bina vergisinin belediyelere<br />

geçmesi üzerine bu vergilerin<br />

istinaf işleriyle<br />

meşgul olmak üzere 9 komisyon<br />

teşkil edildi.<br />

25 Haziran Trabzon Limaninda fırtına<br />

sonucu bir posta kayığının<br />

batması üzerine Üçüncü<br />

Umumi Müfettişin alınması<br />

gerekli tedbirlerle ilgili yazısı<br />

ve Başbakanlığın İktisat<br />

ve Bayındırlık bakanlıklarına<br />

tamimi.<br />

Endüstriyel mamülatın maliyet fiyatlarını tetkik ve<br />

toptan tespit kanununa istinad eden bu fiyat tayini,<br />

küçük dokuma sanayii lehine bir hareket olarak değerlendirilmektedir.<br />

Bu yönetmelikte muharib ve muavin deniz subayı<br />

yetiştiren kurumlardan bahsedilmiştir. Bu kurumların<br />

vereceği eğitimi ve eğitimler sonucunda öğrencilerin<br />

ne gibi unvanlara sahip olacağı ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.<br />

Ulus Gazetesi Basımevi'nden çıkan bu eser Bürhan<br />

Belge tarafından dilimize çevrilmiştir.<br />

Komisyon azalan Vilayet idare heyetine gelerek<br />

vazifelerini layıkı ile ifa edeceklerine, halkın ve<br />

memleketin menfaatlerini koruyarak hareket edeceklerine<br />

dair yemin etmiştir.<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1936<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 26<br />

Haziran<br />

1936<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

71.464.17/<br />

77B.60<br />

1936 Yılı 777

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Haziran 3039 Sayılı Çeltik Ekimi<br />

Kanunu.<br />

23 Haziran Türk Ceza Kanunu'nun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

3038 Sayılı Kanun.<br />

24 Haziran Belediye kanun, nizam ve<br />

talimatnamelerinde yer<br />

alan değişiklikleri ve belediye<br />

işlerinde meydana gelen<br />

gelişmeleri kapsayan<br />

bir kitabın Halid Bayrı tarafından<br />

"Belediye İşleri<br />

Kılavuzu" adıyla yazılması<br />

ve Ramzi Kitabevi tarafından<br />

basılması.<br />

24 Haziran Yeni Parti teşkilatı mevzusunda<br />

valilere, vazifelerine<br />

dair bir talimatname gönderildi.<br />

Bu talimatnameyle vilayetlerde<br />

iş bölümü yapılırken<br />

halkın dileklerine<br />

geniş yer ayrılacaktır.<br />

24 Haziran Madenlerin Eti Bank'a devri.<br />

7 Yöetm Zamandizini<br />

görülecek yerlerde tıbbi, sıhhi, içtimai teşkiller ve<br />

müesseseler yapar ve bunlara lazım olan tababet ve<br />

şuabatı sanatları mensublannı, eczacı ve kimyagerleri<br />

ve diğer memurları tayin eder ve lüzum görülürse<br />

ecnebi tabip, hemşire, kimyager ve teknisyenler kullanır.<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekilliği'nin ve<br />

buna bağlı olarak mülhak bütçe ile idare olunan<br />

Hudud ve Sahiller Sıhhat Umum Müdürlüğümün teşkilatı<br />

bu kanuna göre yapılır ve memurları hakkında<br />

bu kanunun özel hükümleri tatbik olunur.<br />

Bu kanun çeltik komisyonlarından, bu komisyonun<br />

üyelerinin kimlerden oluşacağından, komisyonun<br />

yetkilerinden bahsetmiştir. Ayrıca, mutemed heyetini,<br />

çeltik ekenlerin mükellef olduklan hükümleri düzenlemektedir.<br />

Toplam 143 maddede değişiklik yapılmıştır.<br />

Bu kitaptan önce belediye işlerine ilişkin en önemli<br />

yayın, İstanbul Vilayeti Mektubcusu Osman Ergin'in<br />

yazdığı beş ciltlik "Mecellei Umuru Belediye" eseridir.<br />

Bu talimatnameye göre, kararnamenin tebliği tarihinden<br />

itibaren Parti teşkilatı olan vilayetlerde o vilayetlerin<br />

valilikleri, Parti Nizamnamesinin 89.<br />

maddesinde yazılı olduğu gibi, Umumi İdare Heyeti<br />

kararı ve genbaşkurun onaylaması ile mansub Parti<br />

başkanı sıfat ve salahiyetini almıştır. Parti nizamnamesinin<br />

Vilayet İdare Heyeti başkanlarına vermiş olduğu<br />

bütün vazifeleri ifa ile mükelliftirler. Nizamnamenin<br />

81. maddesine göre Vilayet İdare Heyetince<br />

seçilmiş meb'us başkanlarının başkanlık ve azalık<br />

vazifeleri nihayet bulmuştur. Başkanlık vazifeleri nihayet<br />

bulan mansub ve meb'us başkanlar arasında<br />

ayni zamanda Halkevi başkanlığı vazifesini de ifa<br />

edenler varsa, bunların yerine talimatına uyularak Vilayet<br />

İdare Heyeti azasından bir başkan seçilecektir.<br />

Valiler, Parti vazifelerine yakından ilgili olacak ve<br />

Parti binasında çalışarak Parti işleri ile meşgul olacaktır.<br />

Umum müfettişler, mıntıkaları dahilinde bütün<br />

devlet işlerinin olduğu gibi, Parti faaliyet ve teşkilatının<br />

da yüskek murakıbı ve müfettişidir. Valiler,<br />

Parti işlerinde Genel Sekreterlikle muhabere edecekler<br />

ve mühim gördükleri meseleleri bilgi olarak genel<br />

müfettişliklere bildirecektir.<br />

Ereğli kömür havzasının Kozlu mevkiindeki 361<br />

numaralı kömür ocağı Eti Bank'a devredildi. Ergani<br />

civarında Buleman'da meydana çıkarılan krom madeni<br />

de Eti Bank'a ihale edildi.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 24<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1936<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1936

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Haziran Başvekil ve Parti Genel<br />

Sekreteri tarafından Parti<br />

işleri hakkında görüşülmek<br />

ve kendilerine direktif verilmek<br />

üzere valiler <strong>Ankara</strong>'da<br />

toplandı.<br />

22 Haziran Denizyolları ve Akay İşletmeleriyle<br />

Fabrika ve<br />

Havuzlar Teşkilatı Hakkındaki<br />

2248 Sayılı Kanunun<br />

15. Maddesine Ek 3048<br />

Sayılı Kanun.<br />

22 Haziran Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununa Bazı Hükümler<br />

Eklenmesine Dair 3028<br />

Sayılı Kanun.<br />

23 Haziran TCK'ya 141. ve 142. maddeler<br />

eklendi.<br />

23 Haziran Vilayetler İdaresi Kanunu'nda<br />

değişiklik yapıldı.<br />

23 Haziran Birinci Beş Senelik Endüstri<br />

Programı'na dahil olup<br />

Sümer Bank tarafından bu<br />

sene Karabük'te kurulmasına<br />

başlanacak Demir-Çelik<br />

fabrikaları ile mütemmimi<br />

bazı sanayiin kurulmasına<br />

talib olmuş olan H. A.<br />

Brassert And Co-Ltb.<br />

London şirketleri ile İngiltere<br />

Credit Export<br />

Guerrantee Departman dairesi<br />

mümessilleri ve Sümer<br />

Bank arasında cereyan etmekte<br />

olan müzakerelerin<br />

iki taraf arasında mutabakatla<br />

neticelenmesi ve bu<br />

babda vücude getirilmiş<br />

mali anlaşma imzalanması.<br />

23 Haziran 3017 Sayılı Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekaleti<br />

Teşkilat ve Memurin Kanunu.<br />

Bu kanun, önceden emeklilik hakkına sahip devlet<br />

memurluklarında istihdam edilmiş olanlardan Devlet<br />

Demiryolları ve İnhisarlar Umum Müdürlüklerinde<br />

ve mülga Tütün, Müskirat ve Barut İnhisarlarının<br />

devletçe idare edildiği devrelerde bu idarelerde kayıtlı<br />

ve sürekli görevlerde ücretle istihdam edilenlerin<br />

emeklilikleri hakkında hükümler içermektedir.<br />

Bu tadilat ile vilayet teşkili veya mevcut vilayetlerden<br />

birinin kaldırılması ve yahut vilayet merkezinin<br />

veya adının değiştirilmesi Devlet Şurası'nın<br />

mütaleası alınarak kanunla yapılacaktır. Kaza teşkili,<br />

kaldırılması veya bir kazanın vilayetten başka bir vilayete<br />

bağlanması Vilayet İdare Heyeti ve Umumi<br />

Meclislerinin mütaleası alındıktan sonra kanunla yapılacaktır.<br />

Bu mukavele, Osmanlı İmparatorluğu dahil olmak<br />

üzere İngiltere'nin Türkiye'ye bir ticaret işi için verdiği<br />

ilk kredidir.<br />

C, 23<br />

Haziran<br />

1936<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

TCSYK<br />

C, 24<br />

Haziran<br />

1936<br />

Bu kanuna göre Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekale- RG<br />

ti, görevlerini yapmak için kendi bütçesi ile Hudud<br />

ve Sahiller Sıhhat Umum Müdürlüğü ve İskan<br />

Umum Müdürlüğü bütçeleri içinde ve hususi idarelerle<br />

belediye ve Evkaf Umum Müdürlüğü bütçelerinin<br />

tayin edilen hadleri dahilinde olmak üzere lüzum<br />

C, 24,26<br />

Haziran<br />

1936<br />

1936 Yılı 775

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Haziran İstanbul Telefon Tesisatının<br />

Tesellüm ve İşletme<br />

Muamelelerine Dair 3054<br />

Sayılı Kanun.<br />

20 Haziran Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

1624 Numaralı<br />

Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine ve<br />

Kanuna Bazı Hükümler<br />

İlavesine Dair 3046 Sayılı<br />

Kanun<br />

20 Haziran Büyük Millet Meclisi Azasının<br />

Tahsisat ve Harcırahları<br />

Hakkındaki 1757 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3050 Sayılı<br />

Kanun.<br />

20 Haziran 2201 Sayılı Kanuna Bağlı<br />

Bir Numaralı Çizelgenin<br />

Değiştirilmesi Hakkında<br />

3051 Sayılı Kanun.<br />

22 Haziran Montreux Boğazlar Konferansı<br />

toplandı.<br />

22 Haziran Devlet Memurları Aylıklarının<br />

Tevhit ve Teadülüne<br />

Dair Olan 1452 Sayılı Kanuna<br />

Bağlı Cetvelin Dahiliye<br />

Vekaleti Kısmında<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3049 Sayılı Kanun.<br />

22 Haziran Cumhurbaşkanlığı Filarmonik<br />

Orkestrası Teşkilatı<br />

ve Orkestra Mensuplarının<br />

Terfi ve Tecziyeleri Hakkında<br />

2021 Sayılı Kanun.<br />

74 Yöetm Zamandizini<br />

Bu kanunla satın alman İstanbul telefon tesisatının<br />

satın alma mukavelesindeki şartlara göre tesellüm<br />

muameleleri ile bu mukaveleden doğan hak, menfaat<br />

ve vecibelerin yerine getirilmesi ve telefon tesisatının<br />

fenni şekilde işletilmesine hadim bütün muamele ve<br />

teşebbüslerin ifası Nafıa Vekili'nin kontrolü altında<br />

olmak üzere Posta, Telgraf ve Telefon Umum Müdürlüğü'ne<br />

verilmiştir. İstanbul telefon servisi,<br />

Umum Müdürlüğe bağlı bir müdürlük tarafından yerine<br />

getirilir.<br />

1624 sayılı kanunun 7. maddesi değiştirilmiştir. Bu<br />

madde, Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü'nün oluşumuna<br />

ilişkindir. Ayrıca, Nüfus İşleri Umum Müdürlüğü'ne<br />

ilişkin 8. madde, Vilayetler İdaresi Umum<br />

Müdürlüğü'ne ilişkin 10. madde değiştirilmiştir. Evrak<br />

Müdürlüğü kurulmuştur.<br />

Uluslararası ortamın gerilmeye başlaması ve ülkelerin<br />

silahlanma yarışına girmesi Türkiye Cumhuriyetini<br />

güvenlik açısından tedirgin etmektedir. Lozan<br />

Anlaşması'yla askerden arındırılan ve birçok ülkenin<br />

katılımıyla oluşturulan komisyon teslim edilen boğazların,<br />

durumunun, değişen uluslararası ortam nedeniyle<br />

Türkiye lehine değiştirilmesi gerekmektedir.<br />

Bu tür gelişmelerden dolayı Türkiye Cumhuriyeti,<br />

boğazlan kontrolü altına almak ve askerileştirmek<br />

için ilgili devletlere 29.5.1936 tarihinde toplantı çağnsı<br />

yapmıştır. Gelen olumlu tepkiler sonucunda İsviçre'nin<br />

Montreux şehrinde toplanılmıştır.<br />

Bu kanun Cumhurbaşkanlığı Filarmonik Orkestrası<br />

üyelerinden bahsetmekte; üyelerinin derecelerini ve<br />

maaşlannı, terfi ve cezalan düzenlemektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

TTY, TPC<br />

BULMAÇ<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

nin Tecili Hakkındaki 1773<br />

Numaralı Kanunu Tadil<br />

Eden 2222 Numaralı Kanuna<br />

Ek 3031 Sayılı Kanun<br />

19 Haziran Yahudileri küçük düşürücü<br />

resimleri bulunan kartpostalların<br />

satışları men edilerek<br />

toplattırılması ve yurda<br />

sokulmasının yasak edilmesi.<br />

19 Haziran Kızılay Kurumu'na Bin<br />

Ton Buğday Verilmesi ve<br />

Ziraat Bankasına Yatırılmış<br />

Olan Buğdayı Koruma<br />

Vergisi Hasılatı Bakiyesinin<br />

Mahsubu Hakkında<br />

3035 Sayılı Kanun.<br />

20 Haziran Türkiye ile Finlandiya arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da "Ticaret<br />

Sözleşmesi" imzalanması.<br />

20 Haziran Belediye İmar Heyetinin<br />

Fen İşleri Teşkilatına Dair<br />

3042 sayılı kanun<br />

20 Haziran Devlet Müesseseleriyle<br />

Türkler ve Türk Sermayesiyle<br />

Müteşekkil Şirketler<br />

Tarafından Satın Alınan<br />

Buharlı Gemilerle Memlekette<br />

Yapılan Mümasilleri<br />

İçin Getirtilecek Eşyanın<br />

Gümrük Resminden İstisnasına<br />

Dair 3044 Sayılı<br />

Kanun<br />

20 Haziran Maaş Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair 3041 Sayılı Kanun<br />

20 Haziran Doyçe Bank Elinde Bulunan<br />

Ergani Bakır Türk<br />

Anonim Şirketi Hisse Senetlerinin<br />

Satın Alınmasına<br />

Dair 3034 Sayılı Kanun<br />

20 Haziran 1702 ve 1880 Sayılı Kanunların<br />

tadiline dair olan<br />

2517 Sayılı Kanunu'nun 2.<br />

maddesinde sözü geçen çizelgenin<br />

değiştirilmesi<br />

hakkında 3043 Sayılı Kanun.<br />

Muhacirlere ve muhtaç çiftçilere ödünç olarak tohumluk<br />

ve yemeklik dağıtılması hakkındaki 2661 sayılı<br />

kanunun 1. maddesinde yazılı bir milyon liralık<br />

haddin 2863 sayılı kanunla iki milyon iki yüz elli bin<br />

liraya çıkarılan kısmından bin ton buğday muhtaçlara<br />

yemeklik olarak bila bedel tevzi edilmek üzere Kızılay<br />

Kurumu'na verilmiştir.<br />

2763 sayılı kanun mucibince teşekkül eden Belediye<br />

İmar Heyetinin fen işlerine bakmak ve bu heyete<br />

merbut olmak üzere kullanılacak uzman mühendis,<br />

mimar, memur ve müstahdemlerin ücret ve harcırahları<br />

Belediyeler Bankası Kanunu ve tüzük mucibince<br />

belediyelere dağıtılacak temettü hisselerinden verilir.<br />

20.6.1927 tarih ve 1108 sayılı Maaş Kanunu'nun 13i<br />

24 ve 25. maddeleri değiştirilmiştir.<br />

Bu kanunla Ergani Bakır Türk Anonim Şirketi'nin<br />

Doyçe Bank und Diskonto Gezelşaft elinde bulunan<br />

1 500 000 lira itibari kıymetindeki hisse senetlerinin<br />

850 000 liraya kadar satın alınmasına dair hükümetle<br />

banka arasında mukavele akdine salahiyet verilmiştir.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

66.53.7/<br />

2\4863/<br />

86-226<br />

RG<br />

ATCTK<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

1936 Yılı 773

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Ocak BMM'de orman kanunu<br />

müzakeresi. Tartışmanın<br />

temel kararlarından biri<br />

ormanlara keçi ve deve sokulmasının<br />

engellenmesi<br />

olmuştur.<br />

Orman kanunu BMM'de 08.02.1937 tarihinde kabul<br />

edilmiş ve 18.02.1937'de 3537 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayınlanmıştır. Kanun ormanın tanımı, sınıflandırılması<br />

(Kanun ormanları devlet ormanları, belediye<br />

ve köy gibi tüzel kişiliklerin sahip olduğu ormanlar,<br />

vakıf ormanları ve özel ormanlar olmak üzere dörde<br />

ayırmaktadır.), korunması, işletilmesi, istimlak işleri,<br />

imar işleri ve kanuna aykırı davranışlarda verilecek<br />

cezalarla ilgilidir. (RG)<br />

30 Ocak Ziraat makineleştirilecek. Hazırlanan tasarıya göre; tarımsal verimliliği arttırabilmek<br />

amacıyla bütün üretim makineleştirilecektir<br />

ve bu amaçla Ziraat Bakanlığı'nın bütçesine 17.5<br />

milyon Liralık ödenek konmuştur.<br />

31 Ocak 150 mebus meclise bir takrir<br />

verdi.<br />

31 Ocak Bursa-Karaköy şimendifer<br />

hattı.<br />

1 Şubat Burhaniye-Ayvalık yolu<br />

üzerindeki Karıncadere<br />

köprüsünün yapımı tamamlandı.<br />

1 Şubat <strong>Ankara</strong>'nın içme suyu tesisatıyla,<br />

Çubuk Barajı'nda<br />

yapılacak tesisler için gerekli<br />

ödeneğin ayrılmasına<br />

dair kanun teklifi verilmesi.<br />

1 Şubat Vakıflar İdare Meclisi Üyeliğine<br />

Fahri Turhan'ın tayini.<br />

2 Şubat Madeni ufaklık para hakkındaki<br />

2461 sayılı kanunun<br />

birinci maddesinde değişiklik<br />

yapılmasına dair<br />

3103 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

2 Şubat Yeni Memurin Kanunu dün<br />

meclise verildi.<br />

2 Şubat Resmi gazete için bir temenni.<br />

Türkiye Cumhuriyeti'nin niteliğini belirleyen birinci<br />

madde ile 74. ve 75. maddelerin değiştirilmesi teklif<br />

edildi. Buna göre birinci maddede Türkiye'nin devletçi,<br />

milliyetçi, halkçı, laik ve inkılapçı olduğu hüküm<br />

altına alınacaktır. (Tasan 6 Şubat 1937'de kabul<br />

edilmiştir.)<br />

İktisadi kalkınma için önemli görülen bu projenin<br />

amacı Bursa'yı Anadolu'ya bağlamaktır.<br />

Bu amaçla 02.02.1937'de 3106 sayılı kanun çıkanlmıştır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Vakıflar Genel Müdürlüğü idare<br />

meclisine ve müdürlüklere toplam 19 tayin yapılmıştır.<br />

C, 30<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

SP, 30<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 31<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

C, 31<br />

İkincikanun<br />

1937<br />

MTTK<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

157.106.19<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.9.15<br />

Bu kanunla Maliye Bakanlığı'nca on altı milyon Lira- BULMAÇ<br />

lık gümüş ufak para çıkartılması hüküm altın alınmıştır.<br />

Kanunda memurlann tayin, azil, nakil ve terfileri<br />

hakkında çok önemli maddeler vardır. Bundan böyle<br />

her memurun gizli bir dosyası tutulacak. Kanunun birinci<br />

maddesi memuru "Devletin amme hizmeti kadrosuna<br />

dahil daimi bir vazifeye ücretli veya maaşlı<br />

olarak salahiyetli makamca tayin edilmiş olandır."<br />

diye tanımlamaktadır.<br />

Gazetenin sadece kanunlan değil bütün resmi tamimleri<br />

de içermesi gerektiği dile getirilmektedir.<br />

C, 2 Şubat<br />

1937<br />

C, 2 Şubat<br />

1937<br />

1937 Yıl 8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Şubat Trabzon ve Erzurum illeri<br />

belediye reisliklerinin 1580<br />

sayılı kanunun 94. maddesi<br />

hükmüne göre seçilmesi.<br />

3 Şubat Hayat pahalılığı ile mücadele<br />

artıyor.<br />

3 Şubat Odun yerine maden kömürü.<br />

3 Şubat Ceza kanununda yapılan<br />

değişiklik.<br />

4 Şubat İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> İktisat<br />

Fakültesi açıldı.<br />

4 Şubat Deniz müesseseleri tekaüd<br />

kanunu.<br />

4 Şubat Siyasi müsteşarlıklar. İnönü<br />

başbakanlığındaki 8. hükümet<br />

tarafından meclise<br />

gönderilen tasarıya göre;<br />

vekaletlerin sayısı on altıya<br />

çıkarılacaktır. Siyasi müsteşarlıkların<br />

kuruluş düşüncesinin<br />

bakanların yükünü<br />

azaltmak olduğu söylenmektedir.<br />

İstisnai bir memur<br />

olan siyasi müsteşarlar<br />

meclisin kendi üyeleri arasından<br />

seçilecektir. (C,<br />

25.11.1937) Bu konu Son<br />

Posta Gazetesi'nde<br />

28.01.1937 tarihinde gündeme<br />

gelmiştir. Habere göre<br />

siyasi müsteşarlar başbakan<br />

tarafından seçilecektir.<br />

Siyasi müsteşarlığı kuran<br />

kanun 3115 sayılı yasadır.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

Hükümet milli fabrikaların daha ucuza mal çıkarmasını<br />

temin edecek bir kanun hazırlıyor.<br />

Memlekette odun ve odun kömürü yerine maden kömürü<br />

kullanılmasını sağlamak amacıyla bir kanun<br />

projesi hazırlanmış ve Başbakanlığa gönderilmiştir.<br />

Kanunun on beş maddesini değiştirecek olan tasan<br />

yarın mecliste görüşülecek. Bu değişiklik ancak<br />

15.06.1937 tarihinde gerçekleşmiş ve 21.06.1937 tarihli<br />

ve 3636 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Değiştirilen madde sayısı da on beş değil sadece altıdır.<br />

Ancak, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi kaynaklarına<br />

göre bu konuda üniversitenin teklifi 24.08.1937'de<br />

yapıldığından bu bilginin doğruluğu şüphelidir.<br />

(BCA:030.10/142.13.7)<br />

Denizyolları ve Akay İşletmesi ile Fabrika ve Havuzlar<br />

ve Klavuzluk Müdürlükleri devlet reisine aid deniz<br />

vasıtalan memurlan ve gemi adamları hakkındaki<br />

tekaüd kanun tasarısı meclise sevk edilmiştir. 3137<br />

sayılı Denizyolları ve Akay İşletmeleriyle Fabrika ve<br />

Havuzlar İdareleri memur ve müstahdemleri tekaüt<br />

kanununu 27.02.1937'de yayımlanmıştır. 3137 sayılı<br />

kanunla daimi memurlar ve gemi adamları için bir<br />

emekli sandığı kurulmuştur. Bu kişilere ve bunlann<br />

dul ve yetimlerine bağlanacak aylıklar veya verilecek<br />

tazminat bu kanun hükümlerine göre hesap olunur.<br />

(RGT:27.02.1937, RGS:3541)<br />

Tasarı 8 Şubatta yasalaşmış ve 11.02.1937 tarihinde<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. 3115 sayılı kanuna<br />

göre; siyasi müsteşarlann bazı kişisel sorumlulukları<br />

olmakla birlikte meclise karşı bakanlar sorumluydular.<br />

Ziraat Bakanlığinda iki, Milli Savunma, Dışişleri,<br />

İçişleri, Adliye, Milli Eğitim, Maliye ve İktisat<br />

Bakanlıklarında da bir siyasi müsteşar görevlendirilmiştir.<br />

Başbakanlık, Sıhhiye ve Gümrük ve Tekel<br />

Bakanlıklarının siyasi müsteşarları tayin edilmemiştir.<br />

Aynı kanunda devlet bakanı adıyla bakanlığı olmayan<br />

bakanlar oluşturulması yönünde düzenleme<br />

olsa da bu düzenleme uygulamaya konulmamıştır.<br />

(C, 23.11.1937) Adliye Bakanlığı siyasi müsteşan<br />

Salahaddin'dir. (C, 9 Şubat 1937)<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.9.12<br />

C, 3 Şubat<br />

1937<br />

C, 3 Şubat<br />

1937<br />

C, 3 Şubat<br />

1937<br />

TCYK<br />

C, 4 Şubat<br />

1937<br />

C, 4 Şubat<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Şubat Devlet Dairelerinin bakanlıklara<br />

ayrılması ve siyasi<br />

müsteşarlıklar teşkiline dair<br />

Trabzon Milletvekili Hasan<br />

Saka'nın kanun teklifi.<br />

4 Şubat Dahiliye Vekaleti'nden<br />

kaymakam atamaları.<br />

5 Şubat Memurin kanununun 7.<br />

maddesine bir fıkra ilavesi<br />

hakkında 3104 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

5 Şubat 3106 sayılı su süzgeci istasyonunun<br />

işletilmesi ve<br />

süzgeçten baraja kadar olan<br />

isale hattının idare ve muhafazası<br />

ile masrafları hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

5 Şubat Ticaret ve Sanayi Odalan<br />

nizamnamesinin 125. maddesini<br />

değiştiren 2/5782 sayılı<br />

nizamnamenin yayımlanması.<br />

5 Şubat Köy kalkınması için yapılacak<br />

işler.<br />

6 Şubat Ekonomide Kemalist rejim.<br />

Celal Bayar tarafından kaleme<br />

alınan yazı oldukça<br />

çarpıcıdır.<br />

Bu kanun teklifi TBMM'de 8 Şubat 1937'de kabul<br />

edilmiştir. Buna göre; devlet dairleri biri başbakanlık<br />

olmak üzere ve sayıları 12'den az ve 16'dan fazla olmamak<br />

üzere bakanlıklara ayrılır. Devlet bakanı denilen<br />

bakanlıksız bakanlar da bu sayıya dahildir. Kanunun<br />

diğer maddeleri ise siyasi müsteşarlara ilişkindir.<br />

Siyasi müsteşarlann esas amacı bakanlara yardımcı<br />

olmaktır. Bunlan başbakan TBMM üyeleri<br />

arasından seçer. Memuriyetleri cumhurbaşkanının<br />

onayı ile kesinleşir. Kaç siyasi müsteşar olacağına ve<br />

bunlann hangi bakanlıklarda görev alacağına başbakan<br />

karar verir. Gerektiğinde her bakanlıkta birden<br />

fazla siyasi müsteşar olabilir. Bakanlar Kurulu'na<br />

başbakanın daveti üzerine katılabilirler ama oyları<br />

sadece danışma mahiyetindedir. Hükümet istifa ederse<br />

siyasi müsteşar da istifa etmiş sayılır. ( 3117 sayılı<br />

devlet dairelerinin vekaletlere tefriki ve siyasi müsteşarlara<br />

müsteşarların vazifeleri hakkında kanun<br />

RGT: 18.02.1937, RGS:3537)<br />

28.01.1937 tarihli kararnameyle Balya kaymakamlığına<br />

Hakkı, Boyabat kaymakamlığına Hikmet<br />

Güvene, Gölpazan kaymakamlığına Hikmet Akman,<br />

Arapsun kaymakamlığına Nazım Güven, Fethiye<br />

kaymakamlığına Reşad Bayatlı, Pınarbaşı kaymakamlığına<br />

Faik, Mihalıççık kaymakamlığına Nami<br />

Ünalın, Uzunköprü kaymakamlığına Sadettin, Dikili<br />

kaymakamlığına Abdurrahman ve Gördes kaymakamlığına<br />

Arif tayin edilmiştir.<br />

3104 sayılı kanunla askerlik görevini yapmadan memur<br />

olanlann adaylık süresi üç yıl olarak tespit edilmiştir.<br />

<strong>Ankara</strong>'nın temiz su ihtiyacını karşılamak amacıyla<br />

yapılan akıtma hattının idare ve muhafazasından Bayındırlık<br />

Bakanlığı sorumludur.<br />

Bu tüzükle Ticaret ve Sanayi Odalan her yıl gelirlerinin<br />

yüzde onunu ihtiyat akçesi olarak ayıracak ve<br />

bu miktar Ticaret ve Sanayi Odalan Bankası adıyla<br />

kurulacak bir anonim şirketinin sermayesine tahsis<br />

edilecektir. (Bu konudaki ilk haber 03.02.1937 tarihli<br />

Cumhuriyet Gazetesi'nde çıkmıştır.)<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

4.21.13/<br />

194<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

<strong>Ankara</strong>'da toplanan komisyon birçok kararlar verdi. C, 5 Şubat<br />

1937<br />

Bu yazı The Financial Times Gazetesi'nin Türkiye'ye<br />

yönelik çıkardığı dergide yer alan Bayar'ın makalesidir.<br />

Bayar, bu makalesinde Türkiye'nin iktisadi politika<br />

anlayışının üç ana başlıkta toplandığını belirtmektedir.<br />

Bu başlıklar, dış ticaret, planlı sanayileşme<br />

ve madenlerdir. Bayar'a göre; dış ticarette önemli<br />

olan ödeme dengesidir ve bu amaçla kim bizim ma-<br />

C, 6 Şubat<br />

1937<br />

1937 Yılı 8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Şubat Sanayinin kontrolüne dair<br />

bir kanun hazırlandı.<br />

6 Şubat Askeri ve mülki tekaüd kanununun<br />

8 ve 50. maddelerine<br />

fıkralar eklenmesine<br />

dair kanun.<br />

lımızı alıyorsa biz de onların mallannı almalıyız.<br />

Planlı sanayileşmede de en önemli başlıklar mensucat,<br />

maden, selüloz, seramik ve kimya sanayidir. Bu<br />

başlıklardan madenlere ayrı bir önem verilmekte ve<br />

maden arama ve işletme işlerine hız verilmesi gerektiği<br />

vurgulanmaktadır. Makalenin bir diğer çarpıcı<br />

yönü ise Kemalist ekonomi rejiminin tanımlanmasıdır.<br />

Bayar'a göre; Kemalist ekonomi rejimi diğer rejimlerle<br />

karşılaştınlmamalıdır. Bu rejimin özü en kısa<br />

zamanda en rasyonel yollardan giderek ekonomi bakımından<br />

da dünyanın hiç değilse ileri memleketleri<br />

seviyesine yükselmektir. Ayrıca Bayar, Kemalist rejimin<br />

ferdi girişime büyük önem verdiğini ve bunun<br />

yetmediği durumlarda devletin görevler üstlenmesinin<br />

esas olduğunu da belirtmiştir.<br />

En ucuza mal üretmek ve iyi ürünü sağlamak amacıyla<br />

hükümet İktisat Bakanlığı'nın gerek özel gerekse<br />

de devlet şirketlerini geniş bir açıdan denetleyebilmesi<br />

için bir kanun tasansı hazırlamıştır.<br />

3107 sayılı kanuna göre emeklilik sahiplerinin müracaatları<br />

beş sene içerisinde olmazsa maaşlar müracaat<br />

tarihlerini ve resen emeklilik durumunda yetkili makamlarca<br />

bu işlemin tasdik edildiği aybaşından itibaren<br />

bağlanır.<br />

7 Şubat İzmir telefonu. Özel bir şirketin elinde olan telefon 220 bin Lira'ya<br />

belediye tarafından satın alınmaktadır.<br />

7 Şubat İlk tedrisat müfettişleri.<br />

Şimdiye kadar öğretmen<br />

maaşları alan müfettişler<br />

için yeni terfi sistemi getirilmekte<br />

ve maaşları 25 Lira'dan<br />

başlatılmaktadır.<br />

7 Şubat Ödemiş belediyesi karar<br />

verdi.<br />

8 Şubat Hükümetçe Ziraat Bankası'na<br />

mübayaa ettirilecek<br />

buğday hakkındaki talimatnamenin<br />

birinci ve ikinci<br />

maddelerinin değiştirilmesine<br />

dair 2/5908 sayılı Bakanlar<br />

Kurulu karan ile uygulamaya<br />

konulan yönetmeliğin<br />

yayımlanması.<br />

8 Şubat Belediyeler imar heyeti kuruluyor.<br />

9 Şubat <strong>Ankara</strong>'da kurulacak yeni<br />

bir teşkilat. Devlet Meteoroloji<br />

Umum Müdürlüğü'nün<br />

yapacağı işler.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

Bu düzenlemede daha sonra yapılan bir değişiklikle<br />

özel idarelerde çalışanların ayrıca 30 Lira makam<br />

maaşı almalan kararlaştırılmıştır.<br />

Kahvede oyun oynanmayacak ve kahvelerin hepsi<br />

küçük birer kütüphane kuracaktır.<br />

Yönetmelik Ziraat Bankası'nın buğdayı hangi fiyatlardan<br />

alacağını ve bu konudaki Ziraat Bakanı'nın görevini<br />

açıklamaktadır.<br />

İçişleri Bakanlığı'nda nüfusu 10.000'den fazla olan<br />

şehir ve kasabaların yapmaya mecbur oldukları harita<br />

ve imar planlan ile içme sulan, stad ve lağımlar yapılmasına<br />

ilişkin işlerin kontrolü için bir imar heyetinin<br />

kurulması planlanmıştır.<br />

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nün kurulmasına<br />

ilişkin kanun 10.02.1937 tarihinde kabul<br />

edilmiş ve kanun 28.2.1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

(CK ve TCYK)<br />

SP, 6<br />

Şubat 1937<br />

RG<br />

C, 7 Şubat<br />

1937<br />

SP, 7<br />

Şubat 1937<br />

SP, 7<br />

Şubat 1937<br />

BULMAÇ<br />

SP, 8<br />

Şubat<br />

1937<br />

C, 9 Şubat<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Şubat Başvekalet teşkilat kanunu<br />

tasarısının verilmesi.<br />

10 Şubat Ölülerin nakline dair beynelmilel<br />

itilafnamenin imzalanması.<br />

10 Şubat Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Yugoslavya hükümeti arasında<br />

imzalanan Afyon Anlaşması'nın<br />

tasdikine dair<br />

olan kanuna ek kanunun<br />

yayımlanması.<br />

10 Şubat Posta kanununun 53. maddesinin<br />

değiştirilmesine dair<br />

3108 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

10 Şubat Türkiye-Hollanda ticaret<br />

mukavelesi imzalandı. Anlaşmada<br />

Türkiye'ye 35 milyon<br />

Florinlik uzun vadeli<br />

bir kredi temini de sağlanmıştır.<br />

10 Şubat Türk Basın Birliği kuruluyor.<br />

11 Şubat Sümerbank Kanunu'nun 15.<br />

maddesine fıkralar eklenmesine<br />

dair 3111 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

11 Şubat Bu sene 36 kazada yeni<br />

halkevi açılacak.<br />

12 Şubat Atatürk'ün Selanik'te doğduğu<br />

ev Selanik Belediyesi<br />

tarafından sahibinden satın<br />

alınarak Atatürk'ün emirlerine<br />

tahsis edildi.<br />

12 Şubat 2/5950 sayılı Türk parasının<br />

kıymetini koruma hakkında<br />

kararnamenin yayınlanması.<br />

28.04.1937'de 3154 sayılı başvekalet teşkilatı hakkında<br />

kanun yayımlanmıştır. Buna göre başbakanlık<br />

bir müsteşarın idaresi altında müsteşar yardımcılığı,<br />

özel kalem müdürlüğü, kararlar, yayınlar, yazı işleri,<br />

arşiv dairesi, sicil ve daire, evrak ve levazım müdürlüklerinden<br />

oluşmaktadır. (RGT:28.04.1937, RGS:<br />

3591)<br />

3108 sayılı kanunla demiryollarında ve vapurlarda<br />

görevli posta memurlarının ücretsiz taşınmasına karar<br />

verilmiştir.<br />

Sözleşme 05.04.1937 tarihli ve 3572 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayınlanmıştır.<br />

Basın ailesinin mesleki bir kurum haline getirilmesi<br />

amacıyla merkezi <strong>Ankara</strong>'da olmak üzere bir basın<br />

birliği kurulmasına yönelik tasan hazırlanmıştır.<br />

Eklenen yeni fıkraya göre Sümerbank ve buna bağlı<br />

veya bu bankanın iştiraki olan fabrika, müessese ve<br />

şirketler inşaat ve esaslı tamirat işlerinde arttırma, eksiltme<br />

ve ihale kanunu hükümlerine bağlı kılınmamıştır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri, Resmi Gazete ve<br />

dönemin gazete taramalannda 31 halkevinin açıldığı<br />

tespit edilmiştir.<br />

Bu kararnameye göre Türk egemenliğinde bulunan<br />

ve nakliyecilik yapan vapur idareleri yapmış oldukları<br />

hizmetten dolayı elde ettikleri dövizi memlekete<br />

getirip ya bir bankaya satmalı ya da Merkez Bankası'na<br />

yatırmalıdır.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

71.10.15/<br />

144-208<br />

TTOUAR:<br />

KT:26.01.<br />

1939 ve<br />

3584 sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

07.02.1939<br />

TTOUAR:<br />

3121 sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

18.02.1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 10<br />

Şubat 1937<br />

SP, 10<br />

Şubat 1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 11<br />

Şubat 1937<br />

TCYK<br />

RG<br />

1937 Yılı 83

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Şubat Teşkilatı Esasiye Kanunu'nun<br />

bazı maddelerinin değiştirilmesine<br />

dair 3115 sayılı<br />

kanun.<br />

14 Şubat Muallimlerin kıdem zamları.<br />

15 Şubat 30 Ekim 1930'da<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalanan Türkiye<br />

ile Yunanistan arasındaki<br />

ikamet, ticaret ve<br />

seyrisefain mukavelenamesine<br />

bağlı (b) listesinin tashihi<br />

hakkında kanunun yayımlanması.<br />

15 Şubat Hakim namzedleri nasıl staj<br />

yapacak?<br />

15 Şubat Çeşitli dillerde yazılmış 17<br />

kitabın toplattınlması ve<br />

yurda sokulmasının yasaklanması.<br />

16 Şubat Ordunun şoför ihtiyacını<br />

karşılamak üzere bölge sanat<br />

okullarında motorculuk<br />

ve şoförlük şubesi açılması<br />

hakkında kanun teklifi verilmesi.,<br />

16 Şubat Cevat Rifat tarafından çıkarılan<br />

İğneli Fıçı adlı broşürün<br />

toplattınlması ve satışının<br />

yasaklanması.<br />

16 Şubat İsimlerin önünde bay ve<br />

bayan kelimelerinin kullanılması.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

3115 sayılı kanunla getirilen en temel değişiklikler 2. BULMAÇ<br />

ve 74. maddelerde olmuştur. 2. madde yapılan değişiklikle<br />

"Türkiye devleti cumhuriyetçi, milliyetçi,<br />

halkçı, devletçi, laik ve inkılapçıdır. Resmi dili Türkçedir.<br />

Makam <strong>Ankara</strong> şehridir." ve 74. madde<br />

"Umumi menfaatler için lüzumu anlaşılmadıkça ve<br />

mahsus kanunlan mucibince değer pahası peşin verilmedikçe<br />

kimsenin malı istimal ve mülkü istimlak<br />

olunamaz. Çiftçiyi toprak sahibi yapmak ve ormanlan<br />

devlet tarafından idare etmek için istimlak olunacak<br />

arazi ve ormanlann istimlak bedelleri ve bu bedellerin<br />

tediyesi sureti mahsus kanunlarla tayin olunur.<br />

Fefkalede hallerde kanuna göre tahmil olunacak<br />

para, mal ve çalışmaya dair mükellefiyetler müstesna<br />

olmak üzere hiçbir kimse hiçbir fedakarlık yapmaya<br />

zorlanamaz." şeklinde değiştirilmiştir. (GB)<br />

İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü'nün teklifi üzerine<br />

Milli Eğitim Bakanlığı 350 öğretmen için on yıllık<br />

bir kıdem zammı baremi yapılacağını bildirmiştir.<br />

Hakim adaylığına girecekler hakkında yapılan talimatname<br />

Adliye Bakanlığı'ndan müddeiumumiliklere<br />

gönderilmiştir. Buna göre; staj görecek avukatlar iki<br />

sene düzenli olarak mahkemelere devam edeceklerdir.<br />

İçişleri Bakanı ve CHP genel sekreteri B. Şükrü<br />

Karakaya bundan sonra bütün isimlerin önüne bay ve<br />

bayan isminin konulması hakkında bir talimatname<br />

göndermiştir. (SP, 17 Şubat 1937)<br />

SP, 14<br />

Şubat 1937<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

15.02.1937<br />

ve 3141<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

26.02.1937<br />

C. 15<br />

Şubat 1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.13.1<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

21.121.2<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.13.6<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.15.35

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Şubat 2/5830 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

kararnamesinin yürürlüğe<br />

sokulması.<br />

17 Şubat Kültür diröktörleri ve<br />

yardiretörleriyle liseler, öğretmen<br />

okulları ve ortaokullar<br />

öğretmenleri ve<br />

yaröğretmenler ve işyarları<br />

kadrosunda tashih yapılması<br />

hakkında 976 sayılı<br />

TBMM kararının yayımlanması.<br />

Bu kararname bir yabancının Türk vatandaşlığına<br />

alınması hakkındadır. Burada dikkatimizi çeken husus<br />

vatandaşlığa almada temel iki kriterin olduğudur.<br />

Birincisi en az beş yıldır ülkede oturuyor olmaktır.<br />

İkincisi ise vatandaşlığa almada herhangi bir olumsuz<br />

durumun olmamasıdır.<br />

Bu kararla 3501sayılı kanuna bağlı cetvelde yanlışlıkla<br />

1373 olarak yazılmış olan 25 Lira maaşlı öğretmenler<br />

sayısının 1773 olarak düzeltilmesine karar verilmiştir.<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

17 Şubat Zirai kombinalar. 250 kombina derhal faaliyete geçecek. C, 17<br />

Şubat<br />

1937<br />

18 Şubat İstanbul'da eşekle nakliyat<br />

yasaklandı.<br />

18 Şubat 3122 sayılı öğretici ve teknik<br />

filmler hakkında kanunun<br />

yayımlanması.<br />

18 Şubat Spor işleri esaslı plana bağlanacak.<br />

18 Şubat Fenerler idaresi satın alınıyor.<br />

19 Şubat 3127 sayılı Türkiye Cumhuriyeti<br />

Devlet Meteoroloji<br />

İşleri Umum Müdürlüğü<br />

teşkilat ve vazifelerine dair<br />

kanunun yayımlanması.<br />

19 Şubat Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası kanununa bazı<br />

hükümler eklenmesi hakkında<br />

3133 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

19 Şubat Yeniden yapılacak su işlerine<br />

31.00.000 Lira tahsisi<br />

ve bunun için gelecek senelere<br />

geçici taahhüt icrasına<br />

mezuniyet verilmesi hakkında<br />

kanunun yayınlanması.<br />

Eşekle nakliyatın kesin olarak yasaklanması ancak iki<br />

ay sonra olabilmiştir. (C, 13 Nisan 1937)<br />

3122 sayılı kanuna göre devlet daireleri tarafından<br />

getirilen teknik ve öğretici filmler ve bu filmleri göstermeye<br />

yarayan makine ve araçlar her türlü vergi ve<br />

resimden muaftır.<br />

<strong>Ankara</strong>'da antrenör yetiştirmek için bir mekteb açılacak.<br />

Aynı haber 06.03.1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde<br />

de çıkmış ve idarenin 1937 yılı içinde hükümete<br />

devredileceği belirtilmiştir. (C, 6 Mart 1937)<br />

Türkiye'nin havası, suyu, iklimi ve özellikle meteorolojisi<br />

ile ilgili işler üzerinde çalışan ve bu amaçla çalışmak<br />

üzere oluşturulmuş olan bütün kurumları da<br />

içine alan ve Türkiye'nin bu alandaki askeri ve sivil<br />

her türlü hizmetlerini yapmak ve başbakanlığa bağlı<br />

olmak üzere bir Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü<br />

kurulmuştur.<br />

Bu kanunla Merkez Bankası'nın döviz alıp satma<br />

yetkisi genişletilmiştir.<br />

Hükümetin bir süredir üzerinde çalıştığı sulama projelerini<br />

gerçekleştirebilmesi için çıkarılan 3132 sayılı<br />

kanunla hükümete 31 milyon Lira harcama yetkisi<br />

verildi. (GB)<br />

MTTK<br />

BULMAÇ<br />

C, 18<br />

Şubat<br />

1937<br />

C, 18<br />

Şubat 1937<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

1937 Yılı 8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Şubat 48 hakim ve savcının tayin<br />

edilmesi.<br />

20 Şubat Karabük Demir ve Çelik<br />

Fabrikası. İnşaatı yapacak<br />

şirketin İngiliz mühendisleri<br />

haftaya geliyor.<br />

20 Şubat İzmir'de Tütün Ofisi kuruluyor.<br />

21 Şubat Halkevlerinin 5. kuruluş<br />

yıldönümü törenlerle kutlandı,<br />

31 yeni halkevi açıldı.<br />

22 Şubat Bursa'da tütün piyasası<br />

açıldı.<br />

26 Şubat Devlet memurları maaşatının<br />

tevhit ve teadülü hakkındaki<br />

1452 sayılı kanunun<br />

18. maddesine bir fıkra<br />

eklemlenmesine dair 3139<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

26 Şubat Anadolu Demiryolu ve<br />

Haydarpaşa Limanı Şirketleri<br />

esham (hisse senedi),<br />

tahvil ve mümessil senetlerinin<br />

(hisse senedi) Sivas-<br />

Erzurum veya Ergani tahvilleri<br />

ile mübadelesine ve<br />

amortisman sandığı hakkındaki<br />

2794 numaralı kanuna<br />

bazı hükümler ilavesine<br />

dair 3136 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

26 Şubat Büyük millet meclisi azasının<br />

tahsisat ve harcırahları<br />

hakkındaki 1613 sayılı kanununun<br />

bazı hükümlerinin<br />

değiştirilmesine dair 3135<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

27 Şubat Özel teşebbsüsün inşaa ettiği<br />

Belkıs gemisi denize<br />

indirildi.<br />

27 Şubat Nüfus kütükleri ıslah edilecek.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde hakimliğe, savcılığa, hakim yardımcılığına,<br />

savcı yardımcılığına, müfettişliğe, adli müşavirliğine<br />

ve Yargıtay raportörlüğüne 1000-1500 civarında<br />

tayin yapılmıştır.<br />

İngiliz Braserd şirketinden altı mühendis Makenzie,<br />

Pearson, Porter, Potts, Cockbum, Bravood ve Veli<br />

Mon Son Posta Gazetesi'nin haberine göre 9 Mart'ta<br />

gelmişler ve diğer 50 mühendis de yakın da gelecektir.<br />

(SP, 10.03.1937)<br />

Bu amaçla tütün tüccarları ve Amerikan firmalarının<br />

direktörleri bir araya gelmiştir.<br />

18. maddenin yeni şekline göre i., 2. ve 3. derecelere<br />

dahil memurlara ayda 60 Lira geçici tazminat maaşlarına<br />

ek olarak verilir.<br />

3136 sayılı kanuna göre kanunun uygulamaya girmesinden<br />

itibaren iki sene içinde tahvil ve hisse senedi<br />

sahipleri diledikleri takdirde bunların Sivas-Erzurum<br />

veya Ergani tahvilleri ile değiştirilmesini talep edebilirler.<br />

BMM üyelerine devir ve aile harcırahı da dahil olmak<br />

üzere gerek olağan gerekse de olağanüstü durumlarda<br />

gelme ve gitme harcırahı olarak her yıl biner<br />

Lira verilir.<br />

Bu konuyla ilgili olarak dönem içinde birçok düzenleme<br />

yapılmıştır. İçişleri Bakanlığı'nın 18.08.1937 tarihli<br />

ve Maliye Bakanlığı'nın 18.09.1937 tarihli yazıları<br />

buna örnek olarak verilebilir.<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

110.4.20<br />

C, 20<br />

Şubat 1937<br />

SP, 20<br />

Şubat 1937<br />

MTTK<br />

C, 22<br />

Şubat 1937<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

TCYK<br />

C, 27<br />

Şubat 1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Şubat Köy muallimi yetiştirecek<br />

mekteb.<br />

1 Mart Umumi yerlerde yalnız<br />

Türkçe konuşulacak. Daha<br />

önce bazı belediyelerde<br />

başlatılmış olan uygulamanın<br />

İstanbul'da da başlatılması<br />

beklenmektedir.<br />

1 Mart Köylünün kalkınması için<br />

esaslı tedbirler alınıyor.<br />

İzmir'in eski Amerikan koleji öğretmen mektebi oluyor.<br />

Bu haber o günlerde hemen hemen her gün gazete<br />

sayfalarını süslemektedir. Belediyelerin de bu konuda<br />

çeşitli girişimlerinin olduğu görülmektedir. Örneğin,<br />

İstanbul belediyesi yanlış ve bozuk Türkçe ile yazılmış<br />

tabelaların değiştirilmesi kararını almıştır. (SP,<br />

04.03.1937)<br />

Hükümetin hazırladığı tasarıya göre; dağınık köyler<br />

bir araya getirilecek ve kalkınma hamlesi köylere kadar<br />

uzatılacaktır. Gazetedeki habere göre; muhtarlıkla<br />

idare edilen 38.500 köy bulunmaktadır. Bunların<br />

11.175'nin nüfusu 150'den aşağı olup nüfusu 150'den<br />

fazla olanların sayısı 27.325tir.<br />

1 Mart Hariciyede tayinler. Haleb konsolosluğuna Faik Zihni Akdur, Odesa konsolosluğuna<br />

Ali Rıza Malkoç ve Berlin konsolosluğuna<br />

Selim Sarper tayin edilmiştir.<br />

2 Mart 1937 bütçesi mütevazın<br />

olarak meclise verildi. 1936<br />

yılı bütçesine göre 17 milyon<br />

Liralık artış var.<br />

09.05.1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nde bütçenin<br />

231 milyon Lira olduğu ve geçen seneye göre 19<br />

milyonluk bir artışın olduğu belirtilmektedir.<br />

01.06.1937 tarihli ve 3619 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanan 3192 sayılı 1937 mali yılı Muvazenei<br />

Umumiye kanunu gazetenin haberini doğrular niteliktedir.<br />

Kanuna göre; devlet bütçesine dahil idarelerin<br />

toplam gideri 231.017.776 iken toplam gelir<br />

231.020.000 Lira olarak tespit edilmiştir.<br />

3 Mart Su işlerinin tanzimi. Hükümet 225 maddelik önemli bir proje hazırladı. Bu<br />

proje çerçevesinde 19.02.1937'de 3132 sayılı kanun<br />

yayımlanmıştır.<br />

3 Mart Japonya'ya satılan Afyona<br />

karşılık Japon mallarının<br />

Türkiye'ye sokulmasına<br />

izin verilmesi.<br />

3 Mart 2559 sayılı polis vazife ve<br />

teşkilatı kanununa ek kanun<br />

tasarısının verilmesi.<br />

Bu konudaki yasal düzenleme ancak yıl sonunda yapılabilmiştir.<br />

C, 28<br />

Şubat 1937<br />

SP, 1 Mart<br />

1937<br />

SP, 1 Mart<br />

1937<br />

RG<br />

C, 2 Mart<br />

1937<br />

C, 3 Mart<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.16.9<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.16.15<br />

4 Mart Karabükte inşaat başlıyor. İngiliz heyeti çalışmalarına 15 Mart'ta başlayacak. C, 4 Mart<br />

1937<br />

4 Mart Yeni bayrak kanunu meriyete<br />

giriyor.<br />

Kanun 5 Haziran'da uygulamaya gireceğinden bir nizamname<br />

hazırlanmaktadır. Bu nizamnamede resmi<br />

ve özel yerlerde bayrağın nasıl çekileceği düzenlenmektedir.<br />

27.04.1937 tarihli ve 3590 sayılı Resmi<br />

Gazete'de çıkan 2/4767 sayılı kararname de Milli Savunma<br />

Bakanlığı tarafından hazırlanan bayrak numuneleri<br />

ve izahnamesinin Bakanlar Kurulu'nca kabul<br />

edildiğini belirtmektedir.<br />

4 Mart İnkılap enstitüsü. İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nde Edebiyat Fakültesine bağlı<br />

olarak inkilap enstitüsü kurulmaktadır.<br />

C, 4 Mart<br />

1937<br />

C, 4 Mart<br />

1937<br />

1937 Yılı 9

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Mart Tayyare motoru fabrikası<br />

kurulacak. İlk motor fabrikası<br />

Kırıkkale'de inşa edilecek.<br />

09.07.1937 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da motorlu tayyarecilik<br />

okulu açılmıştır. (CTEK)<br />

5 Mart Basın birliği teşkili. Basın birliği teşkili hakkındaki kanun tasansı bakanlıkların<br />

görüşü alındıktan sonra Başbakanlık tarafından<br />

Büyük Millet Meclisine gönderilmiştir.<br />

6 Mart Bazı hammadelerin gümrük<br />

resmi kalkıyor.<br />

6 Mart <strong>Ankara</strong>-İstanbul hava seferleri.<br />

7 Mart 2 milyon Lira sermayeli<br />

yeni bir şirket kuruluyor.<br />

7 Mart Tekalifi Harbiye Kanunu<br />

projesinin esasları.<br />

8 Mart Emniyet müdürü de vali<br />

namına imza atacak.<br />

8 Mart Hayatı ucuzlatmak için<br />

tedbirler. Sanayiden işlem<br />

vergisi kaldırılacak.<br />

9 Mart Hükümetle Ereğli Şirketi<br />

arasında yapılan satınalma<br />

sözleşmesinin tasdiki hakkında<br />

kanun tasarısı verilmesi.<br />

9 Mart İspanya iç savaşına Türkiye'den<br />

gönüllü gönderilmesini<br />

önlemeye yönelik tedbirler<br />

içeren bir Bakanlar<br />

Kurulu karan çıkanldı.<br />

10 Mart Jandarma kanununda değişiklik<br />

yapılıyor. Jandarma<br />

subayları zorunlu durumlarda<br />

idare amirliği vekaleti<br />

de yapacaklar.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

İktisat Bakanlığı tarafından hazırlanan projeye göre<br />

yerli sanayinin güçlendirilebilmesi ve girişimciliği<br />

arttırabilmek amacıyla bazı hammaddelerden alınan<br />

vergiler kaldırılacaktır. 14.05.1937 tarihli Cumhuriyet<br />

Gazetesi'nde bu verginin kaldınlmayacağı ama<br />

indirim yapılacağı söylenmektedir.<br />

C, 5 Man<br />

1937<br />

C, 5 Mart<br />

1937<br />

C, 6 Mart<br />

1937<br />

1 Mart'tan itibaren günlük seferler başladı. C, 6 Mart<br />

1937<br />

İktisat Bakanı Celal Bayar'ın başkanlığında toplanan<br />

Milli Bankalar Genel Diröktörleri toplantısında İstanbul<br />

hariç olmak üzere Mersin'den başlayarak ülkenin<br />

belli başlı bütün ihracat ve ticaret merkezlerinde<br />

umumi mağazalar kurulması kararlaştınlmıştır.<br />

(Daha sonra bu şehirlere İstanbul da eklenmiştir.)<br />

Hazırlanan proje ordunun savaş zamanlarında ihtiyacını<br />

karşılamaya dönüktür ve gereken durumlarda<br />

herkesin bedeni ve mali varlığıyla hazır bulunmasının<br />

zorunlu olduğu belirtilmektedir.<br />

Bazı iller yanında İstanbul emniyet müdürüne de vali<br />

adına imza atma yetkisi verilmiştir.<br />

Gümrükten geçen hammaddelerden alınan vergi kaldırıldığı<br />

gibi sanayiden alınan işlem vergisi de kaldırılacak.<br />

Ereğli Kömür İşletmesi 01.05.1937 tarihinde Etibank'a<br />

geçmiştir. Bu tarihten itibaren şirketin adı<br />

"Etibank Ereğli Kömür İşletmesi" olmuştur. (CK)<br />

2/6064 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesi<br />

09.03.1937 tarihinde 3549 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayınlanmıştır.<br />

Bu değişiklik jandarma kanununun 18. maddesinin<br />

değiştirilmesine dair 3148 sayılı kanunla yapılmıştır.<br />

Değişikliğin ilgi çeken yönü ancak zorunlu durumlarda<br />

İçişleri Bakanı'nın emri ile jandarma subaylarının<br />

geçici olarak vali, kaymakam ve nahiye müdürü<br />

olarak atanabileceğinin hüküm altına alınmasıdır.<br />

(RGT: 10.04.1937, RGS:3577)<br />

SP, 7 Mart<br />

1937<br />

SP, 7 Mart<br />

1937<br />

C, 8 Mart<br />

1937<br />

C, 8 Mart<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.17.20<br />

•B<br />

C, 10 Mart<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mart 5 senede 5000 yedek pilot<br />

yetiştirilecek.<br />

11 Mart Maliyenin mühim bir tamimi.<br />

11 Mart Anayasa'nın 2,47,48,<br />

49,61,74, ve 75. maddelerinin<br />

değiştirilmesine dair,<br />

Malatya milletvekili İsmet<br />

İnönü ve 153 arkadaşının<br />

verdikleri kanun teklifi.<br />

Malatya milletvekili İnönü<br />

ve 153 arkadaşının verdiği<br />

önerge ile Anayasa'nın 2.<br />

maddesi düzeltildi. Anayasa'ya<br />

"Türkiye devleti,<br />

cumhuriyetçi, halkçı, devletçi,<br />

laik ve inkılapçıdır."<br />

eklendi. Bu suretle "Altı<br />

Ok" Anayasa'ya girmiş oldu.<br />

12 Mart Umumi Müfettişlik Şubelerinin<br />

İstatistik Umum Müdürlüğü'ne<br />

bağlanmasına<br />

dair kanun teklifi verilmesi.<br />

12 Mart <strong>Ankara</strong>'da radyo difTîizyon<br />

istasyonu yapılması.<br />

Motörlü tayyare mektebi Temmuz'da <strong>Ankara</strong>'da açılıyor<br />

ve mektebin 20 tayyaresi olacak.<br />

Maliye Bakanlığı yayımladığı bir emirde bütün Maliye<br />

memurlarının kanuni görevlerini iyi bir şekilde<br />

bilmesi gerektiğini ve memurlann sevk ve idaresinden<br />

sorumlu olan mal müdürü ve defterdarların bu<br />

konuya dikkat etmesi gerektiğini belirtmiştir.<br />

Bu değişikliklerin temelini Anayasa'ya CHP ilkelerinin<br />

sokulması ile arazi istimlakine ilişkin düzenleme<br />

oluşturuyordu. Anayasa değişikliğine ilişkin görüşmelerde<br />

Teşkilat-ı Esasiye komisyonu başkanı Şemsettin<br />

Günaltay özetle şunlan söyledi:"...Bugün liberalizm<br />

her yerde ya çökmüş, tarihe intikal etmiş veyahut<br />

da sarsıntı nöbetleri içinde can çekişmektedir.<br />

Hayata yeni doğmuş olan Türkiye Cumhuriyeti'nin<br />

hayatı için liberalizm çok fena ve zararlı bir unsurdur.<br />

Bugün liberalizm demek hukuk bakımından bir<br />

anarşi, ekonomi bakımından da bir kısım yurttaşları<br />

istismar ettirmeye açık kapı demektir. Bu, sade yeni<br />

ve nizamlı bir devlet kurup işletme yolunda olan bizler<br />

için değil, asırlık devletler için bile bir afettir.<br />

(50YT)<br />

Böyle bir uygulamanın amacının merkezileşme olduğu<br />

söylenmektedir. (Bu konu 21.04.1937'de düzenlenmiştir.)<br />

13 Mart Mali teşkilat. Maliye Bakanlığı ülke genelindeki teşkilatının verimini<br />

ölçebilmek amacıyla anket yaptınyor.<br />

14 Mart Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

İran devleti şehinşahisi arasında<br />

iadei mücrimin ve<br />

cezai mevadda adli müzaheret<br />

muahedenamesinin<br />

imzalanması.<br />

14 Mart İhracat ticaretimizde büyük<br />

bir inkilap: standardizasyon.<br />

15 Mart Bulgaristan'da çıkarılan<br />

Hakikat Şahidi adlı mecmuanın<br />

yurda sokulmaması.<br />

Aynı tarihte İran devleti ile ikamet, ticaret, ulaştırma,<br />

adli, gümrük ve haberleşme konulannda 6 antlaşma<br />

daha imzalanmıştır. Bu antlaşmalar 6 Ekim 1937 tarihinde<br />

yürürlüğe girmiştir. (TAR)<br />

Celal Bayar <strong>Ankara</strong>'da düzenlenen üzüm kongresinde<br />

sadece üzüm alanında değil diğer alanlarda da bir<br />

standart geliştirileceğini söylemiştir. Üzüm alanında<br />

özellikle üzüm kurumunun çalışmaları başanlı sonuçlar<br />

vermiş ve 25 Temmuz'da Londra'ya 25 ton yaş<br />

üzüm ihraç edilmiştir. Üzüm kurumu Ziraat Bankası<br />

tarafından kurulmuştur. (SP, 09.10.1937)<br />

1937 Yılı<br />

SP, 10<br />

Mart 1937<br />

SP, 11<br />

Mart 1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

4.21.15<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

69.453.5/<br />

10<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.17.18<br />

C. 13 Mart<br />

1937<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

07.06.1937<br />

ve 3212<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

21.06.1937<br />

C, 14 Mart<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.19.3

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Mart Su işlerinde çalışacak etüd<br />

teşkilatının vezaifı hakkında<br />

talimatnamenin yayımlanması.<br />

16 Mart İlk Türk balıkçılık mütehassısı.<br />

16 Mart Ziraat Vekaleti Müsteşarlığına<br />

Naki Bekmen ve Teftiş<br />

Kurulu Başkanlığı'na<br />

Bekir Şase'nin tayin edilmesi.<br />

16 Mart Kastamonu belediye başkanlığına<br />

seçilen Adil<br />

Yücebıyık'ın başkanlığının<br />

onaylanması.<br />

16 Mart Sular umum müdürlüğüne<br />

Selahaddin'in tayin edilmesi.<br />

17 Mart Atatürk'ün Çankaya'da<br />

Romanya Dışişleri Bakanı<br />

Antonesco'yu kabul etmesi.<br />

17 Mart Kanunların ilan şekline dair<br />

Afyonkarahisar Milletvekili<br />

Berç Türker'in kanun teklifi<br />

vermesi.<br />

17 Mart Çankaya ilçesinde belediye<br />

şubesi kurulması.<br />

19 Mart Türkiye-Hollanda ticaret<br />

anlaşması ve merbutlarının<br />

imzalanması.<br />

19 Mart Hükümet mülhak bütçeleri<br />

meclise verdi.<br />

19 Mart 1108 sayılı maaş kanununa<br />

ek kanun tasarısı verilmesi.<br />

19 Mart Memurin kanununun 84. ve<br />

85. maddelerine ek kanun<br />

tasarısı verilmesi.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

Bu talimatnameyle etüd işlerinde, bölge, şube ve kısımların<br />

görecekleri işler ve hesap memurlarının vazifesi<br />

düzenlenmiştir. Türkiye genelinde büyük su işlerine<br />

ait incelemeler bundan böyle müfettişlikler,<br />

şubeler ve şubeler de dairelere ayrılarak yapılacaktır.<br />

(C, 17 Mart 1937)<br />

Almanya'da balıkçılık eğitimi gören Dr. Yusuf Kemal<br />

Bayrakçı ilk balıkçı uzmanımız olarak ülkeye<br />

döndü.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Ziraat (Tarım) Bakanlığı müdürlüklerine,<br />

müfettişliklerine ve müsteşarlığına toplam 3<br />

tayin yapılmıştır.<br />

Çankaya'da belediye kanununun 10. maddesi gereği<br />

2/6080 sayılı Bakanlar Kurulu karan ile belediye kurulması<br />

29.03.1937 tarihli ve 3566 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayınlanmıştır.<br />

Bu anlaşmayla 2 i milyon Liralık kredi sağlanmıştır.<br />

(C, 20 Mart 1937)<br />

BULMAÇ<br />

C, 16 Mart<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

110.5.19<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.6.4<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.6.5<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

4.21.16<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.15.6/<br />

82-59<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

01.12.1937<br />

ve 3274<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

10.12.1937<br />

C, 19 Mart<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.20.17/<br />

19-640<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

72.20.18

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Mart Arazi, bina ve iktisadi buhran<br />

vergisinin illerin özel<br />

idarelerine devri hakkında<br />

kanun tasarısı verilmesi.<br />

19 Mart 1050 sayılı muhasebe-i<br />

umumiye kanununa ek kanun<br />

tasarısı verilmesi.<br />

20 Mart Marmara havzası dışında<br />

ve yalnız Türk limanları<br />

arasında nakledilecek yerli<br />

veya gümrük resmi ödenmiş<br />

ecnebi eşyasına ait talimatnamenin<br />

yayımlanması.<br />

21 Mart Nevruz gecesi Tunceli-<br />

Erzincan yolu üzerindeki<br />

tahta köprü yakıldı.<br />

22 Mart Devlet demiryolları memur<br />

ve müstahdemin talimatnamesinin<br />

mücazata aid 20,<br />

21, 22, 23. maddelerinin<br />

muaddel şekillerinin yayımlanması.<br />

23 Mart Lisan bilen polis memurları<br />

arttırılıyor.<br />

23 Mart Danıştay'da açılan idari davalara<br />

ait yazılı evrakın,<br />

davaların sürüncemede<br />

kalmaması için imzalanıp<br />

ilgili memurlara hemen verilmesi<br />

hakkında tamimin<br />

yayımlanması.<br />

23 Mart Ziraat Bakanlıgı'nca teklif<br />

edilen vakıf ormanlarının<br />

istimlakinin kabul edilmeyerek<br />

kendi idarelerinde<br />

kalmaya devam etmesine<br />

dair vakıfların isteği.<br />

23 Mart Yabancı uzmanların memleketlerine<br />

gönderecekleri<br />

döviz miktarının tespit<br />

edilmesi.<br />

24 Mart Emniyet ve asayiş işlerinde<br />

vilayet, kaza ve nahiyelerdeki<br />

jandarma ve emniyet<br />

hizmetlerinin yapılması ve<br />

salahiyetlerinin kullanılması<br />

suretinin ve aralanndaki<br />

münasebatı gösteren 2/6057<br />

sayılı Bakanlar Kurulu kararı<br />

ile yürürlüğe konulan<br />

yönetmeliğin yayımlanması.<br />

Gümrük ve Tekel Bakanlığı bu talimatnamede<br />

11.09.1937'de değişiklik yapmıştır.<br />

(RGT:01.10.1937, RGS:3723)<br />

Bu eylem, tarihe Dersim isyanı olarak geçecek hareketi<br />

başlatmış oldu.<br />

Değişiklikler demiryolu personelinin hangi hallerde<br />

suç işlemiş sayılacağı ve bu suçlara ilişkin verilecek<br />

cezalarla ilgilidir. (C, 23 Mart 1937)<br />

Emniyet Müdürlüğü bu amaçla 30 memur seçmiş ve<br />

bunların 6 ay boyunca kurs görmesini kararlaştırmıştır.<br />

Toplam 13 maddeden oluşan talimatname il, kaza ve<br />

nahiyelerde jandarma ve emniyet işlerinin nasıl yürütüleceğini<br />

düzenlemektedir.<br />

1937 Yılı<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

73.21.4/<br />

K.3279<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

73.21.8<br />

BULMAÇ<br />

GB<br />

BULMAÇ<br />

SP, 23<br />

Mart 1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

15.84.5/13<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

193.319.14<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

73.23.11<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mart Bekçiler için yeni teşkilat.<br />

Çiftçi mallarının korunması<br />

ve zirai asayişin sağlanması<br />

için yeni bir kanun taslağı<br />

hazırlanmaktadır.<br />

25 Mart Elektrik tesisat işlerinde<br />

serbest ve müstakil olarak<br />

çalışmak isteyenlere Nafıa<br />

Vekaleti'nce verilecek ehliyetnameler<br />

hakkında talimatnamenin<br />

yayımlanması.<br />

İçişleri Bakanlığinın hazırladığı tasanya göre; çiftçi<br />

mallarının korunması için mevcut bekçilik sistemi<br />

lağvedilmekte ve yeni bir düzenlemeye gidilmektedir.<br />

Buna göre; bekçiler, illerde ve kazalarda kurulacak<br />

olan zirai asayiş meclisleri ve ziraat meclislerine<br />

bağlı olacaklardır. Bu meclisler vali ve kaymakamın<br />

başkanlığında il meclisi üyesi ve kaza müdürlerinden<br />

oluşacaktır. (SP, 24 Mart 1937)<br />

Talimatname elektrik ve tesisat işlerinde çalışmak isteyen<br />

kişilere Bayındırlık Bakanlığı tarafından üç ayn<br />

sınıf olmak üzere ehliyet belgesi verileceğini belirtmektedir.<br />

Talimatname buna bağlı olarak ayrıntılı<br />

bir şekilde bu sınıf mensuplarında bulunması gereken<br />

nitelikleri ve sınıf mensuplannın yapacağı işleri açıklamaktadır.<br />

25 Mart Vekaletsiz vekiller. Siyasi müsteşarlar hakkındaki kararname Cumhurbaşkanının<br />

onayına sunuldu. Kararnamede önemli<br />

tayinler de yer almaktadır.<br />

26 Mart Sınai mülkiyet hakkında<br />

yeni bir kanun tasansı hazırlanıyor.<br />

Hazırlanan tasarıya göre; daha önceden ayrı kanunlara<br />

konu olan sınai mülkiyet konusunda bir bütünlük<br />

sağlanmış ve sınai mülkiyet hakları tek tek sayılmıştır.<br />

(08.05.1937, C.) Aynı tarihli Son Posta Gazetesi<br />

de tasannın rekabeti düzenlemesine vurgu yapmaktadır.<br />

27 Mart Çöplere dair karar. Sağlık Bakanlığinın emrine göre çöplerin yakılması<br />

için gerekli olan fınn fabrikalan yapılıncaya kadar<br />

çöplerin denize dökülmesi hakkındaki karar İstanbul<br />

belediyesine gönderilmiştir. 17.04.1937 tarihinde belediye<br />

tarafından bu işin bir müteahhide verilmesi kararlaştırılmıştır.<br />

29 Mart Ziraat Bankası'nın çalışmaları<br />

ve kar-zarar durumu<br />

hakkında Başbakanlığa bilgi<br />

verilmesi.<br />

30 Mart Soğuk hava depoları yapılıyor.<br />

30 Mart Devlet sigortası dairesi teşkil<br />

ediliyor.<br />

3 Nisan Karabük Demir ve Çelik<br />

Fabrikası'nın temeli atıldı.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

İktisat Bakanlığı tarafından İzmir limanından başlanarak<br />

ülkenin önemli ihracat merkezlerinde soğuk<br />

hava depolan yapılacaktır.<br />

İş kanuna paralel bir düzenlemeyle 1938 yılında başlaması<br />

düşünülen bir sigorta dairesi kurulması planlanmaktadır.<br />

Buna göre; işçilerin ve ailelerinin kaza,<br />

doğum, ölüm, hastalık ve ihtiyarlık hallerinde belirli<br />

bir para almalan sağlanmaktadır.<br />

Fabrika bir buçuk yıl kadar sonra faaliyete geçecektir.<br />

Fabrikanın finansmanında iç kaynaklar yanında<br />

İngiliz kredisi kullanılacak, inşaat da bir İngiliz firmasınca<br />

gerçekleştirilecektir. (GB) Fabrika yedi bölümden<br />

oluşmaktaydı: Yüksek fırınlar, çelik fırınlar,<br />

haddehane, 20 bin kilovattık santral, büyük atölye ve<br />

tali maddeler. (CK)<br />

C, 24 Mart<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 25 Mart<br />

1937<br />

C, 26 Mart<br />

1937<br />

C, 27 Mart<br />

1937<br />

PCA:<br />

030.10/<br />

211.434.9<br />

C, 30 Mart<br />

1937<br />

SP, 30<br />

Mart 1937<br />

TCYK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Nisan Hurda demir türü malzemelerinin<br />

yurtdışına çıkarılmasının<br />

yasaklanması.<br />

4 Nisan Ereğli bez mensucat fabrikası<br />

hizmete açıldı.<br />

6 Nisan Eyüp kazasına bağlı Rami<br />

köyünde yeni bir nahiye<br />

kurulması.<br />

7 Nisan Türkiye-Mısır dostluk muahedesinin<br />

imzalanması.<br />

7 Nisan Gayrı müslim vakıflarında<br />

mütevellilerin nasıl tayin<br />

olunacağı hakkında talimatnamenin<br />

yayımlanması.<br />

7 Nisan 5. Umumi müfettişlik kuruluyor.<br />

7 Nisan Siyasi müsteşarlık atamaları.<br />

9 Nisan Resmi evrak ve defterlerden<br />

lüzumsuz olanların<br />

yokedilme tarzı hakkındaki<br />

19/9/1934 tarihli nizamnamenin<br />

bazı maddelerini değiştiren<br />

2/6276 sayılı nizamnameninyayımlanması.<br />

9 Nisan İnhisarlar tekaüt sandığı nizamnamesinin<br />

19. maddesine<br />

bir fıkra eklenmesi<br />

hakkında 2/6282 sayılı nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

Bu konu Bakanlar Kurulu'nun 2/6317 sayılı kararnamesiyle<br />

düzenlenmiştir. Genel Kurmay Başkanlığının<br />

bildirimi. Gümrük ve Tekel Bakanlığı'nın teklifi<br />

üzerine çıkarılan kararname şirketlerin yurtdışına<br />

hurda ve demir türü madenlerin çıkarılmasını yasaklamıştır.<br />

(RGT: 19.04.1937, RGS:3584) (Konu ilk kez<br />

05.01.1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nde haber<br />

olarak verilmiştir.) Bu konudaki bir başka düzenleme<br />

de yılın sonunda 17.12.1937'de yapılacaktır.<br />

Fabrika, Kayseri fabrikasından sonra Türkiye'nin<br />

ikinci mensucat fabrikasıdır. (CK)<br />

Aynı tarihte Mısır ile ikamet ve vatandaşlık konularında<br />

2 antlaşma daha imzalanmıştır. Bu antlaşmalar<br />

26 Nisan 1938 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (TAR)<br />

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından uygulanacak ve<br />

toplam yedi maddeden oluşan talimatnameye göre<br />

vakıflar kanunundan önce cemaatler tarafından oluşturulmuş<br />

olan gayri müslim vakıflarının memurları<br />

kanuni süre içerisinde beyanname verdikleri taktirde<br />

görev sürelerinin sonuna kadar işlerinin başlarında<br />

kalabileceklerdir.<br />

5. Umumi müfettişlik, Siirt, Bitlis, Hakkari, Muş,<br />

Van ve Ağrı illerinde kurulacaktır. Birinci umumi<br />

müfettiş Abidin Özmen (SP, 04.10.1937), ikincisi<br />

Trakya umumi müfettişi olan General Kazım Dirlik,<br />

üçüncü umumi müfettiş Tahsin Üzer (SP,<br />

20.10.1937) ve dördüncü umumi müfettiş ise General<br />

Abdullah Alpdoğan'dır. (SP, 30.06.1937)<br />

3117 sayılı kanuna dayanarak Maliye Bakanlığı siyasi<br />

müsteşarlığına Kayseri milletvekili Faik Baysal ve<br />

Dışişleri Bakanlığı siyasi müsteşarlığına Gaziantep<br />

milletvekili Numan Rıfat Menemencioğlu atanmıştır.<br />

Bu tüzüğe göre her bakanlık ve dairede saklanacak ve<br />

yok edilecek resmi evrakın tespiti için bir komisyon<br />

oluşturulacak ve bu komisyonun başkanı başbakanlık<br />

tarafından belirlenecektir. Ancak, 21.05.1937'de alınan<br />

bir Bakanlar Kurulu kararı ile bu uygulama Türk<br />

Tarih Kurumu tarafından yabancı ülkelerdeki uygulamaların<br />

izlenmesiyle hazırlayacağı bir projeye kadar<br />

yürürlükten kaldırılmıştır. (RGT:31.05.1937,<br />

RGS:3618)<br />

Eklenen fıkraya göre sandık sermayesi, <strong>Ankara</strong>'da<br />

gayrimenkul yaptırılıp kiraya verilmek suretiyle nemalandırılabilir.<br />

Ancak, bu suretle işletilecek sermaye<br />

miktarı bir buçuk milyon Lirayı geçemez.<br />

1937 Yılı<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

73.27.2<br />

50YT ve<br />

TCYK<br />

RO<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

14.06.1937<br />

ve 3261<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

25.06.1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 7 Nisan<br />

1937<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Nisan İtfaiye için yeni bir talimatname.<br />

9 Nisan <strong>Ankara</strong>'da yeni bir mahalle<br />

kuruluyor.<br />

Bu talimatnamede itfaiye erlerinin görevleri ve eğitimi<br />

düzenlenmektedir.<br />

<strong>Ankara</strong> Bahçelievler yapı kooperatifi, istasyonla gazi<br />

çiftliği arasındaki asfalt yol üzerinde üç yüz evlik bir<br />

mahalle kuruma projesi hazırlamıştır.<br />

9 Nisan Sofra tuzları. İnhisarlar dairesinin Çamaltı tuzlasında kurduğu ince<br />

tuz fabrikası faaliyete başlamıştır.<br />

9 Nisan Hususi idarelerin işlettiği<br />

taş ocakları.<br />

9 Nisan Yerli limon azaldığından<br />

dışarıdan limon ithal edilecek.<br />

9 Nisan Resmi işlerde soyadı kullanılması<br />

gerektiğini bildiren<br />

genelgenin yayımlanması.<br />

12 Nisan 3078 numaralı tuz kanunu<br />

hükümlerinin tatbik suretini<br />

gösterir talimatnamenin<br />

yayımlanması.<br />

12 Nisan Elaziz iline bağlı Karakoçan<br />

ilçe merkezinin Tepe<br />

köyüne, Ohu nahiyesi merkezinin<br />

Aşağılahan köyüne<br />

nakli ile bazı köylerin bu<br />

ilçe ve nahiye merkezlerine<br />

bağlanması.<br />

13 Nisan Büyük şair Abdülhak Hamit<br />

Tarhan öldü.<br />

14 Nisan Kars'ın iman için beş yıllık<br />

bir program yapıldı.<br />

15 Nisan Selaların kaldırıldığı Diyanet<br />

İşleri Reisliği'nin yazısı<br />

ile valiliklere bildirildi.<br />

15 Nisan Tütün kanununda yapılan<br />

tadilat.<br />

İçişleri Bakanlığı, özel idareler tarafından işletilmekte<br />

olan taş ocaklarının köy idarelerine devrini düşünmektedir.<br />

Bu genelge 19.05.1937 tarihli ve 3608 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır. Soyadı kanuna uymayanlara<br />

verilen para cezasına uymayanlar hakkında yapılacak<br />

işlemleri düzenleyen genelgenin kabul tarihi<br />

Resmi Gazete'de 10.04.1937 olarak belirtilmektedir.<br />

C, 9 Nisan<br />

1937<br />

C, 9 Nisan<br />

1937<br />

C, 9 Nisan<br />

1937<br />

C, 9 Nisan<br />

1937<br />

C, 9 Nisan<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

124.886.17<br />

3078 sayılı kanunla tuzun satışı şimdiye kadar olduğu BULMAÇ<br />

gibi serbest bırakılmış sadece ihracı ve üretimi devlet<br />

tekeline alınmıştır. Kanun bunun dışında tuz fiyatlarının<br />

nasıl belirleneceğini ve ülkeye kaçak tuz sokulması<br />

durumunda verilecek cezalan da düzenlemektedir.<br />

Bu kararname 26.04.1937 tarihli ve 3589 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayınlanmıştır.<br />

Hamit, elçiklerde görev almış ve 86 yaşında vefatına<br />

kadar İstanbul milletvekili olarak görev yapmıştır. (CK)<br />

Bu konuda Resmi Gazete'de herhangi bir yasal düzenlemeye<br />

rastlanmamıştır.<br />

Tütüncülüğün kalitesini arttırmak amacıyla ziraat<br />

bölgeleri yeniden kurulacak, lüzumsuz formaliteler<br />

katdınlacak ve kaçakçılık önlenecektir.<br />

15 Nisan Atatürk gençleri kurumu. Askerlik çağına henüz girmemiş olan gençleri yetiştirebilmek<br />

amacıyla kız ve erkekleri yetiştirecek bir<br />

teşkilatın kurulması planlanmaktadır.<br />

15 Nisan Urfa'da sus tesisatı ve imar<br />

planı yapılıyor.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.9.4<br />

50 YT<br />

SP, 14<br />

Nisan 1937<br />

SAÜ<br />

C, 15<br />

Nisan<br />

1937<br />

C, 15<br />

Nisan<br />

1937<br />

SP, 15<br />

Nisan 1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Nisan Diyarbekir'e bağlı Ergani<br />

Osmaniye ilçesinin Ergani,<br />

Elaziz'e bağlı Erganimadeni<br />

ilçesinin de Maden olarak<br />

isimlerinin değiştirilmesi.<br />

16 Nisan Taksi otomobillerinde yapılan<br />

tadilat.<br />

16 Nisan Milli Müdafaa Vekaleti<br />

Müsteşarlığı'na Korg.<br />

Nazmi Solok'un tayin edilmesi.<br />

17 Nisan İcra işlerini kolaylaştırmak<br />

için.<br />

18 Nisan Hayvan ihracat limited şirketi.<br />

19 Nisan Bursa'da gıda maddelerinin<br />

kontrolü.<br />

19 Nisan Bitlis'in Kotum ilçe merkezinin<br />

Totuan köyüne, Tatvan<br />

nahiye merkezinin Kotum<br />

köyüne ve bazı köylerin<br />

bu ilçe ve nahiye merkezlerine<br />

bağlanması.<br />

20 Nisan Türkiye ile İran arasında<br />

baytari mukavelenin imzalanması.<br />

20 Nisan Gümrük tarifesi hakkındaki<br />

1499 sayılı kanuna ek 3152<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

21 Nisan 1., 2. ve 3. umumi müfettişlik<br />

istatistik şubelerinin İstatistik<br />

Umum Müdürlüğüne<br />

bağlanması.<br />

22 Nisan Trabzon limanın yeni idare<br />

şekli.<br />

Taksilerde şoför ile müşteri arasındaki kısmın ayrılması,<br />

taksilerin camgöbeği renginde olması, saatlerinin<br />

sol tarafta bulunması düzenlemeleri Haziran<br />

ayından itibaren uygulamaya konulacaktır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Milli Müdafaa Vekaleti tayinlerinde<br />

sadece 1 kayıta rastlanılmıştır.<br />

Adliye Bakanlığı icra dairelerinin kanşık durumunu<br />

düzeltebilmek amacıyla İsviçre örneğine uygun olarak<br />

icra dairelerini çeşitli kısımlara ayırmayı planlamaktadır.<br />

Şark ve cenub vilayetlerimizde hayvan ihracatını düzenlemek<br />

için bir şirket kurulması planlanmaktadır.<br />

Fırınlar altı ay içinde daha modem bir hale getirilecektir.<br />

Bu kararname 03.05.1937 tarihli ve 3594 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayınlanmıştır.<br />

Aynı tarihte İran ile ulaştırma konularında 2 antlaşma<br />

daha imzalanmıştır.<br />

Bu kanun ülkeye girecek nakil vasıtalarına verilecek<br />

geçiş karneleri ile ilgilidir.<br />

Birinci, ikinci ve üçüncü umumi müfettişlik istatistik<br />

şubelerinin İstatistik Umum Müdürlüğü'ne bağlanmasının<br />

amacı, birçok istatistiklere ait bilginin daha<br />

esaslı bir şekilde toplanmasını ve gerektiğinde bazı<br />

konular hakkında bu teşkilat aracılığıyla anketler yapılmasını<br />

mümkün kılmaktır. (RGT:04.05.1937,<br />

RGS:3595)<br />

Bakanlar Kumlu tarafından Trabzon ve İstanbul limanlarının<br />

İstanbul liman işletme idaresi tarafından<br />

bir elden idaresine karar verildi.<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.9.16<br />

C, 16<br />

Nisan<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

111.9.14<br />

C, 17<br />

Nisan<br />

1937<br />

C, 18<br />

Nisan<br />

1937<br />

C, 19<br />

Nisan<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.9.17<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

07.06.1937<br />

ve 3214<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGS:<br />

21.06.1937<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.32.19/<br />

20-40<br />

C, 22<br />

Nisan<br />

1937<br />

1937 Yılı 7

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Nisan <strong>Ankara</strong> Bahçelievler yapı<br />

kooperatifi 150 evlik yeni<br />

bir mahalle yaptırıyor.<br />

22 Nisan 2/6295 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

kararnamesiyle Tortum<br />

belediye başkanlığı görevi<br />

kaymakamın yetkisine<br />

verilmiştir.<br />

23 Nisan Milletlerarası kömür sergisi<br />

<strong>Ankara</strong>'da açıldı.<br />

26 Nisan Atatürk'ün Çankaya'da Irak<br />

Hariciye Vekili Naci<br />

Alasil'i kabul etmesi.<br />

26 Nisan Soyadları için yeni bir tamim.<br />

İstanbul valiliği tarafından<br />

soyadı almayanlar<br />

yakında takip edilmeye<br />

başlanacaklar.<br />

27 Nisan inhisarlarda barem tatbikatı.<br />

27 Nisan Cumhuriyet Merkez Bankası<br />

kanununa göre özel<br />

idare ve belediye bütçelerine<br />

konulacak Evrak-ı Nakdiye<br />

itfa tahsilatı hakkında<br />

illere yazılan tamim üzerine<br />

cevapların alınması.<br />

28 Nisan Türkiye-Ingiltere-Irak arasında<br />

5 Haziran 1926 tarihinde<br />

münakit hudut ve<br />

münasebatı hasenei hemcivari<br />

muahedesinin ikinci<br />

faslı hükümlerinin Türkiye<br />

ile Irak arasında nota tesisi<br />

suretiyle temdidi hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

28 Nisan 3153 sayılı radiyoloji,<br />

radiyom ve elektrikle tedavi<br />

ve diğer fizyoterapi müesseseleri<br />

hakkında kanunun<br />

yayımlanması.<br />

29 Nisan Cenup demiryolları da devlete<br />

geçiyor. Temmuz'dan<br />

itibaren Payas-Toprakkale,<br />

Fevzipaşa-Meydanıekber<br />

hatlarını devlet işletecek.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

Kömür sergisini 45.000 kişi gezdi. (C, 03.05.1937)<br />

06.05.1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nde çıkan bir<br />

haberde de bu amaçla içişleri Bakanlığı'nın soyadı<br />

bulunmayan mektupların ilgililerine teslim edilmeyeceği<br />

konusunda posta ve telgraf idarelerine talimatname<br />

gönderdiği belirtilmektedir.<br />

Memurlara maaşlarının baremdeki azami miktarı verilecektir.<br />

Barem projesinde memurların asgari ve<br />

azami maaşları, zam ve terfi usulleri esaslı bir şekilde<br />

düzenlenmiştir. Memurlar her iki yılda bir belirlenen<br />

oranlar üzerinden kıdem zammı alacaklardır. Derece<br />

yükselmesi işi de belirli kurallara ve zamanlara bağlanmıştır.<br />

Röntgen vasıtasıyla teşhis, radiyom ve elektrik aletleri<br />

ile tedavi yapmak için müessese açmak Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Vekaleti'nin iznine bağlanmıştır.<br />

01.07.1937 tarihinde Devlet Demiryolları ve Limanları<br />

İşletme Genel Müdürlüğü'ne geçmiştir.<br />

(RGT:02.10.1937, RGS:3724)<br />

C, 22<br />

Nisan<br />

1937<br />

RG<br />

MTTK<br />

ATDK<br />

C, 26<br />

Nisan<br />

1937<br />

C, 27<br />

Nisan<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

136.976.3<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

28.04.1937<br />

ve 3162<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

29.04.1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 29<br />

Nisan<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Nisan Yeni emniyet teşkilat kanunu.<br />

Bundan sonra ancak<br />

orta mekteb mezunları polis<br />

olabilecektir.<br />

30 Nisan 3146 sayılı hükümetle<br />

Ereğli Şirketi arasında akdedilen<br />

28 Teşrinisani 1936<br />

tarihli satın alma mukavelesinin<br />

tasdikine dair kanunun<br />

yayımlanması.<br />

30 Nisan Şeker fabrikaları imtiyazlarının<br />

Türkiye Şeker Fabrikaları<br />

AŞ'ye devredilmesi.<br />

30 Nisan Noter kanun tasarısı verilmesi.<br />

0 Mayıs <strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğü'nün<br />

teşkilat ve vazifelerinin<br />

<strong>Ankara</strong> Belediyesi'ne devri<br />

hakkında kanun tasarısı verilmesi.<br />

0 Mayıs 2430 sayılı muamele vergisi<br />

kanununun değiştirilmesi<br />

hakkında kanun tasarısı verilmesi.<br />

1 Mayıs Gümrük ve inhisarlarda ıslahat.<br />

1 Mayıs Parti merkezi bürosu teşkilatı.<br />

2 Mayıs Memurlara verilen arazinin<br />

bedeli.<br />

•<br />

Yeni mesleğe almanlar üç aylık aday statüsünde bulunacaklar,<br />

1600 kuruş esas maaş alacaklar ve kalemlerde<br />

çalışan memurlar merkezlere verilerek bunların<br />

yerine yeni polisler atanacaktır.<br />

Şirket için 3.5 milyon TL ödeniyordu. Bu mukaveleyi<br />

basit bir satın alma sözleşmesi olarak nitelendirmemek<br />

gerekiyor. Çünkü, satın alınan sadece bir tesis<br />

değil bir anlamda Zonguldak şehridir. Zonguldak<br />

limanının imtiyazı, Zonguldak ve Çatalağzı şimendiferleri<br />

ve bunlara ait hatlar, Zonguldak kömür havzasındaki<br />

tüm ruhsatlar, liman işletmesine ait bütün yan<br />

tesisler, demiryolu işletmelerine ait yan tesisler ve<br />

ambarlar ve maden işletilmesinde, direk depolanmasında<br />

kullanılan tüm alanlar da Ereğli Şirketi'nden satın<br />

alınmıştır. (Susma gazetesi, 27.06.2001,<br />

http://www.bianet.org/2001/06/28/ haber3096.htm.)<br />

İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları Türk Anonim<br />

Şirketi, Anadolu Şeker Fabrikaları, Turhal Şeker Fabrikası<br />

ve Uşak Şeker Fabrikaları Türkiye Şeker Fabrikaları<br />

Anonim Şirketi'ne devredilmiştir.<br />

(RGT:11.05.1937, RGS:3601)<br />

Kanun tasarısına göre; noterler, kanunda yazılı şartları<br />

taşıyan, bilgi, emniyet ve dürüstlüğü ile tanınmış<br />

kişilerden medeni ilişkilere ait sözleşme ve işlemlerin<br />

tanzim ve onaylama işlerini yapmak üzere Adliye<br />

Bakanlığı'nca tayin edilmiş olan kamu görevlileridir.<br />

(C, 21 Mayıs 1937)<br />

Bu konudaki 3196 sayılı kanun 05.06.1937'de Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu konudaki 3257 sayılı kanun 24.06.1937'de Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Muayene usullerinin modernleştirilmesi ve formalitelerin<br />

azaltılması amacıyla Avrupa modeli örnek alınarak<br />

düzeltimlere gidilecektir.<br />

CHP genel idare teşkilatından ayrılarak siyasi müsteşarlıklara<br />

tayin edilenlerin yerlerine önümüzdeki<br />

günlerde yenileri seçilecektir. Ayrıca çeşitli kamu kurum<br />

ve kuruluşlarında çalışan gençlerin memuriyetleri<br />

devam etmekle birlikte fahri üye olarak parti işlerinde<br />

çalıştırılacaklardır.<br />

Daha önceden memurlara ve halka dağıtılan boş arazilerinin<br />

imar planı doğrultusunda önemli bir hale<br />

gelmesinden dolayı Maliye Bakanlığı İstanbul Belediyesi'ne<br />

artık böyle bir uygulamaya gitmemesini ve<br />

daha önce verilen toprakların uygun bedel karşılığında<br />

geri alınması gerektiğini belirtmiştir.<br />

C, 29<br />

Nisan<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.35.13<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.35.19<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.41.20<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.42.13<br />

C, 1 Mayıs<br />

1937<br />

SP, 1<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 2<br />

Mayıs<br />

1937<br />

1937 Yılı 89

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Mayıs Tekaüt maaşıyla muallim<br />

ve müderrislik, doktor, eczacı,<br />

baytar, mühendis ve<br />

kondokturluk maaşlarının<br />

bir zat uhdesinde içtimaına<br />

dair olan 900 sayılı kanunun<br />

birinci maddesi hakkında<br />

989 sayılı TBMM<br />

kararının yayımlanması.<br />

3 Mayıs Komisyonculara dair kanun.<br />

3 Mayıs <strong>Ankara</strong> Belediyesi'nin güzel<br />

bir karan.<br />

3 Mayıs Bazı büyekelçilik müsteşar<br />

ve katiplerinin merkeze<br />

alınması ile bazı büyükelçilik<br />

katipliklerine tayinler<br />

yapılması.<br />

3 Mayıs Kırkağaç kaymakamı Ali<br />

Fuad'ın bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

4 Mayıs Taksilerden alınacak plaka<br />

resmi.<br />

4 Mayıs İstanbul limanında yapılacak<br />

yeni tesisat.<br />

4 Mayıs Ziraat Bakanlığı vazife ve<br />

teşkilat kanunu kabul edildi.<br />

4 Mayıs 3204 sayılı Orman Genel<br />

Müdürlüğü vazife ve teşkilat<br />

kanunu kabul edildi.<br />

5 Mayıs 3156 sayılı Şark Demiryolları<br />

imtiyazı ile şirkete ait<br />

malların satın alınmasına<br />

dair mukavelenin tasdiki<br />

hakkında kanunun yayımlanması.<br />

5 Mayıs Yeni Ziraat Bankası kanunu.<br />

5 Mayıs Dahiliye'de yeni umum<br />

müdürlükler.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

2 Haziran 1926 tarihli 900 sayılı kanunda il özel idare<br />

ve belediyelerden bahsedildiği halde katma bütçeli<br />

idarelerden bahsedilmemesi üzerine TBBM bunların<br />

da hükümet idaresi olarak sayılacağına dair bir karar<br />

almıştır.<br />

Meclise sevk edilen tasanda gümrük komisyoncularında<br />

aranan nitelikler düzenlenmektedir.<br />

Belediye meclisinin kararına göre; toplu taşıma araçlannda<br />

yaşlılara yer vermek zorunlu kılınmıştır.<br />

Tahran, Bükreş, Milano, Belgrat, Roma ve Berlin<br />

büyükelçiliklerine ve konsolosluklanna tayinler yapılmıştır.<br />

Bu bakanlık emrine almada da diğer görevden almalarda<br />

olduğu gibi arşiv kayıtlarında "görülen lüzum<br />

üzerine" açıklaması bulunmaktadır.<br />

Daha önceden İstanbul Belediyesi tarafından motor<br />

gücüne göre alınan resimler konusunda yeni bir düzenleme<br />

yapılması planlanmaktadır.<br />

Yıl içerisinde bu konuyla ilgili olarak gazetelerde çok<br />

sayıda haber çıkmıştır.<br />

3203 sayılı kanun 14.06.1397 tarihli Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

3204 sayılı kanun 14.06.1397 tarihli Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Hükümetle Şark Demiryollan Türk Anonim Şirketi<br />

arasında 25.12.1936 tarihinde imzalanmış olan sözleşme<br />

onaylanmıştır.<br />

Kanunda yapılan değişikliklerle bankanın amacı Türk<br />

çiftçilerinin üretimlerine, ürünlerin satışına, ziraat<br />

endüstrisinin ilerlemesine çalışmak ve kredi sağlamak<br />

olarak tespit edilmiştir. 3202 sayılı Türkiye<br />

Cumhuriyeti Ziraat Bankası kanunu 04.06.1937 tarihinde<br />

kabul edilmiş ve 12.06.1937 tarihli ve 3629 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.<br />

İçişleri Bakanlığı'nda köycülük, belediyecilik ve özel<br />

idareler genel müdürlükleri kurulacaktır.<br />

BULMAÇ<br />

C, 3 Mayıs<br />

1937<br />

SP, 3<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.10.16<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

111.10.20<br />

C, 4 Mayıs<br />

1937<br />

C, 4 Mayıs<br />

1937<br />

CK<br />

CK ve<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

SP, 5<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 5<br />

Mayıs<br />

1937 ve<br />

TCYK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Mayıs Vilayet kültür daireleri<br />

mümeyyiz, başkatip ve katipleri<br />

maaşlarının özel idarelerden<br />

verilmesi hakkında<br />

kanun tasarısı verilmesi.<br />

5 Mayıs Bitlis belediye başkanlığına<br />

seçilen Suphi Menteş'in görevinin<br />

onaylanması.<br />

6 Mayıs 3159 sayılı satın alınan<br />

Şark Demiryolları imtiyazı<br />

ile şirkete ait malların tesellüm<br />

ve işletme muamelelerine<br />

dair kanunun yayımlanması.<br />

6 Mayıs Büyük Millet Meclisi memurlarının<br />

teşkilat ve vazifeleri<br />

hakkındaki 2512 sayılı<br />

kanunun bazı hükümlerini<br />

değiştiren 3158 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

6 Mayıs Cumhuriyet Merkez Bankası<br />

nizamnamesinin 19 ve<br />

20. maddesinin tadiline dair<br />

2/6434 sayılı nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

6 Mayıs Arazi tahriri hakkındaki<br />

24/1/1936 tarih ve 2901 sayılı<br />

kanuna ek 3161 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

Bu kararname 14.05.1937 tarihli ve 3604 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

3159 sayılı kanuna göre Şark Demiryollan'nın satın<br />

alma işlemleri Devlet Demiryolları ve Limanlan İşletme<br />

Genel Müdürlüğü yerine getirecektir. İkinci ve<br />

üçüncü maddeye göre ise Şark Demiryolları memur<br />

ve müstahdem kadrosu Devlet Demiryolları ve Limanlan<br />

İşletme Genel Müdürlüğü'nün 1937 yılı bütçe<br />

kanunuyla tespit edilecektir ve bu kişiler Devlet<br />

Demiryolları memur ve müstahdemlerinin sahip olduktan<br />

haklara sahip olacaklardır.<br />

Bu kanunla Kanunlar Kalemi'nin yeni görevleri açıklanmış<br />

ve BMM'de memur olacaklarda aranılan genel<br />

ve özel şarlar belirtilmiştir.<br />

önceki düzenlemede hisse senetlerinde idare meclisi<br />

başkanı ve müdürünün imzalarının bulunması yeterliyken<br />

yeni düzenlemeyle idare müdürünün yerine<br />

banka adına birinci derecede imza atmaya yetkili kılınmış<br />

iki memurun da olabileceği belirtilmiştir. Tüzüğün<br />

diğer maddeleri ise Merkez Bankası'nın döviz<br />

alım satımındaki yetkilerini ve yapacağı işlemleri düzenlemektedir.<br />

Arazi kayıt işlerini düzenleyen 24.01.1936 tarihli ve<br />

2901 sayılı kanunun 17. maddesinde belirtilen istikraz<br />

sözleşmelerindeki bir milyon Lira üç milyon iki<br />

yüz elli bin Liraya çıkarılmıştır.<br />

6 Mayıs Ecnebi artistler. Yurt dışından gelecek olan yabancı artistlerden alınan<br />

kazanç vergisi yüzde elli oranında indirilecek. Bu<br />

konudaki yasal düzenleme 26.05.1937 tarihli ve 3614<br />

sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 22125/2-4684/<br />

136 sayılı Maliye Bakanlığı tamimiyle yapılmıştır.<br />

6 Mayıs Şeker sanayinin terakki ve<br />

inkişafı.<br />

6 Mayıs Fazla mühendis yetiştirmek<br />

için.<br />

Türk köylüsünün kurulan şeker fabrikaları sayesinde<br />

iş olanaklarının artması, yeni pazarlar, doktor ve<br />

okullar kazanmasından dolayı yeni bir şeker fabrikası<br />

daha açılması planlanmaktadır.<br />

Bayındırlık Bakanlığı diğer sınıflarda ders sayısını<br />

arttırarak mühendislik okullarının süresini altı seneden<br />

beş seneye indirmeyi planlamaktadır.<br />

6 Mayıs <strong>Ankara</strong>'dan mektuplar. Belediye meclisince içki kullanan şoförler işten çıkanlacak<br />

ve hayvanlara kötü muamele yapılmayacak<br />

türünden çeşitli önlemler alınmıştır.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.37.1<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

112.11.15<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

C, 6 Mayıs<br />

1937<br />

C, 6 Mayıs<br />

1937<br />

C, 6 Mayıs<br />

1937<br />

SP, 6<br />

Mayıs<br />

1937<br />

1937 Yılı 8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Mayıs Manisa Kula'nm Uvaçlı<br />

köyünün Alaşehir'in Taygar<br />

köyüne bir mahalle olarak<br />

bağlanması.<br />

7 Mayıs Sümerbank dahili nizamnamesinin<br />

31. maddesinin<br />

değiştirilmesine dair 2/6278<br />

sayılı tüzüğün yayımlanması.<br />

7 Mayıs Mülkiye teftiş heyeti teşkilat<br />

layihası.<br />

7 Mayıs Yabancıların Türkiye'de<br />

ikamet ve seyahatleri hakkında<br />

kanun tasarısı verilmesi.<br />

8 Mayıs <strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi<br />

için yeni bina.<br />

Bu kararname 17.05.1937 tarihli ve 3606 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Tüzük, Sümerbank'a ait olan tahvil ve kıymetlerin<br />

devir ve teslim işlerinin prosedürünü düzenlemektedir.<br />

İçişleri Bakanlığı, mülkiye teftiş heyetinin yeni teşkilatına<br />

dair kanun projesini Başbakanlığa sundu.<br />

Tasan, 13 Mayıs 1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nin<br />

haberine göre 12.05.1937 tarihinde meclise verilmiştir.<br />

<strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi'nin Cebeci'de Mülkiye Mektebi'nin<br />

yanına taşınması mecliste kabul edilmiş ve<br />

bu amaçla mimarisi için Berlin, Viyana ve Paris elçiliklerine<br />

haber verilmiştir.<br />

9 Mayıs Deniz ticaret mektebinde. İktisat Bakanlığı, okulun hem eğitim müfredatında<br />

hem de teşkilat yapısında esaslı değişiklikler yapmayı<br />

planlamaktadır.<br />

9 Mayıs Devlet demiryolları memur<br />

ücretleri yükseliyor.<br />

9 Mayıs Beş devlet arasında posta<br />

birliği.<br />

10 Mayıs 2/6436 sayılı tapu ve kadastro<br />

mektebi talimatnamesinin<br />

yayımlanması.<br />

10 Mayıs Eskişehir şehir meclisinin<br />

verdiği kararlar.<br />

8 Yöetm Zamandizini<br />

Hizmetleri her geçen büyüyen demiryollarının daha<br />

nitelikli görevliye ihtiyaç duymasından dolayı memur<br />

ücretlerinin yükseltilmesine dair kanun tasansı meclise<br />

gönderilmiştir. Bu konuyu düzenlemek amacıyla<br />

devlet demiryollan ve limanlan işletme umum müdürlüğü<br />

memur ve müstahdemlerinin ücretlerine dair<br />

olan kanunun bazı maddelerini değiştiren 3173 sayılı<br />

kanunun yayımlanmıştır. 3173 sayılı kanun memur<br />

ve müstahdemlerin dereceleri ve aylıklarını düzenlemektedir.<br />

(RGT:22.05.1937, RGS:3611)<br />

Türkiye, Romanya, Yugoslavya, Yunanistan ve Çekoslovakya<br />

arasında posta ve telefon işleri konusunda<br />

birlikte çalışmak için imzalanan proje Bakanlar Kurulunca<br />

kabul edilmiştir. Beş ayrı bölümden oluşan<br />

uzlaşma 08.05.1937 tarihli 3599 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayınlanmıştır.<br />

Tapu ve kadastro mektebi hukuki, fenni ve mali işlere<br />

ait kanun ve tüzükleri öğretmek için <strong>Ankara</strong>'da<br />

açılmıştır. Bu talimatname de öğrencilerin bu okula<br />

hangi şartlarda alınacağını, nasıl bir eğitim göreceklerini<br />

ve okulun öğrencilere ne tür imkanlar sağlayabileceğini<br />

düzenlenmektedir. Ayrıca, Bakanlar Kurulu<br />

tarafından kabul edilen talimatnameye göre; okul<br />

A ve B olarak iki ayrı sınıfa ayrılacak ve A sınıfına<br />

ortaokul mezunlan, B sınıfına ise lise ya da onuncu<br />

sınıftan olanlar yarışma ile alınacaktır. (C, 11 Mayıs<br />

1937)<br />

İl genel meclisi berberlik, hayvan ahırları ve mezbahalar<br />

konusunda düzenlemeler yapmıştır.<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

112.11.20<br />

BULMAÇ<br />

C, 7 Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.38.8/<br />

10-1077<br />

C, 8 Mayıs<br />

1937<br />

C, 9 Mayıs<br />

1937<br />

C, 9 Mayıs<br />

1937<br />

C, 9 Mayıs<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 10<br />

Mayıs<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mayıs Medeni kanuna muhalif evlenenler.<br />

İçişleri Bakanlığı<br />

tarafından yayımlanan talimatnameye<br />

göre medeni<br />

kanuna uygun olarak evlenmeyenlerin<br />

ve bu konuda<br />

sorumluğu bulunanların<br />

çeşitli cezalara çarptırılacağı<br />

belirtilmektedir.<br />

11 Mayıs Kütüphane memurlarının<br />

maaşları arttırılıyor.<br />

11 Mayıs Ziraat Vekaleti'nin vazife<br />

ve teşkilatı.<br />

11 Mayıs İneboluda elma kurutma,<br />

sidr şarabı ve ispirto fabrikası<br />

kurulacak.<br />

11 Mayıs Basın birliği kanun tasarısının<br />

verilmesi.<br />

11 Mayıs Küçük sanatlar kanun tasarısının<br />

verilmesi.<br />

12 Mayıs Merkezlerde açılacak mağazalar.<br />

12 Mayıs Köy kız öğretmen mektepleri<br />

açılıyor.<br />

12 Mayıs Hava müdafaa genel komutanlığı<br />

kurulması ve vazifeleri.<br />

12 Mayıs Fabrika mesleki kursları<br />

hakkında kanun tasarısı verilmesi.<br />

12 Mayıs Bazı kaza kaymakamlıklarının<br />

tayin edilmesi.<br />

12 Mayıs Malazgirt kaymakamı<br />

Sıtkı Tuğal'ın bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

02.04.1937 tarihli ve 3570 sayılı Resmi Gazete'de de<br />

bu konuda İçişleri Bakanlığı'nın 1658/529 sayılı bir<br />

tamimi vardır. Bu tamimde medeni kanuna göre evlenmeleri<br />

yasak olmasına rağmen evlenen kişilere üç<br />

aydan iki yıla kadar ve evlenmelerine engel olmamakla<br />

birlikte resmi nikah yaptırmayanlara da iki aydan<br />

altı aya kadar hapis cezası ve bu işlemleri bildirmeyen<br />

muhtarlara da beş Liradan yüz Liraya kadar<br />

para cezası verileceği belirtilmektedir.<br />

Bu konudaki yasal düzenleme 24.06.1937 tarihli<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Meclise gönderilen tasarıya göre; ziraat, hayvan ve<br />

orman konularında görevi olan bakanlığın teşkilatı da<br />

bakanın emrinde müsteşarlık, teftiş heyeti başkanlığı,<br />

özel kalem müdürlüğü, iki genel müdürlük, altı müdürlük<br />

ve bir müşavirlik olarak düzenlenmektedir.<br />

08.01.1937'de meclise verilen bu tasarı ile tüzel kişiliğe<br />

sahip yeni bir Orman İşleri Genel Müdürlüğü de<br />

kurulmaktadır. (Tasan 14.06.1937'de yasalaşacaktır.)<br />

Orman işletme talimatnamesi ise 17.12.1937 tarihli<br />

ve 3785 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

1937 yılı Resmi Gazetesi'nde bu konuyla ilgili herhangi<br />

bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

Yıl içerisinde bu konuda haberlere rastlanmakla birlikte<br />

herhangi bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

İktisat Bakanlığı, İstanbul'dan başlayarak diğer ihracat<br />

merkezlerinde de açılacak olan umumi mağazalar<br />

talimatnamesinin yürürlüğe girmesi hususunda çalışmalara<br />

başlamıştır.<br />

Önümüzdeki ders yılında Milli Eğitim Bakanlığı'nca<br />

ilk tahsillerini köylerinde tamamlamış olan kız öğrencilerin<br />

katılacağı kız öğretmen okullarının kurulması<br />

planlanmaktadır.<br />

Komutanlığın kurulmasına ilişkin kanun 11.06.1937<br />

tarihinde kabul edilmiş ve 23.06.1937 tarihli ve 3638<br />

sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

1937 yılı Resmi Gazetesi'nde bu konuyla ilgili herhangi<br />

bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

Toplam 20 kaymakam tayin edilmiştir. Bu kararname<br />

18.05.1937 tarihli ve 3607 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Bu bakanlık emrine almada da diğer görevden almalarda<br />

olduğu gibi arşiv kayıtlarında "görülen lüzum<br />

üzerine" açıklaması bulunmaktadır.<br />

C, 10<br />

Mayıs<br />

1937<br />

C, 11<br />

Mayıs 1937<br />

C, 11<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 11<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.38.20<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.39.7<br />

C, 12<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 12<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.39.4<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.39.6<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

112.12.12<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

112.12.13<br />

1937 Yılı 85

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Mayıs 3167 sayılı kara avcılığı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

Beş bölümden oluşan kanun av hayvanlarının sınıflandırılmasını,<br />

avlanma zamanını ve yerlerini, avcılık<br />

iznini ve bu hükümlere uyulmaması durumunda uygulanacak<br />

olan cezalan düzenlemektedir.<br />

13 Mayıs Polis maaşları tesbit edildi. Meclisteki tasannın aldığı son şekle göre emniyet<br />

müdürlerinin asli maaşlan 45 Liradan başlayarak<br />

55,70,80 ve 90 Lira olarak tespit edilmiştir. İstanbul<br />

ve <strong>Ankara</strong> emniyet müdürlerinin maaşlan 90 Liraya<br />

yükselmiştir.<br />

13 Mayıs Kütüphane memurları baremi.<br />

13 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti<br />

ile Yunanistan Krallığı<br />

Hükümeti arasında <strong>Ankara</strong>'da<br />

15.01.1937 tarihinde<br />

akid ve imza edilmiş<br />

Kaçakçılığın Men ve Takibi<br />

için Türk-Yunan Mukavelenamesinin<br />

tasdiki hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

14 Mayıs Pamuk ipliklerinin yurda<br />

şerbetçe ithalini temin için<br />

hazırlanan kararnamenin<br />

yürürlüğe konulması.<br />

14 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

Birliği arasında 9<br />

Temmuz 1922 tarihli Demiryolları<br />

Mukavelesinin<br />

16. ve 12. maddelerini<br />

tadilen ve tefsiren 20 teşrinievvel<br />

1936 tarihinde<br />

Moskova'da akdedilen anlaşmanın<br />

tasdikine dair kanunun<br />

yayımlanması.<br />

14 Mayıs İçel merkez kazasının Kazanlı<br />

köyünde aynı adla<br />

anılmak üzere bir nahiye<br />

kurulması hakkında kararnamenin<br />

yayımlanması.<br />

14 Mayıs Torbalı kazasının<br />

Dağkızılca nahiyesine bağlı<br />

Belenbaşı ve Kırıklar köylerinin<br />

Buca nahiyesine<br />

bağlanmasına dair kararnamenin<br />

yayımlanması.<br />

84 Yöetm Zamandizini<br />

Kültür Bakanlığı'nın yaptığı bir çalışmaya göre; kütüphane<br />

direktörleri 55,45,40,35,30 Lira ve asli maaşlı<br />

memurlar 25,20,17.5,14 ve 12 Lira asli maaşlı beşer<br />

kısma ayrılacaktır.<br />

Piyasada iplik sıkıntısı çekilmemesi için yapılan bu<br />

düzenlemenin temeli yılın başına kadar uzanmaktadır.<br />

15.01.1937 tarihinde 2/5790 sayılı kararname ile<br />

de yurtdışından ithal edilen iplikten alınan gümrük<br />

vergileri önemli oranlarda indirilmişti. (2/6586 sayılı<br />

kararname 21.05.1937 tarihli ve 3610 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.)<br />

BULMAÇ<br />

SP, 13<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 13<br />

Mayıs<br />

1937<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.39.18<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mayıs Çiftçinin borcu 15 taksite<br />

bağlanıyor.<br />

15 Mayıs İstanbul'un yeni mebus<br />

namzedi.<br />

15 Mayıs İstanbul'da yayınlanan<br />

Santelgraf Gazetesi'nin geçici<br />

olarak kapatılması.<br />

17 Mayıs Maden Tetkik Arama Enstitüsü<br />

jeologlarından<br />

Kowenko tarafından Divriği'de<br />

demir madeninin bugünkü<br />

yeri keşfedildi.<br />

17 Mayıs Şeker pancarı tohumu<br />

ithal tohum pahalı olduğundan<br />

ülkede yetiştirilecektir.<br />

17 Mayıs Cumhuriyet'in ilanından<br />

beri halk ve köylü lehine<br />

yapılan işlere ait olarak<br />

Sağlık ve Soyal Yardım<br />

Bakanlığı ile Ziraat Bakanlığı'nın<br />

rapor göndermesi.<br />

18 Mayıs Teşviki sanayi kanununa<br />

müzeyyel 2261 sayılı kanunun<br />

3. maddesinin a fıkrasında<br />

yazılı fazla istihsalin<br />

ne suretle takdir ve tayin<br />

edileceği hakkında 2/6545<br />

sayılı nizamnamenin yayımlanması.<br />

18 Mayıs İşçi yetiştirmek ve küçük<br />

sanatların himayesi.<br />

18 Mayıs İkinci beş yıllık sanayi planı<br />

hazırlanıyor.<br />

19 Mayıs Mahkum çocuklar için ıslah<br />

evleri.<br />

Bu amaçla 3186 sayılı ziraatı takviye için 1337-1341<br />

senelerinde İktisat, Maliye ve Ziraat Vekaletleri bütçelerinden<br />

çiftçilere yapılan yardımlardan doğan<br />

borçların taksitlendirilmesine ve faizlerin affına dair<br />

kanun yayımlanmıştır. (RGT:31.05.1937, RGS:3618)<br />

Abdülhak Hamid Tarhan'dan boşalan İstanbul milletvekilliğine<br />

Şükrü Ali Öğel'in getirilmesi CHP genel<br />

kurulunca onaylanmıştır.<br />

14.5.1937 tarihinde kapatılan Santelgraf Gazetesi'nin<br />

19.5.1937 tarihinden itibaren tekrar açılmasına izin<br />

verilmesi. (BCA:030.18.1.2/74.40.7)<br />

Aslında demir madeninin ilk keşfi 1936 yılına kadar<br />

uzanmaktadır. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü<br />

uzmanlarından Dr. Y. Ziegler ve H. Hüller Sivas Malatya<br />

bölgesinde çalışırken Divriği ve Hasan Çelebi<br />

bölgelerinde dağınık vaziyette manyetik bloklara<br />

rastlamıştır. (CK)<br />

Bu tüzüğe göre herhangi bir sanat şubesinde üretim<br />

fazlası olup olmadığına karar verebilmek için o sanatla<br />

uğraşan müesseselerin çalışma sürelerine ve bu<br />

çalışmaya göre çıkarmakta oldukları mamul miktarına<br />

bakılacaktır. Eğer herhangi bir sanat şubesinde<br />

üretim fazlası varsa başka bir bölgeye nakledilmesi<br />

ve bu naklin malın değerinin yüzde onundan yirmi<br />

beşine kadar olması durumunda kurulacak müesseseler<br />

de sanayi muafiyet belgesi verilecektir.<br />

Meclise iki önemli kanun tasarısı verildi. Tasarılardan<br />

biri nitelikli işçi yetiştirilmesine yönelikken diğeri<br />

de büyük sanayinin kuruluşu karşında zayıflayan<br />

küçük sanatları korumak, ilerletmek ve bir teşkilata<br />

bağlamakla ilgilidir.<br />

Madencilik, kömür ocaklarının işletilmesi, elektrik<br />

santralleri, toprak sanayi, gıda maddeleri sanayi,<br />

kimya sanayi ve denizcilik sanayi plan kapsamında<br />

görülmektedir.<br />

1937 bütçesine konulan yeni bölümlerden birinin<br />

20.000 Lira ayrılan çocuk ıslah evleri olduğu belirtilmektedir.<br />

C, 15<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 15<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

74.40.6/2/<br />

6595<br />

TCYK<br />

C, 17<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

13.77.25<br />

BULMAÇ<br />

C, 18<br />

Mayıs<br />

1937<br />

C, 18<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 19<br />

Mayıs<br />

1937<br />

1937 Yılı 8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Mayıs Bayındırlık işleri kontrol<br />

talimatnamesinin yayımlanması.<br />

20 Mayıs Ecnebi kadınlarla evli bulunan<br />

memurlar.<br />

20 Mayıs Devlet memurlarına isnad<br />

edilen suçlarda, tahkikatların<br />

Vilayetler İdaresi Kanunu'nun<br />

16. maddesine<br />

uygun olarak yapılması.<br />

20 Mayıs Erzurum'un Çat kazası<br />

merkezinin Aşkale nahiyesine,<br />

Aşkale nahiyesinin<br />

Çat'a nakli ve yeni isimleriyle<br />

anılması; Çat'ın<br />

Gökoğlan nahiyesinin Hınıs'a,<br />

Göluşran ve Çat'ın<br />

bütün köylerinin Aşkale'ye<br />

bağlanması.<br />

20 Mayıs Bursa iline bağlı Kestel nahiyesinin<br />

aynı isimle anılmak<br />

üzere Büyüksurluk<br />

köyüne nakledilmesi.<br />

20 Mayıs TBMM adalet komisyonunda<br />

incelenmekte olan<br />

Danıştay kanunu hakkındaki<br />

raporun yayımlanması.<br />

22 Mayıs Polis ve jandarma teşkilatı<br />

yeni bir nizama alınıyor.<br />

23 Mayıs Emniyet teşkilatının yeni<br />

alacağı şekil.<br />

24 Mayıs Türkiye Şeker Fabrikaları<br />

A.Ş. Genel Müdürlüğü <strong>Ankara</strong>'da<br />

çalışmaya başladı.<br />

24 Mayıs Bedri Şaman Atina elçiliği<br />

başkatibliğine, Atıf Kor<br />

Batum, Fuad Aktan Köstence,<br />

Hasan Rıfat Sözen<br />

Milano konsolosluklarına<br />

tayin edilmişlerdir.<br />

Yöet Zamandizini<br />

Bu talimatnamede hangi işlerin bu talimatnameye<br />

dahil olduğu, kontrolün kimler tarafından yapılacağı<br />

ve kontrol memurlarının görevleri açıklanmaktadır.<br />

Meclise sevk edilen memurin kanunu projesine göre<br />

bir yabancıyla evli olanların devlet memurluğuna<br />

alınmaması ve halen çalışmakta olanların da memurluktan<br />

çıkarılması planlanmaktadır.<br />

Bu konuda 02.09.1937'de yapılan düzenleme önemlidir.<br />

Bu kararname 26.05.1937 tarihli ve 3614 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu kararname 26.05.1937 tarihli ve 3614 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Gereken durumlarda İçişleri Bakanı ordudan da yardım<br />

isteyebilecek.<br />

Meclise gönderilen tasanda meslek mensuplan için<br />

bir lise kurulacağı ve emniyet memurlan ve komiserlerin<br />

lise mezunu ve polislerin de ortaokul mezunu<br />

olacakları belirtilmektedir. Nüfusu on binden az olan<br />

kazalarda sadece polis büroları kurulacaktır.<br />

22.05.1937 Son Posta Gazetesi'nin haberinde ise emniyet<br />

işlerinden İçişleri Bakanı'nın sorumlu olacağına<br />

ve gereken hallerde Bakanlar Kurulu kararı ile ordudan<br />

yardım isteyebileceğine dikkat çekilmektedir.<br />

Müdürlüğün ilk yeri Eskişehir'di. Başlangıçta sadece<br />

dört fabrikadan oluşan genel müdürlüğe zamanla on<br />

iki yeni şeker fabrikası daha katılmıştır.<br />

BULMAÇ<br />

SP, 20<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

15.87.17/<br />

40<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

112.13.9<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

112.13.13<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

12.69.9/10<br />

C, 22<br />

Mayıs<br />

1937<br />

C, 23<br />

Mayıs<br />

1937<br />

CK<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Mayıs Malatya bez fabrikasının<br />

temeli atıldı.<br />

25 Mayıs Buğday siloları bir devlet<br />

idaresi halinde toplanacak.<br />

Fabrikanın esas sözleşmesi 4 Ocak 1937 tarihli ve<br />

3498 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. Sözleşmeye<br />

göre fabrikanın tam adı Malatya Bez ve İplik<br />

Fabrikası T.A.Ş. olup şirketin merkezi <strong>Ankara</strong>'dadır.<br />

Hükümet Devlet Demir Yolları, İktisat Bakanlığı veya<br />

diğer makamlar elinde bulunan silolalan devlet siloları<br />

adı altında toplanmasına karar vermiştir.<br />

25 Mayıs Polis yardım sandığı. Emniyet Genel Müdürlüğü kadrosunda hizmet eden<br />

memurlann her türlü ihtiyacını karşılamak amacıyla<br />

polis bakım ve yardım sandığı altında bir sandık kurulacaktır.<br />

25 Mayıs Evkaf Umum Müdürlüğü<br />

teşkilatı kanun tasarısı.<br />

25 Mayıs Arap ırkından Emekli Yzb.<br />

Said oğlu Emin ile Emekli<br />

Tğm. Abdullah Bahri oğlu<br />

Abdülhamid'in vatandaşlıktan<br />

çıkarılmaları.<br />

26 Mayıs Bütçe encümenin güzel bir<br />

kararı.<br />

26 Mayıs Maarif iki mektebi satın<br />

alıyor.<br />

26 Mayıs Mülhak vakıfların gelirlerinden<br />

özel idarelere öğretmen,<br />

müderris ve öğrencilerin<br />

belirli masraflarını<br />

karşılamak için verilen<br />

ödeneğin kesilmesinin uygun<br />

görülmesi.<br />

27 Mayıs Türkiye ile İran arasındaki<br />

hudut hattının tashihine<br />

müteallik anlaşmanın imzalanması.<br />

27 Mayıs Malul subayların terfisine<br />

yönelik hazırlanan tasan<br />

meclise sunulmuştur.<br />

28 Mayıs Umumi Mağazalar Türk<br />

Anonim Şirketi esas mukavelenamesininyayımlanması.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 449 kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır.<br />

Vatandaşlıktan çıkarmada üç durum söz konusudur.<br />

İlki, milli mücadeleye iştirak etmemek.<br />

İkincisi, son beş yıl içinde konsolosluklara kaydını<br />

yaptırmamak. Üçüncüsü de, izin almadan başka bir<br />

ülkenin vatandaşlığına geçmektir.<br />

Her yıl çeşitli idarelerden aldığı bütçeyle faaliyetlerine<br />

devam eden Darüşşafaka Lisesi'nin önümüzdeki<br />

yıl Milli Eğitim Bakanlığı liselerinin arasına alınması<br />

planlanmaktadır.<br />

Asampsion ve Sentefemin adlı iki Fransız okulunun<br />

satın alınması ve İstanbul'da açılacak iki ortaokulun<br />

bu binalara yerleştirilmesi kararlaştınlmıştır.<br />

11 Temmuz 1939 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

10.06.1937'de bu haktan bütün ordu malûllerinin yararlanmasına<br />

karar verilmiştir. (C, 11.06.1937)<br />

Konu ilk kez 07.05.1937 tarihli Son Posta Gazetesi'nde<br />

dile getirilmiştir. Habere göre; umumi mağazalar<br />

şirketine Ziraat Bankası, Ticaret Odalan, Osmanlı<br />

Bankası ve Emlak Bankası ortak olacaklardır.<br />

13.05.1937 tarihli Son Posta Gazetesi'nde ise şirketin<br />

idare meclisi Türkiye İş Bankası'ndan Muvaffak<br />

TCYK<br />

C, 25<br />

Mayıs<br />

1937<br />

C, 25<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.45.7<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.45.1<br />

C, 26<br />

Mayıs<br />

1937<br />

SP, 26<br />

Mayıs<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

189.294.9<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

17.01.1938<br />

ve 3332<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

27.01.1938<br />

C, 27 Mayıs<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

1937 Yılı 857

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Ecnebilerin seyahet ve<br />

ikametleri hakkındaki 2<br />

Mart 1331 tarihli muvakkat<br />

kanuna ek 3177 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

(2.6.1937 tarihli ve 3620<br />

sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.)<br />

28 Mayıs İhtisas mahkemeleri kaldırılıyor.<br />

28 Mayıs Muallimler için beş kurs<br />

açılacak.<br />

28 Mayıs İngiltere'de Neville<br />

Chamberlain başbakan oldu.<br />

28 Mayıs 3176 sayılı İnhisarlar<br />

Umum Müdürlüğü 1937<br />

mali yılı bütçe kanunun yayımlanması.<br />

29 Mayıs Sancağın mülki tamamiyetini<br />

tekeffüle, Türkiye Suriye<br />

hududunun teminine<br />

dair muahede ve anlaşma<br />

ve beyanname, mektup ve<br />

protokollerin imzalanması.<br />

29 Mayıs Cenevre'de toplanan Milletler<br />

Cemiyeti Konseyi'nde<br />

Hatay'ın bağımsızlığının ve<br />

Hatay anayasasının tasdik<br />

edilmesi.<br />

29 Mayıs İktisat Vekaletince hazırlanan<br />

iskele ve rıhtım müruriye<br />

ücret tarifesi yayımlandı.<br />

29 Mayıs Türkiye-Suriye hududunun<br />

teminine mütedair anlaşma<br />

ve müşterek beyanname ve<br />

bu beyannameye merbut<br />

protokolün imzalanması.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

tşmen, Ziraat Bankası'ndan Süheyyip Derbil, Türk<br />

Ticaret Bankası'ndan Sait, Emlak ve Eytam Bankası'ndan<br />

Mesut ve Ticaret Odaları adına <strong>Ankara</strong> Ticaret<br />

Odası başkanı Vehbi Koç olarak belirtilmiştir.<br />

Ancak, atamalar bu şekilde gerçekleşmemiştir. Ticaret<br />

odalarını temsilen İktisat Bakanlığı yetkili kılınmış<br />

ve diğer banka temsilcileri de beklendiği gibi<br />

olmamıştır.<br />

3177 sayılı kanun Türkiye'ye sürekli veya geçici (öğrencilik,<br />

konferans ya da diğer durumlar) olarak gelmiş<br />

olan yabancılara verilecek ikamet tezkerelerini<br />

düzenlemektedir.<br />

Kaçakçılığın önlenmesinde şu ana kadar önemli çalışmalar<br />

yapmış olan ihtisas mahkemelerinin kaldırılması<br />

düşünülmektedir. Bundan böyle bu davalar da<br />

adli mahkemelerde görülecektir.<br />

istanbul milli eğitim müdürlüğü öğretmenlere yeni<br />

şeylerin öğretilmesi amacıyla beş kursun açılmasına<br />

karar vermiştir.<br />

3176 sayılı kanunda 1937 mali yılı giderleri<br />

7.812.560 Lira ve gelirleri 45.546.000 Lira olarak belirtilmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

C, 28<br />

Mayıs<br />

1937<br />

C, 28<br />

Mayıs<br />

1937<br />

29 Mayıs 1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (TAR) TCAMA:<br />

KT:<br />

14.06.1937<br />

ve 3265<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

25.06.1937<br />

Antlaşma Türkiye ve Fransa arasında imzalanmıştır. ATDK<br />

Tarife, özel idare ve belediyelere ait iskele ve rıhtımlara<br />

uygulanmaktadır. (RGT:29.05.1937, RGS:3617)<br />

GB<br />

RG<br />

GB<br />

TTOMAR:<br />

KT:<br />

14.06.1937<br />

ve 3265<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

25.06.1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Adliye teşkilat ve kadrolarında<br />

yapılacak tadilata dair<br />

2474 sayılı kanuna bağlı<br />

cetvelde değişiklik yapılmasına<br />

dair 3190 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

31 Mayıs Belediyeler bankası esas<br />

nizamnamesinin bazı maddelerini<br />

değiştiren 2/6675<br />

sayılı nizamnamenin yayımlanması.<br />

31 Mayıs Dahiliye Vekaleti merkez<br />

teşkilat ve vazifeleri hakkındaki<br />

1624 numaralı kanunun<br />

bazı maddelerinin<br />

değiştirilmesine ve kanuna<br />

bazı hükümler ilavesine dair<br />

olan 3046 sayılı kanuna<br />

bağlı cetvelde değişiklik<br />

yapılmasına dair 3184 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

31 Mayıs Sakarya nehri üzerinde Sakarya<br />

köprüsü tamamlandı.<br />

31 Mayıs Vakıflar Umum Müdürlüğü<br />

memurlarının aylıklarının<br />

tevhit ve teadülü hakkındaki<br />

2221 sayılı kanuna bağlı<br />

cetveli tadil eden 2880 sayılı<br />

kanuna bağlı cetvelde<br />

değişiklik yapılmasına dair<br />

3185 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

31 Mayıs Mahalli İdareler Riyaseti'nin<br />

kurulmasına ve yetkilerin<br />

teminine dair kanun tasarısı<br />

verilmesi.<br />

31 Mayıs Zararlı ilaçların gayrimeşru<br />

ticaretinin önlenmesi hakkında<br />

Cenevre'de imzalanmış<br />

uluslararası sözleşmeyi<br />

onaylayan 3189 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

31 Mayıs 3182 sayılı Vakıflar Umum<br />

Müdürlüğü 1937 mali yılı<br />

bütçe kanunun yayımlanması.<br />

31 Mayıs 3183 sayılı Hudud ve Sahiller<br />

Umum Müdürlüğü<br />

1937 mali yılı bütçe kanunun<br />

yayımlanması.<br />

Yıl içerisinde 2474 sayılı kanunda bir başka değişik- BULMAÇ<br />

lik de 3190 sayılı kanunla yapılmış ve merkez memurlarına<br />

ait ceza, hukuk, personel işleri, hapishaneler,<br />

yayın, evrak, levazım müdürlükleri ile teftiş heyeti,<br />

<strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi, temyiz mahkemesi ve<br />

temyiz mahkemesi bölümleri bu kanunun 1 numaralı<br />

cetveli ile değiştirilmiştir.<br />

Bu tüzükle belediyeler bankasına iki görev daha verilmiştir.<br />

İlki, belediyeler bankası kefaletini taşıyan<br />

bonolan iskonto etmek. İkincisi, belediyelerin ihtiyaç<br />

duydukları elektrik, su ve itfaiye araçlarının satın<br />

alınmasını ve kurulmasını sağlamaktır.<br />

(RGT:31.05.1937, RGS:3618)<br />

3046 sayılı kanunun 6. maddesine bağlı cetvelin özel<br />

kalem, mahalli idareler genel müdürlüğü, il idaresi<br />

genel müdürlüğü, hukuk müşavirliği, nüfus işleri genel<br />

müdürlüğü ve seferberlik müdürlüğü başlığı altındaki<br />

cetveller 3184 sayılı kanunla yeniden düzenlenmiştir.<br />

Köprü 20.06.1937'de Bayındırlık Bakanı Ali<br />

Çetinkaya tarafından açılmıştır. (C, 21.06.1937)<br />

3185 sayılı kanun Vakıflar Umum Müdürlüğü memurlarının<br />

derecelerini, cetvellerini, sayılarını ve maaşlarını<br />

göstermektedir.<br />

1937 yılı Resmi Gazetesi'nde bu konuyla ilgili herhangi<br />

bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

3189 sayılı kanun zararlı ilaçlar gayri meşru ticaretinin<br />

yasaklanması hakkında Cenevre'de 26 Haziran<br />

1936 tarihinde imzalanan mukavelenin onaylanmasına<br />

dairdir. (RGT:31.05.1937, RGS:3618)<br />

3182 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

2.833.131 Lira iken gelirleri 2.833.600 Lira olarak<br />

tespit edilmiştir.<br />

3183 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

485.969 Lira iken gelirleri 986.300 Lira olarak tespit<br />

edilmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

MTTK<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.46.8/<br />

K.3314<br />

GB<br />

RG<br />

RG<br />

1937 Yılı 859

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs 3187 sayılı Posta, Telgraf<br />

ve Telefon Umum Müdürlüğünün<br />

1937 mali yılı bütçe<br />

kanunun yayımlanması.<br />

31 Mayıs 3188 sayılı Tahsiliye<br />

Umum Müdürlüğü 1937<br />

mali yılı bütçe kanunun yayımlanması.<br />

3187 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

8.323.507 Lira iken gelirleri 8.323.507 Lira olarak<br />

tespit edilmiştir.<br />

3188 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

364.913 Lira iken gelirleri 365.000 Lira olarak tespit<br />

edilmiştir.<br />

1 Haziran Telsiz kanunu mecliste. Kanun 23.06.1937 tarihli ve 3638 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır. Telsiz kanunu 01.08.1937 tarihinde<br />

yürürlüğe girmiş ve radyolardan alınacak ücret<br />

tarifesi Bakanlar Kurulu'nca onaylanmıştır. (MTTK)<br />

Bu kanunla birlikte her türlü resim, işaret ve sesleri<br />

vermeye ve almaya yardım eden telsiz tesisat ve işletmesi<br />

devlet tekeline alınmaktadır. (01.06.1937 tarihli<br />

SP)<br />

2 Haziran İhraç mallarımız devlet<br />

kontrolünden geçerek<br />

sevkedilecek.<br />

2 Haziran Türkiye modem bir müessese<br />

daha kazandı.<br />

2 Haziran Üsküdar ve Kadıköy Türk<br />

Ananonim Su Şirketi'nin<br />

satın alınması.<br />

2 Haziran 1976 sayılı askeri kanununun<br />

değiştirilmesi hakkında<br />

kanun tasarısı verilmesi.<br />

4 Haziran Belediye cezalan hakkında<br />

yeni bir karar.<br />

4 Haziran Valiler arasında yapılan<br />

değişiklikler.<br />

0 Yöneti Zamandizini<br />

İktisat Bakanlığı'nın yaptığı çalışmaya göre; yeni<br />

bütçenin tamamen çıkmasından sonra ülkenin bütün<br />

ihracat kontrol merkezleri takviye edilecek ve ihracat<br />

malları denetime alınacaktır.<br />

RG<br />

RG<br />

C, 1<br />

Haziran<br />

1937<br />

C, 2<br />

Haziran<br />

1937<br />

İstanbul'da radyoloji ve biyofizik enstitüsü açıldı. SP, 2<br />

Haziran<br />

1937<br />

Şirket 400 bin Liraya satın alınmıştır. (C, 11 Nisan<br />

1937) Ancak, satın alma sözleşmesi 17.06.1937'de<br />

imzalanmıştır. (C, 18.06.1937) Kadıköy Su Şirketi<br />

28.05.1937 tarihinde ise resmen ortadan kalkmıştır.<br />

(C, 29.05.1937)<br />

İçişleri Bakanlığı'nın belediyelere gönderdiği bir talimatnameye<br />

göre; belediye başkanları, yardımcılan<br />

ve şube müdürleri ancak bizzat gördükleri ve cezayı<br />

gerektiren durumlarda ceza verebileceklerdir. 4306<br />

sayılı bu tamim 03.06.1937 tarihli ve 3621 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Trabzon valiliğine Yozgat valisi Yahya Sezai Üzer,<br />

Yozgat valiliğine Abdullah Feyzi Gürel, Maraş valiliğine<br />

Edime valisi Osman Şahinbaş, Edirne valiliğine<br />

Muş valisi Niyazi Mergen, Muş valiliğine Elaziz<br />

valisi Tevfik Gürün, Elaziz valiliğine Bingöl valisi<br />

Şefik Bicioğlu, Bingöl valiliğine Van valisi Saip<br />

Okay, Van valiliğine Suheyip Karafakın, Çanakkale<br />

valiliğine Urfa valisi Atıf Ulusoğlu, Urfa valiliğine<br />

Kazım Demir, Gümüşhane valiliğine Diyarbakır valisi<br />

Ferid, Diyarbakır valiliğine Dr. Mithat ve Rize valiliğine<br />

İstanbul belediye reisi muavini Nuri olmak<br />

üzere toplam 13 vali Bakanlar Kurulu karannca tayin<br />

edilmiştir. 2/6769 sayılı kararname 16.06.1937 tarihli<br />

ve 3631 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.47.14<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.47.19<br />

SP, 4<br />

Haziran<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.49.1/<br />

71-423

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Haziran Parti ve halkevi teşkilatının<br />

teftiş edilmesi.<br />

4 Haziran Türk ocaklarının borçlannın<br />

kapatılması.<br />

5 Haziran 3197 sayılı satılan kinin<br />

bedelinin sıhhat ve içtimai<br />

muavenet vekaleti 1936<br />

mali yılı bütçesine tahsisat<br />

kaydına dair kanunun yayımlanması.<br />

5 Haziran 3196 sayılı <strong>Ankara</strong> şehri<br />

imar müdürlüğünün <strong>Ankara</strong><br />

belediyesine bağlanması<br />

hakkında kanunun yayımlanması.<br />

5 Haziran Belediyenin kaldıracağı cenazeler.<br />

5 Haziran 2994 sayılı Türk bayrağı<br />

kanunu yürürlüğe girdi.<br />

5 Haziran 3195 sayılı Devlet demiryolları<br />

ve limanlan işletme<br />

umum müdürlüğü 1937<br />

mali yılı bütçe kanunun yayımlanması.<br />

6 Haziran Türkiye-Endonezya hükümetleri<br />

arasında imza edilen<br />

6 Haziran 1937 tarihli<br />

ticaret ve kliring anlaşmaları<br />

ile bu anlaşmaya<br />

müzeyyel 29 Ağustos 1938<br />

tarihli protokol ve yine bu<br />

protokole merbut b listesinde<br />

yazılı ham deri<br />

kontejan pozisyonlarının<br />

tadiline dair mektuplann<br />

verilmesi.<br />

6 Haziran Türkiye ile Estonya arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da ticaret ve kliring<br />

anlaşması imzalandı.<br />

6 Haziran Sivas-Malatya demiryolu<br />

Çetinkaya'da birleşti.<br />

CHP'nin halkevleriyle çok yakın bir ilişkisi bulunmaktadır.<br />

Çıkan bütün kitaplar, dergiler, yasa ve diğer<br />

düzenleyici işlemler halkevlerine de gönderilmektedir.<br />

Kanuna göre satıştan elde edilen 113.219 Lira 35 kuruş<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Bakanlığı bütçesine<br />

konulmuştur.<br />

<strong>Ankara</strong> şehri imar müdürlüğü özel kanunlarında gösterilen<br />

teşkilatı, vazife ve selahiyetleri kalmak şartıyla<br />

<strong>Ankara</strong> Belediyesi'ne bağlanmıştır.<br />

Bundan böyle İstanbul belediyesinin kaldıracağı cenazelerde<br />

camilerde ölü yıkaması yapılmayacaktır ve<br />

bu amaçla üç gasilhane hazırlanmıştır.<br />

Kanun TBMM'de 29.05.1937 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

Tüzük 28.07.1937 tarihinde yürürlüğe konmuştur.<br />

(030.18.1.2/77.69.6) (BCA)<br />

3195 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

29.870.850 Lira iken gelirleri 29.870.850 Lira olarak<br />

tespit edilmiştir.<br />

28 Temmuz 1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

(TAR)<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.15.67<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.15.72/1.<br />

Büro<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

C, 5<br />

Haziran<br />

1937<br />

CK<br />

RG<br />

TCAMA<br />

ATDK:<br />

KT:<br />

08.07.1939<br />

ve 3721<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

14.07.1939<br />

CTEK<br />

1937 Yılı 861

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Haziran Hekimhan-Çetinkaya demiryolu<br />

hattı işletmeye<br />

açıldı.<br />

7 Haziran Hariciye teşkilatı kanun tasarısının<br />

verilmesi.<br />

8 Haziran Çat kaymakamı Hayri Bingöl'ün<br />

bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

8 Haziran Başvekaletten müsteşar<br />

yardımcısı ataması.<br />

9 Haziran <strong>Ankara</strong>'da tıp fakültesi kurulması<br />

hakkında kanunun<br />

TBMM'de kabulü.<br />

9 Haziran Hükümet petrol ve benzin<br />

fiyatlarını tenzil ediyor.<br />

9 Haziran Sanayide istihkak edilen<br />

elektrik resimleri indiriliyor.<br />

10 Haziran Posta, telgraf ve telefon<br />

idaresi teşkilat ve vazifelerine<br />

ait 2822 sayılı kanuna<br />

ek 3199 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

10 Haziran Yeni yapılacak demiryolları.<br />

10 Haziran İzmir telefon şirketi satın<br />

alınıyor.<br />

10 Haziran Askeri kumandanlara otomobil<br />

veriliyor.<br />

10 Haziran 3198 sayılı Orman Umum<br />

Müdürlüğü 1937 mali yılı<br />

bütçe kanunun yayımlanması.<br />

Yönei Zamandizini<br />

07.06.1937 tarihli Son Posta Gazetesi'nde yazan Neşet<br />

Nafiz Dumanlığolu'nun haberine göre bu demiryolu<br />

sayesinde Çetinkaya'da günden güne artan bir<br />

imar faaliyeti, yeni otellerin kurulması ve civar illerden<br />

iş yapmak üzere halkın geldiği vurgulanmaktadır.<br />

Ayrıca gazetede hattın 15 Haziran'da resmen açılacağı<br />

belirtilmektedir.<br />

1937 yılı Resmi Gazetesi'nde bu konuyla ilgili herhangi<br />

bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

Bu bakanlık emrine almada diğer görevden almalardan<br />

farklı olarak "görülen idari lüzum gereğince"<br />

açıklaması vardır. Kararname 19.06.1937 tarihli ve<br />

3635 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

3154 sayılı kanunla kurulan Başbakanlık Müsteşar<br />

Muavinliği'ne Haydar Günver tayin edilmiştir.<br />

Kanun 23.06.1937 tarihli ve 3638 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Meclise verilen tasarıda ithalat sırasında alınan vergilerin<br />

yarısına kadar kaldırılmasıyla fiyatların düşeceği<br />

söylenmektedir. Ancak, daha bu tasarı yasalaşmadan<br />

İstanbul'daki şirketlerin fiyatlarını arttırdığı görülmüştür.<br />

(C, 11.06.1937), Artan fiyatlar halk arasında<br />

şikayetlere neden olmuş ve yaklaşık bir aylık<br />

bir sürenin sonunda hükümet ile şirketler arasında bir<br />

anlaşamaya varılmıştır. (C, 09.07.1937)<br />

Rekabeti arttırabilmek ve maliyetleri azaltabilmek<br />

amacıyla elektrikten alınan vergilerin indirilmesine<br />

ilişkin bir tasan hazırlanmıştır.<br />

3199 sayılı kanunda memurlann derece, sayı ve maaşlan<br />

gösterilmektedir.<br />

Diyarbekir istasyonunda Irak ve İran sınırlanna kadar<br />

yapılacak demiryolları hakkındaki kanun tasarısı<br />

meclis bayındırlık ve bütçe komisyonundan çıkmıştır.<br />

Bu haber ilk kez 7 Şubat'ta haber olmasına rağmen<br />

süreç Haziran'a kadar devam etmiştir.<br />

3198 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

3.343.096 Lira iken gelirleri 0.343.096 Lira olarak<br />

tespit edilmiştir.<br />

TCYK<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

75.49.8<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

113.16.11<br />

RG<br />

ATDK<br />

C, 9<br />

Haziran<br />

1937<br />

SP, 9<br />

Haziran<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 10<br />

Haziran<br />

1937<br />

C, 10<br />

Haziran<br />

1937<br />

C, 10<br />

Haziran<br />

1937<br />

RG

G. A. Olay/Mevzu at Açıklamalar Kaynak<br />

11 Haziran Atatürk'ün Trabzon'da şerefine<br />

verilen bir akşam yemeğinde<br />

bütün çiftliklerini<br />

ve mallarını millete bağışladığını<br />

bildiren ve İnönü'ye<br />

çekilen telgrafın okunması.<br />

Atatürk'ün hazineye hediye ettiği çiftlikler şunlardı:<br />

<strong>Ankara</strong>'da Orman, Yağmur Baba, Balgat, Macun,<br />

Güvercinlik, Tahar, Etimesgut ve Çakırlar çiftlikleri.<br />

(CK)<br />

11 Haziran Ziraat vekili istifa etti. Ziraat vekili Kütahya milletvekili Muhlis Erkmen<br />

sağlık nedenlerinden dolayı istifa etti.<br />

11 Haziran Köy eğitmenleri kanun layihası<br />

verilmesi. Ülkede<br />

köylerin kalkınması amacıyla<br />

Eğitim ve Ziraat Bakanlıklarının<br />

açacağı kurslarda<br />

eğitmen yetiştirilecektir.<br />

12 Haziran 3201 sayılı emniyet teşkilat<br />

kanunun yayımlanması.<br />

12 Haziran Yurtta büyük bir demir<br />

havzası meydana çıktı.<br />

12 Haziran Ziraat sahasında yeni bir<br />

faaliyet.<br />

12 Haziran 3200 sayılı Havayolları<br />

devlet işletme idaresi 1937<br />

mali yılı bütçe kanununun<br />

yayımlanması.<br />

14 Haziran Cenevre'de tasdik edilen<br />

Hatay'ın bağımsızlığına dair<br />

anlaşmanın TBMM'de<br />

onaylanması.<br />

14 Haziran 3204 sayılı orman umum<br />

müdürlüğü teşkilat kanunun<br />

yayımlanması.<br />

3238 sayılı köy eğitmenleri kanunu 24.06.1937'de<br />

yayımlanmıştır. (RGT:24.06.1937, RGS:3639) Kanuna<br />

esas olan projede askerliğini çavuş ve onbaşı<br />

olarak yapan köy gençleri arasından seçileceklerin<br />

köylere eğitmen olarak atanmaları, çok az bir maaş<br />

alacak bu eğitmenlerin kendilerine Ziraat Bankası'nca<br />

sağlanacak toprak üzerinde çalışıp geçimlerini sağlamaları<br />

öngörülmüştür. Bu eğitmenlerin yalnız öğretmen<br />

olarak değil tarım üretimi konusunda da köye<br />

katkı sağlayacakları umuluyordu. İlk uygulama<br />

1936'da Eskişehir'de açılan bir kursu bitiren 84 köylü<br />

genciyle başlayacaktır. (GB)<br />

Kanun, 01.08.1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanuna<br />

göre; memleketin genel asayiş ve güvenliğinden<br />

İçişleri Bakanlığı sorumludur. İçişleri Bakanlığı bu<br />

görevini emniyet genel müdürlüğü, jandarma genel<br />

komutanlığı ve gerektiği hallerde Türk silahlı kuvvetleri<br />

eliyle yerine getirirdi. (CK)<br />

Murgul'da yaklaşık 2.500 ton bakır çıkarılacağı düşünülmektedir.<br />

Ziraat Bakanlığı'nda ikinci bir siyasi müsteşarlık kurulmuştur.<br />

Ziraat Bakanlığı ikinci siyasi müsteşarlığına<br />

Kastamonu milletvekili Tahsin Coşkun tayin<br />

edilmiştir. (14.06.1937,3630.)<br />

3200 sayılı kanuna göre 1937 mali yılı masrafları<br />

696.000 Lira iken gelirleri 696.000 Lira olarak tespit<br />

edilmiştir.<br />

Orman Müdürlüğü'nün amacı kanuna göre; yurt ormanlarını<br />

korumak, işletmek, imar etmek, yeniden<br />

orman yetiştirme işleri yapmak, orman verimlerini<br />

çoğaltmak ve bu amaçlan gerçekleştirebilecek teşkilatı<br />

kurmaktır. Orman Müdürlüğü, Ziraat Bakanlığına<br />

bağlı, tüzel kişiliğe sahip ve bağlı bütçeli bir teşkilattır.<br />

ATDK<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1937<br />

C, 11<br />

Haziran<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 12<br />

Haziran<br />

1937<br />

SP, 12<br />

Haziran<br />

1937<br />

RG<br />

ATDK<br />

BULMAÇ<br />

1937 Yılı 863

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Haziran 3203 sayılı Ziraat Vekaleti<br />

vazife ve teşkilat kanunun<br />

yayımlanması.<br />

14 Haziran Ziraat Bakanlığı'na Tekirdağ<br />

milletvekili Şakir<br />

Kesebir'in tayin edilmesi.<br />

15 Haziran İş kanununun yürürlüğe<br />

girmesi.<br />

15 Haziran İstatistik Umum Müdürlüğü'ne<br />

Celal Aybar'ın tayini.<br />

16 Haziran Türkiye ile Fransa arasında<br />

29 Ağustos 1929 tarihli ticaret<br />

ve seyrisefain mukavelenamesine<br />

müzeyyel anlaşma.<br />

16 Haziran Parti ve halkevleri teftiş<br />

ediliyor.<br />

16 Haziran 2/6768 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

kararnamesinin yayımlanması.<br />

19 Haziran Gümrük ve inhisarlarda 65<br />

yaşındaki memurlar tekaüde<br />

sevkediliyorlar.<br />

20 Haziran İstanbul-Beşiktaş<br />

Uzuncaova yangınının olması.<br />

21 Haziran Hakimler kanununun muvakkat<br />

maddesinin b fıkrasının<br />

3 ve 4 numaralı bentlerinde<br />

yazılı müddetlerin<br />

üç sene daha uzatılmasına<br />

ve muvakkat maddeye ayrıca<br />

iki fıkra ilavesine dair<br />

3206 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

Yönei Zamandizini<br />

Kanuna göre; Ziraat Bakanlığı memleketin ziraat,<br />

hayvan ve orman siyasalarının uygulanmasına ve bu<br />

mevzulara giren işlerin iktisadi vaziyetlere göre tanzimine,<br />

ıslahına ve teşkilatlandırılmasına yönelik<br />

hizmetleri yapmakla yükümlüdür.<br />

Kanun işçiyi tanımlarken bir yıldan fazla çalıştırılacak<br />

kimselerle sözleşme yapılmasına ve haftalık çalışma<br />

süresinin 48 saat olmasına vurgu yapmaktadır.<br />

(SP, 15 Haziran 1937) Kanunun uygulanması için ülke<br />

on dört bölgeye ayrılacaktır. Bu teşkilatın faaliyetlerini,<br />

şekillerini ve görevlerini gösterecek talimatname<br />

İktisat Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar<br />

Kurulu'na sunulmuştur. Kanunun daha ilk<br />

günlerinde çeşitli sorunlarla karşılaşılmıştır. Örneğin<br />

bir fabrika kanunda belirtilen "18 yaşından küçükler<br />

gece çalıştırılamaz." hükmüne karşılık bu yaştakileri<br />

işten çıkarmıştır. (C, 16 Haziran 1937)<br />

Kararname 19.06.1937 tarihli ve 3635 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

113.17.21<br />

i Temmuz 1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (TAR) C, 16<br />

Haziran<br />

1937<br />

Bu amaçla ülke yirmi değişik teftiş bölgesine ayrılmıştır.<br />

Görülen lüzum üzerine Rize valisi Cevdet Ertuğrul,<br />

Gümüşhane valisi Hilmi Ocaklı ve Bitlis valisi Fehmi<br />

Süerden emekliye ayrılmıştır.<br />

Gümrük ve Tekel Bakanlığı 65 yaşını doldurmuş kişilerin<br />

14 Temmuz'dan itibaren emekliye sevk edileceklerini<br />

bildirmiştir.<br />

Yangında 31 ev kül olmuştur.<br />

Kanun hakimlerin adaylık süresini ve imtihanlarını<br />

düzenlemektedir.<br />

C, 16<br />

Haziran<br />

1937<br />

RG<br />

SP, 19<br />

Haziran<br />

1937<br />

50YT<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Haziran Maarif teşkilatına dair olan<br />

789 sayılı kanunun 11.<br />

maddesi hükmünün bir yıl<br />

tecili hakkında 3208 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

21 Haziran Bir tank fabrikası kuruyoruz.<br />

3208 sayılı kanunla 03.04.1926 tarihli ve 789 sayılı<br />

kanunun 11. maddesi bir yıl ertelenmiştir.<br />

21 Haziran Aşkale ilçesi kuruldu. Erzurum'un Çat kazası merkezi Aşkale'ye nakledilmiş<br />

ve sonra ilçe Aşkale ismini almıştır. (CK)<br />

22 Haziran Maden Tetkik ve Arama<br />

Enstitüsü'nün idare ve<br />

murakebe şekillerile genel<br />

direktör ve murakıpların<br />

vazife selahiyetleri, enstitünün<br />

dahili teşkilatıile sureti<br />

idaresi hakkındaki<br />

2/6799 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

karan ile yürürlüğe<br />

konulan yönetmeliğin yayımlanması.<br />

22 Haziran Fransa'da Camile<br />

Chautemps hükümeti kuruldu.<br />

23 Haziran Resmi devair ve müessesat<br />

ile devlete ait idare ve şirketlerde<br />

ve menafi<br />

umumiyeye hadim müesseselerde<br />

bulundurulacak vesaiti<br />

nakliye hakkındaki 24<br />

Mayıs 1928 tarih ve 1296<br />

sayılı kanuna ek 3235 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

23 Haziran Devlet memurları aylıklarının<br />

tevhit ve teadülü hakkındaki<br />

kanuna bağlı cetvelde<br />

bazı tadilat yapılmasına<br />

dair olan kanun ile<br />

Gümrük ve İnhisarlar ve<br />

Maliye Vekaletleri teşkilat<br />

ve vazifeleri hakkındaki<br />

kanunlara bağlı kadro cetvellerinde<br />

değişiklik yapılmasına<br />

dair 3230 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

23 Haziran Devlet memurlan<br />

maaşatının tevhit ve teadül<br />

hakkındaki kanuna merbut<br />

cetvelde bazı tadilat yapılması<br />

hakkındaki 2006 sayılı<br />

kanuna bağlı cetvelde<br />

değişiklik yapılması hakkında<br />

3237 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

Tüzel kişiliğe sahip olan teşkilatın bu yönetmelikle<br />

teşkilat yapısı ve görevleri düzenlenmiştir.<br />

Kanunla Milli Savunma Bakanlığı'nda kullanılmak<br />

üzere on adet otomobil alımı düzenlenmiştir.<br />

Kanunla muhasebe müdürlüklerinin ve gümrük muhasiplerinin<br />

bazı kadrolan kaldırılmıştır.<br />

3237 sayılı kanunla Gümrük Muhafaza Genel Komutanlığı'nm<br />

kadrolannda düzenlemeye gidilmiştir.<br />

BULMAÇ<br />

C, 21<br />

Haziran<br />

1937<br />

50YT<br />

BULMAÇ<br />

GB<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

1937 Yılı 865

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Haziran 3224 sayılı maarif vakaleti<br />

prevantoryumu ve sanatoryumu<br />

hakkında kanunun<br />

yayımlanması.<br />

23 Haziran Maarif Vekaleti merkez<br />

teşkilatı ve vazifeleri hakkındaki<br />

2287 sayılı kanuna<br />

bir madde eklemlenmesine<br />

ve mezkur kanunun bazı<br />

maddelerinin değiştirilmesine<br />

dair olan 2773 sayılı<br />

kanun 1., 5. ve 8. maddelerinde<br />

değişiklik yapılmasına<br />

dair 3225 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

23 Haziran 3223 sayılı beş kaza teşkili<br />

hakkında kanunun yayımlanması.<br />

23 Haziran 3234 sayılı üniversite kadrosuna<br />

dahil kürsülere tayin<br />

olunanların maaşlarına dair<br />

kanunun yayımlanması.<br />

23 Haziran 3220 sayılı teşviki sanayi<br />

kanununun 30 ve 36. maddelerinin<br />

tadili hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

23 Haziran 3329 sayılı maden ocaklarında<br />

yer altı işlerinde kadınların<br />

çalıştırılması hakkındaki<br />

milletlerarası mukaveleye<br />

iltihaka dair kanununun<br />

yayımlanması.<br />

24 Haziran 3242 sayılı göçmenlere<br />

nakledilenlere ve muhtaç<br />

çiftçilere tohumluk ve yemeklik<br />

dağıtılması hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran Maaşların ve tevhit ve teadülüne<br />

dair olan 1452 sayılı<br />

kanuna bağlı iki numaralı<br />

cetvelin Kültür Bakanlığı<br />

kısmında değişiklik yapılması<br />

hakkında 3252 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran 3244 sayılı Milli Müdafa<br />

Vekaleti hava kısmında ücretle<br />

çalışan uçuş muallimlerinin<br />

maaşları hakkındaki<br />

2797 sayılı kanuna ek kanunun<br />

yayımlanması.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Devlet memurlan maaşlarının tevhid ve teadülüne<br />

dair olan 1452 sayılı kanuna bağlı cetvelden prevantoryuma<br />

aid kadro çıkarılmış ve yerine prevantoryum<br />

ve senatoryum kadrosu olarak bu kanuna bağlı cetvel<br />

konulmuştur.<br />

Bu kanunla Kültür Bakanlığı merkez örgütü düzenlenmiş<br />

ve Beden Eğitimi ve İzcilik Direktörlüğü ile<br />

Milli Seferberlik Direktörlüğünün görevleri sayılmıştır.<br />

3223 sayılı kanuna göre Mardin'de İdil ve Mazıdağı<br />

kazaları, Erzurum'da Karayazı, Diyarbakır'da Çınar,<br />

Tunceli'de Kazan kazaları kurulmuştur.<br />

Kanun kadro maaşlarını alamayanların kürsü maaş<br />

farklarını düzenlemektedir.<br />

Kanun değişiklikleri müesseselerin iş cetvelleri ile<br />

ilgilidir.<br />

Bu kanunla yer altı işlerinde kadınların çalıştırılması<br />

yasaklanmıştır.<br />

Kanuna göre Ziraat Bankası kuraklık, sel gibi afetlere<br />

maruz kalmış olan göçmenlere ve muhtaç çiftçilere<br />

3.750.000 Liraya kadar yardım kredisi açacaktır.<br />

3252 sayılı kanunla Kültür Bakanlığı'nın kütüphaneler<br />

kadrosu değiştirilmiştir.<br />

3244 sayılı kanuna göre uçuş öğretmenlerinin orduda<br />

geçen yedek subaylık ve sivil tayyarecilik ile sivil<br />

hizmetleri fiili hizmetten sayılacaktır.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Haziran Küçük Menderes nehri ile<br />

tailerinin ıslahı hakkındaki<br />

2246 sayılı kanuna ek 3239<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran Sümerbank sermayesine<br />

daha i 5 milyon Lira ilavesine<br />

dair 3249 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

24 Haziran 3254 sayılı vakıf memba<br />

sularıyle orman ve zeytinliklerin<br />

işletilmesi hakkında<br />

vakıflar umum müdürlüğüne<br />

mütedavil sermaye verilmesine<br />

dair kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran Kazanç vergisi hakkındaki<br />

2395 numaralı kanunla<br />

i 890,1980 ve 2882 numaralı<br />

kanunların bazı hükümlerini<br />

değiştiren 3258 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran Dahili istihlak vergisi kanununun<br />

ikinci maddesine<br />

bir fıkra ile müstakil bazı<br />

maddeler ilavesine dair olan<br />

1871 sayılı kanunun ikinci<br />

maddesini değiştiren 2442<br />

sayılı kanuna ek 3260 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran Muamele vergisi kanunun<br />

bazı maddelerinin değiştirilmesi<br />

ve bu kanuna bazı<br />

maddeler eklenmesine dair<br />

3257 sayılı kanunun yayımlanması.<br />

24 Haziran Türk Hava Kurumu'nun gelirlerinin<br />

artması üzerine<br />

İsmet İnönü'nün takdir yazısı.<br />

24 Haziran Demiryolunun Diyarbakır'dan<br />

Irak ve İran sınırlarına<br />

kadar uzatılması için hükümete<br />

harcama yetkisi veren<br />

3262 sayılı kanun yayımlandı.<br />

25 Haziran 15 milyon ton saf demir<br />

madeni.<br />

25 Haziran imroz ve Bozcaada idareleri<br />

kanunu kabul edildi.<br />

2246 sayılı kanunda belirtilen dört sene müddeti altı<br />

seneye çıkarılmıştır.<br />

Bankanın önceki sermayesi 45.300.000 Lira idi.<br />

3254 sayılı kanunla vakıflar genel müdürlüğüne<br />

400.000 Lira sermaye verilmiştir.<br />

Kanunun uygulanmasına yönelik açıklama da<br />

12.07.1937 tarihli ve 3654 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

3260 sayılı kanun elettikten alınacak resimleri düzenlemektedir.<br />

2430 sayılı kanunun 2., 12., 13., 20., 23., 32. ve 33.<br />

maddeleri değiştirilmiş ve yeni sekiz madde eklenmiştir.<br />

Kanun 24.06.1937 tarihli ve 3639 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Erzurum-Sivas hattı üzerinde bulunan demir madeninin<br />

yaklaşık değerinin 1 milyar Lira olduğu düşünülmektedir.<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

15.84.7<br />

GB<br />

C, 25<br />

Haziran<br />

1937<br />

CK<br />

1937 Yılı 867

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Haziran Tunceli bölgesindeki olayları<br />

bastırmak için askeri<br />

harekat başlatıldı.<br />

28 Haziran Köylerin tevhisi. Hükümet nüfusu ve alanı küçük olan köyleri birleştirmeyi<br />

planlamaktadır.<br />

29 Haziran 3253 sayılı çok çocuklu<br />

hakimlere verilecek yardım<br />

paralarıyla ikramiye hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

29 Haziran 1937 mali yılı bütçesinin<br />

810. faslına mevzu gece<br />

mesai ücreti tahsisatının<br />

liman memurlarına sureti<br />

tevziine ait 2/6849 sayılı<br />

Bakanlar Kurulu karan ile<br />

yürürlüğe konulan yönetmeliğin<br />

yayımlanması.<br />

29 Haziran Palu'da demir ve kömür<br />

madenleri bulundu.<br />

29 Haziran Hariciye Vekaleti memurlanndan<br />

bazılarının terfi ile<br />

büyükelçilik ve konsolosluklara<br />

tayinler yapılması.<br />

29 Haziran Kırşehir'in Avonos kazası<br />

ile Alemli nahiyesinin köyleriyle<br />

birlikte Niğde ili<br />

Arapsun kazasına bağlanması.<br />

29 Haziran Moskova ve Roma büyükelçilik<br />

müsteşarlıklarına<br />

Zeki Hakkı Karabuda ile<br />

Bedi Arbel'in tayin edilmesi.<br />

29 Haziran Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Ekonomik İşler Şube<br />

Müdürlüğü'ne Celadet<br />

Barbarosoğlu'nun tayini.<br />

1 Temmuz Toprakkale-lskenderun-<br />

Fevzipaşa-Meydamekber<br />

demiryollan devletleştirildi.<br />

3253 sayılı kanun yardım paraları ve ikramiye konularını<br />

ayrıntılı bir şekilde düzenlemektedir.<br />

Terfilerin tam listesi 13.07.1937 tarihli ve 3655 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu kararname 12.07.1937 tarihli ve 3654 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu tayin karan 08.07.1937 tarihli ve 3651 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Gümrük ve İnhisar (Tekel) Bakanlığında<br />

müfettişliklere ve müdürlüklere toplam 6 tayin<br />

yapılmıştır.<br />

1 Temmuz Pedagoji enstitüsü. Milli Eğitim Bakanlığı orta öğretimde öğretmen ihtiyacını<br />

tamamıyla karşılamak için İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>ne<br />

bağlı bir pedagoji enstitüsü kurmaya karar<br />

vermiştir.<br />

1 Temmuz Kayseri Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

Dr. Tevfik Demirok'un tayini.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Sağlık Bakanlığı müdürlüklerine ve<br />

müsteşarlığına toplam 14 tayin yapılmıştır.<br />

TCYK<br />

C, 28<br />

Haziran<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

SP, 29<br />

Haziran<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

113.18.16<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

113.18.17<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

113.19.7<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

113.19.11<br />

CTEK<br />

C, 1<br />

Temmuz<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

113.20.15

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Temmuz Doçentler için yeni karar. Milli Eğitim Bakanlığı'nın hazırladığı bir talimatnameye<br />

göre İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>'ne bağlı bulunan<br />

hiçbir doçent yurtdışında resmi ya da özel görev alamayacaklardır.<br />

2 Temmuz Türk spor kurumu. Türk spor kurumunun bir yıl içinde bir bakanlığa<br />

bağlanması düşünülmektedir.<br />

2 Temmuz Taksi fiyatları yüzde on beş<br />

oranında düşürüldü.<br />

3 Temmuz Ecnebi vapurlar. Yurt dışından gelen ve Marmara Bölgesi'nden sebze<br />

ve balık alan vapurların doğrudan iskelelere girmesine<br />

izin verilmiştir.<br />

3 Temmuz İthalat ve ihracatı geliştirmek<br />

için hazırlanan Genel<br />

İthal Rejimi Kararname<br />

Projesi.<br />

3 Temmuz 2/6991 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

kararnamesinin yayımlanması.<br />

5 Temmuz Soma kömür madeninde<br />

yapılan yenilikler.<br />

5 Temmuz Kazanç ve muamele vergilerinde<br />

mükellef lehine yapılan<br />

değişiklikler.<br />

6 Temmuz Estonya ile ticaret anlaşması<br />

ve eklerinin yayımlanması.<br />

6 Temmuz Balıkçılığımızın inkişafı<br />

için.<br />

Genel ithalat rejimi karan 05.07.1937 tarihinde kabul<br />

edilmiş ve 13.07.1937 tarihli ve 3655 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır. Kararnameye göre Türkiye'den<br />

ihraca engel olmayan tüm ülkelerden ithalat<br />

serbesttir. Bu durum ithalatın %90'ını serbest rejime<br />

tabi kılan yeni ithalat rejimi yaratmıştır. (MTTK)<br />

Bu kararnameyle birinci umumi müfettişlik<br />

başmüşaviri Naci Kıcıman Sinop valiliğine, Sinop<br />

valisi Süreyya Yurdakul Çorum valiliğine ve Çorum<br />

valisi Ziya Tekeli birinci umumi müfettişlik<br />

başmüşavirliğine atanmıştır.<br />

Bugünden itibaren Soma kömür madenlerinde verimi<br />

arttırabilmek amacıyla elektrik kullanılmaya başlanacaktır.<br />

Maliye Bakanlığı'nın illere gönderdiği yeni kanuna<br />

göre işçi, çiftçi ve küçük sanayicinin kazanç vergileri<br />

ya indirilmiş ya da bundan vazgeçilmiştir.<br />

İktisat Bakanlığı yurdun her köşesine ucuz balık ulaştırabilmek<br />

için çeşitli tedbirler almaktadır.<br />

7 Temmuz Bir elden ihracat. Yaklaşan ihracat mevsiminde ihraç maddelerinin tek<br />

elden ihracatını sağlayabilmek amacıyla İş ve Ziraat<br />

Bankalan ortak bir şirket kurmuşlardır.<br />

8 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Afganistan, İran ve Irak<br />

devletleri arasında tanzim<br />

olunan ademi tecavüz ve<br />

müşavere muahedenamesinin<br />

yayımlanması.<br />

25 Haziran 1938 tarihinde yürürlüğe girmiştir. (TAR)<br />

Bu anlaşma Sadabat Paktı olarak bilinmektedir.<br />

C, 2<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C,2<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 2<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 3<br />

Temmuz<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

162.1334<br />

RG<br />

C, 5<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 5<br />

Temmuz<br />

1937<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

08.07.1939<br />

ve 3721<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGS:<br />

14.07.1939<br />

C,6<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 7<br />

Temmuz<br />

1937<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

14.01.1937<br />

ve 3324<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

27.01.1937<br />

1937 Yılı 869

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Temmuz Temizlik servisi genişletiliyor.<br />

8 Temmuz Türk-Alman iktisadi ilişkilerinden<br />

rahatsız olan İngiltere,<br />

kendi ülkesinden yapılacak<br />

ithalatta kullanılmak<br />

üzere Türkiye'ye 19 milyonluk<br />

kredi verdi.<br />

10 Temmuz Kuracağımız büyük elektrik<br />

santralleri. Ülkenin çeşitli<br />

yerlerinde kurulması<br />

planlanan elektrik santrallerinden<br />

Kütahya ve Zonguldak<br />

bölgeleri bitirilmiştir.<br />

11 Temmuz Demiryollarının Sivas atölyesi.<br />

11 Temmuz İstimlak edilecek ormanlar<br />

için.<br />

13 Temmuz Bazı kaymakamlıklara ve<br />

İzmir seferberlik müdürlüğüne<br />

tayinler yapılması.<br />

14 Temmuz İstanbul telefon tesisatının<br />

teslim ve işletme muamelelerine<br />

dair olan 3054 numaralı<br />

kanunun 6. maddesine<br />

göre ihzar ve tasdik edilmiş<br />

olan izahnamenin 2. maddesine<br />

bir fıkra eklemlenmesine<br />

dair 2/6647 sayılı<br />

Bakanlar Kurulu kararı ile<br />

uygulamaya konulan yönetmeliğin<br />

yayımlanması.<br />

15 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sovyetik Cumhuriyetleri<br />

hükümeti arasında hudut<br />

hadiseleri ve ihtilaflarının<br />

tetkik ve halli usulüne dair<br />

mukavelenin yayımlanması.<br />

15 Temmuz Adliye Vekaleti katibler<br />

kadrosu.<br />

15 Temmuz Gündelik iş müddedeti sekiz<br />

saat üzerinden tespit<br />

edilecek.<br />

0 Yöneti Zamandizini<br />

Şehirde temizlik hizmetinin genişletilmesi amacıyla<br />

İstanbul belediyesi yeni tedbirler almaktadır.<br />

Kütahya'da kurulacak fabrika senede 245 milyon kilovat<br />

elektrik üretecektir. Kütahya'da linyitten, Zonguldak'ta<br />

ise kömürden yararlanılacaktır. (C,<br />

15.09.1937)<br />

Yakın zamanda faaliyete geçecek olan atölyede bir<br />

yıl içinde 800 vagon yapılması planlanmaktadır.<br />

Devlete ait olmayan ormanların kamulaştırılmasında<br />

değerlerinin belirlenmesine yönelik esaslar düzenlendi.<br />

Bu tamim 12.07.1937 tarihli ve 3654 sayılı Resmi<br />

Gazete'de de yayımlanmıştır.<br />

Bu tayin işleminde toplam 31 kaymakamın ismi<br />

geçmekte ve İzmir Seferberlik Müdürlüğü'ne de Faik<br />

atanmaktadır. (RGT:20.07.1937, RGS:3661)<br />

Bu fıkra özel santrallerin de kurulabileceğini hüküm<br />

altına almıştır.<br />

20 Mayıs 1939 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Adliye Bakanlığı başkatip ve katip olarak hukuk mezunu<br />

kadınların istihdamına karar vermiştir.<br />

İktisat Bakanlığı tarafından hazırlanan bir düzenlemeye<br />

göre günlük çalışma süresi sekiz saat olacak, en<br />

fazla üç saatlik fazla çalışma getirilebilecek ve bu<br />

fazla çalışma süresi yılda 90 günü geçemeyecektir.<br />

Kanun işçiler arasında sevinçle karşılanmıştır.(C,<br />

16.07.1937)<br />

C, 8<br />

Temmuz<br />

1937<br />

GB<br />

C, 10<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 11<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 11<br />

Temmuz<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

114.21.5<br />

BULMAÇ<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

20.06.1938<br />

ve 3471<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

09.07.1938<br />

C, 15<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 15<br />

Temmuz<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Temmuz Erzurum ve Diyarbakır vali<br />

muavinliklerine Hilmi Balcı<br />

ve Ali Rıza Tarhan, Fatih<br />

ve Şile kaymakamlıklarına<br />

İhsan Sakızlı ile Rebii<br />

Karatekin olmak üzere toplam<br />

dört tayin yapılmıştır.<br />

15 Temmuz Türkiye-Sovyetler Birliği<br />

hudut hadislerini inceleme<br />

anlaşması imzalandı.<br />

16 Temmuz Osman Senai'ye Eskişehir-<br />

'in Adahisar köyünde verilen<br />

5/44 sayılı maden arama<br />

ruhsatının iptali.<br />

18 Temmuz Hudud ve sınırlar sıhhat<br />

memurları.<br />

19 Temmuz Spor işlerimize yeni bir şekil<br />

verilecek. CHP, spor işlerinin<br />

bir devlet işi olduğuna<br />

karar vermiş ve bu<br />

konuda çalışmalara başlamıştır.<br />

20 Temmuz Belediyenin çok güzel bir<br />

kararı.<br />

20 Temmuz Telsiz ve telgrafı icat eden<br />

Guglielmo Marcoini dün<br />

vefat etti.<br />

20 Temmuz Paris'teki Radio İndustrie<br />

Firması'nca inhisar veya<br />

imtiyazı kendilerine verilmek<br />

şartıyla memleketimizde<br />

radyo sanayii tesisini<br />

kurmaya teklif eden mektubu.<br />

20 Temmuz Erzurum istasyonunun temeli<br />

atıldı.<br />

23 Temmuz Muamele vergisinde yapılan<br />

tenzilat.<br />

Bu kararname 24.07.1937 tarihli ve 3665 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 2 tane maden arama izninin<br />

iptali işlemi gerçekleşmiştir.<br />

Hudud ve sınırlarda çalışan ve 1937 senesinde istihdam<br />

edilen gece memurlarının alacağı ücretler Bakanlar<br />

Kurulu tarafından belirlenmiştir.<br />

CHP, spor işlerinin ya Başbakanlığa bağlı müsteşarlık<br />

veya genel müdürlük ya da Milli Eğitim Bakanlığı'na<br />

bağlı bir müsteşarlıkla idare edilmesini teklif<br />

etmiştir. Ancak 11.12.1937 tarihli Son Posta Gazetesi'nin<br />

haberine göre hala bu alanda somut bir gelişme<br />

olmadığı görülmektedir. Gazetenin bu tarihli haberine<br />

göre; ayrıca bir beden terbiyesi enstitüsü kurulacaktır.<br />

(Zaman içinde spor işleri valiliklere bırakılmıştır.)<br />

Bundan böyle İstanbul'da balıkhaneye gelecek balıklar<br />

temiz su ile yıkanacak.<br />

Maliye Bakanlığı toprak, maden, kimya, tabak, yünlü<br />

dokuma, ipek ve tahta sanayinde kullanılan bazı<br />

hammaddelerden alınan vergileri düşürmüştür. 2/7015<br />

sayılı bu Bakanlar Kurulu kararnamesi 21.07.1937<br />

tarihli ve 3662 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

23 Temmuz Yeni polis kanunu. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün yeni kanunu Ağustos<br />

ayının başında yürürlüğe girecektir. Bu kanuna göre;<br />

memurlar maaş zamlarını Eylül'de alacaklardır. Bu<br />

kanun 01.09.1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

114.22.1<br />

CK<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

77.66.1<br />

C, 18<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 19<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 20<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 20<br />

Temmuz<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

129.929.3<br />

50YT<br />

C, 23<br />

Temmuz<br />

1937<br />

C, 23<br />

Temmuz<br />

1937<br />

1937 Yılı 871

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Temmuz Mısır'da Kral Faruk taç<br />

giydi.<br />

27 Temmuz Vakıflar umum müdürlüğünce<br />

mazbutan idare olunan<br />

tasnif dahil cami ve<br />

mescit hizmetleri aylıklarına<br />

aid talimatnamenin yayımlanması.<br />

30 Temmuz 2/7099 sayılı ipekli kumaş<br />

standartı nizamnamesinin<br />

yayımlanması.<br />

30 Temmuz Karayazı ilçesi idare teşkilatı<br />

göreve başladı.<br />

30 Temmuz 3. Sınıf Mülkiye Müfettişliğine<br />

Mustafa Selim İmece<br />

ile Ömer Hulusi'nin tayinleri.<br />

Talimatnameye göre cami ve mescit hizmetlerinde<br />

çalışanlar için 14 derece tayin edilmiştir. Talimatname<br />

ayrıca kadroların nasıl kullanılacağını ve kadrolarda<br />

aranacak nitelikleri düzenlemektedir.<br />

Nizamname 1705 sayılı ticaretin tağşişin yasaklanması<br />

ve ihracatın korunması kanunu gereğince çıkarılmıştır.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde Dahiliye (İçişleri) Bakanlığı özel kalem<br />

müdürlükleri ve mülkiye müfettişliklerine toplam<br />

27 tayin yapılmıştır.<br />

31 Temmuz Orta mektep muaalimleri. Milli Eğitim Bakanlığı'nın aldığı kararla orta öğretim<br />

kurumlarında çalışacak olan öğretmenlerin meslek<br />

okullarında yetiştirilmesi amacıyla İstanbul yüksel<br />

öğretim mektebi ve <strong>Ankara</strong> gazi terbiye enstitüsünün<br />

kadroları genişletilecektir.<br />

31 Temmuz Vilayet ve kazalarda açık<br />

bulunan memurluklar listesinin<br />

Siyasal Bilgiler Okulu'na<br />

gönderilerek yeni mezun<br />

olanlardan bu memurluklara<br />

talip olanların isimlerinin<br />

istenilmesi hususunda<br />

Başbakanlık'a yazı<br />

yazılması.<br />

31 Temmuz Türk Merkez Bankası ile<br />

Reichbanka arasındaki kliring<br />

hesaplarında yapılacak<br />

muvazene hakkında protokolün<br />

yayımlanması.<br />

1 Ağustos 1937 yılı Ağustos ayı gelir<br />

ve gider cetveli.<br />

2 Ağustos Maliye Vekaleti teşkilat ve<br />

vazifeleri hakkındaki nizamnamenin<br />

32. maddesinin<br />

tadili hakkında 2/7102<br />

sayılı nizamnamenin yayımlanması.<br />

4 Ağustos Eyüp kazasında belediye<br />

şubesi teşkiline dair 2/7106<br />

sayılı Bakanlar Kurulu kararı<br />

ile uygulamaya giren<br />

yönetmeliğin yayımlanması.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

31 Temmuz 1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

(TAR)<br />

Bu nizamname Gelirler Genel Müdürlüğü'nün görevlerini<br />

saymaktadır.<br />

1<br />

Bu konudaki ilk haber Mayıs ayı içinde çıkmıştır. (C,<br />

11 Mayıs 1937)<br />

GB<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

CK<br />

BCA:<br />

030.11.1.0/<br />

114.24.3<br />

C, 31<br />

Temmuz<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

68.449.4/<br />

75<br />

TAR<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

135.972.1<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ağustos Japon ordusu Pekin'i işgal<br />

etti.<br />

9 Ağustos Cizre'nin Hazak, Derik'in<br />

Şamrah ve Pasinler'in Karayazı<br />

nahiyelerinin kaldırılması.<br />

9 Ağustos Edirne belediye başkanlığına<br />

Şerif Belgi'nin seçilmesinin<br />

onayı.<br />

9 Ağustos Aşkale, Çınar, Gülnar,<br />

Haymana, Hınıs, İdil, Kalan,<br />

Karayazı, Maçka, Mazıdağı,<br />

Sarıkamış ve Taşköprü<br />

kaymakamlıkları ile<br />

İstanbul hukuk işleri müdürlüğüne<br />

tayinler yapılması.<br />

10 Ağustos 2/7145 sayılı Türkiye ile<br />

Polonya ticaret anlaşmasını<br />

uygulamaya sokan kararnamenin<br />

yayımlanması.<br />

12 Ağustos Çatalağzı-Zonguldak demiryolu<br />

hizmete açıldı.<br />

9 Kasım'da da Şanghay'ı işgal etmiştir.<br />

Merkezlere yakın kazalar kurulduğundan ve bu nahiyelerin<br />

varlık nedenlerinin kaybolduğu düşünüldüğünden<br />

böyle bir uygulamaya gidilmiştir.<br />

(RGS:27.08.1937, RGS:3694)<br />

Bu onay işlemi 19.08.1937 tarihli ve 3687 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Toplam 12 kaymakam tayin edilmiştir. Atamalar<br />

27.08.1937 tarihli ve 3694 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır. (10.12.1937'de Mazıdağı ve İdil belediye<br />

başkanlığı görevi de kaymakamlara verilmiştir.<br />

(RGT:18.12.1937, RGS:3786)<br />

Atatürk ve Türk Devrimi Kronoloji'sinde bu olayın<br />

tarihi 1.10.1937 olarak gösterilmektedir.<br />

12 Ağustos Denizaltı gemilerimiz. Ülkede yapılacak ilk denizaltı gemisinin omurga<br />

kısmının inşası Cumartesi günü yapılacaktır. İsmet<br />

İnönü yaptığı konuşmada denizaltının bir yıl içinde<br />

bitirileceğini ve yeni gemi yapımına da başlanacağını<br />

söylemiştir. (C, 15.08.1937)<br />

12 Ağustos Karabük vagon fabrikası. Karabük'te bir vagon fabrikası yapmak üzere İngliz<br />

şirketler grubu temsilcisi Brust Wayt dün Karabük'e<br />

geldi.<br />

12 Ağustos Sarıyer kaymakamlığına<br />

Hüsnü Uğural'ın tayin<br />

edilmesi.<br />

14 Ağustos Haliç tersanesinde inşa edilen<br />

ilk Türk denizaltısının<br />

omurgası törenle yerine<br />

konuldu.<br />

Bu atama kaymakamlık makamının boş olmasından<br />

dolayı yapılmıştır. Atama 27.08.1937 tarihli ve 3694<br />

sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

14 Ağustos Terfi eden muallimler. 1702 sayılı kanun gereğince İstanbul ortaöğretim, lise<br />

ve öğretmen okulları öğretmenlerinden 200 kişinin<br />

terfi listesi Milli Eğitim Bakanlığı'na gönderilmiştir.<br />

14 Ağustos Berlin'de yayınlanan<br />

Doğrusöz adlı mecmuanın<br />

memlekete sokulmaması.<br />

17 Ağustos Devlet faaliyetlerine ait işlerin<br />

basına tam olarak aksettirilmediğinden<br />

bu işle<br />

ilgili bir memurun görevlendirilmesi.<br />

GB<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

114.25.1<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

114.25.3<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

114.25.4<br />

RG<br />

TCYK<br />

C, 12<br />

Ağustos<br />

1937<br />

C, 12<br />

Ağustos<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

115.27.7<br />

TCYK<br />

C, 14<br />

Ağustos<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

78.73.17<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

84.556.15/<br />

229<br />

1937 Yılı 873

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Ağustos 2/7211 sayılı çekirdeksiz<br />

kuru üzüm ihracatının murakabesine<br />

dair nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

22 Ağustos Kıdem zammına hak kazanan<br />

muallimler.<br />

24 Ağustos 2/7217 sayılı fındık ihracatının<br />

murakabesine dair nizamnameninyayımlanması.<br />

24 Ağustos Kıdem zammı alan orta<br />

tedrisat muallimleri. 1703<br />

sayılı kanun gereğince kıdem<br />

zammına hak kazanan<br />

orta öğretim öğretmenlerinin<br />

tam listesi.<br />

25 Ağustos 2/7213 sayılı Nafıa Vekaleti<br />

teftiş heyeti nizamnamesinin<br />

yayımlanması.<br />

26 Ağustos Kartal belediye başkanlığı<br />

görevinin kaymakam tarafından<br />

yürütülmesi.<br />

27 Ağustos Arazi vergisine aid üçüncü<br />

talimatnamenin yayımlanması.<br />

27 Ağustos Kozlu kömür işletmesi<br />

hizmete açıldı.<br />

27 Ağustos Malatya il sının içinde yer<br />

alan Kapıdere mevkii Maraş'ın<br />

Elbistan kazasına<br />

bağlanmıştır.<br />

28 Ağustos 30 sene hizmet ederek bakanlık<br />

emrine alman memurlann<br />

emeklilik ikramiyelerinin<br />

son aldıklan memur<br />

maaşı üzerinden ve<br />

tam olarak verilmesi gerektiği.<br />

28 Ağustos Toplam 9 kaymakamın tayin<br />

işlemi gerçekleştirilmiştir.<br />

İstanbul'daki sanat ve terzilik mektepleri kız enstitülerinde<br />

olup da kıdem zammına hak kazanan öğretmenlerin<br />

maaşlanna 5 Lira eklenmesi hakkındaki kararname<br />

İstanbul Emniyet Müdürlüğüne bildirilmiştir.<br />

Nizamname ihracat merkezlerini ve ihracatta uyulacak<br />

kurallan düzenlemektedir.<br />

Liste 23.08.1937 tarihli ve 3690 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Bu nizamnamede teftiş heyetinin merkezi, görevleri<br />

ve başmüfettiş ile müfettişlerin görevleri düzenlenmektedir.<br />

Belediyenin yıllık gelirinin az olması ve belediye<br />

başkanlığını yapabilecek nitelikte bir kişinin olmaması<br />

gerekçesiyle Bakanlar Kurulu tarafından böyle<br />

bir karar alınmıştır.<br />

Talimatnameyle arazi vergisinin tarh, tahakkuk ve<br />

tadil işlemlerinde kullanılacak defterlerle ile diğer evrakın<br />

ne suretle tesis edileceği düzenlenmektedir.<br />

İşletme 15.10.1937 tarihinde devletleştirilmiştir.<br />

(CTEK)<br />

29 Ağustos Askeri terfiler. Korgeneral Asım Gündüz Orgenaral, Tümgeneral<br />

Hüsnü Kılkış Korgenaral ve on bir general de<br />

tümgenaral olmuştur.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

RG<br />

C, 22<br />

Ağustos<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

C, 24<br />

Ağustos<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

78.75.17<br />

BULMAÇ<br />

CK<br />

RG<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

132.948.11<br />

/35<br />

RG<br />

C, 29<br />

Ağustos<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Ağustos Türkiye ile Almanya arasında<br />

ticari mubadelata ve<br />

tediyata müteallik anlaşma.<br />

30 Ağustos Devlet Havayolları İdaresi<br />

(Türk Hava Yolları) tarafından<br />

İstanbul-Bükreş arasında<br />

ilk uçak seferi yapıldı.<br />

1 Eylül Radyoların tescili dün ikmal<br />

edildi.<br />

1 Eylül Mekteb kitabları tadil ediliyor.<br />

1 Eylül Bursa'nın Yenişehir kazasına<br />

bağlı Atiye ve Derbent<br />

köyleri İznik kazasına bağlanmıştır.<br />

2 Eylül İş dairesinin 1937 bütçe yılına<br />

mahsus teşkilat ve<br />

kadrosile 3008 sayılı iş kanununun<br />

tatbikatını temin,<br />

takip ve vazife selahiyetlerine<br />

ve müteallik umumi<br />

2/7030 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

karan ile yürürlüğe<br />

konulan talimatname.<br />

2 Eylül Maarif terfi listesi. 91 lise<br />

ve ortaokul öğretmenin terfi<br />

listesi yayımlanmıştır.<br />

2 Eylül Memurin Kanununun 52.<br />

maddesine göre memurlara<br />

ceza verecek komisyon kararlarının<br />

Danıştay tarafından<br />

incelenmesi.<br />

3 Eylül Fırat nehri üzerindeki Keban<br />

madeni köprüsü tamamlandı.<br />

28 Eylül 1937 tarihinde yürürlüğe giren anlaşma<br />

Türk halkı arasında dönemin ilişkilerinden dolayı<br />

şüphe ile karşılanmış ve basın bu anlaşmanın içeriğinin<br />

açıklanmasını talep etmiştir. Aynca, anlaşma gereği<br />

Merkez Bankası'nda yeni bir büronun kurulması<br />

planlanmaktadır. (C, 19 İkinciteşrin 1937)<br />

Devletin ülkede kaçak radyo kullanımının önüne geçebilmek<br />

amacıyla başlatmış olduğu tescil süresi dün<br />

dolmuştur ve sadece İstanbul'da 10.000'nin üstünde<br />

tescil gerçekleştirilmiştir. 23.10.1937 tarihli Cumhuriyet<br />

Gazetesi'nde çıkan bir habere göre Posta ve<br />

Telgraf Umum Müdürlüğü kullanılmayan radyolann<br />

da ruhsata ve ücrete tabi olduğunu bildirmiştir.<br />

Bu yıl kitaplann birçoğu devlet tarafından bastınlacaktır.<br />

İş Kanunu'nun ülke düzeyinde uygulanabilmesi amacıyla<br />

bir iş dairesinin kurulması ve bu dairenin on<br />

dört bölgeye aynlan bir taşra teşkilatının olacağı İktisat<br />

Bakanlığı tarafından valiliklere bildirilmiştir. (C,<br />

14.08.2005)<br />

Liste 31.08.1937 tarihli ve 3696 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

08.09.1937 tarihli ve 3703 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanan Danıştay karanna göre disiplin komisyonu<br />

kararlannın Danıştay tarafından incelenmesi uygun<br />

görülmüştür.<br />

3 Eylül Küçük sanat kanunu. Hazırlanan tasanya göre; küçük sanat erbabı ve esnaf<br />

teşkilatının idaresi belediyelere verilecektir. Patronlarla<br />

işçiler arasında yapılacak sözleşmeler belediyelerin<br />

huzurunda yapılacak ve ücretler de bu şekilde<br />

tespit edilecektir.<br />

2/7450<br />

sayılı<br />

Bakanlar<br />

Kurulu kararnamesi<br />

RGT:<br />

21.10.1937,<br />

RGS:3741<br />

TCYK ve<br />

GB<br />

C, 1 Eylül<br />

1937<br />

C, 1 Eylül<br />

1937<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

C, 2 Eylül<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

88.582.10<br />

MTTK<br />

C, 3 Eylül<br />

1937<br />

1937 Yılı 875

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Eylül Irak'taki İngiliz petrol şirketi<br />

British Oil<br />

Development'ın, petrolün<br />

deniz yoluyla taşınması için<br />

Halep-Nusaybin demiryolundan<br />

faydalanma isteği.<br />

4 Eylül Erzurum'un Aşkale ilçesine<br />

bağlı Çat nahiye merkezinin<br />

Yavi köyüne nakli ile<br />

bu nahiyeye bağlı<br />

Pencirlik, Kad ve Küllüce<br />

köylerinin Tercan merkez<br />

ilçesine bağlanması.<br />

4 Eylül Antakya başkonsolosluğu<br />

kançılarlığına Orhan Güney'in<br />

tayin edilmesi.<br />

4 Eylül Antalya başkonsolosluğuna<br />

Firuz Kesim, Paris başkonsolosluğuna<br />

da Dünü<br />

Mazhar Payzın'ın tayin<br />

edilmeleri.<br />

4 Eylül Hasankale, Kadınhanı,<br />

Gebze, Alanya, Simav,<br />

Kırkağaç, Göynük ve Buldan<br />

kaymakamlıklarına 8<br />

atama yapılmıştır.<br />

Bu kararname 13.09.1937 tarihli ve 3707 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Tayin işlemi 13.09.1937 tarihli ve 3707 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu tayin işlemi 11.09.1937 tarihli ve 3706 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

6 Eylül Köy sağlık korucuları. Sağlık Bakanlığı (Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti)<br />

vilayetlere gönderdiği bir talimatname ile köy<br />

kanununa göre köylere gönderilecek sağlık korucularının<br />

eğitimi için altı haftalık bir kurs açılmasını kararlaştırmıştır.<br />

Talimatnamede köy sağlık korucularının<br />

nitelikleri de belirtilmektedir. (Talimatname<br />

16.09.1937'de yayımlanmıştır.)<br />

7 Eylül Köy maarifini takviye için<br />

geniş tedbirler.<br />

Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan ihtiyaç duyulan<br />

12.000 köy öğretmeninin yetiştirilmesi için yeni<br />

okullann ve kursların açılacağını söylemiştir.<br />

8 Eylül Kız talebeler. 1 Ekim'de okulların açılmasıyla birlikte kız öğrencilere<br />

de ortaokullarda, liselerde ve öğretmen okullarında<br />

askerlik dersi verilecektir.<br />

9 Eylül Seyyar satıcılık yeni şekil<br />

alıyor.<br />

Ekim ayından itibaren başta ve sırtta satış kaldırılacak<br />

ve gıda maddeleri arabalarda satılacak.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

234.581.16<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

115.30.5<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

115.30.12<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

115.30.13<br />

RG<br />

C, 6 Eylül<br />

1937<br />

C, 7 Eylül<br />

1937<br />

C, 8 Eylül<br />

1937<br />

C, 9 Eylül<br />

1937<br />

10 Eylül İstanbul'un yeni limanı. İstanbul limanı projesini M. Gibb hazırlamaktadır. C, 10<br />

Eylül 1937<br />

10 Eylül Kısa hizmetliler nasıl maaş<br />

alacak?<br />

Maliye Bakanlığı silah altına alınanan maaşlı memurlann<br />

alacaklan maaşlan düzenlemiştir.<br />

11 Eylül Yeni tütün kanunu. Tütün kanununda yapılacak değişiklikle yeni ekim<br />

alanlan belirlenecektir.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

C, 10<br />

Eylül 1937<br />

C, 11<br />

Eylül 1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Eylül Ünlü ressam Nazmi Ziya<br />

vefat etti.<br />

13 Eylül Şile merkez kazasına bağlı<br />

Heciz, Avcıkoru, Kömürlük,<br />

Bıçkıdere, Ulupelit, ve<br />

Övezli köyleri bu kazadan<br />

alınarak Alacalı nahiyesine<br />

bağlanmış ve Alacalı nahiyesinin<br />

merkezi de Heciz<br />

köyüne götürülmüştür.<br />

14 Eylül Akdenizde korsanlık<br />

efaline karşı ittihaz edilecek<br />

müşterek tedbirler hakkındaki<br />

Nyon anlaşması.<br />

14 Eylül Belediyemize yapılacak<br />

yardım.<br />

15 Eylül Müesseselerin yapacağı<br />

dahili talimatname.<br />

16 Eylül Köy sağlık korucuları talimatnamesininyayımlanması.<br />

17 Eylül Akdeniz konferansı-Nyon<br />

anlaşmasına müzeyyel<br />

itilafname.<br />

20 Eylül İsmet İnönü dinlenmek<br />

üzere bir buçuk ay izin alarak<br />

başbakanlıktan ayrıldı.<br />

20 Eylül Türkiye'nin ilk resmi galerisi<br />

Dolmabahçe Sarayı'nın<br />

bir bölümünde Atatürk tarafından<br />

açıldı.<br />

21 Eylül Ölçüler nizamnamesinin<br />

44. maddesini değiştiren<br />

2/7294 sayılı nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

M. Proust tarafından hazırlanan ve İstanbul'un imarı<br />

ile ilgili olan projeye yönelik olarak hükümetin İstanbul<br />

belediyesine yardım edeceği söylenmektedir.<br />

İstanbul'da oturan profesör M. Martin Wagner şehrin<br />

yeniden iman için en az 37 milyon TL'ye ihtiyaç olduğunu<br />

söylemektedir. (C, 20.11.1937)<br />

İktisat Bakanlığı iş dairesi müesseselerin hazırlayacağı<br />

esasların nasıl olacağı yönünde bir talimatname<br />

hazırlamıştır. Talimatname iş yerlerindeki çalışma<br />

şartlarını ve işçilerin sağlık, koruma ve iş emniyetlerini<br />

düzenlemektedir. (RGT:15.09.1937, RGS:3709)<br />

Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan talimatname<br />

sağlık korucularını yetiştirecek olan kursları ve bu<br />

kursların görevlerini düzenlemektedir.<br />

Başbakanlık vekilliğine ekonomi bakanı Celal Bayar<br />

getirildi.<br />

44. madde kimlerin başmüfettiş ve müfettiş olabileceğini<br />

düzenlemektedir.<br />

C, 12<br />

Eylül 1937<br />

RG<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

18.09.1937<br />

ve 3266<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

20.09.1937<br />

C, 14<br />

Eylül 1937<br />

C, 15<br />

Eylül 1937<br />

BULMAÇ<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

18.09.1937<br />

ve 3266<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

20.09.1937<br />

TCYK<br />

TCYK<br />

BULMAÇ<br />

1937 Yılı 877

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Eylül Sınayi mülkiyet gazetesi<br />

hakkındaki talimatnamenin<br />

4. maddesinin tadiline dair<br />

2/7284 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

karan ile uygulamaya<br />

konulan yönetmeliğin yayımlanması.<br />

23 Eylül Açık olan Konya idare heyeti<br />

üyeliğine Feyzullah<br />

Sacit Ülkü, Seyhan idare<br />

heyeti üyeliğine İsmail<br />

Hakkı ildir, ipsala kaymakamlığına<br />

Behçet ve Gümüşhacıköykaymakamlığına<br />

Fehmi Kayar tayin<br />

edilmiştir.<br />

23 Eylül Yeniden kurulan iskenderun<br />

konsolosluğuna Necati<br />

Menemencioğlu ve kançılarlığına<br />

Haydar iskender<br />

Örs, Berlin büyükelçiliği<br />

katipliğine Halid Cemal<br />

Güneyden ve Bağdat elçiliği<br />

katipliğine Saip ilkin<br />

atanmıştır.<br />

24 Eylül Vakıf paralar idareleri<br />

ikrazat talimatnamesinin<br />

21. maddesi yerine madde<br />

konması.<br />

27 Eylül İstanbul-Edime-Londra yolunun<br />

İstanbul-Lüleburgaz<br />

bölümü hizmete açıldı.<br />

27 Eylül Büyük dil kurultayı Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda toplandı.<br />

28 Eylül Tan Gazetesi 10 gün süreyle<br />

Bakanlar Kurulu tarafından<br />

2/7435 sayılı kararnameyle<br />

kapatıldı.<br />

28 Eylül Maarifte yeni teşkilat yapılacak.<br />

28 Eylül Muallimlerin nakil ve tayinleri.<br />

28 Eylül Devlet, il ve belediye müesseselerinde<br />

çalıştırılacak<br />

yabancılar hakkındaki<br />

izahnamenin bazı maddelerinin<br />

tatbik edilmesi.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Yeni düzenlemeye göre Vakıflar Paralar İdareleri'nce<br />

verilecek ödünç paralar için alınacak faiz ve komisyon<br />

miktarları İdare Meclisi'nce tespit edilecektir.<br />

Gazetenin kapatılma nedeni Teşkilat-ı Esasiye kanunun<br />

değiştirileceğini ve seçimlerin yenileceğini yazmasıdır.<br />

(RGT:29.09.1937, RGS:3721)<br />

Avrupa seviyesine ulaşabilmek maksadıyla Milli Eğitim<br />

Bakanlığı ilköğretimin sekiz yıla çıkartılmasını ve<br />

liselerin yalnız yüksek tahsil için uzman yetiştirecek<br />

bir meslek okulu haline getirilmesini planlamaktadır.<br />

Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen okullarından mezun<br />

olan ve illerin emrine verilenlerle ve bir ilden diğer<br />

bir ile tayin olunan ilköğretim öğretmenleri hakkında<br />

yapılacak işlemlere ilişkin bir genelge yayımlamıştır.<br />

BULMAÇ<br />

RG<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

MTTK<br />

50YT<br />

BCA ve<br />

TCYK:<br />

030.18.1.2/<br />

79.82/<br />

86-285<br />

C, 28<br />

Eylül 1937<br />

C, 28<br />

Eylül 1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

206.406.40<br />

/39

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Eylül Tarım satış kooperatiflerinin<br />

ana mukavelenamesinin<br />

yayımlanması.<br />

4 Ekim Garson mektebi gelecek ay<br />

başında açılacak.<br />

5 Ekim Türkiye İş Bankası Anonim<br />

şirketi Esas mukavelenamesinin<br />

yayımlanması.<br />

5 Ekim Van ili Kasımpaşa ilçe<br />

merkezinin Karakallı köyüne<br />

nakli ve ilçenin adının<br />

da Özalp olarak değiştirilmesi.<br />

6 Ekim Seyrüsefer işleri için yeni<br />

kararlar verildi.<br />

7 Ekim <strong>Ankara</strong>-Adana telefon görüşmeleri<br />

başladı.<br />

7 Ekim Abdülhamit'in bıraktığı emlak.<br />

8 Ekim Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sovyetik Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

ittihadı arasında<br />

ticaret ve serisefain muahedenamesi<br />

yapılması.<br />

8 Ekim Gümüşhane belediye başkanlığına<br />

Süleyman Daltaban'ın<br />

seçilmesinin onayı.<br />

9 Ekim Nazilli basma fabrikası<br />

Atatürk tarafından işletmeye<br />

açıldı.<br />

9 Ekim Halkın odun kömür ihtiyacı.<br />

9 Ekim <strong>Ankara</strong>'da yapılan köylü<br />

kongresi.<br />

Sözleşme, kooperatiflerin kuruluşunu, organlarını,<br />

sermayesini ve diğer niteliklerini düzenlemektedir.<br />

Bu işlem 12.10.1937 tarihli ve 3732 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

Emniyet Müdürlüğü trafik işlerini düzenlemek için<br />

yeni kararlar almış ve belediyelere bildirmiştir.<br />

Abdülhamit'in Osmanlı toprakları dışında kalan emlak<br />

ve arazileriyle ilgili olarak Kaptan Benet adlı şahsın<br />

ve bazı yabancı kişilerin kurduğu şirketin ve Sami<br />

Günzberg adlı kişinin hak iddiaları Lahey Adalet Divanı'na<br />

götürülmüştür.<br />

Aynı tarihte bir de ticaret ve tediye (ödeme) antlaşması<br />

yapılmıştır.<br />

Kararname 13.10.1937 tarihli ve 3733 sayılı Resmi<br />

Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

RG<br />

SP, 4<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

116.33.15<br />

C, 6<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

TCYK<br />

C, 7<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

06.05.1938<br />

ve 3382<br />

sayılı kanun<br />

RGT:<br />

06.05.1938<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

116.34.11<br />

Fabrika senede 20 milyon metre basma yapacak. (SP, TCYK<br />

08.10.1937) Fabrikanın inşaatında 8 milyon Dolar tutarında<br />

bir Sovyet kredisi kullanılmıştır. (GB) Açılışta<br />

480 makinenin çalışmasını Atatürk "İşte, halka refah<br />

verecek sesler." diye yorumlamıştır. (AYG, s.63.)<br />

Fabrikanın bir duvarında asılı olan şu yazı fabrikanın<br />

önemini anlatması bakımından ilgi çekicidir:<br />

"Atatürkümüze, kudretli ve sihirli elinizle açtığınız<br />

basma fabrikası pamuk sanayinde Kemalin en yüksek<br />

ifadesidir." (C, 10.10.1937)<br />

Hükümet halkın kış ayında zorluklar çekmemesi için<br />

çeşitli tedbirler almaktadır.<br />

<strong>Ankara</strong>'da yapılan kongrede köylünün karşılaştığı<br />

temel problemlerden biri olarak sulama ön plana<br />

çıkmış ve bu konuda alınacak tedbirler tartışılmıştır.<br />

C, 9<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

C.9<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

1937 Yılı 879

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Ekim Fındık kurumu da teşekkül<br />

ediyor.<br />

1! Ekim Kazanç, buhran ve<br />

muvazeve vergileri.<br />

Kurum İş ve Ziraat Bankalan tarafından kurulacaktır. SP, 9<br />

Birinciteşnn<br />

1937<br />

Maliye Bakanlığı üç verginin birleştirilmesi yönünde<br />

araştırma yapıyor. Bunun dışında buhran vergisinin<br />

kaldınlması da tartışmalar arasındadır. 06.il.1937<br />

tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nde çıkan habere göre;<br />

bu üç verginin birleştirilmesinde önemli bir aşamaya<br />

gelinmiş ve ayrı ayrı tespit edilen vergi oranlan tek<br />

bir oranla %19 olarak tespit edilmiştir.<br />

12 Ekim 48 saatlik hafta. İş kanununa göre haftada en çok bir işçinin 48 saat<br />

çalıştınlabilmesi uygulamasına dün başlanmıştır.<br />

Eğer bir müessese bir işçiyi 48 saatten fazla çalıştıracaksa<br />

%50 zam vermek zorundadır. (C, 17.10.1937)<br />

İktisat Bakanlığı'nın hazırladığı tamim 23.09.1937<br />

tarihli ve 3716 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

13 Ekim Münih fahri başkonsolosluğumuza<br />

Dr. Robert<br />

Danneman'ın tayin edilmesi.<br />

13 Ekim Bazı kaymakamlıklara tayinler<br />

yapılması.<br />

15 Ekim Türkiye Cumhuriyetinde<br />

yeni harflerle basılan ilk<br />

kağıt paralar tedavüle çıktı.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri kayıtlarına göre<br />

1937 yılı içinde toplam 3 tane fahri başkonsolosluk<br />

tayini gerçekleşmiştir.<br />

Toplam 17 kaymakam tayin edilmiştir. RG<br />

İlk kağıt paralar beş Liradır. (MTTK)<br />

15 Ekim Aksaray elektriği. Aksaray belediyesi ile Azmi Milli Şirketi arasında<br />

yapılan sözleşmeye göre 39 sene boyunca şirketin<br />

elinde olacak elektrik işleri sürenin sonunda belediyeye<br />

devredilecektir.<br />

17 Ekim Hayvan cinsleri ıslah ediliyor.<br />

Hükümet birçok alanda olduğu gibi hayvancılık alanında<br />

da Trakya başta olmak üzere kalkınmaya önem<br />

vermektedir.<br />

17 Ekim Yeni kömür madeni. Şebin Karahisar'da zengin bir kömür madeni bulunmuştur.<br />

19 Ekim Atatürk Çankaya'da Yunan<br />

Başbakanı General<br />

Metxas'ı kabul etti.<br />

19 Ekim Emlak ve Eytam Bankası<br />

Türk Anonim Şirketi esas<br />

mukavelenamesinin bazı<br />

maddelerinin değiştirilmesine<br />

dair 2/7374 sayılı Bakanlar<br />

Kurulu karan ile uygulamaya<br />

konulan yönetmelik.<br />

(23.10.1937 tarihli<br />

ve 3742 sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır.)<br />

19 Ekim Belediye İstanbul'da bir süt<br />

fabrikası kuracak.<br />

0 Yöneti Zamandizini<br />

C, 11<br />

Bırinciteşrin<br />

1937<br />

C, 12<br />

Birinciteşnn<br />

1937<br />

RG<br />

TCYK<br />

SP, 15<br />

Birinciteşnn<br />

1937<br />

C, 17<br />

Birinciteşnn<br />

1937<br />

C, 17<br />

Birinciteşnn<br />

1937<br />

TCYK<br />

BULMAÇ<br />

SP, 19<br />

Birinciteşrin<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Ekim İstanbul'da iş borsası açılacak.<br />

21 Ekim Hazine, il özel idare ve vakıflara<br />

ait gayrimenkullerin<br />

şehir planı gereği Malatya<br />

belediyesine ücretsiz olarak<br />

devredilmesi.<br />

22 Ekim Türkiye-Suriye ve Lübnan<br />

arasındaki adli tebligatın<br />

konsolusluklar marifeti le<br />

yapılmasına dair Fransa ile<br />

mektup teatisi.<br />

23 Ekim Yabancı memleketlere<br />

gönderilecek memurlara<br />

verilecek harcırahın artırılması<br />

için İcra Vekilleri<br />

Heyeti tarafından bir karar<br />

alınabileceği.<br />

Borsadan amaçlanan müstahdem ihtiyacını karşılamak<br />

ve müstahdemleri bir cemiyete kavuşturmaktır.<br />

26.10.1937 tarihli ve 3744 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanan Danıştay kararına göre belediye binası<br />

yapılmak için cami arsasının parasız olarak alınması<br />

uygun görülmediğinden bu devir işlemi kabul edilmemiştir.<br />

Aynı antlaşma Türkiye ve Suriye arasında aynı tarihte<br />

ayrıca yapılmıştır.<br />

24 Ekim <strong>Ankara</strong>'da ucuz elektrik. Bayındırlık Bakanlığı ve şirket arasında yapılan sözleşmeyle<br />

bir buçuk sene için <strong>Ankara</strong>'da kullanılacak<br />

elektrik ücretleri düşürülmüştür.<br />

25 Ekim İsmet İnönü başbakanlıktan<br />

istifa etti.<br />

25 Ekim İzmir'de üzüm işçileri müzikle<br />

çalıştırılıyor.<br />

27 Ekim Tükiye-Japonya arasında<br />

ticari mübadeleta dair anlaşma<br />

ve bu anlaşmanın<br />

tatbiki hakkında uzlaşma.<br />

28 Ekim Atatürk Çankaya'da Romanya<br />

Başbakanı<br />

Tatresko'yu kabul etti.<br />

28 Ekim Türkkuşu paraşüt kulesi<br />

hizmete girdi.<br />

Yeni kabine şu isimlerden oluşmaktaydı. Başbakan:Celal<br />

Bayar, Adliye Bakanı:Şükrü Saraçoğlu,<br />

Savunma Bakanı:Kazım Özalp, İçişleri Bakanı:Şükrü<br />

Kaya, Dışişleri Bakanı :T. R. Aras, Maliye Bakanı:Fuat<br />

Ağralı, Milli Eğitim Bakanı:Safîet Arıkan,<br />

Bayındırlık Bakanı:Ali Çetinkaya, Ekonomi Bakanı:Şakir<br />

Kesebir, Sağlık Bakanı:Hulusi Alataş, Gümrük<br />

ve İnhisarlar Bakanı:Rana Tarhan. Ayrıca, aynı<br />

tarihte siyasi müsteşarlıklar listesi de yayımlanmıştır.<br />

Buna göre;Adtiye:Salahattin Yargı, Savunma:Necip<br />

Ali Küçüka, lçişleri:Abdülmuttalib Oker, Dışişleri:N.<br />

Menemencioğlu, Maliye:Faik Baysal, Eğitim:Nafı<br />

Atıf Kansu, Bayındırlıktım Day, İktisat:Ali Rıza<br />

Türel, Ziraat:Rıza Erten ve Tahsin Coşkan.<br />

Klasik parçaların işçilerin verimini yüzde dokuz oranında<br />

arttırdığı söylenmektedir.<br />

Paraşüt kulesi <strong>Ankara</strong>'da açılmıştır. (C, 29<br />

Birinciteşrin 1937)<br />

SP, 20<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

30.10/<br />

81.533.14<br />

TCAMA<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

133.955.3<br />

C, 24<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

RGT:<br />

26.10.1937<br />

RGS:3744<br />

SP, 25<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

TTOUAR:<br />

KT:<br />

15.04.1938<br />

ve 3367<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

25.04.1938<br />

TCYK<br />

50YT<br />

1937 Yılı 881

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ekim Cumhuriyet kutlamaları<br />

Atatürk'ün son kez katıldığı<br />

Cumhuriyet bayramı töreni<br />

oldu.<br />

29 Ekim Meclis grubu reis vekilleri<br />

seçildi.<br />

29 Ekim <strong>Ankara</strong> istasyonu yeni gar<br />

binası hizmete açıldı.<br />

30 Ekim Artvin Kuvarshan'da bakır<br />

fabrikası açıldı.<br />

1 Kasım Celal Bayar 9. Cumhuriyet<br />

Hükümeti'ni kurdu.<br />

1 Kasım Doğuda üniversite bir ihtiyaçtır.<br />

2 Kasım Gümrük muhafaza memurlarının<br />

terfihi hakkında layiha<br />

verilmesi.<br />

2 Kasım Evlenme işlerinde yeni kolaylıklar.<br />

Millet meclisi başkanlığına Abdülhalik Renda seçilmiştir.<br />

Sümerbank'ın kurduğu fabrika üçüncü umumi müfettişi<br />

Tahsin Üzer tarafından açılmıştır. (SP,<br />

30.10.1937)<br />

Atatürk Meclis'de bir nutuk vermiştir.<br />

Gazetede çıkan haberde doğu bölgelerimizde bir üniversite<br />

kurulması fikrinden ve bu konuda hükümetin<br />

kararlı olduğundan bahsedilmektedir. Üniversitenin<br />

ilk önce Van'da kurulması düşünülmüş daha sonra<br />

Erzurum olarak kararlaştırılmıştır. (SP, 09.10.1937)<br />

Hazırlanan kanun tasarısında gümrük muhafaza memurlarının<br />

maaşlarının arttırılması ve sınıflarının sadeleştirilmesi<br />

amaçlanmaktadır.<br />

Evlenme işlerinde bugün 665 kuruş tutan resimlerin<br />

kaldırılması için meclise bir tasan gönderilmiştir.<br />

3 Kasım Mesleki kurslar. Sanayileşme hareketinde ihtiyaç duyulan işçi ihtiyacını<br />

karşılayabilmek amacıyla büyük sanayi şirketlerinin<br />

kendi usta, işçi ve çıraklarını yetiştirebilmeleri<br />

için kurslar açmalan amacıyla bir kanun tasarısı hazırlanmaktadır.<br />

4 Kasım Kızılırmak nehri üzerinde<br />

inşa edilen Çetinkaya Köprüsü<br />

hizmete girdi.<br />

06.11.1937 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'ne göre köprü<br />

5 Kasım'da açılmıştır.<br />

4 Kasım İlk ipekböceği tohumu. İlk defa İran'a 140 bin ton ipekböceği tohumu gönderilmiştir.<br />

4 Kasım İzmir köy muallim mektebi<br />

açıldı.<br />

5 Kasım Parti kongreleri. Bugünden itibaren CHP'nin nahiye, kaza ve il kongreleri<br />

toplanmaya başlayacaktır. Nahiye kongrelerinde<br />

nahiye müdürleri, kazalarda kaymakamlar halkın<br />

ihtiyaçlarını dinleyecekler.<br />

5 Kasım Memur maaşları 15 derece<br />

oluyor.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Meclise gönderilen kanun tasansına göre 1452 sayılı<br />

kanunun bazı maddelerinde değişiklik yapılarak askeri<br />

sınıf hariç bütün memurların maaşları 15 dereceye<br />

ayrılmaktadır.<br />

TCYK<br />

C, 29<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

50 YT<br />

C, 30<br />

Birinciteşrin<br />

1937<br />

TCYK<br />

C, 1<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 2<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

SP, 2<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 3<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

CTEK<br />

C, 4<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

SP, 4<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 5<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 5<br />

Îkinciteşrin<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Kasım <strong>Ankara</strong>'da polis enstitüsü<br />

ve jandarma subay okulu<br />

törenle açıldı.<br />

6 Kasım <strong>Ankara</strong>'da Belediyeler Bankası<br />

merkez binası açıldı.<br />

6 Kasım Tuz talimatnamesinin 15.<br />

ve 19. maddelerinin tadili.<br />

6 Kasım Zehirli gazlara karşı kurslar<br />

açılıyor.<br />

İstanbul valiliğinin aldığı bir karara göre; açılacak<br />

kurslara her evden bir kişi katılacaktır.<br />

6 Kasım Meclisin dünkü toplantısı. Meclisin dünkü toplantısında yeni açılan mecliste<br />

üyelere başkanlıklar ve üyelikler dağıtılmıştır.<br />

8 Kasım Başbakan Celal Bayar'ın<br />

hükümet programını<br />

TBMM'de okuması ve güvenoyu<br />

alması.<br />

8 Kasım Tütün muamelatının seyyar<br />

tevzi ve satış memurları<br />

hakkında talimatnamenin<br />

yayımlanması.<br />

Programda en fazla vurgu topraksız çifti kalmayacağına<br />

dairdir. (GB) Ayrıca, programda demiryollarının<br />

uzunluğunun 10.000 kilometreye çıkartılması, on uygun<br />

yerde petrol bulma ümidinin olması, zirai kalkınmaya<br />

önem verilmesi ve madencilik alanındaki<br />

gelişmeler dikkati çekmektedir. (SP, 9 İkinciteşrin 1937)<br />

Bu talimatname bayi bulunmayan köy ve nahiyelerde<br />

uygulanmak amacıyla çıkarılmıştır.<br />

TCYK<br />

TCYK<br />

BULMAÇ<br />

C, 6<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 6<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

RGT:<br />

09.11.1937,<br />

RGS:3754<br />

BULMAÇ<br />

8 Kasım İzmir vilayeti. İzmir valiliği 500 yataklı yeni bir hastane yaptırıyor. C, 8<br />

ikinciteşrin<br />

1937<br />

8 Kasım Diyarbekir'de yapılan 2000<br />

kişilik büyük bir halk evinin<br />

açılışı Cumhuriyet bayramında<br />

yapıldı.<br />

8 Kasım Kocaeli milletvekili Nedim<br />

Bozatık dün havagazından<br />

zehirlenerek vefat etmiştir.<br />

9 Kasım İkinci beş yıllık sanayi<br />

programı.<br />

9 Kasım Emniyet teşkilatı mensuplarına<br />

verilecek inzibati cezalara<br />

ait tüzüğün yürürlüğe<br />

konulması.<br />

10 Kasım Memleket kuraklıktan kurtuluyor.<br />

10 Kasım Danıştay lahiyası hakkında<br />

Danıştay Başkanı'nın Başbakanlık'a<br />

sunduğu bilgiler.<br />

Boşalan üyelik için CHP Orgeneral Ali Said<br />

Akbaytu'ğu aday olarak göstermiştir. (C, 20.11.1937)<br />

Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanan program ilgili<br />

makamlara bildirilmeye başlanmıştır. Planın en çok<br />

üzerinde durulan noktası hammaddelerin ülke içinde<br />

işlenmesidir.<br />

Tüzüğe göre verilebilecek cezalar şunlardır: Uyarma,<br />

kınama, kıdem tenzili, terfınin bir devre geciktirilmesi,<br />

meslekten ihraç ve memuriyetten ihraç. (RGT:<br />

15.11.1937, RGS:3759 ve SP, 7 Birincikanun 1937)<br />

Hükümet büyük sulama projesi gereğince yeni su kanalları<br />

açılması için müteahhitlere ihale vermekte ve<br />

iki büyük baraj kurmayı planlamaktadır.<br />

Danıştay kanunu ile ilgili olarak 1937 yılı Resmi Gazetesi'nde<br />

herhangi bir yasal düzenlemeye rastlanmamıştır.<br />

C, 8<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 8<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 9<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

80.91.9<br />

C, 10<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

12.69.10<br />

1937 Yılı 883

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Kasım Vakıf memba sulanyle orman<br />

ve zeytinliklerin işletilmesi<br />

için vakıflar umum<br />

müdürlüğüne verilen mütedavil<br />

sermaye hakkında<br />

2/7600 sayılı nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

12 Kasım Köy kanununa aid yeni bir<br />

layiha.<br />

13 Kasım 2/7620 sayılı polis mesleğine<br />

giriş ve polis terfi<br />

esaslarını gösteren nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

13 Kasım 1 .,2.,3., ve 4. Umumi müfettişliklerin<br />

teşkilat kadrolarına<br />

dair 2865 ve 2883<br />

sayılı kanunlarda değişiklik<br />

yapılması için hazırlanmış<br />

olan kanun tasarısına dair.<br />

Sadece orman ve zeytinliklerin işletilmesinde kullanılacak<br />

olan sermayenin nasıl idare edileceği düzenlenmektedir.<br />

Köy kanununda yapılan değişiklikle binalı, binasız<br />

yerler bina, arazi ve iktisadi buhran vergilerinden istisna<br />

tutulmuştur. Bu gibi yerlerle köy gelirlerine haciz<br />

konulamaz. Tasanda belirtildiği üzere şu an muhtarlıklarla<br />

idare edilen 38.500 köy bulunmaktadır.<br />

Nizamname polis mesleğine girişi ve terfiyi düzenlemektedir.<br />

(Genel şanlarda eğitim şartının olmaması<br />

dikkat çekicidir.)<br />

14 Kasım Seferde itfaiye. Çin ve İspanya savaşında görülen gelişmeler üzere<br />

itfaiye teşkilatının kuvvetlendirilmesi için eğitim ve<br />

donanım bakımından takviyesine karar verilmiştir.<br />

14 Kasım Eski terim ve ifadelerle yazılmış<br />

kitapların yerine yenilerinin<br />

hazırlanmasına<br />

dair Atatürk'ün emirleri.<br />

16 Kasım 2/7647 sayılı Diyanet İşleri<br />

Reisleri Teşkilatının vazifelerini<br />

gösterir nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

(26.11.1937 tarihli ve 3769<br />

sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi<br />

vardır.)<br />

16 Kasım Atatürk'ün katıldığı törenle<br />

Irak ve İran sınırlarına ulaşacak<br />

olan Diyarbakır-<br />

Cizre demiryolu hattının<br />

temeli atıldı.<br />

16 Kasım Memur namzedliği üç seneye<br />

çıkarıldı.<br />

16 Kasım Terörizmin önlenmesi ve<br />

cezalandırılması hakkında<br />

devletler tarafından meydana<br />

getirilmiş olan komisyon<br />

kararlan.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Bu nizamnameyle Diyanet tşleri'nin merkezi ve il<br />

teşkilatı yeniden düzenlenmiş ve müftülerin görevleri<br />

belirtilmiştir. (C, 18 İkinciteşrin 1937)<br />

Askerlik hizmetini yapmamış olan lise ve yüksekokul<br />

mezunlan bu süreninin sonunda askerliğe alınabilecek.<br />

(RGTM6.11.1937, RGS:3760)<br />

BULMAÇ<br />

C, 12<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

69.43.6<br />

C, 14<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

1.3.20/1<br />

BULMAÇ<br />

TCYK<br />

C, 16<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10<br />

/219.476.8

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Kasım 2/7665 sayılı teknik okulu<br />

nizamnamesinin yayımlanması.<br />

(23.11.1937 tarihli<br />

ve 3776 sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır.)<br />

17 Kasım Atatürk, Tunceli'nin Petek<br />

kazasında Murat Nehri üzerinde<br />

Singeç Köprüsü'nü<br />

hizmete açtı.<br />

17 Kasım İzmir belediyesi su ve<br />

tramvay şirketleri tesisatını<br />

satın alıyor.<br />

Bu tüzükte okulun kuruluş amacı, idare tarzı, eğitim<br />

şekli ve öğrencilerde aranacak nitelikler gibi hususlar<br />

düzenlenmektedir.<br />

Havagazı ve telefondan sonra belediye su, elektrik ve<br />

tramvay şirketlerini de satın almaktadır.<br />

20 Kasım Yeni bir layiha. Hazırlanan bir kanun tasarısına göre; köylü evine gelen<br />

ve köyde oturmayan her kişiyi muhtara bildirmek<br />

zorundadır.<br />

22 Kasım Beş yıllık sanayi müesseseleri<br />

ve üretim istatistiği.<br />

23 Kasım Tramvay ve elektrik şirketleri<br />

İstanbul belediyesine<br />

geçiyor.<br />

23 Kasım Türk parasının kıymetinin<br />

korunması hakkındaki 12<br />

sayılı kararnamenin yürürlüğe<br />

konulması.<br />

24 Kasım Müftü adının<br />

başimamlığa çevrilmesi<br />

hakkında kanun teklifi verilmesi.<br />

24 Kasım Belediyelerin 1929-1935<br />

yılları arasındaki gelir, gider,<br />

memur ve müstahdem<br />

adedi vs. durumlarına ait<br />

istatistiğin yayımlanması.<br />

25 Kasım Vekaletlerin yeniden<br />

tesbiti. Hükümet ihtiyaçlara<br />

göre bakanlıkların sayısını<br />

yeniden gözden geçirecektir.<br />

26 Kasım Kıbrıs'a bağımsızlık verilmesi<br />

yönündeki Rumların<br />

propagandaları Türkler arasında<br />

rahatsızlık yaratmaya<br />

başladı.<br />

12 sayılı kararnameye göre; bankalar müşterilerinin<br />

dövizlerini hemen Merkez Bankası'na bildirmek zorundadırlar.<br />

(RGT:23.12.1937, RGS:3790)<br />

Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı ile Ziraat Bakanlığının<br />

görevlerinin diğer bakanlıklara devredilmesi düşünülmektedir.<br />

Münakale ve Muharebe Vekaleti<br />

adıyla yeni bir bakanlığın da kurulması düşünülmektedir.<br />

(SP, 06.11.1937) Bu konudaki düzenleme 3271<br />

sayılı devlet dairelerinin vekaletlere ayrılması hakkında<br />

kanununla yapılmıştır. Buna göre devlet dairelerinin<br />

bakanlıklara ayrılması başbakanın teklifi ve<br />

cumhurbaşkanının teklifi ile gerçekleşir.<br />

(RGT:01.12.1937,RGS:3773)<br />

BULMAÇ<br />

TCYK<br />

SP, 17<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 20<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/24.<br />

138.1<br />

SP, 23<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

80.95.3/2/<br />

8030<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

21.121.6<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

24.138.3<br />

C, 25<br />

İkinciteşrin<br />

1937<br />

GB<br />

1937 Yılı 885

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Kasım Maden hurdaları. Demir,<br />

bakır ve kurşun gibi madenlerin<br />

yurtdışına çıkarılmasının<br />

yasaklanması hakkında<br />

hazırlanan kanun tasarısının<br />

birkaç gün içinde<br />

meclise sevk edilmesi planlanmaktadır.<br />

Tasan 01.12.1937'de mecliste görüşülmeye başlanmış<br />

ve 17.12.1937'de 3284 sayılı bazı maden hurdalarının<br />

dışan çıkarılmasının yasak edilmesi ve satın<br />

alınması hakkında kanunun adıyla kabul edilmiştir.<br />

3284 sayılı kanuna göre demir, bakır, kurşun ve kalay<br />

gibi madenlerin yurtdışına çıkarılmasını yasaklamaya<br />

Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ancak, bu madenlerin<br />

yurtiçinde satışlan serbesttir.<br />

(RGT:25.12.1937, RGS:3792)<br />

27 Kasım Devlet artistleri. Milli Eğitim Bakanlığı tiyatro ve opera okulu mezunları<br />

için bir kanun projesi hazırlamış ve Başbakanlığa<br />

göndermiştir.<br />

27 Kasım Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun<br />

44,47,48,49,50 ve<br />

61. maddelerinin değiştirilmesi<br />

hakkında İzmir Milletvekili<br />

Celal Bayar ve<br />

148 arkadaşı tarafından verilen<br />

kanun teklifi.<br />

27 Kasım Paris'te toplanan Uluslararası<br />

Mübadele Kongresi'ne<br />

gözlemci sıfatıyla katılan<br />

ticaret konseyimizin raporu.<br />

27 Kasım Almanya'nın Ortadoğu'daki<br />

kültür politikası.<br />

3272 sayılı kanunla 48. madde "Vekaletlerin kurulması<br />

özel kanuna tabidir." ve 47. madde "Vekillerin<br />

vazife ve mesuliyetleri özel kanunla tayin olunur."<br />

şeklinde değiştirilmiştir.<br />

(RGT:01.12.1937, RGS:3773)<br />

28 Kasım Yeni deniz tesisatı. Haliç'de deniz sanayinin gelişimi amacıyla büyük bir<br />

fabrikanın yapılması planlanmaktadır. Bu gelişmeyle<br />

birlikte Deniz Ticaret Müdürlüğü'nün bir genel müdürlük<br />

haline getirilmesi düşünülmektedir.<br />

29 Kasım Defterdarlıkta yeni bir teşkilat.<br />

Özellikle sanayicilerden alınan vergilerin düzenli bir<br />

şekilde tahsilini sağlayabilmek amacıyla yeni bir yapılanmaya<br />

gidilmektedir.<br />

29 Kasım İtfaiye kanunu. Yakın bir zamanda meclise gönderilecek tasanya göre<br />

her şehir ve ilçede bir itfaiye teşkilatı kurulacaktır.<br />

29 Kasım Hatay bağımsızlığına kavuştu.<br />

29 Kasım Bursa belediye başkanlığına<br />

Neşet Kiper'in seçilmesinin<br />

onaylanması.<br />

29 Kasım Hariciye Vekaleti umumi<br />

katipliğine Numan<br />

Menemencioğlu ve umumi<br />

katiplik muavinliğine Nebil<br />

Batı'nm tayin edilmesi.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Suriye Meclisi Türkiye ve Fransa arasındaki bu anlaşmayı<br />

kabul etmemiştir. Türkiye bu gelişmeler üzerine<br />

06.12.1937 tarihinde 1926'da Türkiye ve Fransa<br />

arasında imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini<br />

uygulama kabiliyetini kaybettiği gerekçesiyle<br />

feshettiğini Fransa'ya bildirmiştir. (MTTK)<br />

Bu onay işlemi 01.12.1937 tarihli ve 3773 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Bu tayin işlemi 30.11.1937 tarihli ve 3772 sayılı<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. (15 Şubat 1958'de<br />

vefat etmiş olan Menemencioğlu Ağustos 1942 ve<br />

Haziran 1944 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı görevine<br />

getirilmiştir.)<br />

C, 27<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 27<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

21.121.8/<br />

343<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

229.538.10<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

231.558.9<br />

C, 28<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 29<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

C, 29<br />

Îkinciteşrin<br />

1937<br />

GB<br />

BCA:<br />

030.11.1/<br />

117.37.9<br />

BCA<br />

:030.11.1/<br />

117.37.14

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

I Aralık Konjonktür Mütehassısı<br />

Dr. Franz Eppenstein'in<br />

Başbakanlık'a bağlı konjonktür<br />

servisinin İstatistik<br />

Umum müdürlüğü'ne bağlanmaması<br />

isteği.<br />

1 Aralık Jandarma teşkilat ve vazife<br />

tüzüğünün yürürlüğe konulması.<br />

1 Aralık 3203 sayılı Ziraat Vekaleti<br />

vazife ve teşkilat kanununa<br />

ek kanun tasarısı verilmesi.<br />

1 Aralık 1683 sayılı emeklilik kanununun<br />

48. maddesinin değiştirilmesi<br />

hakkında kanun<br />

tasarısı verilmesi.<br />

2 Aralık Fabrikalarda çalıştırılacak<br />

mahkumlar.<br />

3 Aralık Yeni hava istasyonu kuruldu.<br />

7 Aralık Bafra elektrik fabrikasını<br />

belediye satın alacak.<br />

Dr. Eppenstein, İstatistik Umum Müdürlüğü'nün devlete<br />

ait ve istatistiği yapılması mümkün olan her türlü<br />

bilgi ve belgeyi toplayarak bunları sırasıyla düzenleyerek<br />

bir anlamda devlet ekonomisinin muhasebesini<br />

tuttuğunu düşünmektedir. Konjonktür servisi ise İstatistik<br />

Umum Müdürlüğü dışındaki kurum ve kuruluşların<br />

da istatistiklerini inceler ve noksanlıkları tahminlerle<br />

gidermeye çalışır. Ancak, konjonktür servisinin<br />

daha verimli çalışabilmesi bu kuruluşun tamamen<br />

bağımsız bir kuruluş olarak çalışmasına bağlıdır.<br />

2/7756 sayılı jandarma teşkilat ve vazife nizamnamesi<br />

24.12.1937'de yayımlanmıştır. (RGT:24.12.1937,<br />

RGS:3791)<br />

Adliye Bakanlığı ağır hapis cezasına çarptırılan mahkumların<br />

fabrikalarda çalıştırılması için kadrolar düzenlemekte<br />

ve fabrika binalarında değişiklikler yapmaktadır.<br />

Devlet havayolları idaresi, sisli havalarda uçaklara<br />

yardımcı olabilmek için İstanbul Yeşilköy'e bir kerteriz<br />

istasyonu kurmuştur.<br />

8 Aralık İzci teşkilatı ıslah edilecek. Milli Eğitim Bakanlığı'nın aldığı bir karara göre;<br />

okullardaki izcilik teşkilatlarında düzeltimler yapılacak<br />

ve izcilik ortaokul ve liselerde ders olarak konulacaktır.<br />

10 Aralık Elaziz'in adı Elazığ olarak<br />

değiştirildi.<br />

2/7806 sayılı kararname 17.12.1937 tarihli ve 3785<br />

sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

13 Aralık İktisad haftası açıldı. Celal Bayar yaptığı konuşmada geçmiş senelerle karşılaştırma<br />

yaparak izlenecek ekonomi politikasının<br />

temellerini ortaya koymuştur.<br />

13 Aralık Türkiye Ziraat Bankası tarafından<br />

şeker ithal edilmesine<br />

izin verilmesi.<br />

15 Aralık Karabük'te belediye teşkilatına<br />

ihtiyaç var.<br />

Karabük'te düzensiz kentleşmenin önüne geçebilmek<br />

ve artan ihtiyaçları karşılayabilmek için bir belediye<br />

teşkilatının kurulması gerektiği söylenmektedir.<br />

BCA:<br />

030.10/<br />

24.138.4/<br />

74<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

80.98.4<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

80.98.15<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

80.98.16/<br />

K.3337<br />

SP,<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

C, 3<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

SP, 7<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

C, 8<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

TCYK<br />

C, 13<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

81.107.7<br />

SP, 15<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

1937 Yılı 887

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Aralık Türkiye-Yunanistan kaçakçılıkla<br />

mücadele<br />

andlaşması imzalandı.<br />

15 Aralık 3275 sayılı askeri memurlar<br />

kanununun 6. maddesinin<br />

tadiline dair kanunun yayımlanması.<br />

16 Aralık Arazi ve bina vergileriyle<br />

binalardan alınan iktisadi<br />

buhran vergisinin vilayet<br />

hususi idarelerine devri<br />

hakkındaki 2871 numaralı<br />

kanuna bir madde ilavesine<br />

dair 3279 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

16 Aralık Devlete ait bir kısım binalar<br />

satış bedeliyle resmi daireler<br />

yapılması hakkındaki<br />

2300 sayılı kanunun ikinci<br />

maddesini değiştiren 3276<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

16 Aralık 3277 sayılı nalbant mektepleri<br />

ve nalbantlık hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

17 Aralık Hükümetin mühim bir kararı.<br />

17 Aralık Ecnebilerin tabi olacağı<br />

muamele.<br />

1455 sayılı kanunda yapılan değişiklikle yüksek tahsil<br />

yapmayan askeri memurların üçüncü sınıftan yukarı<br />

yükselemeyecekleri düzenlenmiştir.<br />

3279 sayılı kanuna göre özel idarelerden tahsisat yapıldıkça<br />

bu miktar gelirler bütçesinde açılacak özel<br />

bir kışıma yazılacak ve maliye bütçesinde karşılık<br />

geldiği kısma gider olarak yazılacaktır.<br />

3276 sayılı kanuna göre sene içerisinde bu amaçla<br />

harcanmayan miktar bir sonraki seneye devrolunur.<br />

Kanun Ziraat Bakanlığı tarafından açılacak olan nalbant<br />

mekteplerini düzenlemektedir.<br />

Hükümet <strong>Ankara</strong>'da memurların ev ihtiyacını karşılayabilmek<br />

maksadıyla memur evleri yaptırılmasına<br />

karar vermiştir.<br />

İçişleri Bakanlığı yabancıların ülke içindeki seyahatleri<br />

ve ikametlerini düzenleyen kanun çıkıncaya kadar<br />

bu alandaki boşluğu doldurabilmek için 122<br />

maddelik bir açıklama yayımlamıştır. Talimatname<br />

14.12.1937 tarihli ve 3782 sayılı Resmi Gazete'de<br />

yayımlanmıştır.<br />

18 Aralık Sanayi şirketleri. Özel ya da devlet sanayi şirketleri çalıştıracakları yabancılar<br />

için Bakanlar Kurulu'nca kararlaştırılan bir<br />

ücreti hazineye yatıracaklardır.<br />

18 Aralık Hariciye tayinleri. Dışişleri<br />

Bakanlığı'nda yapılan tayinler<br />

gazetede yayımlanmıştır.<br />

18 Aralık Mekteblerimiz için beden<br />

terbiyesinde yeni sistem.<br />

Yöneti Zamandizini<br />

Toplam 18 tayin işlemi gerçekleşmiştir.<br />

(RGT:22.12.1937, RGS:3789)<br />

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kanun<br />

projesine göre; artan öğrenci sayısına göre yeni bir<br />

teşkilat yapısına ihtiyaç duyulmakta ve bu amaçla<br />

beden terbiyesi teşkilatı ve spor klüplerinin bakanlığa<br />

bağlanması ve buna uygun olarak genel müdürlük,<br />

şube müdürlüğü ve büroların kurulması planlanmaktadır.<br />

CK<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

C, 17<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

C, 17<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

C, 18<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

C, 18<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

SP, 18<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Aralık Çorlu'da 13 tane ilkokul<br />

yaptırılıyor.<br />

18 Aralık 2/7789 sayılı Bakanlar Kurulu<br />

kararnamesiyle<br />

Diyarbekir adının Diyarbakır<br />

olarak değiştirilmesi.<br />

20 Aralık Trabzon-tran yolu üzerinde<br />

devlet demiryolları ve limanlan<br />

işletme umum müdürlüğünce<br />

otobüs, kamyon<br />

ve otomobil işletilmesi<br />

hakkında 2/7813 sayılı nizamnamenin<br />

yayımlanması.<br />

20 Aralık Sivas-Divriği demiryolu<br />

hizmete girdi.<br />

20 Aralık İlkmekteb muallimlerine<br />

mesken bedelleri verilmeye<br />

başlanacak.<br />

20 Aralık Halil Vedad Uşaklıgil dün<br />

vefat etti.<br />

20 Aralık Belediyeler Bankası lağvediliyor.<br />

21 Aralık Atatürk'ün başkanlığında<br />

yapılan kabine toplantısında<br />

siyasi müsteşarlıklar<br />

kaldınldı.<br />

22 Aralık Buğday ile kömür de dahil<br />

olduğu halde bilumum madenlerin<br />

ihraçtan evvel lisansa<br />

tabi tutulması hakkındaki<br />

11/11/1937 tarih ve<br />

2/7628 sayılı kararnamenin<br />

sureti tatbikine dair talimatnamenin<br />

yayımlanması.<br />

22 Aralık Çalışan kadın yol vergisi<br />

verecek.<br />

Bu güzergahta uygulanacak tarifeler de 06.10.1937<br />

tarihli ve 3727 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Kültür Bakanlığı öğretmen sayısını arttırmak ve<br />

mevcut öğretmenlerin yaşam seviyesini yükseltebilmek<br />

amacıyla böyle bir karar almıştır.<br />

Meclise verilen bir tasanya göre Belediyeler Bankası<br />

kaldınlmakta ve yerine İller Bankası kurulmaktadır.<br />

Böylece artık kanunlar doğrudan başbakanlıktan<br />

meclise gönderilecektir. Siyasi müsteşarlıklar görevlerini<br />

bakanlara ve idari müsteşarlara devretmişlerdir.<br />

Konuyla ilgili anayasa değişikliği 29.11.1937 tarihinde<br />

yapılmıştır. Siyasi müsteşarlann tam listesi şu<br />

şekildedir: Faik Baysal (Maliye), Necib Ali Küçüka<br />

(Milli Müdafaa), Ali Rıza Türel (İktisad), Numan<br />

Menemencioğlu (Hariciye), Sırn Day (Nafıa),<br />

Abdülmuttalib Öker (Dahiliye), Nafı Atuf Kansu<br />

(Maarif), Salah Yargı (Adliye), Tahsin Coşkun (Ziraat)<br />

ve Rıza Erten (Ziraat). (C, 23.11.1937)<br />

Buna göre bütün maden ihracatlan için İktisat Bakanlığından<br />

lisans alınması gerekmektedir.<br />

Mart'ta meclise verilmesi planlanan yol kanununa göre;<br />

bedeni çalışma yükümlülüğü kaldırılmakta ve<br />

herkesten gelirine göre yılda 12 Lirayı geçmemek<br />

üzere vergi kesilmektedir.<br />

SP, 18<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

RG<br />

BULMAÇ<br />

CTEK<br />

SP, 20<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

SP, 20<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

SP, 20<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

TCYK<br />

BULMAÇ<br />

SP, 22<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

1937 Yılı 889

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

22 Aralık <strong>Ankara</strong>'da basılan Faşizim<br />

ve Yuttaşlara Açık Mektup<br />

adlı broşürün satışının yasaklanması.<br />

Broşür, H. Topuz tarafından yazılmakta ve <strong>Ankara</strong>'da<br />

Recep Ulusoğlu basımevinde basılmaktaydı.<br />

24 Aralık Devlete aid olan çiftlikler. Ziraat Bakanlığı tarafından hazırlanan tasanya göre<br />

devlette olan arazi ve çiftliklerin idaresi için tüzel kişiliğe<br />

sahip bir devlet işletmesi kurulmaktadır.<br />

24 Aralık Dahiliye taşra teşkilatı. İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan bir projeye<br />

göre; taşra teşkilatında çalışanların terfileri düzenlenmektedir.<br />

Tasanya göre; valiler ve kaymakamlar<br />

üç sınıfa ve mektubeular da beş sınıfa ayrılmakta ve<br />

buna göre maaşları düzenlenmektedir.<br />

24 Aralık Romanya'da B. Gogan'ın<br />

başkanlığında yeni bir kabine<br />

kuruldu.<br />

25 Aralık Devlet demiryolları ve limanlan<br />

işletme umum idaresinin<br />

teşkilat ve vazifelerine<br />

dair olan 1042 sayılı<br />

kanunun 25. maddesinin<br />

tadili hakkında 3282 sayılı<br />

kanunun yayımlanması.<br />

25 Aralık Gümrük tarifesi kanununun<br />

değiştirilmesine dair 3283<br />

sayılı kanunun yayımlanması.<br />

25 Aralık 3287 sayılı Yalova kaplıcalarıyla<br />

kaplıcalar bölgesinin<br />

idaresi hakkında kanunun<br />

yayımlanması.<br />

25 Aralık Hasta memurlan devlet tedavi<br />

ettirecek.<br />

25 Aralık Phytion civannda Türk-<br />

Yunan hududu ile<br />

Svilengrad civarında Yunan-Bulgar<br />

hududu arasındaki<br />

şimendifer hattı üzerinde<br />

seyrüsefer hakkında<br />

Lozan muahedesinin 107.<br />

maddesinin ahkamının tatbiki<br />

için Türk Yunan<br />

umumi nizamnamesinin<br />

yayımlanması.<br />

26 Aralık Muhtaç analara yetim maaşı<br />

bağlanacak.<br />

90 Yöneti Zamandizini<br />

3282 sayılı kanuna göre Büyük Millet Meclisi üyeleri<br />

demiryollannda ücretsiz seyahat edeceklerdir.<br />

3287 sayılı kanunla Yalova kaplıcalarının işletmesi<br />

elli yıllığına AKAY işletmesine verilmiştir.<br />

Meclise verilen tasarıya göre; yedinci ve ondan aşağı<br />

derecelerde bulunan memurlann tedavi ve yol masraftan<br />

devletçe ve vefat edenlerin cenaze masrafları<br />

da mensup olduklan daire bütçesince karşılanacaktır.<br />

25 Kasım 1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Dul ananın hiçbir malı ve kendisine bakacak kimsesi<br />

yoksa kendisinin talebi üzerine birinci derecede yetimler<br />

arasında maaş bağlanacak.<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

81.102.8/<br />

86-296<br />

C, 24<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

C, 24<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

GB<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

SP, 25<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

TAR: KT:<br />

18.03.1938<br />

ve 2/8327<br />

sayılı<br />

kararname<br />

RGT:<br />

21.04.1938<br />

SP, 26<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Aralık Emniyet, muamelat memurları<br />

hakkında bir nizamname<br />

hazırlandı.<br />

27 Aralık Devlet ziraat işletmeleri kurumu<br />

teşkili hakkında kanun<br />

tasarısı verilmesi.<br />

27 Aralık Bey, efendi ve ağa tabirlerinin<br />

genelge mecmualarından<br />

kaldırılması.<br />

30 Aralık 3290 sayılı devlet hesaplarında<br />

liranın esas ittihaz<br />

edilmesi hakkında kanunun<br />

yayımlanması.<br />

30 Aralık 3295 sayılı Denizbank kanunun<br />

yayımlanması.<br />

30 Aralık Türk Hava Kurumu tarafından<br />

Milli Müdafaa Vekaletine<br />

teberru edilen<br />

mebaliğin sureti sarfı hakkında<br />

1831 sayılı kanunu<br />

değiştiren 3292 sayılı kanunun<br />

yayımlanması.<br />

30 Aralık 3575 sayılı askeri fabrikalar<br />

harp sanayi kıtaları erlerine<br />

verilecek yevmiye hakkında<br />

kanunun yayımlanması.<br />

31 Aralık 25 Mayıs 1928 tarihli<br />

muhadenet ve teşriki mesai<br />

muahedenamesinin temdidi<br />

hakkındaki protokolün yayımlanması.<br />

31 Aralık Türkiye ile İsveç arasında<br />

kliring anlaşması.<br />

Nizamnameye göre; memurlar beş dereceye ayrılmış<br />

ve terfi süreleri üç sene olarak tespit edilmiştir.<br />

Her türlü ziraat işleri ile uğraşmak ve Ziraat Bakanlığı'na<br />

bağlı olarak çalışmak üzere tüzel kişiliğe sahip<br />

bir işletme kurulması hakkındaki tasan meclise verilmiştir.<br />

(SP, 30 Birincikanun 1937)<br />

3290 sayılı kanuna göre Lira esas; Kuruş ise onun<br />

kesiridir.<br />

Kanun, 27.12.1937 tarihinde kabul edilmiştir.<br />

(TCYK) İktisat Bakanlığı'na bağlı ve tüzel kişiliğe<br />

sahip olan bankanın faaliyetleri 1940'da son bulacaktır.<br />

(GB) Konuyla ilgili ilk haber Şubat ayında çıkmıştır.<br />

(C, 7 Şubat 1937)<br />

3292 sayılı kanuna göre Türk Hava Kurumu tarafından<br />

verilen miktar hem gelir hem de gider bütçesine<br />

kaydolunur.<br />

3575 sayılı kanuna göre kuruma faydalı hizmeti dokunanlara<br />

maaşlan dışında yevmiye verilebilir.<br />

SP, 27<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1937<br />

BCA:<br />

030.18.1.2/<br />

81.106.10<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

3.5.12(7)<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

BULMAÇ<br />

TTOMAR:<br />

KT:<br />

22.06.1938<br />

ve 3479<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

09.07.1938<br />

TTOMAR:<br />

KT:<br />

13.04.1938<br />

ve 3363<br />

sayılı<br />

kanun<br />

RGT:<br />

22.04.1938<br />

1937 Yılı 891

KAYNAKÇA<br />

AKŞİN, Sina, Türkiye 'nin Yakın Tarihi, İmaj Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

BİRGEN, Muhittin, "Türkiye 1938 Senesinde Niçin Geçen Seneden Daha Mes'ud Olacaktır?",<br />

01.01.1938 tarihli Son Posta gazetesi.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Savaş Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1982.<br />

FEYZİOĞLU, Turhan, (Kor:), Atatürk Yolu, Otomarsan Kültür Yayını, İstanbul, 1981.<br />

GOLOĞLU, Mahmut, Tek Partili Cumhuriyet (1931-1938), Kalite Matbaası, <strong>Ankara</strong>,<br />

1974.<br />

GÖKMEN, Muzaffer, 50 Yılın Tutanağı 1923-1973, Hürriyet Yayınlan Tarih Dizisi, İstanbul.<br />

KAZAN, Feyzullah, "1938 Yılı Ne Getirecek?", 01.01.1938 tarihli Akşam Gazetesi.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 1973.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938,<br />

Türk Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Türkiye<br />

İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

KONGAR, Emre, Türkiye'nin Toplumsal Yapısı, C.2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1985.<br />

KORKUT, Refik, Cumhuriyet Kronoloji, Türkiye Fikir Ajansı, <strong>Ankara</strong>, 1964.<br />

Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimi Kısa Kronoloji, Türk Tarih Kurumu Basımevi, <strong>Ankara</strong>,<br />

1972.<br />

KURUÇ, Bilsay, iktisat Politikasının Resmi Belgeleri (Söylev, Demeç ve Yazılar),<br />

No: 15, Türk İktisadi Gelişmesi Araştırma Projesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye<br />

Enstitüsü, <strong>Ankara</strong>, 1963.<br />

LEVENTOGLU, Mahzar, Atatürk'ün Vasiyeti, 1968.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Ahmet R. Ökçün, Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), No:372,<br />

A.Ü. SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye'nin Taraf Olduğu Uluslararası Andlaşmalar Rehberi<br />

(1920-1961), Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, <strong>Ankara</strong>, 1962.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye'nin Taraf Olduğu Milletlerarası Anlaşmalar Rehberi<br />

(1920-1961), Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, <strong>Ankara</strong>, 1962.<br />

ÖLÇER, Cüneyt, 50 Yılın Türk Kağıt Paraları, 1973.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong>,<br />

1975.<br />

ÖZAKMAN, Turgut, 1881-1938 Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronoloji,<br />

Açıklamalar, Kaynaklar, Temel Belgeler ve Devrim Yasaları, 1. B., Bilgi Yayınevi,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, Bulmaç Mevzuat Kılavuzu (23 Nisan 1920-23 Nisan 1996), Cilt 1-2,<br />

TAKAV, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, İstatistik Göstergeler 1923-2002, <strong>Ankara</strong>,<br />

2003.<br />

TEKELİ, İlhan, İlkin, Selim, Uygulamaya Geçerken Türkiye 'de Devletçiliğin Oluşumu,<br />

ODTÜ, <strong>Ankara</strong> 1982.<br />

TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, 5.B., İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

9 Yöneti Zamandizini

TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-<br />

1931), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınlan, İstanbul 1999.<br />

ULUATAM, Özham, Geçmişe Bakmak Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi: 1920-2000, Ânaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

UYANIK, M. Mesut Türkiye Cumhuriyeti 80 Yıl Kronolojisi, Anadolu Ajansı Yayınlan.<br />

UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut <strong>Kitaplar</strong>ı, İstanbul,<br />

1999.<br />

YAVUZ, Ahmet, (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi 1937 Yılı.<br />

Son Posta Gazetesi 1937 Yılı.<br />

Arşivler<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Toprak İskan Müdürlüğü Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bayındırlık Bakanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkanlığı,<br />

Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu, 4. Cilt, 1933-1937.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Müşterek Kararnameler Kataloğu (Kronolojik), 1930-1937.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong>, 1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı,<br />

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı Kataloğu<br />

1870-1951, <strong>Ankara</strong>, 2001.<br />

Diğerleri<br />

Cumhuriyet Tarihi Ekonomi Kronolojisi, http://www.kronoloji.gen.tr/ekonomi/ ekolhtml.<br />

http://www.bianet.org/2001/06/28/haber3096.htm., (27.06.2001)<br />

http ://www.kronoloj i .gen .tr/kronoloj i.php.3?sayfa= 15 8kategori=ekonomi<br />

Modern Türkiye Tarihi Kronolojisi,<br />

http://www.ata.boun.edu.tr/ cronology/kronoloji/1937.htm<br />

Sakarya <strong>Üniversitesi</strong> Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi,<br />

http://www.atamer.sakarya.edu.tr/kro-38htm.<br />

1.937 Yılı 893

1938: BEKLEYİŞ VE ENDİŞE<br />

M.Murat BASKICI*<br />

Türkiye'de 1938 yılında iki zıt duygu atmosferini, huzuru ve endişeyi, bir<br />

arada gözlemlemek mümkündür. 1939'da anavatana katılacak olan Hatay hariç,<br />

Türkiye millî mücadele döneminde belirlediği sınırlan içinde oturmuş merkezi<br />

ve yerel yönetimi ile, devrim kanunlarıyla, denk bütçesiyle, dünya ekonomisinin<br />

daraldığı bir dönemde giriştiği ve ülkede yıllık ortalama % 10'luk (1936-1939)<br />

büyüme hızlarına önemli katkısı olan sanayi planlarıyla, yurdun dört bir yanına<br />

uzanan demiryollarıyla, şehirlerin çağdaş bir şekilde inşa ve imarını öngören<br />

uzun vadeli şehir planlarıyla "huzurlu" bir ortam içindedir. Döneme ait birincil<br />

ve ikincil kaynaklardan bu huzuru hissetmek mümkündür. Cumhuriyet onbeş<br />

yaşına ulaşmış, elde mevcut insan ve sermaye stokuna kıyasla çok önemli hamleler<br />

başlatılmış ve gerçekleştirilmiştir. Yurtta sulh cihanda sulh ilkesine sadık<br />

olan Türkiye'nin komşuları ya da diğer herhangi bir ülke ile de sorunu bulunmamaktadır.<br />

Ancak, bu huzuru gölgeleyen bir bekleyiş, içerdiği endişe unsurları<br />

ile birlikte yıla damgasını vurmuş gibidir. Önemli bazı meselelerin ortaya çıkışı<br />

ve yıl içinde devam eden belirsizliği bir bekleyiş ve endişe ortamı yaratmakta,<br />

bu da genç cumhuriyetin dünya sahnesinde yer almasının coşkusunu gölgelemektedir.<br />

Endişenin iç ve dış koşullardan kaynaklanan birkaç odağı bulunmaktadır.<br />

Birincisi Atatürk'ün sağlık durumu ya da daha açık söylemek gerekirse hastalığıdır.<br />

Etrafında bulunan doktorlarının gözlemlerine göre, Atatürk'te "siroz<br />

belirtileri" 1936 sonlarından itibaren görülmekte ancak hiç kimse onun karaciğerinden<br />

rahatsız olduğuna ihtimal vermemektedir. 1938 başlarında Atatürk bazı<br />

ilaçlar almaya ve bir tür rejim yapmaya başlamıştır. 1 22 Ocak 1938'de "siroz<br />

başlangıcı" teşhisi konur ancak hastalığın mahiyeti hâlâ bilinmemekte, kendisine<br />

sık sık "dinlenme" tavsiye edilmektedir. 27 Şubat'ta "bir karaciğer hastalığından<br />

muzdarip olduğu" düşünülmeye başlanır, tedbir almak gerekmektedir. 28 Şubat'ta<br />

Başbakan Celal Bayar'ın yabancı hekim getirilmesi isteğini "ortada Hatay<br />

meselesi var, hastalığım dışarıda duyulursa fena olur" diyerek geri çeviren Atatürk<br />

kendisini Türk doktorların muayene etmesini ister. 6 Mart'ta Türk doktorların<br />

ve 12 Mart'ta İstanbul'dan gelen yabancı bir doktorun muayenelerinin ardından<br />

28 Mart'ta bir başka yabancı doktor, Fransa'dan davet edilmiş olan Prof. Dr.<br />

Fissenger, kendisini muayene eder ve 30 Mart'ta Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği'nin<br />

tebliği ile kamuoyuna "grip" olduğu duyurularak 1,5 aylık bir isti-<br />

Yrd. Doç Dr., <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi.<br />

1 Şimşir, Bilal N. (1989), Atatürk'ün Hastalığı, <strong>Ankara</strong> TTK Yayını, s. 11.<br />

1938 Yılı 85

ahat verilir. Atatürk bundan (özellikle de Haziran'dan) sonra giderek sıklaşan<br />

bir doktor kontrolü altında bulunacaktır. Atatürk, Mayıs ayma kadar önemli bir<br />

etkinlikte bulunmayarak dinlenir. Burada dikkat çeken bir husus kendisine hastalık<br />

teşhisi konulduktan sonra hızlanan bir şekilde üzerine kayıtlı olan mal varlığını<br />

çeşitli kurumlara bağışlamaya başlamasıdır: 2 Şubat'ta Bursa Belediyesine,<br />

11 Mayıs'ta <strong>Ankara</strong> Belediyesi'ne ve Cumhuriyet Halk Partisi'ne yaptığı<br />

bağışlar buna örnek verilebilir.<br />

Mayıs ayı sonlarında, Hatay meselesi nedeniyle yurdun Hatay'a en yakın<br />

bölgeleri olan Mersin ve Adana'yı ziyareti Atatürk'ün son yurt gezisi olur. Haziran<br />

ve Temmuz aylarını Savarona yatında; Ağustos, Eylül, Ekim aylarını ise<br />

Dolmabahçe Sarayı'nda giderek kötüleşen ve kendisini yatağa bağlayan sağlık<br />

koşullarına mahkum olarak geçirir. Hastalığın seyri esasında Eylül başından itibaren<br />

kötüleşmiştir. Durumun vehametinin kendisi ve çevresindekiler farkındadır.<br />

Ancak hastalık hakkında kamuoyuna fazlaca açıklama yapılmaz. Bu husus,<br />

yani Ata'nın sağlığı hakkında yeterince bilgi alamamak da halkın "endişesini<br />

mucib" olmaktadır. Dönemin İngiliz büyükelçisinin bildirdiğine göre Türk gazeteleri<br />

Atatürk'ün sağlığı konusunda hiçbir şey yazmamaları için uyarılmıştır. 2<br />

Atatürk'ün rahatsız olduğu bilindiğinden yıl içinde gerçekleştirdiği faaliyetler<br />

basın organlarında önemli yer alır. Çünkü bir yurt gezisine çıkması, bir açılışa<br />

katılması, bir heyeti kabul etmesi ya da bakanlar kuruluna başkanlık etmesi<br />

gibi faaliyetler, yıl içinde giderek azalsa da, sağlığının bu işleri yapmağa elverişli<br />

olduğunun göstergesidir. Ancak özellikle Haziran ayından itibaren, kendisine<br />

kesin istirahat tavsiye edilmiş olan bir dönemde, Atatürk'ün yaptığı kısa yat gezintileri,<br />

bakanlar kuruluna başkanlık edişleri, yabancı heyetleri, devlet adamlarını<br />

ya da başbakanı, bakanları, çeşitli bürokratları kabulü gibi faaliyetleri basında<br />

adeta "sağlığının yerinde, görevinin başında" olmasının "heyecanı" ve "sevinci"<br />

ile yer almaktadır. Bir zamanların rutini olan işler şimdi giderek seyrekleşen<br />

ve doktorların artık pek de tavsiye etmediği faaliyetlerdir. Atatürk bazı günler<br />

uzun bakanlar kurulu toplantılarına başkanlık etmek ya da cumhuriyetin<br />

onbeşinci yılında okunmak üzere bir konuşma hazırlamak gibi bedenen kendisini<br />

yorucu faaliyetlerden son güne kadar sağlığı elverdiği ölçüde çekinmemiştir<br />

ancak Türk ulusu Gazi'sinin sağlığının giderek kötüleşmesini "endişe" ile takip<br />

etmektedir.<br />

İkinci endişe odağı Almanya'nın Orta Avrupa'da giriştiği işgaller ile yaklaşmakta<br />

olduğu iyiden iyiye hissedilen yeni bir dünya savaşı tehlikesidir. Birinci<br />

Dünya Savaşı sonunda Versailles Antlaşması ile kendisine "dikte ettirilen"<br />

"barış" koşullarını sindirmekte zorlanan ve bundan yaklaşık onbeş yıl sonra iktidara<br />

Hitler'i getirerek dünyaya cevabını ilan eden Almanya kaybettiği eski parlak<br />

günlerinin peşindedir. Hitler'in saldırgan söylemini 1938'den itibaren fıiliya-<br />

2 a.k., s. 42-43.<br />

9 Yöneti Zamandizini

ta dökmesi (Avusturya'nın işgali, Çekoslavakya'daki huzursuzluklar) ise dünyada<br />

olduğu gibi Türkiye'de de "endişe" ile izlenmektedir.<br />

Endişenin üçüncü kaynağı Hatay meselesidir. Türkiye'nin Hatay'ı millî sınırlar<br />

içinde görme isteği sürmektedir ancak durum henüz belirsizdir. Hatay'da<br />

yılın ilk yansında görülen gelişmelerle bu belirsizliğin bir askeri çatışmaya dönüşme<br />

ihtimali de oluşmuştur. Ancak 3 Temmuz 1938'de Türkiye ile Fransa<br />

arasında imzalanan askeri anlaşma sonrasında Hatay meselesi çözüm yoluna<br />

girmiş ve 1938'in ikinci yarısında Hatay bağımsız bir devlet olarak, kendi anayasasına,<br />

meclisine, hükümetine sahip olmuştur. Bundan sonra seçilen yol yeni<br />

devletin anavatana katılması yönündedir ve 1939'da gerçekleşmiştir. 1938'in<br />

özellikle ilk yansında Türkiye bakımından meselenin kat'i çözüme kavuşmamış<br />

olması anlamındaki belirsizliği hem Atatürk hem de Türkiye için "endişe" kaynağı<br />

olmuştur. Atatürk'ün bu konudaki hassasiyeti, hastalığının yurt dışında duyulup<br />

meseleyi olumsuz şekilde etkilememesi için yabancı doktorlara muayene<br />

olmayı istememesinden ve 19-24 Mayıs tarihlerinde Mersin-Adana'ya (Türkiye'nin<br />

Hatay'a en yakın bölgelerine) yaptığı "gezi"den rahatlıkla anlaşılabilir.<br />

1938 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk,<br />

Başbakan Celal Bayar ve TBMM Başkanı Abdülhalik Renda'dır. Atatürk'ün<br />

ölümü üzerine 11 Kasım 1938'de toplanan TBMM, cumhurbaşkanlığına<br />

Malatya Milletvekili İsmet İnönü'yü oybirliği ile seçmiştir. İnönü'nün başbakanlıktan<br />

istifası üzerine 25 Ekim 1937'de kurulmuş olan ve 11 Kasım 1938'e<br />

kadar devam eden 9 uncu T.C. ve I. Bayar Hükümeti şu isimlerden oluşmaktadır:<br />

3<br />

IX. T.C. ve I. Bayar Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

25.10.1937-11.11.1938<br />

Başvekil<br />

Mahmut Celal Bayar<br />

Adliye Vekili<br />

Şükrü Saraçoğlu<br />

Milli Müdafaa Vekili<br />

Kazım Özalp<br />

Dahiliye Vekili<br />

Şükrü Kaya 12 Nisan 1938'e kadar vekaleten<br />

Şakir Kesebir<br />

daha sonra Faik Kurdoğlu<br />

Hariciye Vekili<br />

Tevfık Rüştü Aıas<br />

Maliye Vekili<br />

Fuat Ağralı<br />

Maarif Vekili<br />

Saffet Arıkan<br />

Nafıa Vekili<br />

Ali Çetinkaya<br />

İktisat Vekili<br />

Şakir Kesebir<br />

Ziraat Vekili<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili<br />

Hulusi Alataş<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekili<br />

Ali Rana Tarhan<br />

3 Türkiye Büyük Millet Meclisi 'nin Kuruluşundan Günümüze Hükümetler, T.C. Başbakanlık Personel<br />

ve Prensipler Genel Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong>, 1998, s. 111.<br />

1938 Yılı 89

11 Kasım 1938'de kurulan ve 25 Ocak 1939'a kadar devam eden 10 uncu<br />

T.C. ve II. Bayar Hükümetinde ise şu değişiklikler olmuştur 4 : Adliye Vekili<br />

Hilmi Uran; Dahiliye Vekili Refik Saydam; Hariciye Vekili Şükrü Saraçoğlu;<br />

Maarif Vekili (28 Aralık 1938'den itibaren) Hasan Âli Yücel; İktisat Vekili (28<br />

Aralık 1938'den itibaren) Hüsnü Çakır.<br />

1 n ablo 1: Bazı Göstergeler-1938<br />

Nüfus (kişi) 16.925.846 Eczane 501<br />

Hekim 1.379 Eczacı 143<br />

Hemşire 408 Demiryolu (km) 7148<br />

Sağlık Memuru 1.604 Telefon abone sayısı 20.403<br />

Ebe 529<br />

Kaynak: İstatistik Göstergeler 1923-1995, DİE, 1996.<br />

10 Kasım ülke tarihinde bir dönemin bitişi olmuştur. Atatürk'ün ölümünden<br />

sonra cumhurbaşkanlığına seçilen İsmet İnönü, 26 Aralık'ta toplanan CHP Olağanüstü<br />

Kurultayı'nda "Milli Şef' ve partinin değişmez genel başkanı olmuştur.<br />

Tevfik Rüştü Aras, Şükrü Kaya gibi Atatürk döneminin etkili isimleri ise İsmet<br />

İnönü'ye mesafeli olduklarından kabineden ayrılmışlardır.<br />

Ekonomi-Bütçe<br />

1938'de Türkiye'nin ithalatı 150 milyon TL (119 milyon $), ihracatı 145<br />

milyon TL (115 milyon $)'dir. Dış ticaret açığı cüz'i miktarda tutulmaya çalışılmış,<br />

ihracatın ithalatı karşılama oranı % 96 olarak gerçekleşmiştir. Kişi başına<br />

gayri safı milli hasıla cari fiyatlarla 88,4 dolar olarak gerçekleşmiş ve onbeş yılda<br />

1923'teki 45,3 dolarlık seviyesinin yaklaşık iki katına ulaşmıştır. 5 1938'de<br />

GSMH sabit fiyatlarla % 9,5 büyümüş, fiyatlar genel seviyesindeki artış ise yıllık<br />

% -4,2 olmuştur. 6 Döneme ilişkin bazı istatistik bilgiler Tablo l'deki, bütçenin<br />

dağılımı ise Tablo 2'deki gibidir.<br />

4 a.k., s. 117. Bayar'ın kurduğu yeni hükümette İnönü'ye karşı siyasi girişimlerde bulunmuş olan<br />

Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras ile İçişleri Bakanı Şükrü Kaya yer almamıştır. Cumhuriyetin<br />

75 Yılı, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, (ikinci baskı), İstanbul, 1999, s. 191.<br />

5 İstatistik Göstergeler 1923-1995, DİE Yayım, <strong>Ankara</strong>, 1996.<br />

6 Uluatam, Özhan, Geçmişe Bakmak, <strong>Ankara</strong>, 2001, s.155.<br />

9 Yöneti Zamandizini

Tablo 2: 1938 Yılı Bütçesi 7<br />

Kurum<br />

BUtçe<br />

(Lira) % Pay Varidat Lira<br />

%<br />

Pay<br />

T.B.M.M. 3.918.070 1,57 İrat ve servet vergileri 38.736.000 15,50<br />

Riyaseticumhur 406.280 0,16 İstihlak ve muamele<br />

vergileri<br />

112.239.000 44,90<br />

Divanı Muhasebat 651.830 0,26 İnhisarlar safı hasılatı 40.110.000 16,04<br />

Başvekalet 1.298.620 0,52 Devlete ait emval ve<br />

emlâk hasılatı<br />

1.785.000 0,71<br />

Şurayı Devlet 252.370 0,10 Devletçe idare edilen<br />

müesseseler<br />

261.000 0,10<br />

istatistik Umum Mü- 243.640 0,10 Umumi müesseseler ve 1.683.000 0,67<br />

dürlüğü<br />

şirketler hasılatından<br />

devlet hissesi<br />

Devlet Meteoroloji<br />

Umum Müd.<br />

646.140 0,26 Müteferrik varidat 10.535.000 4,21<br />

Diyanet işleri Reisliği 608.100 0,24 Fevkalade varidat 44.700.000 17,87<br />

Maliye Vekaleti 21.418.600 8,57<br />

Düyun-u Umumiye 50.738.390 20,30<br />

Tapu ve Kadastro 1.471.490 0,59<br />

Gümrük ve İnhisarlar<br />

Vekaleti<br />

5.666.370 2,27<br />

Dahiliye Vekaleti 5.073.190 2,03<br />

Matbuat Umum<br />

Müdürlüğü<br />

188.000 0,08<br />

Emniyet Umum<br />

Müdürlüğü<br />

7.000.180 2,80<br />

Jandarma Umum<br />

Kumandanlığı<br />

10.613.470 4,25<br />

Hariciye Vekaleti 3.535.810 1,41<br />

Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vek.<br />

7.901.780 3,16<br />

Adliye Vekaleti 9.600.340 3,84<br />

Maarif Vekaleti 14.670.130 5,87<br />

Nafıa Vekaleti 8.892.040 3,56<br />

iktisat Vekaleti 5.489.790 2,20<br />

Ziraat Vekaleti 7.143.700 2,86<br />

Millî Müdafaa Vek.<br />

(Kara kısmı)<br />

61.361.030 24,55<br />

Millî Müdafaa Vek.<br />

(Hava kısmı)<br />

8.050.140 3,22<br />

Millî Müdafaa Vek.<br />

(Deniz kısmı)<br />

6.583.880 2,63<br />

Askeri Fabrikalar<br />

Umum Müd.<br />

5.755.330 2,30<br />

Harita Umum<br />

Müdürlüğü<br />

775.310 0,31<br />

Toplam 249.954.020 100,00 Toplam 250.049.000 100,00<br />

7 3405 Sayılı 1938 Malî Yılı Muvazenei Umumiye Kanunu, RG 1 Haziran 1938, Sayı 3922.<br />

1938 Yılı 899

1938 yılı için gelir 250.049.000 TL olarak giderlerin biraz üzerinde tahmin<br />

edilmiştir. Bütçe bir önceki yıla göre 19 milyon lira büyümüş ve onbeş yıllık<br />

cumhuriyet tarihinin en "yüksek" bütçesi olmuştur. Maliye Vekili Fuad<br />

Ağralı'nın 1938 bütçesinin denk bütçe prensibine uygun hazırlandığını ifade<br />

edişi erken cumhuriyet döneminde sıkı sıkıya uyulan prensibin sürdüğünü göstermektedir.<br />

Yakın geçmişte iktisadi olarak yan sömürge durumuna düşmüş<br />

Osmanlı İmparatorluğu'nun bütçe açıklan (ve dış borçlan) tecrübesi cumhuriyetin<br />

yönetici kadrolannın hafızalannda hâlâ taze olduğundan denk bütçe, değerli<br />

TL, yerli mal kullanımı gibi prensipler yönetimde adeta "namus meselesi" gibi<br />

algılanmaktadır; ekonomiyi dış borç olmaksızın sürdürebilmek için bunlar ön<br />

koşul niteliğindedir. 1930'lann sıkıntılı dünya ekonomisi ve Osmanlı Devlet<br />

Borcu'ndan Türkiye'ye düşen payın ödenmesi hususlan da dikkate alınırsa denk<br />

bütçe ilkesi bir zorunluluk olarak düşünülmektedir.<br />

Bütçe içindeki kalemler hükümetin o dönemdeki sosyo-ekonomik tercihlerini<br />

ya da zorunluluklannı yansıtması bakımından önemlidir. 1938 bütçesi içinde<br />

en büyük payı % 30 ile Millî Müdafaa harcamaları almakta, onu % 20 ile Osmanlı<br />

Devlet Borcu'ndan Türkiye'ye düşen pay izlemektedir. Bütçenin 1/5'inin<br />

borç ödemelerine ayrılmış olması dönemin önemli bir iktisadi kısıtı olarak düşünülmelidir.<br />

8 Üstelik 1936'da Türkiye ile Fransa arasında imzalanmış olan bir anlaşmaya<br />

göre 1936-1940 arasında Türkiye'nin yılllık borç taksitlerinin yarısının<br />

döviz yarısının mal olarak ödenmesinin kararlaştınldığı hatırlanacak olursa borç<br />

yükünün ağırlığı, 1930'lann buhran sonrası daralan dünya ekonomisi ortamında<br />

daha rahat anlamlandınlabilir. Millî Müdafaa harcamaları ve Osmanlı Devlet<br />

Borcu ödemelerine ayrılan payın bütçenin % 51'ine yaklaştığına dikkat edilmelidir.<br />

Bütçede üçüncü sırayı % 8,5Tuk pay ile Maliye Vekaleti almakta, dördüncü<br />

sırada yaklaşık % 6 Tik pay ile Maarif Vekaleti bulunmaktadır. Adliye Vekaleti'nin<br />

payı % 4'e yakındır. İkinci Sanayi Planı'nın ve devam eden diğer bazı<br />

sanayi yatıranlarının yanısıra millileştirmelerin, demiryolu inşaatlarının sürdüğü<br />

bir yılda Nafıa Vekaleti % 3,5Tuk bir paya sahiptir.<br />

Bu kısıt idari kadrolarda rahatsızlık yaratmıştır. Bir örnek olarak 1933 yılından Denizli mebusu<br />

Emin Aslan Beyin şu sözleri verilebilir: "Hakikaten bizi bugünkü müşkül vaziyete düşürdüğünden<br />

dolayı ecdadımıza gücenmemek kabil değildir... Bazı arkadaşlarım bu borçların verilmemesine<br />

taraftardır. Hakikaten bu cazip fikre iştirak etmemek kabil değildir. Fakat bizim gibi,<br />

pek pahalıya dahi olsa ahde vefakâr, sözüne sadık kalmak şiarında bulunan büyük bir milletin<br />

ahfadı olan bu millet elbette medeni bir insan ve namuslu bir borçlu sıfatıyla bu borçlan kabul<br />

etmek ıstırarında [zorunda] idi. Her halde nasli âti [gelecek nesil] bizim bu borçları kabul etmek<br />

için reylerimizi verirken duyduğumuz acı ıstırabatı bilseler bize acırlardı." Kuruç, Bilsay,<br />

Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 2. Cilt (1933-1935), <strong>Ankara</strong>, 1993, s. 58. Bütçede yarattığı<br />

önemli sıkıntıya rağmen ve dönemin çoğu ülkesi siyasi ve ekonomik konjonktüre bağlı olarak<br />

I. Dünya Savaşı'ndan kaynaklanan tamirat ya da uluslararası borçlarını ödemekten kaçarken,<br />

Türkiye payına düşen borcu, zaman içinde lehinde düzeltmeler yapılmasını da sağlayarak, vadesinden<br />

önce ödemeyi başarmıştır. Bu konu için bkz. Baskıcı, M.Murat "Lozan Barış Antlaşmasının<br />

Ekonomik ve Malî Hükümleri", Yaşayan Lozan (ed. Çağrı Erhan, <strong>Ankara</strong>: T.C. Kültür<br />

ve Turizm Bakanlığı, 2003) içinde, s. 330-360.<br />

900 Yönetin} Zamandizini

Jandarma Genel Komutanlığı ve Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü'nün<br />

paylan da eklendiğinde 1938 bütçesi içinde savunma ve askeri harcamaların payı<br />

% 37'e ulaşmaktadır. Jandarma ve Emniyet Teşkilatı payı ise (iç güvenlik<br />

hizmetleri) % 7'dir. Savunma harcamaları ve borç ödemelerinin bütçede yüksek<br />

paylara sahip oluşu 1930'lann genel bir özelliğidir. Dolayısıyla bu zorunlu öncelikler,<br />

hükümetin adalet, ulaştırma, eğitim, sağlık gibi alanlara ayırabileceği<br />

paylan sınırlandırmaktadır. Türkiye'nin 1930'larda iktisadi devletçilik olarak<br />

adlandınlan politikalar ile önemli yıllık büyüme hızlan yakaladığı, başanlı bir<br />

iktisadi performans gösterdiği bilinmekte ve kabul edilmektedir. Sözkonusu iktisadi<br />

başannın, 1930'lann anılan iki önemli bütçe önceliğinin "gölgesine" rağmen<br />

gerçekleştirilmiş olduğu, döneme ilişkin çalışmalarda unutulmaması gereken<br />

bir husustur.<br />

Bütçenin gelir kalemleri incelendiğinde devletin en önemli gelir kaynağını<br />

yaklaşık % 45'lik payı ile tüketim ve işlem vergilerinin oluşturduğu görülmektedir<br />

(Tüketim ve işlem vergileri içinde en önemli pay ise yine yaklaşık % 45 ile<br />

gümrük vergilerine aittir). Devletin ikinci önemli gelir kaynağı yaklaşık %<br />

18'lik pay ile olağanüstü gelirlerdir (bunu oluşturan en önemli kalem ise iktisadi<br />

buhran vergisidir 9 ). Üçüncü sırada % 16'lık pay ile tekel gelirleri, dördüncü sırada<br />

% 15,5'luk pay ile irat ve servet vergileri gelmektedir.<br />

1938 yılı kronolojisi oluşturulurken dikkati çeken bazı temel hususlar ise şu<br />

başlıklar altında toplanabilir:<br />

Ucuzluk<br />

Dönemin önemli bir olgusu hayatı "ucuzlatma" çabalandır. Ekmek, et, süt,<br />

tütün, benzin, yerli mensucat yanısıra lokanta, sinema ve gazino gibi eğlence<br />

yerleri fiyatlarındaki indirimler ya da indirim yönündeki girişimler yıl içinde basında<br />

sık sık yer almaktadır. Aynca Sümerbank, Yerli Mallar Pazarlan'ndaki<br />

bütün mallann fiyatlarında indirime gider ve 1 Temmuz ucuzluk bayramı olarak<br />

belirlenir. Ucuzluğu sağlama konusundaki ilginç ve önemli bir girişim, alışverişlerde<br />

pazarlık usulünü kaldırmak için Pazarlıksız Satış Kanunu'nun İstanbul,<br />

<strong>Ankara</strong> ve İzmir'den başlayarak yürürlüğe konmasıdır. Alışverişlerde pazarlık<br />

usulünün yaygın olmasının satıcılan yüksek fiyat söylemeye sevk ettiği ve pahalılığa<br />

neden olduğu düşünülmüş, bunun sonucunda satıcılann malın cinsini, fiyatını<br />

ve kalitesini gösteren etiketler koymasını zorunlu kılan kanun, Ekim ayında<br />

uygulamaya konmuştur. Ucuzluk için bir başka girişim Dahiliye Vekaleti'nin<br />

9 İktisadi buhran vergisi 1931 malî yılı ortaiannda gelir eksikliğini telafi etmek amacıyla ve geçici<br />

mahiyette olmak üzere konmuştu. Memur ve müstahdemlerin maaş ve ücretlerinden %10<br />

kesinti yapılması, bina vergilerine % 10 zam yapılması, muamele vergisinin %6'dan % 10'a<br />

çıkarılması, şeker tüketim vergisine kilo başına 2 kuruş zam yapılması başvurulan kaynaklar<br />

olmuştur. Afetinan, A., Medenî Bilgiler, <strong>Ankara</strong>, TTK yayını, 1969, s. 176-7. Verginin maaş ve<br />

ücretlerle sınırlı kalmaması yönündeki düşünce ve niyet ancak 1934'te çıkarılan ek yasa ile olmuş,<br />

ticaret ve sanayi kesimleri kazanç vergilerine beşte bir oranında "buhran zammı" eklenmiştir.<br />

1935'te vergi kapsamı biraz daha genişletilmiştir. Kuruç, 1993, s. LXXXIV.<br />

1938 Yılı

Mayıs ayında "pazarların çoğaltılması ve üreticilerle tüketiciler arasındaki tellal,<br />

simsar, kabzımal gibi fazla ve fuzuli aracıların kaldırılması" yönünde valiliklere<br />

tamim göndermesidir.<br />

Dış İlişkiler<br />

1930'lar, dünyada 1929 buhranının ardından ekonomik sorunların ve Avrupa'da<br />

I. Dünya Savaşı sonrası anlaşmalar (Versailles) sisteminin yarattığı rahatsızlıkların<br />

olduğu bir dönemdir. Almanya, İtalya, Japonya gibi ülkelerin sergilediği<br />

saldırgan dış politikalar tedirginlik yaratmaktadır. Türkiye "yurtta sulh cihanda<br />

sulh" politikası ile kimsenin toprağında gözü olmadığını ifade etmekte ve<br />

özellikle komşuları ve diğer yakın ülkeler ile ittifak ya da dostluk anlaşmaları<br />

imzalamaktadır. 1930'larda Türkiye Milletler Cemiyeti'ne üye olmuş, Balkan<br />

Antantı, Montreux Boğazlar Sözleşmesi, Saadabad Paktı gibi önemli uluslararası<br />

anlaşmaları imzalamıştır. 1938'de ise Mısır, Yunanistan ve Fransa ile dostluk<br />

anlaşmaları imzalanır. Dış ilişkilerdeki ılımlılığı korumada yurt içi kamuoyu<br />

önemlidir ve diğer ülkelerle ilişkilerden bahsedilirken basında sık sık "dost" nitelendirmesi<br />

kullanılır; dost Yunanistan, dost Romanya, dost Afganistan gibi.<br />

Yunanistan'la olan ilişkilere özel önem verildiği hissedilmektedir. Yakın geçmişte<br />

olan bitenin artık unutulması gerektiği mesajları açıktır; iki ülke arasında<br />

dostluk anlaşmasının yenilenmesi ve Yunan Bakanlar Kurulu'nun, Selanik Belediyesi'nin<br />

"Atatürk'ün doğduğu evi Türk milletine hediye ederek müzeye çevirme"<br />

kararını bir kanunla kabulü bu mesajlara örnek verilebilir.<br />

Dönemin 1929 buhranı sonrasında daralmış dünya ekonomisinde ülkeler<br />

arasında ikili ticari ilişkiler önem arzetmektedir. Genel olarak döviz-kredi bulma<br />

ve borç ödeme güçlüğü çeken ülkeler 1930'lar boyunca ikili ticarete ve takas/kliring<br />

anlaşmalarına yönelmiştir. Türkiye 1938'de Romanya, Letonya, İspanya,<br />

Almanya, İtalya ve ABD ile ticaret, tediye ve kliring anlaşmaları imzalamıştır.<br />

Bunların yanısıra, Türkiye'nin Lozan Antlaşması ile payına düşen kısmı<br />

yükümlendiği ancak taksitlerini ödemeye başladığı 1929 yılından beri malî<br />

olarak zorlandığı Osmanlı Devlet Borcu'nda Türkiye'nin lehine ödeme kolaylığı<br />

sağlayan 18 Temmuz tarihli anlaşma da önemlidir. Bu anlaşma ile Türkiye'nin<br />

Nisan 1938 ile Aralık 1940 döneminde ödeyeceği Osmanlı Devlet Borcu payının<br />

tamamının mal ile ödenmesi kararlaştırılmıştır. Bu, 1930'lann kredi ve döviz<br />

bulma güçlükleri olan dünyasında Türkiye'nin lehinde sağladığı önemli bir<br />

avantajdır. Türkiye genel olarak Osmanlı Devlet Borcu konusunda 1920'lerin ve<br />

1930'lann uluslararası ekonomik konjonktürünü kendi lehine kullanmayı başarmıştır.<br />

Bunu önemli bir politika ustalığı olarak değerlendirmek gerekir.<br />

Millileştirme<br />

Türkiye'de 1930'lann ekonomik özelliklerinden biri olan "millileştirme"<br />

politikası yıl içinde İzmir Telefon İşletmesi'nin, Üsküdar ve Kadıköy Su Şirketi'nin<br />

ve İstanbul Elektrik Şirketi'nin hükümetçe satın alınması ile sürdürülmüştür.<br />

90 Yöneti Zamandizini

Alt yapı<br />

Ülkede telefon, elektrik, demiryolu gibi altyapı konularında çalışmalar devam<br />

etmektedir. Yıl içinde Gerede, Niğde, Mardin elektrik aydınlatmasına kavuşmuş,<br />

pek çok il ve ilçede ise elektrik eneıjisi üretecek santraller inşaası ya da<br />

ihalesi başlatılmıştır. Tarsus, Mersin, İzmir, Manisa şehirlerarası telefon görüşmelerine<br />

açılmış, <strong>Ankara</strong>-İstanbul arasındaki yoğun görüşme trafiğinden dolayı<br />

mevcut hatların iyileştirilmesi düşünülmüştür. Ayrıca, Sivas-Erzincan demiryolu<br />

hattı yıl içinde tamamlanmıştır.<br />

Yabancı uzman istihdamı<br />

Türkiye Cumhuriyeti, yakın geçmişe kadar kapitüler ayrıcalıklar nedeniyle<br />

ilişkilerinde "muzdarip" olduğu ve karşısında bir bağımsızlık mücadelesi gerçekleştirdiği<br />

batılı devletlere karşı hasmane ya da kapalı bir tavır/politika izlememiş,<br />

aksine, "çağdaş medeniyet seviyesine ulaşmak için" sanayi hamlesi ve<br />

teknoloji transferi konularında yabancı desteğine başvurmakta tereddüt etmemiştir.<br />

Sanayi tesislerinin kurulması ve işletilmesinde, devlet dairelerinde, bir<br />

"üniversite" kurulmasında, şehir planlarının hazırlanmasında konunun uzmanı<br />

yabancılardan görevlendirme ya da görüşlerine başvurma yoluyla istifade edilmiştir.<br />

10 Özellikle şehirlerin modern imar planlan çerçevesinde ve uygun altyapı<br />

imkanlan ile gelişimlerinin düşünülmüş olması önemlidir. 1938 yılında İstanbul,<br />

Bursa, Edirne, Nevşehir, Trabzon ve Erzurum'da yabancı uzmanlar nezaretinde<br />

imar planlan hazırlanmakta ya da hazırlatılması düşünülmektedir.<br />

Nüfus<br />

Türkiye Cumhuriyeti kalabalık bir nüfusa sahip olmak istemektedir. Günlük<br />

hayatta mekanizasyonun tam olarak gerçekleşmediği bir dönem ve ülkede bu anlaşılabilir<br />

bir husustur. 1930'lann çok çocuk sahibi olmayı teşvik eden politikalannın<br />

yanısıra ülkenin insan gücüne katkıda bulunabilecek bir unsur da devletin<br />

vatandaşlığa alma ve çıkarma konusundaki tutumudur. 1938 yılı içinde<br />

22.000'den fazla kişi vatandaşlığa alınırken vatandaşlıktan çıkanlanlann sayısı<br />

729 kişi olarak görülmektedir. Vatandaşlıktan çıkarma için gerekçe genellikle<br />

"resmi izin almaksızın yabancı devlet uyrukluğuna geçme"dir.<br />

10 Yıl içinde Karabük Demir ve Çelik Fabrikasında, Konya Ovası Sulama İşlerinde, Devlet Demiryollarında,<br />

Etibank'ta, Malatya Su İşleri Mühendisliği'nde, Giresun Belediyesi Fen Amirliğinde,<br />

Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası'nda, <strong>Ankara</strong> asfalt yollan inşaatında, Cumhurbaşkanlığı<br />

Filarmoni Orkestrası'nda, Konservatuarda, Yüksek Ziraat Ensititüsü'nde, Dil ve Tarih<br />

Coğrafya Fakültesi'nde, Cumhurbaşkanlığı Savarona Yatı'nda, PTT Umum Müdürlüğü'nde,<br />

Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü'nde, köprü, yol, baraj inşaatlarında, fabrikalarda ve diğer<br />

resmi kurumlarda Almanya, İngiltere, Fransa, Yugoslavya, Rusya, İtalya, Yunanistan, Macaristan,<br />

Avusturya, İspanya, İsviçre, İsveç ve diğer ülkeler uyruklu çok sayıda yabancı "uzman"<br />

(mimar, mühendis, şehir plancısı, usta, işçi) istihdam edildiği ya da istihdam sürelerinin uzatıldığı<br />

görülmektedir. Bu uzmanların bir kısmının orta Avrupa'daki siyasi karışıklıklardan kaçan<br />

çeşitli ülkelere mensup Yahudiler olduğunu belirtmek gerekir.<br />

1938 Yılı

Af<br />

29 Haziran 1938 tarihinde kabul edilen 3527 sayılı Af Kanunu ile İstiklal<br />

Mahkemeleri kararıyla mahkum olanlar ve "150'Tikler adı verilen listede bulunanlar<br />

hakkında af çıkarılmıştır. Milli mücadele sırasında İstanbul'da ve Anadolu'da<br />

aleyhte faaliyetlerde bulunanlardan 150 kişi 1924'te Bakanlar Kurulu Karan<br />

ile yurt dışına çıkanlmış, 1927'de de vatandaşlıktan ihraç edilmişti. Bunlar<br />

arasında Padişah Vahideddin'in maiyeti, Kuvve-i İnzibatiye'ye dahil kabine azalan<br />

ve bazı subaylar, Sevr anlaşmasını imzalayan Osmanlı Heyeti üyeleri,<br />

Çerkeş Ethem ve kardeşleri, bazı eski polis müdürleri, askeri ve mülki erkan ve<br />

gazeteciler bulunuyordu. Affın rejim bakımından ne anlama geldiğini en yalın<br />

şekilde dönemin başbakanı Celal Bayar özetlemiştir. Kanun mecliste kabul edildikten<br />

sonraki konuşmasında Bayar, "af meselesinin ifade ettiği diğer bir mana...<br />

memleketimizde Türk vahdetinin ve rejiminin çelikleşmiş olmasıdır. Bunu cihana<br />

göstermek istiyoruz. Affımızın bir gayesi de budur" ifadesini kullanmıştır.<br />

Atamalar-İdari Düzenlemeler<br />

Vali, kaymakam, emniyet müdürü, defterdar, nafıa müdürü, sıhhat ve içtimai<br />

muavenet müdürü gibi il ve ilçe yönetimindeki üst düzey görevlilerin atamalarının<br />

genellikle toplu olarak yapıldığı görülmektedir. Aynca Ekim ayının<br />

ilk haftasında yurt genelinde belediye seçimleri gerçekleştirilmiştir.<br />

İdareye ve idari taksimata ilişkin düzenlemelerin sayısı fazla değildir. Bunu<br />

Türkiye'nin (Hatay hariç) sınırlan içinde artık "oturmuş/idari meselelerini asgariye<br />

indirmiş" bir yönetim sürdürüldüğü şeklinde düşünmek gerekir. Yıl içinde<br />

az sayıda nahiye merkezi nakli ya da kaza ve köylerin idari merkezlerinin değiştirilmesi<br />

ve sınırlı sayıda yeni kaza ihdası görülmektedir. Bu tasarrufların sebebi<br />

ise genellikle, idari işlerin daha kolaylıkla yürütülebilmesi için yeni idari merkezlerin<br />

uygun ulaşım imkanlanna/yollara yakın yere kurulması ya da taşınmasıdır.<br />

İdarenin siyasi-ideolojik ilkelerine (Türklüğe, Meclise, Hükümete, Kanunlara<br />

yapılan) hakaretler dava konusu olmakta ve TBMM tarafından takip edilmektedir.<br />

Yıl içinde bu tür 74 dava açıldığı, 56'sı hakkında takibat yapılmaması,<br />

18'i hakkında takibat yapılması karan verildiği görülmektedir. Ancak yıllar itibariyle<br />

bu tür davaların fazla miktarda olduğu ve Meclis'in işlem yükünü artırdığı<br />

göz önüne alınarak 14 Mart 1938'de bir Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile<br />

"Türklüğe ve Meclis'e hakaret edenler hakkında takibat yapılabilmesi için Meclis'ten<br />

izin almak yerine, bu işin mahalli cumhuriyet savcılıklanna bırakılmasının<br />

daha uygun olacağı" kararlaştınlmıştır. Böylece bu tür dava sayısının, meclis<br />

izni gerektirmediğinden, önceki yıllara göre azalmış olduğu görülmektedir.<br />

Basın<br />

Basın üzerinde özellikle Atatürk'ün sağlığı konusunda sıkı bir denetim uygulandığı<br />

hissedilmektedir. İç güvenlik ve dış ilişkiler bakımından önem arzeden<br />

90 Yöneti Zamandizini

Atatürk'ün sağlık durumu konusunda gazetelerde haber yoktur. Cumhurbaşkanının<br />

sıradan faaliyetleri basında aynı zamanda sağlığının yerinde oluşunun bir<br />

göstergesi olarak yer almaktadır. Gazetelerin Atatürk'ün sağlığı konusunda bir<br />

şey yazmamaları konusunda uyarılmış oldukları açıktır. Ahmet Emin Yalman'ın<br />

Tan Gazetesi'nde 7 Ağustos günü Atatürk'ün ağır hasta olduğu şeklinde bir yazı<br />

yayınlaması Tan Gazetesi'nin üç ay, aynı haberi yayınlayan Haber Gazetesi'nin<br />

10 gün ve aynı habere dayanan yayınlarından dolayı Fransızca Beyoğlu Gazetesi'nin<br />

1,5 ay; Ermenice Nou-lur, Aravelik, Jamanak ve Rumca Apoyevmatini<br />

gazetelerinin ise 10'ar gün kapatma cezası almasına yol açar. Ayrıca basında dış<br />

ilişkilere zarar verebilecek haber, yorum ve karikatürlerin de dikkatle takip edildiği<br />

anlaşılmaktadır. Yeni Adana Gazetesi 16 Şubat'ta asılsız bir haber nedeniyle<br />

Sovyet Rusya ile ilişkileri zedeleyebileceği gerekçesi ile üç gün, Yeni Adam<br />

Mecmuası 22 Şubat'ta Hariciye Vekaletini müşkül duruma düşürücü karikatür<br />

nedeniyle 1 yıl kapatma cezası almıştır. Basında azınlıklar, din gibi bazı konularda<br />

haber/yorum bulmanın pek mümkün olmadığını da belirtmek gerekir. Öte<br />

yandan yurt içinde ve dışında basılan Türkçe ya da diğer dillerde kitap, gazete,<br />

mecmua, broşür gibi yayınlarda da hükümet, dini siyasete alet edici, dinî propaganda<br />

yapıcı, Türkiye'nin bazı bölgelerini ulusal bütünlüğü zedeleyici şekilde<br />

ifade edici, cumhuriyet rejimi aleyhtarlığı gibi genel başlıklar altında toplanabilecek<br />

sebepler dolayısıyla toplatma, yasaklama, satışını ve ülkeye girişini yasaklama<br />

gibi tedbirlere başvurmaktadır.<br />

Yöntem<br />

1938 yılı kronolojik veri tabanı hazırlanmasında kullanılan yönteme ilişkin<br />

olarak ise şunlar söylenebilir:<br />

i) Mümkün olduğunca döneme ilişkin birincil malzeme kullanılmaya çalışılmıştır.<br />

Bir olayın kaydı için sırasıyla Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)<br />

belgelerine, dönemin gazete/mecmua/diğer periyodik yayınlarına ve ikincil kaynaklara<br />

başvurulmuştur. Eğer ilgilenilen olay BCA'nde yer almıyorsa dönemin<br />

periyodik yayınları ve ikincil kaynaklar sırası izlenmiştir. Mevzuata ilişkin kayıtlarda<br />

ve açıklamalarında Resmi Gazete ve BULMAÇ'tan yararlanılmıştır.<br />

ii) Bir olayın gerçekleşme tarihi hakkında özellikle ikincil kaynaklar arasında<br />

tutarsızlıklar görülebilmektedir. Bunu gidermek için zamandizin kayıtlarında<br />

öncelikle dönemin gazete ve dergileri esas alınmış, burada bulunamayan<br />

olaylar için sırasıyla (mevcut ise) BCA kayıtlan ve ikincil kaynaklar kullanılmıştır.<br />

İdareye ilişkin tasarruflarda tarih tutarsızlığı sorunu pek görülmemektedir<br />

çünkü BCA belgelerindeki tarihler açıktır ve bunlara atıfta bulunmak kuşkusuz<br />

en doğru olanıdır. Bu konuda görülebilecek tutarsızlıklar ikincil kaynaklann genellikle<br />

dönemin gazetelerini kullanmalanndan ve gazetelerin de baskı yerleri,<br />

baskı durumlan ve "karakterlerine" (örneğin iktidara ya da muhalafete yakın<br />

olmalarına) göre haberleri arasında gün farklılıklan bulunmasından kaynaklanmaktadır.<br />

Gazetelerin baskı yerleri ister istemez gazetenin haber kompozisyonu-<br />

1938 Yılı

nu etkilemektedir. Örneğin Cumhuriyet Gazetesi İstanbul'da basılmakta ve genellikle<br />

İstanbul merkezli konulan haber olarak seçmektedir. <strong>Ankara</strong>'da bulunan<br />

hükümetin icraatlan gazetede eşit ağırlıkta bir yer tutmamakta, hatta ön sayfada<br />

verilebilecek temel ve önemli gelişmeler hariç oldukça az yer almaktadır. 1 ' Son<br />

Posta Gazetesinde ise İstanbul dışından, Anadolu'nun hemen her merkezinden<br />

gelişmeleri "Memleket Haberleri" köşesinde bulmak mümkündür. Ancak acil<br />

olmayan haberlerin gazetedeki yer durumuna veya başka bazı yayın önceliklerine<br />

göre yayınlandığı ve bu yerel haberlerin bir kısmında haberin alındığı günün<br />

belirtilmemiş olduğu düşünülürse, bu tür haberlerdeki gelişmelerin meydana<br />

geldiği kesin tarihleri belirlemek de güç olmaktadır. Bu durum ikincil kaynaklar<br />

arasındaki tutarsızlıklann önemli bir kısmını açıklamaktadır.<br />

iii) Veri tabanında olay/mevzuat sütununda dönemin gazete ve dergilerinden<br />

alınan kayıtlarda dil özellikleri ve özel isimlerin yazılışları olduğu gibi korunmuş,<br />

açıklamalar sütununda günümüz Türkçesi kullanılmıştır. Kaynak<br />

sütünunda ise gazete atıflannda gazetelerin o günkü ay adlandırmalan kullanılmıştır.<br />

Örneğin Ekim yerine Birinciteşrin, Kasım yerine İkinciteşrin, Aralık yerine<br />

Birincikânun, Ocak yerine İkincikânun (Resmi Gazete kayıtları için Kânunuevvel,<br />

Kânunusani) gibi.<br />

" Neden <strong>Ankara</strong>'da yayımlanan bir gazetenin seçilmediği sorusunun cevabı ise veri tabanının<br />

tüm aralığı (1929-1939) boyunca yayımlanmış "asgari müşterek" gazeteler tarayabilmek düşüncesidir.<br />

90 Yöneti Zamandizini

1938 YILINDA YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ocak 779 kişinin vatandaşlığa<br />

alınması hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

3 Ocak Aerometrelerin Muayene<br />

Talimatnamesi yayımlandı<br />

3 Ocak 8 yabancı uzmanın<br />

İstanbul Atatürk Köprüsü<br />

montajında çalıştırılmasına<br />

izin verilmesi<br />

3 Ocak Etibank'a bağlı Ereğli Kömürleri<br />

İşletmesi Müessesesinin<br />

kurulması<br />

4 Ocak Memurin Kanununa Ek<br />

3296 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

4 Ocak Sınai Müesseselerle Sigorta<br />

Şirketlerinde Kullanılan<br />

Ecnebilere Mukabil Türk<br />

Memur ve Mütehassıs Yetiştirilmesi<br />

Hakkında 3293<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

4 Ocak Vakfa Ait Hisseli Mahlul<br />

Yerlerin Hissedarlarına Ne<br />

Suretle Satılacağına Dair<br />

3294 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

5 Ocak Bükreş'te Türkiye-<br />

Romanya Ticaret ve Tediye<br />

Anlaşmalarinın imzalanması<br />

5 Ocak Palamut İhracatının Murakabesine<br />

Dair Nizamnamenin<br />

Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında Nizamname<br />

yayımlandı<br />

Yıl içinde 50 ayrı karar ile toplam 21.856 kişi vatandaşlığa<br />

alınmıştır. Türkiye'de belirli bir süre oturma<br />

hakkını doldurduğu için yıl içinde vatandaşlığa kabul<br />

edilenler ve toplulaştırılmamış (bireysel) kabuller bu<br />

sayıya dahil değildir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.1..8./ 1-<br />

849<br />

Su ve ispirto, su ve şeker bileşimleri ile madenyağı, RG;<br />

süt gibi sıvıların bileşimlerini ölçecek aerometrelerin BULMAÇ<br />

şekil, evsaf ve muayeneleri hakkında hükümler içermektedir.<br />

Yıl içinde resmi daireler ve kurumlarda, fabrikalarda,<br />

inşaat ve bayındırlık işlerinde çok sayıda yabancı<br />

uzman istihdam edildiği ya da mevcut olanların çalışma<br />

sürelerinin uzatıldığı görülmektedir.<br />

"Md 1: Umumi, mülhak, hususi bütçelerle belediye<br />

bütçelerinden ve sermayesinin yarısından fazlası devlete<br />

ait müesseselerden maaş veya ücret alan memur<br />

ve müstahdemlerden lüzum görülenlerin gidip gelme,<br />

zati ve aile harcırahları verilmek suretile ve azami iki<br />

sene müddetle milli hudud haricine gitmelerine İcra<br />

Vekilleri Heyeti kararıle izin verilebilir..."<br />

"Md 1: Hususi veya sermayesinde Devlet iştiraki bulunan<br />

veya Devlet sermayesiyle kurulan imtiyazlı<br />

veya imtiyazsız bilimum sınai müesseselerle sigorta<br />

şirketleri herhangi bir işte istihdam edecekleri her<br />

ecnebi mütehassıs için İcra Vekilleri Heyetince aylık<br />

olarak takdir olunacak bir mütehassıs yetiştirme ücretini<br />

tediyeye ve verecekleri bu ücretleri her altı ayda<br />

bir peşinen Hazineye yatırmaya... mecburdurlar. Md<br />

2: Sümerbank bu para ile memleket sanayinin muhtaç<br />

olduğu anasırı [elemanları] yetiştirmek üzere ecnebi<br />

memleketlere talebe göndererek bunların iyi bir<br />

surette yetişmelerini temin ile mükelleftir."<br />

"Md 1: Mesken ve mütemmimatı ile mesken arsalarında<br />

Evkafa ait mahlul hisseler aşağıda yazılı şartlar<br />

dairesinde hissedarlarına tenzilatla tefviz olunur [dağıtılır]..."<br />

11-4-1938 tarih ve 3358 sayılı kanunla tasdik edilmiş,<br />

12-1-1938'de yürürlüğe girmiştir. (RGS: 3885,<br />

19-4-1938)<br />

Kontrole ilişkin hükümlerde ve tanımlarda değişiklik<br />

ve ilaveler yapılmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.1..9/2/7<br />

968/243<br />

TDSMİ,<br />

s.295.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

ATDK,<br />

TCAMA,<br />

S.173;TAR,<br />

s.269.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 9

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Ocak Vakıflarda İntifa Haklarının<br />

Ne Suretle Tesbit ve İta<br />

Edileceği Hakkında<br />

17/7/1936 Tarihli Vakıflar<br />

Nizamnamesine Ek Nizamname<br />

yayımlandı<br />

7 Ocak Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 23üncü Maddesi<br />

Hakkında Heyeti<br />

Umumiye (Meclis) Kararı<br />

yayımlandı<br />

7 Ocak Tapu Kanununun Muvakkat<br />

Maddesindeki "Muamelesi<br />

Bitmemiş" Tabiri<br />

Hakkında Heyeti Umumiye<br />

(Meclis) Karan yayımlandı<br />

7 Ocak Serbest Meslek Erbabının<br />

2751 Numaralı Kanun Mucibince<br />

Mesleki Teşekküller<br />

veya Belediye Heyetleri<br />

Tarafından Tayin Olunan<br />

Sınıf Derecelerine Mükelleflerin<br />

ve Varidat İdarelerinin<br />

İtiraz Edemeyecekleri<br />

Hakkında Karar yayımlandı<br />

7 Ocak Türkiye'de Kullanılmağa<br />

Elverişli Olup Ayarlanabilecek<br />

Elektrik Ölçü Aletlerinin<br />

Tip ve Sistemlerinin<br />

Tasdiki İçin Aranılan Şartları<br />

Bildirir Talimat yayımlandı<br />

7 Ocak Çorlu Ticaret ve Zahire<br />

Borsası'nın (iktisadi vaziyetinin<br />

düzelmiş olmasına<br />

binaen) yeniden açılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

7 Ocak Arkeolog H.Goldman'ın<br />

Tarsus yolundaki Duatepe<br />

(Gözlükule) de bir yıl daha<br />

kazı yapmasına izin verilmesi<br />

hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

10 Ocak Sinop'ta idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

10 Ocak Bazı hakim, savcı ve savcı<br />

yardımcılıklanna yapılan<br />

toplam 33 tayin hakkında<br />

Adliye Vekaleti Kararnamesi<br />

90 Yöneti Zamandizini<br />

"23. Maddede (harp mevkiinde vazife ifa eyleyen ve<br />

düşmana esir düşen... memurlann) tabirinden, maaşlı<br />

bir vazife maksud olduğuna ve... harp mevkiinde asıl<br />

vazifesinden başka bir vazife ile iştigal ederken esir<br />

düşenlerin de bu madde hükmünden istifade edeceği<br />

tabi görülmektendir].<br />

"Muamelesi bitmemiş" tabirinden, henüz tapuda tescili<br />

yapılmamış muamelelerin anlaşılması lazım geleceğine<br />

karar verilmiştir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TBMM Karan BULMAÇ<br />

Bu tür aletlerin cinsleri ve tasdike ilişkin şartlar hakkında<br />

hükümler içermektedir.<br />

"Varidatı masrafını karşılamadığından dolayı"<br />

1/6/1933 tarihinde 14496 sayılı kararname ile kapatılmıştı.<br />

Yıl içinde 10 ayrı kararname ile yabancı arkeologların<br />

ülke genelinde arkeolojik kazılar yapmalan ya da<br />

sürelerinin uzatılması kararlaştınlmıştır.<br />

Sinop'un Boyabat kazası Durağan nahiye merkezinin<br />

Durağan köyüne nakli hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.3..3./<br />

176<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.4..3./2Z<br />

8022<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.2..11.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.2..3.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Ocak Zonguldak Emniyet Müdürlüğü'ne<br />

Mustafa<br />

Kırca'nın tayini hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

10 Ocak Kırşehir ve Gümüşhane illeri<br />

PTT müdürlüklerine<br />

Ali Güneş ile Baki'nin tayinleri<br />

hakkında Nafıa Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

10 Ocak Denizli Nafia Müdürlüğüne<br />

Başmühendis Zekai'nin<br />

tayini hakkında Nafia Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

10 Ocak Kastamonu Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

Dr. İsmail Hakkı Ergün'ün<br />

tayini hakkında<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

11 Ocak Tunceli Vilayetinde nüfus<br />

cezalannın affedilmesi konusunda<br />

görüşmeler<br />

11 Ocak Fenerler İdaresine Verilecek<br />

Tazminat Karşılığının<br />

Temin Sureti ve Hazinenin<br />

Ortaklığı Bulunan Şirketlere<br />

Ait Hisse Senetleri satın<br />

Alınması Hakkında<br />

3302 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar<br />

Kanununun löıncı<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

3304 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 18inci Maddesinin<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

3297 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak Gümrük Memurlarından<br />

Bazılarına Verilecek Yem<br />

Bedeli ve Yemeklik Hakkındaki<br />

1615 Sayılı Kanunun<br />

linçi Maddesini Değiştiren<br />

3303 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

Yıl içinde 5 ayrı kararname ile çeşitli il ve ilçelerin<br />

emniyet müdürlükleri ve amirliklerine tayinler yapılmıştır.<br />

Yıl içinde 8 ayrı kararname ile 26 merkeze PTT Müdürü<br />

tayini yapılmıştır.<br />

Yıl içinde 5 ayrı kararname ile 9 merkeze Nafıa Müdürü<br />

tayini yapılmıştır.<br />

Yıl içinde 6 ayrı kararname ile 29 merkeze Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Müdürü tayini yapılmıştır.<br />

Nüfus cezalan nüfus bilgilerine ilişkin eksiklikler<br />

hakkındadır. Bu konudaki kanun 27 Ocak tarihli<br />

RG'de yayımlanmıştır.<br />

"Md i: Türkiye Fenerlerinin devlete intikali<br />

dolayısile Fenerler İdaresine verilecek tazminat, Hazinece<br />

bankalardan kredi suretile temin edilir."<br />

"Md 1: Türkiye dahilinde imal ve hariçten idhal olunan<br />

müstahzarlar, fıatına göre istihlak resmine tabidirler."<br />

"Md i: Askeri ve Mülki Tekaüt Kanununun 18inci<br />

maddesi şu şekilde değiştirilmiştir: Mütekaid zabit ve<br />

askeri memurlardan sefer ve hazar [banş] vakitlerinde<br />

askerlik hizmetine alınmış olanlara rütbe ve memuriyetleri<br />

muhassasatı [ödenekleri] verilmek üzere<br />

tekaüd maaşlan muvakkaten kesilir."<br />

"Md i: [İnci madde şu şekilde değiştirilmiştir] Gümrük<br />

süvari mıntaka ve muhafaza memurlarına vazifeleri<br />

icabı tedarikine mecbur bulundukları hayvanları<br />

için, ayda maktu olarak 14 lira yem bedeli verilir."<br />

1938 Yılı<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.2..15./<br />

13598<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

118.2.. 13./<br />

13596<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.1..18./<br />

13581<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

118.2..4./<br />

13587<br />

SP. 12<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ocak Kültür Bakanlığı Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

2287 Numaralı<br />

Kanunun Sinci Maddesine<br />

Göre Toplanacak Olan Maarif<br />

Şurasının 1939 Yılına<br />

Tehirine Dair 3298 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak Orta Tahsil Mekteplerinde<br />

Yardımcı Muallim Çalıştırılması<br />

Hakkındaki 2624<br />

Numaralı Kanunun linçi<br />

Maddesinde Yazılı Müddetin<br />

Uzatılmasına Dair 3299<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak Pamuk İplikleri ve Çimento<br />

Gümrük Resimlerinde Tenzilat<br />

İcrasına Dair Hükümetçe<br />

İttihaz Olunan Kararların<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3305 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sovyet Cumhuriyetleri İttihadı<br />

arasında imzalanmış<br />

olan 16-3-1931 tarihli Ticaret<br />

ve Seyrisefain Mukavelesinin<br />

Müddetinin Uzatılmasının<br />

Tasdikine Dair<br />

Kanun yayımlandı<br />

11 Ocak Köy Nasıl Zengin Olur başlığı<br />

altında bir raporun<br />

Başbakanlık'a sunulması<br />

12 Ocak Riga'da Türkiye-Letonya<br />

Ticaret ve Kliring Anlaşmaları<br />

imzalanması<br />

13 Ocak Devlet Ziraat İşletmeleri<br />

Kurumu Hakkında 3308<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

13 Ocak İnhisarlar Umum Müdürlüğü<br />

Tekaüt Sandığı Hakkındaki<br />

2921 Sayılı Kanunun<br />

7nci Maddesi Hakkında<br />

Karar yayımlandı<br />

14 Ocak Sadabad Paktı'nın<br />

TBMM'nde 3324 sayılı kanunla<br />

onaylanması<br />

90 Yöneti Zamandizini<br />

Saptanan müddet üç yıl uzatılmıştır.<br />

İlgili indirimin tasdiki hakkında hükümler içermektedir.<br />

3-1-1938 tarih ve 3301 sayılı kanunla kabul edilmiştir.<br />

TBMM'nde 8 ve 11 Nisan 1938 tarihli ve 3353 ve<br />

3357 sayılı kanunlar ile onaylanmıştır.<br />

"Md 1: Her türlü ziraat işleri ve sanatleri ile iştigal<br />

etmek ve merkezi <strong>Ankara</strong>da olmak üzere Ziraat Vekaletine<br />

merbut ve hükmi şahsiyeti haiz bir (Devlet<br />

Ziraat İşletmeleri Kurumu) teşkil olunmuştur." Tarım<br />

İşletmeleri Umum Müdürlüğünün kurulması bu kanunla<br />

olmuştur.<br />

TBMM Karan<br />

Pakt, Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında 8-7-<br />

1937'de Tahran'da imzalanmıştı.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TAR, s.88.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

73.478.-6/<br />

77D56<br />

ATDK;<br />

TAR,<br />

s.246.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

ATDK;<br />

TAR, s.31.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Ocak Çekirdeksiz Kuru Üzüm<br />

İhracatının Murakabesine<br />

Dair 7/8/1937 Tarihli Nizamnameye<br />

Ek Nizamname<br />

yayımlandı<br />

14 Ocak ölçüler Nizamnamesinin<br />

9uncu Maddesini Değiştiren<br />

Nizamname yayımlandı<br />

14 Ocak Uşak ve Turgutlu Kaymakamlıklarına<br />

yapılan tayinler<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

14 Ocak İstanbul Menkul Kıymetler<br />

ve Kambiyo Borsası'nın 3<br />

yıl süreyle kapatılarak <strong>Ankara</strong>'da<br />

bir borsa açılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

15 Ocak Tiran Elçisi Ali Türkgeldi'nin<br />

Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

17 Ocak "Şark Tütün Kongresi"nin<br />

<strong>Ankara</strong>'da açılması<br />

17 Ocak Ayvacık Kaymakamı Kemal<br />

Sonad'ın Vekalet emrine<br />

alınması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

18 Ocak Türkiye ile Çekoslovakya<br />

arasında (12-05-1936 tarihli<br />

Ticari Mübadele Anlaşmasına<br />

ek olarak düzenlenen)<br />

ticari protokol ve bunun<br />

18-1-1938'den itibaren<br />

tasdikine ilişkin 3364 sayılı<br />

kanunun kabul edilmesi<br />

18 Ocak Atatürk'ün "İstanbul plan<br />

ve maketi"ni incelemesi<br />

18 Ocak Vazife esnasında şehid olan<br />

Pilot Ekrem Ermek ve Makinist<br />

Sami Demirel'in kanuni<br />

mirasçılarına tazminat<br />

verilmesi hakkında 3309<br />

sayılı Kanun yayımlandı<br />

19 Ocak Atatürk tarafından dört denizaltıya<br />

Saldıray, Batıray,<br />

Atılay ve Yıldıray adlarının<br />

verilmesi<br />

İhraç edilecek kuru üzüm cinsleri içinde bulunabilecek<br />

yabancı madde oranlarını belirleyen hüküm<br />

içermektedir.<br />

"Md 1: Ölçüler Nizamnamesinin 9uncu Maddesi<br />

aşağıda yazıldığı veçhile değiştirilmiştir: Memlekete<br />

getirilecek ölçü, tartı ve aletler yalnız <strong>Ankara</strong>, İstanbul,<br />

İzmir, Mersin, Samsun, Trabzon ve Zonguldak<br />

gümrüklerinden geçirilebilir."<br />

İstanbul Borsasının 1 Nisandan itibaren 3 sene müddetle<br />

ve muvakkaten (geçici olarak) kapanması ve<br />

aynı tarihte yenisinin <strong>Ankara</strong>'da açılması kararlaştırılmıştır.<br />

Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan'dan delegeler katılmıştır.<br />

Atatürk İçişleri Bakanlığı'nda "İstanbul plan ve maketi"<br />

incelemiş ve ilgililerden bilgi almıştır.<br />

Mirasçılarına beşer bin lira verilmesi kararlaştırılmıştır.<br />

1938 Yılı<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

118.2..16.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.4.. 14/2/<br />

8033; SP.<br />

16<br />

tkincikânun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.5.. 14./<br />

107-96<br />

C. 18<br />

İkincikanun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.3,.8<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.8..9.;<br />

TCAMA,<br />

s. 133.<br />

DÖKKAG<br />

RG, 18<br />

Kânunusani<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

62.418..5./<br />

655

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ocak 5.1.1938 tarihli Romanya-<br />

Türkiye Ticaret ve Tediye<br />

Anlaşması'nın onaylanması<br />

19 Ocak Türkiye ile Polonya arasında<br />

25-3-1927 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanmış olan<br />

Konsolosluk Mukavelesinin<br />

Tadiline Dair Protokol<br />

imzalanması<br />

19 Ocak Zafer hatırası olarak<br />

I.Devre milletvekillerine<br />

verilen ve varislerine intikal<br />

eden silahlann, başkasının<br />

eline geçtiğinde müsadere<br />

edilmesi hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

19 Ocak Balıkesir'in Demirkapı<br />

mevkiindeki imtiyazı Pol<br />

Duran, Jan Deskofı ve ortaklarına<br />

ait antimon madeni<br />

imtiyazının feshi hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

20 Ocak Atatürk'ün Yalova'ya gitmek<br />

üzere <strong>Ankara</strong>'dan trenle<br />

hareketi<br />

20 Ocak İktisat Vekaleti'nin Amerikan<br />

bezi fiyatlarında % 10-<br />

18 tenzilat yapması<br />

20 Ocak Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 58inci Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı<br />

20 Ocak <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat Enstitüsü<br />

Hakkındaki 2291 Sayılı<br />

Kanunun 2nci Muvakkat<br />

Maddesinin Tefsiri yayımlandı<br />

21 Ocak Türk Gemi Kurtarma Şirketinin<br />

Tasfiyesiyle Bu<br />

Hizmetin Yeni Bir İdareye<br />

Devrine Dair 3318 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

21 Ocak Muhasebei Umumiye Kanununun<br />

44üncü Maddesini<br />

Tadil Eden 3321 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Yönein Zamandizini<br />

20-6-1938 tarih ve 3469 sayılı kanunla onaylanmıştır.<br />

RGS: 3955, 9-7-1938<br />

Yıl içinde çeşitli kararnameler ile ülkedeki madenlere<br />

ilişkin ihale, satış, devir, ruhsat verilmesi, ruhsat iptali,<br />

imtiyaz feshi gibi toplam 36 işlem yapılmıştır.<br />

Hayat pahalılığı ile mücadele tedbirlerindendir.<br />

Maddedeki "fiili hizmet" tabirinin "mezkur kanunun<br />

ikinci maddesindeki mebdelere göre hesap edileceği"<br />

belirtilmiştir.<br />

(TBMM Yorumu) Adı geçen maddedeki "bir ilim<br />

müessesesinde" kaydı, "yalnız memleket içindekilere<br />

değil haricindekilere de şamil bulunmaktadır."<br />

Şirketin hissedarları elindeki hisse senetlerini "en çok<br />

nominal kıymetleri üzerinden satın almaya" Denizbank<br />

"mezun" kılınmaktadır.<br />

" Md 1: Muhasebei Umumiye Kanununun 44üncü<br />

Maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: 20. Maddenin<br />

muhasiplerin mesuliyeti hakkındaki hükmüne<br />

halel gelmemek üzere kanunları mucibince müruru<br />

zamana uğrayan varidat bakayasının kayıtları Maliye<br />

Vekaletince terkin olunur [silinir]."<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.7..10.<br />

TAR,<br />

s.95-6.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.7..19./<br />

5-59<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.7..16./2/<br />

8095/<br />

Dosya:<br />

195-74<br />

C.21<br />

lkincikanun<br />

1938<br />

SP. 21<br />

lkincikanun<br />

1938<br />

RC;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak 3312 Sayılı Hariciye Vekaleti<br />

Teşkilat Kanunu yayımlandı<br />

21 Ocak Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

Kanunda Değişiklik<br />

Yapılmasına Dair 3314<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

Vekalet memurları kadrosu kanuna ekli bir cetvelle<br />

gösterilmektedir.<br />

"Md 1 A: Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü bir<br />

umum müdürün idaresi altında umum müdür muavini<br />

ile üç daire reisliğinden ve bir de müstakil şube müdürlüğünden<br />

teşekkül eder. B) Daire reislikleri iki<br />

şubeye ayrılır. Her şubede birer müdür ve müdür<br />

muavinde lüzümu kadar mümeyyiz ve memur bulunur..."<br />

21 Ocak İlk ve Orta Tedrisat Muallimlerinin<br />

Terfi ve Tecziyeleri<br />

Hakkındaki 1702 Sayılı<br />

Kanunun 2nci ve 2517 Sayılı<br />

Kanunun İnci Maddelerine<br />

Birer Fıkra Eklenmesine<br />

Dair 3313 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

Terfiler hakkında ek düzenlemeler getirilmektedir.<br />

21 Ocak Askeri Tayınat ve Yem<br />

Kanununun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 1257 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3310 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

22 Ocak Atatürk'ün trenle İzmit üzerinden<br />

Derince'ye gelişi,<br />

Akay vapuru ile Yalova'ya<br />

geçişi ve yeni yapılan Otel<br />

Termal'in ilk misafiri oluşu<br />

22 Ocak Atatürk'ün, bazı şikayetleri<br />

üzerine Yalova'da Prof. Dr.<br />

Nihat Reşat Belger tarafından<br />

muayenesi<br />

22 Ocak Elektrik Tesisat İşlerinde<br />

Çalışmak İsteyenlere Verilecek<br />

Ehliyet Vesikalarına<br />

Dair Talimatın 7nci Maddesinin<br />

Muaddel Şekli yayımlandı<br />

23 Ocak Hariciye Vekili Tevfik<br />

Rüştü Aras'ın Cenevre'ye<br />

gitmesi<br />

23 Ocak Atatürk'ün Yalova'ya çağrılan<br />

Prof.Dr. Neşet Ömer<br />

İrdelp tarafından muayenesi<br />

23 Ocak Urfa'da idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

Askeri hizmetlerde kullanılan köpeklere verilecek<br />

gündelik tayınat miktarı belirlenmiştir.<br />

Atatürk 22 Ocak-1 Şubat arasında Yalova'da kalmıştır.<br />

Atatürk'e ilk defa olarak "siroz başlangıcı" teşhisi<br />

konulmuştur.<br />

Madde ile ehliyetnameler üç sınıfa ayrılmıştır.<br />

Urfa'nın Kabahaydar nahiye merkezinin Kalacık köyüne<br />

nakli hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

1936Yılı<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 22/23<br />

tkincikânun<br />

1938<br />

DÖKKAG<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 23<br />

lkincikânun<br />

1938<br />

DÖKKAG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.3..11.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ocak 16 kaymakamlığa yapılan<br />

tayinler hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

24 Ocak Muhteviyatı suç teşkil eden<br />

telgraf, telefon ve mektupların<br />

haberleşme memurları<br />

tarafından ihbar edilmesi<br />

için Nafıa Vekaleti'nin talep<br />

yazısı<br />

25 Ocak îzmir Telefon İşletmesinin<br />

hükümetçe satın alınmasına<br />

dair <strong>Ankara</strong>'da sözleşme<br />

imzalanması<br />

25 Ocak Atatürk'ün Yalova'da sabık<br />

Mısır Hıdivi Abbas Hilmi<br />

Paşa'yı kabul etmesi<br />

25 Ocak Yüksek mektep ve lise mezunlarından<br />

askerlik hizmetini<br />

yapmayanların memuriyete<br />

alınmalarını bazı<br />

takyidata tabi tutan Kararname'nin<br />

Vekiller Heyetince<br />

yürürlükten kaldırılması<br />

26 Ocak <strong>Ankara</strong>'daki memurların ev<br />

meselesini çözmek için ne<br />

gibi tedbirler alınması gerektiğini<br />

bildiren rapor<br />

27 Ocak Bağdat'da Türkiye ile Irak<br />

arasında Veteriner Mukavelenamesi<br />

imzalanması<br />

27 Ocak Hizmetten Ayrılan Nafıa<br />

Memur ve Müstahdemlerinin<br />

Yapamayacakları İşler<br />

Hakkındaki 7/5/1934 Tarih<br />

ve 2428 Sayılı Kanunun<br />

İnci Maddesini Muaddil<br />

3328 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

27 Ocak Muhasebei Umumiye Kanununa<br />

Ek 3325 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

27 Ocak Kaçakçılığın Men ve Takibi<br />

Hakkındaki Kanunun<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

2550 Sayılı Kanunun<br />

2nci Maddesine Bir Fıkra<br />

Eklenmesine Dair 3327<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Terme, Boğazlıyan, Eğil, İmroz, Kadıköy, Feke, Nazimiye,<br />

Şarkikaraağaç, Bünyan, Sürmene, Ezine, Sivrice,<br />

Çiçekdağı, Vakfıkebir, Sarayköy, Pazar kaymakamlıkları<br />

Nafıa Vekaleti'nin talebi ve Şurayı Devlet'in başvekalete<br />

yazısı<br />

Şirket o sırada İzmir Belediyesi ile Ericson şirketi tarafından<br />

ortaklaşa işletilmektedir.<br />

3-3-1943'te yürürlüğe girmiştir<br />

Kanunun 1 nci maddesi bu nitelikteki kişilerin hizmetten<br />

ayrıldıkları tarihten itibaren beş sene içinde<br />

Nafıa Vekaletine bağlı idarelerde ve vekaletin kontrolü<br />

altındaki imtiyazlı şirketlerde çalışmayacakları<br />

hükmünü getirmektedir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

118.3..13.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

159.117..3/<br />

16740<br />

C:26-l-<br />

1938;<br />

TCSYK<br />

C. 26<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

SP. 24<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

124.883..<br />

19/10320<br />

TCAMA,<br />

s.65; TAR,<br />

s.138.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

Çeşitli konularda hükümler eklenmiştir. RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak (1334-1918) Dahili İstikraz<br />

Tahvillerinin (1938) İkramiyeli<br />

Tahvilleriyle ve<br />

(1933) Türk Borcu Tahvillerinin<br />

de Dahili İstikraz<br />

Tahvilleriyle Mübadelesine<br />

Dair 3322 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

27 Ocak 2887 Sayılı Kanunun Tadiline<br />

Dair 3323 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

27 Ocak Ziraat Vekaleti Vazife ve<br />

Teşkilat Kanununa Ek 3326<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

27 Ocak Halk Bankası ve Halk Sandıklarının<br />

Sermayeleri<br />

Hakkında 3331 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

27 Ocak Oyun Aletleri Resmi Hakkında<br />

3330 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

27 Ocak İstanbul Tramvay Şirketinden<br />

Alınan paraların İstanbul<br />

Şehri İmarına Tahsisine<br />

dair 3333 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

27 Ocak Türkiye ile İran arasındaki<br />

Hudut Hattının Tashihine<br />

Müteallik Tahran'da 27<br />

Mayıs 1937'de imzalanan<br />

anlaşma yayımlandı.<br />

29 Ocak Bazı hakim, savcı ve savcı<br />

yardımcılıklarına yapılan<br />

toplam 21 tayin hakkında<br />

Adliye Vekaleti Kararnamesi<br />

29 Ocak Tiran Elçiliği'ne Hulusi<br />

Fuad Tugay'ın derecesiyle<br />

tayini hakkında Hariciye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

31 Ocak Sinop Defterdarlığına<br />

Hikmet Koç'un tayini hakkında<br />

Maliye Vekaleti Kararnamesi<br />

"Md 1: [Sözkonusu] mübadeleye Maliye Vekili mezundur."<br />

"Md 1: 2887 sayılı kanunun inci maddesi aşağıda<br />

yazıldığı şekilde değiştirilmiştir: Tunceli Vilayeti<br />

halkından olup da her ne sebeple olursa olsun şimdiye<br />

kadar gizli kalanlarla doğum, ölüm, evlenme, boşanma<br />

ve kayıp vakalarını yazdırmamış olanlar hakkında<br />

(2576) sayılı kanun hükümlerine göre tayin<br />

edilmesi lazım gelen cezalar affolunmuştur."<br />

Kanunun 17nci maddesine bağlı 1 sayılı cetvelde yazılı<br />

hukuk müşavir muavini ünvanı hukuk müşaviri<br />

şeklinde değiştirilmiştir.<br />

Kuruluş kanunu 17 Ocak 1938'de kabul edilmiştir<br />

"Md 1: Kulüb, kahvehane ve gazinolarla kır bahçelerinde<br />

ve emsali eğlence yerlerinde bulunan beher bilardodan<br />

senevi beş lira ve tavla, dama ve satranç<br />

tahtalarının beherinden senevi üç lira resim alınır."<br />

"Md i: İstanbul Tramvay Şirketince vecibeleri yapılmaksızın<br />

halktan fazla olarak tahsil edilip şirketten<br />

geri alınması Devlet Şurasınca kararlaştırılan bir milyon<br />

yedi yüz bin liranın elyevm Cumhuriyet Merkez<br />

Bankasında toplanmış olan mikdarı, İstanbulun<br />

Yenicami-Eminönü meydanında... açılması icab edecek<br />

yerlerin istimlak işlerine tahsis olunmuşdur."<br />

17-1-1938 tarih ve 3332 sayılı kanunla onaylanmış,<br />

1 i Temmuz 1939'da yürürlüğe girmiştir.<br />

Elçilik, Ali Türkgeldi'nin bakanlık emrine alınması<br />

ile 15-1-1938'de boşalmıştı.<br />

Yıl içinde 9 ayrı kararname ile 20 merkeze defterdar<br />

tayini yapılmıştır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TAR, s.6<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

U8.4..9.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.8.. 1072/<br />

8109/107-<br />

98<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

118.4..17./<br />

13641<br />

1938 Yılı 5

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Şubat Atatürk'ün Yalova'dan Bursa'ya<br />

hareketi, yolda Gemlik<br />

Suni İpek Fabrikası'nın<br />

açılı; töreninde bulunması<br />

1 Şubat <strong>Ankara</strong>'nın en büyük eksiğinin<br />

bir "Milli Kütüphane"nin<br />

bulunmayışı olduğu<br />

hakkında Fuad Köprülü'nün<br />

yazısı.<br />

2 Şubat Bursa Merinos Fabrikası'nın<br />

Atatürk tarafından işletmeye<br />

açılması<br />

2 Şubat Atatürk'ün Bursa kaplıcalarındaki<br />

(Çelik Palas)<br />

34.830 liralık hissesini ve<br />

köşkünü Bursa Belediyesine<br />

bağışlaması<br />

3 Şubat Atatürk'ün Bursa'dan Mudanya'ya<br />

geçişi ve oradan<br />

vapurla İstanbul'a gelişi<br />

4 Şubat Sahipsiz Eşyanın Satışına<br />

Dair Talimatnamenin 6ncı<br />

Maddesi Son Fıkrasının<br />

Değiştirilmesi<br />

5 Şubat Menemen ovasında sel<br />

baskını<br />

7 Şubat Atatürk'ün öksürük ve göğüs<br />

ağrısı nedeniyle gece<br />

Saray'a çağrılan Prof.Dr.<br />

Nihat Reşat Belger tarafından<br />

muayenesi ve zatürre<br />

teşhisi konulması<br />

9 Şubat Brüksel'de Türkiye ile Belçika<br />

arasında İadei Mücrimin<br />

(Suçluların ladesi)<br />

Mukavelesi'nin imzalanması<br />

9 Şubat Özel idarelerin alması lazım<br />

gelen şekil hakkında<br />

Umumi Müfettişliklerden,<br />

Cumhuriyet Halk Partisinden,<br />

İçişleri, Nafıa, Eğitim<br />

Sağlık ve Ziraat Bakanlıklarından<br />

rapor hazırlanması<br />

talebi<br />

16 Şubat İstanbul'da et fiyatlarının<br />

indirilmesi için belediye ve<br />

mahalli idarelere ait iskelelerdeki<br />

iskele geçiş vergisinin<br />

indirilmesi hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Atatürk 1-3 Şubat arasında Bursa'da kalmıştır.<br />

Köprülü, yazısında Kültür Bakanlığı'nı göreve çağırmaktadır.<br />

Çekirge'deki köşk 1923 yılında Bursalılarca Atatürk'e<br />

hediye edilmişti.<br />

Atatürk 3-24 Şubat arasında İstanbul'da kalmıştır.<br />

Atatürk bu teşhis üzerine 10 gün kadar tedavi altına<br />

alınmıştır.<br />

16-6-1939 tarih ve 3647 sayılı kanunla kabul edilmiş,<br />

10-9-1939'da yürürlüğe girmiştir.<br />

İl özel idarelerinin yeniden yapılandırılması hakkındadır.<br />

İskelelerden geçen hayvanlardan alınan vergi indirilmiştir.<br />

C.2 Şubat<br />

1938;<br />

TCSYK<br />

0, Şubat<br />

1938<br />

C.3 Şubat<br />

1938;<br />

TCSYK<br />

AV, s. 19;<br />

SP. 3 Şubat<br />

1938<br />

C. 4 Şubat<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 6<br />

Şubat 1938<br />

DÖKKAG<br />

TCAMA,<br />

s.35; TAR,<br />

s.55-6.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

67.446.-3/<br />

7445<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

82.10..16./<br />

126-37

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Şubat Merkezi <strong>Ankara</strong> olmak<br />

üzere kurulmasına başlanan<br />

Koç Ticaret TAŞ Esas Sözleşmesinin<br />

tasdiki hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

16 Şubat İstanbul'da çıkan Haber gazetesi<br />

ile Adana'da çıkan<br />

Yeni Adana gazetesinin 3<br />

gün kapatılması hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

17 Şubat 12.1.1938 tarihinde Riga'da<br />

imzalanan Türkiye-Letonya<br />

Ticaret ve Kliring Anlaşmalarının<br />

yürürlüğe konulması<br />

18 Şubat İstanbul'da "Balkan Memleketleri<br />

Demiryolu Konferansı<br />

"nin açılışı<br />

19 Şubat Eski Tarım Bakanı ve Manisa<br />

Milletvekili Sabri Toprak'ın<br />

İstanbul'da ölümü<br />

20 Şubat Halkevleri'nin 6. Yıldönümü<br />

münasebetiyle İçişleri<br />

Bakanı ve Parti Genel Sekreteri<br />

Şükrü Kaya'nın <strong>Ankara</strong><br />

Halkevi'nde konferans<br />

vermesi<br />

22 Şubat İstanbul'da çıkan Yeni<br />

Adam mecmuasının<br />

17.2.1938 tarih ve 216 numaralı<br />

nüshasının toplattırılması<br />

ve 1 yıl müddetle<br />

kapatılması hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

22 Şubat Bazı hakim, savcı ve savcı<br />

yardımcılıklarına yapılan<br />

toplam 25 tayin hakkında<br />

Adliye Vekaleti Kararnamesi<br />

22 Şubat Türklüğe hakaret eden İstanbul'da<br />

Yusuf Aksoy<br />

hakkında takibat yapılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

22 Şubat Türklüğe hakaret eden İstanbul'da<br />

Nazan Nur<br />

Nuryan hakkında takibat<br />

yapılmaması hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

Şirket "inşaat ve tesisatda kullanılan her türlü malzeme<br />

ithalatı ve satışı vesair ticari, sınai ve mali muamelat<br />

ve taahüdat işlerile uğraşmak maksadı ile" kurulmuştur<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.11..2./<br />

180<br />

Haber gazetesi "10-2-1938 nüshasının 1. sayfasında- BCA:<br />

ki karikatür" ve Yeni Adana gazetesi 8-2-1938 tarihli 30..18.1.2/<br />

82.8..15/<br />

nüshasında "Moskova sefaretimize tecavüz vuku 86-300<br />

bulduğu hakkındaki hilaf vaki neşriyat dost münasebetler<br />

idame ettirdiğimiz devletleri rencide edecek<br />

mahiyette görüldüğü" gerekçesiyle kapatılmıştır.<br />

Konuşmada yıl içinde 42 Halkevi daha açılacağı belirtilmiştir.<br />

Dergiye daha önce çeşitli defalar ihtar yapılmış, anılan<br />

nüshadaki makale ve karikatür Hariciye Vekaletini<br />

müşkül vaziyete sokacak mahiyette olduğu gerekçesi<br />

ile kapatılmıştır.<br />

Yıl içinde çeşitli kararnameler ile toplam 18 kişi<br />

hakkında Türklüğe, meclise, hükümete veya kanunlara<br />

hakaretten dolayı takibat "yapılması" kararı verilmiştir.<br />

Yıl içinde çeşitli kararnameler ile toplam 56 kişi<br />

hakkında Türklüğe, meclise, hükümete veya kanunlara<br />

hakaretten dolayı takibat "yapılmaması" kararı verilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.13..10.<br />

C. 19<br />

Şubat 1938<br />

SP. 20<br />

Şubat 1938<br />

0, Mart,<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.14.. 12/<br />

86-302<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

119.6..5.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

44.281..6./<br />

302139<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

44.281..37<br />

302136<br />

1938 Yılı 7

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Şubat Atatürk'ün İstanbul'dan<br />

trenle <strong>Ankara</strong>'ya hareketi<br />

25 Şubat Atatürk'ün <strong>Ankara</strong> gelişi ve<br />

Çankaya'da kabullerde bulunması<br />

26 Şubat Balkan Antantı Konseyi'nin<br />

<strong>Ankara</strong>'da toplanması<br />

26 Şubat Tarsus ve Mersin'in 1-3-<br />

1938'den itibaren şehirlerarası<br />

telefon konuşmasına<br />

açılacağı hakkında Nafıa<br />

Vekaleti yazısı<br />

27 Şubat Atatürk'ün Çankaya'da<br />

Balkan Antantı Konseyi<br />

delegelerine çay ziyafeti<br />

vermesi<br />

27 Şubat Atatürk'ün akşam üzeri<br />

şiddetli bir burun kanaması<br />

geçirmesi; Atatürk'ün bir<br />

karaciğer hastalığından<br />

muzdarip olduğunun ilk defa<br />

(ciddi olarak) düşünülmesi<br />

28 Şubat Atatürk'ün Başbakan Celal<br />

Bayar'ı kabulü ve yabancı<br />

hekim getirilmesi isteğine<br />

karşı çıkması<br />

28 Şubat 1930 antlaşmasına ek<br />

Türk-Yunan Paktı imzalanması<br />

28 Şubat 4. Umumi Müfettişlik Sıhhi<br />

Müşavirliğine Dr. Faik<br />

Yargıcı'nın tayini hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

1 Mart İstanbul'da et fiyatlarının<br />

10 kuruş ucuzlatılması<br />

1 Mart 28-10-1936 tarihli Türk-<br />

Yugoslav Anlaşması'na<br />

ilaveye dair 3462 sayılı kanunun<br />

kabul edilmesi<br />

1 Mart İstanbul Vilayet Bütçesinin<br />

Şehir Meclisince kabul<br />

edilmesi<br />

1 Mart Yeni 100 TL'lık banknotların<br />

tedavüle çıkarılması<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Yunanistan Başbakanı ve Balkan Antantı Konseyi<br />

Başkanı Metaxas, Yugoslavya Başbakanı<br />

Stoyadinoviç ve Romanya Dış İşleri Müsteşarı<br />

Comnen'i ayrı ayrı kabul etmiş ve görüşmüştür.<br />

Dr. Asım Arar'ın hatıralarından; Siroz belirtileri 1936<br />

sonlarından beri görülmekte ancak hiç kimse bir karaciğer<br />

rahatsızlığına ihtimal vermemektedir.<br />

Atatürk Bayar'a, "Ortada Hatay meselesi var; hastalığım<br />

dışanda duyulursa fena olur. Dr. Neşet Ömer'le<br />

konuş, bizim doktorlar bir muayene ve konsültasyon<br />

yapsınlar." demiştir.<br />

Yıl içinde 5 ayrı kararname ile çeşitli Umumi Müfettişlik<br />

üst kadrolarına (Sıhhi müşavirlik, Emniyet Müşavirliği,<br />

Asayiş Müşavirliği, Jandarma Müfettişliği)<br />

tayinler yapılmıştır.<br />

Şükrü Kaya: "Yapılan 10 kuruş ucuzlatmanın % 73'ü<br />

devlet ve belediyelerdendir."<br />

C. 25<br />

Şubat 1938<br />

C. 26<br />

Şubat 1938<br />

SP. 27<br />

Şubat 1938<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

159.117..4.<br />

/16741<br />

C. 28<br />

Şubat 1938<br />

DÖKKAG;<br />

SGA,<br />

s.31-35.<br />

DÖKKAG<br />

C. 1 Mart<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.6.. 11./<br />

13678<br />

C. 1 Mart<br />

1938;<br />

Alada,<br />

s. 133.<br />

TCAMA,<br />

s. 181.<br />

C. 2 Mart<br />

1938<br />

EYTKP,<br />

s.26

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Mart 22/4/1935 Tarihli Cami<br />

Hademesi Nizamnamesinin<br />

2linçi Maddesini Değiştiren<br />

Nizamname yayımlandı<br />

3 Mart Et fiyatları konusunda (İstanbul'daki)<br />

gazetelerin<br />

yanlış yayın yapmamaları<br />

için İstanbul valisi Muhittin<br />

Üstündağ'ın Dahiliye Vekiline<br />

yazısı<br />

3 Mart Hayatı ucuzlatmak için tetkikler<br />

yapan komisyonca<br />

İsviçre'den çağrılan uzman<br />

Lorenz'in görevine başlaması<br />

4 Mart Atatürk'ün (Evkaf Apartmanında<br />

faaliyette oian)<br />

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ni<br />

ziyaret etmesi<br />

4 Mart Emniyet Muamelat Memurları<br />

Nizamnamesi yayımlandı<br />

5 Mart Emniyet Teşkilatı Memur<br />

ve Müstahdemlerinin Kıyafet<br />

ve Teçhizatı Nizamnamesi<br />

yayımlandı<br />

6 Mart Atatürk'e Çankaya'da bir<br />

hekim grubu tarafından<br />

muayene ve konsültasyon<br />

yapılması<br />

7 Mart Mülki Memurların Sicilleri<br />

Üzerinde Tekaütlüklerinin<br />

İcrası ve Tezkiye Varakalarının<br />

Tanzimi Hakkında<br />

Nizamname yayımlandı<br />

9 Mart <strong>Ankara</strong>'da Posta Telgraf<br />

Merkezi'nin Nafıa Vekili<br />

Ali Çetinkaya tarafından<br />

törenle açılması<br />

9 Mart Atatürk'ün <strong>Ankara</strong> Halkevi'nde<br />

güreş karşılaşmalarını<br />

izlemesi<br />

11 Mart Atatürk'ün Etimesut Türk<br />

Kuşu Meydanı'nda uçuşları<br />

izlemesi<br />

11 Mart Alman ordularının Avusturya'ya<br />

girişi<br />

"Md 1: Bir camide birinci, ikinci gibi sıraya tabi olarak<br />

birden fazla kimse tarafından yapılan hizmetlerde<br />

yer açıldıkça "Vakfiyelerinde ayrıca bir şart yoksa"<br />

ondan sonrakiler -ilmî hizmetlerde esasen imtihan ile<br />

alınmış ve cami hizmetinde en az altı sene çalışmış<br />

olmak şartile- sırasile yürütülür..."<br />

"Gazetelere <strong>Ankara</strong>'dan tebligat yapılması bizim buradaki<br />

irşat ve ikazlarımızın takviyesini muvafık olacaktır."<br />

"Md 1: Emniyet teşkilatında fiili polis işlerinin dışında<br />

kalan yazı, hesap, levazım işleri muamelat memurları<br />

tarafından ifa olunur."<br />

Emniyet teşkilatı memurlarının derece ve sınıflarına<br />

göre kıyafetleri ve taşıyacakları teçhizat tarif edilmektedir.<br />

Grupta Prof.Dr. Neşet Ömer İrdelp, Prof.Dr. Akil<br />

Muhtar Özden, Dr. Hüsamettin Kural, Dr. Ziya Naki<br />

Yaltınm ve Dr. Asım Arar bulunmaktadır.<br />

19.3.1938 ve 3.5.1938 Tarihli ve 3860, 3897 Sayılı<br />

Resmi Gazete'de düzeltmesi vardır<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

82.541..10/<br />

84-110<br />

SP. 4 Mart<br />

1938<br />

C. 5 Mart<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 10<br />

Mart 1938<br />

DÖKKAG<br />

C. 12 Mart<br />

1938<br />

C. 11 Mart<br />

1938<br />

1938 Yılı 919

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Mart İş Dairesinin 1937 Bütçe<br />

Yılına Mahsus Teşkilatı ile<br />

3008 Sayılı İş Kanunu Tatbikatını<br />

Temin ve Takip<br />

Vazife ve Selahiyetlerine<br />

Müteallik Umumi Talimatname<br />

(Bakanlar Kurulu<br />

Kararı ile) yayımlandı<br />

12 Mart Atatrük'ün İstanbul'dan davet<br />

edilen Prof.Dr. Frank<br />

tarafından muayenesi<br />

12 Mart Daday Kaymakamı Sun<br />

Yılmaz'ın Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

12 Mart Artvin belediye başkanlığına<br />

Şükrü Uygur'un seçilmesinin<br />

onaylanması hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

12 Mart Kastamonu'da idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

13 Mart Orgeneral Cevat Çobanlımın<br />

ölümü<br />

14 Mart Gerede'nin elektrikle aydınlatılması<br />

14 Mart Türklüğe ve Meclis'e hakaret<br />

edenler hakkında takibat<br />

yapılabilmesi için Meclis'ten<br />

izin almak yerine, bu<br />

işin mahalli cumhuriyet<br />

savcılıklarına bırakılmasının<br />

daha uygun olacağı<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

17 Mart Memurin Kanununun<br />

84üncü Maddesinin (D)<br />

Fıkrasiyle 85inci Maddesini<br />

Değiştiren 3335 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

17 Mart Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

İnci Maddesinin<br />

Değiştirilmesine ve<br />

2nci Maddesinin Kaldırılmasına<br />

Dair Nizamname<br />

yayımlandı<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

İş Dairesi Genel Merkez Teşkilatında "Ekonomik<br />

İşer Şubesi" ünvanı ile yeni bir müstakil şube tesis<br />

olunmuştur.<br />

Araç ilçesine bağlı Mesudiye köyünün belediye sınırı<br />

içine alınması hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Çanakkale ve Kurtuluş Savaşlarında komutanlık<br />

yapmıştır.<br />

Memurların tedavi, yol, cenaze masrafları ve memuriyetin<br />

ilgası dolayısıyla açıkta kalan memurların<br />

maaşlarına ilişkin düzenlemelerdir.<br />

1 nci Madde şu şekilde değiştirilmiştir: "Hayvan Sağlık<br />

Zabıtası kanununa göre hayvanların ve maddelerinin<br />

Türkiye'ye sokulması ve Türkiye'den çıkarılması<br />

için açık bulundurulacak veya kapatılacak kapı ve<br />

iskeleler Ziraat Vekaletince tesbit edilir. Bu kapı ve<br />

iskelelerde rüsümat idareleri bulunmak meşruttur."<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

119.7..14.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.6..14<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

119.6.. 15/<br />

13682<br />

C. 14 Mart<br />

1938<br />

SP. 17<br />

Mart 1938<br />

BCA:<br />

30..10.0.0./<br />

15.84..11./<br />

1361<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Mart Bazı hakim, savcı ve yardımcılıklarına<br />

yapılan toplam<br />

13 tayin hakkında Adliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

18 Mart Leipzig'de basılan Der<br />

Brockhaus Atlas adlı eserin<br />

memlekete sokulmasının ve<br />

satılmasının yasaklanması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

19 Mart Türk Parası Kıymetini Koruma<br />

Kanununa Ek 3336<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

21 Mart Türk Kuşu'nda yapılan yeni<br />

teşkilatın başında Tayyareci<br />

Bnb. Osman Nuri Baykal'ın<br />

çalıştırılması hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

21 Mart Merkez Bankası Umum<br />

Müdürlüğü'ne Ziraat Bankası<br />

Umum Müdürü Kemal<br />

Zaim'in tayini hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

22 Mart Osmanlı Bankasının İmtiyaz<br />

Müddetinin Temdidine<br />

Dair Olan Kanuna Ek 3341<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

23 Mart İl özel idarelerinin alması<br />

gereken şekil hakkında<br />

Cumhuriyet Halk Partisi,<br />

1., Trakya, 3. ve 4. Genel<br />

müfettişliklerinin verdikleri<br />

rapor.<br />

24 Mart Devletçe Cumhurbaşkanlığı<br />

Yatı olarak satın alınan<br />

Savarona'ya İngiltere'nin<br />

Southampton Limanı'nda<br />

bayrak çekme töreni yapılması<br />

24 Mart Niğde'nin elektrikle aydınlatılması<br />

26 Mart Gölcükte Atak mayın gemisinin<br />

denize indirilmesi<br />

Eserde "Türkiye'de Puntos ve Ermenistan kayıtlarını<br />

ihtiva eden haritalar bulunduğu" gerekçesi ile yasaklanmıştır.<br />

Umum Müdürlük olan Türkkuşu'nun ilk genel müdürü<br />

Hava Binbaşı Osman Nuri Bey'dir.<br />

İl özel idarelerinin yeniden yapılandırılması hakkındadır.<br />

Yat, satın almak için gelen heyet üyelerine (Londra<br />

Büyükelçisi Fethi Okyar, Cumhurbaşkanlığı Başkatibi<br />

Hasan Rıza Soyak, Hava Müsteşarı Sadullah Güney,<br />

İş Bankası Genel Müdürü Muammer Eriş, Etibank<br />

Genel Müdürü İlhami Nafiz Pamir) teslim<br />

edilmiş, daha sonra Hamburg'da inşa edildiği fabrikada<br />

bakımdan geçirilip bazı değişiklikler yapıldıktan<br />

sonra 22.5.1938'de buradan hareketle 1.6.1938'de<br />

İstanbul'a gelmiştir.<br />

Gemi bütünüyle Türk mühendis ve işçilerinin emeğiyle<br />

üretilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.7..19.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.18..18/<br />

86-306<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.20..20<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.19..19/<br />

130<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

67.445..4/7<br />

442<br />

ATDK;<br />

DÖKKAG<br />

SP. 25<br />

Mart 1938<br />

SP. 27<br />

Mart 1938<br />

1938 Yılı 921

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mart Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 48inci Maddesini<br />

Değiştiren 3337 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

28 Mart Hariçten Satın Alınan Buharlı<br />

ve Motörlü Gemilerle<br />

Memlekette Yapılan Mümasilleri<br />

İçin Getirilecek<br />

Eşyanın Gümrük Resminden<br />

İstisnasına Dair 3339<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Mart Müzelerle Ören Yerlerini<br />

Ziyaret Edenlerden Alınacak<br />

Ücret Hakkında 3340<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Mart Paris'ten davet edilen<br />

Prof.Dr. Fissenger'in <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelişi ve Çankaya'da<br />

Atatürk'ü muayenesi<br />

29 Mart İl özel idarelerinin alması<br />

gereken şekil hakkında<br />

İçişleri Bakanlığı'nın raporu<br />

29 Mart Harp Okulu Askeri Mahkemesi'nin<br />

Nazım Hikmet<br />

ve diğer bazı sanıklar hakkında<br />

mahkumiyet kararı<br />

vermesi<br />

30 Mart Prof.Dr. Fissinger'in Atatürk'ü<br />

muayenesi sonrasında<br />

Cumhurbaşkanlığı Genel<br />

Sekreterliği'nin Atatürk'ün<br />

hastalığı hakkında<br />

ilk resmi tebliği yayınlaması<br />

30 Mart Ortaokul Öğretmeni Kursuna<br />

İştirak Eden Öğretmen<br />

Okulu Mezunları<br />

Hakkında 3344 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

30 Mart 863 Sayılı Subaylar Heyetine<br />

Mahsus Terfi Kanununun<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

2900 Sayılı Kanunun<br />

İnci Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 3342<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

30 Mart Hayvanlar Vergisi Kanununun<br />

Bazı Hükümlerinin<br />

Değiştirilmesine ve Bu Kanuna<br />

Bazı Hükümler Eklenmesine<br />

Dair 3343 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Yetim tanımı ve maaşlarına ilişkin düzenlemedir.<br />

"Hariçten satın alınan buharlı ve motörlü gemilerle<br />

memlekette yapılan mümasilleri .için getirilecek eşyanın<br />

faturaları İktisad Vekaletince tasdik edilmek<br />

şartıile 1940 mali yılı sonuna kadar gümrük resminden<br />

muaftır."<br />

Müze ücretleri ve ücretten muaf olan ziyaretçiler<br />

hakkında hükümler getirmektedir.<br />

İl özel idarelerinin yeniden yapılandırılması hakkındadır.<br />

Rapora il özel idarelerinin tarihçesi eklidir.<br />

Nazım Hikmet Kara Harp Okulu'nda komünizm propagandası<br />

yapmak ve öğrencileri ihtilale kışkırtmakla<br />

suçlanmıştır. Cezası 28 Mayıs 1938'de Askeri Temyiz<br />

Mahkemesi'nce onanmıştır.<br />

Tebliğde Atatürk'ün sıhhatinde endişe verici bir durum<br />

olmadığı, "grip" olduklarından dolayı kendisine<br />

1,5 ay kadar istirahat tavsiye edildiği belirtilmiştir.<br />

Kursta geçirilen sürenin öğretmenlik terfi kıdemlerine<br />

eklenmesi hakkındadır.<br />

Kanun, subayların terfi koşullarına ilişkin hükümler<br />

içermektedir.<br />

"Md 1: HayvanlarVergisi hakkında 2897 sayılı kanunun<br />

1 nci maddesi aşağıda yazılı şekilde değiştirilmiştir:<br />

Türkiye Cumhuriyeti hududu içinde bulunan<br />

koyun, kılkeçi, tiftik keçi, sığır, manda,deve ve domuzların<br />

sahipleri bu kanun mucibince vergiye tabidirler."<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

67.44Ö..5/<br />

7447<br />

ATDK;<br />

CYY,<br />

s. 193.<br />

DÖKKAG;<br />

ATDK;<br />

AH, s. 17;<br />

C.; SP. 31<br />

Mart 1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mart Bern'de Türkiye ile İsviçre<br />

arasında Tediye Anlaşması<br />

(Ticari Mübadelelere Ait<br />

Ödemelerin Düzenlenmesi<br />

Hakkında Anlaşma) imzalanması<br />

31 Mart 8-10-1937 tarihli Türk-<br />

Sovyet Ticaret Anlaşmasının<br />

15. Maddesine ilişkin<br />

teati olunan notaların geçerliğe<br />

konulmasına dair<br />

kararın tasdikine dair 3464<br />

sayılı kanunun kabul edilmesi<br />

31 Mart Yumurta İhracatının Murakabesine<br />

Dair Nizamname<br />

yayımlandı<br />

31 Mart İstanbul Kambiyo ve Menkul<br />

Kıymetler Borsası'nın<br />

kapanması<br />

1 Nisan <strong>Ankara</strong>'da "Menkul Kıymetler<br />

ve Kambiyo Borsasının<br />

Maliye Bakanı Fuat<br />

Ağralı tarafından açılması<br />

1 Nisan Yeni 50 TL'lık banknotların<br />

tedavüle çıkarılması<br />

1 Nisan Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan işletme Umumi<br />

İdaresi Memurin ve Müstahdemin<br />

Talimatnamesi<br />

yayımlandı<br />

1 Nisan Özel idareler hakkında<br />

Kültür Bakanlığı ile Sağlık<br />

ve Sosyal Yardım Bakanlığının<br />

görüşleri<br />

2 Nisan Bursa Musevi Cemaatinin<br />

bir ayin düzenleyerek Atatürk'ün<br />

sıhhat ve selameti<br />

için dua etmesi<br />

2 Nisan Teşviki Sanayi Kanununun<br />

3 İnci Maddesinin Tefsiri<br />

yayımlandı<br />

2 Nisan Yavuz, Hamidiye, Mecidiye,<br />

Filotila Komodorluğu,<br />

Denizaltı gemileri ve Deniz<br />

Harp Okulu komutanlıktan<br />

için yaptınlan Alay sancaklannın<br />

Donanma Komutanı<br />

tarafından verilmesi<br />

1-4-1938'de yürürlüğe girmiştir<br />

Yumurta ihracatının yapılacağı merkezler belirtilmekte<br />

(Trabzon, Giresun, Ordu, Fatsa, Samsun, İnebolu,<br />

İstanbul, Uzunköprü, İzmir, Antalya, Mersin)<br />

ve yumurtaların tasnifine, kontrolüne ilişkin hükümler<br />

içermektedir.<br />

Üç sene için <strong>Ankara</strong>'da faaliyet göstermesi planlanmaktadır.<br />

28.4.1938 Tarihli ve 3893 Sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır.<br />

11 özel idarelerinin yeniden yapılandınlması hakkındadır.<br />

(TBMM Yorumu) 28 Mayıs 1927 tarih ve 1055 sayılı<br />

Teşviki Sanayi Kanunu'ndan yararlanan sınai müesseselerin<br />

vergi ve rüsum muafiyetleri hakkındadır.<br />

TCAMA,<br />

s.157;<br />

TAR,<br />

s.237.<br />

TCAMA,<br />

s. 178.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 1 Nisan<br />

1938<br />

C. 2 Nisan<br />

1938<br />

EYTKP,<br />

s.26<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

Ö7.446..6/<br />

7448<br />

SP. 5<br />

Nisan<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

199.357..<br />

14./23514<br />

1938 Yılı 923

G. A. Olay/MevzuaC Açıklamalar Kaynak<br />

2 Nisan Bazı Hakim, savcı ve savcı<br />

yardımcılıkları ile icra<br />

memurluklarına yapılan<br />

toplam 28 tayin ve nakil<br />

hakkında Adliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

2 Nisan Kastamonu belediye başkanlığına<br />

İzzet Okay'ın seçilmesinin<br />

onayı hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

3 Nisan Boş olan <strong>Ankara</strong>, Manisa,<br />

Sinop ve Bolu mebuslukları<br />

için seçim yapılması<br />

4 Nisan Kahire'de Milletlerarası TelekomünikasyonSözleşmesine<br />

bağlı Telgraf ve Telefon<br />

Nizamnameleri ve Protokollerinde<br />

Revizyonlar (4<br />

ve 8 Nisan'da) yapılması<br />

4 Nisan <strong>Ankara</strong>-İstanbui arasında<br />

karşılıklı uçak postalarının<br />

başlaması<br />

6 Nisan Dışişleri Bakanı Tevfik<br />

Rüştü Aras'ın Mısır seyahatine<br />

başlaması<br />

7 Nisan "Balkan Basın Birliği<br />

Kongresi" ve "Balkan Antantı<br />

Ekonomik Konseyinin<br />

İstanbul Yıldız Sarayı'nda<br />

çalışmalarına başlaması<br />

7 Nisan Türkiye ile Çekoslovakya<br />

arasında Ticari Mübadeleleri<br />

düzenlemeye dair anlaşmanın<br />

tasdiki hakkında<br />

3454 sayılı kanunun kabul<br />

edilmesi<br />

7 Nisan İstanbul Belediyesinin isteyenlere<br />

ücretli cenaze kaldırma<br />

hizmeti vermeye<br />

başlaması<br />

7 Nisan Adana'da basılan İnsanların<br />

İstikbali ve Dinlerin Mahiyeti<br />

adlı kitabın satışının<br />

yasaklanması hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

Sırasıyla CHP adayları İş Bankası Genel Müdürü<br />

Muammer Eriş, İktisat Vekaleti Müsteşarı Faik<br />

Kurdoğlu, İzmir Üzüm Kurumu Müdürü İsmail Hakkı<br />

Veral, Emekli Albay Osman Köktürk seçilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.9..9.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.9..2<br />

C. 4 Nisan<br />

1938<br />

Türkiye'nin de taraf olduğu çok taraflı bir anlaşmadır. TCAMA,<br />

s.213.<br />

"Dini dünya işlerine karıştırmak ve... lslami manada<br />

anarşizmi beslemek gayesini takip ettiği" gerekçesi<br />

ile yasaklanmıştır.<br />

SP. 5<br />

Nisan<br />

1938<br />

C. 6 Nisan<br />

1938<br />

C. 8 Nisan<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

s.133.<br />

SP. 7<br />

Nisan<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.27.-3/<br />

86-309

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Nisan Resmi izin almadan yabancı<br />

devlet tabiyetine geçen<br />

38 kişinin vatandaşlıktan<br />

çıkarılmaları hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

7 Nisan İstanbul'un imar planını<br />

yapan Fransız tebasından<br />

Prost'un bu planın uygulanması<br />

işlerinde de çalıştırılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

8 Nisan Antakya Konsolosu<br />

Firuz Kesim'in Bakanlık<br />

emrine alınması hakkında<br />

Hariciye Vekaleti Kararnamesi<br />

9 Nisan Mimar Sinan'ın 350. ölüm<br />

yıldönümü münasebetiyle<br />

Süleymaniye Camii avlusundaki<br />

mezan<br />

başında anma töreni düzenlenmesi<br />

9 Nisan Odesa, Erivan, Bakü,<br />

Leninakan, Sofya konsoloslarının<br />

merkeze alınmaları<br />

ve Cenevre Başkonsolosluğuma<br />

yapılan tayin<br />

hakkında Hariciye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

9 Nisan Antakya Konsolosluğuna<br />

Celal Tevfik Karasapan'ın<br />

tayini hakkında Hariciye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

11 Nisan Türkiye-Mısır Dostluk Antlaşması<br />

imzalanması<br />

12 Nisan 9. T.C. ve I. Bayar Hükümeti'nde<br />

değişiklik olması<br />

12 Nisan M. Prost'un İstanbul'a<br />

ait şehir planının şehir meclisi<br />

üyelerine dağıtılması<br />

13 Nisan Türkiye ile İsveç arasında<br />

31-12-1937'de imzalanmış<br />

olan Ticaret ve Kliring Anlaşmalarının<br />

3363 sayılı<br />

kanun ile onaylanması<br />

Yıl içinde 12 ayrı karar ile toplam 729 kişi vatandaşlıktan<br />

çıkarılmış görünmektedir. Toplulaştınlmamış<br />

(bireysel) çıkarmalar bu sayıya dahil değildir.<br />

Faik Kurdoğlu, daha önce görevi vekaleten yürütmekte<br />

olan Şakir Kesebir'in yerine Ziraat Vekili olmuştur.<br />

RGS: 3889, 22-4-1938<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

82.27.. 10./<br />

2-478<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

82.25.. 10/<br />

243-305/<br />

2/8449<br />

BCA:<br />

30..11.1.0./<br />

119.10..2./<br />

13754<br />

C. 10<br />

Nisan<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.10..18/<br />

13770<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

119.10..10/<br />

13762<br />

C. 12<br />

Nisan<br />

1938<br />

C. 14<br />

Nisan<br />

1938<br />

C. 13<br />

Nisan<br />

1938<br />

TAR,<br />

s.229-30.<br />

1938 Yılı 925

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Nisan Tekaüt Kanununun<br />

26 ve 43üneü Maddelerinin,<br />

Memuriyetten İstifa<br />

Suretiyle Ayrılarak Malul<br />

Olanlarla 65 Yaşını Doldurmuş<br />

Olanlara da Tatbiki<br />

Hakkında Heyeti Umumiye<br />

(Meclis) Kararı yayımlandı<br />

15 Nisan İstanbul'da Romanya, Yugoslavya,<br />

Yunanistan ve<br />

Türkiye Arasında Turistlerin<br />

Seyahatleri Hakkında<br />

Anlaşma imzalanması<br />

15 Nisan Ulusal Artırma ve Ekonomi<br />

Kurumu vitrin müsabakası,<br />

ilk ve orta okullarda yazı<br />

müsabakası ve diğer bazı<br />

etkinlikler düzenleme karan<br />

(TBMM Karan)<br />

15-4-1938'de yürürlüğe girmiştir.<br />

1929'da kurulan kurum bugün Türkiye Ekonomi Kurumu<br />

adıyla <strong>Ankara</strong>'da faaliyetine devam etmektedir.<br />

16 Nisan Akşehir'de iskan faaliyeti Akşehir'in Yeniköy nüfusunda kayıtlı 8 evde 33 nüfustan<br />

ibaret gezginci çingenelerin aynı ilçe dahilindeki<br />

köylere yerleştirilmeleri hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

18 Nisan Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Teftiş Heyeti Nizamnamesi<br />

yayımlandı<br />

19 Nisan Orta Anadolu'da (Kırşehir'de)<br />

deprem<br />

19 Nisan Kira Kontratlariyle Ferağ<br />

ve İntikal İlmühaberlerinin<br />

ve Nüfus Hüviyet Cüzdanlarının<br />

Bedel Mukabilinde<br />

Satılması Hakkında 3356<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

19 Nisan Üsküdar ve Kadıköy Türk<br />

Anonim Su Şirketi İmtiyazı<br />

ile Tesisatının Satın Alınmasına<br />

Dair Mukavelenin<br />

Tasdiki Hakkında 3359 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

19 Nisan Yüksek Ziraat Enstitüsü<br />

Doktora Talimatnamesinin<br />

Birinci Maddesinin Sonundaki<br />

"Unvanlarını verir"<br />

Kelimesinden evvel "ve<br />

ormancılık ilimleri doktoru"<br />

Doktor Artium Forestüm<br />

kaydının İlavesi Hakkında<br />

yönetmelik yayımlandı<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Teftiş Heyetinin görevleri hakkında hükümler içermektedir.<br />

6.6 büyüklüğündeki depremde 158 kişi ölmüştür.<br />

Kanun, anılan belgelerin satış bedellerini düzenlemektedir.<br />

Satmalma mukavelesi ve işlemin ayrıntılan yer almaktadır.<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) 22.4.1938 Tarihli ve<br />

3889 Sayılı Resmi Gazete'de düzeltmesi vardır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TAR, s.72.<br />

C. 15<br />

Nisan<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

83.32.-7/<br />

95-123/2/<br />

8586<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C.; SP. 21<br />

Nisan 1938;<br />

TCSYK;<br />

CYY,<br />

s. 197.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Nisan Şehiriçi taşımacılığının belediyelere<br />

bırakılmasından<br />

dolayı Akay İdaresi'nin İstanbul,<br />

Körfez İdaresi'nin<br />

İzmir belediyelerine devri.<br />

20 Nisan Hasan Âli Yücel'in Türk<br />

Tarih Kurumu üyesi olması<br />

20 Nisan Vergi Bakayasının Tasfiyesine<br />

Dair Olan 2566 Sayılı<br />

Kanunun İ3üncü Maddesinin<br />

Tefsiri yayımlandı<br />

21 Nisan 2525 sayılı kanun gereğince<br />

her Türk'ün bir soyadı<br />

alması gerektiğine dair tamimin<br />

yayımlanması<br />

21 Nisan Alkollü içkiler satış yerlerine<br />

dair sınırlamaların şarap<br />

ve bira için kaldırılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

22 Nisan Matbuat Umum Müdürlüğü<br />

Teşkilat Kadro Cetvelini<br />

Değiştiren 3361 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

22 Nisan Askeri ve Mülki Tekaüt<br />

Kanununun 3üncü Maddesinin<br />

Değiştirilmesine Dair<br />

3360 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

23 Nisan Nice (Nis) şehrindeki yarışmalarda<br />

Ordu Süvari<br />

Ekibi'nin birincilik kazanması<br />

25 Nisan Başbakan Celal Bayar'm<br />

Dış İşleri Bakanı Tevfik<br />

Rüştü Aras'la birlikte İstanbul'dan<br />

Atina'ya hareketi<br />

(Dönüşü 2 Mayıs)<br />

25 Nisan Ordu Subaylar Heyetinin<br />

Terfılerine Ait 2162 Sayılı<br />

Kanunun 3üncü Maddesinin<br />

(B) Fıkrasını Değiştiren<br />

3365 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

TBMM Yorumu şu şekildedir: " 13 ncü maddede<br />

üzerlerinde hacizlerin kaldırılacağı ve bunlar dolayısıyla<br />

Hazineye aid alacakların terkinedileceği yazılı<br />

bulunan gayrimenkuller arasında gayrimübadillere<br />

tahsis edilmiş bulunan gayrimenkuller de dahildir."<br />

Soyadı kullanımının yaygınlaşması için yayımlanmıştır.<br />

"Men'i müskirat kanunu tadili ile tayin ve tahdit<br />

edilmiş olan mahallerin her gün artan ihtiyaçlar karşısında<br />

kifayet etmediği anlaşıldığı" gerekçesi ile<br />

kaldırılmıştır.<br />

Teşkilat kadrosunda değişiklikler hakkındadır.<br />

Kanunda, tekaüt muamelesinin yapılacağı sebepler<br />

belirlenmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

82.538..13/<br />

8450<br />

http://www<br />

.meb.gov.<br />

tr/meb/<br />

hasanali/<br />

kronoloji/<br />

kronoloji.<br />

htm<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..10.0/<br />

28.161.1./<br />

2734<br />

BCA:<br />

30.. 18.1/<br />

83.34.. 17.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 24<br />

Nisan<br />

1938<br />

28 Nisan'da Yunan Kralı tarafından kabul edilmiştir C. 26<br />

Nisan<br />

1938<br />

Kurmay stajı ve kıdem zammı hakkında hükümler<br />

içermektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yıh 927

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Nisan Polis Vazife ve Salahiyet<br />

Nizamnamesi yayımlandı<br />

25 Nisan Türkiye-Japonya arasında<br />

27-10-1937'de imzalanmış<br />

olan Ticari Mübadelata Dair<br />

Anlaşma ve Bu<br />

AnlaşmanınTatbiki Hakkında<br />

Uzlaşma yayımlandı<br />

25 Nisan Tarsus kazası Namrun nahiyesinin<br />

merkezinin Manaz<br />

köyüne nakli; Uluş ve Cin<br />

köylerinin de Tarsus merkez<br />

kazasına bağlanması<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

25 Nisan Bazı kaymakamlıklara yapılan<br />

toplam 12 tayin hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

25 Nisan Bazı adliye müfettişliği,<br />

hakim, savcı ve yardımcılıklarına<br />

yapılan toplam 31<br />

tayin ve nakil hakkında Adliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

25 Nisan 5 ilin mektupçuluklarına<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

27 Nisan Türkiye ile Yunanistan arasında<br />

Atina'da 30 Ekim 1930<br />

ve 14 Eylül 1933 tarihli<br />

(dostluk) anlaşmalar(ın)a<br />

ek anlaşma imzalanması<br />

27 Nisan Tevzii Arazi Talimatnamesi<br />

yayımlandı<br />

27 Nisan Kırşehir ve Yozgat depreminde<br />

zarar görenlere yardım<br />

edilmesi hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

28 Nisan Gümrük Tarifesi Kanununun<br />

6ncı Maddesinin (1)<br />

Numaralı Bendinin Değiştirilmesine<br />

Dair 3369 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Nizamname, 4 Temmuz 1934 tarih ve 2559 sayılı Polis<br />

Vazife ve Salahiyetleri Kanununun 26 ncı maddesine<br />

dayanılarak hazırlanmıştır.<br />

RGS: 3890, 25-4-1938. 15-4-1938 tarih ve 3367 sayılı<br />

kanunla onaylanmıştır.<br />

Manaz köyü idari bakımdan daha merkezi konumda;<br />

Ulaş ve Cin köyleri de Tarsus'a daha yakın konumda<br />

olduklarından<br />

islâhiye, Cide, Bismil, Zara, Nizip, Karasu, Gürün,<br />

Çerkeş, Polatlı, Bucak, Demirci, Aksaray kaymakamlıkları<br />

Diyarbakır, Niğde, Kocaeli, Maraş, Siirt mektupçuluklarıdır.<br />

1-6-1938 tarih ve 3422 sayılı kanunla onaylanmıştır.<br />

15-7-1938 tarihinde yürürlüğe girmiştir. RGS: 3933<br />

(14-6-1938).<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) Talimatname, muhtelif<br />

kanun ve muahedelerle Devlete intikal etmiş olan<br />

veya Türk mübadillerin istihkakları bakiyelerine karşılık<br />

tutulmuş bulunan Rumlardan metruk arazi ve<br />

çiftlikler içinde veya civarında toprağa muhtaç ziraat<br />

erbabına hangi esaslar dahilinde dağıtılacağını düzenlemektedir.<br />

Yabancı devlet elçilerinin beraberlerinde getirdikleri<br />

eşya ve otomobillere ilişkin düzenlemedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TAR,<br />

s.245.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

120.11..17.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

120.12..1.<br />

BCA:<br />

30.11.1.0/<br />

120.11.. 11<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

120.11..20.<br />

/13792<br />

C. 28 Nisan<br />

1938;<br />

TAR, s.22.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

4.17..28./<br />

l.Büro<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Nisan Ebelerin Kazanç Vergisine<br />

Dair Heyeti Umumiye<br />

(Meclis) Karan yayımlandı<br />

29 Nisan İstanbul Şehir Meclisi'nin<br />

Proust'un hazırladığı nazım<br />

planı kabul etmesi<br />

30 Nisan İstanbul'da İtfaiye Birliği<br />

Yardım Sandığı Talimatnamesinin<br />

Şehir Meclisi'nde<br />

kabul edilmesi<br />

Nisan Paris Siyasi İlimler Mektebi<br />

diploma imtihanlannda<br />

Türkçenin de yabancı dil<br />

statüsüne alınması<br />

1 Mayıs <strong>Ankara</strong>'da Türk-Yugoslav<br />

Ticaret ve Seyrüsefain Mukavelesine<br />

ek Protokol imzalanması<br />

2 Mayıs Ordu Süvari Ekibi'nin Roma'da<br />

"Milletler Kupası"nı<br />

kazanması<br />

2 Mayıs Deniz Harb Okulu'na ve<br />

Hamidiye kruvazörüne törenle<br />

sancak verilmesi<br />

2 Mayıs Askerlik Kanununun 2850<br />

Sayılı Kanunla Değiştirilen<br />

2nci Maddesine Ek 3370<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

2 Mayıs Bazı Maddelerin Gümrük<br />

Resimleri Hakkında Hükümetçe<br />

İttihaz Olunan Kararlann<br />

Tasdikine Dair<br />

3373 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

2 Mayıs İskan Kanununa Ek 3371<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

2 Mayıs izmir Telefon Tesisatının<br />

Satın Alınmasına Dair Hükümetle<br />

Şirket Arasında<br />

Akdedilen Mukavelenamenin<br />

Tasdiki Hakkında 3375<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

Ebelerin, muayenehanelerinin veya ikametlerine aid<br />

olan binanın veya apartman dairesinin gayrisafi<br />

iradlannın kazanç vergileri için matrah olmasının kanuna<br />

uygun bulunduğuna karar verilmiştir.<br />

Fransız şehircilik uzmanı Henri Prost'un hazırladığı<br />

İstanbul Nazım Planı, tarihi karakterini koruyarak<br />

kenti modernleştirmeyi amaçlamaktadır. Boğaz'ın iki<br />

yakasını birleştirmek için Prost, Ahırkapı ile Harem<br />

arasında tüp geçit önermektedir.<br />

Yerleştirilmiş ya da yerleştirilecek olan göçebelerin<br />

askerlik hizmetlerine ilişkin bir düzenlemedir.<br />

Gazete ve kitap basmaya mahsus kağıt, kereste, şeker,<br />

bira şişesi gibi maddeler hakkında 1937'de değişik<br />

tarihlerde kabul edilmiş 8 ayrı kararnamenin tasdiki<br />

hakkındadır.<br />

"Md 1: İskan edilecek göçebelerden henüz nüfus kütüklerine<br />

yazılmamış olanlar gizli nüfus cezasına ve<br />

hiçbir harç ve resme tabi tutulmadan nüfusa tescil<br />

olunurlar."<br />

Satınalma mukavelesi ve işlemin ayrmtılan yer almaktadır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

CYY,<br />

s. 194.<br />

C. 2 Mayıs<br />

1938<br />

C. 9 Nisan<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

s. 106<br />

C. 3 Mayıs<br />

1938<br />

C. 3 Mayıs<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yıh 929

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Mayıs Gayrimübadillere Tahsis<br />

Edilen Malların Vergileri<br />

Hakkında 3374 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

4 Mayıs Montrö Antlaşması gereğince<br />

Boğazlardaki faaliyet<br />

raporunun ilgili devletlere<br />

verilmesi<br />

4 Mayıs Ziraat Bankasını, 3202 Sayılı<br />

Kanunun Meriyetinden<br />

Evvel Sermayesinin % 50'si<br />

Devlete Ait Müesseseler<br />

Meyanında Saymağa Kanuni<br />

İmkan Olmadığı Hakkında<br />

Karar yayımlandı<br />

Gayrimübadillerin istihkakına karşılık tutulan gayrimenkullerin<br />

satılarak tescil ve müşterilerine teslim<br />

olundukları tarihe kadar tahakkuk etmiş ve tahsil<br />

edilmemiş olan vergileri ve belediyeye ait resimlerinin<br />

terkin olunacağı hakkındadır.<br />

Rapor Boğazlardaki trafik ve istatistik bilgilerini<br />

içermektedir.<br />

TBMM Kararı<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 5<br />

Mayıs<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

5 Mayıs Antakya'da su baskını C.6<br />

Mayıs<br />

1938<br />

6 Mayıs Dahiliye Vekaleti'nin pazarların<br />

çoğaltılması ve<br />

üreticilerle tüketiciler arasındaki<br />

tellal, simsar, kabzımal<br />

gibi fazla ve fuzuli<br />

mütevasıtların (aracıların)<br />

kaldırılması yönünde valiliklere<br />

tamim göndermesi<br />

7 Mayıs Ziraat Vekaleti'nde Muamelat<br />

Müfettişliği oluşturulması<br />

7 Mayıs Atatürk'ün Çubuk Baraj ı'nda<br />

gezinti yapması ve incelemelerde<br />

bulunması<br />

8 Mayıs Başbakan Celal Bayar'ın<br />

Dış İşleri Bakanı Tevfik<br />

Rüştü Aras'la birlikte İstanbul'dan<br />

Belgrad'a hareket<br />

etmesi (Yurda dönüşü<br />

14 Mayıs)<br />

9 Mayıs "İçindeki isimlere soy adı<br />

ilave edilmemiş resmi ve<br />

hususi bütün evrakın gönderilen<br />

yere iadesi" hakkında<br />

Vilayetlere Başvekalet<br />

genelgesi gönderilmesi<br />

10 Mayıs Evkaf İdaresince Beyoğlu<br />

Ermeni Kilisesi gelirine<br />

haciz konması<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Hayat pahalılığı ile mücadele için getirilen tedbirlerdendir.<br />

Dönüşte 13 Mayıs'ta Sofya'da Bulgar Kralı tarafından<br />

kabul edilmiştir<br />

Soyadı kullanımının yaygınlaşması için düşünülmüş<br />

tedbirlerdendir.<br />

Kilise idaresinde yolsuzluklar yapıldığı gerekçesi ile<br />

SP. 7<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C. 8<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C. 8<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C. 9/10<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C. 10<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C. 11<br />

Mayıs<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mayıs Meteoroloji İstasyonları<br />

İçin Satın Alınacak Alet ve<br />

Cihazların Tedariki Hakkında<br />

3381 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

10 Mayıs Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Teşkilat ve Memurin<br />

Kanununa Ek 3380<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

11 Mayıs Atatürk'ün <strong>Ankara</strong> Belediyesi'ne<br />

bağışta bulunması<br />

11 Mayıs Atatürk'ün CHP'ye bağışta<br />

bulunması<br />

11 Mayıs Atatürk'ün daha önce hazineye<br />

hediye etmiş olduğu<br />

çiftliklerinin resmi işlemlerinin<br />

tamamlanması ve<br />

kendisi tarafından imzalanması<br />

12 Mayıs Türkiye-Finlandiya Ticaret<br />

Anlaşmasında değişiklik<br />

yapılmasına dair teati edilen<br />

mektupların kabul ve<br />

tasdiki hakkında 3565 sayılı<br />

kanunun kabul edilmesi<br />

13 Mayıs Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

İttihadı arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da imzalanmış olan<br />

8-10-1937 tarihli Ticaret ve<br />

Seyrisefain Muahedenamesi<br />

ve Ek Protokol yayımlandı<br />

14 Mayıs Silivri'de Yavuz zırhlısına<br />

ve iki deniz alayına törenle<br />

sancak verilmesi<br />

16 Mayıs Yeni lOTL'lık banknotların<br />

tedavüle çıkarılması<br />

16 Mayıs 2/8099 Sayılı Kararnamenin<br />

inci Maddesinin Sureti<br />

Tatbikine Mütedair Talimatname<br />

yayımlandı<br />

16 Mayıs 2/8099 Sayılı Kararnamenin<br />

2nci, 3üncü ve 4üncü<br />

Maddelerinin Sureti Tatbikine<br />

Mütedair Talimatname<br />

yayımlandı<br />

1939 ve 1940 seneleri için telsiz muhabere ve dinleme<br />

alet ve cihazları satın alınmasına ilişkindir.<br />

Vekilliğin merkez teşkilatına bir müsteşar muavinliği<br />

ve çeşitli memuriyetler ilave edilmiştir.<br />

<strong>Ankara</strong>'da Hipodrom ve Stadyum civarındaki arsalar<br />

ile çarşı içindeki bir oteli altındaki dükkanlariyla birlikte<br />

Belediye'ye bağışlamıştır<br />

<strong>Ankara</strong>'da Ulus Basımevi'ni ve bir arsayı CHP'ye bağışlamıştır.<br />

Çiftlikler 11 Haziran 1937'de hazineye hediye edilmiştir<br />

6-5-1938 tarih ve 3382 sayılı kanunla onaylanmış, 8-<br />

10-1937'de yürürlüğe girmiştir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

AV, s.ll;<br />

C. 12<br />

Mayıs<br />

1938<br />

AV, s.ll;<br />

C. 12<br />

Mayıs 1938<br />

C. 12<br />

Mayıs<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

s.139.<br />

TAR, s.88.<br />

C. 15<br />

Mayıs<br />

1938<br />

EYTKP,<br />

s.26<br />

"Md 1: Aramızda ticaret ve Clearing anlaşması olan RG;<br />

memleketlerde yapılacak takas muamelatı, ilgili ka- BULMAÇ<br />

rarnamenin 1 nci maddesine istinaden Türkiye Cumhuriyet<br />

Merkez Bankası tarafından aşağıdaki esaslar<br />

dairesinde tetkik ve intaç olunur."<br />

Takas Tetkik Heyetlerinin vazifeleri hakkındadır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 931

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

17 Mayıs Divriği Demir Madenleri<br />

İşletmesinin faaliyete<br />

geçmesi<br />

18 Mayıs Atatürk'ün Çankaya'da Yugoslavya<br />

Harbiye ve Bahriye<br />

Nazın Orgeneral<br />

Mariç'i kabulü<br />

18 Mayıs 8-10-1937 tarihli Türk-<br />

Sovyet Ticaret ve Tediye<br />

Anlaşması ekinde yapılacak<br />

değişikliğe ait notanın<br />

tasdikine dair 3493 sayılı<br />

kanunun kabul edilmesi<br />

18 Mayıs Erzincan ve Elazığ'da idari<br />

taksimat değişikliği yapılması<br />

19 Mayıs Atatürk'ün Gençlik ve Spor<br />

Bayramı münasebetiyle<br />

<strong>Ankara</strong> 19 Mayıs Stadyumunda<br />

gösterileri izlemesi<br />

19 Mayıs Atatürk'ün <strong>Ankara</strong>'dan<br />

trenle Mersin'e hareketi<br />

19 Mayıs Abidatın Tamiri ve İzmir<br />

Fuarında Vakıflar Pavyonunun<br />

Tesis ve İdare Masrafları<br />

Hakkında 3386 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

Kemaliye ve Tercan Kazalannın Erzincan Vilayetine<br />

ve Ağın Nahiyesinin de Elazığ Vilayetinin Keban<br />

Kazasına Bağlanmalanna Dair 3383 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

Hatay meselesinin nazik olduğu bir anda Atatürk<br />

yurdun Hatay'a en yakın bölgeleri olan Mersin ve<br />

Adana'yı ziyaret ederek bu konudaki "düşünce ve niyetini"<br />

yansıtmıştır.<br />

İlgili masraflar için Vakıf Paralar İdaresi'nden borçlanma<br />

konusunda Vakıflar Umum Müdürlüğü'ne yetki<br />

verilmiştir.<br />

ATDK<br />

C. 19<br />

Mayıs<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

s. 178.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 20<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C. 20<br />

Mayıs<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

20 Mayıs Atatürk'ün Mersin'e gelişi Atatürk 20-23 Mayıs arasında Mersin'de kalmıştır. C. 21<br />

Mayıs 1938<br />

20 Mayıs İspirto ve İspirtolu İçkiler<br />

İnhisan Hakkındaki 22<br />

Mart 1926 Tarih ve 790<br />

Numaralı Kanunun tatbik<br />

Suretini Gösteren 16 Mayıs<br />

1926 Tarihli Talimatnamenin<br />

39uncu Maddesinin<br />

Kaldınlmasına ve 40ıncı<br />

Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair Talimatname yayımlandı<br />

21 Mayıs Ordu Dahili Hizmet Kanununun<br />

2nci Maddesini Değiştiren<br />

3387 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

22 Mayıs Eski Maarif Vekili ve Bursa<br />

Mebusu Esad Sagay'ın<br />

ölümü<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

(Bakanlar Kururu Kararı ile) 40 nci madde şu şekilde<br />

değiştirilmiştir: "İçki satılan yerlerden yıllık kiralannın<br />

yüzde yarımı nisbetinde bey'iye resmi alınır. Panayır<br />

ve pazar yerlerindeki satıcılann kiraları İnhisarlar<br />

İdarelerince takdir edilir." (bey'iyye: pul, kıymetli<br />

kağıt ve benzeri şeylerde satıcıya bırakılan satma payı)<br />

Er, erat, subay, askeri memur tanımlan yapılmakta ve<br />

ordudaki rütbe sırası belirtilmektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 24<br />

Mayıs<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Mayıs İstanbul Elektrik Şirketi'nin<br />

Hükümetçe satın alınmasına<br />

ilişkin <strong>Ankara</strong>'da Nafıa<br />

Vekili Ali Çetinkaya tarafından<br />

sözleşme imzalanması<br />

23 Mayıs Halk Bankası Türk Anonim<br />

Şirketi Esas Mukavelenamesi<br />

yayımlandı<br />

24 Mayıs Atatürk'ün Mersin'den<br />

Adana'ya gelişi, askeri geçit<br />

törenini izlemesi ve akşam<br />

trenle <strong>Ankara</strong>'ya hareketi<br />

26 Mayıs Atatürk'ün trenle <strong>Ankara</strong>'dan<br />

İstanbul'a hareketi<br />

26 Mayıs Devlet Memurları Maaşlarının<br />

Tevhit ve Teadülü<br />

Hakkındaki 1452 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3391 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

26 Mayıs 8 ilin valilerinin tayini hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

27 Mayıs Londra'da İngiltere ile Türkiye<br />

arasında Kliring ve<br />

Kredi Anlaşması imzalanması<br />

27 Mayıs Atatürk'ün İstanbul'a gelişi<br />

ve Dolmabahçe Sarayı'na<br />

geçişi<br />

27 Mayıs Bazı hakim, savcı, müfettişlik<br />

ve raportörlüklere yapılan<br />

toplam 20 tayin hakkında<br />

Adliye Vekaleti Kararnamesi<br />

27 Mayıs Rize Emniyet Müdürü<br />

Behçet Kutertan'm Bakanlık<br />

emrine alınması hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

Satınalma 1 Ocak 1938 tarihinden itibaren geçerli C.; SP. 24<br />

olmuş, şirket 1 Temmuz 1938'den itibaren Bayındır- Mayıs<br />

1938<br />

lık Bakanlığı tarafından işletilmeye başlanmıştır.<br />

Şirketin kurucuları şunlardır: Maliye Vekaleti, T.C.<br />

Ziraat Bankası, Türkiye İş Bankası, Sümer Bank,<br />

Emlak ve Eytam Bankası, Etibank, Türk Ticaret<br />

Bankası, Muvaffak İşmen (İş Bankası Muhasebe<br />

Umum Müdürü), Osman Nuri Göver (Sümer Bank<br />

Umum Müdür Muavini), Fazıl Kunkut (Ziraat Bankasında<br />

Mali Müşavir), Sait Hami Başak (Türk Ticaret<br />

Bankası Umum Müdürü), Vehbi Emre (İş Bankası<br />

Umumi Katibi). Şirket, gerekli yerlerde halk sandıkları<br />

kurmaya yetkilidir ve banka olarak sadece halk<br />

sandıklarına kredi verebilir niteliktedir.<br />

Atatürk'ün <strong>Ankara</strong>'da son kez bulunuşu olmuştur.<br />

Sinop, Mardin, Kütahya, Bitlis, Hakkari, Trabzon,<br />

Çoruh ve Eskişehir valilikleri<br />

2-9-1936 tarihli Ticaret ve Kliring Anlaşmasına ektir.<br />

28-6-1938 tarih ve 3525 sayılı kanunla onaylanmış,<br />

1-7-1938'de yürürlüğe girmiştir. Anlaşma ile İngiltere'nin<br />

Türkiye'ye 16 milyon sterlin borç vermesi öngörülmüştür.<br />

Atatürk Haziran ve Temmuz aylarını Savarona yatında<br />

geçirmiş sonra tekrar Dolmabahçe Sarayı'na geçmiştir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 25-5-<br />

1938,<br />

TCSYK<br />

C. 27 Mayıs<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

83.45.. 13./<br />

71-426<br />

TCAMA,<br />

s.54; TAR,<br />

s. 174.<br />

AYG,<br />

s. 185<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

120.14..9.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

120.14.. 11.<br />

1938 Yılı 933

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Büyük Millet Meclisi Binasıyla<br />

Başvekalet ve Hariciye<br />

Vekaleti Binalarının Yapılması<br />

İçin Taahhüt İcrasına<br />

Dair Olan Kanuna Ek<br />

3403 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs Devlet Demiryolları Bir<br />

Kısım İşletme İşlerinin Sureti<br />

İdaresine ve Demiryolları<br />

İnşaat Mukavelelerinden<br />

Münbais Gümrük<br />

Resmiyle Diğer Vergilerin<br />

Mahsubuna Dair 3398 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar<br />

Kanununun 18inci<br />

Maddesinin Değiştirilmesine<br />

ve BazıHükümlerinin<br />

Kaldırılmasına Dair 3402<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs Üç Kaza Teşkiline Dair<br />

3393 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs Meccani ve Leyli Talebenin<br />

Mecburi Hizmetlerine<br />

Dair Olan 5 Mayıs 1928<br />

Tarihli ve 1237 Numaralı<br />

Kanuna Zeyil İlavesi Hakkında<br />

3400 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

28 Mayıs Ödünç Para Verme İşleri<br />

Kanununun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 3399 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs Divanı Muhasebat Teşkilat<br />

Kanunu yayımlandı<br />

28 Mayıs Sigorta Şirketlerinin Teftiş<br />

ve Murakabesi Hakkındaki<br />

1149 Sayılı Kanunun Bazı<br />

Maddelerinin Tadiline ve<br />

Mezkur Kanuna Bazı Hükümler<br />

İlavesine Dair 3392<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs Tayyare Resmi Hakkındaki<br />

2459 Sayılı Kanunun Bazı<br />

Hükümlerini Değiştiren<br />

3401 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

Taahhüd sermayesi 7.500.000 liraya çıkarılmıştır.<br />

Bu konudaki düzenlemeler kanunla tesbit edilinceye<br />

kadar Nafıa Vekaletince yapılacaktır.<br />

18 nci maddenin değiştirilmiş şekli şu şekildedri:<br />

"10. Madde mucibince yapılacak tahlil neticesinde<br />

saf ve formülüne muvafık olmadığı tebeyyün eden<br />

[anlaşılan]müstahzarlara vaz'ıyed olunarak mahkeme<br />

kararıyla imha olunur ve sahibinden elli liradan beş<br />

yüz liraya kadar ağır para cezası alınır..."<br />

Siirt Vilayetinde merkezi Hazo olmak üzere Kozluk<br />

ve merkezi Ziyaret olmak üzere Baykan ve İsparta<br />

Vilayetinde merkezi Sütçüler olmak üzere Sütçüler<br />

adlarıyla üç kaza kurulmuştur.<br />

"Md 1: Resmi orta okullar ve liselerde parasız yatılı<br />

olarak tahsilde bulunanların son sınıf talebeleri arasından<br />

liyakat ve kabiliyetlerine ve Vekaletin ihtiyacına<br />

göre yüzde yetmişbeşi geçmemek şartıle seçilecek<br />

olanlar, Kültür Bakanlığının gösterecei yüksek<br />

tahsil müesseselerinden birine parasız yatılı olarak<br />

girmeğe mecburdurlar. Bu gibiler öğretmen olarak<br />

yetişince, Devlet okullarında meccani leylî olarak<br />

tahsilde bulundukları müddetin bir buçuk misli kadar<br />

Kültür Bakanlığı emrinde çalışacaklardır."<br />

"Md 1: Ödünç para verme işlerinde % 8,5'dan fazla<br />

faiz almak yasaktır. Ancak açık kredi şeklindeki muamelelerde<br />

% 12'ye kadar faiz alınabilir."<br />

Divanı Muhasebat memurlarının kadrosu ile teadül<br />

dereceleri gösterilmektedir.<br />

Teftiş ve Murakabe hakkında yeni ve ilave hükümler<br />

getirilmektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Mayıs Muvazene Vergisi Kanununda<br />

Bazı Değişiklikler<br />

Yapılmasına Dair 3404 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

28 Mayıs Atatürk'ün gece Florya'dan<br />

Dolmabahçe Srayı'na dönerken<br />

fenalık geçirmesi<br />

28 Mayıs Bağdat Elçisi Tahir Lütfi<br />

Tokay'ın yaş kaydından<br />

istisnaen bir yıl daha çalıştırılması<br />

hakkında Hariciye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

29 Mayıs Atatürk'ün gece geçirdiği<br />

rahatsızlık üzerine Prof.Dr.<br />

Neşet Ömer trdelp tarafından<br />

muayene edilmesi<br />

Mayıs İstanbul Ticaret Odası'nın<br />

İstanbul Toptan Eşya Fiyatları<br />

Endeksi'ni her ay yayımlamaya<br />

karar vermesi<br />

1 Haziran Cumhurbaşkanlığı yatı<br />

Savarona'nın İstanbul'a gelişi<br />

ve Atatürk'ün yata<br />

geçmesi<br />

1 Haziran Mardin şehir merkezinin<br />

elektrikle aydınlatılması<br />

1 Haziran 3405 sayılı 1938 Malî Yılı<br />

Muvazenei Umumiye Kanunu<br />

yayımlandı<br />

2 Haziran Atatürk'ün Savarona'da<br />

kabullerde bulunması<br />

3 Haziran Florya Deniz Köşkü ve<br />

çevresindeki bazı arazi ve<br />

binaların Maliye Bakanlığı<br />

tarafından İstanbul Belediyesinden<br />

satın alınarak<br />

"Millî Saraylar Müdürlüğü"<br />

idaresine verilmesi<br />

8 Haziran Adliye Teşkilat Kadrosu<br />

Hakkında 3408 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

8 Haziran Askeri Muhakeme Usulü<br />

Kanununun 41. Maddesini<br />

Değiştiren 3411 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

2 nci madde şu şekilde değiştirilmiştir: "Muvazene<br />

vergisi, istihkak ve tediyelerden kazanç ve iktisadi<br />

buhran vergileri çıkarıldıktan sonra kalan tediye<br />

mikdanndan % 8 nisbetinde alınır."<br />

Yıl içinde çok sayıda bürokratın görev sürelerinin<br />

"yaş kaydından istinaden" (genellikle) l'er yıl uzatıldığı<br />

görülmektedir.<br />

Atatürk'ün kamında su toplanmaya başladığı belirlenmiştir.<br />

Hayat pahalılığı ile mücadelede faydalı olacağı düşünülmektedir.<br />

Atatürk 25 Temmuz 1938 tarihine kadar yatta kalmıştır<br />

Halk tezahürat yapmış ve 10. Yıl Marşı'nı söylemiştir.<br />

27/5/1938'de kabul edilmiştir. Ayrıntılar için yılı değerlendirme<br />

yazısına bkz.<br />

Başbakan Celal Bayar, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya,<br />

İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ'ı kabul etmiş ve<br />

İstanbul imar projesi üzerinde görüşmüştür<br />

Kadro bir cetvel ile tesbit edilmiştir.<br />

Askeri Temyiz Mahkemesi ve üyeleri hakkında hükümler<br />

içermektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

30.. 18.1.2./<br />

83.48..13./<br />

2/8913/<br />

16-114<br />

DÖKKAG<br />

C. 5<br />

Mayıs<br />

1938<br />

C.2<br />

Haziran<br />

1938<br />

SP. 6<br />

Haziran<br />

1938<br />

RG, 1<br />

Haziran<br />

1938<br />

DÖKKAG<br />

C.4<br />

Haziran<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 935

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Haziran Dahiliye Vekaleti Vilayetler<br />

Kadrosunda Bazı Değişiklik<br />

Yapılmasına Dair<br />

3409 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

8 Haziran Maarif Vekaleti Merkez<br />

Teşkilatı Hakkındaki Kanuna<br />

Bağlı Cetvelde Değişiklik<br />

Yapılmasına Dair<br />

3412 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

8 Haziran 3043 Sayılı Kanuna Bağlı<br />

Çizelgenin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 3413 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

8 Haziran Prof.Dr. Fissinger'in<br />

Savarona yatında Atatürk'ü<br />

muayenesi<br />

11 Haziran Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

Kanunun Bazı Hükümlerini<br />

Değiştiren 3046<br />

ve 3184 Sayılı Kanunlarda<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3406 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

11 Haziran İlk Tedrisat Müfettişlerinin<br />

Muvazenei Umumiye İçine<br />

Alınmasına Dair 3407 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

14 Haziran Orgeneral Asım Gündüz<br />

başkanlığındaki Türk Askeri<br />

Heyeti ile Orgeneral<br />

Huntsinger başkanlığında<br />

Fransız Askeri Heyeti arasında<br />

Antakya'da görüşmelerin<br />

başlaması<br />

14 Haziran Atatürk'ün Savarona yatından<br />

Cenevre'de bulunan<br />

Afet (İnan) Hanım'a mektubu<br />

14 Haziran 3424 Sayılı Devlet Havayolları<br />

Umum Müdürlüğü<br />

Teşkilat Kanunu yayımlandı<br />

14 Haziran Maarif Vekaletine Bağlı<br />

Ertik Okulları Mütedavil<br />

Sermayesi Hakkında 3423<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Vilayetler kadrosunun vali, vali muavini, idare heyeti RG;<br />

azaları, mektupçu ve nüfus müdürlerine ait kısmında BULMAÇ<br />

değişiklik yapılmaktadır.<br />

Evrak müdürlüğü kadrosu yerine yedi adet diğer kadro<br />

konmuştur.<br />

Mevcut (eski) çizelge yerine lise, öğretmen okulu ve<br />

orta okul direktörleri ile yardımcı direktörler hakkında<br />

yeni bir çizelge konmuştur.<br />

Dr.Fissinger çağrı üzerine ikinci defa Türkiye'ye<br />

gelmiştir.<br />

Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğünün teşkilatı belirtilmektedir.<br />

Ekli memur çizelgesi vardır.<br />

"Md 1: Vilayet hususi idareleri bütçelerinden maaş<br />

almakta olan ilk tedrisat müfettişleri muvazenei<br />

umumiye içine alınmıştır."<br />

Bu görüşmeler sonucu 3 Temmuz 1938'de askeri antlaşma<br />

imzalanmıştır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 15<br />

Haziran<br />

1938<br />

"...tamamen iade-i afiyet ümit ve vaadi kuvvetlidir." ATDK<br />

Teşkilat özellikleri ve memur kadrosu yer almaktadır.<br />

Ertik (sanat, meslek) okullarının mütedavil sermayesi<br />

birleştirilmiştir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Haziran İnhisarlar İdaresinin Mütedavil<br />

Sermayesi Hakkında<br />

3421 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

14 Haziran Kırşehir deprem bölgesi<br />

hakkında jeolojik inceleme<br />

raporu<br />

15 Haziran Türk Medeni Kanunu'nda<br />

evlenme yaşma ait maddenin<br />

değiştirilmesina dair<br />

Kanun tasarısının<br />

TBMM'nde kabul edilmesi<br />

15 Haziran Kültür Bakanlığımın Harf<br />

İnkılabının onuncu yıldönümü<br />

dolayısıyla yeni harflerle<br />

yayınlanmış eserlerin<br />

bibliyografyasını hazırlama<br />

düşüncesi<br />

15 Haziran Türkiye-Yugoslavya Ticaret<br />

ve Seyrüsefain Sözleşmesine<br />

ek Protokol'de değişiklik<br />

hakkında 3562 sayılı<br />

kanunun kabul edilmesi<br />

15 Haziran Posta, Telgraf ve Telefon<br />

Teşkilatı Kanununa Ek<br />

3426 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

15 Haziran Yugoslavya Hükümetinden<br />

Alman Tazminatın Kızılay<br />

Cemiyetine Verilmesine<br />

Dair 3427 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

15 Haziran <strong>Ankara</strong> Yüksek Ziraat Enstitüsü<br />

Kanununa Muvakkat<br />

Bir Madde Eklenmesine<br />

Dair 3425 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

15 Haziran İngiltere'den satınalınan<br />

Glenardle vapurunun Bakır,<br />

Eastpool vapurunun<br />

Demir, Braddovey vapurunun<br />

Krom olarak isimlerinin<br />

değiştirilmesi<br />

16 Haziran Atatürk'ün Savarona'da<br />

kabullerde bulunması<br />

Mütedavil sermaye 25.750.000 liradan 30.000.000<br />

liraya çıkarılmıştır. İlave miktar idarenin varidat fazlasından<br />

temin olunacaktır.<br />

Türkiye'nin şartlan göz önüne alınarak evlenme yaşı<br />

kadınlar için 15, erkekler için 17 olarak belirlenmiştir.<br />

"ülkede bugune kadar 'Türk" harfleriyle yapılmış her<br />

türlü neşriyatı içeren bir bibliyografya çıkanlacaktır;<br />

Kültür Bakanlığı bu sebeple bütün müellif ve naşirlerin<br />

bilgisini rica etmektedir."<br />

Teşkilata ilave edilen memuriyetler hakkındadır.<br />

Tazminat çeşitli sağlık kurumlannın inşaası ve iyileştirilmesi<br />

için harcanacaktır.<br />

Öğretim kadrosundaki bazı profesörlerin maaşı hakkındadır.<br />

Başbakan Celal Bayar, Dışişleri Bakanı Tevfık Rüşrü<br />

Aras, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve daha sonra Maliye<br />

Bakanı Fuat Ağralı'yı kabul ederek görüşmüştür.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.841..<br />

15/<br />

99B93<br />

C. 16<br />

Haziran<br />

1938<br />

SP. 16<br />

Haziran<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

s.181.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

191.312..3.<br />

DÖKKAG<br />

1938 Yılı 937

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Haziran Kadın havacı Sabiha Gökçen'in<br />

kendi kullandığı<br />

uçakla tek başına Balkan<br />

turnesine çıkışı ve ilk olarak<br />

Yeşilköy'den Atina'ya<br />

uçuşu<br />

17 Haziran 3458 sayılı "Mühendislik-<br />

Mimarlık Kanunu"nun kabul<br />

edilmesi<br />

17 Haziran Atatürk'ün Savarona'da<br />

kabullerde bulunması<br />

18 Haziran <strong>Ankara</strong>'da Türkiye ile Macaristan<br />

arasında Konsolosluk<br />

Mukavelenamesi imzalanması<br />

18 Haziran <strong>Ankara</strong>'da Türkiye ile Macaristan<br />

arasında Münakit,<br />

Hukuki ve Ticari Mevaddı<br />

Adliyeye Müteallik Mütekabil<br />

Münasebetlere Dair<br />

Mukavelename imzalanması<br />

19 Haziran Atatürk'ün Savarona yatında<br />

Romanya Kralı Karol'u<br />

kabulü ve görüşmesi<br />

20 Haziran Atatürk'ün Savarona yatında<br />

Bakanlar Kurulu fevkalade<br />

toplantısına başkanlık<br />

edişi<br />

20 Haziran 19 Mayıs'ın Gençlik ve<br />

Spor Bayramı olarak millî<br />

bayram günleri içine alınması<br />

20 Haziran Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

hükümeti arasında<br />

15-7-1937'de Moskova'da<br />

imzalanmış olan Hudut<br />

Hadiseleri ve İhtilaflarının<br />

Tetkik ve Halli Usulüne<br />

Dair Mukavele ve Hudut<br />

Komiserlerinin Tayinine<br />

Dair Protokol'ün 3471 sayılı<br />

kanunla onaylanması<br />

21 Haziran Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne,<br />

Hatay'daki Milletler<br />

Cemiyeti Komisyonu<br />

ile her türlü ilişkiyi kestiğini<br />

bildiren notası<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Atina, Selanik, Sofya, Belgrat ve Bükreş'e uğradıktan<br />

sonra 21 Haziran 1938'de İstanbul'a dönmüştür.<br />

Kanunla kent planlama ve yapım konusunda mesleki<br />

fen adamlarına yetki verilmiştir.<br />

Başbakan Celal Bayar'la beraber Dışişleri Bakanı<br />

Tevfik Rüşrü Aras ve İçişleri Bakanı Şükrü Kaya'yı<br />

kabul etmiş ve bir süre görüşmüştür<br />

20-12-1939 tarih ve 3753 sayılı kanunla onaylanmış,<br />

1-7-1940'da yürürlüğe girmiştir.<br />

20-12-1939 tarih ve 3754 sayılı kanunla onaylanmış,<br />

1-8-1940'da yürürlüğe girmiştir.<br />

Hatay sorunu nedeniyle yapılan toplantıya Mareşal<br />

Fevzi Çakmak da katılmış ve toplantı 4,5 saat sürmüştür.<br />

"Dağ Başını Duman Almış" marşı Gençlik ve Spor<br />

Bayramı Marşı olarak kabul edilmiştir.<br />

RGS: 3955, 9-7-1938<br />

Nota ile Hatay'daki Milletler Cemiyeti Komisyon'nun<br />

baskılan protesto edilmiştir<br />

C. 17<br />

Haziran<br />

1938; 21<br />

Haziran<br />

1938<br />

Alada,<br />

s. 133.<br />

DÖKKAG<br />

TCAMA,<br />

s.84; TAR,<br />

S.95.<br />

TAR,<br />

s.101.<br />

C.21<br />

Haziran<br />

1938<br />

C.; SP. 21<br />

Haziran<br />

1938<br />

ATDK;<br />

TCSYK ;<br />

CYY,<br />

s. 197.<br />

TAR,<br />

s.514.<br />

C. 22<br />

Haziran<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Haziran Konya Ovası Sulama İdaresinin<br />

Nafıa Vekaletine<br />

Devredilmesi<br />

24 Haziran Hatay'da siyasi partilerin<br />

feshedilmesi<br />

24 Haziran Toprak Mahsulleri Ofisinin<br />

kurulması hakkında<br />

3491 Sayılı Kanun'un<br />

TBMM'nde kabul edilmesi<br />

24 Haziran Askerliğe Hazırlık Dersleri,<br />

Askeri Ehliyetnameler ve<br />

İhtiyat Subay Hazırlık Kıtaları<br />

Hakkındaki Talimatnameye<br />

Bir Madde İlavesi<br />

Hakkında (Bakanlar Kurulu<br />

Kararı ile)Yönetmelik yayımlandı<br />

24 Haziran Atatürk'ün Savarona yatı<br />

ile İstanbul'dan Erdek'e gelişi<br />

ve akşam dönüşü<br />

25 Haziran Devlet Basımevi Kadrosu<br />

Hakkında 3429 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

25 Haziran İstiklal Harbi Malûllerine<br />

Verilecek Para Mükafatı<br />

Hakkında 3432 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

25 Haziran Askerlerin Zat İşlerine Taalluk<br />

Eden Davalarının<br />

Tetkik ve Muhakeme Usulü<br />

Hakkında 3410 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Müfettiş ve Müfettiş Muavinlerinin<br />

Yevmiye ve<br />

Harcırahlarına Dair Olan<br />

28 Mart 1927 Tarih ve 999<br />

Sayılı Kanuna Ek 3443 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Gümrük ve İnhisarlar Vekaletince<br />

1939 Yılına Geçici<br />

Taahhüde Girişilmesine<br />

Dair 3449 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

25 Haziran Yabancı Memleketlere<br />

Gönderilecek Memurların<br />

Harcırahları Hakkında<br />

3441 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

Yabancı ülkelerde tahsilde iken askerlik dersi gören<br />

öğrencilerin yedek subay okuluna ya da hazırlık kıtasına<br />

ne kadar süre ile gönderilecekleri hakkındadır.<br />

Kadro bir cetvel ile tesbit edilmiştir.<br />

"Md i: Bağlı cetvelde isimleri... Yazılı beş subay ile<br />

yirmibeş erata 397 sayılı kanuna göre verilecek 5400<br />

İiralık para mükafatı 1938 mali yılı Düyunu Umumiye<br />

bütçesinin 270. faslına konmuş olan tahsisattan<br />

verilir."<br />

Bu tür davaların Askeri Temyiz Mahkemesinde görüşülüp<br />

karara bağlanacağı belirtilmektedir.<br />

Vekaletler merkez teşkilatına dahil kontrolörlere de<br />

bu kanun hükümlerine göre harcırah verileceği hükmü<br />

getirilmiştir.<br />

Bu tip harcırahların Memurini Hariciye Harcırah Kanunu<br />

ile Mülkiye Harcırah Kararnamesi ile zeyillerindeki<br />

mikdarlar üzerinden hesaplanacağı hükmü<br />

getirilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

83.56..5.<br />

CYY,<br />

s.197.<br />

ATDK<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 25<br />

Haziran<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Haziran 15 Mayıs 1335 Tarihli<br />

Mülkiye Harcırah Kararnamesine<br />

Ek 3442 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Oyun Alet ve Vasıtalarından<br />

Belediyelerce ve Köy<br />

İdarelerince Alınacak Resim<br />

Hakkında 3434 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Orman Kanununa Ek 3444<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Orman Umum Müdürlüğü<br />

Teşkilat Kanununda Bazı<br />

Değişiklikler Yapılması<br />

Hakkında 3445 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

25 Haziran Ziraat Vekaleti Vazife ve<br />

Teşkilat Kanununda Değişiklikler<br />

Yapılması Hakkında<br />

3446 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

25 Haziran 3437 Sayılı Tütün ve Tütün<br />

İnhisarı Kanunu yayımlandı<br />

25 Haziran Askeri Hastabakıcı Hemşireler<br />

Hakkında 3433 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran 3128 Sayılı Kanunun 2nci<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

3428 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Askeri Memurlar Hakkındaki<br />

Kanunun Sonuna Bir<br />

Madde ile Bir Muvakkat<br />

Madde İlavesine Dair 3438<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Askeri Memurlar Hakkındaki<br />

Kanunun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 2016 Sayılı<br />

Kanunun 2nci Maddesini<br />

Değiştiren 3439 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

Harcırahlara ilişkin ilave düzenlemeler içermektedir. RG;<br />

BULMAÇ<br />

"Md 1: Belediyeler ve köylerce kendi hududları içindeki<br />

kulüp, kahvehane ve gazinolarla umuma mahsus<br />

kır bahçelerinde ve panayır yerlerinde bulunan her<br />

bir bilardodan senevi beş ve tavlaların, dama, satranç<br />

tahtalarının ve domino ve tombala takımlarının her<br />

birinden senevi üç lira resim alınır."<br />

Orman köylerine yakacak ve kullanmalık odun verilmesine,<br />

orman suçlarına, müruriye, nakliye tezkerelerine<br />

ilişkin düzenlemeler içermektedir.<br />

Ekli listedeki memuriyetlerde yüksek okul mezunu<br />

olma şartı ile ilgili bir defaya mahsus düzenlemeler<br />

içermektedir.<br />

Ekli listedeki memuriyetlerde yüksek okul mezunu<br />

olma şartı ile ilgili bir defaya mahsus düzenlemeler<br />

içermektedir.<br />

"Md 1 A): Türkiye Cumhuriyeti dahilinde halkın istihlaki<br />

için tütün ve tömbeki satın alarak işlemek,<br />

kıymak, sigara ve yaprak sigarası, enfiye, ağız ve pipo<br />

tütünü yapmak ve bunları alameti farikalı ve<br />

bandrollü ve etiketli kutulara ve paketlere koymak;<br />

B) Yabancı memleketlerden yaprak sigarası ve kıyılmış<br />

tütün, yapılmış sigara, enfiye, ağız ve pipo tütünleri<br />

ve tömbeki ve sigara kağıdı getirmek; C) Yukarıdaki<br />

fıkralarda sayılı maddeleri memleket içinde<br />

satmak Devlet inhisan altındadır..."<br />

"Md 1: Ordu sıhhat müesseselerinde hasta bakıcı<br />

hemşire yetiştirmek üzere Milli Müdafaa Vekilliğince<br />

üç sınıflı bir (Ordu hasta bakıcı hemşire okulu)<br />

açılır."<br />

Kanun ile 1455 sayılı Askeri Memurlar Kanununa iki<br />

geçici madde eklenmiştir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

Askeri hakim ve muallimlere ilişkin düzenlemelerdir. RG;<br />

BULMAÇ<br />

Askeri memurların maaşlanna ilişkin düzenlemeler<br />

içermektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Haziran Ordu Subaylar Heyetine<br />

Mahsus Terfi Kanununun<br />

Değiştirilmesi Hakkındaki<br />

2162 Sayılı Kanunun İnci<br />

Maddesinin Tadiline Dair<br />

3436 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

25 Haziran Ordu Subaylar Heyetine<br />

Mahsus Terfi Kanununun<br />

2nci ve 9uncu Maddelerinin<br />

Tadiline Dair 3440 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

27 Haziran tzmir-Manisa telefon hattının<br />

şehirlerarası telefon<br />

konuşmasına açılması<br />

28 Haziran 3512 Sayılı Cemiyetler<br />

Kanunu'nun TBMM'nde<br />

kabulü ve 1909 tarihli Cemiyetler<br />

Kanununun kaldırılması<br />

28 Haziran Emniyet Teşkilat Kanununun<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

3452 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

28 Haziran Türk Kanunu Medenisinin<br />

88inci Maddesini Tadil<br />

Eden 3453 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

28 Haziran Devlete, Mülhak ve Hususi<br />

Bütçelerle İdare Edilen Teşekküllere<br />

ve Belediyelere<br />

Ait Mukataalı Binalann<br />

Kıymetlerinin Takdiri<br />

Hakkında 3450 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

28 Haziran Mühendislik ve Mimarlık<br />

Hakkında 3458 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

28 Haziran Vilayet İdaresi Kanununun<br />

2nci ve 7linçi Maddelerini<br />

Değiştiren 3001 Sayılı Kanunun<br />

linçi Maddesini Tadil<br />

Eden 3451 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

Subayların terfie hak kazanmaları için her rütbede<br />

fiilen asgari bulunacakları süreler belirtilmektedir.<br />

Değişiklikte, ordu subaylarının rütbe sıraları belirtilmekte<br />

ve tuğgeneralliğe ve daha üst rütbeye terfi ettirilecek<br />

subaylarla umum Kurmay subaylarının terfilerinin...<br />

Genelkurmay Başkanlığının muvafakatile<br />

Milli Müdafaa Vekaletince teklif edileceği belirtilmektedir.<br />

Din, ırk, sınıf, akrabalık gibi ilkeler üzerine kurulu<br />

demekler yasaklanmıştır.<br />

Zabıta, polis koleji, meslekten ihraç gibi tanımlar ve<br />

düzenlemeler yer almaktadır.<br />

88 nci madde şu şekilde değiştirilmiştir: Erkek on<br />

yedi, kadın on beş yaşını ikmal etmedikçe evlenemez.<br />

1837 sayılı Bina Vergisi Kanununa göre vergiden<br />

müstesna tutulan anılan binalann kıymeti Maliye<br />

Vekaleti ile Vakıflar Umum Müdürlüğü tarafından<br />

tayin olunacak birer ehli hibrenin bu binalara müttefıkan<br />

takdir edecekleri kıymet üzerinden hesaplanacaktır.<br />

Türkiye Cumhuriyeti sınırlan içinde mühendislik ve<br />

mimarlık yapmak isteyenlerin haiz olmaları gereken<br />

(diploma ve benzeri) vesikalar belirtilmektedir.<br />

Birinci madde şu şekilde değiştirilmiştir: "a) Vilayet<br />

kurulması veya kaldırılması veya vilayet merkezinin<br />

tesbiti ve değiştirilmesi Devlet Şûrasının mütaleası<br />

alınarak kanun ile yapılır, b) Kaza kurulması ve kaldırılması<br />

veya bir kazanın başka bir vilayete bağlanması<br />

ilgili vilayetlerin idare heyeti ve umumi meclislerinin<br />

mütaleası alındıktan sonra kanun ile yapılır, c)<br />

Vilayet adının değiştirilmesi vilayet idare heyeti ve<br />

umumi meclisinin ve Devlet Şûrası ile Kültür Bakanlığının<br />

mütalealan alındıktan sonra İcra Vekilleri<br />

Heyeti kararile yapılır, d) Vilayet sınırlarının, kaza<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

159.117..6.<br />

/16743<br />

ATDK;<br />

OtVCDMl,<br />

$.601.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yıl.i 941

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Haziran Müze ve Rasathane Teşkilat<br />

Kanununda Değişiklik<br />

Yapılmasına Dair 3459 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

28 Haziran 3456 Sayılı Noter Kanunu<br />

yayımlandı<br />

28 Haziran Sınai Müesseselerde ve<br />

Maden Ocaklarında Mesleki<br />

Kurslar Açılmasına Dair<br />

3457 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

28 Haziran Terbiyevi Bir Mahiyeti Haiz<br />

Filmlerin Milletlerarasında<br />

întişarını Kolaylaştırmak<br />

İçin 11-10-1933'de<br />

Cenevre'de imzalanmış<br />

olan Mukavelenamenin<br />

3520 sayılı kanunla onaylanması<br />

29 Haziran İstiklal Mahkemeleri kararıyla<br />

mahkum olanlarla<br />

"1501ikler" adı verilen listede<br />

bulunanlar hakkında<br />

Af Kanunu'nun TBMM'nde<br />

kabul edilmesi<br />

29 Haziran Türkiye'de spor faaliyetlerini<br />

düzenlemek üzere "Beden<br />

Terbiyesi Kanunu"nun<br />

TBMM'nde kabul edilmesi<br />

29 Haziran Celal Bayar hükümetinin<br />

güvenoyu alması<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

merkez, sınır ve adlarının tesbiti ve değiştirilmesi...,<br />

nahiye kurulması ve kaldırılması, bir köyün veya nahiyenin<br />

başka bir vilayete ve kazaya bağlanması... ilgili<br />

vilayetlerin idare heyeti ve umumi meclislerinin<br />

mütaleaları alındıktan sonra Dahiliye vekaletinin kararı<br />

ve Cumhur Reisinin tasdiki ile yapılır, e) nahiye<br />

adlan ile köy adlarının değiştirilmesi, yeniden köy<br />

kurulması... köylerin aynı kaza içinde bir nahiyeden<br />

başka bir nahiyeye bağlanması... vilayet idare heyeti<br />

ve umumi meclisinin mütalealan alındıktan sonra<br />

Dahiliye Vekaletinin tasdiki ile yapılır, f) Yukarıdaki<br />

fıkralarda umumi meclislere verilen vazife ve salahiyetler<br />

umumi meclis toplantı halinde değilse daimi<br />

encümen tarafından yapılır."<br />

Değişiklik ile, kanuna bağlı cetveldeki görevlilerin<br />

kadroya göre değil kıdem ve sınıflarına göre terfi<br />

edecekleri belirtilmektedir.<br />

Kanun ile noterliğe ilişkin umumi hükümler, tayin<br />

usulleri, defter, dosya ve kayıtlar, noterlerin vazifeleri,<br />

murakabesi, ücretleri gibi hususlar düzenlenmektedir.<br />

"Md 1: Bürolarında çalışan memurlar hariç olmak<br />

üzere, bir senede kullandığı işçi ve müstahdemin sayısının<br />

gündelik vasatisi yüzden daha fazla olan maden<br />

ocaklarıile teşviki sanayi kanununda tarif edilen<br />

sınai müesseselerde çırak, kalfa ve ustaların mesleki<br />

bilgilerini artırmak üzere kurslar açılacaktır."<br />

Çok taraflı bir sözleşmedir.<br />

16-7-1938'de Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Kanunun<br />

kabulünden sonra TBMM'deki konuşmasında<br />

başbakan Celal Bayar "af meselesinin ifade ettiği diğer<br />

bir mana... memleketimizde Türk vahdetinin ve<br />

rejiminin çelikleşmiş olmasıdır. Bunu cihana göstermek<br />

istiyoruz. Affımızın bir gayesi de budur." demiştir.<br />

Belediyelere spora ilişkin alt yapı kurma görevi verilmiştir.<br />

TBMM ayrıca Hatay sorununun çözümünde hükümete<br />

tam yetki vermiştir. Celal Bayar'ın konuşmasından:<br />

Bu milli dava ancak Hatay'ı Türk ekseriyeti<br />

içerisinde bir hükümet kurmuş ve Türk kültürü ile<br />

idare olmuş bir halde görmekle hallolunabilir."<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TAR,<br />

s. 103.<br />

ATDK;<br />

CYY,<br />

s. 192.<br />

ATDK;<br />

Alada,<br />

s. 133.<br />

ATDK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Haziran Şehircilik uzmanı Prost'un<br />

İstanbul'da Anadolu yakasında<br />

tetkiklerde bulunması<br />

1 Temmuz İstanbul Elektrik Şirketi'nin<br />

Nafıa Vekaleti tarafından<br />

idaresine başlanılması<br />

1 Temmuz Siimerbank'ın Yerli Mallar<br />

Pazarlarındaki bütün malların<br />

fiyatlarını indirmesi<br />

1 Temmuz Müfit Necdet Deniz'in Limanlar<br />

Umum Müdürü olması<br />

1 Temmuz Başvekil Celal Bayar'ın<br />

<strong>Ankara</strong>'da Siyasal Bilgiler<br />

Okulu'nu ziyaret etmesi<br />

1 Temmuz Emniyet Teşkilatı Mensuplarının<br />

Sicil ve Gizli Tezkiye<br />

Varakaları Hakkında<br />

Nizamname yayımlandı<br />

3 Temmuz Antakya'da Türk ve Fransız<br />

askeri heyetleri arasında<br />

"Askeri Anlaşma" imzalanması<br />

4 Temmuz Türkiye ile Fransa arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da yeni "Dostluk<br />

Antlaşması" imzalanması<br />

4 Temmuz Türk birliklerine ait öncü<br />

müfrezelerin Hatay'a girişi<br />

4 Temmuz Maarif Vekaleti'nin<br />

talebe fazlalığı olan yerlerde<br />

çifte tedrisat uygulanacağını<br />

ilgililere bildirmesi<br />

4 Temmuz Sermayesinin Tamamı<br />

Devlet Tarafından Verilmek<br />

Suretiyle Kurulan İktisadi<br />

Teşekküllerin<br />

Teşkilatiyle İdare ve Murakabeleri<br />

Hakkında 3460<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

4 Temmuz Pul ve Kıymetli Kağıtların<br />

Bayiler ve Memurlar Vasıtası<br />

ile Satılmasına ve Bunlara<br />

Satış Aidatı Verilmesine<br />

Dair 3468 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

Prost İstanbul ulaşımında tramvay yerine otobüs tercih<br />

edilmesini önermiştir.<br />

i Temmuz Ucuzluk Bayramı olarak belirlenmiştir.<br />

SP. 09-14-<br />

15 Haziran<br />

1938<br />

C.2<br />

Temmuz<br />

1938<br />

C.2<br />

Temmuz<br />

1938<br />

Müfit Necdet Bey önceden Deniz Ticaret Müdürü idi C.2<br />

Temmuz<br />

1938<br />

Celal Bayar "müessesenin rejimin prensiplerine uygun<br />

faaliyetlerini takdir" etmiştir.<br />

Nizamnamede sicilin iki kısım olduğu, bunların Sicil<br />

ve Gizli Tezkiye Varakalarından oluştuğu ve bunları<br />

doldurmağa yetkili amirler belirtilmektedir.<br />

Hatay'ın siyasi statüsüne riayeti sağlamak için Hatay'da<br />

her iki tarafın eşit sayıda asker bulundurması<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

3-7-1938 tarihli Askeri Anlaşma gereğince Türk birlikleri<br />

Hatay'a girmiştir.<br />

SP. 2<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C.4<br />

Temmuz<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 10.0/<br />

224.510..1/<br />

402455; C.<br />

5-7-1938<br />

C.; SP. 5<br />

Temmuz<br />

1938;<br />

HNK, s.56.<br />

SP. 5<br />

Temmuz<br />

1938<br />

Kanun 17 Haziran 1938'de kabul edilmiştir ve bu tür RG;<br />

teşekküllerin mali, idari ve teknik murakabelerinin BULMAÇ<br />

Başvekalete bağlı Umumi Murakabe Heyeti (Başbakanlık<br />

Yüksek Denetleme Kurulu) tarafından yapılmasını<br />

öngörmektedir. Kanuna göre Heyet 1 yıl içinde<br />

(04.07.1939 tarihine kadar) teşkilatlanacaktır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 943

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

4 Temmuz Gümrük Tarifesi Kanununa<br />

Bağlı Tarifenin 281 Numarasına<br />

Bir Fıkra Eklenmesi<br />

ve 327 Numarasının Kaldırılması<br />

Hakkında 3465 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

4 Temmuz 1938 Mali Yılı Bütçesinin<br />

792nci Faslına Konulan<br />

Gece Mesaisi Ücretleri<br />

Tahsisatının Liman Memurlarına<br />

Sureti Tevziine<br />

Dair Talimatname yayımlandı<br />

4 Temmuz Ulusal Bayram ve Genel<br />

Tatiller Hakkındaki 2739<br />

Sayılı Kanuna Ek 3466 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

4 Temmuz Vakıflar Umum Müdürlüğü<br />

Teşkilatı Hakkında 3461<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

4 Temmuz Yüksek Mühendis ve Teknik<br />

Okulları Mezunlarının<br />

Mecburi Hizmetlerine Dair<br />

3467 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

5 Temmuz Kurmay Albay Şükrü Kanatlı<br />

komutasındaki Türk<br />

(ana) birliklerinin Hatay ve<br />

İskenderun'a girişi ve tayin<br />

olunmuş bölgeleri işgal etmesi<br />

6 Temmuz Atatürk'ün Hatay Türklerine<br />

telgrafı: "Sizin için artan<br />

saadet ve refah dilerim."<br />

6 Temmuz Türkiye ile İspanya arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da Ticaret Sözleşmesi,<br />

Kliring Anlaşması<br />

ve Modüs Vivendi imzalanması<br />

7 Temmuz Almanca Knaurs Welt Atlas<br />

ile Fransızca Nouvel<br />

Atlas Classique adlı kitapların<br />

memlekete sokulmasının<br />

ve satışının yasak<br />

edilmesi hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

7 Temmuz 4. Umumi Müfettişlik bölgesine<br />

ait asayiş raporları<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) RG;<br />

BULMAÇ<br />

Teşkilatın esaslan ve memuriyet kadroları belirtilmektedir.<br />

Hatay'da sıkıyönetim kaldınlmıştır.<br />

Hatay Türklerinin saygı ve teşekkür telgrafına Atatürk<br />

İstanbul'dan cevap vermiştir.<br />

15-7-1938'de yürürlüğe girmiştir<br />

Eserlerdeki bazı haritalarda Türkiye'nin doğu vilayetleri<br />

Ermenistan ve Kürdistan ibareleri altında gösterildiği<br />

gerekçesi ile yasaklanmıştır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 6<br />

Temmuz<br />

1938<br />

C. 7<br />

Temmuz<br />

1938<br />

TAR,<br />

S.223.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

84.63..20./<br />

86-317<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

72.470..8/<br />

77C15

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Temmuz İş Dairesinin 1938 Bütçe<br />

Yılı Teşkilatına Müteallik<br />

Umumi Talimatname (Bakanlar<br />

Kurulu Karan ile)<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz Atatürk'ün Savarona yatında<br />

3 saat süren Bakanlar<br />

Kurulu toplantısına başkanlık<br />

etmesi<br />

9 Temmuz Hatay'da Türk askerinin fiilen<br />

göreve başlaması<br />

9 Temmuz İstanbul Elektrik Şirketi<br />

İmtiyaziyle Tesisatının Satın<br />

Alınmasına Dair Mukavelenin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3480 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz İstanbul Elektrik İşleri<br />

Umum Müdürlüğünün Teşkilat<br />

ve İşletmesine Dair<br />

3481 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz 1818 Numaralı Kanunla<br />

Devlet Demiryolları İdaresinden<br />

Aynlarak Nafıa Vekaletine<br />

Bağlanan Demiryolları<br />

ve Limanlar İnşaat<br />

Dairesinin Bu Ayrılmadan<br />

Doğan Vaziyetini Tespit<br />

Eden 3487 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz Nafıa Vekaleti Teşkilat<br />

Kadrosunda Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3476 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Birinci Umumi Müfettişlik<br />

Kadrosunda Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3484 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Devlet Demiryolları ve Limanlan<br />

ldarei Umumiyesinin<br />

Teşkilat ve Vezaifıne<br />

Dair Olan 1042 Sayılı Kanunun<br />

32nci Maddesinin<br />

Tadiline Dair 3474 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Türkiye'de Açılacak Beynelmilel<br />

Panayır ve Sergilerin<br />

Vergi ve Resimlerden<br />

Muafiyetine Dair Olan<br />

İş Dairesinin Genel Merkez Teşkilatı ve görevleri belirtilmektedir.<br />

Atatürk'ün Bakanlar Kurulu'na son başkanlık edişi<br />

olmuştur.<br />

Mukavele İstanbul Türk Anonim Elektrik Şirketi ile<br />

Nafıa Vekaleti arasında 23 Mayıs 1938'de imzalanmıştı.<br />

Mukavele eklidir.<br />

Satın alınan İstanbul Elektrik Şirketi tesisatının idare<br />

ve işletilmesi için hükmi şahsiyeti haiz ve Nafıa Vekaletine<br />

bağlı olmak üzere İstanbul Elektrik İşleri<br />

Umum Müdürlüğü kurulmuştur.<br />

Değişikliklere ilişkin cetvel eklidir.<br />

Kadroda, beşinci dereceden bir yabancı işleri müdürü<br />

kaldınlmış ve bu kısma yeniden yedinci dereceden<br />

bir hususi kalem müdürü konmuştur.<br />

Madde şu şekilde değiştirilmiştir: Kara, hava, deniz<br />

ve jandarma subaylarile erleri ve emniyet teşkilatı<br />

polis amir ve memurlan Nafıa, Milli Müdafaa ve<br />

Dahiliye Vekaletleri arasında tesbit edilecek şartlar<br />

dairesinde Devlet demiryolları üzerinde üçte bir ücretle<br />

naklolunurlar.<br />

Bu tür panayır ve sergilerdeki pavyonlarda kullanılan<br />

elektrik, sergi ve panayır açılmasından 15 gün evvel<br />

başlayıp kapanmasından 15 gün sonraya kadar istihlak<br />

resmine tabi değildir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C.; SP. 10<br />

Temmuz<br />

1938<br />

C. 10<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

193S Yılı 945

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2761 Sayılı Kanunun<br />

3üncü Maddesinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 3508 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Gümrük Tarifesi Kanununa<br />

Bağlı Tarifenin 216 Numarasında<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3506 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Hakimler Kanununun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren 3501<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Yüksek İktisat ve Ticaret<br />

Mektebinin Maarif Vekaletine<br />

Devrine Dair 3507 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz tdarei Umumiyei Vilayet<br />

Kanununun Muaddel<br />

84üncü Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 3472 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz İzmir Vilayeti Turistik Yollarının<br />

İnşaasına Dair 3477<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Kefalet Kanununun 3 üncü<br />

Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 3503 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz Petrol Kanununun Birinci<br />

Maddesine Bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz İzmir Telefon Tesisatının<br />

Tesellüm ve İşletme Muamelelerine<br />

Dair 3488 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz 3502 Sayılı Hava Taarruzlarına<br />

Karşı Korunma Kanunu<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz Muhtelif Su İşleri İçin<br />

Sarfedilecek Paranın Sureti<br />

Temini Hakkında 3483 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Askeri Hastabakıcı Hemşireler<br />

Kadrosu Hakkında<br />

3475 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

946 Yönetiri] Zamandizini<br />

Bazı şarap türlerine ilişkin değişiklikler yapılmıştır. RG;<br />

BULMAÇ<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

Mektep, orta ve lise kısımları da dahil olduğu halde<br />

Maarif vekaletine devredilmiştir.<br />

Madde şu şekilde değiştirilmiştir: "Varidatı azaltıcı<br />

ve çoğaltıcı sebepler bulnmadıkça, vilayat gelirleri,<br />

geçen mali yılın tahsilat miktarlarına göre hesaplanarak<br />

bütçeye konur."<br />

Yolların inşaası Nafıa Vekaletinin tasdikine bağlıdır.<br />

Ayrıca yol inşaasına ayrılacak fevkalade gelirlerin<br />

neler olduğu belirtilmektedir.<br />

Kefalet usulüne tabi tutulmayacaklara ilişkin bir hüküm<br />

içermektedir.<br />

"Mikdar veya evsaf bakımından petrol istihsaline<br />

müsaid olmadığı İktisad Vekaletince tesbit edilen asfaltlar<br />

taşocaklan nizamnamesi hükümlerine tabidir"<br />

hükmü eklenmiştir.<br />

Tesisat, Nafıa Vekilinin kontrolü altında olmak üzere<br />

Posta, Telgraf ve Telefon Umum Müdürlüğüne verilmiştir.<br />

13.7.1938 Tarihli ve 3958 Sayılı Resmi Gazete'de<br />

düzeltmesi vardır. "Md 1: Yurdda hava taarruzlarına<br />

karşı korunmak ve bu taarruzların tesirini azaltmak<br />

maksadile halk ve resmî, Millî, hususî teşekküller bu<br />

kanuna ve nizamnamelerine göre koruma tedbirleri<br />

almağa ve teşkilat vücuda getirmeğe mecburdurlar."<br />

Sarfedilecek para 1938 mali yılı bidayetinden itibaren<br />

T.C. Ziraat Bankası tarafından açılacak kredi ile<br />

temin olunacaktır.<br />

Milli Müdafaa Vekaleti'ne bağlı toplam 360 kadro<br />

ihdası hakkındadır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Temmuz Denizaltı Sınıfı Mensuplarına<br />

Verilecek Zamlar ve<br />

Tazminler Hakkında 3486<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Hava Sınıfı Mensuplarına<br />

Verilecek Zamlar ve Tazminler<br />

Hakkında 3485 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Kazanç Vergisi Kanununda<br />

Bazı Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3470 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz Muamele Vergisi Kanununun<br />

2nci Maddesine Bir<br />

Fıkra Eklenmesine Dair<br />

3482 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

9 Temmuz Damga Resmi Kanununun<br />

Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine<br />

ve Bu kanuna<br />

Bazı Maddeler Eklenmesine<br />

dair 3478 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz 3473 Sayılı Mahrukat Kanunu<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz Siyasal Bilgiler Okul Kanununa<br />

Ek 3505 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Temmuz 25-5-1928 Tarihli Türkiye-<br />

Afganistan Muhadenet ve<br />

Teşriki Mesai Muahedenamesinin<br />

Temdidi Hakkında<br />

31-12-1937'de <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanan Protokol'ün<br />

yayımlanması<br />

10 Temmuz Atatürk'ün Acar motoru ile<br />

Marmara ve Boğaziçi'nde<br />

gezintisi<br />

10 Temmuz İzmit Klor Fabrikasının<br />

temelinin iktisat Vekili<br />

Şakir Kesebir tarafından<br />

atılması<br />

Denizaltıcılık zamlarına ilişkin düzenlemelerdir.<br />

Uçuculuk zamlarına ilişkin düzenlemelerdir.<br />

İşgal ettikleri mahallerin gayrisafı iradları üzerinden<br />

vergiye tabi tutulan çeşitli meslek gruplarından mükelleflerin<br />

vergi nisbetleri gösterilmiştir.<br />

"Md 1: Nüfusu iki binden aşağı olmayan ve belediye<br />

teşkilatı bulunan yerlerde aşağıda isimleri yazılı binaların<br />

teshininde her nevi taş kömürü, linyit, turp gibi<br />

maden kömürlerde kok, yarı kok ve briket gibi işlenmiş<br />

şekillerinin kullanılması mecburidir. Bu binalarda<br />

havagazı, petrol, petrol müştakları ve<br />

benzerlerde elektrik dahi teshin vasıtası olarak kullanılabilir."<br />

Okul kadrosuna ilişkin cetvele 3 Doçent ve 3 Asistan<br />

kadrosu eklenmiştir.<br />

22-6-1938 tarih ve 3479 sayılı kanunla onaylanmış,<br />

26 Temmuz 1937'de yürürlüğe girmiştir.<br />

17-8-1945'te işletmeye açılmıştır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

TAR, s.9<br />

SP. 11<br />

Temmuz<br />

1938<br />

C.; SP 11<br />

Temmuz<br />

1938<br />

1938 Yılı 947

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Temmuz 45 kaymakamlığa yapılan<br />

tayinler hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

11 Temmuz Hakkari Emniyet Amiri İrfan<br />

Taş'ın Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

12 Temmuz Türkiye Hariciye Vekaleti<br />

Genel Sekreteri Numan<br />

Menemencioğlu'nun Münih'te<br />

A.Hitler tarafından<br />

kabul edilmesi<br />

13 Temmuz 1938 Mali Yılı Muvazenei<br />

Umumiye Kanununa Ek<br />

3495 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

13 Temmuz Ceza ve Tevkif Evleri<br />

Umum Müdürlüğünün Vazife<br />

ve Teşkilatı Hakkında<br />

3500 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

13 Temmuz Meşhut Suçların Muhakeme<br />

Usulüne Dair 3005 Sayılı<br />

Kanunun Üç Maddesinin<br />

Değiştirilmesina Dair<br />

3498 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

13 Temmuz 1927 ve Daha Evvelki Bütçe<br />

Senelerine Taalluk Eden<br />

Zimmetlerin Tasfiyesi<br />

Hakkında 3497 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

13 Temmuz Bazı Maddelerin Gümrük<br />

Resimleri Hakkında Hükümetçe<br />

İttihaz Olunan Kararların<br />

Tasdikine Dair<br />

3496 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

13 Temmuz Pazarlıksız Satış Mecburiyetine<br />

Dair 3489 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

Ulukışla, Fatsa, Mesudiye, Meriç, Uşak, Savur, Koyulhisar,<br />

Başkale, İspir, Alucra, Gevaş, Kızılcahamam,<br />

Ayvacık, Besni, Oltu, Urla, Baskil, Çiçekdağı,<br />

Beşiri, Dinar, Nevşehir, Kağızman, Keşan, Feke, Malazgirt,<br />

Sungurlu, Hafik, Sürmene, Birecik, Orhangazi,<br />

Harran, Bingöl, Eğridir, keban, Suşehri, Hasankale,<br />

Gaızan, Lüleburgaz, Gürpınar, M.Kemalpaşa, Bartın,<br />

Arapkir, Ermenak, Doğubeyazıt, Osmaniye kaymakamlıkları<br />

Bütçeye ilişkin dört konuda altı maddelik düzenleme<br />

içermektedir.<br />

Müdürlüğün görevleri ve teşkilatına ilişkin hükümler<br />

içermektedir.<br />

Faillerin Cumhuriyet Müddeiumumiliğine (Savcılığına)<br />

teslimi ve mahkemesine ilişkin hükümlerdir.<br />

"Md i: Devletin ve mülhak bütçe ile idare edilen<br />

müesseselerin vergi, misil zammı, resim, harç, vakıf<br />

icarı ve mukataaları ve para cezası ile... 1927 ve önceki<br />

mali senelere ait eşhas uhdesindeki zimmetler<br />

(alacak, haklar, tazminler) müruru zamanın kat ve tatili<br />

sebeplerine bakılmaksızın bir defaya mahsus olmak<br />

üzere doğrudan doğruya Maliye Vekaletince<br />

terkin edilir."<br />

Ekli kararname ve maddeler yer almaktadır.<br />

Karaborsa karşısında iktisadi hayatı düzenleme amacıyla<br />

çıkarılmıştır. "Md 1: Bu kanun hükümlerinin<br />

tatbik edildiği yerlerde veya bu kanuna tabi tutulan<br />

maddeler hakkında perakende ticarette pazarlıksız sa-<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

121.16..2.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

120.15..13<br />

SP. 13<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG, 7<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Temmuz Adliye Harç Tarifesi Kanununa<br />

Ek Noter Harç Tarifesi<br />

Hakkında 3494 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

13 Temmuz Orman Koruma Teşkilat<br />

Kanununun 14üncil Maddesini<br />

Değiştiren 3490 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

13 Temmuz 3491 Sayılı Toprak<br />

Mahsûlleri Ofisi Kanunu<br />

yayımlandı<br />

13 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası Kanununun<br />

Bazı Hükümlerini Değiştiren<br />

3492 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

14 Temmuz 3512 Sayılı Cemiyetler<br />

Kanunu yayımlandı<br />

14 Temmuz 3511 Sayılı Basın Birliği<br />

Kanunu yayımlandı<br />

14 Temmuz 3499 Sayılı Avukatlık Kanunu<br />

yayımlandı<br />

14 Temmuz Askeri Ceza Kanununun<br />

Bazı Maddelerini Değiştiren<br />

3514 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

14 Temmuz Vakıflar Kanununun Bazı<br />

Maddelerinin Tadiline Dair<br />

3513 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

14 Temmuz Türkiye-lspanya<br />

Modüs Vivendi ile Ticaret<br />

ve Kliring anlaşmalarının<br />

(9267 sayılı kararname ile)<br />

onaylanması<br />

tış mecburidir. Md 2: Perakende suretle satış yapılan<br />

dükkanlar ve mağazalarla sair satış yerlerinde satılan<br />

maddeler üzerine bunların fiatlannı ve ayırıcı vasıflarını<br />

gösteren bir etiket veya başka birer işaret konulur.<br />

Md 4: Bir malın, ikinci maddede yazılı olduğu<br />

surette tesbit edilmiş olan fiatından aşağı veya yukarı<br />

fıatla satılması yasaktır. Md 7: Belediyeler, bu kanun<br />

hükümlerinin tatbik ve takibine müteallik işleri görmekle<br />

mükelleftirler."<br />

"Md 1: Noterlerin yaptıkları işler bu kanunda yazılı<br />

harçlara tabidir. Bu harçlar pullan yapıştırılmak<br />

suretile istifa olunur."<br />

Orman koruma kıt'alan subay, memur ve eratının<br />

maaş, tayınat ve harcırahlanna ve hayvanatının istihkaklarına<br />

ilişkin düzenlemelerdir.<br />

Ofis sermayesinin tamamı Devletçe verilmektedir.<br />

İktisad Vekaletine bağlı olup merkezi <strong>Ankara</strong>'dadır.<br />

Esas olarak buğday üreticisine destek olmak ve buğday<br />

piyasasını düzenlemek amacıyla kurulmuştur.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

"Md 1: Kazanç paylaşmaktan başka bir maksadla<br />

ikiden ziyade şahsın bilgilerini ve faaliyetlerini devamlı<br />

bir şekilde birleştirmek suretile vücuda gelen<br />

cemiyetler bu kanun hükümlerine tabidir."<br />

Merkezi <strong>Ankara</strong>'da olan Türk basın Birliği kurulmakta,<br />

birliğin işleyişi ve unsurları belirtilmektedir.<br />

Avukatlık mesleğini düzenleyen hükümler yer almaktadır.<br />

Askeri şahıslar hakkındaki cezaların askeri ya da<br />

umumi ceza evlerinde çekileceğine dair hükümler<br />

içermektedir.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

84.66-.37<br />

433-10;<br />

TAR,<br />

s.223.<br />

1938 Yılı 949

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Temmuz Bazı adliye müfettişliği, raportörlük,<br />

savcı, savcı yardımcılığı,<br />

hakim, hakim<br />

yardımcılıklarına yapılan<br />

toplam 546 tayin hakkında<br />

Adliye Vekaleti Kararnamesi<br />

14 Temmuz Çankırı belediye başkanlığına<br />

Rıfat Dolanay'ın seçilmesinin<br />

onayı hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

14 Temmuz İl özel idarelerinin kuruluşu,<br />

geçirdiği evreler ve<br />

mevcut durumları hakkındaki<br />

raporların Başbakan'a<br />

sunulması<br />

15 Temmuz Matbuat Kanununun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

3518 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz Ceza Muhakemeleri Usulü<br />

Kanununun Bazı Maddelerini<br />

Değiştiren 3515 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz İş Kanununa Ekli 3516 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz Devlet Tarafından Kurulacak<br />

Demir ve Çelik Fabrikalarının<br />

Haiz Olacakları<br />

Muafiyet Hakkında 3522<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz Gayrimübadil İstihkaklarının<br />

Tasfiyesine Dair 3523<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz Kayseri ve Eskişehir Tayyare<br />

Fabrikalarına Mütedavil<br />

Sermaye Verilmesi<br />

Hakkında 3526 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

İl özel idarelerinin yeniden yapılandırılması hakkındadır.<br />

27 Haziran tarihinde kabul edilen değişiklik ile (1931<br />

tarihli) Matbuat Kanunu'nda önemli değişiklikler getirilmiştir.<br />

Gazete ve mecmua çıkarmak isteyenler<br />

için ruhsatname alma gereği ve siyasi nitelikli yayın<br />

organları için (yüksekçe) bir teminat yatırma<br />

zorunluğu öngörülmüş, ayrıca "kötü şöhretli kişilerin<br />

gazete ve dergi yayımlamaları ya da sorumlu mevkilerde<br />

bulunmaları" yasaklanmıştır. Değişiklikler iktidarın<br />

basın üzerindeki denetimini artırmaya yöneliktir.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde (haciz, adli tatil) değişiklikler<br />

getirilmektedir.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

Arazi tahsisi ve gümrük indirimleri gibi hükümler<br />

içermektedir.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

122.22..4.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

121.16..14<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

66.441..8./<br />

7350<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

"Md 1: Yunanistan'da gayrimenkul mal bırakmış RG;<br />

olan Türk gayrimübadillerin takdir edilen istihkakla- BULMAÇ<br />

rının bono ve nakid olarak ödenmemiş olan kısmı,<br />

hak sahibi gayrimübadillerin ibraz edecekleri mazbatalara<br />

mukabil istihkak bakiyesinin yüzde onu<br />

nisbetinde Hazine tahvili verilmek suretile itfa ve tasfiye<br />

olunur."<br />

Devlet daireleri, Türk Hava Kurumu... ve dışarıdan<br />

sipariş almak, ticari işlere ve taahhüdata girişmek<br />

için fabrika müdürlüklerine salahiyet verilmektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Temmuz Yazılı ve Basılı Kağıtların<br />

Kese Kağıdı Olarak Kullanılmamasına<br />

Dair 3517 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz Balya-Karaaydın Madenleri<br />

Kiralama ve işletme Şirketinin<br />

Getireceği Mayi<br />

Madeni Mahrukatın Gümrük<br />

ve Muamele Resminden<br />

İstisnasına Dair Olan<br />

Kanuna Ek 3521 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz Hazinenin Taksitle Sattığı<br />

Bütün Gayrimenkullerin<br />

Satış Bedellerinin Tahsil<br />

Sureti Hakkında 3524 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

15 Temmuz 3519 Sayılı Pasaport Kanunu<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz 3527 Sayılı Af Kanunu yayımlandı<br />

16 Temmuz 3530 Sayılı Beden Terbiyesi<br />

Kanunu yayımlandı<br />

16 Temmuz Türk Ceza Kanununun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

3531 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

16 Temmuz Emniyet Teşkilat Kanununa<br />

Ek 3534 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz Bazı Maddelerin Gümrük<br />

Resimleri Hakkında Hükümetçe<br />

ittihaz Olunan Kararların<br />

Tasdikine Dair 3528<br />

Sayılı Kanun yayımlandı<br />

16 Temmuz Umumi, Mülhak ve Hususi<br />

Bütçelerle İdare Olunan<br />

Daireler ve Belediyelerle<br />

Sermayesinin Tamamı<br />

Devlete veya Belediye veya<br />

Hususi İdarelere Ait Daire<br />

ve Müesseseler Arasındaki<br />

ihtilafların Tahkim<br />

Yoluyla Halli Hakkında<br />

3533 Sayılı Kanun yayımlandı<br />

"Md 1: Yazılı ve basılı kitab ve defter yaprakları ile<br />

kağıdlardan kese ve torba kağıdı yapılması, satılması<br />

ve bu gibi kese ve torba kağıtlarının satıcılar tarafından<br />

kullanılması yasaktır."<br />

İlgili kanun hükmü 1940 mali yılı sonuna kadar uzatılmıştır.<br />

Kanunda tahsil şartları belirtilmektedir.<br />

Pasaport cinsleri, verilişi, süreleri, vizeleri, harçları,<br />

cezalan hakkında hükümler içermektedir.<br />

İstiklal Mahkemeleri karanyla mahkum olanlar ve<br />

"1501ikler" adı verilen listede bulunanlar hakkındadır.<br />

Kanun ile Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kurulmuş<br />

(1970te Gençlik ve Spor Bakanlığı, 1989'da<br />

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü adını alacaktır),<br />

ülkede spor, başbakanlığa bağlı bir kuruluş eliyle düzenlenmek<br />

istenmiştir. Müdürlüğün başına eski bir<br />

asker olan General Cemal Tahir Taner getirilmiştir.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

"Lüzumu halinde Emniyet Umum Müdür kadrosu<br />

bir vali kadrosu ile tebdil edilebilir."<br />

Kok kömür, kükürt gibi maddelerin gümrük resimleri<br />

hakkındadır.<br />

Bu ihtilaflardaki Adliye Mahkemelerinin vazifesi dahilindekiler<br />

bu kanunla düzenlenmektedir.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1<br />

1938 Yılı 951

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Temmuz Teşviki Sanayi Kanunu ile<br />

Bu Kanuna Müzeyyel 2261<br />

Sayılı Kanunun Bazı HükümlerininDeğiştirilmesine<br />

Dair 3537 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz Konya Ovası Sulama İdaresinin<br />

Teşkilat ve Vazifeleri<br />

Hakkında 3538 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

16 Temmuz Bazı Maddelerden İstihlak<br />

Vergisi Alınması Hakkındaki<br />

273 i Numaralı Kanunun<br />

Bazı Hükümlerini Değiştiren<br />

3536 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz Muamele Vergisi Kanununun<br />

Bazı Hükümlerini Tadil<br />

Eden ve Bu Kanuna<br />

Yeniden Bazı Hükümler<br />

Ekleyen 3535 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz Tiyatro ve Sinemalardan<br />

Devlet ve Belediyelerce<br />

Alınmakta Olan Damga,<br />

Tayyare ve Belediye Resimleriyle<br />

Darülaceze Hissesinin<br />

Miktarına ve Sureti<br />

İstifasına Dair 3539 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

16 Temmuz Ecnebilerin Türkiyede<br />

İkametleri ve Seyahatleri<br />

Hakkında 3529 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz Mütekaitlerin Memleket<br />

Haricinde Maaş Alabilecekleri<br />

Halleri Gösterir 5<br />

Nisan 1934 Tarihli Nizamnameye<br />

Bir Fıkra Eklenmesine<br />

Dair Nizamname<br />

yayımlandı<br />

16 Temmuz Prof.Dr. Fissenger'in<br />

Savarona yatında Atatürk'ü<br />

muayenesi<br />

18 Temmuz 29 Nisan 1936'da imzalanan<br />

Osmanlı Devlet Borcu'na<br />

ilişkin Fransız-Türk<br />

anlaşmasına ek anlaşma<br />

yapılması<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

İdare 23 Haziran 1938'de Nafıa Vekaletine devredilmişti.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

Kanunun çeşitli maddelerinde değişiklikler getirilmektedir.<br />

Darülaceze hissesi olarak en az 1 kuruş olmak üzere<br />

%10 resim alınacaktır.<br />

Pasaport Kanunu hükümlerine uygun bir şekilde gelen<br />

her ecnebi için Türkiye'de ikamet ve seyahat<br />

Türk kanunları ile tayin olunan şart ve kaideler dairesinde<br />

serbesttir. Ecnebiler geldikleri tarihten itibaren<br />

24 saat içinde durumlarını karakola bildirmek zorundadır.<br />

Düzenleme, memleket haricindeki seyahatleri 6 aydan<br />

fazla devamı zorunlu olanlar için getirilmiştir.<br />

Dr.Fissinger Paris'ten üçüncü defa Türkiye'ye gelmiştir.<br />

Türkiye'nin Nisan 1938 ile Aralık 1940 döneminde<br />

ödeyeceği Osmanlı Borcu bedelinin tamamının mal<br />

ile ödenmesi kararlaştırılmıştır<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

YL, s.358.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Temmuz Susurluk'ta bir alaya törenle<br />

sancak verilmesi<br />

19 Temmuz 3468 Numaralı ve<br />

20/6/1938 Tarihli Kanunun<br />

Sureti Tatbikine Dair Talimatname<br />

yayımlandı<br />

20 Temmuz Bandırma'da 127. Alaya törenle<br />

sancak verilmesi<br />

20 Temmuz Ölçüler Nizamnamesinin<br />

4üncü, 1 linçi ve 14üncü<br />

Fasıllarını Değiştiren Nizamname<br />

yayımlandı<br />

20 Temmuz Nevşehir Belediyesine ait<br />

şehir planının ikmali işinde<br />

Alman Valter Patisvall'in<br />

çalıştırılması hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

22 Temmuz Onuncu Yerli Mallar Sergisinin<br />

İstanbul'da İktisat<br />

Vekili Şakir Kesebir tarafından<br />

açılması<br />

22 Temmuz Sahra Jandarma Hizmeti<br />

Hakkındaki Talimatname<br />

yayımlandı<br />

25 Temmuz Atatürk'ün gece saat 1:00'da<br />

Savarona yatından Dolmabahçe<br />

Sarayıma geçmesi<br />

25 Temmuz Berlin'de Türkiye ile Almanya<br />

arasında Ticaret Anlaşması<br />

imzalanması<br />

25 Temmuz Avusturya'nın Almanya tarafından<br />

ilhakı üzerine<br />

Türkiye ile Almanya arasında<br />

imzalanan Ticari<br />

Mübadelelere ve Tediyata<br />

Müteallik Protokol'ün Berlin'de<br />

imzalanması<br />

SP. 21<br />

Temmuz<br />

1938<br />

Hususi kanunlarında yazılı resim ve harçların istifası RG;<br />

BULMAÇ<br />

için bastırılmış olan pul ve kıymetli kağıtlar (damga<br />

pulu, tayyare pulu, müdafaa pulu, kira kontratolan,<br />

ferağ ve intikal ilmühaberleri, evlenme kağıtları) ilgili<br />

kanun hükmü gereği bayiler ve noterler vasıtasıyla<br />

sattırılır.<br />

İçinde ispirtolu ve diğer içkilerle akıcı maddeler satılan<br />

şişelerin dolma hacimleri, ecza kaplan,<br />

aerometreler, havagazı sayaçları ve su sayaçları hakkında<br />

hükümler içermektedir.<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) Sahra Jandarmasının<br />

yapacağı işler ve ne surette yapılacağına ilişkin hükümler<br />

içermektedir.<br />

Atatürk ölümüne kadar Dolmabahçede kalacaktır.<br />

15-8-1938'de yürürlüğe girmiştir<br />

SP. 21<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2./<br />

84.67.. 16./<br />

243-327<br />

C.; SP. 23<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

ATDK<br />

C.; SP. 27<br />

Temmuz<br />

1938;TAR,<br />

s. 151.<br />

TAR,<br />

s.151.<br />

26 Temmuz Fiskobirlik'in kurulması TCSYK<br />

27 Temmuz CHP İdare Heyeti'nin sene<br />

içinde bazı vilayetlere akademice<br />

seçilecek on ressam<br />

göndermeye karar vermesi<br />

Edime, Bursa, Konya, Antalya, İzmir, Anteb, Malatya,<br />

Trabzon, Rize ve Erzurum vilayetlerine ressam<br />

gönderilecektir.<br />

SP. 28<br />

Temmuz<br />

1938<br />

1938 Yılı 953

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Temmuz Bingöl iline bağlı Bingöl<br />

kazası adının Karlıova olarak<br />

değiştirilmesi hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

27 Temmuz İsparta ve Siirt'te idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

27 Temmuz Kastamonu'da idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

27 Temmuz Hakkari'de idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

27 Temmuz 11 Generalin çeşitli kolordu<br />

ve tümen komutanlıklarına<br />

tayini hakkında Milli<br />

Müdafaa Vekaleti Kararnamesi<br />

27 Temmuz 3 hakimlik ve 2 savcı yardımcılığına<br />

yapılan tayinler<br />

hakkında Adliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

27 Temmuz Mardin Defterdarı Ragıp<br />

Kökeş'in Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Maliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

27 Temmuz İzmir'de yüksek sesle İspanyolca<br />

konuşan 100 Yahudi'nin<br />

İzmir Belediyesince<br />

l'er lira para cezasına<br />

çarptırılması<br />

27 Temmuz Kudüs, Antakya ve İskenderun<br />

konsolosluklanna C.<br />

Tevfik Karasapan, Fethi<br />

Denli ve Ahmet Umacın<br />

atanması ile Filibe Konsolosu<br />

Zati Rosan'ın merkeze<br />

alınması ve yerine Fevzi<br />

Kortan'ın tayini hakkında<br />

Hariciye Vekaleti Kararnamesi<br />

28 Temmuz CHP'nin dönemin ünlü ressamlarının<br />

yurt gezilerine<br />

çıkmalarını ve yapıtlarını<br />

belirli dönemlerde "Yurt<br />

Sergisi" adıyla sergilemelerini<br />

öngören kararı<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

Aynı adlı il ve ilçe merkezleri bulunmasının yaratabileceği<br />

karışıklığı önlemek maksadıyla gerçekleştirilmiştir.<br />

İsparta'nın Eğridir ilçesine bağlı Sütçüler ve Siirt'in<br />

Sason ilçesine bağlı Hazo nahiyelerinin kaldırılması<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Yukarı ve Aşağı Araç köylerinin Araç kasabası belediye<br />

sınırlan içine alınması hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

Hakkari'ye bağlı Kaval nahiye merkezinin Piyanis<br />

köyüne nakli hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Karar, milli sanat bilincini geliştirmek amacıyla<br />

alınmıştır.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

122.21..7.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0./<br />

121.17..3.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

120.15..15.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

122.21..6.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

121.17..1.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

121.17..7.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

121.17..14.<br />

SP. 28<br />

Temmuz<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

122.25.. 14,<br />

/14075<br />

CYY,<br />

s. 195.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Temmuz Türkiye-İsveç Ticaret ve<br />

Kliring Anlaşması'na bağlı<br />

protokollerde tadilat hakkında<br />

3566 sayılı kanunun<br />

kabul edilmesi<br />

29 Temmuz 24 kaymakamlığa yapılan<br />

tayin ve nakiller hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

29 Temmuz Finike Kaymakamı Kadri<br />

Özkazanç'ın Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

29 Temmuz Kars Defterdarı Zihni<br />

Sanay'ın Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Maliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

29 Temmuz 5 ilin mektupçuluklarına<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

30 Temmuz CHP İdare Heyeti'nin Belediye<br />

seçimlerine kadınların<br />

da katılabileceğini<br />

(aday olabileceğini) belirten<br />

bir talimatname hazırlaması<br />

31 Temmuz Bulgaristan'ın Balkan Antantı<br />

Devletleriyle<br />

Selanik'de Antlaşma imzalayarak<br />

Antant'a katılması<br />

31 Temmuz Prof.Dr. Eppinger'in İstanbul'a<br />

gelişi ve Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda Atatürk'ü muayenesi<br />

Temmuz Dahiliye Vekaleti Bursa'nın<br />

imar planını şehircilik mütehassısı<br />

Prost'a yaptırmağa<br />

karar vermiş, karar İstanbul<br />

İmar Heyeti'ne de bildirilmiştir.<br />

1 Ağustos İpek ve Suni İpek Kadın<br />

Çorapları Standard Nizamnamesinin<br />

Bazı Maddelerini<br />

Değiştien Nizamname<br />

yayımlandı<br />

1 Ağustos Prof.Dr. Bergmann'ın İstanbul'a<br />

gelişi ve Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda Atatürk'ü<br />

muayenesi<br />

Çankaya, Üsküdar, Karamürsel, Seydişehir, Kâhta,<br />

Kelkit, Yıldızeli, İlgaz, Balâ, Çorlu, Balya, Oltu, Bafra,<br />

Kulp, Edremit, Cihanbeyli, Şavşat, Daday, Baykan,<br />

Kozluk, Varto, İnebolu, Gerze, Bor<br />

TCAMA,<br />

s.154.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

122.23..9.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

122.23..13.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

122.22..11.<br />

Muş, Kars, Van, Bitlis, Hakkari mektupçuluklarıdır. BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

122.23..11.<br />

/I4030<br />

Türkiye'nin de taraf olduğu çok taraflı anlaşma 4-1-<br />

1939 tarih ve 3553 sayılı kanunla onaylanmıştır.<br />

Dr.Eppinger Viyana'dan davet edilmiştir.<br />

Bu konuda 3 Aralık 1938 tarihli bir Bakanlar Kurulu<br />

Kararnamesi bulunmaktadır.<br />

Çorapların sınıf ve kalitelerinin nizamnameye ekli<br />

tablodaki değerlere uygun olması gerektiği hükmü<br />

getirilmiştir.<br />

Dr.Bergmann Almanya'dan davet edilmiştir.<br />

C. 31<br />

Temmuz<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

S.212;<br />

TAR, s.31.<br />

DÖKKAG<br />

SP. 10<br />

Temmuz<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

1938 Yılı 955

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ağustos Hatay'da seçimler için yapılan<br />

tescillerin sonuçlanması<br />

2 Ağustos Teşviki Sanayi Kanunundan<br />

istifade Eden Askeri<br />

Fabrikaların Gümrük ve<br />

Buna Munzam Resimlerden<br />

Muafen Getirecekleri<br />

İptidai Maddeler Cetveli ile<br />

Bunun Tatbik Suretini Gösteren<br />

Talimatname yayımlandı<br />

2 Ağustos Trakya Umum Müfettişliğinin<br />

tavuk istasyonları,<br />

zeytincilik, fidanlıklar, bağlar,<br />

kısa kavak çelikleri ve<br />

pamuk üretimi ile ilgili raporu<br />

3 Ağustos Malkara'da sekizinci alaya<br />

törenle sancak verilmesi<br />

7 Ağustos İstanbul'da çıkan Tan gazetesinin<br />

7-8-1938 tarihinden<br />

itibaren 3 ay müddetle, Haber<br />

gazetesinin ise 10 gün<br />

müddetle kapatılmaları<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

8 Ağustos Türkiye-Almanya arasındaki<br />

ticari ödemelere ait<br />

anlaşma ile eklerinin tasdik<br />

edilmesi<br />

9 Ağustos Harf İnkılabının 10. yıldönümünün<br />

törenlerle kutlanması<br />

9 Ağustos İstanbul'da (Fransızca) çıkan<br />

Beyoğlu gazetesinin<br />

1,3 ay kapatılması hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

9 Ağustos Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti<br />

Teftiş Kurulu Başkanı<br />

Muammer Kocabaş'm<br />

Bakanlık emrine alınması<br />

hakkında Gümrük ve İnhisarlar<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

10 Ağustos Hariciye Vekaleti'nin <strong>Ankara</strong>'daki<br />

Japonya Büyükelçiliği'ne<br />

nota vermesi<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

57.000 civarındaki seçmenden yaklaşık 36.000'inin<br />

Türk olduğu anlaşılmıştır.<br />

HNK, $.61.<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) RG;<br />

BULMAÇ<br />

"Tan" gazetesinin 7-8-1938 tarihli nüshasında Ahmet<br />

Emin Yalman imzasile yayınlanan [Atatürk'ün sağlığına<br />

ilişkin] başmakalenin "muhteviyatı itibariyle<br />

memleketin umumi siyasetine dokunacak mahiyette<br />

olması ve Haber gazetesi de aynı neşriyat" gerekçesiyle<br />

kapatılmıştır.<br />

Tan Gazetesinin 7-8-1938 tarihli yazısını alıntıladığından<br />

"memleketin siyasetine dokunan mahiyette<br />

neşriyat mevcut olduğu" gerekçesiyle kapatılmıştır.<br />

Japon diplomatik ricalinin İstanbul'da Sovyetler<br />

aleyhinde toplandıklan yönündeki haberlerin yalanlanmaması<br />

üzerine nota verilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

73.481..1/7<br />

7D67<br />

SP. 4<br />

Ağustos<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 18. .2/<br />

84.73.-9/<br />

86-323.<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

84.73..11./<br />

420-10<br />

BÜK<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

84.73..13/<br />

86-325<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

123.27..2.<br />

C. 11<br />

Ağustos<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Ağustos İstanbul'da çıkanlan (Ermenice)<br />

Nou-lur, Aravelk,<br />

Jamanak ve (Rumca)<br />

Apoyevmatini gazetelerinin<br />

10'ar gün kapatılmalan<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

13 Ağustos Başbakanlığa vakıf<br />

işleri hakkında aylık<br />

rapor gönderilmesi hususunda<br />

tamim yayımlanması<br />

16 Ağustos Urfa ve Mardin'de idari<br />

taksimat değişikliği yapılması<br />

16 Ağustos Bazı kaymakamlıklara yapılan<br />

toplam 12 tayin hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

18 Ağustos Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

Hatay'dan gelen<br />

Tayfur Sökmen'i kabul etmesi<br />

18 Ağustos Kandıra Savcılığına Nezih<br />

Kandemir'in tayini hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

19 Ağustos Akademinin seçtiği ressamlann<br />

CHP'nin verdiği kararla<br />

yurdun çeşitli illerini<br />

resmetmek üzere yurt gezisine<br />

çıkması<br />

19 Ağustos Gayri Mübadil İşlerinin<br />

Tasfiyesi Hakkındaki 3523<br />

Sayılı Kanunun Tatbik Suretine<br />

Dair Talimatname<br />

yayımlandı<br />

20 Ağustos Lozan Antlaşması ile Türk-<br />

Bulgar ve Yunan sınırlan<br />

arasında ayrılmış gayri askeri<br />

sahanın 31 Temmuz<br />

1938 tarihli antlaşma ile ortadan<br />

kalkması sonucu<br />

Türk askeri birliklerinin<br />

Edirne'ye girişi<br />

20 Ağustos Müteahhitlik Vesikası<br />

Hakkında 1.7.1937 Tarih<br />

ve 3645 Sayılı Resmi Gazete<br />

ile Neşrolunan Tali-<br />

Tan Gazetesinin 7-8-1938 tarihli yazısını alıntıladıklarından<br />

"memleketin siyasetine dokunan mahiyette<br />

neşriyat mevcut olduğu" gerekçesiyle kapatılmıştır.<br />

Urfa iline bağlı Gümük, Arada, Herheri, Cümik,<br />

Çelbir; Bünyas; Kesho ve Yeniköy adlı köylerin<br />

Mardin ilinin Kızıltepe nahiyesine bağlanması hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Beytüşşebap, Bor, Bulanık, Çorlu, Çumra, Erbaa,<br />

İnebolu, İskilip, Kırkağaç, Manavgat, Tosya, Turgutlu<br />

kaymakamlıklan<br />

Bedri Rahmi Eyüboğlu Edirne'ye, Hikmet Onat Bursa'ya,<br />

Saim özeren Konya'ya, Cemal Tollu Antalya'ya,<br />

Sami Yetik İzmir'e, Feyhaman Duran Gaziantep-<br />

'e, Hamit Görele Erzurum'a gitmiştir. 1944'e kadar<br />

aynı amaçla ve değişik kadrolarla toplam altı yurt gezisi<br />

gerçekleştirilmiştir.<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) "Gayrimübadiller Komisyonu<br />

ile Temyiz Komisyonu mülgadır. Komisyonda<br />

mevcud bilimum evrak, defter ve kayıtlar vesaire<br />

Maliye Vekaletince seçilecek bir heyete devrolunur."<br />

31 Temmuz tarihli antlaşma Bulgaristan ile Balkan<br />

Antantı devletleri arasında Selanik'te imzalanmıştı.<br />

Yönetmeliğe göre inşaat eksiltmelerine girmek isteyen<br />

müteahhitlerden istenen ehliyet vesikası her seferinde<br />

yenilenecektir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

84.73..12/<br />

86-324<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

81.534..3/<br />

8318<br />

BCA:<br />

30..11.1.0./<br />

123.26..9.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

123.26..5.<br />

DÖKKAG<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

123.27.. 10.<br />

CYY,<br />

s. 195.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 20,<br />

21-8-1938;<br />

YL, s.131.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 957

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

matnamenin Yürürlükten<br />

Kaldırılması Hakkında Yönetmelik<br />

yayımlandı<br />

21 Ağustos Hatay Millet Meclisi'ne seçilen<br />

milletvekillerinin ilan<br />

edilmesi<br />

21 Ağustos Başbakan Celal Bayar'ın<br />

Manisa'ya giderek Üzüm<br />

Bayramı'nı açması<br />

21 Ağustos İzmir Fuan'nın Başbakan<br />

Celal Bayar tarafından<br />

açılması<br />

23 Ağustos 8 askeri adli hakimin tayinleri<br />

hakkında Milli Müdafaa<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

24 Ağustos Elazığ-Palu bölgesinde<br />

Doğu Manevralarının başlaması<br />

24 Ağustos Sivas-Erzincan demiryolunun<br />

Kemah'a ulaşması<br />

26 Ağustos Niğde-Ulukışla'da sel<br />

26 Ağustos 3116 Sayılı Orman Kanununa<br />

Ek 3444 Sayılı Kanunun<br />

Birinci Maddesi Gereğince<br />

Tanzim Olunan Talimatname<br />

ve Merbutu 2<br />

Numaralı lzahname yayımlandı<br />

27 Ağustos Merzifon Amerikan Koleji<br />

kitaplarının Halkevi'ne hediye<br />

edilmesi<br />

29 Ağustos Donanma Komutanlığı'na<br />

bağlı Askeri Mahkeme'nin<br />

Nazım Hikmet, Hikmet Kıvılcımlı,<br />

Kemal Tahir, Kerim<br />

Korcan ve diğer bazı<br />

sanıklar hakkında mahkumiyet<br />

kararı vermesi<br />

29 Ağustos Türkiye ile Estonya arasında<br />

6-6-1937'de imzalanan<br />

Ticaret Anlaşması'nı tamamlayan<br />

Protokol'ün <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanması<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Çeşitli seçmen nüfus gruplarına göre belirlenen 40<br />

kişilik Meclis kontenjanının 22'sine Türk milletvekilleri<br />

seçilmiştir<br />

26-8-1938'de bitmiştir. İzleyenler arasında Başbakan<br />

Celal Bayar, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras,<br />

TBMM Başkanı Abdülhalik Renda ile İsmet İnönü<br />

ve diğer bazı milletvekilleri de yer almıştır.<br />

"Köylülere Tam Tarife Bedeli ile Verilecek Kereste"lik,<br />

kaplık ve odun ve kömürün ne suretle verileceğini<br />

gösterir izahnamedir.<br />

Kolej talebesizlikten dolayı daha önce kapanmıştır.<br />

Deniz Harp Okulu ve donanmada bazı subay ve astsubayların<br />

dolaplarında Nazım Hikmet'in kitapları<br />

bulunmuş ve Nazım Hikmet donanmayı isyana teşvikle<br />

suçlanmıştır. Ceza 29 Aralık 1938'de Yargıtay'ca<br />

onanmıştır.<br />

Protokol 1-10-1938'de yürürlüğe girmiştir<br />

C. 22<br />

Ağustos<br />

1938;<br />

HNK, s.61.<br />

BÜK<br />

SP. 21<br />

Ağustos<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

123.28..9<br />

C.25<br />

Ağustos<br />

1938<br />

C.25<br />

Ağustos<br />

1938<br />

C. 28<br />

Ağustos<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 27<br />

Ağustos<br />

1938<br />

ATDK,<br />

CYY,<br />

s. 193.<br />

TAR.<br />

s.200.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

30 Ağustos Cağaloğlu'nda 30 yataklı<br />

Esnaf Hastanesinin açılması<br />

31 Ağustos Elazığ'da ordu geçit resmi<br />

düzenlenmesi<br />

Ağustos CHP Genel Yönetim Kurulu'nda<br />

belediye meclisleri,<br />

vilayet umumi meclisleri<br />

seçimi için esasların tesbit<br />

edilmesi<br />

1 Eylül 3489 Sayılı Kanun gereği<br />

İstanbul, İzmir ve <strong>Ankara</strong>'da<br />

belediye sınırları dahilinde<br />

alışverişlerde pazarlık<br />

usulünün kaldırılması<br />

2 Eylül Hatay Millet Meclisi'nin<br />

açılışı ve "Hatay Devleti"<br />

Başkanlığı'na Tayfur<br />

Sökmen'in seçilmesi<br />

2 Eylül Bilumum Sınai Müesseseleri<br />

Alakadar Eden 3537<br />

Sayılı Kanunun Tatbikine<br />

Aid İzahname yayımlandı<br />

3 Eylül Yeni 1 kuruşlukların (kenarı<br />

tırtıklı) tedavüle çıkması<br />

5 Eylül Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

el yazısıyla vasiyetini<br />

yazması<br />

5 Eylül <strong>Ankara</strong>'da Halk Bankası ve<br />

<strong>Ankara</strong> Halk Sandığı'nın<br />

İktisat Vekili Şakir Kesebir<br />

tarafından açılışı<br />

6 Eylül 2/8099 Sayılı Kararnamenin<br />

2nci, 3üncü ve 4üncü<br />

Maddelerinin Sureti Tatbikine<br />

Mütedair Talimatnameye<br />

Müzeyyel Talimatname<br />

yayımlandı<br />

6 Eylül Başbakanlık Yüksek Denetleme<br />

Kurulu'nun yapısını<br />

belirleyen İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

6 Eylül Şehirlerarası resmi telefon<br />

konuşmalarının özel konuşmalar<br />

gibi azami 6 dakika<br />

sürmesi gerektiği hakkında<br />

Nafıa Vekaleti'nin<br />

başbakanlığa yazısı<br />

Hastane İstanbul Esnaf Cemiyetleri yararına yapılmıştır.<br />

Töreni Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak<br />

da izlemiştir.<br />

Mallar üzerindeki "sabit" fiyat etiketleri ancak Belediye<br />

Müfettişiliği'nin izni ile değiştirilebilecektir;<br />

hangi malların bu usûle tabi olacağını belirleyecek<br />

olan kararname ise hazırlanmaktadır.<br />

Dr. Abdurrahman Melek başbkanlığa atanmış,<br />

Abdülgani Türkmen meclis başkanı olmuştur.<br />

Sınai müesseselere derecelerine göre bazı mecburiyetler<br />

getirilmiştir.<br />

Atatürk vasiyetnamesini 6 Ekim'de Dolmabahçe Sarayı'na<br />

çağrılan İstanbul 6. Noterine teslim etmiştir<br />

Halk Bankası küçük esnafa kredi temini amacıyla kurulmuştur<br />

Kurul'un 1 başkan ve 7 üyeden oluşacağı tespit edilmiştir.<br />

<strong>Ankara</strong> İstanbul arasında mevcut telefon hatlarındaki<br />

yoğunluk sebebiyle düşünülmüştür.<br />

C. 31<br />

Ağustos<br />

1938<br />

C. 1 Eylül<br />

1938<br />

Alada,<br />

s. 133.<br />

C. 1 Eylül<br />

1938<br />

C. 3 Eylül<br />

1938;<br />

HNK, s.65.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 4 Eylül<br />

1938<br />

AV, s.20-<br />

21.<br />

C.; SP. 6<br />

Eylül 1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

http://<br />

www.ydk.<br />

gov.tr/<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.84..15./<br />

1365<br />

1938 Yılı 959

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Eylül Prof.Dr. Fissenger'in Dolmabahçe<br />

Sarayı'nda Atatürk'ü<br />

muayenesi<br />

6 Eylül Hatay Devleti'nin ilk kabinesinin<br />

kurulması<br />

7 Eylül Hatay Millet Meclisi'nde<br />

Hatay Devleti Anayasasının<br />

kabulü<br />

7 Eylül İstanbul'da "Beşinci<br />

Balkanlararası Tıp Kongresinin<br />

açılışı<br />

7 Eylül <strong>Ankara</strong> Su İşleri Talimatnamesinin<br />

28 ve 13üncü<br />

Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında Yönetmelik<br />

yayımlandı<br />

7 Eylül Op. Dr. Mim Kemal Öke<br />

tarafından Atatürk'e birinci<br />

defa batın (karın) ponksiyonu<br />

yapılarak toplanan<br />

suyun dışarı alınması<br />

8 Eylül Gaziantep bölgesinde Mareşal<br />

Fevzi Çakmak'ın da<br />

izlediği Güney Manevraları'nın<br />

başlaması<br />

8 Eylül Türk Çimento Normları<br />

Hakkında Nizamname yayımlandı<br />

9 Eylül Atatürk'ün sağlık durumu<br />

hakkında Başbakanlık'a<br />

bilgi verilmesi.<br />

9 Eylül Palamut İhracatının Murakabesine<br />

Dair Nizamnamenin<br />

14üncü Maddesinin<br />

Değiştirilmesi ve<br />

23/12/1937 Tarih ve<br />

2/7866 Numaralı Nizamnamenin<br />

Muvakkat Maddesinin<br />

İlgası Hakkında Nizamname<br />

yayımlandı<br />

10 Eylül Atatürk'ün sağlık durumu<br />

hakkında Başbakanlık'a<br />

bilgi verilmesi<br />

10 Eylül Ulus gazetesinin ilavelerinde,<br />

Sovyetlerin iktisadi ve<br />

kültürel gelişmelerini gösteren<br />

yazıların yayınlanabileceği<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Dr.Fissinger'in dördüncü gelişidir. DÖKKAG<br />

Dr. Abdurrahman Melek başkanlığındaki hükümet<br />

Hatay Millet Meclisi'nden güvenoyu almıştır.<br />

Başbakan A.Melek'in hükümet programını okuması:<br />

"..Programımızın ruhu ve esası Kemalizm rejimi ve<br />

bütün icabatıdır."<br />

(Bakanlar Kurulu Kararı ile) Abone borçları ve ödemesine<br />

ilişkin bazı hükümler eklenmiştir.<br />

Çimentoların tanımları ve aranacak teknik şartlar belirtilmektedir.<br />

Palamut ihracatının kontrolüne ilişkin hükümlerde<br />

değişiklik getirmektedir.<br />

HNK, s.65.<br />

C. 8 Eylül<br />

1938<br />

C. 8 Eylül<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

DÖKKAG<br />

C. 11<br />

Eylül 1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.4..5./174<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.4..6./175<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0./<br />

85.558..6./<br />

85248

G. A. Olay/Mevzuat A çıklamalaı Kaynak<br />

10 Eylül Burdur mebusu, eski<br />

İktisat Vekili ve Hukuk Fakültesi<br />

Profesörü Mustafa<br />

Şeref Özkan'ın ölümü<br />

12 Eylül Çekirdeksiz Kuru Üzüm<br />

İhracatının Murakabesine<br />

Dair Nizamnamenin 9 ve<br />

16ncı Maddelerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında Nizamname<br />

yayımlandı<br />

13 Eylül Atatürk'ün sağlık durumu<br />

hakkında Başbakanlık'a<br />

bilgi verilmesi.<br />

13 Eylül İktisat Vekaletince makine<br />

ve hammadde resimlerinin<br />

indirilmesi<br />

13 Eylül İstanbul'da "Basın Kurumu<br />

Fevkalade Kongresi"nin<br />

açılışı<br />

13 Eylül Türk Kontrplak Normları<br />

Hakkında Nizamname yayımlandı<br />

14 Eylül Malkara'nın elektrikle aydınlatılması<br />

14 Eylül Sürmene'de idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

14 Eylül 7 askeri adli hakimin tayinleri<br />

hakkında Milli Müdafaa<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

14 Eylül Kayseri Defterdarı Namık<br />

Pekergin'in Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Maliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

15 Eylül Atatürk'ün sağlık durumu<br />

ile ilgili raporun başbakanlığa<br />

sunulması<br />

15 Eylül Pazarlıksız Satış Mecburiyeti<br />

Karamamesi'nin Vekiller<br />

Heyeti'nden çıkması<br />

16 Eylül İkinci Beş Yıllık Sanayi<br />

Planı taslağının İcra Vekilleri<br />

Heyetince kabul edilmesi<br />

16 Eylül Kendi Varidatı ile İdare<br />

Edilen Müessese ve Çiftlik-<br />

Kontrole ilişkin hükümlerde değişiklik yapılmıştır.<br />

Kontrplakların ebadı, kaliteleri, saklanma koşullan<br />

ve ambalaj tarzlan hakkında hükümler içermektedir.<br />

Sürmene ilçesine bağlı Okşoho köyünün Of ilçesine<br />

bağlanması hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

4., 5., 8. Kolordu komutanlıkları, 5., 6., 7. Tümen<br />

komutanlıkları hakimlikleri ile Genelkurmay hakimliğine<br />

yapılan tayinler<br />

Kararname 1 Ekim 1938'de yürürlüğe girecektir<br />

Taslak, değişiklikler yapılarak ve 4 yıllık olmak üzere<br />

yeniden düzenlenerek kabul edilmiştir.<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile)<br />

C. 12<br />

Eylül 1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.4..7./176<br />

C. 14<br />

Eylül 1938<br />

C. 14<br />

Eylül 1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 15<br />

Eylül 1938<br />

BCA:<br />

30..11.1.0./<br />

124.32..14.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

124.32..9<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

124.31..16.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.4..8./177<br />

C. 16 Eylül<br />

1938<br />

CDİT,<br />

s.262.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

1938 Yılı 961

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

lerin İdare Şekillerini Gösteren<br />

Talimatnamenin Değiştirilmesi<br />

Hakkında talimatname<br />

yayımlandı<br />

16 Eylül <strong>Ankara</strong> Merkez ilçesinin<br />

Bitik nahiyesine bağlı<br />

Oymaağaç köyünün, Kızılcahamam<br />

ilçesinin Pazar<br />

nahiyesinin Ucan köyüne<br />

bağlanması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

18 Eylül Başvekil Celal Bayar'ın beyanatından:<br />

"<strong>Ankara</strong>'da<br />

sıhhi, modem memur evleri<br />

yaptırılacaktır. İş Emlak ve<br />

Eytam Bankasına tevdi<br />

olunmuştur."<br />

19 Eylül Başbakan Celal Bayar ve<br />

Dahiliye Vekili Şükrü Kaya'nın<br />

Yalova seyahatine<br />

başlaması<br />

20 Eylül Nafıa Vekili Ali<br />

Çetinkaya'nın Ege gezisine<br />

başlaması<br />

21 Eylül TBMM İzmir mebusu General<br />

Kazım İnanç'ın ölümü<br />

21 Eylül Op. Dr. Mim Kemal Öke<br />

tarafından Atatürk'e ikinci<br />

defa batın (karın) ponksiyonu<br />

yapılarak toplanan<br />

suyun dışarı alınması<br />

24 Eylül Hatay'da genel af ilan<br />

edilmesi<br />

24 Eylül Bergama topçu ve piyade<br />

alayları ile Balıkesir piyade<br />

alayına törenle sancak verilmesi<br />

24 Eylül Zati İhtiyaçların Ne Suretle<br />

Temin Edileceğini Gösterir<br />

1 Numaralı İzahname yayımlandı<br />

24 Eylül Bari Başkonsolosluğuna<br />

İsmail Okday'ın tayini hakkında<br />

Hariciye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

26 Eylül Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayında<br />

gece hafif bir koma<br />

atlatması<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Oymaağaç köyü halkının 30 sene evvel Uçarı köyüne<br />

yerleşmiş olması sebebiyle<br />

30-9-1938'de tamamlamıştır<br />

Orman köylülerinin odun, kereste ihtiyaçları için ormanlardan<br />

yararlanmaları hakkındadır.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

124.32.. 19.<br />

C. 19<br />

Eylül 1938<br />

C.20<br />

Eylül 1938<br />

C.21<br />

Eylül 1938<br />

C.22<br />

Eylül 1938<br />

DÖKKAG<br />

CYY,<br />

s. 198.<br />

SP. 25<br />

Eylül 1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

124.33..6/<br />

14230<br />

ATDK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Eylül Preveze Deniz Muharebesinin<br />

400. Yıldönümü münasebetiyle<br />

Barbaros'u Beşiktaş'taki<br />

mezarı başında<br />

anma töreni düzenlenmesi<br />

28 Eylül Başbakanlık Yüksek Denetleme<br />

Kurulu Başkanlığı'na<br />

Yusuf Ziya Erzin'in<br />

atanması hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

30 Eylül Sütlerin Nevileri ve Vasıfları<br />

ve Süt Mamulatmın İstihsaline<br />

ve Satışına Mahsus<br />

Mahallerin ve Levazımın<br />

Sıhhi Şartlarını Bildiren<br />

Talimatnamenin 38nci<br />

Maddesine Ek Yapılması<br />

Eylül Dahiliye Vekaleti'nin nahiye<br />

müdürleri ya da kaymakamlar<br />

tarafından köylere<br />

haftada en az bir gün posta<br />

şevki temin edilmesi yönünde<br />

vilayetlere talimat<br />

göndermesi<br />

1 Ekim Pazarlıksız Satış Kanunu'nun<br />

<strong>Ankara</strong>, İstanbul ve<br />

İzmir'de uygulamaya girişi<br />

1 Ekim Türkiye genelinde belediye<br />

seçimleri için oy verilmesine<br />

başlanması<br />

1 Ekim İstanbul Vilayeti 6. Ehli<br />

Hayvan Sergisi'nin Silivri'de<br />

açılması<br />

6 Ekim Alman İktisat Vekili<br />

Walther Funk'un <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gelişi ve İktisat Vekili<br />

Şakir Kesebir ile görüşmesi<br />

6 Ekim Atatürk'ün vasiyetini notere<br />

teslim etmesi<br />

6 Ekim Karabük'ün şehirlerarası telefon<br />

konuşmasına açıldığı<br />

hakkında Nafıa Vekaleti<br />

yazısı<br />

8 Ekim <strong>Ankara</strong>-Erzurum demiryolu<br />

hattının Erzincan'a ulaşması<br />

Erzin Şirketi Hayriye eski müdürüdür.<br />

Sütün pastörizasyonu ve sıhhıyeti hakkında hüküm<br />

içermektedir.<br />

Perakende ticarette uygulanacak; satıcı malın cinsini,<br />

kalitesini ve fiyatını gösterir etiket koyacaktır. Hayat<br />

pahalılığı ile mücadelede önemli katkısı beklenmektedir.<br />

Oy verme işlemi 8 Ekim'de sona ermiştir.<br />

Almanya'nın Türkiye'ye kredi açması konusu görüşülmektedir.<br />

Atatürk 5 Eylül 1938 tarihli vasiyetini Dolmabahçe<br />

Sarayı'na çağırdığı İstanbul Altıncı Noteri İsmail<br />

Kunter'e teslim etmiştir.<br />

Gerede-Karabük telefon hattının tamamlanması sonucu<br />

konuşmaya açılmıştır.<br />

C. 28<br />

Eylül 1938<br />

http://<br />

www.ydk.<br />

gov.tr/<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 5 Eylül<br />

1938<br />

C.; SP. t<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

C. 1 ve 8<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

C. 1<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

C. 7<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

DÖKKAG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

159.117..8.<br />

/16745<br />

C. 9<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

1938 Yılı 963

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ekim Selanik Belediyesi'nin Selanik'te<br />

Atatürk'ün doğduğu<br />

evi Türk milletine hediye<br />

etmesine dair kanunu Yunan<br />

Bakanlar Kurulu'nun<br />

kabul etmesi<br />

8 Ekim 3339 Numaralı Kanunun<br />

Sureti Tatbikini Mübeyyin<br />

Talimatname yayımlandı<br />

9 Ekim Profesör Egli'nin Edime<br />

Şehir Plam'nın Dahiliye ve<br />

Nafıa Vekaletlerince kabul<br />

edilmesi<br />

11 Ekim Siirt mebusu ismail Müştak<br />

Mayakon'un Paris'te ölümü<br />

12 Ekim Rodos ve İskenderun'a Uğrayan<br />

Denizyolları İşletmesi<br />

Vapurlarıyla Nakledilen<br />

Eşya ve Yolcular ve Bagajları<br />

Hakkında Tatbik Edilecek<br />

Muamele Şekline Dair<br />

Olan Talimatnameye Ek<br />

Yapılması<br />

12 Ekim Muhasebe Kontrolörleri ile<br />

Muhasebe Kontrol Memurlarının<br />

Vazifelerini Gösteren<br />

Talimatname yayımlandı<br />

13 Ekim CHP'nin görevlendirdiği<br />

ressamların tedkiklerini<br />

tamamlayarak <strong>Ankara</strong>'ya<br />

dönüşü<br />

13 Ekim Orman Umum Müdürlüğü<br />

Memurlarının Görecekleri<br />

İşlere Dair Nizamname yayımlandı<br />

13 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nın<br />

15. Yıldönümü sebebi ile<br />

gazete ve dergilere yapacakları<br />

görevler hakkında<br />

CHP Genel Sekreteri Şükrü<br />

Kaya tarafından tamim<br />

gönderilmesi<br />

14 Ekim Ayasağa Kasrı'na nakledilen<br />

Süvari ve Binicilik<br />

Okulu'nun yeni binalarının<br />

törenle açılışı<br />

15 Ekim <strong>Ankara</strong>'da Türkiye-ltalya<br />

arasında Ticaret ve Tediye<br />

anlaşması imzalanması<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Ev müze haline getirilerek 10 Kasım 1953'te törenle<br />

ziyarete açılmıştır.<br />

İlgili kanuna istinaden hariçten getirilecek gemiler<br />

için buhar makineleri, kazanlar... ve teçhizat için İstanbul<br />

Deniz Ticareti Müdürlüğü'ne başvurulacaktır.<br />

Liman ve gümrüklerdeki kontrol süreci hakkında ek<br />

hükümler içermektedir.<br />

Bu görevlilerin kontrol edecekleri belge türleri hakkında<br />

ve diğer bazı konularda hükümler içermektedir.<br />

Merkez teşkilatı, teftiş vazifeleri ve vilayetler teşkilatına<br />

ilişkin hükümler içermektedir.<br />

Özellikle yakın zamanda gerçekleştirilmiş olan belediye<br />

seçimleri ve cumhuriyet rejiminin başardığı işler<br />

hakkında 10. yıldönümünde olduğu gibi yayın yapılması<br />

istenmektedir.<br />

Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak tarafından<br />

açılmıştır.<br />

1-10-1938'de yürürlüğe girmiştir<br />

C. 9<br />

Birinciteşnn<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C. 10<br />

Birinciteşnn<br />

1938<br />

C. 12<br />

İkinciteşrin<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

SP. 14<br />

Birinciteşnn<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA;<br />

30.10.0.0/<br />

79.524..5./<br />

7951<br />

C.; SP. 15<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

TCAMA,<br />

s.72; TAR,<br />

s.241.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

16 Ekim Atatürk'ün ilk ağır komaya<br />

girişi ve sağlık durumu<br />

hakkında Cumhurbaşkanlığı<br />

Sekreterliğince tebliğler<br />

yayınlanmaya başlanması<br />

17 Ekim Yedinci Milli Tıp Kurultayının<br />

<strong>Ankara</strong> Halkevi'nde<br />

açılması<br />

18 Ekim Atatürk'ün koma halinin<br />

devam etmesi<br />

18 Ekim Atatürk'ün sağlık durumu<br />

hakkında Başbakanlık'a<br />

bilgi verilmesi.<br />

19 Ekim Atatürk'ün zaman zaman<br />

komadan çıkışı ve komanın<br />

açılışı<br />

19 Ekim Başbakan Celal Bayar başkanlığındaki<br />

Bakanlar Kurulu'nun<br />

Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

bir toplantı yapması<br />

20 Ekim Gayri Mübadil İşlerinin<br />

Tasfiyesi Hakkındaki 3523<br />

Sayılı Kanunun Tatbik Suretine<br />

Dair Talimatnamenin<br />

7nci Maddesinde Kanunun<br />

Neşri Tarihinden Başlayacağı<br />

Yazılı Olan Mehil<br />

Hakkında (Yönetmelik)<br />

yayımlandı<br />

21 Ekim Lüleburgaz Ticaret ve Zahire<br />

Borsası'nın kaldırılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

22 Ekim Atatürk'e konsültasyon yapılması<br />

ve Cumhurbaşkanlığı<br />

Genel Sekreterliği'nin<br />

bir tebliğ yayınlaması<br />

22 Ekim İzmit'te idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

22 Ekim 3. Sınıf Mülkiye Müfettişlerinden<br />

Şemsettin<br />

Yazıcımın Bakanlık emrine<br />

alınması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

24 Ekim Türkiye-Suriye telefon görüşmelerinin<br />

17-10-<br />

1938'den itibaren başladığı<br />

hakkında Nafıa Vekaleti<br />

yazısı<br />

Sıhhiye Vekili Hulusi Alataş tarafından açılmıştır.<br />

Toplantıya TBMM Başkanı Abdülhalik Renda ve<br />

Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak da katılmıştır.<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile)<br />

"Şimdiye kadar bir mevcudiyet gösteremediği ve varidatı<br />

masrafını karşılayamadığı" gerekçesi ile kaldırılmıştır.<br />

"... Hastalık normal seyrine avdet etmiştir. Günlük<br />

tebliğ neşrine gerek kalmamıştır."<br />

Gebze'nin Tavşancıl nahiyesine bağlı Karayakuplu<br />

ve Alihocalar köylerinin İzmit merkez ilçesine bağlanması<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

ATDK;<br />

SGA s.56<br />

C. 18<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.4..9./178<br />

TCSYK<br />

DÖKKAG<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.92.. 18./<br />

176-117<br />

C.23<br />

Birinciteşrin<br />

1938;<br />

SGA, s.58;<br />

TCSYK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

124.35..5.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

125.37..9.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

264.783..<br />

31./16745<br />

1938 Yılı 965

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Ekim Çoruh Vilayeti dahilindeki<br />

Kuvarshan bakır madeninin<br />

Etibank'a bağlı bir işletme<br />

haline getirilmesi<br />

25 Ekim Ticaret ve Sanayi Odaları<br />

Nizamnamesinin 68inci<br />

Maddesini Değiştiren Nizamname<br />

yayımlandı<br />

25 Ekim Dışişleri Bakanlığı'nın bütün<br />

Türk elçiliklerine telgraf<br />

ile Cumhuriyetin yıldönümünde<br />

yapılacak kutlamaların<br />

mahiyetini bildirmesi<br />

26 Ekim Atatürk'ün TBMM'nde adına<br />

okunacak açılış konuşması<br />

üzerinde Başbakan<br />

Celal Bayar ile görüşmesi<br />

26 Ekim <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Dil ve<br />

Tarih-Coğrafya Fakültesi<br />

Türk Tarih Tezi Kürsüsü'ne<br />

Afet İnan'ın tayini hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

26 Ekim İzmir'de yayınlanan Halkın<br />

Sesi ve Yeni Asır gazetelerinin<br />

1,5 ay kapatılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

26 Ekim 38 kaymakamın nakil ve<br />

tayinleri hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

26 Ekim 4 ilin mektupçuluklarına<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

28 Ekim İstanbul'da bulunan Cumhurbaşkanı<br />

Atatürk'ün<br />

Cumhuriyet Bayramı ve<br />

TBMM açılış merasimlerine<br />

hastalığı sebebiyle katılamayacağının<br />

duyurulması<br />

28 Ekim <strong>Ankara</strong> Radyosu'nun hizmete<br />

açılış töreni ve yayına<br />

başlaması<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Her dört senede bir İktisat Vekaletinin tayin edeceği<br />

bir tarih ve yerde istişari mahiyette bir "Türk Ticaret<br />

ve Sanayi Odaları Kongresi" toplanması öngörülmektedir.<br />

Telgrafla "Cumhuriyet'in bu yıldönümünde gündüz<br />

bir çay vererek resmi kabul yapmakla iktifa olunması<br />

ve Atatürk'ün rahatsızlığı dolayısıyla balo ve eğlenti<br />

tertip edilmemesi" ricası iletilmiş ve "<strong>Ankara</strong>'da balo<br />

yapılmayacağı" bildirilmiştir.<br />

40 dakika görüşmede Atatürk tashih ve ilaveler yapmıştır.<br />

Gazeteler 16-10-1938 tarihli nüshalarında "hükümet<br />

tebliğini tahrif etmek suretile memleketin umum siyasetine<br />

dokunur mahiyette neşriyatta bulundukları"<br />

gerekçesiyle kapatılmıştır.<br />

Avanos, Sütçüler, Gebze, Geyve, Orhaneli, Ulukışla,<br />

Vezirköprü, Uluborlu, Seferihisar, Çine, Eruh, Eceabat,<br />

Eğil, Bozkır, Vize, Aşkale, Ürgüp, Arapsun, Hopa,<br />

Posof, Tavas, Çıldır, Marmaris, Şırnak, Kavak,<br />

Göle, Söğüt, Diyadin, Hayrabolu, Ardahan, Bayburt,<br />

Akçaabat, Seyitgazi, Beşiri, Nusaybin, Kandıra,<br />

Sasun, Genç kaymakamlıkları<br />

Çankırı, Edime, Sivas, Seyhan mektupçuluklarıdır.<br />

TDSMİ,<br />

s.323.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

AH,<br />

s.69-70.<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

83.60.. 18./<br />

143<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.93..3/<br />

86-334<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

125.37..18.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

125.37..16.<br />

/14324<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

85.94..7./<br />

3-40<br />

C. 28,29<br />

Birinciteşrin<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ekim Atatürk'ün, Cumhuriyetin<br />

15. Yıldönümü münasebetiyle<br />

Türkiye Cumhuriyeti<br />

Ordusu'na mesaj vermesi<br />

29 Ekim Kuleli askeri Lisesi öğrencilerinin<br />

vapurla Dolmabahçe<br />

Sarayı önünden geçerken<br />

istiklal Marşını söylemek<br />

suretiyle Atatürk'ü<br />

selamlaması<br />

31 Ekim 21-6-1926 tarihli Beynelmilel<br />

Sıhhiye Mukavelenamesini<br />

tadil eden ve<br />

zeylen yapılan Mukavelelerin<br />

Paris'te imzalanması<br />

31 Ekim Vesaiti Nakliye Resmine<br />

Dair Olan 472 Numaralı<br />

Kanuna Ait Talimatnamenin<br />

Dördüncü Maddesinin<br />

Tadili yayımlandı<br />

1 Kasım Atatürk'ün TBMM V. Dönem<br />

IV. toplantı yılını açış<br />

konuşmasının Başbakan<br />

Celal Bayar tarafından<br />

okunması<br />

1 Kasım TBMM Başkanlığı'na<br />

Abdülhalik Renda'nın yeniden<br />

seçilmesi<br />

2 Kasım Atatürk'e Büyük Millet<br />

Meclisinin Saygı ve Bağlılıklarının<br />

Arzına Dair Heyeti<br />

Umumiye Kararı yayımlandı<br />

2 Kasım Gazeteci ve yazar Celal<br />

Nuri İleri'nin İstanbul'da<br />

ölümü<br />

4 Kasım İki askeri adli hakimin tayinleri<br />

hakkında Milli Müdafaa<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

4 Kasım Bazı konsolosluklara yapılan<br />

tayinler ile merkeze almalar<br />

hakkında Hariciye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

7 Kasım Dr. Mehmet Kamil Berk<br />

tarafından Atatürk'e üçüncü<br />

defa batın (karın) ponksiyonu<br />

yapılarak 10,5 litre<br />

sıvının alınması<br />

"... Türk vatanının ve Türklük camiasının şan ve şerefini,<br />

dahili ve harici her türlü tehlikelere karşı korumaktan<br />

ibaret olan vazifeni her an yapmaya hazır<br />

ve amâde olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam<br />

bir inan ve itimadımız vardır."<br />

C. 30<br />

Birinciteşrin<br />

1938<br />

ATDK<br />

Türkiye'nin de taraf olduğu çok taraflı bir anlaşmadır. TCAMA,<br />

s.212;<br />

TAR,<br />

s. 131.<br />

"... nakliye resminin hesabında beş paradan aşağı<br />

olan kesirler beş paraya veya emsaline iblağ olunarak<br />

resim tahakkuk ettirilir."<br />

Atatürk konuşmasını kendi hazırlamış ancak rahatr<br />

sizliği nedeniyle okumasını Bayar'dan istemiştir.<br />

(TBMM Karan)<br />

1920-27 arasında Gelibolu, 1927-35 arasında Tekirdağ<br />

milletvekilliği yapmıştır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

ATDK<br />

BÜK<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

CYY,<br />

s. 194.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

125.39..15.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

125.38..18.<br />

/14346<br />

TCSYK<br />

1938 Yılı 967

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Kasım Tilrkiye-îsveç Ticaret ve<br />

Kliring Anlaşması'nın yürürlüğe<br />

konulması<br />

8 Kasım Atatürk'ün ikinci defa ağır<br />

komaya girişi ve sıhhatine<br />

dair Cumhurbaşkanlığı Genel<br />

Sekreterliğince yeniden<br />

tebliğ yayımlanmaya başlanması<br />

9 Kasım Atatürk'ün sağlık durumu<br />

hakkında Başbakanlık'a<br />

bilgi verilmesi.<br />

10 Kasım Mustafa Kemal Atatürk'ün<br />

Dolmabahçe Sarayı'nda<br />

ölümü<br />

11 Kasım İsmet İnönü'nün TBMM<br />

tarafından Cumhurbaşkanı<br />

seçilmesi<br />

11 Kasım 10. T.C. veli. Bayar hükümetinin<br />

kurulması ve<br />

hükümette değişiklik olması<br />

u Kasım İstanbul Şehir Meclisi'nin<br />

olağanüstü toplantı yapması;<br />

Dolmabahçe Sarayı'ndaki<br />

Cumhurbaşkanlığı forsunun<br />

indirilerek<br />

yerine yarıya kadar indirilmiş<br />

Türk Bayrağı'nın çekilmesi<br />

12 Kasım Dinar Kazası Belediye Reisliğinin<br />

Kaymakamlık<br />

emrine verilmesi hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

13 Kasım "Gençlik"in Atatürk için<br />

Taksim Meydanı'nda büyük<br />

bir miting düzenlemesi<br />

14 Kasım istanbul Belediyesi Reisliğinin<br />

Atatürk için İstanbul'daki<br />

tören programını<br />

ilan etmesi<br />

14 Kasım Atatürk'ün defnine ait program<br />

ve bütçesinin<br />

TBMM'nde kabul edilmesi<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

inönü 348 oyla (müttefikan) Cumhurbaşkanı seçilmiştir.<br />

Dahiliye Vekilliğine Refik Saydam, Hariciye Vekilliğine<br />

Şükrü Saraçoğlu, Adliye Vekilliğine Hilmi<br />

Uran atanmıştır.<br />

Gençlik, Atatürk'ün kurduğu Cumhuriyet'i koruyacaklarına<br />

ant içmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

82.4..5.<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.4..11./<br />

180<br />

ATDK<br />

TK<br />

TK<br />

http://<br />

www.ada.<br />

net.tr/<br />

ataturk/<br />

kronoloji.<br />

html<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.95.. 1/2/<br />

9846<br />

BÜK;<br />

http://www<br />

.ada.net.tr/<br />

ataturk/<br />

kronoloji.<br />

html<br />

C. 15<br />

İkinciteşrin<br />

1938<br />

C. 15<br />

İkinciteşrin<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Kasım Başbakanlık Müsteşarı<br />

Kemal Gedeleç'in görevinden<br />

ayrılması<br />

15 Kasım Atatürk'ün Cenaze Merasimi<br />

İçin Yapılacak Sarfiyata<br />

Dair 3540 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

15 Kasım Hükümetin, Atatürk'ün<br />

<strong>Ankara</strong>'da ebedi istirahat<br />

yerine konulacağı 21 Kasım<br />

1938 tarihini ulusal yas<br />

günü olarak duyurması<br />

15 Kasım Türkiye-İtalya Ticaret ve<br />

Tediye anlaşmalarının tasdiki<br />

16 Kasım Atatürk'ün naaşının Dolmabahçe'de<br />

katafalka konulması<br />

16 Kasım TBMM'nin Celal Bayar<br />

başkanlığındaki yeni hükümete<br />

güvenoyu vermesi.<br />

18 Kasım Dolmabahçe'de Atatürk'ün<br />

naaşım ziyaret esanasındaki<br />

izdihamda 11 kişinin ölmesi<br />

19 Kasım Atatürk'ün cenaze namazının<br />

kılınması<br />

19 Kasım Atatürk'ün naaşının <strong>Ankara</strong>'ya<br />

gönderilmesi<br />

20 Kasım Atatürk'ün naaşının <strong>Ankara</strong>'da<br />

devlet ve ordu ileri<br />

gelenleri tarafından İstasyonda<br />

törenle karşılanması<br />

20 Kasım Yargıtay başkan ve üyeliği,<br />

adliye müfettişliği, hakim,<br />

savcı ve yardımcılıklarına<br />

yapılan toplam 27 tayin<br />

hakkında Adliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

20 Kasım PTT Umum Müdürlüğü'ne<br />

Şerafettin Karacan'ın tayini<br />

hakkında Nafıa Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

21 Kasım Atatürk'ün naaşının <strong>Ankara</strong><br />

Etnografya müzesine nakledilmesi<br />

Gedeleç bu göreve 18-11-1926'da tayin edilmiş ve<br />

kesintisiz görev yapmıştır.<br />

"Md 1: Atatürk'ün cenaze merasimi dolayısıyla yapılacak<br />

sarfiyat için, Başvekaletçe teşkil edilecek hususi<br />

bir komisyonun emriyle sarfedilmek üzere Ziraat<br />

Bankasında açtırılacak bir krediden beş yüz bin liraya<br />

kadar tediyat icrasına Maliye Vekili mezundur..."<br />

Celal Bayar'ın konuşması: "Kemalizmin azad kabul<br />

etmez kullarıyız."<br />

İmam: Şerafettin Yaltkaya, Müezzin: Hafız Yaşar<br />

http://<br />

www.<br />

başbakan lik<br />

.gov.tr<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

http://www<br />

.ada.net.tr/<br />

ataturk/<br />

kronoloji.<br />

html<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.98..9.<br />

TK<br />

TK<br />

C. 19<br />

İkinciteşrin<br />

1938<br />

Atatürk'ün naaşı Dolmabahçe'den top arabasına ko- ATDK<br />

nularak Saraybumu rıhtımına getirilmiş, buradan Zafer<br />

torpidosu ile Yavuz zırhlısına nakledilerek İzmit'e<br />

getirilmiş ve trenle <strong>Ankara</strong>'ya gönderilmiştir.<br />

Atatürk'ün naaşı istasyondan top arabası ile alınarak<br />

TBMM önünde hazırlanan katafalka yerleştirilmiştir.<br />

Naaş müzede katafalka konarak halka ziyaret imkanı<br />

sağlanmıştır.<br />

TK<br />

ATDK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.41..2.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.41..12/<br />

14403<br />

TK<br />

1938 Yılı 969

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Kasım İsmet İnönü'nün (Fransa<br />

İçişleri Bakanı) Sarraut'u,<br />

Afgan bakan Veli Han'ı ve<br />

Potemkin'i kabul etmesi<br />

23 Kasım Sinema salonlarında Atatürk'ün<br />

cenaze töreninin ve<br />

hayatından kesitlerin gösterilmeye<br />

başlanması<br />

23 Kasım Demiryolu hattının Erzincan'a<br />

ulaşması<br />

25 Kasım Genelkurmay Başkanı Mareşal<br />

Fevzi Çakmak'ın Atina'ya<br />

gidişi<br />

25 Kasım Sofya'da Neuilly Barışı'na<br />

karşı gösteriler düzenlenmesi<br />

28 Kasım Atatürk'ün vasiyetnamesinin<br />

<strong>Ankara</strong>'da 3. Sulh Hukuk<br />

Mahkemesi'nde açılması<br />

28 Kasım 21-06-1926 tarihli Paris<br />

Sağlık antlaşmasına<br />

katılınmasma ilişkin 3542<br />

sayılı kanunun (Montrö<br />

Boğazlar Antlaşması kaydı<br />

ihtirazisi altında) kabul<br />

edilmesi<br />

29 Kasım CHP Meclis Grubu'nda<br />

anıt-kabir yaptırılması için<br />

oluşturulan komisyonun<br />

raporunun onaya sunulması<br />

29 Kasım Türk Dil ve Türk Tarih Kurumları<br />

Genel Sekreterlikleri'nin<br />

Atatürk'ün izinden<br />

yürüyeceklerine dair açıklaması<br />

29 Kasım İstanbul Valisi Muhittin<br />

Üsttindağ'ın Vekalet emrine<br />

alınarak yerine (İstanbul<br />

valiliğine ve belediye başkanlığına)<br />

(Manisa Valisi<br />

Dr.) Lütfı Kırdar'ın ve Çorum<br />

Valiliğine Salih Kılıç-<br />

'ın tayinleri hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Balkan Antantı Genelkurmay Başkanları toplantısı<br />

nedeniyle gitmiştir.<br />

Gösteriler 27 Kasım'a kadar sürmüştür.<br />

Parasının nemasından yakınlarına, manevi evlatlarına<br />

aylık, İsmet İnönü'nün çocuklarına yüksek öğrenim<br />

ödeneği bağlanması koşulu ile parasını ve Çankaya'daki<br />

mülkünü CHP'ye bırakmış, nemadan kalacak<br />

miktarın her yıl Türk Dil ve Tarih kurumlarınca paylaşılmasını<br />

istemiştir.<br />

7 Kanunuevvel (Aralık) 1938 ve 4078 sayılı RG'de<br />

yayınlanmıştır.<br />

Muhittin Üstündağ 14 Temmuz 1928'den itibaren İstanbul<br />

Valiliği ve Belediye Reisliği görevlerinde bulunmuştur.<br />

Yerine atanan Lütfi Kırdar 5-12-1938'de<br />

göreve başlamıştır.<br />

TK<br />

C.23<br />

tkinciteşrin<br />

1938<br />

TCSYK<br />

C. 26<br />

tkinciteşrin<br />

1938<br />

TK<br />

C. 29<br />

İkinciteşrin<br />

1938;<br />

TCSYK<br />

TK<br />

C. 30<br />

tkinciteşrin<br />

1938<br />

C. 30<br />

ikinciteşrin<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.99..16./<br />

71-427;<br />

TK

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Kasım 3054 Numaralı Kanuna İstinaden<br />

Tanzim Edilmiş Olan<br />

İstanbul Telefonuna Ait<br />

Talimatname yayımlandı<br />

29 Kasım 17 ilin belediye başkanlarının<br />

seçimlerinin onaylanması<br />

hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

(Bakanlar Kurulu Karan ile) Telefon tesisatlannın<br />

kordon uzunluğu (azami 4 m) ve telefon ücretleri<br />

hakkındadır.<br />

Kastamonu, Çorum, Adana, İsparta, Çoruh/Artvin,<br />

Edime, Bolu, Balıkesir, Niğde, Manisa, Antalya, Kütahya,<br />

İzmir, Elazığ, Kars, Afyonkarahisar, Bilecik<br />

30 Kasım Urfa'da sel felaketi 44 kişi ölmüştür. TK<br />

1 Aralık İsmet İnönü'nün İstanbul<br />

Valisi Lütfî Kırdar'ı kabul<br />

etmesi<br />

1 Aralık İstanbul Telefon Abonelerinin<br />

Riayete Mecbur Oldukları<br />

Hükümleri Havi ve<br />

3054 numaralı kanuna dayanan<br />

Talimatname yayımlandı<br />

1 Aralık Manisa ve Maraş Valiliklerine<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

1 Aralık Mehmet Reşit Onar'ın Kalamış,<br />

Kadıköy, Moda,<br />

Haydarpaşa, Üsküdar'ın<br />

imarına ait planı<br />

2 Aralık Finlandiya ile 20-06-1936<br />

tarihli ticaret antlaşmasına<br />

ek antlaşma Resmi Gazete'de<br />

yayımlandı<br />

2 Aralık İstanbul ve <strong>Ankara</strong> emniyet<br />

müdürlüklerine Sadri Akan<br />

ve Şinasi Turga'nm tayini<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

kararnamesi<br />

3 Aralık Başbakanlık Yüksek Denetleme<br />

Kurulu üyeliklerine<br />

atama yapılması hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti<br />

Kararnamesi<br />

3 Aralık Bursa imar planının Prost<br />

tarafından veya proje yarışması<br />

açılarak yaptırılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

4 Aralık Vali Lütfî Kırdar'ın İstanbul'da<br />

memurlar arasında<br />

bir değişiklik olmayacağını<br />

söylemesi<br />

(Bakanlar Kurulu Kararı ile) Telefon tesisatı kurulması,<br />

kullanımı, devri ve telefon borçlanna ilişkin<br />

hükümler içermektedir.<br />

Üyeliklere Kemal Süleyman Vaner, Atıf Eker, Şevket<br />

Raşit Hatiboğlu, Muhlis Ete ve Hamit Hasan Can<br />

atanmıştır.<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

126.42..<br />

2-18<br />

C. 2<br />

İkincikanun<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.99..18./<br />

71-428<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

81.534..4/<br />

8319<br />

TK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.44..17<br />

14455<br />

http://<br />

www.ydk.<br />

gov.tr/<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

81.534..5./<br />

8320<br />

C.5<br />

tkincikânun<br />

1938<br />

1938 Yılı 971

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Aralık 10 ilin belediye başkanlarının<br />

seçimlerinin onaylanması<br />

hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

5 Aralık Cemiyet-i Akvam işlerine<br />

bakmak üzere Bem Elçiliği<br />

Başkatipliğine Fatin Rüştü<br />

Zorlu'nun tayini hakkında<br />

Hariciye Vekaleti Kararnamesi<br />

Gümüşhane, Muğla, Amasya, Burdur, Gaziantep,<br />

Çankırı, Erzincan, Ordu, Çanakkale, Konya<br />

6 Aralık İsmet İnönü'nün yurt gezisi 6. Kastamonu; 7.Daday-Taşköprü; 10. İnebolu-<br />

Amasra; 11. Zonguldak, 12. Karabük; 13. <strong>Ankara</strong>'ya<br />

dönüş<br />

6 Aralık Atatürk için yapıtınlacak<br />

anıt-kabirin yerinin tesbiti<br />

için hükümetçe oluşturulan<br />

komisyonun ilk toplantısını<br />

yapması<br />

6 Aralık Adana Merkez İstasyonu<br />

ile Adana kenti arasındaki<br />

demiryolunun açılışı<br />

6 Aralık 5-1-1938 tarihli Türk-<br />

Romen Ticaret Anlaşmasına<br />

Müzeyyel Anlaşma hakkında<br />

3680 sayılı kanunun<br />

kabul edilmesi<br />

7 Aralık Bodrum Kaymakamlığı'na<br />

Ekrem Sevencan'ın tayini<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

9 Aralık <strong>Ankara</strong>'da yeni istasyon binasının<br />

açılışı<br />

11 Aralık Nafıa Vekili Ali<br />

Çetinkaya'nın Sivas-<br />

Erzincan demiryolunu açması<br />

12 Aralık 9. Yerli Malları ve Artırma<br />

Haftasının <strong>Ankara</strong> Halkevi'nde<br />

açılması<br />

9 Yöneti Zamandizini<br />

Komisyon Başbakanlık Müsteşarının başkanlığında,<br />

Milli Savunma Bakanlığından General Sabit ve Hakkı,<br />

Bayındırlık Bakanlığından Yapı İşleri Genel Müdürü<br />

Kazım, İçişleri Bakanlığından Müsteşar Vehbi<br />

Demirel ve Milli Eğitim Bakanlığından Yüksek Öğretim<br />

Genel Müdürü Cevat Dursunoğlu' ndan meydana<br />

geliyordu. Toplantıda yerli ve yabancı bilim<br />

adamlarının düşüncelerinden faydalanılması ve komisyon<br />

toplantılarına bu alanda ünlü kişilerin çağrılması<br />

kararlaştırıldı. <strong>Ankara</strong>' nin imar planını hazırlamış<br />

olan ünlü şehircilik uzmanı Prof. Jansen'e, Büyük<br />

Millet Meclisinin yeni binasının mimarı Prof.<br />

Holzmeister'e, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi binasının<br />

mimarı Prof. Taut' a ve Güzel Sanatlar Akademisinden<br />

Prof. Belling'e başvuruldu.<br />

Demiryolunun inşaatı 04-09-1933'te başlamıştır.<br />

Başbakan Celal Bayar tarafından açılmıştır.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.43..<br />

5-17<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.43..20/<br />

14454<br />

TK<br />

http://<br />

www.tsk<br />

mil.tr/<br />

anitkabir/<br />

dusunce/<br />

yersecim<br />

TK<br />

TCAMA,<br />

s. 173.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.44..7.<br />

TK<br />

TK; C. 12<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

C. 13<br />

İkincikânun<br />

1938

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Aralık Yunanistan ile 26-09-1935<br />

tarihli Kliring Anlaşmasına<br />

müzeyyel protokol (Atina'da)<br />

imzalanması<br />

15 Aralık Atina'da Türkiye ile Yunanistan<br />

arasında Veteriner<br />

Mukavelenamesi imzalanması<br />

15 Aralık Türkiye-îsveç Ticaret Anlaşması<br />

Protokolüne ek listeye<br />

ilave edilecek kontenjan<br />

hakkında 3677 sayılı<br />

kanunun kabul edilmesi<br />

15 Aralık Diyarbakır'ın Çınar ilçesi<br />

Belediye Başkanlığı görevinin<br />

Kaymakam'a verilmesi<br />

hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

16 Aralık İktisat Vekili Şakir<br />

Kesebir'in İstanbul Halk<br />

Sandığı'nı açması<br />

16 Aralık Karabük'te belediye kurulmasına<br />

ilişkin Şura-yı Devlet<br />

Mülkiye dairesinin kararı<br />

16 Aralık Atatürk için yapıtırılacak<br />

anıt-kabirin yerinin tesbiti<br />

için hükümetçe oluşturulan<br />

komisyonun ikinci toplantısını<br />

yapması<br />

17 Aralık 01-01-1939'dan itibaren<br />

gemilerde ve trenlerde<br />

gümrük işlemlerinin basitleştirilmesine<br />

ilişkin genelgenin<br />

Resmi Gazete'de yayımlanması<br />

17 Aralık Beden Terbiyesi Genel<br />

Müdürlüğü'nün, teşkilatına<br />

bağlı olan klüplerde subay,<br />

asker ve askeri ve sivil öğrencilerin<br />

üye olamayacaklarını<br />

kararlaştırması<br />

18 Aralık Türkiye-ABD Ticaret Anlaşması'nın<br />

imzalanması<br />

20 Aralık Hopa'da idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

Sermayesi Halk Bankası, İstanbul Özel İdaresi, Belediye,<br />

Ticaret Odası ve Ziraat Bankası tarafından karşılanmış<br />

durumdadır.<br />

Toplantıda <strong>Ankara</strong>'da anıt-kabir için uygun olabileceği<br />

düşünülen çeşitli yerler belirlenmiştir. Yerin kesin<br />

olarak tesbiti için ise daha sonra TBMM'de 15<br />

milletvekilinden oluşan bir üst komisyon kurulmuş,<br />

bu komisyon ilk toplantısını 5 Ocak 1939'da yapmıştır.<br />

Hopa kazasının Kemalpaşa nahiyesine bağlı<br />

Beğlevan köyünün Borçka kazası Maradit nahiyesine<br />

bağlanması hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

TCAMA,<br />

s. 185.<br />

TCAMA,<br />

s.l 11;<br />

TAR,<br />

s. 139.<br />

TCAMA,<br />

s. 154.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.103..9./<br />

82<br />

C. 17<br />

İkincikanun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

82.538..18/<br />

8455<br />

http://<br />

www.tsk.<br />

mil.tr/<br />

anitkabir/<br />

duşunce/<br />

yersecim<br />

TK<br />

C. 18<br />

İkincikanun<br />

1938<br />

C. 19<br />

İkincikanun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0./<br />

126.44.. 13.<br />

1938 Yılı 973

G. A. Olay /Mevzu at Açıklamalar Kaynak<br />

20 Aralık Siirt'te idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

20 Aralık Elazığ'da idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

20 Aralık Diyarbakır'da idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

20 Aralık Şavşat'ta idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

20 Aralık 7 ilin belediye başkanlarının<br />

seçimlerinin onaylanması<br />

hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

20 Aralık Bitlis'te idari taksimat değişikliği<br />

yapılması<br />

21 Aralık İhtiyat Subayları ve İhtiyat<br />

Askeri Memurları Hakkındaki<br />

Kanunun 4üncü Maddesinin<br />

Değiştirilmesi<br />

Hakkında 3543 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

21 Aralık Gümrük Tarife Kanununu<br />

Değiştiren 2255 Sayılı Kanunun<br />

Üçüncü Maddesinde<br />

Değişiklik Yapan 3544 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı<br />

21 Aralık İsparta'da idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

21 Aralık Çankaya, Beyoğlu ve Bakırköy<br />

kaymakamlıklarına<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

94 Yöneti Zamandizini<br />

Siirt'in Şirvan kazası Iskanbo nahiye merkezinin Cevizlik<br />

adıyla Bombat köyüne; Sap ve Hevek köylerinin<br />

Şetek nahiyesine; Hesko, Gündidizan, Merç, Fare,<br />

Taşıl, Iskanbo köylerinin de Şirvan kaza merkezine<br />

bağlanması hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Elazığ'ın Balıbey nahiyesine bağlı Yukarı ve Aşağı<br />

Çakmak ile Korkuş köylerinin Keban kaza merkezine<br />

bağlanması hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Diyarbakır ili Çınar kazası merkezinin Hanakpınar<br />

köyüne; Hanik nahiye merkezinin Kilvan köyüne;<br />

Eğil kaza merkezinin Piran köyüne ve Dicle nahiye<br />

merkezinin de Eğil köyüne nakledilmesi hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Şavşat kazası İmrehav nahiyesi merkezinin Meydancık<br />

köyüne nakli ve adının da Meydancık olarak değiştirilmesi<br />

hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Diyarbakır, Tekirdağ, Bitlis, Tokat, Zonguldak, Kayseri,<br />

Sivas illeri.<br />

Baykan, Kozlu ve Sütçüler kazalarının sınırlarının<br />

tesbiti ve bu kazalarda yapılan idari değişiklik ile<br />

Garzan kaza merkezinin ve adının değiştirilip bu kazada<br />

1, Bitlis'de 2 nahiye kurulması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi.<br />

Yedeksubay ve ihtiyat askeri memuru olmak için gereken<br />

şartlar hakkındadır.<br />

Gümrük resminden muaf olan eşya ambalajları hakkında<br />

hükümler içermektedir.<br />

Şarkikaraağaç kazasının Gelendost nahiyesine bağlı<br />

Sarıidris ve Mahmatlar köylerinin Eğirdir kazası<br />

merkez nahiyesine bağlanması hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.44.. 15.<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.44..12.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.44..11.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

127.46..4.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.45..<br />

1-2 ve<br />

126..44..<br />

16-20<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

126.45..3<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.45..18.<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.45..12.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Aralık Şarkikaraağaç Kaymakamı<br />

Bedii Güven'in Bakanlık<br />

emrine alınması hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

22 Aralık 22-12-19331e Türkiye ile<br />

Bulgaristan arasında <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanan Veteriner<br />

Sözleşmesi'nin Tatbiki<br />

Hakkında Protokol'ün Sofya'da<br />

imzalanması<br />

23 Aralık İsmet İnönü'nün ondört yıldır<br />

fahri başkanı olduğu<br />

Türk Hava Kurumu'nu himayesine<br />

alması<br />

24 Aralık İstanbul'da yaptırılan ilk<br />

resmi daire "sığınağı"nın<br />

Sıhhiye Müdürlüğü bahçesinde<br />

hizmete girmesi<br />

24 Aralık Zararlı yayınların tetkiki<br />

için kurulan komisyonun<br />

daimi olarak çalıştırılması<br />

hakkında İcra Vekilleri<br />

Heyeti Kararnamesi<br />

26 Aralık CHP'nin Olağanüstü Kurultayı'nın<br />

toplanması<br />

27 Aralık Köy ve Ziraat Kalkınma<br />

Kongresinin TBMM'nde<br />

Celal Bayar başkanlığı'nda<br />

açılması<br />

27 Aralık 1938 Malî Yılı Muvazenei<br />

Umumiye Kanununa Bağlı<br />

Bütçe ve Cetvellerin Bazılarında<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

ve Mezkur Kanuna<br />

İki Madde Eklenmesine<br />

Dair 3548 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı<br />

28 Aralık Celal Bayar hükümetinde<br />

değişiklik olması<br />

28 Aralık CHP Genel Yönetim Kurulu'nun<br />

Saydam başkanlığında<br />

toplanması<br />

28 Aralık Zonguldak'ta idari taksimat<br />

değişikliği yapılması<br />

22-12-1938'de yürürlüğe gitmiştir.<br />

375 milletvekili ve 216 delege katılmış; Atatürk<br />

Ebedi Şef, İnönü Milli Şef (değişmez genel başkan),<br />

Bayar genel başkan vekili, Saydam genel sekreter seçilmiştir.<br />

Hüsnü Çakır'ın İktisat Vekili, Hasan Âli Yücel'in<br />

Maarif Vekili olarak atanması<br />

Zonguldak'ın merkezine bağlı Veli, Ali, Dereli,<br />

Yakademirciler, Karamusa köyleri ile, Beycuma'ya<br />

bağlı Kalafatlı, Arapoğlu, Burunkaya, Şeyhoğlu, Kayabaşı,<br />

ve Horcinas köylerinin Çaycuma nahiyesine<br />

bağlanması hakkında Dahiliye Vekaleti Kararnamesi<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

126.45.. 10<br />

TCAMA,<br />

S.39; TAR,<br />

s. 137.<br />

C. 24<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

C. 25<br />

tkincikânun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

85.105..17/<br />

253<br />

TK<br />

C. 28<br />

tkincikânun<br />

1938<br />

RG, 27<br />

Kanunuevvel<br />

1938<br />

C. 29<br />

tkincikânun<br />

1938<br />

TK<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

127.47..7.<br />

1938 Yılı 975

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Aralık 4 valilik ve 4. Umumi Müfettişlik<br />

Başmüşavirliği'ne<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

İcra Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

28 Aralık Konya Valisi Cemal<br />

Bardakçı'nm Vekalet emrine<br />

alınması hakkında İcra<br />

Vekilleri Heyeti Kararnamesi<br />

29 Aralık Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti'nin<br />

"Çek malları<br />

iş'arı ahire" (yeni bir habere)<br />

kadar ülkeye girmeyecektir"<br />

kararı vermesi<br />

30 Aralık 3546 Sayılı Devlet Şurası<br />

Kanunu yayımlandı<br />

31 Aralık Boş mebusluklar için 12 vilayette<br />

kısmi seçim yapılması<br />

31 Aralık 10 ilin belediye başkanlarının<br />

seçimlerinin onaylanması<br />

hakkında Dahiliye<br />

Vekaleti Kararnamesi<br />

31 Aralık Safranbolu'nun Karabük<br />

mevkiinde yeniden Belediye<br />

teşkilatı kurulması hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Kararnamesi<br />

31 Aralık 24 hakim, savcı, savcı yardımcılığı<br />

ve icra memurluğuna<br />

yapılan tayinler hakkında<br />

Adliye Vekaleti Kararnamesi<br />

Aralık Şükrü Kaya'nın meclis konuşmasından:<br />

"Amme hizmetlerininbelediyeleştirilmesi<br />

rejimimizin ve Atatürk<br />

direktiflerinin... ve Celal<br />

Bayar Hükümetinin...<br />

programının] icabıdır."<br />

96 Yöneti Zamandizini<br />

Konya, Kütahya, Kocaeli, Antalya valilikleri<br />

Teşkilat, vazife, idari davalar, muhakeme usulü gibi<br />

konularda hükümler içermektedir.<br />

İstanbul, Bolu, Çankırı, Kayseri, Samsun, Bursa, Antalya,<br />

Burdur, İzmir, Siirt, Muğla, <strong>Ankara</strong> mebuslukları<br />

Sinop, Bursa, Denizli, Kırşehir, Aydın, Kırklareli,<br />

Eskişehir, Yozgat, Malatya, Samsun illeri.<br />

"...memlekette ve şehirlerde işleyen elektrik, tramvay,<br />

vapur ve otobüs servisleri fertlerin veya şirketlerin<br />

eline bırakılamaz. Bunlardan belediye huduttan<br />

içinde olan şehirlere, belediye hudutları haricinde<br />

olup da belediyeleri alakadar edenler devletin eline<br />

geçmelidir."<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.108..10.<br />

/71-430<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.108..8./<br />

71-429<br />

C. 30<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

RG;<br />

BULMAÇ<br />

C.31<br />

İkincikânun<br />

1938<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

127.47..<br />

15-20 ve<br />

127.48.. 1,<br />

9, 10<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

127.48.. 12<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

127.48..19<br />

Alada,<br />

8.133.

KAYNAKÇA<br />

AFETİNAN, A., Medenî Bilgiler, TTK Yayını, <strong>Ankara</strong> 1969.<br />

ALADA, Adalet Bayramoğlu, 'Türkiye'de Belediye'nin Yetmiş Yıllık Tarihine Kronolojik<br />

Bir Yaklaşım: 1930-2000', Cevat Geray'a Armağan, Mülkiyeliler Birliği<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 2001, s.125-208.<br />

Anadolu Ajansı, Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

APAK, Kemalettin (vd), Türkiye 'de Devlet Sanayi ve Maadin İşletmeleri, Selüloz Basımevi,<br />

İzmit, 1952.<br />

Cumhuriyetin 75 Yılı, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, ikinci baskı, İstanbul 1999.<br />

ERHAN, Çağrı (Ed.), Yaşayan Lozan, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, <strong>Ankara</strong><br />

2003.<br />

JAESCHKE, Gotthard, Türkiye Kronolojisi 1938-1945, (Çev. G. Koçak), TTK Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong> 1990.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi 1918-1938, Türk İnkılap Tarihi<br />

Enstitüsü Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1973.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Türkiye<br />

İş Bankası Kültür Yayınları, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

KURUÇ, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 2. Cilt (1933-1935), AÜSBF Yayını,<br />

No: 580, <strong>Ankara</strong> 1993.<br />

LEVENTOĞLU, Mazhar, Atatürk'ün Vasiyeti, Bahar Matbaası, İstanbul 1968.<br />

MELEK, Abdurrahman, Hatay Nasıl Kurtuldu?, TTK Yayını, <strong>Ankara</strong> i 991.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz ve Ahmet R. Ökçün, Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü.<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖLÇER, Cüneyt, 50 Yılın Türk Kağıt Paraları, İş Bankası Kültür Yayınlan, İstanbul, ty.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1998.<br />

ÖNER, Erdoğan, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Döneminde Mali İdare, Maliye<br />

Bakanlığı, APK Kurulu Başkanlığı, 2.baskı, Ağustos 2005.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, BULMAÇ: Mevzuat Kılavuzu, Cilt: 1-2, TAKAV Matbaacılık, <strong>Ankara</strong><br />

1996.<br />

ŞİMŞİR, Bilal N„ Atatürk'ün Hastalığı, TTK Yayını, <strong>Ankara</strong> 1989.<br />

Son Günlerinde Atatürk, İstanbul, Selek Yayınlan, 1958.<br />

SOYSAL, İsmail, Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, 1. Cilt 1920-1945, TTK Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong> 1989.<br />

TEZEL, Yahya Sezai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, Yurt Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong> 1986.<br />

Türkiye Büyük Millet Meclisi 'nin Kuruluşundan Günümüze Hükümetler, T.C. Başbakanlık<br />

Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong> 1998.<br />

ULUATAM, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar<br />

Kronolojisi: 1920-2000, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Kasım 1966), <strong>Ankara</strong> 1967.<br />

1938 Yılı 977

Arşiv<br />

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi<br />

Gazeteler<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Dergiler<br />

Ülkü Halkevleri Dergisi<br />

İnternet Adresleri<br />

Başbakanlık<br />

http://www.basbakanlik.gov.tr<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi<br />

http ://www.ata.boun .edu.tr/chronology/kronoloj i/193 8 .htm<br />

Genelkurmay Başkanlığı<br />

http://www.tsk.mil.tr<br />

Milli Eğitim Bakanlığı, Hasan Ali Yücel Kronolojisi<br />

http://www.meb.gov.tr/meb/hasanali/kronoloji/kronoloji.htm<br />

Mustafa Kemal Kronolojisi<br />

http ://www. ada.net .tr/ataturk/kronoloj i .html<br />

Yüksek Denetleme Kurulu<br />

http://www.ydk.gov.tr<br />

9 Yöneti Zamandizini

1939: YERDE ve YÖNETİMDE 'DEPREM'<br />

<strong>Tekin</strong> AV ANER - Nuray E. KESKİN<br />

Barış ÖVGÜN - Menaf TURAN<br />

1939 yılı dünya ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli bir döneme açılmaktadır.<br />

Otuzlu yıllar boyunca uluslararası alanda tırmanan gerilim, 1 Eylül<br />

1939 tarihinde Almanya'nın Polonya'yı istila etmesinden birkaç gün sonra İngiltere<br />

ve Fransa'nın Almanya'ya savaş ilanıyla sonuçlanmış ve böylece İkinci<br />

Paylaşım Savaşı başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti izlediği "tarafsızlık" politikası<br />

ile savaşın dışında kalmasına karşın, dünya genelini sarsan bütün olumsuzluklardan<br />

etkilenmiş ve çeşitli önlemler almıştır.<br />

Ülke içinde ise yılın ilk günlerinde CHP parti meclisinde erken seçim kararının<br />

alınmasıyla başlayan siyasal gelişmeler, Başbakan Celal Bayar'm istifası<br />

ve Dr. Refik Saydam tarafından yeni kabinenin kurulması ile hızlanmıştır. Seçimlerin<br />

yapılması, kabine değişikliği, çeşitli yolsuzluk iddiaları ve bunun sonucunda<br />

Milli Müdafaa Vekili Kazım Özalp'in istifası, CHP'nin Beşinci Kurultayı,<br />

Köy Enstitüleri'nin kurulma hazırlıkları, Hatay'ın anavatana katılması, eski<br />

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası milletvekillerinin affedilerek yeniden meclise<br />

girmeleri 1 yılın en önemli siyasal olaylarıdır.<br />

Yıl boyunca yaşanan birçok depremden sonra, sonbahar aylarında Batı ve<br />

Doğu Anadolu'da yaşanan iki büyük deprem ülkeyi sarsmıştır. Merkezi yönetime<br />

ilişkin olarak yıl içinde gerçekleştirilen değişiklikler, adeta yerdeki depreme<br />

koşuttur. 1939 yılı, yasal ve kurumsal değişikliklerin merkezi örgütlenme üzerinde<br />

yoğunlaşmasıyla dikkat çekmektedir. Merkezi yönetimde "Muhaberat ve<br />

Münakale Vekaleti" ile "Ticaret Vekaleti" olmak üzere iki yeni bakanlık kurulmuş,<br />

çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilat kanunları değiştirilmiş, çok<br />

sayıda bakanlık müsteşarlığı ile kurum genel müdürlüklerine yeni atamalar yapılmış,<br />

kamu personeli için yalnızca derecelerden oluşan yeni barem sistemi yürürlüğe<br />

girmiştir. Önceki yıllarda taşra örgütlenmesi ve yerel yönetimlere ilişkin<br />

değişiklikler öne çıkarken, bu yılda durum tersinedir.<br />

HÜKÜMET DEĞİŞİKLİĞİ ve GENEL SEÇİMLER<br />

Başvekil Celal Bayar 25 Ocak günü "TBMM seçiminin yenilenmesine parti<br />

divanınca karar verilmiştir. Partimizin seçime yeni ve taze bir kuvvetle çıkması-<br />

Eski TPCF'li milletvekillerinden bir bölümü, Atatürk'ün ölümünün hemen ardından, İnönü'nün<br />

cumhurbaşkanlığı döneminde affedilerek, yeniden milletvekili seçilmiştir. Feridun Fikri<br />

Düşünsel Bingöl'den, Sabit Sağıroğlu Elazığ'dan, Münir Hüsrev Göle Erzurum'dan, Kazım<br />

Karabekir İstanbul'dan (ara seçimle), Rauf Orbay ise Kastamonu'dan (ara seçimle) milletvekili<br />

seçilerek meclise girmiştir.<br />

1939 Yılı 99

nin maksat ve esasa daha uygun ve yararlı olacağım düşündüm bu imkanı size<br />

vermiş olmak için Başvekillikten istifamı sunuyorum " açıklamasını yaparak istifa<br />

etmiştir. Bayar'ın yerine, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından başvekil<br />

olarak görevlendirilen Dr. Refik Saydam geçmiştir. Saydam kabinesinin, iki bakan<br />

dışında, önceki kabine ile aynı olduğu görülmektedir. Refik Saydam'dan<br />

boşalan Dahiliye Vekilliği'ne Faik Öztrak, Ziraat Vekilliği'ne de Faik Kurdoğlu<br />

yerine Muhlis Erkmen getirilmiştir.<br />

Refik Saydam, TBMM'deki güvenoylaması öncesinde kabinesini açıkladığı<br />

konuşmasında gündemdeki önemli konulara ilişkin görüşlerini de dile getirmiştir.<br />

2 Bu konuşmada temel olarak "devrim kanunlarının sürdürülmesi ve adli teşkilatın<br />

geliştirilmesine ilişkin önlemlerin kararlılıkla uygulanacağı" vurgulanmaktadır.<br />

Ayrıca ülke savunması için savaşın gerektirdiği donanım ile personelin<br />

sağlanması ve yetiştirilmesi yönünde çalışmalara devam edileceği, emniyetin<br />

sağlanacağı belirtilmekte ve Anayasa'da belirlenmiş ilkelerle kurulu sosyal düzeni<br />

korumanın en önemli iş olduğu dile getirilmektedir. Saydam konuşmasında,<br />

"idare makinesinin muntazam ve bilgili bir surette işlemesini temin edecek çareler"<br />

ile "memurların terfılerinde adalet ve liyakatin esas tutulacağına dair hedefler"e<br />

de değinmiştir.<br />

Dış ilişkilerde izlenen politikanın aynen benimsendiği ve şimdiye kadar yapılan<br />

anlaşmalara sadık kalınacağı belirtilmiştir. Maliye politikasındaki denk<br />

bütçe esası da aynı kararlılık içinde yürütülmeye devam edilecektir. Vergi gelirlerini<br />

düzenlerken vatandaşın ödeme kabiliyetini öne alan bir düşünceye sahip<br />

olunacaktır. Bir yandan çiftçi ve köylünün vergi yükünü hafifletirken diğer yandan<br />

ulusal paranın fiili istikrarının korunmaya çalışılması ve kamu kesiminde<br />

maaş ve ücretler arasında uyum sağlanmasına yönelik adımlar diğer mali ve iktisadi<br />

hedefler arasında yer almaktadır.<br />

Eğitim alanında, ilköğretime önem verileceği ayrıca ortaöğretimin yükseköğretime<br />

dönük olarak düzenleneceği belirtilmektedir. Tarih ve dil alanındaki<br />

gelişmelere de hız verilecektir.<br />

Demiryolu inşaatı ve su işleri hızlandırılacak ayrıca diğer bayındırlık ve<br />

kamu hizmetleri de devletçilik ana ilkesi bağlamında yürütülecektir. Toprak altı<br />

servetlere ve dış ticarete önem verilecek, ihraç mallarının standartları arttırılacak<br />

ve memleketin iktisadi düzenine yararlı olan özel teşebbüsler güçlendirilecektir.<br />

Genel Seçimler<br />

28 Ocak'ta TBMM intihabının (seçimlerin) yenilenmesine dair 1079 sayılı<br />

TBMM Kararı yayımlanmıştır. 25 Mart'ta Altıncı Millet Meclisi için CHP'ce<br />

gösterilen 62 ilin aday listesi yayımlanmıştır. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 24<br />

Mart'ta seçimlerden hemen önce yayımlanan seçim beyannamesinde Atatürk'ten<br />

sonra yapılacak ilk seçim hakkındaki düşüncelerinin yanında ülkenin iç<br />

2 Başvekil Dr. Refik Saydam'ın TBMM Umumi Heyeti'nin 27.1.1939 Tarihli Toplantısında Vaki<br />

Olan Beyanatı, RG: 28.1.1939, 4123.<br />

Yöneti Zamandizini

ve dış gündemine dair görüşlerine de yer vermiştir. 3 Bu konuşmada dış gelişmelerin<br />

büyük bir karışıklığa yöneldiği vurgusu hakimdir. İç politikada ise imar,<br />

kültür ve sanayi programlarının sürdürüleceği belirtilmektedir.<br />

Yeni meclisin ilk toplantısı 2 Nisan 1939 tarihinde yapılmıştır. Yeni kurulan<br />

Muhaberat-Münakalat Bakanlığı'na Ali Fuad ve Ticaret Bakanlığı'na da Ali<br />

Çetinkaya getirilmiştir. 4 Başbakan Refik Saydam tarafından 10 Nisan 1939 tarihinde<br />

Heyeti Umumiye'de okunan Hükümet Programı'nda yeni kabinenin belirlendiği,<br />

bu dönemde de CHP'nin programının tahakkuk ettirilmeye çalışılacağı<br />

ve artan iş yükü nedeniyle iki yeni bakanlığın kurulduğu belirtilmiş, iç ve dış<br />

koşullardan bahsedilmiştir. 5<br />

30'LU YILLAR SONUNDA KAMU YÖNETİMİ<br />

1939 yılında müsteşarlık ve genel müdürlük düzeyinde çok sayıda yönetici<br />

ataması gerçekleşmiş ve kamu personeli için yalnızca derecelerden oluşan yeni<br />

barem sistemi yürürlüğe girmiştir.<br />

Üst Düzey Yönetici Atamaları<br />

1929-1939 yılları arasında birçok kez hükümet değişikliği yaşanmasına karşın,<br />

üst düzey yönetici atamalarında 1939 yılındakine benzer bir (yer değişikliğiterfı<br />

ya da atama şeklinde gerçekleşen) hareketlilik izlenmemiştir. 1939'a özgü<br />

bu hareketlilik, nedenleri ve sonuçlan itibariyle incelenmeye değerdir. Resmi<br />

Gazete'de yayımlanan kararnamelere göre yıl içinde gerçekleşen üst düzey yönetici<br />

atamaları şöyledir:<br />

> 1939 yılında Başvekalet Müsteşan Kemal Gedeleç, Burdur saylavlığına<br />

(milletvekilliği) seçilen Hasan Rıza Soyak'tan açılan Riyaseti Cumhur<br />

Umumi Katibliği'ne atanmıştır.<br />

> Başvekalet Müsteşarlığı ile Adliye, Maarif, Ziraat, Nafıa ve Dahiliye<br />

Vekalet'leri müsteşarlıklan ile Deniz Ticareti Müsteşarlığı'na da yeni<br />

atamalar yapılmıştır.<br />

> İstatistik, Matbuat, Emniyet, Memurlar Sicil ve Muamelat, Muhasebat,<br />

İnhisarlar, Devlet Demiryollan İşletmesi, Hudut ve Sahiller Sıhhat, Toprak<br />

Mahsulleri Ofisi, Devlet Liman İşletmesi, Etibank, MTA, Yükseköğretim<br />

ile Orman Genel Müdürleri de değiştirilmiştir. Aynca İstanbul<br />

Emniyet Müdürlüğü'ne, Merkez Daireleri Muhasebe Müdürlüğü'ne de<br />

yeni isimler atanmıştır.<br />

> Okul Müzesi Müdürü olup İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü vekaletinde<br />

bulunan İsmail Hakkı Tonguç açık bulunan Talim ve Terbiye Azalığına,<br />

İzmir mebusu Tevfik Rüştü Aras ise Londra büyükelçiliğine atanmışlardır.<br />

3 Türkiye Reisicumhuru ve CHP Genel Başkanı İsmet İnönü'nün TBMM'nin Altıncı Intihab<br />

Devresi İçin İcra Olunacak Seçim Münasebetile Türk Milletine Beyannamesi, RG: 25.3.1939,<br />

4166.<br />

4 Cumhuriyet, 4 Nisan 1939.<br />

5 RG: i 1.4.1939,4180.<br />

1939 Yılı 981

Kamu Personel Yönetimi<br />

Kamu personel yönetimi konusunda 1935 yılında başlayan hazırlıklar 1939<br />

yılında çıkanlan Devlet Memurları Aylıklannın Tevhit ve Teadülüne dair 3656<br />

sayılı yasayla sonuçlanmıştır. Bu yasanın en önemli özelliği sınıf, gösterge, katsayı<br />

unsurlannın ortadan kaldınlması ve yalnızca derecelerden oluşan barem sisteminin<br />

yürürlüğe girmesidir. KİT personel sistemi de barem sistemine koşut bir<br />

yasayla aynı esaslara yerleştirilmiştir. Devlette 14 derece, KİT'lerde 13 derece<br />

oluşturulmuştur. Gerçekleştirilen düzenlemelerin kamu personeli bakımından<br />

anlamı, İkinci Dünya Savaşı koşullannda yükselen fiyatlar karşısında hızla gerileyen<br />

aylıklarla yaşamak zorunda kalmak olmuştur. 6<br />

Devlet Memurları Aylıklarının Tevhid ve Teadülüne Dair 3656 Sayılı Kanun<br />

1 . Maaşlı devlet memurlannın (hakimler ve muallimler dahil, subaylar ve<br />

askeri memurlar hariç) dereceleri ve her dereceye ait maaş asıllan bu kanunla<br />

düzenlenmektedir. Kanunun üçüncü maddesine göre maaşlı memuriyetlere ilk<br />

defa girenlerin menşelerine ve eğitim durumlanna göre alınabilecekleri dereceler<br />

şöyledir:<br />

• ortaokul mezunlanndan başvuran olmadığında Memurin Kanunu'na göre<br />

memur olabilecekler 15 inci dereceye,<br />

• ortaokul mezunlan 14,<br />

• lise veya dengi okullar mezunlan 13,<br />

• lise eğitimi üzerine mesleki eğitim de yapmış olanlar 13,<br />

• altı yıldan az tahsilli yüksekokul mezunlan 11,<br />

• altı yıllık yüksekokul mezunlan 10,<br />

• lise eğitimini yurtta tamamlayanlardan yüksek tahsilini gerek ülkede ve<br />

gerek yabancı bir ülkede tamamladıktan sonra mesleğin belirli şubesinde<br />

ayrıca ihtisas yaparak ihtisaslannı özel kanunlarında yazılı şekilde tasdik<br />

ettirenler 9,<br />

• 15, 14, 13, 12, 11 ve 10 uncu dereceye girebilenlerin Bakanlar Kurulu'nca<br />

belirlenmiş bir yabancı dil ve 9 uncu dereceye girebilenlerin ise Bakanlar<br />

Kurulu'nca belirlenmiş iki yabancı dili bir komisyon önünde yapılan sınav<br />

sonunda "hakkile" vakıf olduklan anlaşıldığı takdirde bir derece yukarıdan<br />

memuriyetlerine başlayabilecekleri belirtilmektedir.<br />

Başbakan Refik Saydam 11 Eylül 1939 tarihinde yaptığı konuşmada Barem<br />

Kanunu'na da değinerek, kanundan etkilenenlerin sayısının çok fazla olmasına<br />

karşın, bunlann kanunun uygulanmasını "sükûnetle" karşıladıklannı, hatta büyük<br />

bir çoğunluğun da bu kanundan "vicdani" bir memnuniyet duyduklanm belirtmiştir.<br />

8 Başbakan Barem Kanunu'nu, "eşitsizliği ve sosyal düzeni bozan durumun<br />

giderilmesi" olarak değerlendirmektedir.<br />

6<br />

Birgül A. Güler, Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong> 2005, s. 216-217.<br />

7<br />

RG: 8.7.1939,4258.<br />

8<br />

TBMM'nin 11.9.1939 Tarihli Toplantısında Başvekil Dr. Refik Saydam Tarafından Vaki Olan<br />

Beyanat, RG: 12.9.1939, 4308.<br />

Yönetim Zamandizini

Bankalar ve Devlet Müesseseleri Memurları Aylıklarının Tevhid ve Teadülü<br />

Hakkında 3659 Sayılı Kanun 9 . Aşağıda yazılı kurumlar bu kanun hükümlerine<br />

tabidir:<br />

> Sermayesinin tamamı devlet tarafından verilmek suretiyle kurulan iktisadi<br />

teşekküllerin teşkilatıyla idare ve denetimleri hakkında 3460 sayılı<br />

kanun hükümlerine tabi teşekküller ve müesseseler<br />

> Hususi kanunlarla kurulan bankalar ve teşekküllerle hususi surette teşekkül<br />

eden ve tediye edilmiş sermayesi 2 milyon lira veya daha ziyade<br />

olan milli bankalar<br />

> Devletçe veya mülhak veya özel bütçeli idarelerce veya belediyelerce<br />

veya yukarıdaki bentlerde yazılı teşekkül ve bankalar tarafından sermayesinin<br />

yansından fazlasına iştirak suretiyle kurulan teşekküller ve bunların<br />

aynı nispette iştirakleriyle vücut bulan kurumlar ve ticaret ve sanayi<br />

odaları ve borsalar veya satın alınıp belediyelere bağlanan müesseseler.<br />

Kanunla yukarıda yazılı kurumlara giren her kurum memurları için 14 derece<br />

belirlenmiştir.<br />

Memur İstatistiği. 10 Mayıs 1939 tarihinde, iki yıl önce yapılmaya başlanan<br />

memurlar anketinin sonucu açıklanmıştır. 10 istatistik Umum Müdürlüğü tarafından<br />

yürütülen anket sonucunda, merkez ve taşradaki memurların çalıştıkları<br />

bölümler itibariyle bir dökümü çıkanlmıştır. Buna göre genel bütçeden maaş ve<br />

ücret alan memurlar, devlet demiryolları memurlan, hususi idareler, belediyeler,<br />

devletin iştirak hissesi bulunan bankalar memurlan ve devletin iştirak hissesi bulunan<br />

müesseseler ve şirketler memurları olmak üzere toplam 134.526 memur<br />

bulunmaktadır. Bunlann % 11.52'si merkezde, % 88.48'i taşrada görev yapmaktadır.<br />

Memurlara aile, tahsil ve memuriyet vaziyetleri hakkında sorulan 27 sorunun<br />

tasniflerinin ise henüz yapılmadığı belirtilmektedir. Belgede aynca memurlann<br />

1937 yılında çalıştıkları ve maaş aldıklan yerlere göre istatistikleri de verilmektedir.<br />

Memurların Yeni Barem Derecelerine Uyumu. 3656 sayılı kanunun muvakkat<br />

(geçici) ikinci maddesi ile 28 inci maddesi gereğince ücretli devlet memurlarının<br />

1 Eylül 1939 tarihinde yeni barem derecelerine uyumunun sağlanması<br />

gerekmektedir." Bu nedenle öncelikle 25 Ağustos 1939 tarihinde, Maliye Vekaleti<br />

Bütçe ve Mali Kontrol Umum Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve ücretli<br />

devlet memurlarının yeni barem derecelerine intibak tarzı ile istatistik cetvellerini<br />

gösteren bir tebligat defterdarlıklar, muhasebe birimleri ve muhasebe müdürlüklerine<br />

gönderilmiştir. 12 Başvekalet tarafından 6 Eylül'de Devlet Şurası,<br />

9 RG 11.7.1939,4255.<br />

10 "31.12.1937'de yapılan memurlar anketi neticeleri", BCA:30..1.0.0/95.595..4/Fl; BCA:<br />

30.10.0.0/24.139.3/2094.<br />

11 "Ücretli devlet memurlarının yeni barem derecelerine intibakı dolayısıyla yapılacak işlem",<br />

BCA: 30..10.0.0/132.949..5./11640.<br />

12 "Ücretli devlet memurlarının yeni barem derecelerine intibak tarzı ve istatistik cetvelleri hakkında<br />

tebligat", BCA: 30..10.0.0/132.949..5./11640.<br />

1939 Yılı 983

Divanımuhasebat, Diyanet İşleri Reislikleri ile Vakıflar, İstatistik, Devlet Meteoroloji,<br />

Beden Terbiyesi Müdürlüklerine gönderilen yazıda ise 25 Ağustos tarihli<br />

tebligat gereğince hazırlanan istatistik cetvelleri ile icmal bordrolarının Bütçe<br />

ve Mali Kontrol Umum Müdürlüğü'ne gönderilmesi istenmektedir. Başvekalet,<br />

Maliye Vekaleti'ne gönderdiği bir yazı ile aynı tebligatın valiliklere, hususi idarelere<br />

ve belediyelere de yapılmasını istemiştir.<br />

Vali ve Kaymakamların Görevden Alınması. 1939 yılı içerisinde Bulancak<br />

Kaymakamı Şevket Gürkan, Seferihisar Kaymakamı Cevdet Salih Çanga ile Keşan,<br />

Cihanbeyli ve Meriç kaymakamları Zeki Paşik, Hüseyin Çıtak ve Kemal<br />

Gündüz "görülen idari lüzuma binaen" bakanlık emrine alınmıştır. Ayrıca Burdur<br />

Valisi Abdulhalil Savaş, Seyhan Valisi Tevfık Hadi Baysal ile Rize, Tokat<br />

ve Kayseri valileri Nuri Türkkan, Faiz Ergün ve Adli Bayman da Bakanlık emrine<br />

alınmıştır. Görevinden alınan Seyhan (Adana) Valisi Tevfık Hadi Baysal,<br />

23 Şubat 1939 tarihli bir mektupta <strong>Ankara</strong>'ya geldiğinde gerçeği öğrenebilmek<br />

amacıyla Başbakan'ı ziyaret etme isteğinde bulunmakta ve neden görevden<br />

alındığını sormaktadır: "Vilayetin her tarafında mutlak sükun devam ettiği, hükümet<br />

ve parti işleri tam bir intizam içinde cereyan etmekte bulunduğu ve bugüne<br />

kadar mucibi mesuliyet ve hatta mucibi müahaze tek bir hadise dahi mevcut<br />

olmadığı halde hiçbir sorgu ve tahkikata maruz kalmaksızın vekalet emrine<br />

alındığım hakkında yüksek emir ve iradeyi hürmetle telakki ettim." 17 Mayıs<br />

1939 tarihli Ulus gazetesinde yer alan bir haberde, Dahiliye Vekili F. Öztrak görevden<br />

almalarla ilgili olarak "münhal bulunan yerlere en layık gördüğümüz arkadaşları<br />

tayin ettik" açıklamasını yapmıştır.<br />

Kamu Mali Yönetimi ve Bütçe<br />

Bütçede yer alan irad ve servet vergilerinden, kazanç vergisi, hayvanlar<br />

vergisi, istihlak ve muamele vergilerinden gümrük vergileri, muamele vergisi ve<br />

dahili istihlak vergileri, inhisarlar safi hâsılatından tütün, tuz, ispirto ve ispirtolu<br />

içkiler, revolver, fişek ve patlayıcı maddeler kalemi ile fevkalade varidattan iktisadi<br />

buhran vergisi ve muvazene vergisi dikkate değer gelir kalemlerindendir.<br />

1939 yılında kazanç vergisi olarak 24.560.000 TL, hayvanlar vergisi 15.600.000<br />

TL, gümrük vergileri 51.875.000, muamele vergisi 27.460.000 ve dahili istihlak<br />

vergileri 21.450.000, tütün, tuz, ispirto ve ispirtolu içkiler, revolver, fişek ve patlayıcı<br />

maddeler kalemi 37.000.000, iktisadi buhran vergisi 16.800.000 ve muvazene<br />

vergisi olarak da 17.550.000 TL gelir varidat bütçesinde yer almaktadır.<br />

Giderler içinde mili savunma, bütçede en çok pay ayrılan kalemdir. Duyun-u<br />

Umumiye ise % 19,1'lik payla en çok pay ayrılan ikinci kalemi oluşturmaktadır.<br />

1939 yılı bütçesi denk bütçe olarak bağlanmıştır.<br />

Birinci Sanayi Planı Aranıyor...<br />

Başvekalet tarafından İktisat Vekaleti'ne gönderilen bir yazıda "Birinci Sanayi<br />

Programı hakkında Bakanlar Kurulu 'nca tesbit edilmiş bir karar bulunmadığı<br />

ve ilgili program hakkında 17.6.1934 tarihinde İktisat Vekaleti'nden Sümerbank<br />

Umum Müdürlüğü'ne yazılmış bir tezkere ile kararnamenin tarih ve<br />

Yönetim Zamandizini

numarasının da tesbit edilemediği" belirtilmektedir. İktisat Vekili, Başbakanlığa<br />

gönderdiği yazıda böyle bir kararname mevcut ise bunun doğru bir metninin elde<br />

edilmesine ve ayrıca tarih ve numarasının da tespitine gerek olduğunu belirtmektedir.<br />

İktisat Vekili Celal Bayar imzası ile gönderilen 1934 tarihli ve "Sınai<br />

tesisat ve işletme raporlan üzerine tetkikler ve kararlar" başlıklı karar, "gayet<br />

gizli tutulması" isteğiyle iletilmiştir. 13<br />

Dâhiliye Vekâleti Merkez Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki 1624, 3314<br />

ve 3406 Sayılı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 14<br />

1624 numaralı kanunun birinci maddesinde yapılan değişiklikle Dâhiliye<br />

Vekâleti Merkez Teşkilatı düzenlenmektedir. Buna göre bakanlık merkez teşkilatı;<br />

müsteşarlık, müsteşar muavinliği, özel kalem, evrak ve levazım müdürlükleri<br />

ile emniyet işleri, hukuk müşavirliği, mahalli idareler, memurlar, sicil ve<br />

muamelat ve nüfus işleri genel müdürlüklerinden, seferberlik müdürlüğü, teftiş<br />

heyeti ile Jandarma Genel Komutanlığı'ndan ve özel kanun ve nizamnameleriyle<br />

Dâhiliye Vekâletine bağlı diğer idarelerden oluşmaktadır.<br />

3314 numaralı kanunun birinci maddesinde yapılan değişiklikle de "a) Mahalli<br />

idareler genel müdürlüğü bir genel müdürün idaresi altında, genel müdür<br />

muavini ile üç daire başkanlığından bir de bağımsız şube müdürlüğünden teşekkül<br />

eder, b) Daire başkanlıkları ikişer şubeye ayrılır. Her şubede birer müdür ve<br />

müdür muavini ile gerektiği kadar mümeyyiz ve memur bulunur, c) Genel müdür<br />

muavini, bütün işlerde genel müdürün yardımcısıdır" şeklinde bir düzenleme<br />

yapılmıştır.<br />

Aynca, birinci daire reisliği; il özel idarelerinin, ikinci daire reisliği; belediye<br />

idarelerinin, üçüncü daire reisliği ise köy idarelerinin iş ve işlemlerine bakacaktır.<br />

Müstakil Şube Müdürlüğü ise dosya ve evrak muamelatının düzenlenmesi,<br />

mahalli idareleri ilgilendiren yayınlann izlenmesi ve bu idareleri ilgilendiren<br />

muamelatın toplanması ve yayını gibi görevlerle yükümlü kılınmaktadır.<br />

3406 numaralı kanunun birinci maddesinde yapılan değişiklikle de Memurlar,<br />

Sicil ve Muamelat Genel Müdürlüğü'nde düzenleme yapılmaktadır. Buna<br />

göre Memurlar, Sicil ve Muamelat Genel Müdürlüğü iki şubeden oluşmaktadır.<br />

Birinci şube, merkez ve merkezden mansub iller memurlanyla nahiye müdürlerinin<br />

ve Dâhiliye Vekâletine ait ve tekaüd hakkına sahip özel idare ve belediye<br />

memurlannın sicillerini tanzim, tayinleri mahallerine ait tali memurlann sicillerini<br />

merkeze celp ve tetkik, müsabaka, imtihan, mezuniyet, tekaüd, tecziye, tayin,<br />

terfi, tahvil, becayiş, tekaüd ve yetim maaşlan tahsisi ve askerlik gibi memurlann<br />

zati işlerini ve tahakkuk muamelelerini ifa ile yükümlü olmak üzere<br />

dört bürodan oluşmaktadır.<br />

"Birinci Sanayi Programı hakkında Bakanlar Kurulu'nca tesbit edilmiş bir karar bulunmadığı<br />

hakkındaki Başvekalet yazısı." BCA: 30..10.0.0/166.156..8./17455, 10.8.1939.<br />

14 3571 sayılı Kanun, RG: 30.1.1939,4124.<br />

1939 Yılı 985

İkinci şube ise, illerin teşkilat ve intihab, neşriyat ve kütüphane işlerine ait<br />

vazifelerle sorumlu kılınmıştır. Ayrıca illerin genel ve özel durumlarına ait raporlarının,<br />

umumi müfettişlik raporlarının tetkiki ve bu raporlara ait muameleler,<br />

milli bayramlar ve merasim işleri ve vekâletten tevdi edilen diğer müteferrik<br />

işler bu şube tarafından yapılacaktır. İkinci Şube, iki bürodan oluşmaktadır.<br />

Madenler<br />

Madenler konusunda 1939 yılına özgü gelişmelerden biri çeşitli maden imtiyazlarının<br />

feshedilerek kamulaştınlmasıdır. Bununla birlikte işletme bakımından<br />

doğrudan devleti ilgilendirmeyen maden yataklarının özel sektöre bırakılması<br />

konusunda tam bir serbestlik söz konusudur. Maden yataklarının kamulaştırılmasını,<br />

dünya savaşı ortamından kaynaklanan özel bir durum olarak görmek<br />

mümkündür.<br />

Maden İmtiyazının Verilmesi İktisat Vekaleti'nden Başbakanlığa gönderilen<br />

6 Mayıs 1939 tarihli bir yazıda, maden imtiyazı verilmeden önce maden yataklarının<br />

işletme bakımından devleti ilgilendirecek mahiyette olup olmadıklarını<br />

saptamak üzere bir komisyon kurulduğu belirtilmektedir. 15 MTA Enstitüsü<br />

Genel Direktörü Reşit Gençer, Etibank Genel Direktörü İlhami Pamir, Etibank<br />

Genel Direktör Muavini Bedri Bekiroğlu ve Maadin Umum Müdürlüğü Baş<br />

Mühendisi Halil Pekmen'den oluşan komisyon, ruhsatname verilmeden önce<br />

madenin ferdi teşebbüse bırakılıp bırakılmayacağının belirlenmesi ve ferde bırakılan<br />

hakka ise dokunulmaması gerektiği karanna varmıştır.<br />

Madenlerin Kamulaştırılması. Ereğli, Çankırı, Sivas, Muğla, Zonguldak,<br />

Manisa, Eskişehir, Kütahya, Kars, Niğde ve Balıkesir başta olmak üzere birçok<br />

ilde çeşitli maden imtiyazlarının feshedilerek, madenlerin kamulaştınldığı görülmektedir.<br />

Madenlerin kamulaştırılmasına yönelik hareketin dünya savaşı ortamında<br />

devletin ihtiyaç duyacağı yeraltı kaynaklarını doğrudan kendi eliyle<br />

kullanabilme isteğine dayandığı söylenebilir.<br />

İngiltere ve "Karabük Demir Çelik Fabrikası"<br />

1939 yılı içinde, Karabük Demir ve Çelik Fabrikası inşaatında ya da fabrikada<br />

çalıştırılmak üzere birçok İngiliz uyruklu uzmana çalışma izni verildiği görülmektedir.<br />

İngiliz Büyükelçi Sir Percy Loraine'in, Türkiye'den ayrılırken Başbakanla<br />

yaptığı 14 Şubat 1939 tarihli veda konuşmasının özünde de Karabük yer<br />

almaktadır. 16 Elçi, konuşmasında Karabük'ün faaliyete geçmesine ilişkin görüşlerini<br />

dile getirmiştir. Kurumun iyi yürümesi için, "bir komita veya bir merci ihdası<br />

ile bütün bu işlerin oraya verilmesi "nin uygun olacağını belirten Loraine,<br />

Karabük işletmesi için "özerklik" istemektedir. Elçiye göre bu uygulama, kurumdaki<br />

İngiliz uzmanların, merkeze müracaat etmek ve herşeyi buradan alınan<br />

emir üzerine yapmak zorunluluğuna son verecektir. Elçi, Karabük faaliyete baş-<br />

"Keşfedilen maden yataklannın özel teşebbüse verilmesine karar verildikten sonra bu madenlere<br />

müdahale edilmemesi" BCA: 30.. 10.0.0/175.211..6./19141, 6.5.1939.<br />

16 "İngiliz Büyükelçi Sir Percy Loraine'in, Türkiye'den aynlırken Başbakanla yaptığı veda ko-<br />

nuşması", BCA: 30.. 1.0.0/60.367..7/E4.<br />

Yönetim Zamandizini

ladığmda fiyat konusu üzerinde özellikle durulması gerektiğini belirterek, Başbakan'ın<br />

İngiliz uzmanları dinlemesinin birçok iyi sonuç doğuracağına dikkat<br />

çekmiştir.<br />

Köy Kalkınması<br />

Ziraat Kongresi'nde, köy kalkınması için ülkenin 10 bölgeye ayrılması kararlaştırılmıştır.<br />

Buna göre kalkınma faaliyetlerine 1. mıntıka olarak belirlenen<br />

<strong>Ankara</strong>, Eskişehir, Konya, Afyon, Niğde, Kırşehir, Sivas, Yozgat, Çorum, Çankırı<br />

illerinden başlanacaktır. Her bölgenin başında başmüşavir, iki muavin, yayım<br />

(ziraat), tetkik ve tedris müşavirleri bulunmaktadır. Ayrıca Akbank'ın açacağı<br />

depolarda bulunduracağı zirai malzeme ile köylüye yardım etmesi kararlaştırılmıştır.<br />

Yıl içinde tarımın desteklenmesine yönelik bir başka uygulama bazı ziraat<br />

makinelerinin Dçvlet Ziraat İşletmeleri Kurumu'na ait çiftliklere devredilmesidir.<br />

Bu uygulamaya benzer şekilde Yozgat'ta bulunan Midilliçoğlu Çiftliği de<br />

hayvancılık ve hayvan yemi nebatları yetiştirilmesi için Devlet Ziraat İşletmeleri<br />

Kurumu'na devredilmiştir.<br />

20-27 Temmuz 1935 tarihinde gerçekleştirilen "Beşinci Arsıulusal Köy Yaşayışını<br />

Güzelleştirme Kongresi"ne Türkiye adına katılan (Ülkü Mecmuası Yazı<br />

İşleri Müdürü) Nusret Kemal Köymen'in bu kongre hakkındaki raporu 1939 yılında<br />

yayımlanmıştır. 17 Köymen'in Kongre'ye ilişkin değerlendirmesi ilginçtir:<br />

...'Köy Yaşayışını Güzelleştirme Beşinci Arsıulusal Kongre' gibi ihtişamlı bir ad<br />

taşıyan bu büyük Kongre, iki memlekette (Belçika ve Lüxemburg) çalışmalarını<br />

yaptıktan, birçok şaraplar ve şampanyalar içtikten sonra bir fare doğurdu. Kongrenin<br />

hayali umumiyattan olan on kadar maddesinin arasında iyi kamufle edilemeyen<br />

bir nokta bütün işin zamirini teşkil ediyordu. 'Zirai mahsullere karşı konulan gümrük<br />

resimlerinin azaltılması'. Belçika kendi ziraat mahsullerine olduğu kadar büyük<br />

harbe iştirakine karşılıklarından biri olarak Fransa'nın kendine iktisadi birliğini<br />

peşkeş çektiği küçük komşusu Lüksemburg'un mahsullerine mahreç arıyordu.<br />

Kongre reisliğine de seçilmiş olan tertip komitası reisini, Belçikalı bir konserve<br />

fabrikatörü, bu mesele pek ilgilendiriyordu.<br />

Dikili ve Erzincan'da Deprem<br />

1939 yılının son aylannda ülkenin batısında ve doğusunda ard arda meydana<br />

gelen depremler, önemli sayıda can ve mal kaybına neden olmuştur. 23 Eylül'de<br />

Dikili'de meydana gelen depremde yüz kişi yaşamını yitirmiş ve kasaba<br />

harabeye dönmüştür. 21 Kasım 1939 tarihinde Erzincan'ın merkez, Kemah, Tercan<br />

kazalarında duyulan sarsıntı merkez kazasına bağlı Başköy ve Tercan kazasına<br />

bağlı Karakulan ve Mans nahiyeleri merkez ve köylerinde nüfusça, evce,<br />

eşya ve iaşece önemli hasara neden olmuştur. 29.11.1939 gün ve 2000/280 sayılı<br />

valilik raporunda can ve mal kayıplan, yaralıların durumu, alınan önlemler ve<br />

alınması gereken acil tedbirler hakkında bilgi verilmektedir. 28 Aralık 1939'da<br />

17 "Beşinci Arsıulusal Köy Yaşayışım Güzelleştirme Kongresi ve Dünyada Köy Çalışmaları Hakkında<br />

Rapor", BCA: 490..1.0.0/570.2268..3/2. BÜRO.<br />

1939 Yılı 987

meydana gelen şiddetli deprem sonucunda ise Erzincan tamamen enkaz yığını<br />

haline gelmiştir. 18 Depremzedelere yardım amacıyla il, ilçe ve nahiyelerde komiteler<br />

kurulmasına ve TBMM reisinin aynı zamanda Milli Yardım Komitesi reisi<br />

olmasına karar verilmiştir. Milli Yardım Komitesi reisi yayımladığı genelgede<br />

"Misli bu memlekette hatırlanmayan bir zelzele, bir kısım vilayetlerimizde<br />

korkunç tahribat yapmıştır. Erzincan'da yıkılmadık bina kalmamıştır. Şehir<br />

dümdüz bir harabe halini almıştır...Milli komitenin ve şubelerinin etrafında toplanınız.<br />

Vatandaşlık vazifenizi yapınız" çağnsında bulunmuştur. 19 Depremzedelere<br />

yardım amacıyla Erzurum Valisi Haşim İşcan, 3. Umum Müfettişlik Vekaletine<br />

atanmıştır.<br />

Basın Yasakları<br />

1939 yılı içerisinde birçok kitap, gazete, dergi ve haritanın satılmasına ya<br />

da ülkeye sokulmasına yasak getirildiği görülmektedir. Yasaklanan basılı malzemenin<br />

Ermeni sorunu, Faşizm, Kürt sorunu, Yahudi meselesi ve batıl inançlar<br />

gibi konular etrafında yoğunlaştığı görülmektedir.<br />

• C. Özelli tarafından yazılan ve İstanbul'da yayımlanan "Asrın Gailesi<br />

Yahudi" adlı broşür,<br />

• İstanbul'da Tecelli Matbaasında basılan "İman ve Amel" adlı kitap,<br />

* Amerika'da basılan "The Case of Kurdistan Against Turkey-Kürdistan'ın<br />

Türklere Karşı Davası" adlı kitap,<br />

* Rus Komünist Partisi propagandası için Moskova'da basılıp dağıtılan<br />

broşür ile ekindeki 6 adet levha,<br />

* Beyrut'ta yayımlanan Maşeh Seropyan'a ait "Ermeni Meselesi" adlı Ermenice<br />

kitap, Lyon'da yayımlanan "Armeniens Peuple Tragique" adlı<br />

dergi,<br />

• Hamburg'da Alferd C. Teopfer Ticaret Şirketince yayımlanan Avrupa haritası,<br />

• Roma'da basılan "1915-1918 İtalyan Harbine Ait Yabancı Şahadetler"<br />

adlı broşür,<br />

• Varşova'da çıkan "Yedi Yıldız" dergisi,<br />

• Berlin'de çıkan "Delik" adlı dergi,<br />

• Paris'te çıkan "Kafkas Eli" adlı dergi,<br />

• Moskova'da basılan "La Litterature Internationale" adlı 4 adet kitap,<br />

• Torino'da çıkan "La Stampa" adlı gazete,<br />

* Taşnaklar tarafından Sofya'da çıkanlan "Azad Hosk" adlı gazete,<br />

• Leipzig'de basılmış olan "Der Grosse Weltatlas" adlı harita. (Türkiye sınırlan<br />

içinde Ermenistan ve Kürdistan'ı göstermesi nedeniyle yasaklanmıştır),<br />

18 Nazım Hikmet'in "Kesemden verecek şeyim yok, yüreğimden verdim" sözleriyle sona eren<br />

Kara Haber başlıklı şiiri Erzincan depreminin ardından yazılmıştır.<br />

" BCA: 30.. 10.0.0 /119.843..7./99B136.<br />

Yönetim Zamandizini

• Paris'te yayımlanan "Gartes Taride" adlı harita (doğu ve güney sınırlarımız<br />

konusunda yanlış bilgi vermesi sebebiyle yurda sokulmaması kararlaştırılmıştır),<br />

• M.Faruk Gürtunca'nın istanbul'da yayınlanan "Bu Arslana Dokunmayın"<br />

adlı şiir kitabı.<br />

• Paris'te Organe de la Federation Republicaine de France tarafından yayınlanan<br />

"La Nation" dergisi,<br />

• Gürel'in İzmir'de yayımlanan "Kuduran Faşist Seni Her Yerde Boğarım"<br />

adlı broşörü,<br />

• Ömer Lütfı Göksel tarafından yazılarak İzmir'de basılan "Ses" adlı şiir<br />

kitabı,<br />

• Rahmi Yağız tarafından yazılan, "İtalya'ya Açık Mektup" adlı broşür.<br />

Aynca Nisan ayında siyasi olaylarla ilgili gazete ve ajans haberlerine sansür<br />

uygulaması için bir komisyon kurulması gündeme gelmiştir. Bu tür haberlerin<br />

Türkiye menfaatlerine uygun şekilde yayımlanmasını sağlamak için kurulan<br />

komisyonun 15 Nisan 1939 tarihinden itibaren göreve başlaması kararlaştınlmıştır.<br />

Başvekil imzasıyla Hariciye, Dahiliye ve Maliye Vekaletlerine gönderilen<br />

yazıda, Hariciye Vekaleti Umumi Katibinin başkanlığı altında toplanacak<br />

komisyona ilgili Bakanlıklann birer üye göndermesi istenmektedir. 20 Aynca 2<br />

Mayıs günü, <strong>Ankara</strong>'da Birinci Neşriyat Kongresi açılmıştır. Kongre'nin temel<br />

amacı Türk yayın hayatının sistemli bir hale nasıl getirileceğinin bulunmasıdır.<br />

Refik Saydam yaptığı konuşmada, Kongre'nin en önemli amacının milli kütüphaneyi<br />

köye kadar götürmek ve okuma zevkini sağlamak olduğunu söylemiştir.<br />

ULUSLARARASI İLİŞKİLER<br />

1939 yılı Türkiye açısından iki önemli uluslararası gelişmeye tanıklık etmiştir.<br />

Bunlardan ilki 1 Eylül 1939'da başlayan İkinci Dünya Savaşı, ikincisi ise<br />

23 Haziran 1939'da Hatay'ın anavatana katılmasıdır. Türkiye İkinci Dünya Savaşı'na<br />

askeri anlamda katılmamış olmasına rağmen siyasi anlamda savaşın etkilerini<br />

yakından hissetmiştir. Hem Mihver devletler hem de Müttefikler Türkiye'nin<br />

ittifaklığını kazanabilmek için yoğun bir mücadele içinde bulunmuşlar ve<br />

Türkiye de bu politikalara bir anlamda oyalama taktiğiyle karşı koyabilmesini<br />

bilmiştir. Almanya Türkiye'nin yanında savaşa girmesinden ziyade tarafsız kalmasını<br />

istemiş ve bu amaçla yıl içinde yapılan açıklamalarla Türkiye'ye saldırmayacağının<br />

güvencesini vermeye çalışmıştır. İngiltere ve Fransa ise daha savaşın<br />

ilk yıllarından itibaren Türkiye'yi fiili olarak yanlanna çekmeye çalışmışlardır.<br />

Her iki kanadın politikası dışında Türkiye'nin tavn, denge politikalan temelinde<br />

İngiltere ile girişilen daha yakın ilişkiler olarak nitelendirilebilir. Türki-<br />

20 "Gazete ve ajans haberlerine sansür uygulaması için komisyon kurulması", BCA:<br />

30..10.0.0/85.558..16./85-258, 19.4.1939.<br />

1939 Yılı 989

ye'nin böyle bir politika benimsemesinin en önemli nedeni Almanya'nın ve İtalya'nın<br />

yayılmacı politikalarının kendisine de ulaşabileceğinden kaygı duyması<br />

ve doğu komşusu Sovyetler'den özellikle boğazlar konusunda sürekli çekinmesidir.<br />

Türkiye'nin yıl içerisinde İngiltere'ye yaklaşması Almanya'nın da dikkatini<br />

çekmiş ve Almanya hem siyasi hem de iktisadi girişimlerle bu ilişkiyi kesmeye<br />

çalışmıştır. Öncelikle, Nisan 1939'da <strong>Ankara</strong>'ya büyükelçi olarak Franz Von<br />

Papen tayin edilmiş ve Papen'in ilk asli görevi Türkiye'nin İngiltere ve Fransa<br />

ile bir ittifak yapmasının önüne geçmek olmuştur. 21 Almanya'nın Türkiye'yi tarafsız<br />

tutabilme politikasında giriştiği ikinci önemli hamle ise iktisadi alanda<br />

gerçekleşmiştir. Yıl içerisinde Fransa, İngiltere ve ABD ile birer ticaret antlaşması<br />

yapılmışken Almanya ile iki önemli antlaşma yapılması da bu politikanın<br />

bir sonucudur. 22 Almanya ile yapılan ticaret antlaşmasının en önemli yanı ise<br />

Türkiye'ye önemli oranda kredi açılmasıdır. Almanya'dan askeri ve sınai ürün<br />

alımında kullanılmak üzere 16 Ocak 1939'da Berlin'de imzalanan yıllık yüzde<br />

beş faizli 150.000.000 Marklık kredi antlaşması yıl içerisinde yapılan en önemli<br />

ticaret antlaşmasıdır. 23 1939 yılında ticari ilişkilerde Almanya'nın başı çekmesini<br />

gösteren en önemli çalışmalardan biri Hikmet Uluğbay'a aittir. Uluğbay'ın<br />

hazırlamış olduğu tablonun 1939 yılı istatistikleri (yüzde olarak) şu şekildedir: 24<br />

ABD ALMANYA FRANSA İNGİLTERE İTALYA<br />

İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat<br />

14,3 9,9 37,3 50,9 4,4 1,9 5,7 6,2 10,0 8,5<br />

Her ne kadar Almanya iktisadi ilişkilerle Türkiye'yi tarafsız tutabilme konusunda<br />

yoğun bir çaba göstermiş olsa da yıl içerinde siyasi kaygılar daha ağır<br />

basmış 25 ve Türkiye adım adım İngiltere ile yakınlaşmıştır. 12 Mayıs 1939'da<br />

imzalanan Türk-İngiliz deklarasyonu da bu ilişkinin ilk somut göstergesidir.<br />

Deklarasyonun en dikkati çeken maddelerinden biri olan 3. maddeye göre; Türkiye<br />

ve İngiltere Akdeniz bölgesinde savaşa yol açacak bir saldın olduğunda işbirliği<br />

yapacaklar ve birbirlerine ellerinden gelen tüm yardımı göstereceklerdir.<br />

Deklarasyonun altıncı maddesi uyannca da iki ülke Balkanlar'da da güvenliğin<br />

Büyükelçi'nin faaliyetlerine ilişkin haber Cenevre'den verilmiştir. Yazı, Dahiliye Vekaleti Emniyet<br />

Umum Müdürlüğü tarafından Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı'na<br />

gönderilmiştir. Haberde, "Von Papen'in Türkiye efkarı umumiyesini hükümet aleyhine çevirmek<br />

için fazla miktarda para sarfetmekte olduğu ve bu uğurda sarfedilecek paranın bir milyon<br />

İngiliz Lirası'ndan ibaret olacağı" söylenmektedir. BCA: 30..10.0.0/231.560..12./420-176,<br />

21.7.1939.<br />

22 Resmi Gazete bilgilerine göre 1939 yılı içerisinde toplam 25 antlaşma yapılmıştır. Bu antlaş-<br />

maların 18'i ticaret antlaşmasıdır.<br />

23 Türkiye ile Almanya Arasında 16 İkincikânun 1939 Berlin'de İmzalanan Kredi Anlaşmasının<br />

Tasdiki Hakkında 3600 Sayılı Kanun, RG: 12.5.1939,4206.<br />

24 Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (Ed:Baskın<br />

Oran), Cilt 1, İletişim, İstanbul 2001, s. 393.<br />

25 İtalya'nın Nisan 1939'da Arnavutluğu işgal etmesi Türkiye'nin kaygılannın artmasına neden<br />

olmuştur.<br />

0 Yönetim Zamandizini

sağlanabilmesi için danışma içinde davranacaklardır. 26 Türkiye Fransa'yla da<br />

İngiltere'ninkine benzer bir deklarasyonu 23 Haziran 1939'da imzalamıştır. 27 Bu<br />

deklarasyon, İngiltere'nin de telkinleriyle Fransa'nın Hatay'ı Türkiye'ye bırakmasında<br />

da önemli bir etken olmuştur. 23 Haziran 1939'da imzalanan Türkiye<br />

İle Suriye Arasında Toprak Sorunlarının Kesin Çözümüne İlişkin anlaşma ile<br />

Hatay Türkiye sınırlarına katılmıştır. 28<br />

1939'da Türk-Sovyet ilişkileri ise gergin bir havaya sahip olmuştur. Savaşın<br />

başlamasından sonra 1 Ekim 1939'da Moskova'da gerçekleşen görüşmeler<br />

Türkiye'nin Sovyetler'den ciddi bir tehdit algılamasıyla sonuçlanmıştır.<br />

Montreux'nün değiştirilerek boğazların ortak savunulması ve Karadeniz'e kıyısı<br />

olmayan devletlerin savaş gemilerinin boğazlan kullanmasına engel olunmak istenmesi<br />

görüşmelerde soğuk duş etkisi yaratmıştır. 29<br />

Bütün bu gelişmeler Türkiye'nin İngiltere ve Fransa ile 19 Ekim 1939'da<br />

bir ittifak anlaşması yapmasıyla sonuçlanmıştır. Bu ittifaka göre; Türkiye'ye bir<br />

Avrupa devleti saldında bulunursa İngiltere ve Fransa fiili olarak yardımda bulunacak,<br />

aynı şekilde saldın Akdeniz bölgesinde İngiltere ve Fransa'ya yönelik<br />

olursa Türkiye de fiili olarak yardımda bulunacaktır. 30 Bu gelişme Türkiye'nin<br />

tarafını tam olarak belirlemese de yönünü kesin olarak ortaya koymaktadır. İktisadi<br />

boyutuyla da önem taşıyan bu antlaşmayla Türkiye'ye 20 yıl vadeli<br />

25.000.000 Sterlinlik bir kredi sağlanmıştır. 31<br />

Türkiye hem savaşın başlamasından önce hem de savaş başladıktan sonra,<br />

mümkün olduğunca ihtiyatlı davranmış, ancak siyasi anlamda İngiltere'nin yanında<br />

olacağını yapmış olduğu antlaşmalarla da göstermiştir. Bütün bu gelişmeler<br />

yaşanırken bir konu dikkati çekmektedir: Dönemin diğer yıllannda görülen<br />

büyük savaş hazırlıklan (halkın savaşa karşı eğitilmesi, zehirli gazlara karşı<br />

kurslann açılması ve halkta görülen panik) gazete sayfalanna yansımamıştır.<br />

Savaşın yakın rüzgarlannın hissedildiği bir ortamda böyle bir durumu halkın panik<br />

ve endişe içine girmesine engel olmak isteği ve Türkiye'nin siyasi yönünün<br />

de büyük ölçüde belirlenmiş olması ile açıklamak mümkündür.<br />

26 Başbakan Refik Saydam TBMM'de yapmış olduğu konuşmada Türkiye'yi savaştan uzak tutmanın<br />

çaresini savaşı göze alarak barışın sağlanması yolunda çabalamak olarak formüle etmiştir.<br />

C, 13 Mayıs 1939.<br />

27 Oran, agk, s. 276.<br />

28 Türkiye İle Fransa Arasında <strong>Ankara</strong>'da 23 Haziran 1939 Tarihinde İmzalanan Türkiye İle Suriye<br />

Arasında Arazi Mesailinin Kat'i Surette Hallini Mutazammın Anlaşma ve Müzeyyelatının<br />

Tasdikine Dair 3658 Sayılı Kanun, RG: 04.7.1939, 4249 ve 3711 Sayılı Hatay Vilayeti Kurulmasına<br />

Dair Kanun, RG: 11.7.1939, 4255.<br />

29 Oran, agk. s. 420.<br />

30 Türkiye Cumhuriyeti ile Fransa Cumhuriyeti ve İngiltere Krallığı Arasında <strong>Ankara</strong>'da İmzalanan<br />

Üç Taraflı Yardım Muahedesile Merbutlarının Tasdikine Dair 3738 sayılı Kanun, RG:<br />

9.11.1939,4357.<br />

31 A.k., s. 276-277.<br />

1939 Yılı 991

Ek -1: 1939 YILI HÜKÜMETLERİ<br />

Başvekil:<br />

II. Bayar Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

(11.11.1938-25.01.1939)<br />

Maarif Vekili:<br />

Mahmut Celal BAYAR (İzmir)<br />

Saffet ARIKAN (Erzincan)<br />

Adliye Vekili:<br />

11.11.1938-28.12.1938<br />

Hilmi URAN (Seyhan)<br />

Hasan Ali YÜCEL (İzmir)<br />

11.11.1938-03.01.1939<br />

28.12.1938-25.01.1939<br />

Tevfik Fikret S1LAY (Konya)<br />

Nafıa Vekili:<br />

03.01.1939-25.01.1939<br />

Ali ÇETİNKAYA (Afyonkarahisar)<br />

Milli Müdafaa Vekili:<br />

İktisat Vekili:<br />

Kazım ÖZALP (Balıkesir)<br />

Şakir KESEBİR (Tekirdağ)<br />

11.11.1938-18.01.1939<br />

11.11.1938-28.12.1938<br />

Naci TINAZ (Bursa)<br />

Hüseyin Hüsnü ÇAKIR (İzmir)<br />

18.01.1939-25.11.1939<br />

28.12.1938-25.01.1939<br />

Dahiliye Vekili:<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili:<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Ahmet Hulusi ALATAŞ (Aydın)<br />

Hariciye Vekili:<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekili:<br />

Mehmet Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir) Ali Rana TARHAN (İstanbul)<br />

Maliye Vekili:<br />

Ziraat Vekili:<br />

Fuat AĞRALI (Elazığ)<br />

Faik KURDOĞLU (Manisa)<br />

I. Saydam Hükür<br />

(25.01.19:<br />

Başvekil:<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Adliye Vekili:<br />

Tevfik Fikret SILAY (Konya)<br />

Milli Müdafaa Vekili:<br />

Naci TINAZ (Bursa)<br />

Dahiliye Vekili:<br />

Faik ÖZTRAK (Tekirdağ)<br />

Hariciye Vekili:<br />

Mehmet Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir)<br />

Maliye Vekili:<br />

Fuat AĞRALI (Elazığ)<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Bakanlar Kurulu<br />

'-03.04.1939)<br />

Nafıa Vekili:<br />

Ali ÇETİNKAYA (Afyonkarahisar)<br />

Maarif Vekili:<br />

Hasan Ali YÜCEL (İzmir)<br />

İktisat Vekili:<br />

Hüseyin Hüsnü ÇAKIR (İzmir)<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili<br />

Ahmet Hulusi ALATAŞ (Aydın)<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekili:<br />

Ali Rana TARHAN (İstanbul)<br />

Ziraat Vekili:<br />

Muhlis ERKMEN (Kütahya)

Başvekil:<br />

II. Saydam Hükümeti Bakanlar Kurulu<br />

(03.04.1939-09.07.1942)<br />

Nafıa Vekili:<br />

Refik SAYDAM (İstanbul)<br />

Ali Fuat CEBESOY (Konya)<br />

Adliye Vekili:<br />

İktisat Vekili:<br />

Tevfik Fikret SILAY (Konya)<br />

Hüseyin Hüsnü ÇAKIR (Samsun)<br />

03.04.1939-26.05.1939<br />

03.04.1939-31.07.1941<br />

Ali Fethi OKYAR (Bolu)<br />

Sırrı DAY (Trabzon)<br />

26.05.1939-12.03.1941<br />

31.07.1941-09.07.1942<br />

Hasan Safyettin MENEMENCİOĞLU Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili:<br />

(Mardin) 12.03.1941-09.07.1942 Ahmet Hulusi ALATAŞ (Aydın)<br />

Milli Müdafaa Vekili:<br />

GUmrük ve İnhisarlar Vekili:<br />

Naci TINAZ (Bursa)<br />

Ali Rana TARHAN (İstanbul)<br />

03.04.1939-05.04.1940<br />

03.04.1939-26.05.1939<br />

Saffet ARIKAN (Erzincan)<br />

Raif KARADENİZ (Trabzon)<br />

05.04.1940-12.11.1941<br />

26.05.1939-09.07.1942<br />

Ali Rıza ARTUNKAL (Manisa)<br />

Ziraat Vekili:<br />

12.11.1941-09.07.1942<br />

Muhlis ERKMEN (Kütahya)<br />

Dahiliye Vekili:<br />

Muhabere ve Münakale Vekili<br />

Faik ÖZTRAK (Tekirdağ)<br />

Ali ÇETİNKAYA (Afyonkarahisar)<br />

03.04.1939-06.05.1942<br />

03.04.1939-20.11.1940<br />

Ahmet Fikri TÜZER (Erzurum)<br />

Cevdet Kerim İNCEDAYI (Sinop)<br />

06.05.1942-09.07.1942<br />

20.11.1940-12.11.1941<br />

Hariciye Vekili:<br />

Mehmet Fahri ENGİN (Samsun) 1<br />

Mehmet Şükrü SARAÇOĞLU (İzmir) 2.1 i. i 941-09.07.1942<br />

Maliye Vekili:<br />

Ticaret Vekili:<br />

Fuat AĞRALI (Elazığ)<br />

Cezmi ERÇİN (Antalya)<br />

Maarif Vekili:<br />

Nazmi TOPÇUOĞLU (Aydın)<br />

01.11.1939-26.11.1940<br />

Mümtaz ÖKMEN (<strong>Ankara</strong>)<br />

26.11.1940-09.07.1942<br />

Hasan Ali YÜCEL (İzmir)<br />

03.04.1939-01.11.1939<br />

1939 Yılı 993

EK-2: 1939 YILI DEVLET BÜTÇESİ 32<br />

Masraf Bütçesi TL % Varidat Bütçesi TL %<br />

Büyük Millet Meclisi 4.431.860 1,7 İrad ve servet<br />

vergileri<br />

41.410.000 15,9<br />

Riyaseticumhur 429.360 0,2 İstihlak ve muamele<br />

vergileri<br />

114.496.000 43,8<br />

Divanı Muhasebat 747.580 0,3 İnhisarların safı hâsılatı 42.375.000 16,2<br />

Başvekâlet 1.300.000 0,5 Devlete ait emlak ve<br />

emval hâsılatı<br />

1.620.000 0,6<br />

Devlet Şurası Reisliği 355.000 0,1 Devletçe idare edilen<br />

müesseseler<br />

281.000 0,1<br />

istatistik Umum<br />

242.000 0,1 Umum mües. ve şirketler 1.983.000 0,8<br />

Müdürlüğü<br />

has. Devlet hissesi<br />

Devlet Meteoroloji İşleri<br />

Umum Müdürlüğü<br />

660.000 0,3 Müteferrik varidat 10.845.000 4,2<br />

Diyanet işleri Riyaseti 625.540 0,2 Fevkalade varidat 48.100.000 18,4<br />

Maliye Vekâleti 22.299.266 8,5<br />

Düyunu Umumiye 49.739.599 19,1<br />

Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğü<br />

1.757.000 0,7<br />

Gümrük ve inhisarlar<br />

Vekâleti<br />

5.515.000 2,1<br />

Dâhiliye Vekâleti 5.201.000 2,0<br />

Matbuat Umum<br />

Müdürlüğü<br />

188.000 0,1<br />

Emniyet Umum<br />

Müdürlüğü<br />

7.400.000 2,8<br />

Jandarma Umum<br />

Kumandanlığı<br />

11.013.000 4,2<br />

Hariciye Vekâleti 3.561.000 1,4<br />

Sıhhat ve İçtimai<br />

Muavenet Vekâleti<br />

8.471.000 3,2<br />

Adliye Vekâleti 10.005.270 3,8<br />

Maarif Vekâleti 16.164.400 6,2<br />

Nafıa Vekâleti 8.143.510 3,1<br />

iktisad Vekâleti 1.206.072 0,5<br />

Ziraat Vekâleti 7.330.000 2,8<br />

Milli Müdafaa Vekâleti<br />

(Kara)<br />

68.667.000 26,3<br />

Milli Müdafaa Vekâleti<br />

(Hava)<br />

8.302.000 3,2<br />

Milli Müdafaa Vekâleti<br />

(Deniz)<br />

6.984.000 2,7<br />

Askeri Fabrikalar Umum<br />

Müdürlüğü<br />

6.284.000 2,4<br />

Harita Umum Müdürlüğü 892.000 0,3<br />

Umumi Yekûn 261.064.192 100,0 Umumi Yekûn 261.110.000 100,0<br />

32 3620 Sayılı 1939 Mali Yılı Muvazenei Umumiye Kanunu, RG: 1.12. 1939, 4221.<br />

994 Yönetim Zamandizini

1939 YILINDA YÖNETİM<br />

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ocak Hataylı oldukları anlaşılan<br />

17 memurun 2 yıl izinle<br />

Hatay'a gönderilecek 252<br />

kişilik listeye eklenmesi.<br />

1 Ocak "Mustafa Şeref Özkan ve<br />

Eserleri" başlıklı bir kitap<br />

yayımlandı.<br />

1 Ocak Devlet sermayesi ile kurulan<br />

müesseselerin idare ve<br />

murakabeleri hakkındaki<br />

kanun bugünden itibaren<br />

meriyet mevkiine girmektedir.<br />

1 Ocak Boş olan saylavlıklara yapılan<br />

seçimler.<br />

2 Ocak Hatay'ın devlet ve zabıta<br />

teşkilatı için verilecek 1<br />

milyon liralık tahsisat.<br />

2 Ocak Konya, Kütahya, Kocaeli,<br />

Antalya valiliklerine naklen<br />

ve yeniden tayinler gerçekleştirilmiştir.<br />

2 Ocak Diyarbakır'da İdari Taksimat<br />

değişikliği<br />

2 Ocak ti Kültür Direktörlüklerine<br />

atama<br />

2 Ocak Vekalet Emrine Alman<br />

Kaymakamlar<br />

Münib Hayri Ürgüplü tarafından yazılan kitap, İstanbul'da<br />

Cumhuriyet Matbaası'nda basılmıştır. Kitap<br />

şöyle başlamaktadır: "1938 senesi Eylül ayının<br />

10'uncu Cumartesi günü akşam saat 6'yı 45 geçe büyük<br />

bir Türk, çok sevdiği kitaptan arasında ve inziva<br />

içerisinde, nurlu gözlerini hayata ebedi olarak kapadı.<br />

Bu büyük Türk'ün adı Mustafa Şeref Özkan'dır, yaşı<br />

531ür. Onu anlamanın şeref, anlatmanın mazhariyet<br />

olduğuna inanıyorum."<br />

Bu kanuna göre, hükmi şahsiyeti haiz olan ve bu kanunla<br />

kendi kanunları dairesinde mali ve idari muhtariyete<br />

malik olmak, mesuliyetleri, sermayelerile mahdut<br />

bulunmak üzere hususi hükümlere göre idare<br />

olunacaklardır.<br />

Boş olan Bolu, Çankın, Kayseri, Samsun, Bursa, Antalya,<br />

Burdur, İzmir, Siird, Muğla, <strong>Ankara</strong>, İstanbul<br />

saylavlıkları için 31.12.1938 Cumartesi günü yapılan<br />

seçimlerde CHP namzetleri Fethi Okyar, Hüseyin<br />

Cahit Yalçın, Sadreddin Serim, Fahri Ergin, Naci Tınaz,<br />

Cezmi Erçin, Hasan Basri Soyak, Reşad<br />

Mimaroğlu, Naki Berkmen, Sadullah Güney, Atatürk'ün<br />

yerine Arif Baytı, Kazım Karabekir ittifakla<br />

seçilmişlerdir.<br />

Yıl içinde toplam 43 vali ataması gerçekleştirilmiştir. RG<br />

Diyarbakır Vilayetine bağlı Çınar Kazası Merkezi,<br />

Aşağı Hanik Nahiyesinin Merkezi olan Hanakpınar<br />

Köyüne, Aşağı Hanik Nahiyesi Merkezi de Kilvan<br />

Köyüne ve aynı vilayetin Eğil Kazası Merkezi, Dicle<br />

Nahiyesinin Merkezi olan Piran Köyüne ve Dicle<br />

Nahiyesi Merkezi de Eğil Köyüne kaldınlmıştır.<br />

Amasya, Yozgat ve Kayseri il kültür direktörlüklerine<br />

tayinler gerçekleştirilmektedir. Yıl içinde toplam<br />

8 il kültür direktörü tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

Şarkikaraağaç Kaymakamı Bedii Güven görülen idari<br />

lüzum üzerine Vekalet emrine alınmıştır. Yıl içinde<br />

toplam 7 kaymakam vekalet emrine alınmıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.119..15.<br />

/402<br />

SP, 1<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 1<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

225.515..1.<br />

/402607<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 995

G. A. Olay/Mevzu at Açıklamalar Kaynak<br />

2 Ocak Kaymakamlığa atama Çankaya, Beyoğlu ve Bakırköy kaymakamlıklarına<br />

yeniden ve naklen tayinler gerçekleştirilmektedir. Yıl<br />

içinde toplam 233 kaymakam tayini gerçekleştirilmiştir.<br />

2 Ocak Belediye Meclisi kararınca<br />

Belediye Başkanlığı Seçimi<br />

3 Ocak Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü'nün,<br />

İğdır Pamuk<br />

Birliği ile banka arasındaki<br />

mevcut ilişkilerin özetine<br />

dair Başbakanlığa sunduğu<br />

rapor.<br />

3 Ocak İstanbul Belediyesi fen işleri<br />

makine şubesi müdürü<br />

Nusrettin'in görevine son<br />

verildi.<br />

3 Ocak İstanbul Belediyesinin 500<br />

bin liralık istikrazı.<br />

4 Ocak Atatürk'ün vefatı üzerine<br />

<strong>Ankara</strong> Milletvekilliğine<br />

Bayındırlık Bakanlığı Müsteşarı<br />

Arif Baytı'nın seçildiği.<br />

4 Ocak Ziraat kongresinde verilen<br />

kararlar. "Köy kalkınması<br />

için memleket 10 mıntıkaya<br />

ayrıldı".<br />

4 Ocak Cumhurbaşkanlığı Genel<br />

Sekreterliğine atama<br />

4 Ocak Meclis reis vekillerinden<br />

Konya mebusu Tevfık Fikret<br />

Sılay Adliye Vekili tayin<br />

edildi.<br />

5 Ocak Fransız Resmi Gazetesi'nde<br />

yayınlanan Milletin Harp<br />

için Umumi Surette Teşkilatlanması<br />

Kanunu'nun tercümesi.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

Diyarbakır ve Bitlis Belediye Başkanları belediye<br />

meclislerince ittihaz olunan kararlar sonucu tevfikan<br />

tasvib olunmuşlardır. Yıl içinde toplam 24 (Sivas,<br />

Kayseri, Samsun, Yozgat, Malatya, Eskişehir, Kırklareli,<br />

Aydın, Kırşehir, Denizli, Bursa, Sinop, Mersin,<br />

Giresun, Van, Diyarbakır, Malatya, İzmit, Adana,<br />

Çanakkale, Kayseri, Rize, Urfa, Hatay) Belediye<br />

Başkanı bu şekilde seçilmekte ve onanmaktadır.<br />

Bu karar vilayet idare heyetinden geçirildikten sonra<br />

lüzumu muhakeme kararına göre mahkemesine başlanacaktır.<br />

Bugün derme çatma bir halde işletilmekte olan şehir<br />

otobüslerinin imtiyaz hakkını kendisinin kullanması<br />

için Dahiliye Vekaletine müracaat edilmiştir.<br />

Kalkınma faaliyetlerine 1. mıntıka olarak belirlenen<br />

<strong>Ankara</strong>, Eskişehir, Konya, Afyon, Niğde, Kırşehir,<br />

Sivas, Yozgat, Çorum, Çankırı illerinden başlanacaktır.<br />

Her mıntıkanın başında başmüşavir, iki muavin,<br />

yayım (ziraat), tetkik ve tedris müşavirleri yer alıyor.<br />

Akbank açacağı depolarda bulunduracağı zirai malzeme<br />

ile köylüye yardım edecektir.<br />

Başvekalet Müsteşarı Kemal Gedeleç'in Burdur saylavlığına<br />

(milletvekilliği) seçilen Hasan Rıza Soyaktan<br />

açılan Riyaseti Cumhur Umumi Katibliğine tayini icra<br />

Vekilleri Heyetince 2.1.1939 tarihinde onanmış ve<br />

Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.<br />

Adliye Vekili Hilmi Uran BMM parti gurubu reis<br />

vekilliğine intihap edildiğinden istifa etmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

211.435..1.<br />

/25480<br />

SP, 3<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

SP, 3<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

75.497.. 1./<br />

78246<br />

C, 4<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

SP, 4<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

245.655.. 12<br />

/428157.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Ocak TC Ziraat Bankası Memurları<br />

Tekaüd Sandığı Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

5 Ocak Meclis dün Selanik Anlaşmasını<br />

kabul etti.<br />

5 Ocak "Kültür Bakanlığı tabiri yerine<br />

bundan böyle Maarif<br />

Vekaleti tabiri kullanılacak."<br />

6 Ocak <strong>Ankara</strong> İmar Plam'nın 1038<br />

sayılı adasının yeşile bürünmesi<br />

için hazırlanan<br />

5064 sayılı planın tasdiki.<br />

6 Ocak 1.sınıf olmayan sınai müesseselerin<br />

çalıştıracakları<br />

yabancı uzmanlara mukabil<br />

verecekleri uzman yetiştirme<br />

ücretlerine ait kararın<br />

yürürlüğe konulması.<br />

6 Ocak İngiliz uyruklu Harry<br />

Joseph Simms'in Karabük<br />

Demir ve Çelik Fabrikası<br />

inşaatında çalıştırılmasına<br />

izin verilmesi.<br />

6 Ocak İstifa eden Devlet Ziraat İşletmeleri<br />

Kurumu İdare<br />

Meclisi reis ve üyeleri yerine<br />

seçilenler.<br />

6 Ocak C. Özelli tarafından yazılan<br />

ve İstanbul'da yayımlanan<br />

"Asrın Gailesi Yahudi" adlı<br />

broşürün satışının yasaklanmasına<br />

ilişkin BKK.<br />

6 Ocak Sıhhi Ahvallerinin Tesbiti<br />

İçin Gönderilecek Subaylara<br />

Harcırah Verilmesine<br />

Dair 1069 sayılı TBMM<br />

Kararı yayımlandı.<br />

Hariciye Vekili Şükrü Saraçoğlu mühim bir nutuk<br />

söyleyerek anlaşmanın hususiyetlerini anlattı. Anlaşma<br />

Balkan itilafı devletleri ile Bulgaristan arasında<br />

31 Temmuz 1938'de imza edilmiştir.<br />

5.5.1938 tarih ve 2/8738 sayılı kararnameye ektir.<br />

1939 yılı içinde, fabrika inşaatında ya da fabrikada<br />

çalıştırılmak üzere birçok İngiliz uyruklu uzmana<br />

izin verildiği görülmektedir.<br />

14.1.1938 tarih ve 2/8036 sayılı kararnameye ek olarak<br />

çıkarılan kararda, kurum başkanlığına Ziraat Vekilliğince<br />

seçilen Cemil Tlabar, üyeliklere ise Ziraat<br />

Vekilliği'nce seçilen Rıdvan Taşkın, Maliye Vekilliğince<br />

seçilen A. H. Esgün atanmıştır. (İstifa gerekçeleri<br />

bulunamamıştır)<br />

Broşür, Dahiliye Vekilliği'nin 2.1.1939 tarih ve 6032<br />

sayılı tezkeresi ile yapılan teklifi üzerine, Matbuat<br />

Kanunu'nun muaddel 51. maddesine göre "zararlı yazılan<br />

taşıdığı görüldüğünden" yasaklanmıştır. Kararname'nin<br />

aslında yer alan "memleket siyasasına dokunur<br />

mahiyette yazılan" ifadesi "zararlı" şeklinde<br />

değiştirilmiştir.<br />

6 Ocak Bakan Değişikliği Hilmi Uran'ın (Parti grup başkanı olduğundan) istifa<br />

etmesiyle açılan Adliye Vekilliğine Konya Mebusu<br />

Tevfik Fikret Sılay atanmıştır.<br />

6 Ocak Romanya'da idari değişiklik.<br />

Bundan böyle memleketin idari işleri 24 kişiden mürekkep<br />

bir icra heyetine tevdi edilmiştir. Bundan başka<br />

10 kişilik bir meclis parlamentonun yerini tutacak.<br />

RG<br />

SP, 5<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

SP, 5<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

85.111..3./<br />

101-85<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.112.. 19.<br />

/174<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.112..7/2<br />

43-365<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

85.113..2./<br />

240<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.111..12.<br />

/8Ö-342<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 6<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

1939 Yılı 997

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 • Ocak Sivas'ta umumi meclis ve<br />

belediye meclis seçimleri<br />

yapıldı.<br />

7 Ocak Antalya Kongre dileklerinin<br />

C.H.P. Genel Sekreterliği'ne<br />

bildirildiği.<br />

7 Ocak Hatay sorunu Fransızların Hatay Türklerine yaptıkları baskı ve<br />

haksız muameleler ve bu şartlar altında Cenevre Anlaşmasının<br />

tatbikine imkan olmadığı.<br />

7 Ocak Hatay milletvekilleri Hatay Milletvekillerinin TC Devlet Demiryolları'nda<br />

parasız seyahat etmeleri.<br />

7 Ocak Askeri ve Mülki Tekaüd<br />

Kanunun Bazı Maddelerinde<br />

Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3549 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak Kaçakçılıktan Başka Bazı<br />

İnhisar Suçlarından Doğan<br />

Para Cezalarından Vazgeçilebileceğine<br />

Dair 3550 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

7 Ocak Mübadele ve Teffiz İşlerinin<br />

Kat'i Tasfiyesi ve İntacı<br />

Hakkındaki 1771 sayılı kanuna<br />

ek 3551 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

7 Ocak Büyük Millet Meclisi Memurlarının<br />

Teşkilatı Hakkında<br />

3552 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

14 üncü maddenin son fıkrası "Subay ve askeri memur<br />

olduktan sonra ve askeri memur olmazdan evvel<br />

talebe sıfatile yabancı memleketlerde tahsil veya<br />

stajda bulunarak avdet edenler; masrafları kendi taraflarından<br />

ödenmişse tahsil ve staja azimet ve avdet<br />

tarihleri arasında geçen müddet kadar, Hükümet tarafından<br />

tesviye ise zikredilen müddetin iki misli kadar<br />

hizmet etmedikçe tekaütlüklerini ve istifalarını isteyemezler"<br />

şeklinde değiştirilmiştir.<br />

TBMM memurlarının derece, adet, ve nevi merbut<br />

cetvelde gösterilirken, memuriyete tayin olunmak<br />

için gerekli şartlar ve diğer hususlar bu kanunla düzenlenmektedir.<br />

7 Ocak Vatandaşlığa alınma Yıl içinde toplam 40 kişi Türk vatandaşlığına alınmıştır.<br />

7 Ocak Sümerbank fabrikaları Tevhit edilen fabrikalar müstakil müesseseler haline<br />

getirildiler.<br />

7 Ocak Tapu genel müdürlüğüne<br />

atama<br />

Maliye mali tetkik heyeti reisi Esad Tekeli Tapu Kadastro<br />

Umum Müdürlüğüne vekaleten tayin edildi<br />

7 Ocak Trakya'da baro teşekkülü. Bütün Trakya bölgesine şimal olmak üzere yeni kanuna<br />

tevfikan baro teşekkül etti.<br />

Yönetim Zamandizini<br />

SP, 6<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0<br />

/492.1981..<br />

2-/2. Büro<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

225.515..4.<br />

/402-609<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.110..<br />

16.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 7<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 7<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 7<br />

İkincikanun<br />

1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ocak Komisyonculuğun kaldırılması.<br />

İcra Vekilleri Heyeti 5 Kanunisani Perşembe günü,<br />

devlet mübayalarında komisyonculuk usulünün ilga<br />

edilmesine karar verdi. Bu kanunla ilgili Falih Rıfkı<br />

Atay'ın bir yazısı da gazetede yayımlanmıştır. Bu daha<br />

sonra da birkaç yazıya da konu olmuştur.<br />

8 Ocak İzmir'de vergi tahsilatı. Vilayetin 1938 yılı vergi tahsilatı 5 milyon 64 bin liradır.<br />

Tahsilatta %19 artış vardır.<br />

8 Ocak Antalya'da okaliptüs ormanı<br />

kuruluyor.<br />

8 Ocak Devlet yönetiminde <strong>Ankara</strong>'ya<br />

taşınma<br />

9 Ocak Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğünce 1346 sayılı<br />

tamim yayımlandı.<br />

9 Ocak Maliye Vekaleti mübadil<br />

Rumlardan kalan gayrimenkullerin<br />

bugünkü vaziyetlerini<br />

tespite karar verdi.<br />

9 Ocak Yeni barem kanunlan<br />

Martta tatbik edilecek.<br />

10 Ocak Karabük Belediyesi kurulması<br />

kararnamesi yayımlandı.<br />

Ormanın adı Şen Oba kondu.<br />

Toprak Mahsulleri Ofisi'nin umum müdürlük teşkilatı<br />

tamamen <strong>Ankara</strong>'ya yerleşmiştir.<br />

Bu tamimle Adana Şakirpaşa İstasyonu, ara istasyon<br />

olması gerekçesi ile kapatılmaktadır.<br />

Sermayelerinde devletin yandan fazla iştiraki bulunan<br />

müesseseler de barem kanunu hükümlerine tabi<br />

olacaklar. Sümerbank, Ziraat Bankası, Etibank, Denizbank,<br />

Devlet Ziraat İşletmeleri gibi. Diğer milli<br />

müesseseler ise kanun çerçevesi içine alınmamakla<br />

beraber bunlar da barem esaslanna tabi olmak arzusunu<br />

izhar etmişlerdir.<br />

Safranbolu'nun Karabükmevkiinde yeniden bir belediye<br />

teşkil edilmesi karan onanmaktadır.<br />

10 Ocak Defterdar atamaları Maliye Vekaletince Aydın ve Siirt Defterdarlıklanna<br />

tayinler gerçekleştirilmektedir. Yıl içinde toplam 14<br />

defterdar tayini söz konusudur.<br />

10 Ocak Devlet Demiryollan ve<br />

Limanlan İşletme Umum<br />

Müdürlüğünce 1345 sayılı<br />

tamim yayımlandı.<br />

10 Ocak Devlet Şurası reisliği seçimleri.<br />

10 Ocak Ali Fuad ve Refet Bele'nin<br />

CHP'ye dönüşü<br />

Adana-Misis arasında bulunan Kürkçüler İstasyonunun<br />

açılması kararlaştırmaktadır.<br />

Reis ve daire reislikleri namzedleri seçildi. Reisliğe<br />

İsmail Hakkı, Mitat Kalabalık ve Saffet Tuncay aday<br />

gösterildi. Devlet Şurası Reisliğine hükümetçe namzed<br />

gösterilen meclis reis vekillerinden Refet Canıtez ile<br />

Faik Öztrak meclisteki çalışmalanna devamı tercih<br />

ettiklerinden listeye dahil edilmemeyi istemişlerdir.<br />

Müstakil (bağımsız) mebuslardan General Ali Fuad<br />

ve General Refet Bele'nin Halk Partisine kayıtlan ve<br />

parti mebusu olarak çalışmalan hususundaki müracaatlan<br />

tasvip edilmiştir.<br />

SP, 8<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 8<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 8<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 8<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

SP, 9<br />

tkincikânun<br />

1939<br />

SP, 9<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 10<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP,10<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

1939 Yılı 999

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ocak Giresun İl Kongresi'nde kararlaştırılan<br />

dileklerin Genel<br />

Sekreterliğe gönderildiği.<br />

11 Ocak Adliye Vekaletince hakim<br />

ve savcı atama kararnamesi<br />

yayımlandı<br />

11 Ocak Türk Maarif Cemiyeti'nin<br />

cumhurbaşkanlığı himayesine<br />

girmesi<br />

11 Ocak İl genel meclisi seçiminde<br />

değişiklik taslağı<br />

11 Ocak Balkanlarda dışişleri örgütlenmesi<br />

değişikliği<br />

Kararname ile 24 hakim ve savcının tayini gerçekleşmektedir.<br />

Yıl içinde toplam 1580 hakim, savcı ve<br />

yardımcılıklarına atama yapılmıştır.<br />

İnönü uzun zamandır genel başkanlığında bulunduğu<br />

Türk Maarif Cemiyetini yüksek himayelerine almışlardır.<br />

Dahiliye Vekaleti, vilayet umum meclisleri seçimi<br />

kanununu değiştiren bir kanun projesi hazırlamıştır.<br />

Değişiklik, seçimin yurdun her tarafında aynı zamanda<br />

ve günde yapılmasını temin maksadı içindir.<br />

Hükümet, Balkan merkezlerindeki orta elçiliklerini<br />

büyük elçiliğe tahvil etmek kararını vermiştir.<br />

12 Ocak Hava kuvvetleri ihaleleri Hava Kuvvetleri için yaptırılacak binaların ihaleye<br />

verilebileceği, bununla ilgili idari şartname.<br />

12 Ocak Bulgaristan'la Selanik anlaşması<br />

12 Ocak Nafıa Vekaletinden yapılan<br />

atamalar<br />

Balkan İtilafı Devletlerde Bulgaristan arasında 31<br />

Temmuz 1938 Tarihinde Selanik'te İmza Edilen Anlaşmanın<br />

Tasdiki Hakkında 3553 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

Nafıa Müsteşarlığına Naki Köstem getirilmiştir.<br />

12 Ocak Tayyare kaçakçılığı. Tayyare kaçakçılığı konusunda gazetelerde çıkan ve<br />

büyük nüfuzlu kişi ile birkaç mebusun da Ekrem<br />

Körig isimli kişi ile birlikte bu kaçaklık işinin içinde<br />

olduğu yönündeki haberlerden sonra Başvekil Bayar<br />

gurup toplantısında bir açıklama yaparak bunu yalanlamış,<br />

bu konuda haber yapan gazeteciler hakkında<br />

soruşturma açılacağını belirtmiştir.<br />

13 Ocak Türk - Yunan Anlaşması 1930 Türk-Yunan İkamet, Ticaret ve Seyrisefain<br />

Sözleşmesi'ne ve 1935 tarihli Kliring Anlaşması'na<br />

ek olarak Atina'da imzalanan protokolün yürürlüğe<br />

konulması.<br />

13 Ocak İlkokullarda fakir çocuklar<br />

için barındırma odası uygulaması<br />

13 Ocak Trabzon Belediyesi memurlarına<br />

ait teadül cetvelinde<br />

değişiklik yapılması.<br />

13 Ocak Bazı ziraat makinelerinin<br />

Devlet Ziraat İşletmeleri<br />

Kurumu'na ait çiftliklere<br />

devri<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

Ücretleri 1938 mali yılı bütçesine konulan tahsisattan<br />

verilmek üzere Eyüp, Kasımpaşa ve Fatih ilkokullarında<br />

fakir çocuklar için açılan barındırma odalarında<br />

mesai dışında çalışacaklara ait 5 aylık kadronun tasdiki.<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

494.1990..<br />

1./2. Büro<br />

RG<br />

SP, 11<br />

ikincikanun<br />

1939<br />

SP, 11<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 11<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

51.337..2./<br />

4623<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 12<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.115..3.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

Yer No:<br />

85.115..7/<br />

144-245<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.114..13.<br />

/52-152<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.115..5./<br />

216-117

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Ocak Nafıa Vekaletinden yapılan<br />

atamalar<br />

13 Ocak Maliye Vekaletinde/Tapu'da<br />

atamalar<br />

Kocaeli Vilayeti Nafıa Müdürlüğüne Cevdet Onaran<br />

atanmıştır.<br />

RG<br />

Urfa, Erzincan ve Tokat il tapu müdürlüklerine ata- RG<br />

malar yapılmıştır. Yıl içinde toplam 11 il tapu müdürü<br />

ataması gerçekleştirilmiştir.<br />

13 Ocak Tayyare kaçakçılığı. Tayyare kaçakçılığı konusunda haber yapan gazetecilerden<br />

mebus ve muharrir Aka Gündüz, Yeni Sabah<br />

gazetesinin sahibi Cemaleddin Saraçoğlu, yazı işleri<br />

müdürü Murad Sertoğlu ve ibrahim Hakkı hakkında<br />

soruşturma açıldı ve ifadeleri alındı.<br />

13 Ocak O'nun İçin isimli bir kitap<br />

yayımlandı.<br />

Ebedi Şef Atatürk için bütün yazıları toplayan Fatih<br />

Halkevi "O'nun İçin Yazılanlar ve Söylenenler" adlı<br />

çok kıymetli bir eser meydana getirmiştir.<br />

14 Ocak Kızılay'a destek Yer Sarsıntısına Maruz Kalan Bazı Yerlerde Kızılay<br />

Kurumunca Yaptırılacak İnşaata Aid Malzemenin<br />

Devlet Demiryollarında Parasız Nakledilmesi Hakkında<br />

3554 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

14 Ocak Belediye reisliği seçimleri. Yozgad, Eskişehir, Kırklareli, Aydın, Kırşehir, Denizli,<br />

Bursa ve Sinob merkez belediye reisliklerine<br />

seçilenlerin seçimi tasvip edilmiştir.<br />

15 Ocak Yeni barem projesi. Proje son şeklini aldı. Encümende dünkü görüşmeler<br />

hararetli oldu. Projeler umumi heyete sevk edildi.<br />

Son şekle göre Osmanlı Bankası kanun hükmü dışına<br />

çıkmıştır.<br />

16 Ocak Kredili resmi dışalıma izleme<br />

Resmi dairelerin yabancı ülkelerde kredili ithalatlarına<br />

ait yaptıkları ödemelerini Merkez Bankası'na bildirmeleri<br />

ve hesaplarını takip etmelerine dair Başbakanlık<br />

tamimi.<br />

16 Ocak Büyükelçilik tayini İzmir mebusu Tevfık Rüştü Aras, Londra büyükelçiliğine<br />

tayin edilmiştir. Yıl içinde toplam 11 büyükelçi<br />

ataması yapılmıştır.<br />

16 Ocak Erken seçim tartışmaları Mecliste yeni seçimin bahardan evvel yapılması cereyanı<br />

baş gösterdi. Beşinci intihap devresi 9 buçuk<br />

ay sonra ikmal edecektir.<br />

17 Ocak Milli Müdafaa Vekili Kazım<br />

Özalp istifa etti.<br />

17 Ocak Müstakil mebuslardan Halil<br />

Menteşe'nin (sual takriri)<br />

soru önergesi.<br />

17 Ocak Almanya ile 150 milyon<br />

marklık bir kredi anlaşması<br />

imzalandı.<br />

Sıhhi ahvaline binaen istifa etmiş, yerine General<br />

Naci Tınaz'ın getirilmesi muhtemel. (İstifanın daha<br />

sonra tayyare kaçaklığı ile ilgili olduğu ortaya çıkacaktır.)<br />

Takrir, eski ve yeni mütekaitler arasındaki farkın<br />

kaldırılmasıyla ilgili.<br />

18 Ocak Atatürk'ün mozalesi. Parti Grubu mozalenin Rasattepe'de inşa edilmesine<br />

karar verdi.<br />

SP, 13<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

SP, 13<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

SP, 14<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 15<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

162.136..1.<br />

/17287<br />

RG<br />

SP, 16<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

SP, 17<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 17<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 17<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

C, 18<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

1939 Yılı 1001

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Ocak Devlete Aid Matbaaların<br />

Birleştirilmesi Hakkında<br />

3558 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

18 Ocak Arttırma, Eksiltme ve İhale<br />

Hakkındaki 2490 sayılı<br />

Kanuna Bir Muvakkat<br />

Madde Eklenmesi Hakkında<br />

3559 sayılı kanun yayımlandı.<br />

18 Ocak Milli Müdafaa Vekilliğine<br />

Kazım Özalp'in istifa etmesinden<br />

dolayı emekli general<br />

Naci Tınaz tayin edildi.<br />

18 Ocak Milli Şef tarih ve dil kurumlarını<br />

yüksek himayelerine<br />

aldılar.<br />

18 Ocak Milletvekilliği ve spor<br />

klüpleri<br />

18 Ocak "Maliye Vekili'nin istifa<br />

edeceği haberleri yalan."<br />

19 Ocak Milli Müdafaa Vekaleti'ne<br />

atama<br />

19 Ocak Ziraat Vekaleti müsteşarlığına<br />

atama<br />

Matbaaların Askeri, Devlet ve Maarif matbaaları adı<br />

altında üç ana başlıkta toplanmasına karar verilmiştir.<br />

Mubayaası icab eden eşya ve levazım, bu düzenlemeyle<br />

birlikte, 2490 sayılı kanunun kabil olmadığı<br />

hallerde aid oldukları vekaletlerin teklifi üzerine Maliye<br />

Vekaletinin mütealası alınarak İcra Vekilleri Heyetince<br />

tespit edilecek esaslara göre mubayaa edileceklerdir.<br />

Başvekil Milli Müdafaa Vekaletinin evrak ve mühürlerini<br />

taklid sureti ile teşebbüs olunan tayyare kaçakçılığı<br />

meselesini işaret ederek "geçen celsede hatiplerden<br />

birisi bu sahtekarlık meselesi üzerinde adliyece<br />

yapılan tahkikatın tam bir serbesti içinde cereyanını<br />

temin için Milli Müdafaa Vekilinin çekilmesi lüzumundan"<br />

bahsetmiştir. "Milli Müdafaa Vekilli arkadaşımız<br />

da sırf muhakemenin selameti cerayanını<br />

temin maksadile istifa etmiştir" dedi.<br />

Erzurum mebusu Aziz Akyürek <strong>Ankara</strong> Galatasaray<br />

Kulübü Reisliğine seçilmişlerdir.<br />

İstifa haberleri maliye bakanının tayyare kaçakçılığı<br />

ile ilgisi olduğu iddiasına dayanmaktadır.<br />

Milli Müdafaa Vekilliği'nden istifa eden Balıkesir<br />

Mebusu Emekli General Kazım Özalp'in yerine Bursa<br />

mebusu emekli general Naci Tınaz atanmıştır.<br />

Ziraat Vekaleti Müsteşarlığına, İstatistik Umum Müdürü<br />

M. Celal Aybar atanmıştır.<br />

20 Ocak Maliye Vekaletinde atama Muhasebat Umum Müdürlüğüne, Tahsilat müdürü<br />

Şevket Adalan tayin edilmiştir.<br />

20 Ocak Yeni barem projesi Yeni proje ücretli memurları telaş ve endişeye düşürdü.<br />

Maaşlı ve ücretli olmak üzere 2 tür memurlardan<br />

maaşlı olanlar umumi bütçeye dahil olan resmi dairelerin<br />

memurlarıdır. Ücretli memurlar da mülhak bütçeli<br />

resmi idareler veya sermayelerinden bir kısmı<br />

devlet tarafından verilmiş olan müesseselere mensub<br />

olanlardır.<br />

20 Ocak İstanbul Tramvay Şirketinin<br />

alınması<br />

21 Ocak Adli Evrakın Posta, Telgraf<br />

ve Telefon İdaresi Vasıtasile<br />

Tebliğine dair 3560 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

Tramvay şirketi Şubatta hükümete geçecek. Satış<br />

müzakereleri 23 Ocak günü <strong>Ankara</strong>'da başlıyor.<br />

Daha önce tebligat mübaşir vasıtasıyla yapılmakta ya<br />

da mahkemeler gecikmesinde zarar olan durumlarda<br />

kendi memurları aracılığıyla bu tebligatı yapmaktaydılar.<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 18<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

SP, 18<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

SP, 18<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

SP, 18<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 20<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

SP, 20<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

21 Ocak Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Hollanda Arasında 19 Mart<br />

1937 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

İmza Edilen Ticaret Anlaşmasında<br />

Tadilat Yapılması<br />

İçin Teati Edilen Notaların<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3561 sayılı kanun yayımlandı.<br />

21 Ocak Türkiye-Yugoslavya Ticaret<br />

ve Seyrisefain Mukavelesine<br />

Munzam 1 Mayıs<br />

1938 tarihli Protokolü<br />

Merbut A Listesindeki<br />

"Maya" Kelimesinin 565<br />

tarife numarasından, 165<br />

tarife numarasına nakli<br />

hakkında 3562 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

21 Ocak Bakırköy'e bağlı 7 köyün<br />

adı değiştirildi.<br />

21 Ocak İktisat Doktoru Esad Sabit<br />

Şibayi'nin Barem Kanunu<br />

projesi ile ilgili beyanatı.<br />

21 Ocak Mısır Kralı Faruk halife<br />

ilan edildi.<br />

23 Ocak İskenderun'da tesis edilecek<br />

serbest mıntıkanın yeri<br />

ve bununla ilgili işlere ait<br />

Hariciye Vekaleti raporunun<br />

kabulü.<br />

23 Ocak Yozgat'ta bulunan<br />

Midilliçoğlu Çiftliği'nin<br />

hayvancılık ve hayvan<br />

yem-i nebatları yetiştirilmesi<br />

için Devlet Ziraat İşletmeleri<br />

Kurumu'na devri.<br />

23 Ocak Riyaseti Cumhur Dairesi<br />

Teşkilat Kanununda Değişiklik<br />

Yapılması Hakkında<br />

3568 sayılı kanun yayımlandı.<br />

Litros-Esenler, Vidros-Göngördü, Çiftburgaz-Bağcılar,<br />

Ayapa-Kirazh, Malas-Kocasinan, Ayayorgi-Kayabaşı<br />

olarak değiştirildi.<br />

Memurlar ve Barem isimli yazıda "ücretler bareme<br />

indirileceğine, barem ücret seviyesine çıkanlmalıdır"<br />

görüşü savunulmaktadır.<br />

Sonraki gün bu resmen teyit edilmedi.<br />

16 Mayıs 1993 tarihli ve 2180 sayılı kanunun<br />

1.maddesi şu şekilde değiştirilmiştir: "Riyaseti Cumhur<br />

Dairesi: Umumi Katiblik, Başyaverlik, Hususi<br />

Kalem Müdürlüğü, Yazı İşleri Müdürlüğü ile Daire<br />

Müdürlüğü'nden ve Baştabiblikten teşekkül eder."<br />

23 Ocak Ölüm Cezalan Çeşitli suçlardan ötürü TBMM tarafından yıl içinde<br />

toplam 59 kişi hakkında idam karan alınmıştır.<br />

23 Ocak Halk Partisi teşkilatına verilecek<br />

yeni şekil etrafında<br />

bir komisyon tetkiklere<br />

başladı.<br />

Merkezde genel sekreterliğin dahiliye vekilinin uhdesinde<br />

ve vilayetlerde parti reisliğinin valilerin reisliğinde<br />

kalıp kalmayacağı karara bağlanacak.<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 21<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 21<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 21<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.117..12.<br />

/402-48<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.117-4./<br />

132-181<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 23<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

1939 Yılı 1003

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

23 Ocak Yeni barem kanunu projesi<br />

bir daha tetkik edilecek.<br />

24 Ocak Ordudan Çıkarılacak On<br />

İki Yaşından Yukan Hayvanların<br />

Çiftçiye Satılması<br />

Hakkında 3563 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

24 Ocak Türkiye-Finlandiya Ticaret<br />

Anlaşmasına Bağlı II Sayılı<br />

Listeye Dahil Pozisyonlarda<br />

Tadilat Yapılması İçin<br />

Finlandiya Hükümetile teati<br />

edilen Mektupların Kabul<br />

ve Tasdiki Hakkında 3565<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

24 Ocak Tilrkiye-lsveç Ticaret ve<br />

Kliring Anlaşmasına bağlı<br />

Protokoldeki Listede Münderiç<br />

"diğer emtia" Tabirinin<br />

Tadili Hakkında 3566<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

24 Ocak Maliye Vekilinin müstakil<br />

mebus Halil Menteşe'nin<br />

eski ve yeni mütekaitler ile<br />

ilgili sual takririne cevabı.<br />

24 Ocak Dahiliye Vekaleti'nin kırtasiyecilik<br />

ile ilgili tamimi.<br />

24 Ocak Son Posta gazetesi yazarlarından<br />

Muhittin Birgen'in<br />

yazısı.<br />

25 Ocak Başbakan Celal Bayar istifa<br />

etti.<br />

25 Ocak Berlin'de İmza Edilen<br />

(Türkiye-Almanya Arasında<br />

Ticari Mübadelelere aid<br />

anlaşma) ile (Avusturya'nın<br />

Almanya Tarafından İlhakı<br />

üzerine Yine Almanya ile<br />

Aynı Tarihte İmza Edilen<br />

ve Ticari Mübadelelere ve<br />

Tediyata Müteallik Protokolün<br />

Tasdikına Dair 3564<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

Bütçe imkanları müsait olduğu sürece.<br />

İdari makamlara vaki müracaatlann derhal cevab ifasını<br />

kırtasiyeciliğe nihayet verilerek Teşkilatı Esasiye<br />

Kanununa göre hareket edilmesi.<br />

Yazının ismi: "Ücretli Memur, Maaşlı Memur"<br />

Bayar, "TBMM seçiminin yenilenmesine parti divanınca<br />

karar verilmiştir. Partimizin seçime yeni ve taze<br />

bir kuvvetle çıkmasının maksat ve esasa daha uygun<br />

ve yararlı olacağını düşündüm bu imkanı size<br />

vermiş olmak için Başbakanlıktan istifamı sunuyorum"<br />

açıklamasını yapmıştır. Yerine Başbakan olarak<br />

Dr. Refik Saydam geçmiştir.<br />

SP, 23<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 24<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 24<br />

lkincikanun<br />

1939<br />

SP, 24<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

Çavdar,<br />

TDT, s.<br />

347<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Ocak Gümrük Kanununda Değişiklik<br />

Yapan 1940 Sayılı<br />

Kanunun 2 nci Maddesine<br />

Bir Fıkra İlavesi Hakkında<br />

3567 sayılı kanun yayımlandı.<br />

25 Ocak Devlet Şurası Reisliğine<br />

İsmail Hakkı Göreli'nin,<br />

Daire Reisliğine Selahaddin<br />

Odabaşı'nm, azalıklara da<br />

on zatın seçildikleri Hakkında<br />

1073 sayılı TBMM<br />

Kararı yayımlandı.<br />

25 Ocak Mısırdaki hilafet ilanı hakkında<br />

Hariciye Vekilinin<br />

beyanatı.<br />

Bize göre Hilafet Müessesesinin modası geçmiştir.<br />

25 Ocak İmpeks Şirketi iddiaları. Türkiye'de %6 komisyonla her işi yaptıracağını dünyaya<br />

ilan eden şirket ile ilgili olarak Başvekil, bu şirketin<br />

İstanbul'da olduğunu ve İmpeks ismini taşıdığını<br />

bildirmiştir.<br />

26 Ocak Muhtelif sınıflara mensup<br />

47 subay ve askeri memurun<br />

derece terfileri ile tayin<br />

tarihlerinin düzeltilmesi.<br />

26 Ocak İzmir Mebusu Celal Bayar<br />

Başvekaletten istifa etmiş<br />

ve İstanbul Mebusu Refik<br />

Saydam yeni hükümeti<br />

kurmakla görevlendirilmiştir.<br />

27 Ocak Ahmet Emin Yalman'ın<br />

Başbakan Refik Saydam'a<br />

tebrik mektubu.<br />

27 Ocak Umumi Murakabe Heyeti<br />

reis ve azalarına mesken<br />

tazminatı ile harcırah verilebileceğine<br />

dair.<br />

27 Ocak İkincikânun ve Şubat 1939<br />

Ayları Ücret ve Maaşlarının<br />

Tediye Sureti Hakkında<br />

3572 sayılı kanun yayımlandı.<br />

Refik Saydam yeni bakanlar kurulunu belirlemiş ve<br />

Cumhurbaşkanı yeni kabineyi onaylamıştır. Seçimlerin<br />

yenilenmesine karar verildi. Seçimlerin Mart<br />

ayında yapılması kararlaştırıldı. Yeni kabine işbaşında.<br />

Refik Saydam Kabinesi Meclisin Cuma günkü<br />

toplantısında beyannamesini okuyacak ve itimat isteyecek.<br />

Dahiliye vekilliği ile parti genel sekreterliği<br />

ayrıldı. Parti genel başkanlığı vekilliğine Dr. Refik<br />

Saydam getirildi. Parti genel sekreterliğine de Dr.<br />

Fikri tayin edildi. Celal Bayar ve Faik Kurdoğlu<br />

müstesna olmak üzere diğer vekiller mevkilerini muhafaza<br />

ettiler. Dahiliye vekilliğine Faik Öztrak, Ziraat<br />

Vekilliğine de Muhlis Erkmen deruhte ettiler. (Son<br />

Posta, 26 tkincikanun 1939)<br />

Ahmet Emin Yalman Vatan Gazetesi başyazarı,<br />

Goodyear şirketinin temsilcisidir.<br />

Daha sonraki adıyla Başbakanlık Yüksek Denetleme<br />

Kurulu.<br />

Ödemeler 27 Ocak'tan itibaren yapılacaktır.<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 20<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

SP, 25<br />

İkincikânun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

128.3..1.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..1.0.0<br />

/17.92..3./<br />

A7<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

27.153..9/<br />

2319<br />

RG<br />

1939 Yılı 1005

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Ocak Yeni Başvekil Refik Saydam'ın<br />

beyanatı.<br />

27 Ocak Celal Bayar'ın istifası münasebetiyle<br />

verilen yanlış<br />

haber.<br />

27 Ocak Parti ile devlet birleşmesinin<br />

sona erdirilmesine dönük<br />

çalışmalar<br />

27 Ocak Yeni seçime neden lüzum<br />

görüldüğü hakkında.<br />

27 Ocak Harb hazırlıkları aldı yürüdü.<br />

27 Ocak Başvekalet ve Ziraat Vekaleti<br />

hususi kalem müdürleri<br />

değiştirildiler.<br />

28 Ocak Yeniden düzenlenen Tunceli<br />

ilinin özel muhasebesinin<br />

idare ve hesap kısmına<br />

ait tip kadro cetvelinin tasdiki.<br />

28 Ocak Refik Saydam Hükümeti<br />

Meclis'ten güvenoyu aldı.<br />

28 Ocak TBMM intihabının (seçimlerin)<br />

yenilenmesine dair<br />

1079 sayılı TBMM Karan<br />

yayımlandı.<br />

28 Ocak Hükümet programı mecliste<br />

okundu.<br />

29 Ocak Tramvay Şirketinin alınması.<br />

"İnkılap prensiplerinde hiçbir inhiraf yoktur. Dahilde<br />

Yahudiler hakkında hiçbir karanmız yoktur, bunlann<br />

hepsi vatandaşlanmızdır. Fakat Yahudi tahaccümüne<br />

de müsaade etmiyeceğiz." Başvekil ayrıca tayyare<br />

kaçakçılığı ve İmpeks Şirketi ile ilgili konular hakkında<br />

açıklama yapmıştır.<br />

Yeni başvekil eski kabinenin son toplantıda kendisi<br />

tarafından ileri sürülen lüzum üzerine çekildiği şayialarını<br />

tekzip etti ve toplantıda hiçbir müzakere yapılmadan<br />

istifaya karar verdiğini bildirdi.<br />

Parti Umum Merkezinde kurulan komisyon çalışmalarını<br />

bitirdi. Bu komisyon hükümet ve parti beraberliği<br />

hakkında 1936 yılında başkanlık divanı toplantısında<br />

verilmiş olan kararın neticelerini tetkik etmek<br />

üzere kurulmuştu. Komisyon raporunda başvekil ile<br />

parti genel başkanı vekilliğinin ve dahiliye vekilliği<br />

ile parti genel sekreterliğinin aynı şahıslarda birleşmesi<br />

mahzurlannı tebarüz ettirdi.<br />

1939 seçimleri dokuzbuçuk ay öne alınmıştır. Başvekil<br />

Saydam, "buna sırf harici noktai nazardan lüzum<br />

görülmüştür."<br />

İngiltere ile Fransa müdafaa tertibatı alıyorlar.<br />

Başvekalet hususi kalem müdürü Baki Sedes istifa<br />

etmiş, yerine, Dahiliye Vekaleti Hususi Kalem Müdürü<br />

Hasan Şükrü tayin edilmiştir.<br />

Güvenoyu 341 oyla diğer bir deyişle mevcudun ittifakı<br />

ile olumlu yöndedir.<br />

Vatandaşları anarşiden, cebirden uzak bir emniyet<br />

havası içinde bulundurmak. Kabine, mevcudun ittifakı<br />

ile itimat kazandı.<br />

Şirket birbuçuk milyona satın alındı. Şirket personeli<br />

lehine tesis edilmiş olan teavün sandıkları mevcudatı<br />

mahfuz tutuldu.<br />

29 Ocak Yeni Seçimler Yeni mebuslar Martın 22. günü seçilecek, seçim faaliyetine<br />

başlandı.<br />

29 Ocak İmpeks Şirketi iddiaian. Şirket ile ilgili tetkikattan dolayı Denizbank'ın İstanbul<br />

teşkilatında yapılan teftişler genişletiliyor.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

SP, 27<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 27<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 27<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 27<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 27<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 27<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

85.119..3./<br />

75-145<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 28<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

SP, 29<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 29<br />

tkincikanun<br />

1939<br />

SP, 29<br />

tkincikanun<br />

1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Ocak Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi<br />

Dekanı Konya Mebusu<br />

Muzaffer dekanlıktan<br />

istifa etti.<br />

30 Ocak Türkiye-Almanya Ticaret<br />

Mukavelesine Müzeyyel<br />

Olarak <strong>Ankara</strong>'da 19 Mayıs<br />

1939 Tarihinde Tanzim ve<br />

İmza Edilen 3 üncü İtilâfın<br />

Tasdiki Hakkında 3569 sayılı<br />

kanun yayımlandı.<br />

30 Ocak Türkiye ile Almanya Arasındaki<br />

Mübadelata ve<br />

Tediyata Müteallik Olup 30<br />

Ağustos 1937 Tarihinde<br />

Berlin'de İmzalanmış Olan<br />

Anlaşmanın Tasdikine Dair<br />

3570 sayılı kanun yayımlandı.<br />

30 Ocak Dahiliye Vekaleti Merkez<br />

Teşkilat ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

1624,3314 ve 3406<br />

sayılı Kanunlarda Değişiklik<br />

Yapılmasında Dair 3571<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

30 Ocak Denizbankta maaşlar %30<br />

nispetinde tenzil edilecek.<br />

3 Şubat Tayyare kaçaklığı davasına<br />

bugün başlanıyor.<br />

3 Şubat Son Posta gazetesi yazarlarından<br />

Muhittin Birgen'in<br />

yazısı.<br />

Yerine SBO Muduru Mehmet Emin (Erişirgil) tayin<br />

edilmiştir.<br />

Kanun, İçişleri Bakanlığı merkez teşkilatı ve Mahalli<br />

İdareler Genel Müdürlüğü ile Sicil ve Umum Müdürlüğü'nde<br />

değişiklikler yapmaktadır.<br />

Nedeni bir kısım memur maaşlarının çok yüksek bulunması.<br />

Devlet kadrosunun kalite bakımından yükseltilmesini<br />

temin etmek zaruridir. (Muhittin Birgen Mülkiye<br />

mezunudur. Biyografisi Zeki Ankan tarafından yayımlanmıştır.)<br />

5 Şubat Yeni seçimler. Yeni mecliste 120-130 kadar yeni sima bulunacak,<br />

eski meclisten 280-290 aza namzet gösterilecek.<br />

5 Şubat Eski valilerden Asım<br />

Çalıkoğlu'nun, Başbakan'a<br />

mebus olmak isteğini belirten<br />

mektubu.<br />

6 Şubat İspanya Cumhurreisi Fransa'ya<br />

iltica etti.<br />

7 Şubat Başbakanlık ve Başbakanlığa<br />

bağlı protokole dahil<br />

memurların isim ve görevlerini<br />

gösteren liste.<br />

"Beşinci dereceye kadar (bu derece dahildir) maaşlı<br />

devlet memurlan, A serisine muadil maaşta olup bil-<br />

fiil umum müdür (teadül derecesi 4) veya bilfiil müdür<br />

(teadül derecesi 5) vazifesini ifa eden memurlar<br />

ile doğrudan doğruya umumi bütçeden maaş almayan<br />

ve şimdiye kadar teşrifata (protokole) dahil addedilen<br />

kurumlar ve emsali için de en yüksek dereceden üç<br />

SP, 29<br />

İkincikanun<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

SP, 30<br />

tkincikânun<br />

1939<br />

SP, 3<br />

Şubat 1939<br />

SP, 3<br />

Şubat 1939<br />

SP, 5<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30..1.0.0<br />

/17.92..9./<br />

A7<br />

SP, 6<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

28.161..5./<br />

2738<br />

1939 Yılı 1007

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Şubat Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin<br />

Aşılattırılması<br />

Hakkında 3573 sayılı kanun<br />

yayımlandı.<br />

7 Şubat Askeri Memurlar Hakkındaki<br />

3128 Sayılı Kanunu<br />

Değiştiren 3428 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3574 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

7 Şubat Askeri Fabrikalar Tekaüd<br />

ve Muavenet Sandığı Hakkında<br />

3575 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

7 Şubat Devlet Demiryolları ve<br />

Limanlan Umumi idaresinin<br />

Teşkilat ve Vazifelerine<br />

Dair Olan 1042 Numaralı<br />

Kanuna Ek 3576 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat Devlet Kitaplan Mütedavil<br />

Sermayesi Hakkındaki<br />

2133 Sayılı Kanunun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

3577 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat ldarei Umumiyei Vilayat<br />

Kanununun Bazı Maddelerinin<br />

Tadili Hakkındaki<br />

2630 Sayılı Kanunun 2.<br />

Maddesini Değiştiren 3578<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat İstiklal Madalyası Kanununa<br />

Müzeyyel 869 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3579 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat Cenaze Nakline Mahsus<br />

Beynelmilel ltilafnameye<br />

İltihakımız Hakkında 3584<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat Arazi Vergisi Kanununun<br />

Bazı Hükümlerinin Değiştirilmesi<br />

Hakkında 3585 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

zat"ın listesidir. Listede memurlann evli olup olmadıklan<br />

bilgisi ile evli iseler eşlerinin adı da yer almaktadır.<br />

Düzenleme ile Hatay Mebuslarının TCDD'den parasız<br />

seyahatleri sağlanmaktadır.<br />

2630 sayılı kanunun 2. maddesindeki değişiklikle<br />

"Vilayet umumi meclislerinin müddeti 4 senedir. Bu<br />

müddet intihabın bittiği tarihten başlar, seçimin yapılacağı<br />

gün Dahiliye Vekaleti tarafından tayin olunur.<br />

Sabık meclis, lahik meclisin içtimaına kadar devam<br />

eder..." şeklinde düzenlenmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

Kanunla,15 Mayıs 1335 (1919) tarihinden İzmir'in RG<br />

istirdat tarihi olan 9 Eylül 1338 (1922) tarihine kadar<br />

milli orduda vazife alan numara ve adları listede yazılı<br />

muhtelif sınıf alay sancaklanna birer istiklal madalyası<br />

verilmesi kararlaştırılmaktadır.<br />

27.6.1931 tarih ve 1833 sayılı Arazi Vergisi Kanunu'nun<br />

10. maddesinde yapılan değişiklikle, "Arazi<br />

Vergisi iki taksitte alınır. Taksit zamanları her mahallin<br />

zirai ve iktisadi vaziyete göre vilayet umumi meclislerinin<br />

mütealası alınarak valilerce tayin olunur"<br />

şeklinde düzenlenmiştir.<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Şubat Arazi Vergisinin 1935 Mali<br />

Yılı Sonuna Kadar Olan<br />

Bakayasının Terkinine Dair<br />

3586 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat Milli Müdafaa İhtiyaçları<br />

İçin 125,5 Milyon Liraya<br />

Kadar Taahhüde Girişilmesi<br />

Hakkındaki 3395 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3587 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat Muvazene Vergisi Kanununun<br />

1 .Maddesinin Muaddel<br />

5. Fıkrasının Değiştirilmesine<br />

Dair 3588 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

7 Şubat Meclisin Tatiline Dair 1080<br />

Sayılı TBMM Kararı Yayımlandı.<br />

7 Şubat Deniz Ticareti Müsteşarlığına<br />

atama<br />

8 Şubat 1936-1938 yıllarına ait dış<br />

ticaret durumunu gösterir<br />

rapor özetleri.<br />

9 Şubat İstatistik Genel Müdürlüğü'nün<br />

1938 yılı çalışma<br />

raporu.<br />

9 Şubat Tramvay Şirketinin alınması.<br />

10 Şubat Adana belediye meclisi<br />

feshedildi.<br />

Kanunla, faizleri ile genel toplamı 125,5 milyon ve<br />

her yıl tediye miktarı 12,5 milyon lira olarak tespit<br />

olunan gelecek yıllara geçici salahiyetinin 1939 mali<br />

yılına ait olan tediye miktarı 18 milyon liraya ve<br />

1940 yılına ait tediye miktarı 17 milyon liraya çıkarılmaktadır.<br />

Nisan'ın 3. Pazartesi günü olağanüstü toplantısına<br />

kadar Meclis çalışmalarına ara verildi.<br />

Açık bulunan 100 Lira maaşlı Deniz Ticareti Müsteşarlığı'na<br />

Nuri Anıl tayin edilmiştir.<br />

Tramvay ve tünel şirketleri mukavelanameleri dün<br />

imzalandı. Şirketler 1 Marttan itibaren hükümet tarafından<br />

işletilecek. Nafıa Vekili, "imtiyazlı şirketlerin<br />

ve kapitülasyonların siyasi manada geri kalmış milletlerin<br />

üzerinde tatbik edilen usullerden olduğu tarihten<br />

sabittir."<br />

Gazete haberinde herhangi bir açıklama yoktur.<br />

11 Şubat İmpeks Şirketi. Şirketin anormal münasebetlerle alakadar olduğunu<br />

gösterecek delillere tesadüf edilmedi.<br />

12 Şubat Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaletinin 10 yıllık iş<br />

programı.<br />

13 Şubat İzmir Üzüm, İncir Koop.<br />

İttihadı Umum Müdürü çekildi.<br />

14 Şubat İngiliz Büyükelçi Sir Percy<br />

Loraine'in, Türkiye'den ayrılırken<br />

Başbakanla yaptığı<br />

veda konuşması.<br />

41 vilayette yeniden 550 yataklı büyük birer hastane<br />

açılacak.<br />

Elçi, Karabük'ün faaliyete geçmesine ilişkin görüşlerini<br />

dile getirmiştir. Kurumun iyi yürümesi için, "bir<br />

komita veya bir merci ihdası ile bütün bu işlerin oraya<br />

verilmesi"nin uygun olacağını belirtmiştir. Elçiye<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/24.139..1/<br />

2092<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

26.148.. 10.<br />

/2168<br />

SP, 9<br />

Şubat<br />

1939.<br />

SP, 10<br />

Şubat 1939<br />

SP, 11<br />

Şubat 1939<br />

SP, 12<br />

Şubat 1939<br />

SP, 13<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30-1.0.0/<br />

60.367-7/<br />

E4<br />

1939 Yılı 1009

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

göre bu uygulama, kurumdaki İngiliz uzmanların,<br />

merkeze müracaat etmek ve herşeyi buradan alınan<br />

emir üzerine yapmak zorunluluğuna son verecektir.<br />

Elçi, Karabük faaliyete başladığında fiyat konusu<br />

üzerinde özellikle durulması gerektiğini belirterek,<br />

Başbakan'ın İngiliz uzmanları dinlemesinin birçok iyi<br />

sonuç doğuracağına dikkat çekmiştir. Loraine sözlerini,<br />

"Karabük işi üzerinde Hitler sisteminde çalışmanızı<br />

rica edersem beni mazur görürsünüz" şeklinde<br />

bitirmiştir.<br />

14 Şubat Yeni baremler tehir edildi. Mülki askeri ve devlet müesseselerine dair baremlerin<br />

esaslı bir mevzu olduğu takdir edilerek 1939 mali<br />

yılma tehir edilmiştir.<br />

14 Şubat Son Posta gazetesi yazarlarından<br />

Muhittin Birgen'in<br />

yazısı.<br />

15 Şubat Sümerbank'a ait İzmit Kağıt<br />

ve Karton Fabrikası'nda<br />

2 yabancının çalıştırılması.<br />

15 Şubat Yeknesak Bir Deniz<br />

Balizajı Sistemine Mütedair<br />

13 Mayıs 1936 Tarihli<br />

Anlaşmaya İltihaka Dair<br />

3592 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

15 Şubat Emekli general Cafer Tayyar<br />

(Eğilmez) hazine aleyhine<br />

dava açtı.<br />

16 Şubat Emekli Çorum Valisi Süreyya<br />

Yurdakul'un Başbakan'dan<br />

iş isteği.<br />

16 Şubat Şeker fabrikaları üretimlerinin<br />

azami kapasitelerine<br />

göre ayarlanması<br />

16 Şubat Milli toprakların satışına<br />

yasak<br />

16 Şubat İstanbul esnafından rüşvet<br />

alan 5 zabıta memuru<br />

tardedildi.<br />

17 Şubat Yeni meclis binası için açılacak<br />

ihalenin bir müddet<br />

tehiri kararlaştırılmıştır.<br />

17 Şubat Telefon şirketi memurlarının<br />

tazminat davası reddedildi.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

Yazının başlığı; "Devletçilik prensibinin liberal tatbikat<br />

ihtiyacı ile."<br />

Denizcilerin ismaline mahsus bir işaretleme sistemidir.<br />

General komutanlık tahsisatı istiyor.<br />

Yıl içinde birçok emekli valinin benzer isteklerde bulunduğu<br />

görülmektedir.<br />

Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ tarafından dışarıdan 20<br />

000 ton şeker getirtilmesi ve şirketin stok şeker miktarının<br />

tespiti.<br />

Maliye Vekaleti şehir ve kasabalar belediye hudutları<br />

arsalardan maada milli toprakların müzayedeye konularak<br />

satılmasını yasak etmiştir.<br />

Mahkeme, memurların mesailerine fasıla verilmeden<br />

hükümet memuru olduklarını nazarı itibara alarak<br />

tazminat talebini kabul etmedi.<br />

SP, 14<br />

Şubat 1939<br />

SP, 14<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/86.12..10.<br />

/243-377<br />

RG<br />

SP, 15<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0<br />

/17.92..31./<br />

A7<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.13..6<br />

SP, 16<br />

Şubat 1939<br />

SP, 16<br />

Şubat 1939<br />

SP, 17<br />

Şubat 1939<br />

SP, 17<br />

Şubat 1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Şubat İstanbul İli idare Heyeti<br />

üyeliğine Kudret Arkun ve<br />

Akhisar kaymakamlığına<br />

da Bedri Özer'in tayinleri.<br />

18 Şubat Bulancak Kaymakamı Şevket<br />

Gürkan'ın Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

18 Şubat Türkiye ile Almanya arasında<br />

Berlin'de imzalanan<br />

Sudet Alman menatıkıile<br />

Türkiye arasındaki ticari<br />

mübadeleler ve ödemeleri<br />

tanzime ait protokolün tasdiki.<br />

18 Şubat Hatay meclisinde Türkiye<br />

Kanunları kabul edildi.<br />

19 Şubat Kıbrıs Türkleri mümessili<br />

M. Necati Özkan imzasıyla<br />

gönderilen mektup ve verilen<br />

cevap.<br />

20 Şubat Memleketin 158 yerinde<br />

halkevleri açıldı.<br />

20 Şubat Seyhan Valisi Tevfık Hadi<br />

Baysal'ın Vekalet emrine<br />

alınması.<br />

20 Şubat Seyhan Valiliğine Gaziantep<br />

Valisi Ali Rıza Çevik-<br />

'in, Gaziantep Valiliğine de<br />

Elazığ Valisi Şefik Bicioğlu'nun<br />

naklen tayinleri<br />

20 Şubat Balkan Antantı Konseyi<br />

Bükreş'te toplandı<br />

21 Şubat İzmit Kağıt'ta yabancı uzmanlar<br />

21 Şubat 1933 Türk borcu tahvillerinden<br />

yurtdışında bulunanların<br />

Amortisman Sandığı<br />

tarafından satın alınması.<br />

23 Şubat Görevinden alınan Seyhan<br />

(Adana) Valisi Tevfik Hadi<br />

Baysal'ın, Başbakan'ı ziya-<br />

Gürkan'ın "görülen idari lüzuma binaen" Bakanlık<br />

emrine alındığı belirtilmiştir.<br />

Protokol, 1 Şubat 1939 tarihinden itibaren yürürlüğe<br />

girmek üzere onaylanmıştır.<br />

26 Ocak 1939'da CHP Genel Sekreterliği'ne gönderilen<br />

mektupta, hükümetçiler ve evkafçılar lehine yayında<br />

bulunan "Söz" ve "Vakit" gazetelerine karşı bir<br />

gazete çıkarabilmek amacıyla baskı makinesi ile çeşitli<br />

matbaa malzemeleri istenmektedir. Özkan'a göre,<br />

"Kıbrıs'ta ekalliyetle yaşamak mecburiyetinde kalıp<br />

da, milli harsı ve milli kültürü devam ettirebilmek<br />

için İngiliz-Türk dostluğundan istifade etmek zamanının<br />

hulul ettiği bu dönemde çalışacak olan bir gazeteye<br />

şiddetle ihtiyaç vardır."<br />

Baysal, "görülen idari lüzum üzerine" görevden<br />

alınmıştır.<br />

Hariciye Nazırı Şükrü Saraçoğlu da Konsey'e katılmıştır.<br />

6 yabancı uzmanın İzmit Kağıt ve Karton Fabrikası'nda<br />

bir yıl müddetle çalıştırılmak üzere adı geçen<br />

yere girmelerine izin verilmesi.<br />

"Vilayetin her tarafında mutlak sükun devam ettiği,<br />

hükümet ve parti işleri tam bir intizam içinde cereyan<br />

etmekte bulunduğu ve bugüne kadar mucibi mesuli-<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

128.5..77<br />

14645<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

128.5..8.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/86.13..7.<br />

SP, 18<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

36.218..1/<br />

A45<br />

C, 20<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.13..3.<br />

/71-433<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/86.13..4./<br />

71-434<br />

C.20<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/86.13..20.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.13.. 18./<br />

127<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

17.93..15/<br />

1939 Yılı 1011

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

ret etmek isteğiyle yazdığı<br />

mektup.<br />

23 Şubat Hatay maliyesi Türk parası<br />

ile tediyata başlıyor.<br />

24 Şubat Diyarbakır'dan Şükrü Alp<br />

Asena'nın, milletvekili<br />

adayları hakkında yazdığı<br />

mektup.<br />

24 Şubat <strong>Ankara</strong>'da imzalanan Türkiye-lsveç<br />

Ticaret ve Kliring<br />

Anlaşması ile buna ait<br />

protokol ve eklerinin geçici<br />

olarak yürürlüğe konulması<br />

24 Şubat İstanbul'da Tecelli Matbaasında<br />

basılan "İman ve<br />

Amel" adlı kitabın toplattınlması<br />

ve satışının yasaklanması.<br />

24 Şubat Mahsulleri hasara uğrayan<br />

847 çiftçinin Ziraat Bankası'na<br />

olan borçlannın tecili.<br />

24 Şubat Eski İstanbul Valisi Muhittin<br />

Üstündağ ve eski Konya<br />

valisi Cemal Bardakçı tekaüde<br />

sevk edilmiştir.<br />

25 Şubat Hava Taarruzlarına Karşı<br />

Işıklann Söndürülmesi ve<br />

Karartılması Nizamnamesi<br />

Yayımlandı.<br />

25 Şubat Tramvay ve tünel idarelerini<br />

işletecek olan heyet kuruldu.<br />

26 Şubat Sami Şahik Bağcıgil'in,<br />

milletvekili adayı gösterilmesi<br />

için yazdığı mektup.<br />

26 Şubat İstanbul belediyesi imar<br />

için 5 milyon TL borç aldı.<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

yet ve hatta mucibi müahaze tek bir hadise dahi mevcut<br />

olmadığı halde hiçbir sorgu ve tahkikata maruz<br />

kalmaksızın vekalet emrine alındığım hakkında yüksek<br />

emir ve iradeyi hürmetle telakki ettim." Baysal,<br />

<strong>Ankara</strong>'ya geldiğinde gerçeği öğrenebilmek amacıyla<br />

ziyaret isteğinde bulunmaktadır.<br />

Refik Saydam'ın askeri tıbbiyeden arkadaşı olduğunu<br />

belirten Asena, Diyarbakır milletvekilliğine aday<br />

olan belediye reisi Şeref, hususi muhasebe daimi encümen<br />

azası Tahsin Cavit ve avukat Muhittin hakkındaki<br />

olumsuz görüşlerini dile getirmektedir. Asena,<br />

bu kişilerin halk tarafından sevilmediğini, yolsuzluklara<br />

karıştıklarını, vb. belirtmektedir.<br />

Şükrü Vamık tarafından yazılan kitap, zararlı yazılan<br />

taşıdığı görüldüğünden yasaklanmıştır. Kitap, "halkı<br />

yağmur duasına teşvik eder mahiyette hurafeleri ihtiva<br />

etmek suretiyle memleket siyasetine dokunur yazılan<br />

taşıdığı" için yasaklanmıştır.<br />

Nizamname ile düşman tayyarelerinin geceleyin hedeflerini<br />

tanımalanna ve umumi surette doğru istikamet<br />

bulmalanna mani olmak ve hareketlerini güçleştirmek<br />

için bu nizamname hükümleri dairesinde<br />

ışıkların söndürüleceği ve karartılacağı düzenlenmektedir.<br />

Kredi Belediyeler Bankası'ndan alınmıştır. Ayrıca<br />

devlet bütçesinden yapılacak yardım meselesi de tetkik<br />

ediliyor. İmar planı başvekilin riyasetindeki komisyon<br />

tarafından tetkik edilecek.<br />

A7<br />

SP, 23<br />

Şubat 1939<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

17.93..20/<br />

A7<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

86.14.. 10.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.14.. 16./<br />

86-343<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.15..3./<br />

260<br />

SP, 24<br />

Şubat 1939<br />

RG<br />

SP, 25<br />

Şubat<br />

1939.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0<br />

/17.93..21/<br />

A7<br />

SP, 26<br />

Şubat 1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Şubat Vatandaşlıktan Çıkarma Yıl içinde toplam 10 kişi vatandaşlıktan çıkarılmıştır. RG<br />

27 Şubat tnönii, bugün radyodan<br />

Amerikan halkına hitap<br />

ediyor.<br />

28 Şubat Zonguldak maden ocaklarında<br />

facia, 23 işçi öldü.<br />

29 Şubat Denizbank'ın yeni şekli ve<br />

yeni kadro.<br />

SP, 27<br />

Şubat 1939<br />

SP, 28<br />

Şubat 1939<br />

Bankaya bağlı müesseseler ayrı ayrı idareler halinde. SP, 29<br />

Şubat 1939<br />

1 Mart Yeni bütçe hazırlandı. 1939 masraf bütçesi geçen seneden 11 milyon Lira<br />

fazladır.<br />

1 Mart Amerika, Yahudilerin Filistin'de<br />

bir yurt tesis etmelerini<br />

istiyor.<br />

2 Mart İstanbul Vali Yardımcılığına<br />

Muzaffer Akalın'ın tayini.<br />

C, 1 Mart<br />

1939<br />

SP, 1 Mart<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

129.7..7/<br />

14685<br />

2 Mart Millileşen müesseseler. Tramvay ve tünel dün hükümete teslim edildi. C, 2 Mart<br />

1939<br />

2 Mart Dünyada hiç kimse bizi yolumuzdan<br />

alıkoyamaz.<br />

3 Mart CHP'nin yeni mebuslarda<br />

aranacak nitelikler hakkında<br />

beyanatı<br />

3 Mart İstanbul eski vali ve belediye<br />

başkanı Muhittin<br />

Üstündağ'ın yargılanması<br />

4 Mart Şam'da ve Halep'te çıkan<br />

Arapça gazetelerde, Türkiye'nin<br />

Doğu Politikasının<br />

Değiştiğine dair makalelerin<br />

tercümesi.<br />

6 Mart Antalya Merkez Belediyesi<br />

memurları teadül cetvelinde<br />

değişiklik yapılması.<br />

8 Mart Romanya'nın yeni başvekili.<br />

8 Mart Türkiye ile Almanya Arasında<br />

31.1.1939 tarihinde<br />

Berlin'de İmzalanan Südet<br />

Alman Menatıkı İle Türkiye<br />

Arasındaki Ticari<br />

Fethi Okyar, Bolu halkevinde yapmış olduğu konuşmada<br />

idari mekanizmaya da değinmiştir. Konuşmasında<br />

memurların ve mevkilerin şahsi menfaatler uğruna<br />

verilmeyeceğini ve idari işlerin halkın işlerini<br />

kolaylaştıracak şekilde düzenleneceğini belirtmiştir.<br />

Zaman ve mesaisini tamamen meclis faaliyetlerine<br />

hasredebilmesi, hiçbir şirket meclisi idare veya murakıplığında<br />

bulunmamaları.<br />

Yargılamaya Temyiz 4. cezada başlandı. Nedeni, İstanbul<br />

otobüs işlerindeki bazı yolsuzluklardır. Mahkeme<br />

16 Mart tarihine ertelendi.<br />

İçişleri bakanı M. Kalinesku, başbakan Miron<br />

Kristea'nın vefatı üzerine başbakan olmuştur.<br />

C, 2 Mart<br />

1939<br />

SP,3 Mart<br />

1939<br />

SP, 3 Mart<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

85.558.. 14/<br />

85256<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

86.19..3./<br />

52-161<br />

C, 8 Mart<br />

1939<br />

RG<br />

1939 Yılı 1013

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Mübadelat ve Tediyatı<br />

Tanzime Mütedair Protokol,<br />

1 Şubat 1939 Tarihinden<br />

İtibaren Meriyete Girmek<br />

Üzere Tasdik Edilmiştir.<br />

8 Mart Türkiye İle İsveç Arasında<br />

Ticaret ve Kliring Anlaşmaları<br />

İmzalandı.<br />

10 Mart İngiltere harbe hazır. İngiltere gazetede çıkan haberlere göre; 29 fırkalık<br />

bir ordu kurmuştur.<br />

12 Mart Denizbank teşkilatı Denizbank teşkilatı tamamen değişecek, AKAY ve<br />

Denizyolu bir işletme halinde olacak<br />

13 Mart Bulgaristan Başbakanı<br />

Georgi Köseivanof ile eşinin<br />

<strong>Ankara</strong>'yı ziyareti münasebetiyle<br />

düzenlenen<br />

program.<br />

14 Mart Divriği'den Karabük Fabrikası'na<br />

taşınan demir cevherine<br />

ait haftalık raporlar.<br />

14 Mart Amerika'da basılan "The<br />

Case of Kurdistan Against<br />

Turkey-Kürdistan'ın Türklere<br />

Karşı Davası" adlı kitabın<br />

memlekete sokulmasının<br />

ve satışının yasak<br />

edilmesi.<br />

14 Mart Rus Komünist Partisi propagandası<br />

için Moskova'da<br />

basılıp dağıtılan broşür ile<br />

ekindeki 6 adet levhanın<br />

memlekete sokulmasının<br />

yasak edilmesi.<br />

14 Mart Birinci beş yıllık sanayi<br />

planı muvaffakiyetle başarıldı.<br />

14 Mart Filistin konferansının vardığı<br />

netice.<br />

Bedirhanilerden Süreyya Bedirhan tarafından yazılan<br />

kitap, "zararlı yazılar taşıdığı anlaşıldığından" yasaklanmıştır.<br />

(1881 sayılı Matbuat Kanunu'nun muaddel<br />

51. maddesine göre, İcra Vekilleri Heyeti'nce 14<br />

Mart 1939 tarihinde onaylanmıştır, "..bu kitapta muharrir<br />

Kürdistan tarihinden bahsederek Kürd davasını<br />

da son devirlere kadar getiriyor, bütün kitapta<br />

Kürdler Türklerin zulmüne maruz kalmış zavallı insanlar<br />

şeklinde tasvir ediliyor. Bu kitap tamamile<br />

garezkarane yazılmış ve memleketimiz için çok zararlı<br />

propogandayı ihtiva eden bir eserdir. Kitapta<br />

Kürd bayrağı ile beraber maslub Şeyh Saidin de resmi<br />

vardır. Şeyh Sait, 1925 ihtilalinin kahramanı bir<br />

istiklal mücahidi olarak gösteriliyor..."<br />

Uygulamasına Mayıs ayında başlanacak olan ikinci<br />

plan uyarınca kurulacak fabrikaların sayısının yüzü<br />

geçeceği belirtilmektedir. Birinci beş yıllık sanayi<br />

planı Kasım 1934'de uygulamaya girmiştir.<br />

Konferans sonucunda bağımsız bir devlet kurulması<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

14 Mart Atatürk Bulvarı İstanbul'da Atatürk Bulvannın istimlakine başlanıyor.<br />

Belediye Bankasından alınacak 5 milyon liranın<br />

2 milyon lirası buraya harcanacak.<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

RG<br />

C, 10 Mart<br />

1939<br />

SP, 12<br />

Mart 1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

200.369..<br />

17./23998<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

152.77..3./<br />

15361<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

86.23..1./<br />

86-345<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.23-4/<br />

86-346<br />

C, 14 Mart<br />

1939<br />

C, 14 Mart<br />

1939<br />

SP, 14<br />

Mart 1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mart Ekonomi İstişare Heyeti İstanbul'daki heyet lağvediliyor, şehrin imar işleri ile<br />

Nafıa Vekaleti, ekonomi işleriyle İktisat Vekaleti<br />

alakadar olacak.<br />

15 Mart Ereğli'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

16 Mart Çankırı'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

16 Mart Sivas'ta maden imtiyazının<br />

feshi<br />

16 Mart Muğla'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

17 Mart Ahmet Emin Yalman'ın,<br />

Amerika İdari teşkilatı ile<br />

ilgili olarak, Dr. Refik Saydam'a<br />

gönderdiği mektup.<br />

17 Mart Yeni vali muavini iş başında.<br />

17 Mart Muğla'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

17 Mart Ereğli'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

18 Mart Denizbank'a verilecek yeni<br />

şekil.<br />

18 Mart Zonguldak'ta maden imtiyazının<br />

feshi<br />

18 Mart Manisa'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

20 Mart Eskişehir'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

21 Mart CHP Genel Sekreterliği'nin<br />

hususi idare ve belediye<br />

Ereğli'nin Alacaağzı Mevkiindeki 377 Numaralı<br />

Kömür Ocağının İmal Ruhsat Teskeresi İcra Vekilleri<br />

Heyetince (Bakanlar Kurulu) İptal Edilmiştir.<br />

Çankırı'nın Tuht ve Orvay Köylerindeki İki Kıt'a Bakır<br />

Madeni İmtiyazı Feshedilmiştir.<br />

Sivas'ın Divriği Kazasında Kain Mekşuf Demir Madeni<br />

İmtiyazı Etibank'a İhale Edilmiştir.<br />

Muğla'nın Fethiye Kazasına Bağlı Kargı ve Yanıklar<br />

Köyünün Baskı Mevkiindeki Krom Madeni İmtiyazı<br />

Feshedilmiştir. Madenin imtiyazı Fethiye'de mukim<br />

Salih Zeki Pekin'in uhdesindeydi.<br />

New York'dan gönderilen 12 sayfalık mektup Osmanlıca<br />

(el yazısı) yazılmıştır. Mektubun sonunda,<br />

Louis ?, Charles Merram ve Luther Gulik isimleri ile<br />

isimlerin karşısında kısa yazılar yer almaktadır.<br />

Mülkiye mezunu olan İstanbul vali muavini Muzaffer<br />

dün görevine başlamıştır.<br />

Muğla'nın Fethiye Kazasına Bağlı lplikçidağı Krom<br />

Madeni İmtiyazı Feshedilmiştir. Madenin imtiyazı<br />

İtalyan tebaasından Alfret Bilyoti'nin uhdesindeydi.<br />

İkinci olarak Muğla'nın Merkez Kazasına Bağlı<br />

Bozhöyük Nahiyesinin Nebi Köyündeki Zımpara<br />

Madeninin İmtiyazı Feshedilmiştir. Madenin imtiyazı<br />

Herbert Vitel'in uhdesindeydi.<br />

Ereğli Havzai Fahmiyesinin Kozlu Mevkiindeki 158<br />

ve 233 Numaralı Kömür Ocaklarının Ruhsat Teskereleri<br />

İptal Edilmiştir.<br />

Denizbank'a bağlı olan müesseselerin özerk ve tüzel<br />

kişiliğe sahip bir yapıya dönüştürülmesi planlanmaktadır.<br />

Havzai Fahmiyesinin Kozlu Mevkiindeki 370 Numaralı<br />

Ocak Ruhsatı İptal Edilmiştir. Yine Zonguldak'ta<br />

241 Numaralı Maden Kömürü Ocağı Ruhsat Teskeresi<br />

İptal Edilmiştir.<br />

Manisa'nın Gördes Kazasının Sökeler Köyündeki<br />

Mika Madeni İmtiyazı Feshedilmiştir. Madenin imtiyazı<br />

İngiliz tebaasından Madam Kristin Wlon'un uhdesindedir.<br />

Eskişehir Vilayetinin Merkez Kazası Dahilinde Söğütçük<br />

Köyündeki Zekeriya Oğlu Mehmet Akgün'ün<br />

Lületaşı Taharri Ruhsatnamesi İptal Edilmiştir.<br />

13/1411 sayılı genelge, vali/CHP başkanlarına sunulmuştur.<br />

SP, 15<br />

Mart 1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

5.22..6/A4<br />

C, 17 Mart<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

C, 18 Mart<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.01/<br />

1939 Yılı 1015

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

bütçelerine parti, halkevi ve<br />

hayır kurumları için yardım<br />

tahsisatları konulmasına<br />

ilişkin genelgesi.<br />

23 Mart Maarif Vekaleti il müdürlüğü<br />

atamaları<br />

24 Mart İş İhtilaflarını Uzlaştırma<br />

ve Tahkim Nizamnamesi<br />

Yayımlandı.<br />

25 Mart Mebus namzed listesi ilan<br />

oldu. Altıncı millet meclisi<br />

için halk partisince gösterilen<br />

62 ilin aday listesi yayımlanmıştır.<br />

25 Mart Cumhurbaşkanının Seçim<br />

Beyannamesi Yayımlandı.<br />

Yıl içinde toplam 17 İl Maarif Müdürlüğü'ne atama<br />

yapılmıştır.<br />

Nizamname ile mümessil işçilerin seçimi, uzlaştırma,<br />

tahkim, vb. konularda düzenlemeler yapılmaktadır.<br />

Yeni meclisin ilk toplantısı 02.04.1939 tarihinde yapılmıştır.<br />

Yeni meclisin en dikkati çeken tarafı Muhaberat-Münakalat<br />

ve Ticaret Bakanlıklarının kurulması<br />

olmuştur. Muhaberat-Münakalat Bakanlığına<br />

Ali Fuad ve Ticaret Bakanlığına da Ali Çetinkaya getirilmiştir.^,<br />

04.04.1939)<br />

28 Mart İzmir'de maden İmtiyazı İzmir Vilayeti'nin Yeniköyündeki Linyit Madeninin<br />

Yusuf Ziya Nayman'ın Uhdesine İhalesi Onanmaktadır.<br />

29 Mart Kaput Bezlerinin Tip ve<br />

Vasıfları Hakkında Nizamname<br />

Yayımlanmıştır.<br />

30 Mart Hatay'da adli örgütlenme Hatay Yüksek mahkemesinde üye olarak görev alacak<br />

olan Rize Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Hüseyin<br />

Kurtuldu ve Konya Ağır Ceza Mahkemesi üyesi<br />

Hayri Yete'nin Hatay'a gönderilmesi<br />

30 Mart Çankırı Milletvekilliğine<br />

seçilenler<br />

31 Mart Milletvekilliklerine seçilenlerin<br />

isim listesi.<br />

31 Mart Başvekalet müsteşarlığına<br />

atama<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

Mustafa Abdülhalik Renda, Hüseyin Cahit Yalçın,<br />

Fazıl Nazmi örkün, Ziya Esen ve Akif Arkan'ın seçim<br />

mazbatalarının sunulduğuna dair.<br />

Elazığ milletvekilliklerine Fuat Ağralı, Fazıl Ahmet<br />

Aykaç, Fuat Ziya Çiğiltepe, Fethi Altay ve Sabit<br />

Sağıroğlu; Edime milletvekilliklerine Dr. Fatma<br />

Memik, Faik Kaltakkıran, Şeref Aykut, Osman<br />

Şahinbaş ve Fuat Balkan; Siirt milletvekilliklerine<br />

Hulki Aydın, Naki Bekmen, Ali Rıza Esen ve Şefik<br />

Özdemir; Hakkari Milletvekilliği'ne İzzet Ulvi Aykut;<br />

Maraş milletvekilliklerine Hasan Raşit Tankut,<br />

Mehmet Erten, Mansur Bozdoğan, Ziya Kayran ve<br />

Dr. Abdulkadir Kemali Bayazıt; Tunceli milletvekilliklerine<br />

Haydar Rüştü Öktem, Abdurrahman Sami<br />

Erkman, Mitat Yenel; Erzincan milletvekilliklerine<br />

Abdülhak Fırat, Aziz Semih İlter, Saffet Ankan, Salih<br />

Başotaç ve İskender Artun; Hatay milletvekilliklerine<br />

Mehmet Tecirli, Bekir Sıtkı Kunt, Abdülgani<br />

Türkmen, Abdullah Mürsel ve Hamdi Selçuk seçilmiştir.<br />

Açık bulunan Başvekalet Müsteşarlığına kadroda<br />

muhassas 150 lira maaşla Dahiliye Vekaleti Müsteşarı<br />

Vehbi Demirel tayin olmuştur.<br />

4.21..20/<br />

1. Büro<br />

RG<br />

RG<br />

C, 25 Mart<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.27..9V<br />

402-52<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

75.497..22/<br />

78267<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/7Ö.499..3/<br />

78290<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mart Dahiliye müsteşarlığına<br />

atama<br />

1 Nisan Sadri Maksudi Arsal'ın,<br />

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'den<br />

milletvekili seçilmesi<br />

için yardım isteği.<br />

2 Nisan Türkiye-Amerika ticaret<br />

anlaşması dün imzalandı.<br />

Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığı'na Konya Valisi Nazif<br />

Ergin tayin edilmiştir.<br />

Hukuk tarihi profesörü Arsal, İstanbul'daki derslerden<br />

aldığı ücretin 74 liradan ibaret olduğunu, başka<br />

bir gelir kaynağının bulunmadığını belirtmektedir:<br />

"Münhal bulunan mebusluklardan birine namzed<br />

göstererek yahud herhangi bir şekilde maddi hayatımı<br />

temin ederek beni kurtarmanızı hürmetle istirham<br />

eyliyorum..."<br />

Anlaşmaya göre; otomobil, radyo, yazı makineleri,<br />

buzdolapları ve bunların parçalan için gümrük resimlerinde<br />

indirim yapılacaktır.<br />

3 Nisan TBMM toplantısı TBMM 6. devre ilk toplantısını bugün yapıyor. Meclis<br />

reisliğine tekrar Abdulhalik Renda namzed gösterildi.<br />

İlk toplantıda İsmet İnönü tekrar Reisicumhur<br />

seçildi. Beşvekalete Dr. Refik Saydam getirildi, iki<br />

yeni vekalet ihdas edildi. İhdas edilen Muhaberat ve<br />

Münakale Vekilliğine Ali Çetinkaya, Ticaret Vekilliğine<br />

de Cezmi Erçin deruhte edildiler. General Ali<br />

Fuad Cebesoy da Nafıa Vekili oldu.<br />

3 Nisan Mardin Mebusu Dr.Aziz<br />

Uras'ın dokunulmazlığının<br />

kaldırılması.<br />

3 Nisan Kazım Karabekir'in beyanatı.<br />

4 Nisan <strong>Ankara</strong> Mebusu İsmet İnönü<br />

Cumhurbaşkanlığına<br />

Seçildi.<br />

4 Nisan Başbakan Refik Saydam<br />

yeni hükümeti kurdu<br />

6 Nisan İnhisarlar Umum Müdürlüğüne<br />

atama<br />

6 Nisan Orman Umum Müdürlüğüne<br />

atama<br />

8 Nisan Almanya Devlet Başkanı<br />

Hitler'in 50. doğum yılı törenlerine<br />

katılım<br />

8 Nisan Hava Taarruzlarına Karşı<br />

Pasif Korunma Nizamnamesi<br />

Yayımlandı.<br />

BCA'da ilgili belgeye ulaşılamamıştır.<br />

Kazım Karabekir'in Tan Gazetesinde yer alan beyanatı<br />

ile ilgili tepkiler.<br />

413 rey ile ve ittifakla reisicumhurluğa seçilmiştir.<br />

Tunceli Mebusluğuna seçilen İnhisarlar Umum Müdürü<br />

Mithat Yenel'in yerine İnhisarlar Umum Müdürlüğü<br />

Tütün İşleri Müdürü Adnan Taşpınar tayin<br />

olunmuştur.<br />

Manisa Mebusluğuna intihab edilen Hüsnü Yaman'dan<br />

açılan Orman Umum Müdürlüğü'ne kadrosundan<br />

muhassas maaşla Orman Fen Heyeti Reisi Fahri Bük-<br />

'ün tayini tensib edilmiştir.<br />

Türkiye'yi temsilen Ali Fuat Cebesoy, Asım Gündüz,<br />

Falih Rıfkı Atay, Yunus Nadi, Pertev Bele, Necmettin<br />

Sadak, H. Cahit Yalçın'm katılacağı.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

40.236..3./<br />

B<br />

C, 2 Nisan<br />

1939<br />

SP, 3<br />

Nisan<br />

1939<br />

490.. 1.0.0/<br />

69.2267..1.<br />

/2. Büro<br />

SP, 3<br />

Nisan<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30-10.0.0/<br />

231.559..<br />

17./420-<br />

161<br />

RG<br />

1939 Yılı 1017

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Nisan Lyon'da yayınlanan<br />

"Armeniens Peuple<br />

Tragique" adlı mecmuanın<br />

memlekete sokulmasının ve<br />

satışının yasak edilmesi.<br />

9 Nisan Denizbank lağvediliyor.<br />

Banka Muhaberat ve Münakalat<br />

Bakanlığına bağlanarak<br />

genel müdürlük şeklinde<br />

idare edilecektir.<br />

11 Nisan Üç imza ile gönderilen kararnamelerin<br />

yazılışlarında<br />

ve imzalarında farklılıklar<br />

olduğu, bu nedenle kararnamelerin<br />

ve nüshalarının<br />

aynı anda yazılıp imzalanması<br />

gerektiği.<br />

11 Nisan Refik Saydam Hükümeti<br />

Meclisken güvenoyu aldı.<br />

12 Nisan İsparta Valisi iken halka<br />

hakaret ettiği gerekçesiyle<br />

şikayet edilen <strong>Ankara</strong> Milletvekili<br />

Fevzi Daldal ile<br />

ilgili olarak verilen dilekçe.<br />

12 Nisan Askeri Memurlara Dair<br />

3280 Sayılı Kanuna Ek<br />

Kanun Layihası.<br />

13 Nisan Rusların açacakları Zirai ve<br />

Milli Serginin memleketimiz<br />

ilgilileri tarafından ziyaret<br />

edilmesi.<br />

14 Nisan Sıhhiye Vekaleti Teşkilat<br />

ve Memurin Kanunu'na Ek<br />

Kanun Tasarısı.<br />

Yeni düzenlemeyle birlikte bakanlığa bağlı Devlet<br />

Deniz Yollan İşletme Genel Müdürlüğü ve Devlet<br />

Limanlan İşletme Genel Müdürlüğü olmak üzere iki<br />

genel müdürlük kurulacaktır. Yeni idarelerin kurulmasından<br />

sonra açıkta kalacaklara hizmet sürelerine<br />

göre tazminat verilecektir. (C, 05.05.1939) Bankanın<br />

yeni şekli 31.05.1939 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

(C, 31.05.1939)<br />

Hükümet 389 reyle yani mevcudun ittifakıyla güvenoyu<br />

almıştır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.30.. 18./<br />

86-347<br />

C, 9 Nisan<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

15.84.. 18/<br />

1368<br />

<strong>Ankara</strong> milletvekilliğine seçilen İsparta valisi Fevzi BCA:<br />

Daldal'ın İsparta'dan aynlırken, halka hitaben "içi- 30.. 10.0.0<br />

nizdeki bazı soysuz ve namussuzlar beni çok /9.52..15./<br />

mütessir etmiştir. Kahrolsunlar" şeklindeki sözleri<br />

761<br />

nedeniyle İsmet İnönü'ye bir şikayet telgrafı gönderilmiştir.<br />

Telgraf, Razi Önder, Mehmet Hekimci ve<br />

Arslan Tuna tarafından gönderilmiştir.<br />

14 Nisan Nafıa müsteşarlığına atama Naki Köstem'in Muhabere ve Münakale Vekaleti<br />

Müsteşarlığımın tefrik edilmiş bulunması dolayısıyla<br />

evvelce İktisat Vekaleti Müsteşarlığında bulunmuş<br />

olan Hüsnü Rıza Kortel 125 lira maaşla Nafıa Müsteşarlığına<br />

tayin olunmuştur.<br />

15 Nisan Kütahya'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

Kütahya'nın Tavşanlı Kazasının Alabarda Köyünde<br />

Maden Aramak Üzere Hafız Mehmet ve Arkadaşı<br />

Namına Verilen Ruhsatname Devlet Şurası 3.Daire<br />

Tarafından İptal Edilmiştir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.33.. 18<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/173.195..<br />

12./18638<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.33..17.<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Nisan 27.5.1938 tarihli Türklngiliz<br />

Kliring Anlaşması<br />

ile aynı tarihli 10 milyon<br />

sterlinlik kredi anlaşmasında<br />

değişiklik yapılması için<br />

Londra Büyük Elçiliği'ne<br />

yetki verilmesi.<br />

18 Nisan Hava Hücumlarına Karşı<br />

Hayvanların ve Hayvanlardan<br />

Husule Gelen Yiyecek<br />

Maddelerinin Korunmasına<br />

Dair Talimatname Yayımlandı.<br />

18 Nisan Belediye Kurulması Bergama'nın Koyracık köyünde yeniden belediye kurulmasına<br />

karar verildi.<br />

19 Nisan Gazete ve ajans haberlerine<br />

sansür uygulaması için<br />

komisyon kurulması<br />

Siyasi olaylarla ilgili gazete ve ajans haberlerinin<br />

Türkiye menfaatlerine uygun şekilde yayımlanmasını<br />

temin için kurulan komisyonun 15.04.1939 tarihinden<br />

itibaren göreve başlayacağı. Başvekil imzasıyla<br />

Hariciye, Dahiliye ve Maliye Vekaletlerine gönderilen<br />

yazıda, Hariciye Vekaleti Umumi Katibinin başkanlığı<br />

altında toplanacak komisyona ilgili Bakanlıkların<br />

birer üye göndermesi istenmektedir.<br />

19 Nisan Harb mükellefiyeti kanunu. Meclise verilen 72 maddelik tasan genel ve kısmi seferberlik<br />

durumlannda ordunun ihtiyaçlarının nasıl<br />

karşılanacağını düzenlemektedir.<br />

20 Nisan Milletvekili seçilemeyen<br />

C.H.P. adaylarına iş verilmesi.<br />

20 Nisan Ticaret Gemilerinin Gaza<br />

Karşı Korunması Hakkında<br />

Nizamname Yayımlandı.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

8Ö.34..3/<br />

422<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

85.558..16.<br />

/85-258<br />

C, 19<br />

Nisan<br />

1939<br />

CHP Genel Sekreterliği'nden Maarif Vekili Hasan BCA:<br />

Ali Yücel'e göderilen "özel" yazıda son yapılan se- 490..1.0.0/<br />

çimde liste dışında kalan ve daha önce Maarif Veka-<br />

541.2164..<br />

172. Büro<br />

leti'nde çalışmakta olan eski Trabzon mebuslan Seniha<br />

Hızal ile Necati Güneri'ye ihtisaslarına uygun<br />

bir iş verilmesi rica edilmektedir. Seçim sonrasında<br />

liste dışında kalan mebuslar için farklı vekaletlerden<br />

benzer şekilde iş isteğinde bulunulduğu görülmektedir.<br />

21 Nisan Müftülük vaazları Kadrolu ve geçici olarak istihdam edilecek vaizlerin<br />

durumlan valiliklerce tetkik ve tesbit edildikten sonra<br />

müftülüklerce vaaza izin verilmesi.<br />

21 Nisan Yeni vekaletlerin teşkilat<br />

kanunu.<br />

22 Nisan Baskil Kaymakamı Mümtaz<br />

Arkan'ın Bakanlık emrine<br />

alınması.<br />

Teşkilat projesine göre; Ticaret Bakanlığı, iç ticaret<br />

genel müdürlüğü, dış ticaret genel müdürlüğü ve teşkilatlandırma<br />

genel müdürlüklerinden oluşacaktır.<br />

Aynca, teftiş heyeti başkanlığı, hukuk müşavirliği,<br />

özel kalem, standardizasyon, turizm ve sergiler,<br />

konjontör ve neşriyat, zat işleri ve levazım, seferberlik<br />

ve evrak müdürlükleri de bulunacaktır.<br />

"görülen idari lüzuma binaen"<br />

RG<br />

BCA:<br />

51..0.0.0/<br />

4.36.. 10.<br />

C, 21 Nisan<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..11.1.0<br />

/130.13..7./<br />

14808<br />

1939 Yüı 1019

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Nisan Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaletinde il müdürlüğü<br />

atamaları<br />

25 Nisan 1938 yılına ait tasarruf ve<br />

ticari mevduat istatistiği.<br />

25 Nisan Buenos Aires'de toplanan<br />

Evrensel Posta Kongresi'ne<br />

katılan Abdülahad Akşin'e<br />

alınacak kararlan imzalama<br />

yetkisi verilmesi.<br />

25 Nisan Hatay'da posta hizmeti indirimi<br />

27 Nisan Beyrut'ta yayınlanan El-<br />

Hikmat Dergisi Müdürü<br />

Dr. Abdülgani Şehbender-<br />

'in İsmet Paşa'ya gönderdiği<br />

mektup ve Türkiye hakkında<br />

bazı makaleler<br />

27 Nisan 6.4.1914'te Bulgaristan'la<br />

yapılan Posta,Telgraf ve<br />

Telefon Anlaşması'nın<br />

15.maddesinin değiştirilmesi<br />

için PTT İdaresine<br />

yetki verilmesi.<br />

27 Nisan Etibank Maden Müşaviri<br />

Alman Emest<br />

Zimmerman'ın 4 yahudi<br />

yakınının memleketimize<br />

gelmelerine ve oturmalarına<br />

izin verilmesi.<br />

27 Nisan İşçi sigorta idaresi için yabancı<br />

uzman<br />

27 Nisan Belediyeler Bankası Esas<br />

Nizamnamesinin 4. maddesini<br />

değiştiren Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

27 Nisan Kütahya'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

28 Nisan Üçüncü Umumi Müfettiş<br />

Tahsin Uzer'in, Trabzon'da<br />

yapılması gereken yatıranlarla<br />

ilgili mektubu.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

Burdur, Balıkesir, Bilecik İl Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Müdürlüğü'ne atamalar yapılmıştır.Yıl için toplam<br />

21 İl Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlüğü'ne<br />

atama yapılmıştır.<br />

Hatay ile yakınlık sağlanması için, 2721 ve 2722 sayılı<br />

kanunlarda adı yazılı daire ve kuruluşlara posta<br />

hizmetlerinde de indirim yapılması.<br />

Yıl içinde çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmak<br />

üzere Türkiye'de bulunan yabancı (büyük bölümü<br />

Yahudi) uzmanlann yakınlarına oturma izni verilmesine<br />

ilişkin birçok karar alınmıştır.<br />

Kurulacak İşçi Sigorta İdaresi konusunda inceleme<br />

yapmak üzere 2 ay için getirilecek Oswald Stein'e verilecek<br />

2 000 liranın döviz olarak ödenmesi.<br />

Değişiklikle, "İkraz müddeti 1 seneden 15 seneye<br />

kadardır. Her ikraz talebi idare meclisince tetkik edilerek<br />

ikrazın müddeti ve şartlan tayin olunur" hükmü<br />

getirilmiştir.<br />

Kütahya'nın Tavşanlı Kazası Dahilinde Yağmurlar<br />

Köyünde Maden Aramak Üzere Şakir Yorulmaz ve<br />

Mustafa İşal'a Verilen Ruhsatname İptal Edilmiştir.<br />

17.4.1939 tarihli mektupta Üzer, 1) Trabzon limanının<br />

yapılması, 2) Soğukhava, et, konserve, suni gübre<br />

fabrikalan yapılması, 3) İzmir'de olduğu gibi (icap ve<br />

zemini hazırlanan kavak mevkiinde) Trabzon'da da<br />

"Karadeniz" adıyla bir fuar açılması isteğinde bulunmuştur.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

24.139. .2./<br />

2093<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/86.3S..7/<br />

406-47<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.35.. 10./<br />

168-37<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

265.785..<br />

11/438765<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.36.. 14./<br />

426-18<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

86.36..3./<br />

88-202<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.36..7/<br />

243-397<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

33.195.-5/<br />

A25

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Nisan Amerika Birleşik Devletleriyle<br />

1.4.1939'da <strong>Ankara</strong>'da<br />

imzalanan ticaret anlaşmasının<br />

5.5.1939'da yürürlüğe<br />

girmek üzere tasdiki.<br />

29 Nisan Belediye başkanlığının<br />

kaymakamlık emrine verilmesi<br />

29 Nisan 1 .Köy ve Ziraat Kalkınma<br />

Kongresine hizmeti geçen<br />

çeşitli dairelerdeki memur<br />

ve hizmetlilere ikramiye<br />

verilmesi.<br />

29 Nisan Bazı hukuki konularda inceleme<br />

yapmak üzere Sinop<br />

mebusu Yusuf Kemal<br />

Tengirşenk ile Maliye Vekaleti<br />

mutahassıs müşaviri<br />

Cafer Tüzel'in İngiltere ve<br />

Fransa'ya gitmesine izin<br />

verilmesine ilişkin Bakanlar<br />

Kurulu karan.<br />

0 Mayıs Dahiliye Vekaleti teşkilat<br />

kadrosuna yeniden 50 maiyet<br />

memuru ilavesi hakkında<br />

kanun layihası.<br />

1 Mayıs Başbakan Celal Bayar ile<br />

Karabük Demir ve Çelik<br />

Fabrikası'nı inşa eden<br />

Brassert Müessesesi'nin<br />

temsilcisi Hopkinson arasında<br />

vaki konuşmanın<br />

zabtı ve diğer yazışmalar.<br />

Siirt'e bağlı Kozluk ve Baykan Kazalan Belediye Reisliği<br />

görevinin Kaymakamlar emrine verilmesi hakkında<br />

karar. Karar, 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun<br />

94. maddesine göre alınmıştır.<br />

1 Mayıs Tayyare Kaçakçılığı Müddeiumumi, Ruhi'nin tecziye edilmesini istedi.<br />

Sahte evrak tanzim ederek sahte mühür ve sahte imzalarla<br />

Türkiye Cumhuriyeti hesabına Kanada'ya<br />

tayyare sipariş eden ve tayyaraleri yabancı bir devlete<br />

satan Ekrem Könik'in suçuna iştiraken Hariciye<br />

Vekaleti memurlanndan Ruhi Bozcalfnın mahkemesine<br />

devam edilmekte. Ruhi B. 7 Mayıs tarihli mahkemede<br />

3 aylık ceza alıyor.<br />

2 Mayıs New-Yorkta sergilenecek<br />

Atatürk ve İnkılaba ait<br />

eserlerin tetkik edilerek<br />

gönderilmesi.<br />

2 Mayıs Amerika Birleşik Devletlerinin<br />

istiklalinin 150. yıldönümüne<br />

katılması düşünülen<br />

uçaklar.<br />

Amerika'da açılacak sergi hakkında Heyet Reisi Vedat<br />

Nedim Tör tarafından, 11.4.1939 tarihinde Başbakan<br />

Dr. Refik Saydam'a bir mektup gönderilmiştir.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/86.37..17.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.37.. 13./<br />

82-76<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.37..8./<br />

232-116<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.38..S./<br />

250-73<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

86.39.15.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

3.I7..17A3<br />

U, 1 Mayıs<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

33.195..6./<br />

A25;<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

5.22..7/A4<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

268.804..<br />

13/44089.<br />

1939 Yılı 1021

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

2 Mayıs Birinci neşriyat kongresi<br />

<strong>Ankara</strong>'da açıldı.<br />

2 Mayıs Manisa'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

3 Mayıs Kars'ta maden imtiyazının<br />

feshi<br />

3 Mayıs Niğde'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

4 Mayıs Yozgat Boğazlıyan Kazası'nın<br />

BüyUkkışla Köyü'nden<br />

Ali Karahan'ın, devlet<br />

memurlarını şikayet eden<br />

mektubu.<br />

4 Mayıs Askeri ceza kanununda yeni<br />

tadilat yapılıyor.<br />

4 Mayıs Kütahya'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

4 Mayıs Adliye Vekaletinden İcra<br />

Memurlarının İş Sahiplerine<br />

İyi Muamele Yapmaları<br />

Hakkında Bir Tamim Yayımlandı.<br />

6 Mayıs İstanbul'da yayınlanan Akşam<br />

Gazetesi'nin 1 ay<br />

müddetle kapatılması.<br />

6 Mayıs Başvekalet İstatistik Umum<br />

Müdürlüğü tarafından hazırlanan<br />

ziraat ve hayvanat<br />

istatistikleri.<br />

6 Mayıs Keşfedilen maden yataklarının<br />

özel teşebbüse verilmesine<br />

karar verildikten<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

Kongrenin temel amacı Türk yayın hayatını sistemli<br />

bir hale nasıl getirileceğinin bulunmasıdır. Refik<br />

Saydam yaptığı konuşmada milli kütüphaneyi köye<br />

kadar götürmek ve okuma zevkini sağlamanın kongrenin<br />

en önemli amaçlarından olduğunu söylemiştir.<br />

Manisa'nın Gördes Kazasına Bağlı Deliler Köyündeki<br />

Mika Madeni İmtiyazı Devlet Şurası 3.Dairesi ile<br />

Maliye ve Nafıa Dairesince Feshedilmiştir. Madenin<br />

imtiyazı İngiliz tebaasından Madam Kristin Wlon'un<br />

uhdesindedir.<br />

Kars Vilayetinin Kağızman Kazasına Bağlı Mali Zırnık<br />

ve Bolşevik Zırnık Köylerinde Bulunan 5 Kıta<br />

Arsenik Madeni İmtiyazı Feshedilmiştir. Madenin<br />

imtiyazı Sovyet Rusya tebaasından Markofski ve Şeriki<br />

uhdeierindeydi.<br />

Niğde'nin Ulukışla Kazasına Bağlı Bolkar Dağındaki<br />

Mekşuf Simli Kurşun Madeni Etibank'a İhale Edilmiştir.<br />

Başbakan'a gönderilen 25.4.1939 tarihli mektup,<br />

Arap harfleri ile yazılmış olduğundan işleme konulmamıştır.<br />

Kanunun en dikkati çeken yanlarından biri yabancı<br />

rejimle ve komünizm lehine ordu içinde propaganda<br />

yapanlara ağır cezaların öngörülmesidir.<br />

Kütahya'nın Tavşanlı Kazasına Bağlı Dağardı Nahiyesindeki<br />

Mekşuf Krom Madeni Etibank'a İhale<br />

Edilmiştir.<br />

Memurların iş sahiplerine karşı iyi muamele yapmaları<br />

ve mümkün olan kolaylıkları göstermeleri lazım<br />

geldiği halde bazı icra memurlarının bu duruma gereğince<br />

riayet etmemesi üzerine tamim yayımlanmıştır.<br />

BCA'da kapatılan Akşam Gazetesi çalışanlarının<br />

9.5.1939 tarihinde gönderdikleri telgraflar da bulunmaktadır.<br />

İktisat Vekaleti'nden Başbakanlığa gönderilen yazıda,<br />

maden imtiyazı verilmeden önce maden yataklarının<br />

işletme bakımından devleti ilgilendirecek mahi-<br />

C, 2 Mayıs<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..1.0.0<br />

/17.94.. 17./<br />

A7<br />

C, 4 Mayıs<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/86.39..17/<br />

85-54;<br />

BCA:<br />

30..1.0.0<br />

/131.846..2<br />

/S2.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

95.595.3.<br />

/Fİ<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

175.211..6.<br />

/19141

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

sonra bu madenlere müdahale<br />

edilmemesi.<br />

6 Mayıs Radyoloji, Radyum ve<br />

Elektrikle Tedavi Müesseseleri<br />

Hakkındaki Nizamname<br />

Yayımlandı.<br />

yette olup olmadıklarını saptamak üzere bir komisyon<br />

kurulduğu belirtilmektedir. MTA Enstitüsü Genel<br />

Direktörü Reşit Gençer, Etibank Genel Direktörü<br />

İlhami Pamir, Etibank Genel Direktör Muavini Bedri<br />

Bekiroğlu ve Maadin Umum Müdürlüğü Baş Mühendisi<br />

Halil Pekmen'den oluşan komisyon, ruhsatname<br />

verilmeden önce madeninin ferdi teşebbüse bırakılıp<br />

bırakılmayacağının belirlenmesi ve ferde bırakılan<br />

hakka ise dokunulmaması gerektiği kararına<br />

varmıştır.<br />

7 Mayıs Umumi valilikler Umumi valilikler teşkili doğru değil. İstanbul gazetelerinin<br />

bu konu ile ilgili yaptıkları tahminden ibaret.<br />

8 Mayıs Türk Hava Kurumu Piyango<br />

MUdUrlüğü'nde yapılan<br />

teftiş ve tetkik neticelerine<br />

ait rapor.<br />

8 Mayıs İstanbul'da yayınlanan Haber<br />

Gazetesi'nin 1 ay süreyle<br />

kapatılması.<br />

8 Mayıs Halkevlerinin Cemiyet-i<br />

Akvam hikayelerini yayınlamamaları.<br />

9 Mayıs Ereğli maden imtiyazının<br />

feshi<br />

9 Mayıs 23 Mayıs 1933 Tarih ve<br />

14455 Sayılı Ordu Kıyafet<br />

Kararnamesinde Yapılan<br />

Ek ve Değişiklikler Yayımlandı.<br />

10 Mayıs 31.12.1937'de yapılan memurlar<br />

anketi neticeleri.<br />

Ereğli Havzai Fahmiyesinin Zonguldak Mevkiindeki<br />

34 Numaralı Kömür Ocağının Ruhsat Teskeresi İptal<br />

Edilmiştir.<br />

İstatistik Umum Müdürlüğü tarafından yürütülen anket<br />

sonucunda, merkez ve taşradaki memurların çalıştıkları<br />

bölümler itibariyle bir dökümü çıkarılmıştır.<br />

Buna göre, genel bütçeden maaş ve ücret alan memurlar,<br />

devlet demiryolları memurları, hususi idareler,<br />

belediyeler, devletin iştirak hissesi bulunan bankalar<br />

memurları ve devletin iştirak hissesi bulunan<br />

müesseseler ve şirketler memurları olmak üzere toplam<br />

134.526 memur bulunmaktadır. Bunların<br />

%11.52'si merkezde, %88.48'i taşrada görev yapmaktadır.<br />

Memurlara aile, tahsil ve memuriyet vaziyetleri<br />

hakkında sorulan 27 sorunun tasniflerinin henüz yapılmadığı<br />

belirtilmektedir. Memurların 1937 yılında<br />

çalıştıkları ve maaş aldıkları yerlere göre istatistikleri<br />

verilmektedir.<br />

RG<br />

U, 7 Mayıs<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

61.408..1./<br />

6271<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.39.. 18.<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

4.20..2U<br />

1. Büro<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

95.595..4/<br />

Fİ;<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

24.139.3/<br />

2094<br />

1939 Yılı 1023

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Mayıs Endüstri Bakanlığı kurulması,<br />

Devlet teşkilatının<br />

adları, şehitlerimize yapılması<br />

gerekli olan saygılar<br />

ve talebeler tarafından ara<br />

sıra öğretmenlere yapılan<br />

tecavüzlere dair Hakkı<br />

Kılıçoğlu'nun önergesi.<br />

10 Mayıs Sermayesinin tamamı devlet<br />

tarafından verilerek kurulan<br />

iktisadi teşekküllerin<br />

denetimi hakkındaki kanunun<br />

aksaklıklarına dair Antalya<br />

Mebusu Rasih Kaplan'ın<br />

önergesi.<br />

11 Mayıs Beyrut'ta yayınlanan<br />

Maşeh Seropyan'm "Ermeni<br />

Meselesi" adlı Ermenice<br />

kitabın yasaklanması<br />

11 Mayıs Milli sanayimizde inkişaf.<br />

Sümerbank'm sermayesine<br />

58 milyon Lira ilave ediliyor.<br />

11 Mayıs Türk köylüsü için ucuz elbise<br />

yapıldı.<br />

11 Mayıs Bina Vergisi Nizamnamesi<br />

Yayımlandı.<br />

Bu sermaye artırımının nedeni olarak ikinci beş yıllık<br />

sanayi planında Sümerbank'a verilen görevlerin daha<br />

iyi yapabilmesi gösterilmektedir.<br />

Sümerbank fabrikalarında yapılan elbiselerin 360 kuruşa<br />

kadar satılacağı belirtilmektedir.<br />

Türkiye Cumhuriyeti hududu dahilinde bulunan her<br />

nevi binaların, ister ev, apartman gibi ikamete, ister<br />

han, hamam, fabrika, değirmen, dükkan, rıhtım, iskele,<br />

köprü gibi ticarete, sanata veya herhangi bir surette<br />

istimale tahsis edilmiş olsun bina vergisine müteallik<br />

muameleleri, bu nizamname hükümlerine tabidir.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0<br />

/8.49..21/<br />

6788<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

8.49..22V<br />

67-89<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

86.40..18/<br />

86-348<br />

C, 11<br />

Mayıs<br />

1939<br />

C, 11<br />

Mayıs<br />

1939<br />

12 Mayıs Konut buhranı F.Rıfkı Atay'ın "Devam Eden Buhran" isimli yazısı. U, 7 Mayıs<br />

1939<br />

12 Mayıs Bir ay süreyle kapatılan<br />

Akşam ve Haber gazetelerinin<br />

yayınlanmasına izin<br />

verilmesi.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

Yer No;<br />

86.4L.17/<br />

86-349.<br />

12 Mayıs Karabük'teki tesisat. Demir ve çelik fabrikaları yakında işlemeğe açılıyor. C, 12<br />

Mayıs<br />

1939<br />

12 Mayıs Üniversitede doçent ve profesör<br />

ihtiyacı.<br />

12 Mayıs Türkiye İle Almanya Arasında<br />

16 İkincikanun 1939<br />

Berlin'de İmzalanan Kredi<br />

Anlaşmasının Tasdiki Hakkında<br />

3600 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

Milli Eğitim Bakanı Avrupa'nın önemli bazı bilim<br />

adamları ile anlaşmalar yapmıştır.<br />

C, 12<br />

Mayıs<br />

1939<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Mayıs Türk-İngiliz Anlaşması Anlaşma ittifakla kabul edildi. Başvekil Saydam mühim<br />

bir nutuk söyledi. Bu konu gazetelerde çok sık<br />

işlenen bir konu oldu.<br />

13 Mayıs Rize, Tokat ve Kayseri valileri<br />

Nuri Türkkan, Faiz<br />

Ergün ve Adli Bayman'ın<br />

Bakanlık emrine alınması.<br />

13 Mayıs Türk-İngiliz anlaşması.<br />

Yapılan anlaşmaya göre;<br />

• Akdeniz'de bir çatışma olması<br />

durumunda iki ülke<br />

birbirine yardım edecekler<br />

ve işbirliği içinde davranacaklardır.<br />

13 Mayıs Yasama Dokunulmazlığı<br />

Hakkında TBMM Kararları<br />

Yayımlandı.<br />

13 Mayıs Türkiye İle ABD Arasında<br />

1 Nisan 1939 Tarihinde<br />

<strong>Ankara</strong>'da İmzalanan Ticaret<br />

Anlaşması Bakanlar<br />

Kurulunca Onanmıştır.<br />

14 Mayıs Süker Anatolia Agence'de,<br />

Başbakan Refik Saydam'ın<br />

Meclis konuşması hakkında<br />

ve bazı konularda çıkan yazılar.<br />

15 Mayıs Kaymakamlardan merkeze<br />

almalar<br />

15 Mayıs 21.7.1932 tarihinde idare<br />

ve işletilmesi belediyeye<br />

devredilmiş olan <strong>Ankara</strong><br />

şehri su tesisatının <strong>Ankara</strong><br />

Belediyesi'ne verilmesi.<br />

15 Mayıs İcra Vekilleri Heyetinin Siyasetinin<br />

Tasvib ve Müşterek<br />

Beyannamelerinin Kabul<br />

Edildiğine Dair 1093<br />

Sayılı TBMM Kararı Yayımlandı.<br />

15 Mayıs Sınai Müesseselerde ve<br />

Maden Ocaklarında Mesleki<br />

Kurslar Açılması Hakkında<br />

Nizamname Yayımlandı.<br />

Valiler, "görülen idari lüzuma binaen"<br />

Başbakan Refik Saydam mecliste yapmış olduğu konuşmada<br />

Türkiye'yi savaştan uzak tutmanın çaresini<br />

savaşı göze alarak barışın sağlanması yolunda çabalamak<br />

olarak formüle etmiştir.<br />

Çoruh Mebusu Asım Us, İçel Mebusu Ferit Celal<br />

Güven, Muğla Mebusu Yunus Nadi, Sivas Mebusu<br />

Necmettin Sadak'ın Teşrii Masuniyeti Hakkındaki<br />

Takip ve Muhakemelerinin Devre Sonuna Bırakılmasına<br />

Dair TBMM Kararlarıdır.<br />

TC Reisi ve ABD Reisi, iki memleket arasındaki geleneksel<br />

dostluk bağlarını kuvvetlendirmek ve ticari<br />

münasebetleri, ticaretin inkişafını teminen müşterek<br />

ve mütekabil imtiyaz ve menfaatler bahşederek tevsi<br />

eylemek arzusuyla bir ticaret anlaşması akdetmeye<br />

karar vermişlerdir.<br />

Keşan, Cihanbeyli ve Meriç kaymakamları Zeki<br />

Paşik, Hüseyin Çıtak ve Kemal Gündüz'ün merkeze<br />

alınmaları.<br />

Müşterek beyanname Türkiye ve Büyük Britanya<br />

Hükümetleri arasındaki istişare müzakere ve görüşlerdeki<br />

mutad birliğinin tebarüzünün ifadesidir.<br />

U, 13<br />

Mayts<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

87.43..14.<br />

C, 13<br />

Mayıs<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

129.838..t.<br />

/Sİ<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

131.16..10.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.45.. 15./<br />

71-152<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1025

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

15 Mayıs Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğü Teftiş Heyeti<br />

Nizamnamesi Yayımlandı.<br />

15 Mayıs Matbuat Kanunu Uygulamaları<br />

16 Mayıs Öğretmen Ahmet Rasim<br />

Hayyat'ın Kuran-ı Kerim<br />

ve Peygambere hakaret ettiği<br />

kitabı hakkında soruşturma<br />

16 Mayıs Sovyetlerin <strong>Ankara</strong>'da<br />

Soviet Kitabı adlı kitap ve<br />

fotoğraf sergisini birlikte<br />

açmalarına izin verildiği.<br />

Birer ay müddetle kapatılmış olan akşam ve haber<br />

gazetelerinin yeniden neşirlerine müsaade edilmektedir.<br />

16 Mayıs Askeri barem. Subaylar ve askeri memurlar on üç dereceye ayrılıyor.<br />

16 Mayıs Emniyet müdürlüğü vazife<br />

ve salahiyetlerinde düzenleme<br />

16 Mayıs Eski Harflerle Basılmış <strong>Kitaplar</strong>ın,<br />

Etüd Kitabı Olarak<br />

Kullanılmak Üzere, Okul<br />

ve Kültür Kurumları Kitab<br />

Evlerine Konulabilecekleri<br />

Hakkında 1090 Sayılı<br />

TBMM Karan Yayımlandı.<br />

16 Mayıs Valiler arasında esaslı nakil<br />

ve tayinler yapıldı.<br />

18 Mayıs İsveç'in Lund <strong>Üniversitesi</strong><br />

profesörlerinden Dr.<br />

Gunnar Jarring'in, İsveç<br />

Kralı XII. Şarl'ın Türkiye'de<br />

oturduğu zamana ait<br />

belgeleri tetkikine Hazine-i<br />

Evrak'tan izin verildiği.<br />

18 Mayıs Cenevre'de toplanacak<br />

XXV. İş Konferasına katılacak<br />

olan Necmettin Sadak'a<br />

yetki verilmesi.<br />

18 Mayıs Türk Parası Kıymetini Koruma<br />

Hakkında 12 Numaralı<br />

Kararnameye Ek Kararname<br />

Yayımlandı.<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

Meclise verilen yeni bir kanun tasarısı emniyet müdürünün<br />

yetkilerini düzenlemektedir. İstanbul'da belediye<br />

sınırlan içerisinde ayrıca kaza teşkilatı bulunduğundan<br />

emniyet ve asayiş işlerinde emirlerin uygulanmasında<br />

zorluklar ve gecikmeler olduğundan valiye<br />

bağlı emniyet müdürüne yetkiler verilmiştir. Bu<br />

yetki uyarınca emniyet müdürü vali yardımcısı unvan<br />

ve yetkisine de sahip olmuştur.<br />

Üç vali vekalet emrine alındı. Dahiliye Vekili F.<br />

Öztrak birgün sonra yaptığı açıklamada "münhal bulunan<br />

yerlere en layık gördüğümüz arkadaşları tayin<br />

ettik" demiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

86.568..7./<br />

86-46<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

173.195..<br />

13718-639<br />

C, 16<br />

Mayıs 1939<br />

C, 16<br />

Mayıs<br />

1939<br />

RG<br />

U, 16<br />

Mayıs<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0<br />

/19.107..4/<br />

18324.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2<br />

/87.44..10/<br />

407-34<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Mayıs Dahiliye Vekaleti üst kademe<br />

yöneticiliklerine atamalar<br />

18 Mayıs Muhabere ve Münakale<br />

Vekaletinde il müdürlüklerine<br />

atamalar<br />

19 Mayıs Türk denizciliğinin bayramı.<br />

Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü'ne İçel Valisi<br />

Rüknettin Nasuhoğlu'nun, Nüfus Umum Müdürlüğü'ne<br />

Dahiliye Vekaleti Müsteşar Muavini Sabri<br />

Onat'ın, Matbuat Umum Müdürlüğü'ne Bolu Valisi<br />

Salim Gilndoğan'ın naklen tayinleri tensib edilmiştir.<br />

Antalya, İsparta ve Afyon PTT Müdürlüklerine ata- RG<br />

malar yapılmıştır. Yıl içinde toplam 28 11 PTT Müdürü<br />

ataması yapılmıştır.<br />

"Atılay denizaltı gemisi, bugün denize indiriliyor."<br />

istanbul tersanesinde yaklaşık elli yıldır indirilen ilk<br />

gemi olması bakımından önemli bir olay olarak nitelendirilmektedir.<br />

RG<br />

C, 19<br />

Mayıs<br />

1939<br />

20 Mayıs Ahmet Ağaoğlu öldü. U, 20<br />

Mayıs<br />

1939<br />

22 Mayıs Hamburg'da Alferd C.<br />

Teopfer Ticaret Şirketince<br />

yayınlanan Avrupa haritasının<br />

memlekete sokulmasının<br />

yasak edilmesi ve toplattırı<br />

İması.<br />

22 Mayıs İngiltere ile <strong>Ankara</strong>'da müzakere<br />

edilecek iktisadi ve<br />

askeri alandaki anlaşma<br />

için tayin edilen heyet.<br />

22 Mayıs Mühendislik ve Mimarlık<br />

Ruhsatnameleri Hakkında<br />

Nizamname Yayımlandı.<br />

23 Mayıs İstanbul Belediyesi'nde 80<br />

memur kadro haricinde bırakıldı.<br />

23 Mayıs Askeri Memurlar Hakkındaki<br />

3280 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3603 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

23 Mayıs İstatistik Umum Müdürlüğü<br />

Teşkilatı Hakkındaki<br />

2203 Sayılı Kanuna Bağlı<br />

B Cetvelinde Bazı Tadilat<br />

Yapılması Hakkında 3604<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

23 Mayıs Ordu Subaylar Heyetine<br />

Mahsus 863 Sayılı Terfi<br />

Kanununa Ek 3605 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

Vali ve belediye başkanı Lütfî Kırdar'ın başkanlığında<br />

yapılan toplantıda belediyenin yeni kadrosu belirlenmiştir.<br />

Belirlenen yeni kadrolara göre açıkta bırakılan<br />

80 memurun otuzu emekliye edilecek ve kırk<br />

memur iki ay tam maaş iki ay sonra da belirli süreyle<br />

açık maaş alacaklardır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.45.. 10./<br />

86-350<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.46..9.<br />

RG<br />

C, 23<br />

Mayıs<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1027

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Mayıs Nusret Kemal Köymen'in<br />

"Köy İşleri Üzerinde Bazı<br />

Fikirler" başlıklı raporu<br />

C.H.P. Genel Sekreterliği'ne<br />

sunuldu.<br />

24 Mayıs Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaleti Teşkilat ve Memurin<br />

Kanununa Ek 3608<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

24 Mayıs Abidelerin Esaslı Tamiri<br />

İçin Vakıf Paralar İdaresinden<br />

İstikraz Akdi Hakkında<br />

3609 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

24 Mayıs Valilerin Büyük Kurultay'a<br />

katılmamaları.<br />

25 Mayıs Türkiye-Yugoslavya arasında<br />

imzalanan afyon anlaşması<br />

ile iki taraf arasında<br />

teati olunan mektubun<br />

tasdiki.<br />

25 Mayıs İthal edilen çimentoya ait<br />

gümrük vergisinin artırılması,<br />

çimento ithalinin İktisat<br />

Vekaletinin müsadesine<br />

tabi tutulmasına dair kararın<br />

yürürlüğe konulması.<br />

25 Mayıs Kütahya'da maden imtiyazının<br />

feshi<br />

Rapor, önce Reisicumhura sunulmuş, ardından Başvekalet<br />

kanalıyla CHP Genel Sekreterliği'ne gelmiştir.<br />

CHP Genel Sekreterliği de raporu Dahiliye Vekaleti'ne<br />

sunmuştur. Ziraat Vekaleti Neşriyat Müdürü<br />

Nusret Köymen tarafından, 29 Mayıs'ta toplanacak<br />

CHP Büyük Kurultayı nedeniyle hazırlanan rapor,<br />

"köy işleri umum müdürlüğü", "örnek vilayetler",<br />

"idarecilere köycülük kursları", "köy merkezleri",<br />

"köylü hanları", "iskan işleri ve içtimai yardım",<br />

"köy rehberleri ve mecburi köy hizmeti" ve "sanayii<br />

köyleştirmek" başlıklarından oluşmaktadır.<br />

İlgili belge BCA'da yerinde yoktur.<br />

Kütahya'nın Tavşanlı Kazasına Bağlı Gürağaç Köyündeki<br />

Linyit Madeni İmtiyazı Feshedilmiştir.<br />

25 Mayıs İdari Taksimat Kemaliye kazasına İliç nahiyesi bütün köyleriyle birlikte<br />

Kuruçay kazasına bağlanmış, Kuruçay kazasının<br />

merkezi İliç kazası adıyla anılmak üzere, İliç nahiyesinin<br />

merkezi olan İliç köyüne ve İliç nahiyesi merkezi<br />

de, Kuruçay nahiyesi adıyla anılmak ve halen<br />

Kuruçay merkez nahiyesine bağlı olan bütün köyleri<br />

ihtiva etmek üzere Kuruçay'a kaldırılmıştır.<br />

26 Mayıs Beyrut'taki Faşizmle Mücadele<br />

Cemiyetinin kongresinde<br />

alman kararlara dair<br />

elde edilen bilgi.<br />

26 Mayıs İstanbul eski vali ve belediye<br />

başkanı Muhittin<br />

Üstündağ'm yargılanması<br />

10 Yönetim Zamandizini<br />

Davaya devam edildi ve 23 Haziran'a ertelendi.<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

570.2268..<br />

3-/2. Büro<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490..1.0.0<br />

/4.20..347<br />

l.Büro<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.48..2.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.47..20.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

209.425..8.<br />

/253236<br />

U, 26<br />

Mayıs<br />

1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

27 Mayıs Mahrukat Kanunun Tatbikine<br />

Dair Nizamname Yayımlandı.<br />

27 Mayıs Türk Parası Kıymetini Koruma<br />

Hakkında 12 Numaralı<br />

Kararnameye Ek 5.5.1938<br />

Tarih ve 2/8679 Numaralı<br />

Kararnameye Müzeyyel<br />

Karar Yayımlandı.<br />

27 Mayıs Memleket Müdafaası Bakımından<br />

Hasıl Olan Lüzum<br />

ve Zarurete Binaen<br />

Katır ve Merkep İhracının<br />

Yasak Edilmesi Kararlaştırılmıştır.<br />

27 Mayıs Adliye Vekili ile Gümrük<br />

ve İnhisarlar Vekil'inin istifaları<br />

28 Mayıs CHP Kurultayı ve Parti nizamnamesinde<br />

yapılacak<br />

tadilatlar<br />

29 Mayıs C.H.P. 5.Büyük Kurultayı'na<br />

ait zabıtlar.<br />

29 Mayıs C.H.P. 5. Büyük Kurultayı'na<br />

sunulan encümen raporları.<br />

29 Mayıs Kırklareli'nin genel vaziyeti<br />

hakkında rapor.<br />

29 Mayıs CHP'nin Beşinci Olağan<br />

Kurultayı toplandı.<br />

Konya Mebusu Tevfik Fikret Sılay'ın Adliye Vekaletinden;<br />

İstanbul Mebusu Ali Rana Tarhan'ın Gümrük<br />

ve İnhisarlar Vekaletinden Vukubulan İstifaları üzerine<br />

Adliye Vekilliğine Bolu Mebusu Fethi Okyar'ın,<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekilliğine de Trabzon Mebusu<br />

Raif Karadeniz'in tayinleri gerçekleştirilmektedir.<br />

Başbakanlık tarafından yapılan açıklamada, vekillerin<br />

"parti işlerinde çalışmak arzusu ile" istifa ettikleri<br />

belirtilmiştir.<br />

Partide müstakil gurup kuruluyor ve gurup 21 mebustan<br />

mürekkeptir, müstakil gurubun reisi partinin<br />

değişmez genel başkanıdır. Bunun dışında, parti mebuslarının<br />

yapabilecekleri işler, ceza işleri, partili gazetecilerin<br />

vaziyeti gibi konular da kurultayda konuşulacak.<br />

BCA'da 29.5.1939 ve 20.6.1939 tarihlerine ait iki zabıt<br />

daha bulunmaktadır.<br />

"Edebi Mülkiyet Encümeni", "Basım, Yayım ve Satış<br />

İşleri Encümeni", "Gençlik ve Çocuk Edebiyatı Encümeni",<br />

"Dilekler Encümeni" tarafından hazırlanan<br />

raporlardır.<br />

Rapor, Kırklareli valiliğinde 9.3.1936 tarihinden<br />

29.5.1939 tarihine kadar görev yaptıktan sonra, Ağrı'ya<br />

atanan Hasip Koylan tarafından yazılmıştır.<br />

Başbakanlık, İçişleri, Eğitim, Bayındırlık, Sağlık ve<br />

Tarım bakanlıkları ile Trakya Umumi Müfettişliğine<br />

sunulan Rapor, "Dahiliye Vekaletini alakadar eden<br />

işler", "nafıa işleri", "Maarif Vekaletini alakadar eden<br />

işler", "sıhhat işleri", ziraata ait işler", "veteriner işleri"<br />

ve "parti ve halkevleri işleri" olarak gruplandırılmıştır.<br />

Büyük parti kurultayı. Nizamname tadilatına ve müstakil<br />

gnıp teşkiline aid yeni esaslar kabul edildi. Beşincisi<br />

toplanacak olan kurultayda üzerinde tartışılacak<br />

konulardan biri de mecliste bağımsız bir grubun<br />

kurulmasıdır. Böyle bir grup kurma düşüncesi parti-<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

U, 28<br />

Mayıs<br />

1939<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

213.843..1.<br />

/1. BÜRO<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

214.850..1.<br />

11. Büro<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

65.435-8./<br />

7282<br />

C, 28<br />

Mayıs<br />

1939<br />

1939 Yılı 1029

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

nin kendi içinde daha geniş bir şekilde eleştirilmesini<br />

sağlamaktır. Bu amaçla parti milletvekillerinin arasından<br />

kurultay tarafından 21 kişilik bir heyetin seçilmesi<br />

kararlaştırılmıştır. Kurultay 29.05.1939'da<br />

<strong>Ankara</strong>'da yapılmıştır. Bu Kurultay'da Parti tüzük ve<br />

programında bazı değişiklikler yapılmıştır.<br />

29 Mayıs Belediye Kurulması Ödemiş kazasına bağlı Kaymakçı köyünde yeniden<br />

belediye kurulmasına karar verilmiştir.<br />

30 Mayıs Vilayet ve belediye bütçelerinden<br />

halkevlerine ayrılan<br />

tahsisat hakkında.<br />

30 Mayıs Reisi Cumhur ve CHP'nin<br />

Değişmez Genel Başkanı<br />

İsmet İnönü'nün CHP'nin<br />

5.Büyük Kurultayının<br />

29.5.1939 Tarihindeki Açılışında<br />

İrad Buyurdukları<br />

Nutuk Yayımlandı.<br />

30 Mayıs Nafıa Vekaleti Teşkilat ve<br />

Vazifelerine Dair 3611 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

30 Mayıs İktisat Vekaleti Teşkilat ve<br />

Vazifeleri Hakkındaki 2450<br />

Sayılı Kanunda Bazı Değişiklikler<br />

Yapan 3612 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

31 Mayıs Başbakan'ın, Petit Parisien<br />

Gazetesi Mümessili Louis<br />

Roubaud ile mülakatı hakkında<br />

Dahiliye Vekaleti<br />

Matbuat Umum Müdürlüğünün<br />

yazısı.<br />

31 Mayıs C.H.P. 5. Büyük Kurultayı'na<br />

vilayet kongrelerinden<br />

gelen dilek ve temenniler.<br />

31 Mayıs Münakalat Vekaleti Teşkilat<br />

ve Vazifelerine Dair<br />

3613 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

31 Mayıs Ticaret Vekaleti Teşkilat ve<br />

Vazifelerine Dair 3614 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

1030 Yönetim Zamandizini,<br />

26.6.1939 tarihinde CHP Genel Sekreterliği tarafından<br />

vilayetlere gönderilen bir yazı ile, vilayet belediyesi<br />

ile kaza belediyelerinin 1939 mali yılı bütçelerinin<br />

umum yekun miktarları ile bu bütçelerden halkevleri,<br />

hayır kurumlan, parti ve spor kuruluşları için<br />

aynlan yardım ödeneği miktannın bilinmesine gerek<br />

duyulduğu ve bunun için ekteki cetvelin doldurularak<br />

gönderilmesi istenmiştir.<br />

Roubaud'ın mülakat talep etmesi üzerine, soracağı<br />

sorulann önceden yazı ile bildirilmesi istenmiştir.<br />

Sorular, Dahiliye Vekaleti yazısıyla Başbakanlığa<br />

iletilmiştir. BCA'da sorular Fransızca olarak bulunmaktadır.<br />

Münakalat Vekaleti 1. posta nakliyatı, telli, telsiz<br />

muhabere ve radyo işleri, 2. demiryolları nakliyatı işleri,<br />

3. karayollan nakliyatı işleri, 4. deniz nakliyatı<br />

ve seyrisefer emniyeti işi, vazife ve hizmetleri, 5. liman<br />

ve teçhizatı işleri, 6. su mahsulleri ve avcılığı işleri,<br />

7. hava yolları nakliyatı işleri ile görevlendirilmiştir.<br />

Ticaret Vekaleti, iç ve dış ticaret işleriyle bunlara<br />

müteferri işleri tanzim, idare ve murakabe ile mükellef<br />

olmak üzere kurulmuştur.<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

4.20..42/<br />

1. Büro;<br />

BCA:<br />

490.1/<br />

4.21.20/<br />

1. Büro<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

132.855..1.<br />

/S3<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

498.2004..<br />

1J2. Büro<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

31 Mayıs Büyük Millet Meclisinin<br />

Orduya Selam ve Saygılarının<br />

İblağına Dair 1098<br />

Sayılı TBMM Kararı Yayımlandı.<br />

1 Haziran CHP Kurultayı Kurultayda hararetli tartışmalar müfettişler, müstakil<br />

gurup, genel sekreter, genel başkan vekili, yardım paraları<br />

gibi konularda yaşandı. 2 Haziran'da da program<br />

ve nizamname tadilleri ittifakla kabul edilmiş ve<br />

umumi idare heyeti ve müstakil gurup seçilmiştir.<br />

1 Haziran Devlet memurlarının maaşlarının<br />

birlik ve denkleştirilmesi<br />

hakkında kanun layihası.<br />

1 Haziran Devlet memurları maaşlarının<br />

(subaylar ve askeri<br />

memurlar hariç) denkleştirilmesine<br />

dair 1452 sayılı<br />

kanuna ek kanun tasarısı.<br />

1 Haziran Nyon anlaşmasının hükümlerinin<br />

feshedildiği, Türkiye,<br />

İngiltere, Fransa, Yunanistan,<br />

Bulgaristan, İtalya,<br />

Romanya ve Mısır'ın anlaşmadan<br />

çekildikleri.<br />

1 Haziran 1939 Mali Yılı 3620 Sayılı<br />

Muvazenei Umumiye Kanunu<br />

Yayımlandı.<br />

2 Haziran Maliye Vekaleti Teşkilat ve<br />

Vazifeleri Hakkındaki Kanuna<br />

Ek 3621 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

2 Haziran Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Teşkilat Kanununa<br />

Bağlı Kadro Cetvellerinde<br />

Değişiklik Yapılması Hakkında<br />

3622 Sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

5 Haziran İngiliz Avam kamarası<br />

üyelerinden Türkiye Büyük<br />

Millet Meclisi'ni ziyaret<br />

edecek dört kişinin isim listesi.<br />

1939 mali yılı masrafları için 261.064.192 lira tahsisat<br />

verilirken 261.110.000 lira varidat aynı dönem<br />

için tahmin edilmiştir.<br />

2996 sayılı kanunun 42. maddesine bağlı cetvelin<br />

merkez ve vilayetler memurları kısmının taalluk ettiği<br />

partilere ilişik cetvelde derece adet ve maaşları yazılı<br />

memuriyetler ilave edilmiştir.<br />

5 Haziran Belediyeler Bankası Belediyeler Bankası belediyeler lehine bazı kararlar<br />

aldı. Buna göre ümran hareketlerinde daha geniş mali<br />

imkanlar temin edilecek<br />

5 Haziran Barem Kanunu Meclis Baremi görüşmeğe başlıyor. Bütçe encümeni<br />

maaşlar için bazı yeni esaslar getiriyor. Barem konu-<br />

RG<br />

U, 1<br />

Haziran<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

132.949..3.<br />

/I1638<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

132.949..2.<br />

/11637<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

219.476..<br />

10./400-<br />

1110<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

200.370..2/<br />

239-103.<br />

U, 5<br />

Haziran<br />

1939<br />

U, 5<br />

Haziran<br />

1939 Yılı 1031

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Haziran 3. Umumi Müfettiş Tahsin<br />

Uzer'in Erzurum'un bayındırlık<br />

işleri hakkındaki<br />

telgrafı.<br />

6 Haziran Istanbul-Bükreş hava hattı<br />

dün açıldı.<br />

6 Haziran CHP Genel Başkan Vekilliği<br />

su yıl içinde çok tartışılan bir konu. 12 Haziran'da<br />

mecliste görüşülmeye başlanıyor, 23 Haziran'a kadar<br />

görüşülüyor ve ilk müzakereler tamamlanıyor. Daha<br />

sonra da bankalar ve müesseseler baremi mecliste<br />

görüşülmeye başlanıyor. Yazarlar bu konuya çok<br />

sıkça değinmişlerdir.<br />

Başvekil Celal Bayar ilgili telgrafı "umumi müfettişlerin<br />

vereceği randıman ve bütçenin vereceği imkan<br />

nisbetinde müşterek işlerimizin halli çaresini müsbet<br />

bir zihniyetle arayacağız" şeklinde cevaplamıştır. 3.<br />

Umumi Müfettiş Tahsin Üzer , aynı yıl içinde İran<br />

hududu ve Beyazıt'a seyahat yapmıştır.<br />

(BCA:30.. 10.0.0/No: 71.468..9./77B 111)<br />

Milli Şef Genel Başkan Vekilliğine tekrar Dr. Refik<br />

Saydam ve Genel Sekreterliğe de Dr. Fahri Tüzer'i<br />

intihap ettiler.<br />

7 Haziran Müstakil Gurup Reisliği Reisliğe İstanbul Mebusu Ali Rana Tarhan intihap<br />

edildi.<br />

7 Haziran <strong>Ankara</strong> Tıp Fakültesinin<br />

plan ve projeleri<br />

Tıp Fakültesi'ne ait plan ve projeler yayınlandı. İnşasına<br />

bu yaz başlanacak 1200 kişilik bir talebe yurdu<br />

olacak.<br />

7 Haziran Büyük Su Programı Hükümetin hazırladığı projenin tahakkuku için verilmiş<br />

olan 31 milyon liralık tahsisatla su işlerinin başarılmasına<br />

devam edilmekte.<br />

8 Haziran Romanya Dışişleri Bakanı<br />

Gregoire Gafenco ve eşi<br />

Esmee ile beraberindekilerin<br />

<strong>Ankara</strong>'yı ziyaretleri<br />

münasebetiyle düzenlenen<br />

program.<br />

8 Haziran <strong>Ankara</strong>'da DTCF kurulmasına<br />

ait kanunda yapılacak<br />

değişiklik hakkında kanun<br />

tasarısı.<br />

8 Haziran Orman İşletme Talimatnamesi<br />

Yayımlandı.<br />

103 Yönetim Zamandizini<br />

Devlet Orman İşletmesi; amenajman planlarına ve<br />

iktisadi icaplarına göre işletme mıntıkaları dahilinde<br />

katiyat, nakliyat alım satım yapmak, fidanlıklar tesis<br />

ve idame etmek, ağaçlandırma yapmak, ağaç hastalıkları<br />

ile mücadelede bulunmak, her nevi ameliyat,<br />

tathirat, tesisat ve inşaat ile tamirat ve bu işlere müteallik<br />

ve bu işlerin teminine matuf bütün muamelat ve<br />

mesaiyi başarmaktır. Bu suretle devlet tarafından işletilecek<br />

ormanlar ehemmiyet, vüs'at ve iktisadi ihtiyaçlar<br />

göz önünde tutularak Orman Umum Müdürlüğü'nün<br />

teklifi üzerine Ziraat Vekaletince tayin ve<br />

tesbit olunur.<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

71.468..5./<br />

77B108<br />

C, 6<br />

Haziran<br />

1939<br />

U,6<br />

Haziran<br />

1939<br />

U, 7<br />

Haziran<br />

1939<br />

U, 7<br />

Ha2İran<br />

1939<br />

U, 7<br />

Haziran<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

200.3 70..3.<br />

/239104<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.53..7.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

9 Haziran 3. Umumi Müfettişlik bölgesinde<br />

yapılacak inşaat<br />

için gerekli paranın 1939<br />

tahsisatında görüşüleceği.<br />

9 Haziran İstanbul imar planını yapan<br />

Prost'un planı kabul edildiğinden<br />

adliye binası yapma<br />

teklifinden vazgeçilmesi.<br />

9 Haziran 2997 sayılı Tapu Teşkilat<br />

Kanunu'na bazı hükümler<br />

eklenmesi ve sicil teşkilatına<br />

ait olan 20 i 5 sayılı kanunun<br />

bazı maddelerinin<br />

kaldırılması.<br />

9 Haziran Denizaltı Sınıfı Mensuplarına<br />

Verilecek Zamlar ve<br />

Tazminler Hakkındaki Kanunda<br />

Bazı Değişiklikler<br />

Yapılmasına Dair 3629 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

9 Haziran Türkiye Hükümeti ile Yunanistan<br />

Hükümeti Arasında<br />

Addedilen Veteriner<br />

Mukavelenamesinin Tasdiki<br />

Hakkında 3630 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

10 Haziran Pülür köyünde bulunan ve<br />

Ovacık kazası merkezi olan<br />

belde adının Mareşal Çakmak<br />

olarak isimlendirilmesine<br />

ilişkin BKK.<br />

10 Haziran Yalova'nın Bursa'ya nakli<br />

ile ilgili, Cumhurbaşkanı'ndan<br />

izin isteği.<br />

10 Haziran Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün,<br />

bazı Karadeniz illerine<br />

yaptığı inceleme gezisinde<br />

Çorum, Çankırı ve<br />

Kastamonu illerinde yapılmasını<br />

istediği işler konusunda<br />

bakanlıklara tamimi.<br />

20.08.1938 tarihinde Dördüncü Umumi Müfettişlikten<br />

Tunceli vilayetine gönderilen yazıda, Genelkurmay<br />

Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak ve beraberindeki<br />

heyetin 18 Ağustos 1938'de Ovacık kazasına yaptıkları<br />

teftiş gezisinden sonra, bu isim değişikliğinin<br />

gündeme geldiği açıklanmaktadır. "Refakat ve maiyetlerinde<br />

İkinci ve Üçüncü Ordu Müfettişleri ve<br />

Genelkurmay İkinci Başkanı orgeneraller ile 4.<br />

Umumi Müfettiş ve Sekizinci Kolordu Komutanı<br />

Korgeneralleri, M.M. Vekaletinden ve diğer teşkillere<br />

mensup tüm generaller ve birçok üst ve kurmay<br />

subaylar yirmi binek otomobiline binmiş oldukları<br />

halde, yeni açılan yoldan geçerek Munzur suyunun<br />

baş kaynağına Mareşal Fevzi Çakmak ile varmışlar<br />

ve aynı günde Hozat'a dönmüşlerdir."<br />

Ticaret, Ziraat ve İktisat Vekilliklerine gönderilen<br />

tamimde, Çorum ve Çankırı'daki silo ve ziraat aletleri<br />

ihtiyacına dikkat çekilmiştir. Ticaret Vekaleti'nce<br />

gönderilen cevapta, bu iki ilin 1928-1936 yıllarındaki<br />

buğday üretimine ilişkin rakamlar verilmektedir. İktisat<br />

Vekaleti, silo işlerinin 3491 sayılı Kanunla Toprak<br />

Mahsulleri Ofısi'ne verildiğini bildirmiştir. İnönü,<br />

Kastamonu'daki İnhisarlar idare binasının inşasının<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

71.468..67<br />

77B109<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.534..8/<br />

8323<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.53..15.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.52..20./<br />

73-103<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

40.238..4./<br />

B1<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

2.12.. 17./<br />

399<br />

1939 Yılı 1033

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Haziran İktisat Vekaleti İç Ticaret<br />

Genel Miidiir Yardımcısı<br />

tayin edilen Samet Ağaoğlutıun<br />

kredi işleri ile uğraşacak<br />

şube müdürlüğüne<br />

tayini.<br />

tamamlanması ve Çankın'da tuzla açılmasına ilişkin<br />

isteklerini de Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti'ne iletmiştir.<br />

Ayrıca Çankın'da bir tabur kışlası inşası ile<br />

Çankınlılann bir alay ikamesi talepleri de Milli Müdafaa<br />

Vekaleti'ne bildirilmiştir. Milli Müdafaa Vekaleti<br />

cevabında,bu isteklerin vekalet bütçesinden karşılanamayacağını<br />

belirtmiştir. BCA'da bu konuya ilişkin<br />

52 sayfalık yazışma bulunmaktadır.<br />

10 Haziran Dolmabahçe stadının planı. Şehircilik uzmanı Prost ve İtalyan mimar Viyoti Villi<br />

stadın imar planı üzerine çalışmaktadırlar.<br />

12 Haziran İstatistik Umum Müdürlüğüne<br />

atama<br />

12 Haziran Adliye Vekaleti müsteşarlığına<br />

atama<br />

12 Haziran Ziraat Vekaleti müsteşarlığına<br />

atama<br />

13 Haziran Bükreş'te çıkanlan "Aras"<br />

adlı gazetenin yurda sokulmaması<br />

ve toplattınlması<br />

13 Haziran Roma'da basılan<br />

"1915-1918 İtalyan Harbine<br />

Ait Yabancı Şahadetler"<br />

adlı broşürün toplattınlması<br />

ve memlekete sokulmasının<br />

yasak edilmesi.<br />

13 Haziran Posta, Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Vasıtası İle Tebliğ<br />

Edilecek Adli Evraktan Peşin<br />

Alınacak Posta Ücretleri<br />

Tarifesi Hakkında Bakanlar<br />

Kurulu Kararnamesi<br />

yayımlandı.<br />

13 Haziran Beşinci Arsıulusal Köy Yaşayışını<br />

Güzelleştirme<br />

Kongresi'ne katılan Nusret<br />

Kemal Köymen'in bu kongre<br />

hakkındaki raporu.<br />

103 Yönetim Zamandizini<br />

Münhal bulunan İstatistik Umum Müdürlüğüne Ziraat<br />

Vekaleti Müsteşan Celal Aybar kadrosunda muhassas<br />

maaş ile tayin edilmiştir.<br />

Açık olan Adliye Vekaleti Müsteşarlığına temyiz<br />

mahkemesi azasından Selim Nafiz Akyollu tayin kılınmıştır.<br />

Vekalet Müsteşarlığına Ziraat Başmüşaviri Aziz<br />

Meker atanmıştır.<br />

BCA:<br />

30.18.1.2/<br />

87.51..20./<br />

170-11<br />

C, 10<br />

Haziran<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

87.55..5.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

87.S5..6./<br />

86-353<br />

"Beşinci Arsıulusal Köy Yaşayışını Güzelleştirme 490..1.0.0/<br />

Kongresi ve Dünyada Köy Çalışmaları Hakkında 570.2268..<br />

3/2. BÜRO<br />

Rapor" başlıklı çalışma, Ülkü Mecmuası Yazı İşleri<br />

Müdürü Nusret Kemal tarafından hazırlanmıştır. Söz<br />

konusu Kongre, 20-27 Temmuz 1935te gerçekleştirilmiştir.<br />

Köymen Kongre sonucunu şöyle özetlemektedir:<br />

"Köy Yaşayışını Güzelleştirme Beşinci Arsıulusal<br />

Kongre gibi ihtişamlı bir ad taşıyan bu büyük<br />

Kongre, iki memlekette (Belçika ve Lüxemburg)<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Haziran Varşova'da çıkan "Yedi<br />

Yıldız", Berlin'de çıkan<br />

"Delik" ve Paris'te çıkan<br />

"Kafkas Eli" adlı mecmuaların<br />

memlekete sokulmasının<br />

yasaklanması ve toplattınlması.<br />

14 Haziran Vilayetlerdeki gazete, nahiye,<br />

nüfus miktarlarının<br />

bildirilmesi.<br />

15 Haziran Hatay'ın anavatana iltihakı<br />

halinde, Vilayetler İdaresi<br />

Kanununa dayanarak idare<br />

edileceğinden, Dahiliye<br />

Vekilliği'nce bir kanun layihası<br />

hazırlanması gerekeceği.<br />

15 Haziran Karabük şehrine ait planlan<br />

yapacak olan Prof. Mimar<br />

Prost'a verilecek paranın 22<br />

000 lirasının serbest döviz<br />

olarak verilmesi.<br />

16 Haziran Komünistlik suçundan<br />

mahkum Adil Kut'un suçsuz<br />

olduğuna dair başvurusu<br />

üzerine hakkındaki karar<br />

kesinleşmiş olduğundan<br />

yapılacak bir işlem olmadığının<br />

bildirildiği.<br />

16 Haziran İstiklal Harbi Malullerine<br />

Verilecek Para Mükafatı<br />

Hakkında 3632 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

16 Haziran Devlet Denizyolları ve<br />

Devlet Limanları İşletme<br />

Umum Müdürlüklerinin<br />

Teşkilat ve Vazifelerine<br />

Dair 3633 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

çalışmalannı yaptıktan, birçok şaraplar ve şampanyalar<br />

içtikten sonra bir fare doğurdu. Kongrenin hayali<br />

umumiyattan olan on kadar maddesinin arasında iyi<br />

kamufle edilemeyen bir nokta bütün işin zamirini<br />

teşkil ediyordu. 'Zirai mahsullere karşı konulan gümrük<br />

resimlerinin azaltılması'. Belçika kendi ziraat<br />

mahsullerine olduğu kadar büyük harbe iştirakine<br />

karşılıklarından biri olarak Fransa'nın kendine iktisadi<br />

birliğini peşkeş çektiği küçük komşusu Lüksemburg'un<br />

mahsullerine mahreç anyordu. Kongre reisliğine<br />

de seçilmiş olan tertip komitası reisini, Belçikalı<br />

bir konserve fabrikatörü, bu mesele pek ilgilendiriyordu."<br />

BCA'da ilgili belgeye ulaşılamamıştır.<br />

Münakalat Vekaletine bağlı ve hükmü şahsiyeti haiz<br />

ve merkezleri İstanbul'da olmak üzere "Devlet Denizyollan<br />

İşletme Umum Müdürlüğü" ve "Devlet<br />

Limanlan İşletme Umum Müdürlüğü" namlan ile<br />

mülhak iki idare kurulmuştur.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.55..3,/<br />

86-351<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

4.20..51/<br />

1. Büro<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

225.515..<br />

18./402-<br />

623<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.S7..2./<br />

127-9<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

209.425..<br />

14./253-<br />

242<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1035

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Haziran İtalyan sermayeli elektrik<br />

şirketleri.<br />

19 Haziran Nahiye Müdürlerinin Devir<br />

Masrafları Hakkında 3635<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

19 Haziran Dahiliye Vekaleti Teşkilat<br />

Kadrosuna Yeniden 50 Maiyet<br />

Memuru İlavesine Dair<br />

3636 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

19 Haziran Türkiye-lngiltere Müzeyyel<br />

Ticaret ve Kliring Anlaşmasına<br />

Merbut Mektuplardan<br />

Kliring Murakıbı<br />

Gregotyye Hitaben Yazılan<br />

Mektubun Türkçe Tercümesindeki<br />

(Hususi Hesaba<br />

Geçirileceği) İbaresinin<br />

"Geçirilmeyeceği" Şeklinde<br />

Düzeltilmesi Hakkında<br />

3637 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

19 Haziran Türkiye-İsveç Ticaret ve<br />

Kliring Anlaşması İle Buna<br />

Bağlı Protokol ve Mektupların<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3638 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

19 Haziran Türkiye İle Almanya Arasında<br />

31.1.1939 Tarihinde<br />

Berlin'de İmzalanan Südet<br />

Alman Menatıkı İle Türkiye<br />

Arasındaki Ticari<br />

Mübadelat ve Tediatı Tanzime<br />

Mütedair Protokolün<br />

Tasdiki Hakkında 3639 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

19 Haziran Türkiye-İngiltere Ticaret ve<br />

Kliring Anlaşmasına Bağlı<br />

4 Numaralı Listeye Tiftiğin<br />

de İthali Hakkında 3640<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

19 Haziran Gümrük Tarife Kanununa<br />

Bağlı İthalat Umumi Tarifesinin<br />

607/D/l Pozisyonuna<br />

Bir Fıkra İlavesine Dair<br />

3641 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

103 Yönetim Zamandizini<br />

Bursa, Tekirdağ, Balıkesir, Gaziantep ve Edirne'deki<br />

şirketlerin satın alınmasına dair sözleşme imzalanmıştır.<br />

C, 19<br />

Haziran<br />

1939<br />

Kanunun 1.maddesi ile "Nahiye Müdürlerine, devir RG<br />

ve teftiş masraflarını karşılamak üzere her ay maaşlarıyla<br />

birlikte maktuan 10 lira verilir" hükmü getirilmektedir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

20 Haziran İki Alman müessesesi elinde<br />

bulunan <strong>Ankara</strong> Elektrik,<br />

<strong>Ankara</strong> Havagazı ve<br />

Adana Elektrik TAŞ'ye ait<br />

hisse senetlerinin satın<br />

alınması.<br />

BCA'da, 24 Haziran 1939 tarihli bir tasarı bulunmaktadır:<br />

"<strong>Ankara</strong> Elektrik ve Havagazı, Adana Elektrik<br />

müesseselerinin satın alınması hakkında kanun tasarısı."<br />

20 Haziran Beş senelik imar planı için. Hükümet, İstanbul'un yeniden iman için 10 milyon<br />

Liralık bir yardımda bulunmaya karar vermiştir.<br />

20 Haziran İstanbul Tramvay Şirketinin<br />

İmtiyaz Hakkı İle Bu<br />

Şirket Tesisatının Satın<br />

Alınmasına Dair Olan Mukavelenin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3642 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

21 Haziran Kimsesiz çocukların devlet<br />

eliyle okutulması<br />

21 Haziran İstanbul (Beyoğlu-Galata)<br />

Tünel Şirketinin İmtiyaz<br />

Hakkı İle Bu Şirket Tesisatının<br />

Satın Alınmasına Dair<br />

Olan Mukavelenin Tasdiki<br />

Hakkında 3643 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

22 Haziran İstanbul Elektrik, Tramvay<br />

ve Tünel İdareleri Teşkilat<br />

ve Tesisatının İstanbul Belediyesine<br />

Devrine Dair<br />

3645 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

22 Haziran Türkiye Cumhuriyeti İle<br />

Belçika Krallığı Arasında 9<br />

Şubat 1938 Tarihinde<br />

Brüksel'de İmza Edilen<br />

tadei Mücrimin Muahedesinin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3647 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

23 Haziran Hatay itilafnamesi imzalanmıştır.<br />

Çocuk yuvalarında bulunan terk edilmiş çocuklardan<br />

altı yaşını dolduranlann devlet eliyle okutulması veya<br />

bir işe yerleştirilmesi ile ilgili çeşitli bakanlıkla<br />

görüşleri.<br />

Anlaşmaya göre Hatay anavatana katılmıştır.<br />

24 Haziran Denizbank yolsuzluğu Bankanın sabık umum müdürü Yusuf Ziya öniş ve<br />

arkadaşlan tevkif edildiler. Satiye binasının alınması<br />

hakkındaki tahkikatın ikmali üzerine ...<br />

24 Haziran İstanbul eski vali ve belediye<br />

başkanı Muhittin<br />

Üstündağ'ın yargılanması<br />

Dava 8 Temmuz tarihine ertelendi.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.55..1;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.59.. 17.<br />

C, 20<br />

Haziran<br />

1939<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

178.234.. 1.'<br />

/20342<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

C.23<br />

Haziran<br />

1939<br />

U, 24<br />

Haziran<br />

1939<br />

U, 24<br />

Haziran<br />

1939<br />

1939 Yılı 1037

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Haziran Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğünün Adliye Vekaleti'ne<br />

bağlanması hakkında<br />

kanun tasarısı<br />

26 Haziran Büyükelçi atamalarıyla ilgili<br />

Cumhurbaşkanının<br />

Başbakan'a yazısı.<br />

26 Haziran Köy okulları Üç sınıflı köy okulları beş sınıflı hale gelecek, bu suretle<br />

380 bin köy çocuğuna 2 yıl daha milli terbiye ve<br />

kültür vermek kabil olacaktır.<br />

26 Haziran Türk-İngiliz Anlaşması ve<br />

Türk Fransız müzakerelerinin<br />

Suriye ve Lübnan'daki<br />

akisleri.<br />

26 Haziran TC İle ABD Arasında 1<br />

Nisan 1939 Tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

İmzalanan Ticaret<br />

Anlaşmasının Tasdikine<br />

Dair 3646 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

26 Haziran İcra Vekilleri Heyetinin Siyasetinin<br />

Tasvib ve Müşterek<br />

Beyannamenin Kabul<br />

Edildiğine Dair 1129 Sayılı<br />

TBMM Kararı Yayımlandı.<br />

27 Haziran Siirt su tesisatı için açılan<br />

ihaleye talip çıkmadığından,<br />

işin Belediye encümenince<br />

emaneten yapılabileceği<br />

hakkındaki rapor.<br />

27 Haziran Fransa ile <strong>Ankara</strong>'da 1939<br />

yılında imzalanan Türkiye-<br />

Suriye arasındaki arazi meselelerinin<br />

kesin çözümüne<br />

ait anlaşma ve eklerinin tasdiki<br />

hakkında kanun tasarısı.<br />

28 Haziran Ölçüler Nizamnamesinin<br />

34.Maddesine Bir Fıkra<br />

Eklenmesine Dair Nizamname<br />

Yayımlandı.<br />

29 Haziran Hatay'da adli kanunların<br />

uygulanış şekli ve ilamların<br />

infaz tarzı hakkında kanun<br />

tasarısı.<br />

1 Temmuz Manisa Milletvekili Hikmet<br />

Bayur ve 20 arkadaşının,<br />

CHP Meclis Grubu Başkanlığı'na<br />

sundukları takririn<br />

Başbakan'a gönderildiği<br />

103 Yönetim Zamandizini<br />

Müşterek beyanname Türkiye ile Fransa Hükümetleri<br />

arasındaki müzakere ve istişareler sonucunda oluşan<br />

ortak görüş birliğini tebarüz ettirmektedir.<br />

Takrir, yüksel bedel ile Emlaki Milliyeden mal alanların<br />

borçlarının hafifletilmesi hakkındadır. Takrirde,<br />

konuya ilişkin bir tasan hazırlanması talep edilmektedir.<br />

BCA.<br />

30..18.1.2/<br />

87.59..15.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

40.238..7./<br />

Bl<br />

U, 26<br />

Temmuz<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

222.495..1.<br />

/400-3370<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

158.107..4.<br />

/16324<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.61..20.<br />

RG<br />

ı<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

87.Ö2..4.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

42.248..2/<br />

cı.

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Temmuz Hatay Antlaşması'nı Meclis<br />

dün ittifakla tasdik etti.<br />

3 Temmuz Hatay ve Güneydoğu Anadolu<br />

illerindeki demiryolu,<br />

karayolu ve liman durumları<br />

hakkında rapor.<br />

3 Temmuz Seferihisar Kaymakamı<br />

Cevdet Salih Çanga'nın<br />

Bakanlık emrine alınması.<br />

3 Temmuz İstanbul Fransız Arkeoloji<br />

Enstitüsü üyesi Haspels'in<br />

Afyon'un Yazılıkaya köyünde<br />

bu yıl da kazıya devam<br />

etmesine izin verilmesi.<br />

4 Temmuz Yalova Kaplıcalarının İşletilmesi<br />

ve Kaplıcaların İnkişafı<br />

İşlerinin Sıhhat ve<br />

İçtimai Muavenet Vekaletine<br />

Bağlı Hükmi Şahsiyeti<br />

Haiz Bir Teşekküle Devri<br />

Hakkında 3653 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

4 Temmuz Türkiye İle Fransa Arasında<br />

<strong>Ankara</strong>'da 23 Haziran<br />

1939 Tarihinde İmzalanan<br />

Türkiye İle Suriye Arasında<br />

Arazi Mesailinin Kat'i<br />

Surette Hallini<br />

Mutazammın Anlaşma ve<br />

Müzeyyelatının Tasdikine<br />

Dair 3658 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

5 Temmuz Vilayet ve kazalar parti idare<br />

heyeti azalarının ad ve<br />

görevlerinin bildirilmesi.<br />

5 Temmuz Küçük Menderes Nehri İle<br />

Tabilerinin Islahı Hakkındaki<br />

2246 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3655 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

5 Temmuz İskan Kanununun Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren<br />

2848 Numaralı Kanunun 3<br />

üncü ve 2510 Numaralı<br />

Kanunun 31 inci Maddelerini<br />

Tadil Eden 3657 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

Fransızlarla yapılmış olan bu antlaşma ile Suriye ve<br />

Türkiye arasındaki yeni sınırlar da belirlenmiştir.<br />

Nafıa Vekaleti tarafından Başvekalete gönderilen raporda,<br />

söz konusu bölgenin iktisadi gelişiminde<br />

önemli unsurlardan biri olan ulaşım ağının, bu kez<br />

Hatay'ın anavatana katılması nedeniyle yeniden incelendiği<br />

belirtilmektedir.<br />

Kanunla, 'Türkiye'de yerleşmek maksadile hükümetten<br />

iskan yardımı istememek şartile dışarıdan gelmek<br />

isteyen Türk soyundan olan kimseler Hariciye, Dahiliye<br />

ve Sıhhat ve içtimai Muavenet Vekilliklerince<br />

müştereken tesbit olunacak şekiller dahilinde konsoloslarımızın<br />

verecekleri muhacir vizesile Türkiye'ye<br />

gelirler ve serbest muhacir olarak kabul olunurlar. Bu<br />

yolda geleceklerin pasaportlarına muktezi meşruhat<br />

verilir" hükmü getirilmektedir.<br />

C, 1<br />

Temmuz<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

67.447..4/<br />

7455<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

132.23..2.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.62-9/<br />

149.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490-1.0.0/<br />

4.21. JJ<br />

1. Büro<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1039

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

7 Temmuz İsviçre'de yayınlanan<br />

"National Zeitung" adlı gazetenin<br />

yurda sokulmasını<br />

yasaklayan 2/9958 sayılı<br />

kararnamenin yürürlükten<br />

kaldırılması.<br />

7 Temmuz Sümerbank sermayesi yeniden<br />

arttırılıyor.<br />

7 Temmuz Münakalat Vekaletinden<br />

Yapılan Atamalar<br />

8 Temmuz Devlet Memurları Aylıklarının<br />

Tevhid ve Teadülüne<br />

Dair 3656 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

Bütçe encümeni ilaveyi 19,5 milyon Lira olarak<br />

tesbit etmiştir.<br />

Açık bulunan Devlet Demiryolları işletme Umum<br />

Müdürlüğüne İbrahim Kemal Baybura 600 lira aylık<br />

ücretle, Devlet Liman İşletmesi Umum Müdürlüğüne<br />

Raufı Manyasi 600 lira aylık ücretle tayin olunmuştur.<br />

Maaşlı devlet memurlarının (hakimler ve muallimler<br />

dahil, subaylar ve askeri memurlar hariç) dereceleri<br />

ve her dereceye ait maaş asılları bu kanunla düzenlenmektedir.<br />

8 Temmuz CHP parti müfettişleri 2o müfettiş 20 teftiş mıntıkasına tayin edildi. Parti<br />

nizamnamesine göre ihdas edilmişti. Örneğin Afyon<br />

mıntıkasının müfettişi Aydın Mebusu Adnan Menderes<br />

idi.<br />

8 Temmuz Tunceli Vilayeti Vilayet idaresi hakkındaki 2884 sayılı kanun hükmünün<br />

uzatılması dolayisile Dahiliye Vekili Faik<br />

Öztrak'ın beyanatı<br />

9 Temmuz istanbul eski vali ve belediye<br />

başkanı Muhittin<br />

Üstündağ'ın yargılanması<br />

10 Temmuz Halkevlerinin faaliyet alanlarını<br />

gösteren tamim.<br />

10 Temmuz 1934 Mali Yılı 3654 Sayılı<br />

Hesabı Kat'i Kanunu Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Basın Birliği Kongresi<br />

açıldı<br />

11 Temmuz Seyhan Valiliği'ne Faik Üstün'ün,<br />

Niğde Valiliği'ne 1.<br />

Safa Apaydın'ın tayini.<br />

11 Temmuz C.H.P. 5. Kurultayı'nın Suriye'deki<br />

akisleri.<br />

100 Yönetim Zamandizini<br />

Muhittin Üstündağ ve arkadaşlan beraat ettiler. Yalnız,<br />

Sürpagop mezarlığı işinden 50 liraya mahkum<br />

oldu bu ceza da tecil edildi.<br />

1934 mali yılı umumi masarifi 228.807.122 lira 67<br />

kuruştur. Adı geçen yılın umumi tahsilatı ise<br />

241.229.796 lira 23 kuruştur.<br />

Dahiliye Vekili, "memleket ve millet işlerinin mesuliyetini<br />

beraber taşıyoruz, sizi de kendimiz kadar vazifeli<br />

ve mesuliyetti biliyoruz." dedi. Kongre reisliğine<br />

F. Rıfkı Atay seçildi. Merkez ve mıntıkalar idare<br />

heyetleri ve haysiyet divanı seçildi.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

87.67.-7/<br />

86-356<br />

C, 7<br />

Temmuz<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

U, 8<br />

Temmuz<br />

1939<br />

U, 8<br />

Temmuz<br />

1939<br />

U, 9<br />

Temmuz<br />

1939<br />

BCA:<br />

490-1.0.0/<br />

4.21..18./<br />

1. Bflro<br />

RG<br />

U, 11<br />

Temmuz<br />

1939<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

87.68.. 1./<br />

71-437<br />

BCA:<br />

490-1.0.0/<br />

607.102..<br />

17./<br />

3. Büro

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Temmuz Halife Abdülmecit ve sakıt<br />

hanedan mensubları hakkında<br />

bilgiler.<br />

11 Temmuz Döviz Komisyonu'nun hazırladığı<br />

rapora göre ithalat<br />

ve ödeme rejiminde bazı<br />

değişiklikler yapılması<br />

11 Temmuz Bankalar ve Devlet Müesseseleri<br />

Memurlan Aylıklarının<br />

Tevhid ve Teadülü<br />

Hakkında 3659 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Devlet Hava Yollarında<br />

Vazife Uçuşu Esnasında<br />

Şehit Düşen Pilot Ekrem<br />

Ermek İle Makinist Sami<br />

Demirel'in Dul ve Yetimlerine<br />

Tekayüd Maaşı Tahsisi<br />

Hakkında 3660 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Subaylar ve Askeri Memurlann<br />

Maşatına Dair<br />

Olan 1453 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3661 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Mahpeyker, Türkan, Ali,<br />

Rana ve Hümeyra'nın Türkiye'ye<br />

Avdet Etmelerine<br />

Dair 3662 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

Dahiliye Vekaleti'nden Başvekalet'e gönderilen yazıdan<br />

bir bölüm: "Abdülmecit bir zamandan beri müziç<br />

başağnlanndan muzdariptir. Damat Şerif Paşa Paris'te<br />

yanında bulunmaktadır. Celal Paşa veremden<br />

muzdariptir.. .eski Osmanlı hanedanı ailesinin emlakini<br />

idare eden İngiltere Kanada Şirketi tarafından<br />

hak sahiplerine 60 bin frank verilmiştir. Hissedarlann<br />

eline pek cüzi bir meblağ geçmiştir..."<br />

Aşağıda yazılı müesseseler bu kanun hükümlerine<br />

tabidir: a- sermayesinin tamamı devlet tarafından verilmek<br />

suretiyle kurulan iktisadi teşekküllerin<br />

teşkilatile idare ve murakabeleri hakkında 3460 sayılı<br />

kanun hükümlerine tabi teşekküller ve müesseseler b-<br />

Hususi kanunlarla kurulan bankalar ve teşekküllerle<br />

hususi surette teşekkül eden ve tediye edilmiş sermayesi<br />

2 milyon lira veya daha ziyade olan milli bankalar<br />

c- Devletçe veya mülhak veya hususi bütçeli idarelerce<br />

veya belediyelerce veya yukanki bendlerde<br />

yazılı teşekkül ve bankalar tarafından sermayesinin<br />

yarısından fazlasına iştirak suretile kurulan teşekküller<br />

ve bunlann aynı nisbette iştiraklerile vücud bulan<br />

kurumlar ve ticaret ve sanayi odalan ve borsalar veya<br />

satın alınıp belediyelere bağlanan müesseseler. Birinci<br />

madde hükmüne giren bilimum müesseseler memurlan<br />

için 14 derece tayin edilmiştir.<br />

ölü General Enver çocukları Mahpeyker, Türkan ve RG<br />

Ali ile biraderi Kamil kızı Rana'nın ve İsmail Hakkı<br />

kızı Hümeyra'nın Türk vatandaşlığına kabul ve Türkiye'ye<br />

gelmelerine müsaade edilmiştir. Bu yasa,<br />

Osmanlı Hanedanının yaklaşık elli yıl süren sürgün<br />

öyküsünde af sürecini başlatması nedeniyle önemlidir.<br />

Af süreci 1952 yılında çıkanlan 5958 sayılı yasa<br />

ile devam ettirilecek, 1973'te ise 1803 sayılı yasa ile<br />

Osmanoğullan hanedanı tümüyle affedilerek TC vatandaşlığına<br />

geçişlerine olanak sağlanacaktır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

203.390..<br />

22/244-<br />

304<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.70..15.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1041

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Temmuz Ordu Mensuplarının Evlenmelerine<br />

Dair 3663 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Köy Kanunu Muaddil 2491<br />

Sayılı Kanunun linçi Maddesinin<br />

Değiştirilmesine ve<br />

Mezkur Kanuna Bazı Hükümler<br />

İlavesine Dair<br />

3664 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Diyanet İşleri Reisliği Teşkilat<br />

ve Vazifeleri Hakkındaki<br />

Kanunda Bazı Değişiklik<br />

Yapılmasında Dair<br />

3665 sayılı kanun yayımlandı.<br />

11 Temmuz Belediyeler Kanunun 19<br />

uncu Maddesinin 5 inci<br />

Fıkrasını Değiştiren 3666<br />

sayılı kanun yayımlandı.<br />

11 Temmuz İskan Kanununun 12inci<br />

Maddesini Kısmen Değiştiren<br />

ve 17 ve 23 üncü Maddelerine<br />

Birer Fıkra Ekleyen<br />

3667 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

II Temmuz Vakıflar Kanununun 32inci<br />

Maddesinin Değiştirilmesine<br />

Dair 3668 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Zeytinciliğin Islahı ve Yabani<br />

Zeytinliklerin Aşılanması<br />

Hakkındaki 3573 Sayılı<br />

Kanunun 14ilncü Maddesini<br />

Değiştiren 3669 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

Yöneim Zamandizini<br />

Muvazzaf subaylar üsteğmen rütbesinde en az bir sene<br />

bulunmadıkça ve askeri memurlar 25 yaşını ikmal<br />

etmedikçe ve kara, deniz, hava gedikli erbaşları başçavuş<br />

olmadıkça evlenemezler. İhtiyat subaylığından<br />

askeri memurluğa inkisab edenler bu maddede yazılı<br />

kayıttan müstesnadır. Askeri okullar talebelerinin evlenmelerine<br />

izin verilmez. Evlenmiş olanlar askeri<br />

okullara kabul edilmez.Bu kanunun Medeni Kanunun<br />

evlenmeye dair olan hükümlerine tesiri yoktur.<br />

Köy gelirleri, köy işlerini gören köyün aylıklı adamlarının<br />

aylık ve yıllıklarile köy sınırları içinde yapılacak<br />

mecburi köy işlerine yetmezse: en yüksek haddi<br />

20 lirayı aşmamak üzere herkesin hal ve vaktine göre<br />

köy ihtiyar meclisi kararile köyde oturanlara ve köyle<br />

maddi alakası bulunanlara salma salınır.<br />

Diyanet İşleri Reisi, Başvekilin inhası üzerine Cumhur<br />

Reisi tarafından tayin olunur.<br />

Değişiklikle, "Belediye hudutları dahilinde muayyen<br />

mıntıkalar arasında yolcu nakil vasıtası olarak, otobüs,<br />

omnibüs, otokar, tünel troley, fünikeler işletmek<br />

ve mezbahalarda kesilen etleri- Belediye Meclisince<br />

tayin ve Dahiliye Vekaletince tasdik edilecek ücret<br />

mukabilinde- satış yerlerine nakletmek münhasıran<br />

Belediyelerin hakkı" olarak belirlenmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

2510 numaralı İskan Kanununun 12 inci a ve b mad- RG<br />

deleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: a- Türk soyu<br />

ve kültüründen olmayan hiçbir aşiretin ve ferdin bu<br />

mıntıkaya yeniden yerleşmesine izin verilemez, b-<br />

Öteden beri bu mıntıkada bulunan aşiret ferdlerile<br />

yine bu mıntıkanın yerli halkından olan veya herhangi<br />

bir suretle yerleşmek maksadile evvelce bu mıntıkaya<br />

gelmiş bulunan topraksız veya az topraklı çiftçiler<br />

İcra Vekilleri Heyeti kararile Hazineye aid topraklardan,<br />

İskan Kanunu hükümlerine göre, toprak<br />

verilmek suretile toprağa bağlandınlabilir. Meccani<br />

toprak verilmesi muaffık görülen yerlerde İcra Vekilleri<br />

Heyeti kararile bunlara da parasız veya yarı bedelle<br />

toprak verilebilir.<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Temmuz Milli Piyango Teşkiline<br />

Dair 3670 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Posta ve Telgraf ve Telefon<br />

İdaresi Teşkilat Kanununa<br />

Bağlı Kadro Cetvellerinde<br />

Değişiklik Yapılması Hakkındaki<br />

3622 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3671 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Mülga Donanma Cemiyeti<br />

Tarafından Çıkanlan tkramiyeli<br />

Piyango Tahvillerinin<br />

Kaldırılmasına Dair<br />

3672 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Hatay Vilayeti Kurulmasına<br />

Dair 3711 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Hatay Halkının Askerlik<br />

İşleri Hakkında 3712 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

11 Temmuz Hatay Vilayetinde Adli<br />

Kanunlann Tatbik Şekline<br />

ve İlamların İnfazı Tarzına<br />

Dair 3713 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

11 Temmuz İskenderun Limanını Devlet<br />

Limanlan İşletme<br />

Umum Müdürlüğüne ve<br />

Payas-tskenderun Demiryolunun<br />

Devlet Demiryolları<br />

ve Limanlan İşletme<br />

Umum Müdürlüğüne Devri<br />

Hakkında 3714 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Sovyetler'in Atatürk'ü dünyanın<br />

en büyük adamı olarak<br />

tanıdıktan.<br />

Bu kanunla birlikte Hava Kuvvetlerine yardım etmek<br />

gayesile Maliye Vekaletine bağlı, şahsiyeti hükmiyeyi<br />

haiz, hususi hukuk hükümlerine tabi ve her türlü tasarrufa<br />

ehil bir Milli Piyango İdaresi kurulmuştur.<br />

Türkiye Cumhuriyetile Fransa Cumhuriyeti arasında<br />

23 Haziran 1939 tarihinde akdedilen anlaşmanın<br />

linçi maddesinde gösterilen hudut tashihi neticesinde<br />

Türkiye Milli Hududu dahiline giren Hatay arazisi<br />

Türkiye'ye ilhak edilmiştir.<br />

Emniyet Umum Müdürlüğü'nden Halk Partisi Genel<br />

Sekreterliği'ne gönderilen yazıda <strong>Ankara</strong> Sovyet<br />

mahalifıne mensup birinin bir görüşme sırasında<br />

özetle şunlan söylediği belirtilmektedir: "Sovyetler<br />

Atatürk'ü dünyanın en büyük adamı olarak tanırlar ve<br />

hürmet ederler. Onun ölümünden en ziyade müteessir<br />

olan şüphesiz ki Sovyet Rusya olmuştur. Milli şef<br />

ismet İnönü'nün Rusya'da çok büyük itiban vardır.<br />

Stalin ve devlet erkanı kendisine itimatla bağlıdırlar.<br />

Sovyetler Türkiye'de propaganda yaptırmamaktadır.<br />

Aksi sözler yalandır. Misali de Moğolistan'a mali ve<br />

askeri yardım yaptığımız halde bu devleti komünizme<br />

teşvik etmiyoruz. İstesek bu bir günlük iştir."<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

609.111. .9.<br />

13. Büro<br />

1939 Yılı 1043

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Hariciye Vekaleti memurları<br />

arasında yapılan tayin<br />

ve terfıler.<br />

12 Temmuz Türkiye-Finlandiya Ticaret<br />

Anlaşması İçin Teati Edilen<br />

Mektupların İmzaları<br />

Tarihinden Muteber Olmak<br />

Üzere Tasdiki Hakkında<br />

3674 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Tiirkiye-ltalya Ticaret ve<br />

Seyrisefain Muadesinin<br />

Cüz'ü Mütemmimini Teşkil<br />

Etmek Üzere Akdedilen<br />

Ticaret ve Tediye Anlaşmalar<br />

ile Bunlara Ek Olarak<br />

Tanzim Edilen Vesaikin<br />

Mer'iyete Vaz'ına Dair<br />

3675 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Tiirkiye-ltalya Ticaret Anlaşmasına<br />

Bağlı 2 Sayılı<br />

Listede Tadilat Yapılmasına<br />

Mütedair Olarak İtalya<br />

Büyükelçiliğile Teati Olunan<br />

Notaların Tasdiki Hakkında<br />

3676 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Türkiye-lsveç Ticaret Anlaşması<br />

Protokolüne Merbut<br />

Listeye İlave Edilecek<br />

Kontenjan Hakkında 3677<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Türkiye-lsveç Ticaret ve<br />

Seyrisefain Muahedenamesine<br />

Müzeyyel Olup <strong>Ankara</strong>'da<br />

24 Mart 1939 Tarihinde<br />

İmza Edilen Anlaşmanın<br />

Tasdikine Dair 3678<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Türkiye İle Yunanistan<br />

Arasında 26 Eylül 1935 Tarihli<br />

Kliring Anlaşmasına<br />

Müzeyyel Protokolün Tasdiki<br />

Hakkında 3679 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Türk Romen Ticaret Anlaşmasına<br />

Müzeyyel Anlaşma<br />

Hakkında 3680 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

1044 Yönelim Zamandizini<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

132.24..17.<br />

/15048<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Hariçten İthal Edilecek<br />

55.000 Ton Kok Kömürünün<br />

Gümrük Resminin 7,5<br />

Liradan 2 Liraya Tenziline<br />

Dair İcra Vekilleri Heyetince<br />

Verilen Kararların<br />

Tasdikine Dair 3681 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti İle<br />

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

İttihadı Arasında ...<br />

3682 Sayılı Kanun Yayımlandı<br />

12 Temmuz İskan Kanunun Bazı Maddelerinin<br />

Değiştirilmesine<br />

Dair 3683 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Kırtasiye İşleri İçin Verilen<br />

Mütedavil Sermayeden<br />

30.000 Lirasının İnşaat ve<br />

İstimlak İşlerine Sarfına<br />

Mezuniyet Veren 2918 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3684 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Kırtasiye Stoku İçin Bir<br />

Buçuk Milyon Liralık Mütedavil<br />

Sermaye İttihazına<br />

Dair Olan Kanuna Ek 3685<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Evlenme Kağıtları ve Nüfus<br />

Kütüklerine Tescilleri<br />

Hakkında 3686 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

12 Temmuz Karadeniz Kömür Havzasından<br />

Kömür Alacak Gemilerin<br />

Rüsumdan Muafiyetine<br />

Dair 3687 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

12 Temmuz <strong>Ankara</strong> Elektrik, <strong>Ankara</strong><br />

Havagazı ve Adana Elektrik<br />

Türk Anonim Şirketleri<br />

Hisse Senetlerile Hak ve<br />

Vecibelerinin Satın Alınmasına<br />

Dair Mukavelelerin<br />

Tasdikine ve Bu Şirketlerin<br />

Muvakkat İşletmelerile Satın<br />

Alma Bedellerinin Tesviye<br />

Tarzına Dair 3688 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

Türkiye Cumhuriyeti İle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri<br />

İttihadı Arasında Hudut Hadise ve İhtilaflarının<br />

Sureti Tetkik ve Halline Müteallik 15 Temmuz<br />

1937 Tarihinde Moskova'da İmza Edilen Mukaveleye<br />

Bağlı 1 Numaralı Protokolde Çoruh Vilayetinin<br />

Merkezi Olarak Gösterilen Rize'nin, Adı Geçen Vilayetin<br />

Halen Merkezi Olan Artvin'le Değiştirildiğine<br />

Dair Teati Olunan Notaların Adı Geçen Mukavelenin<br />

Cüzü Mütemmimi Olarak Kabul ve Tasdikine Dair<br />

3682 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1045

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

12 Temmuz Yasama Dokunulmazlığı<br />

Hakkında TBMM Kararları<br />

Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Adana'da, MTA tarafından<br />

petrol araştırmalarında,<br />

kullanılacak sondaj makinesinde<br />

çalıştırılmak üzere<br />

Almanya'dan gelecek olan<br />

Kari Jiszda, A. Wallisch,<br />

Otto Krause ve Joseph<br />

Jiszda'ya izin verildiği.<br />

13 Temmuz İstanbul İli Defterdarlığına<br />

Şevket Adalan, Merkez Daireleri<br />

Muhasebe müdürlüklerine<br />

İbrahim<br />

Seberman ve Sadi Kıyak'ın<br />

tayinleri.<br />

13 Temmuz Kurulacak Vergiler Temyiz<br />

Komisyonu başkan ve üyeliklerine<br />

atanacak adayların<br />

listesi.<br />

13 Temmuz Yeni Cemiyetler Kanunu<br />

Meriyete Giriyor<br />

13 Temmuz Bursa'da Müttehid Elektrik<br />

Türk Anonim Şirketleri<br />

İmtiyazlarile Tesisatının ve<br />

Mersin Elektrik Türk Anonim<br />

Şirketi Hisse Senetlerinden<br />

Bir Kısmının Satın<br />

Alınmasına Dair Mukavelenamenin<br />

Tasdiki ve Bu<br />

Müesseselerin İşletmeleri<br />

Hakkında 3689 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Vergilerde İhbarnamelerin<br />

Tebliğine ve İtiraz ve Temyiz<br />

Usullerine ve İtiraz ve<br />

Temyiz Komisyonları Teşkiline<br />

Dair 3692 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Hakimler Kanununun,<br />

3501 Sayılı Kanunun 2 inci<br />

Maddesile Tadil Edilen<br />

17inci Maddesinde Yazılı 1<br />

ve 2 Numaralı Cetvellerin<br />

Değiştirilmesine Dair 3693<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

1046 Yöneim Zamandizini<br />

Çankırı Mebusu Hüseyin Cahit Yalçın, Çorum Me- RG<br />

busu Asım Us, İstanbul Mebusu General Refet Bele,<br />

Muğla Mebusu Yunus Nadi, Urfa Mebusu Ali Saib<br />

Ursavaş, Urfa Mebusu Şeref Ulu hakkındaki takip ve<br />

muhakemenin devre sonuna bırakılmasına karar verilmiştir.<br />

Geçmişteki pürüzlü teşkilatların tesviye edilmesi bakımından<br />

önemli<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

202.378..1.<br />

Z24324<br />

BCA:<br />

30.. 11.1.0/<br />

132.25.. 16.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

87.68..3.<br />

C, 13<br />

Temmuz<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Temmuz İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>nin<br />

Umumi Muvazeneye<br />

Alınmasına Dair Olan 2467<br />

Sayılı Kanuna Ek 3694 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Ordu Subaylar Heyetine<br />

Mahsus 863 Sayılı Terfi<br />

Kanununun 8inci Maddesinin<br />

Tadiline Dair 3695 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Teşviki Sanayi Kanununun<br />

Zeyilleri Olan 2261 Sayılı<br />

Kanunun 3 üncü Maddesinin<br />

Kaldırılmasına ve 3537<br />

Sayılı Kanunda Bazı Değişiklik<br />

Yapılmasına Dair<br />

3696 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

13 Temmuz <strong>Ankara</strong> Orman Çiftliğindeki<br />

Bira Fabrikasile Tesisat<br />

ve Müştemilatının ve Arpa<br />

Silosunun İnhisarlar Umum<br />

Müdürlüğüne Devri Hakkında<br />

3697 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Devlet Demiryollarına Muharrik<br />

ve Müteharrik Edevat<br />

Mubayaası İçin Gelecek<br />

Yıllara Geçici Taahhüde<br />

Girişilmesi ve Haydarpaşa-Sirkeci<br />

Arasında Feribot<br />

Tesisi ve İşletilmesi<br />

Hakkında 3698 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Hazineye Aid Ecrimisillerin<br />

Aranmaması Hakkında<br />

3699 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

13 Temmuz 3700 Sayılı Umumi Nüfus<br />

Sayımı Hakkında Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

13 Temmuz Yedek Subay ve Askeri<br />

Memurlar Hakkındaki 1076<br />

Sayılı Kanunun 3,9 ve<br />

17inci Maddelerinin Tadiline<br />

Dair 3701 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

1940 senesinde Türkiye Cumhuriyetinde umumi nüfus<br />

sayımı yapılacaktır.<br />

13 Temmuz İstanbul'un planı Planla açılan yerlerin etrafında yapılacak binalar on<br />

sene vergi vermeyecekler.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

U, 13<br />

Temmuz<br />

1939<br />

1939 Yılı 1047

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Temmuz İstanbul Kadıköy ve<br />

Kumkapı'daki Fransızlara<br />

ait binaların ortaokullar<br />

için satın alınması isteği.<br />

14 Temmuz Yazışmalarda izlenecek<br />

yolla ilgili tamim.<br />

14 Temmuz Tiyatro ve Sinemalarla<br />

Konserlerden Devlet ve<br />

Belediyelerce Alınmakta<br />

Olan Damga, Tayyare ve<br />

Belediye Resimlerde Darülaceze<br />

Hissesinin Miktarına<br />

ve Sureti İstifasına Dair<br />

3702 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz <strong>Ankara</strong>'da Bir Dil ve Tarih-<br />

Coğrafya Fakültesi Kurulması<br />

Hakkındaki 2795 Sayılı<br />

Kanuna Ek 3703 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Köy Eğitmen Kurslarile<br />

Köy Öğretmen Okullarının<br />

İdaresine Dair 3704 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz 3705 Sayılı Nüfus Yazımı<br />

Deneme Kanunu Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Tunceli Vilayetinin İdaresi<br />

Hakkındaki 2884 Sayılı<br />

Kanun Hükmünün Uzatılmasına<br />

Dair 3706 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğü'nün Adliye Vekaletine<br />

Bağlanmasına Dair<br />

3707 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Türk Ceza Kanununun 494<br />

üncü Maddesini Değiştiren<br />

3708 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Mukataalı Binaların Kıymetlerinin<br />

Takdiri Hakkındaki<br />

3450 Numaralı Kanun<br />

Hükümlerinin Vergiden<br />

Müstesna Tutulan Arazi ve<br />

Arsalar Hakkında da Tatbikine<br />

Dair 3709 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

1048 Yöneim Zamandizini<br />

"Doçent ve asistanların intihab, kabul, tayin, terfi ve<br />

infisal şekilleri ile vazife ve memuriyetleri hakkındaki<br />

hususlar Maarif Vekilliğince tesbit olunur" düzenlemesi<br />

yapılmaktadır.<br />

31 Aralık 1942 tarihine kadar uzatılmaktadır.<br />

Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü Adliye Vekaletine<br />

bağlanmıştır. Maliye Vekaletine tanınmış olan<br />

vaziyet ve salahiyetler Adliye Vekaletine intikal etmiştir.<br />

Her kim henüz biçilmemiş veya toplanmamış yahut RG<br />

biçilmiş veya toplanmış olup da kaldırılmamış olan<br />

tarla, bağ, bahçe ve bostanlardan hububat, sebze,<br />

meyve vs çalarsa zarar görenin şikayeti üzerine 1 aydan<br />

1 seneye kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

144.29..4./<br />

14534<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

4.21..20./<br />

t. Büro<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Temmuz 3710 Sayılı Belediye İstimlak<br />

Kanunu Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Amasra'da Dalgakıran Tamir<br />

ve İnşaası İçin Gelecek<br />

Yıllara Geçici Taahhüt<br />

İcraası Hakkında 3715 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Devlet Denizyolları İşletme<br />

Umum Müdürlüğü İhtiyacı<br />

İçin Yeni Gemiler İnşaası<br />

Vesait, Teçhizat, Malzeme,<br />

Alâd ve Edevat Mubayaası<br />

Hakkında 3716 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Devlet Havayolları Umum<br />

Müdürlüğü İhtiyacı İçin<br />

Telsiz Cihazı ve Tayyare<br />

Yedek Malzemesi Vesaire<br />

Mubayaası Hakkında 3717<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Sümerbank Sermayesinin<br />

19.500.000 Lira İlavesine<br />

ve 2262 Sayılı Kanunda<br />

Bazı Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair 3718 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Askeri Ceza Kanununun 47<br />

inci ve 148 inci Maddelerini<br />

Değiştiren 3719 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Askeri Muhakeme Usulü<br />

Kanununun Üçüncü ve<br />

Otuzuncu Maddelerini Değiştiren<br />

3720 Sayılı Kanun<br />

Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Türkiye-Estonya Hükümetleri<br />

Arasında İmza Edilen 6<br />

Haziran 1937 Tarihli Ticaret<br />

ve Kliring Anlaşmaları<br />

ve Bu Anlaşmalara<br />

Müzeyyel 29 Ağustos 1938<br />

Tarihli Protokol ve Yine<br />

Bu Protokole Merbut B<br />

Listesinde Yazılı Ham Deri<br />

Kontenjan Pozisyonlarının<br />

Tadiline Dair Mektupların<br />

Tasdikine Mütedair 3721<br />

Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

Belediye Kanununda yazılı, beldenin ve belde sakinlerinin<br />

medeni, sıhhi ve bedii ihtiyaçlarının tanzim ve<br />

tesviyesi ve tehlikeden korunması için tesisat yapmak<br />

maksadile binalı ve binasız gayrimenkulleri, bu kanunda<br />

yazılı usuller dairesinde değer bahası peşin verilmek<br />

suretile istimlake belediyeler salahiyetlidir.<br />

Değişiklikler cezaların tecili ve siyasi maksatla toplananlar,<br />

siyasi fırkalara girenler, siyasi makale yazan<br />

ve nutuk söyleyenler ve Türk Ceza Kanununun 141,<br />

142 inci maddelerinde yazılı suçlan ordu içinde veya<br />

ordu mensuplan arasında işleyenler hakkındadır.<br />

Değişiklikler Askeri Mahkemelerde muhakeme olunacak<br />

diğer şahıslar ve tümen, kor ve başkomutanlık<br />

askeri mahkemeleri hakkındadır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1049

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

14 Temmuz Beynelmilel Sıhhi Mukavelenamenin<br />

Tasdiki Hakkındaki<br />

3542 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3722 Sayılı Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Türkiye Cumhuriyeti İle<br />

Yugoslavya Hükümeti Arasında<br />

İmzalan Afyon<br />

Anlaşmasile İki Taraf Murahhas<br />

Heyetleri Beyninde<br />

Teati Olunan Mektubun<br />

Tasdikine Dair 3723 Sayılı<br />

Kanun Yayımlandı.<br />

14 Temmuz Meclis 11 Eylül Pazartesi<br />

Gününe Kadar Tatile Girdi.<br />

15 Temmuz Halkevlerinin mahalli parti<br />

idaresiyle işbirliği yapmaları.<br />

15 Temmuz Türkiye-Fransa arasında<br />

Suriye Tahdidi Hudut Muahedesinin<br />

tadili ile Hatay-<br />

'ın Anavatana İlhakı Anlaşmasının,<br />

Suriye partileri<br />

üzerindeki tesirleri.<br />

17 Temmuz Gelir durumu sebebiyle<br />

Türk Hava Kurumu memur<br />

ve işçi kadrolarının azaltılması.<br />

17 Temmuz Hatay Valiliğine Emniyet<br />

Umum Müdürü Şükrü<br />

Sökmensüer Tayin Edilmiştir.<br />

18 Temmuz Bitlis'de 10, 11, 12 Temmuz<br />

1939'da olan olaylarla<br />

ilgili asayiş raporları.<br />

19 Temmuz Trabzon ve Erzurum illerinde<br />

atanmış belediye başkanı<br />

bulunmasına dair<br />

2/5965 sayılı Kararnamenin<br />

yürürlükten kaldırılmasına<br />

ilişkin BKK.<br />

19 Temmuz Finike'de oturan Ali Rıza<br />

Sarılar'ın adalardaki Rumların<br />

İtalya lehine casusluk<br />

yaptıklarına dair Cumhurbaşkanına<br />

mektup yazdığı.<br />

19 Temmuz Çeşitli vakıf bina ve arsalarının<br />

satışına izin verilmesi.<br />

1050 Yöneim Zamandizini<br />

2.2.1937 tarihli kararname, belediye başkanlarının<br />

atanmış olmasını gerektiren sebeb ve zorunluluğun<br />

geçici olması nedeniyle yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

Karar, Belediye Kanunu'nun 94. maddesi gereğince<br />

alınmıştır.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

4.21..22.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

225.515..<br />

22./402-<br />

627<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

47.302..11.<br />

/39114<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

88.588..1./<br />

8785<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/87.70..1.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

100.644..<br />

15/89-59.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

87.71..2./<br />

225-142

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Temmuz Maarif Vekaleti müsteşarlığına<br />

atama<br />

21 Temmuz Alman Büyükelçisi Von<br />

Papen'in Türk hükümetinin<br />

İngiliz ve Fransızlarla yaptığı<br />

anlaşmaları tatbik edilemez<br />

hale sokmak ve Türkiye'de<br />

komünizm hareketi<br />

yaratmak için faaliyette bulunduğuna<br />

dair alman haber.<br />

21 Temmuz Devlet daireleri ile belediyelerin<br />

yabancı ülkelere<br />

tahsile gönderecekleri öğrencilerin<br />

seçilmesi, kontrollerinin<br />

Milli Eğitim Bakanlığı'na<br />

ait olduğu.<br />

21 Temmuz Adana Belediye Başkanlığına<br />

seçilen Kasım Ener'in<br />

başkanlığının onayı.<br />

21 Temmuz Orman Koruma Kıtalarının<br />

Vazifelerine ve Orman<br />

Teşkilatile Münasebetlerine<br />

Dair Nizamname Yayımlandı.<br />

22 Temmuz C.H.P. Milletvekillerinin<br />

<strong>Ankara</strong>'da toplanmaları<br />

hakkında telgraflar.<br />

22 Temmuz Dahiliye Vekaletine ait<br />

muhtelif işlerde yabancı<br />

eleman çalıştırılmasına izin<br />

verilmesi.<br />

24 Temmuz İzmir'in Dikili kazası<br />

Çandarlı nahiye merkezinde<br />

belediye kurulması.<br />

25 Temmuz Hayvan Sağlık Zabıtası Nizamnamesinin<br />

405 inci<br />

Maddesini Tadil Eden Nizamname<br />

Yayımlandı.<br />

27 Temmuz Yükseköğretim genel müdürlüğüne<br />

atama<br />

28 Temmuz Başbakanlık Arşivi Tasnif<br />

Heyeti'nde çalışıp ayrılmış<br />

olan Kamil Kepecioğlu'nun<br />

Vilayet Mektupçuluğumda<br />

bulunan evrakın çürümekte<br />

olduğuna dair iddiası.<br />

Maarif Vekaleti Müsteşarı Rıdvan Nafiz Edgüder'in<br />

Manisa Saylavlığına İltihabından Dolayı Yerine Kültür<br />

Kurulu Başkanı İhsan Sungu Tayin Edilmiştir.<br />

Büyükelçi'nin faaliyetlerine ilişkin haber Cenevre'den<br />

verilmiştir. Yazı, Dahiliye Vekaleti Emniyet Umum<br />

Müdürlüğü tarafından Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık<br />

ve Dışişleri Bakanlığı'na gönderilmiştir. Haberde,<br />

"Von Papen'in Türkiye efkarı umumiyesini Hükümet<br />

aleyhine çevirmek için fazla miktarda para sarfetmekte<br />

olduğu ve bu uğurda sarfedilecek paranın bir milyon<br />

İngiliz lirasından ibaret olacağı" söylenmektedir.<br />

Değişiklikle "son vukuattan itibaren, et yiyen ile tek<br />

tırnaklı bakariyelerde 6 ay; koyun, keçi ve domuzlarile<br />

tuyur arasında 3 ay sonra, vukuat zuhur etmediği taktirde,<br />

karantinaya alınan mahallerde istimal oluna ve<br />

eşya vesairenin dezenfeksiyonları yapılır ve alınmış<br />

olan tedbirler kaldırılır" düzenlemesi yapılmıştır.<br />

Siyasal Bilgiler Okulu Hukuku Düvel Profesörü<br />

Ethem Menemencioğlu açık bulunan Yükseköğretim<br />

Genel Direktörlüğüne naklen tayin edilmiştir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

231.560..<br />

12./420-<br />

176<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.13..19.<br />

/13847<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

133.27..5.<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

25.124.. 1./<br />

1. Büro<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

88.72.,6/<br />

243-435<br />

BCA:<br />

30..11.1.0/<br />

133.27.. 19.<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

17.95..19/<br />

1795<br />

1939 Yılı 1051

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Temmuz Nalbant Mektebleri ve<br />

Nalbantlık Sanatı Hakkında<br />

Nizamname Yayımlandı.<br />

29 Temmuz 15.6.1937 tarihli Tilrkiye-<br />

Fransa Ticaret Avenantı ile<br />

ödeme anlaşmasının bir ay<br />

daha yürürlükte bırakılması.<br />

29 Temmuz Tapu ve Kadastro Umum<br />

Müdürlüğü'ne atama<br />

29 Temmuz Emniyet Umum Müdürlüğüne<br />

atama<br />

31 Temmuz Hollanda tebasından<br />

Y.Roothan'ın Erzurum-<br />

Hasankale-Tercan ve<br />

Adana'nınToros eteklerinde<br />

petrol araştırması yapmasına<br />

izin verilmesi.<br />

31 Temmuz Hatay'ın anavatana ilhakı<br />

üzerine, Ermeni ve anti<br />

Türklerin, Arapları Türkler<br />

aleyhine kışkırttıkları diğer<br />

taraftan da Fransızlara<br />

kızmakta oldukları.<br />

31 Temmuz Muhtelif yerlerde çalıştırılacak<br />

yabancıların çalışmalarına<br />

izin verilmesi.<br />

31 Temmuz Filmlerin ve Film Senaryolarının<br />

Kontrolüne Dair Nizamname<br />

Yayımlandı.<br />

1 Ağustos Türk ve İtalyan basını arasındaki<br />

yazı mücadelesinin<br />

sona erdirilmesine ilişkin<br />

yazışma.<br />

1 Ağustos İsviçrelilerle devam etmekte<br />

olan mali ve ticari müzakerelere<br />

ait anlaşmanın imzası<br />

için Bern Elçisi Hasan<br />

Vasfı Menteş'e yetki verilmesi<br />

1052 Yöneim Zamandizini<br />

Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü'ne 125 lira maaşla<br />

Dahiliye Vekaleti Belediyeler Bankası İmar Fen<br />

Heyeti Şefi Mühendis Halid Ziya Türkkan tayin<br />

edilmiştir.<br />

Seyhan Valisi Ali Rıza Çevik Emniyet Umum Müdürlüğüne<br />

atanmıştır.<br />

Yıl içinde birçok kez "çeşitli kurumlarda yabancıların<br />

çalıştırılmasına izin verilmesi"ne ilişkin karar<br />

alındığı görülmektedir.<br />

İtalya Büyük Elçisinin Hariciye Vekaleti'ne ilettiği<br />

istek, Türkiye'deki gazetelere iletilmiş ve konu Matbuat<br />

Kongre'sinde de ele alınmıştır. Bunun üzerine<br />

iki ülke mücadeleye bir süre ara vermiş, ancak İtalya'nın<br />

Hatay konusunda Fransa hükümetine vermiş<br />

olduğu 10 Temmuz tarihli nota üzerine Türk gazeteleri<br />

İtalya'ya karşı tekrar hücuma başlamıştır. Hariciye<br />

Vekili, Başvekalete gönderdiği yazıda, "gazetelerimizin<br />

İtalya aleyhinde şiddetli hücumlarından siyasi<br />

menfaatimiz noktai nazarından bir faide melhuz<br />

olamayacağı takdir buyurulacağından sırf fikir sahasına<br />

münhasır münakaşalar hususunda hakları bittabi<br />

mahfuz kalmak şartıyla şimdiki tarzda neşriyata nihayet<br />

verilmesi"ni istemektedir.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/88.73..16/<br />

428-21<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.75..4/<br />

212-33<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

225.515..<br />

25./402-<br />

630<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.75..7./<br />

243<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

85.558..22.<br />

/85264<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

88.76..14./<br />

427-17

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Ağustos İzmir Aziziye'de Abod<br />

Maden Türk Ltd. Şti.'ne verilen<br />

Zımpara ruhsatı.<br />

2 Ağustos Halkevlerine altı aylık çalışma<br />

raporunun gönderildiği.<br />

4 Ağustos Ticaret Vekaleti, Maliye<br />

Vekaleti'ne gönderdiği tezkerede<br />

Almanya ile yapılan<br />

ve yapılacak olan ticaret<br />

anlaşmalarında takip edilecek<br />

hareket hakkında bilgi<br />

istemiştir.<br />

4 Ağustos Muallim mekteplerine parasız<br />

talebe alınacak<br />

5 Ağustos İzmir, Konya,<br />

Afyonkarahisar, Kayseri,<br />

Kütahya, Denizli ve Çankırı<br />

ile ihtiyaç duyulan diğer<br />

illerde, Toprak Mahsulleri<br />

Ofısi'nce buğday tanzim satışları<br />

yapılması.<br />

5 Ağustos Temsil ettiği firmalarla görüşmek<br />

üzere Türk-Macar<br />

Odası Müdürü Macar Geza<br />

Sungar'ın memleketimize<br />

gelmesine izin verilmesi<br />

Maliye Vekaleti söz konusu tezkereyi, "Almanlara<br />

karşı takibi lazım gelen hattı hareket, 26.6.1939 tarih<br />

ve 11393 sayılı kararname ile tespit edilmiş olduğundan<br />

muktazasına göre hareket edilmesi tabiidir" şeklinde<br />

cevaplamıştır. Alman karar, "Almanya ile münasebatımızın<br />

bugünkü seyri hakkında Almanlar tarafından<br />

ihracatımıza karşı tedbir alınmadıkça bizim<br />

de bu ihracatı geçen sene olduğu gibi serbest bırakmamız<br />

ve böylece ihracat veçhesinin değiştirilmesi<br />

için lüzumlu tedbirlere, 1940 senesine kadar tevessül<br />

edecek vakit bulmamız hayırlı olur" şeklinde özetlenmektedir.<br />

5 Ağustos İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Üniversite kadrosu 1 Eylül'den itibaren tatbik edilecek.<br />

Bununla kadrolara ilave yapılmıştır.<br />

6 Ağustos Sanayi, maden işletmelerine<br />

yeni bir şekil verilecek.<br />

Sümerbank ve Etibank lağvediliyor<br />

Bu iki banka yerine sanayi ve maden işlerinin finansmanını<br />

karşılayacak bir kredi müessesesi kurulması<br />

planlanmaktadır.<br />

6 Ağustos Takas Limited Şirketi Milli bankalarımız tarafından takas işlerinin ahenkle<br />

işlemesi için 500 000 lira sermaye ile kuruldu.<br />

6 Ağustos Zirai krediler Hükümet zirai kredilerin faizlerinin indirilmesine karar<br />

verdi.<br />

7 Ağustos 3. Umumi Müfettişliğe<br />

ait bir grup inşaatın bitirilmesi<br />

için Maliye Bakanlığinca<br />

100 000 liranın verileceği.<br />

BCA:<br />

310.. 10.0.<br />

35/1417.<br />

1980..0.<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

4.21..33./<br />

1. Büro<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

231.560..<br />

14./420-<br />

178<br />

U, 4<br />

Ağustos<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.77..17.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.78..6./<br />

88-216<br />

U,5<br />

Ağustos<br />

1939<br />

C, 6<br />

Ağustos<br />

1939<br />

U, 6<br />

Ağustos<br />

1939<br />

U,6<br />

Ağustos<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

71.468..7.<br />

1939 Yılı 1053

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

8 Ağustos Öğretici ve Teknik Filmlerin<br />

Kontrolü Hakkında Nizamname<br />

Yayımlandı.<br />

9 Ağustos 30 Ağustos kutlamalarının<br />

nasıl yapılacağını gösteren<br />

tamim.<br />

9 Ağustos Veraset ve İntikal Vergisi<br />

Nizamnamesinin 19 uncu<br />

Maddesinin Tadiline<br />

Dair Nizamname Yayımlandı.<br />

10 Ağustos İngiltere'nin Bristol Uçak<br />

Motor Fabrikası'nın Türkiye'de<br />

uçak motoru imal etmesine<br />

dair anlaşmaya uymadığı<br />

ve alınacak tedbirler.<br />

10 Ağustos Birinci Sanayi Programı<br />

hakkında Bakanlar Kurulu'nca<br />

tesbit edilmiş bir karar<br />

bulunmadığı hakkındaki<br />

Başvekalet yazısı.<br />

10 Ağustos Moskova'da basılan "La<br />

Litterature Internationale"<br />

adlı 4 adet kitabın yurda<br />

sokulmasının yasak edilmesi.<br />

10 Ağustos Türk Bayrağı Nizamnamesine<br />

Ek Nizamname Yayımlandı.<br />

10 Ağustos Seferberlik Hakkında Başvekalet<br />

tebliği yayımlanmaktadır.<br />

1054 Yöneim Zamandizini<br />

Birinci Sanayi Programı hakkında 17.6.1934 tarihinde<br />

İktisat Vekaleti'nden Sümerbank Umum Müdürlüğü'ne<br />

yazılmış bir tezkere ile kararnamenin tarih ve<br />

numarasının tesbit edilemediği belirtilmektedir. İktisat<br />

Vekili, Başbakanlığa gönderdiği yazıda böyle bir<br />

kararname mevcut ise bunun doğru bir metninin elde<br />

edilmesine ve ayrıca tarih ve numarasının da tespitine<br />

gerek olduğunu belirtmektedir. İktisat Vekili Celal<br />

Bayar imzası ile gönderilen "Sınai tesisat ve işletme<br />

raporları üzerine tetkikler ve kararlar" başlıklı karar,<br />

"gayet gizli tutulması" isteğiyle iletilmiştir.<br />

Reisicumhurun teşriflerinde buralarda bulundukları<br />

müddetçe bayrak gönderine reisicumhur forsu çekileceği<br />

yerler belirlenmektedir.<br />

Tebliğde, memleketin bazı mmtıkalarındaki ihtiyat<br />

erleri bir buçuk ay talim ve terbiye için Askerlik Kanununun<br />

58 inci maddesine uyarak silah altına çağırılmakta<br />

olduğundan hareketle halkta görülen davranışlar<br />

üzerine yayımlanmaktadır. Bu celbin memleketin<br />

her tarafına mahsus olmadığı, mahdud mıntıkada<br />

yapıldığı ve nerelerde kimlerin askere çağırıldığı<br />

da celp mmtıkalarındaki askerlik şubeleri tarafından<br />

halka ilan edilmiş olduğu belirtilmiş olmasına karşın<br />

ilan yapılmayan ve ilan mıntıkasında bulunup da askere<br />

çağırılmayan bazı kimselerin askere çağırılırım<br />

düşüncesiyle çalıştıkları işleri bırakıp memleketlerine<br />

dönmek istedikleri görülmüştür. Bunun üzerine hem<br />

kendilerinin hem de imar ve ticari faaliyetlerin zarar<br />

görmemeleri bakımından celple çağırılmayanlann<br />

sükunetle işlerini sürdürmeleri tavsiye olunmaktadır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

4.21..34./<br />

1. Büro<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

61.411..12.<br />

/6312<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

166.156..8.<br />

/17455<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.80..1/<br />

86-358<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

11 Ağustos Toprak Mahsulleri Ofisinde<br />

açıkta kalanlar başka yerlere<br />

ve taşraya tayin edilmiştir.<br />

12 Ağustos Sümerbank ve Etibank İktisadi inkişafımız için yeni şekil verilecek. Bu iki<br />

bankanın bankacılık fonksiyonlarile fabrika ve modem<br />

tesis ve işletme işleri ayrılacak.<br />

15 Ağustos İngiltere'de Sarkis Megeryan<br />

adında bir Ermeniye Atatürk'ün<br />

biyografisinin yazdırılmak<br />

istendiğinin elçiliğe<br />

bildirilmesi üzerine bu<br />

hususta İçişleri Bakanlığından<br />

görüş istendiği.<br />

16 Ağustos Yurdumuzun muhtelif bölgelerinde<br />

meydana gelen<br />

sel, zelzele ve heyelan gibi<br />

afetler ve bunların meydana<br />

getirdiği maddi zararlar<br />

hakkındaki rapor.<br />

16 Ağustos Türkiye Cumhuriyeti Merkez<br />

Bankası İle (Polonya)<br />

Polski Instytut<br />

Rozrachunkovvy Arasındaki<br />

Kliring Yolu İle Yapılacak<br />

Tediyelerin Tanzimine<br />

Dair Anlaşma Yayımlandı.<br />

19 Ağustos Fuat Zeren'in, idari, mali,<br />

iktisadi, sıhhi ve kültürel<br />

konulardaki görüşleri.<br />

19 Ağustos Sık sık hadiseler çıkarmaya<br />

sebep olan kirvelik meselesinin<br />

Doğu bölgesinden<br />

kaldırılması hakkında tamim.<br />

20 Ağustos Kavaklıdere ve Dikmen'in<br />

kadastro işlerine bu sene<br />

başlanacak<br />

25 Ağustos Ücretli devlet memurlarının<br />

yeni barem derecelerine intibak<br />

tarzı ve istatistik cetvelleri<br />

hakkında tebligat.<br />

25 Ağustos Torino'da çıkan "La<br />

Stampa" adlı gazetenin<br />

yurda sokulmasının yasak<br />

edilmesi<br />

25 Ağustos Taşnaklar tarafından Sofya'da<br />

çıkarılan "Azad Hosk"<br />

adlı gazetenin yurda sokulmasının<br />

yasak edilmesi.<br />

İzmir Fevzi Paşa Bulvan'nda tütün ve pul bayiliği<br />

yapan Zeren, İsmet İnönü'ye gönderdiği mektupta<br />

görüşlerini onbir madde halinde sıralamaktadır. Mektup,<br />

İnönü tarafından Refik Saydam'a da iletilmiştir.<br />

Maliye Vekaleti Bütçe ve Mali Kontrol Umum Müdürlüğü<br />

tarafından hazırlanan tebligat defterdarlıklar,<br />

muhasebe birimleri ve muhasebe müdürlüklerine<br />

gönderilmiştir.<br />

C, 11<br />

Ağustos<br />

1939<br />

U, 12<br />

Ağustos<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

1.8..4/238<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

117.818..<br />

10./999<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

40.236..4./<br />

B<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

65.435..10.<br />

/7284<br />

U, 20<br />

Ağustos<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

132.949..5.<br />

/I1640<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

88.80..20/<br />

86-359<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

88.81..!/<br />

86-359<br />

1939 Yılı 1055

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

28 Ağustos Türk Ticaret ve Sanayi<br />

Odalan Beşinci Genel<br />

Kongresi hakkında tamim<br />

31 Ağustos Trakya ve Ege bölgesindeki<br />

birliklerin sefer mevcuduna<br />

çıkanlması için gerekli<br />

sayıda, yedek subay<br />

ve ihtiyat erin celbi<br />

31 Ağustos Dış borçlan dövizle ödemenin<br />

en aza indirilmesi ve<br />

mümkünse kaldınlmasına<br />

dair Ticaret ve İktisat Bakanlığı<br />

temsilcileri arasında<br />

yapılan toplantıya ait tutanak.<br />

31 Ağustos Beyrut'ta yayınlanan<br />

"Ararat" adlı Ermenice gazetenin<br />

yurda sokulmaması.<br />

31 Ağustos Erzurum'da bulunan<br />

Sokoni-Vakum Oil<br />

Company'nin işlerini inceleyecek<br />

Amerikalı Hovart<br />

Dablin Makfırson'a adı geçen<br />

yere gitme izni verilmesi.<br />

31 Ağustos Leipzig'de basılmış olan<br />

"Der Grosse Weltatlas" adlı<br />

haritanın yurda sokulmaması.<br />

1 Eylül İcra Vekilleri Heyeti, Genelkurmay<br />

Başkanı Mareşal<br />

Fevzi Çakmak'ın da katılımıyla<br />

toplantı.<br />

1 Eylül Bugünkü durum sebebiyle<br />

akaryakıt ve madeni yağların<br />

Türkiye'den ihraç, transit<br />

ve dışa aktanlmasınm<br />

yasaklanması.<br />

1 Eylül Almanya Polonya'yı istilaya<br />

başladı<br />

1056 Yöneim Zamandizini<br />

23.10.1939 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da toplanacak olan<br />

Kongre, 28.10.1939 tarihine kadar devam edecektir.<br />

Kongre'de, Ticaret ve Sanayi odaları yeniden teşkilatlandınlmak<br />

üzere Vekaletçe hazırlanmış olan "Ticaret<br />

ve Sanayi Odalan Kanunu Ön Projesi" , "Ticaret<br />

Borsalan Kanunu Projesi", esasları üzerinde görüşülmesi<br />

planlanmıştır. Vilayetlere, Oda ve Borsa bulunan<br />

kazalara, Ticaret ve Sanayi Odaları ile Ticaret<br />

ve Zahire Borsalanna gönderilen bu tamim, Vekaletin<br />

merkez teşkilatına ve bilgi vermek amacıyla<br />

Umumi Müfettişliklere gönderilmiştir.<br />

Harita, Türkiye sınırlan içinde Ermenistan ve Kürdistan'ı<br />

göstermesi nedeniyle yasaklanmıştır.<br />

3.9.1939 tarihinde de, Paris'te yayınlanan "Gartes<br />

Taride" adlı haritanın doğu ve güney sınırlarımız konusunda<br />

yanlış bilgi vermesi sebebiyle yurda sokulmaması<br />

kararlaştırılmıştır.<br />

Başvekil Dr. Refik Saydam başkanlığında yapılan<br />

toplantıda, Hariciye Vekili Şükrü Saraçoğlu bir konuşma<br />

yapmış ve uluslararası durum görüşülmüştür.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

165.149..6.<br />

/17316<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.85..8.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

207.414..<br />

19./25078<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.83..15/<br />

86-360<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

88.83.. 10/8<br />

8-220<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.83..20/<br />

86-361;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.84.. 1./<br />

86-362<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

34.204..!./<br />

A33<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.86..7./<br />

172<br />

T, 1 Eylül<br />

1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

1 Eylül İngiltere ile Fransa dün<br />

Almanya'ya harb ilan ettiler<br />

3 Eylül Maden kömürünün ihracının<br />

yasaklanmasına ait İktisat<br />

Vekaleti kararının kabulü.<br />

4 Eylül M. Faruk Gürtunca'nın İstanbul'da<br />

yayınlanan "Bu<br />

Arslana Dokunmayın" adlı<br />

şiir kitabının yasaklanması.<br />

4 Eylül Pariste Örgene de la<br />

Federation Republicaine de<br />

France tarafından ayınlanan<br />

"La Nation" mecmuasının<br />

yurda sokulmaması.<br />

4 Eylül Uluslararası siyasi durum<br />

sebebiyle ihracı yasaklanacak<br />

ve lisans usulüne tabi<br />

olacak maddeler.<br />

Aynı tarihte, Rahmi Yağız'ın İstanbul'da yayınlanan<br />

"Büyük Geçid Resmi" adlı broşürü de yasaklanmıştır.<br />

4 Eylül Vali atamaları Burdur Valisi Abdulhalil Savaş'ın merkeze alınması<br />

ve Burdur Valiliğine Sadri Aka'nın tayini.<br />

5 Eylül Sakıt halife Abdülmecit'in,<br />

Hilafeti para karşılığında<br />

Mısır kralı Faruk'a devredeceğine<br />

dair bilgiler.<br />

5 Eylül Hava Taarruzlarına Karşı<br />

Pasif Korunma Talimatnamesi<br />

yayımlandı.<br />

6<br />

«<br />

Eylül Ücretli devlet memurlarının<br />

yeni barem derecelerine intibakı<br />

dolayısıyla yapılacak<br />

işlem.<br />

Dahiliye Vekaleti tarafından Reisi Cumhur Umumi<br />

Katipliği'ne, Başvekalet, Hariciye Vekaleti ve Genelkurmay'a<br />

gönderilen yazıda, Abdülmecit'in 200.000<br />

İngiliz Lirası verildiği takdirde Mısır Kralı Faruk lehine<br />

hilafetten feragat etmesinin güçlü bir olasılık olduğu<br />

belirtilmektedir. Eski Mısır Hidivi Abbas Hilmi'nin<br />

zaman zaman Abdülmecit'i ziyaret ettiği söylenmektedir.<br />

Talimatname ile halkın teşkilatlandırılması hakkında<br />

genel esaslar ve genel bilgiler,hava taarruz vasıtaları,<br />

halk tarafından yapılacak teşkiller ve alınacak tedbirler,<br />

zehirli gazlar, maske ve sığınmaklar hakkında<br />

yapılması gerekenler belirlenmektedir.<br />

3656 sayılı kanunun muvakkat ikinci maddesi ile<br />

28inci maddesi gereğince ücretli devlet memurlarının<br />

1 Eylül 1939 tarihinde yeni barem derecelerine intibakının<br />

yapılması gerekmektedir. Bu konuda Maliye<br />

Vekilliği'nce 25.8.1939'da mal sandıklarına bir tebligat<br />

yapılmıştır. Başvekaletten, Devlet Şurası,<br />

Divanımuhasebet, Diyanet İşleri Reislikleri ile Vakıflar,<br />

İstatistik, Devlet Meteoroloji, Beden Terbiyesi<br />

Müdürlüklerine gönderilen yazıda, söz konusu tebligat<br />

gereğince hazırlanan istatistik cetvelleri ile icmal<br />

bordrolarının Bütçe ve Mali Kontrol Umum Müdürlüğü'ne<br />

gönderilmesi istenmektedir. Başvekalet, Maliye<br />

Vekaleti'ne gönderdiği bir yazı ile, aynı tebligatın<br />

valiliklere, hususi idarelere ve belediyelere de yapılmasını<br />

istemiştir.<br />

T, 1 Eylül<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.86-3./<br />

172<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.85..11./<br />

86-362;<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

88.86-5/<br />

86-365<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

88.85..15./<br />

86-364<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.86.. 14./<br />

172<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

88.87-4/<br />

71-442<br />

BCA:<br />

30-10.0.0/<br />

203.391-2/<br />

244-306<br />

RG<br />

BCA:<br />

30-10.0.0/<br />

132.949..5.<br />

/I1640<br />

1939 Yılı 1057

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Eylül İngiltere'de bulunan<br />

Imperial Chemical<br />

Industries Limited Müessesesinin<br />

Türkiye'de bir azot<br />

fabrikası kurmak için inceleme<br />

yapma isteğinin uygun<br />

görüldüğü.<br />

6 Eylül Hatay'da kazı yapan Amerikalı<br />

Prof. Campbell'in ortaya<br />

çıkardığı eşyadan hissemize<br />

düşen kısmının incelenmek<br />

üzere Campbell'e<br />

ödünç verilmesi.<br />

7 Eylül II.Dünya Savaşı münasebetiyle<br />

memlekette alınacak<br />

tedbirlerle ilgili kararlar.<br />

8 Eylül Celp yapılan mıntıkalarda<br />

bulunup şimdiye kadar çağrılmayanların<br />

veya celp<br />

mıntıkasında bulunmayanların<br />

sükunetle iş ve güçleriyle<br />

meşgul olmalarına<br />

ilişkin tebliğ.<br />

8 Eylül Devlet Şurası'nın, yeni barem<br />

derecelerine intibak ettirilecek<br />

ücretli memurlarının<br />

bulunmadığına dair yazısı.<br />

Avrupa'daki savaş durumu nedeniyle ülkede gıda ve<br />

diğer bazı maddelerin fiyatlarında yükseklik vukua<br />

geldiğine dair yapılan yayınlar üzerine ilgili kurumların<br />

derhal araştırma ve incelemelere başlamaları emri<br />

verilmiştir. Ülkede her tür gıda maddelerinin, halkın<br />

ve ordunun ihtiyacını bir yıldan fazla bir süre idare<br />

edecek kadar bol ve iyi olduğu belirtilmiştir. Gıda<br />

maddelerinin ihracı yasaklanmıştır. İlaçların kıymetlensin<br />

diye saklanması karşısında, bütün ecza depoları<br />

ile eczanelere el konularak bu işin devletleştirilmesine<br />

gidileceği belirtilmektedir.<br />

Başvekalet tebliğinde, ülkenin bazı bölgelerinde ihtiyat<br />

erlerinin bir buçuk ay talim ve terbiye için Askerlik<br />

Mükellefiyeti Kanunu'nun 58 inci maddesine uyarak<br />

silah altına çağrıldığı belirtilmektedir. Ancak bu<br />

celbin ülkenin bütünü için geçerli olmadığı vurgulanan<br />

tebliğde, askere çağrılırım düşüncesiyle işleri bırakıp<br />

memlekete dönmenin imar ve ticari faaliyetlerin<br />

az-çok durmasına neden olabileceğine dikkat çekilmektedir.<br />

38723 sayılı yazı, Başvekalet'e gönderilmiştir.<br />

8 Eylül Antika eserler Harb patladığı için Maarif Vekaleti bir kısım antika<br />

eserlerin korunması için bazı tedbirler aldı.<br />

12 Eylül Edime Milletvekili Şeref<br />

Aykut'un vefatıyla yerine<br />

Temel Göksel'in seçildiği.<br />

13 Eylül Halkevlerine ayrılan yardım<br />

bütçelerinde kesinti<br />

yapılmaması.<br />

13 Eylül Garp linyitlerinin idari ve<br />

asayiş vaziyeti ve şahsi durumu<br />

hakkında,eski Gaziantep<br />

Mebusu ve Mardin<br />

1058 Yöneim Zamandizini<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

171.187..<br />

34./18435<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.87.. 13./<br />

149-130<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

34.204..1./<br />

A33<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

34.204..!./<br />

A33<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

132.949..5.<br />

/I1640<br />

T, 8 Eylül<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

76.501..2/<br />

78326<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

65.401..5/<br />

E5<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

40.239.. 11.<br />

/B2

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Vilayeti Kaçak İstihbarat<br />

Amiri Yasin Kutluğ tarafından<br />

gönderilen rapor.<br />

13 Eylül Garp linyitlerinin idari ve<br />

asayiş vaziyeti ve şahsi durumu<br />

hakkında, eski Gaziantep<br />

Mebusu ve Mardin<br />

Vilayeti Kaçak İstihbarat<br />

Amiri Yasin Kutluğ tarafından<br />

gönderilen rapor.<br />

13 Eylül A. Gürel'in İzmir'de yayınlanan<br />

"Kuduran Faşist Seni<br />

Her Yerde Boğarım" adlı<br />

broşürünün yasaklanması.<br />

13 Eylül Beynelmilel Terbiye Bürosu'nun<br />

Cenevre'de düzenlediği<br />

Milletlerarası Eğitim<br />

Sergisi'nde, Türkiye'nin sürekli<br />

temsil edilmesi için<br />

adı geçen büroya üye<br />

olunması.<br />

13 Eylül Yabancı Ülkelere İhraç<br />

Edilecek Mahsulat ve Mamulatın<br />

Lisansa Tabi Tutulması<br />

Hakkındaki<br />

2/11869 Sayılı Kararnamenin<br />

Tatbikine Dair Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

14 Eylül Umumi Murakabe Heyetinin<br />

kontrol yaparak kurumların<br />

rantabİ işlemesini temin<br />

edecek direktifler vermesinin<br />

lüzumuna dair.<br />

15 Eylül Atatürk'ün hayatı, Türk inkılabı<br />

ve Türk kadını hakkında<br />

Fransızların çevirmek<br />

istedikleri propaganda<br />

filmlerinin tahsisat yokluğundan<br />

çekilemeyeceği.<br />

15 Eylül Maliye Vekaletinden Yapılan<br />

Atamalar<br />

16 Eylül Gölcük liman ve tersanesinin<br />

yapımı sırasında Almanlarla<br />

olan anlaşmazlıkların<br />

giderilmesi.<br />

Bu talimatnamenin ilişiğinde olan listedeki yazılı eşyaların<br />

ihraç edilebilmesi için Ticaret Vekaletinden<br />

ihraç lisansı alınması koşulu getirilmektedir.<br />

Mali Tetkik Heyeti azası Gıyasettin Akdeniz'in açık<br />

bulunan Merkez Daireleri Muhasebe Müdürlüğü'ne<br />

tahvilen tayin edilmiştir.<br />

BCA:<br />

30.. 1.0.0/<br />

40.239.. 11/<br />

B2<br />

BCA:<br />

30..18.1.2 /<br />

88.90..13./<br />

86-366<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.90..17./<br />

186-87<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

27.153..10.<br />

/2320<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

146.44..9./<br />

15030<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

63.422..16/<br />

6716<br />

16 Eylül İhtikarla mücadele başladı T, 16 Eylül<br />

1939<br />

18 Eylül Toprak Mahsulleri Ofisi<br />

Umum Müdürlüğüne atama<br />

Ticaret Vekaleti Toprak Mahsulleri Ofisi Umum<br />

Müdürlüğüne 600 lira aylık ücretle Ofis Meclisi İdare<br />

Reisi Raşit Bigat tayin edilmiştir.<br />

RG<br />

1939 Yılı 1059

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

18 Eylül Emniyet il müdürlüğüne<br />

atama<br />

19 Eylül Rize Belediye Reisliği'nin<br />

ihdasını gerektiren sebeplerin<br />

kalkmasından dolayı<br />

13.3.1934 tarih ve 2/275<br />

sayılı kararnamenin kaldırılması.<br />

tstanbul Emniyet Müdürlüğüne İstanbul Vali Muavini<br />

Muzaffer Akalın atanmıştır.<br />

19 Eylül Belediyelerde barem Dahiliye Vekaleti, belediyelerin yeni barem kanununa<br />

göre hazırlayıp bildirecekleri ...maaşlara %<br />

30'dan fazla ayrılmayacağını bildirdi.<br />

20 Eylül Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Litvanya Cumhuriyeti arasında<br />

Modüs Vivendi ile<br />

Ticaret ve Kliring Anlaşmaları<br />

22 Haziran 1939 tarihinden<br />

geçerli olmak üzere<br />

yürürlüğe konması İcra<br />

Vekilleri Heyetince kabul<br />

olunmuştur.<br />

21 Eylül 1939 yılı Muvazenei<br />

Umumiye Kanunu'na bağlı<br />

(D) cetvelinde bulunan<br />

Devlet Meteoroloji İşleri<br />

Umum Müdürlüğü kadrosunda<br />

değişiklik yapılması.<br />

22 Eylül İstanbul'da et fiyatlarını<br />

ayarlama işleri sırasında<br />

zarar gören Türkiye Zirai<br />

Donatım Kurumu'nun zararının<br />

karşılanamayacağı.<br />

23 Eylül Avrupa'daki öğrenimlerine<br />

devam etmelerinde mahzur<br />

görülmeyen öğrencilere ait<br />

Milli Eğitim Bakanlığı'nın<br />

listesi.<br />

23 Eylül Yapı ve İmar İşleri Dairesinde<br />

şehircilik uzmanı olarak<br />

çalıştırılacak olan<br />

Gustav İsrail Aelsner'e ait 9<br />

aylık kadronun tasdiki.<br />

23 Eylül Ömer Lütfı Göksel tarafından<br />

yazılarak İzmir'de basılan<br />

"Ses" adlı şiir kitabının<br />

satışının yasak edilmesi.<br />

23 Eylül Dikili Depremi Zelzelede ölenlerin sayısı 100'e yaklaşıyor. Kasaba<br />

tamamen harap oldu. Birkaç gün boyunca depremler<br />

tekrarlanır ve gazeteye konu olur.<br />

23 Eylül Parti ocakları kongreleri Ocak kongreleri bugün başlıyor, ilk gün 29 yarın da<br />

35 kongre yapılacak.<br />

1060 Yöneim Zamandizini<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.93..3./<br />

82-77<br />

T, 19 Eylül<br />

1939<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.94..3.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

183.260..9/<br />

2149<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.13-20/<br />

13848<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

88.93..11./<br />

243-455<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

88.94..10/<br />

86-367<br />

T, 23 Eylül<br />

1939<br />

T, 23 Eylül<br />

1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

24 Eylül Milli Müdafaa Bütçesi Bütçeye daha önce ayrılan 58.917 bin liralık tahsisata<br />

20 bin lira daha ekleniyor.<br />

25 Eylül Balıkesir'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

26 Eylül Ereğli'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

27 Eylül Adliye Vekaletinden Yapılan<br />

Atamalar<br />

28 Eylül Bir seferberlik vukuunda<br />

kapatılmaları umumi hayatı<br />

etkileyecek olan fabrika ve<br />

tuzlalar.<br />

28 Eylül Türk Parası Kıymetini Koruma<br />

Hakkındaki 12 numaralı<br />

Kararnameye Ek Karar<br />

yayımlandı.<br />

29 Eylül Ziraat Vekaleti Teftiş Heyeti<br />

Müfettişliği'ne ait teftiş<br />

rehberi.<br />

29 Eylül Ereğli'de maden imtiyazının<br />

feshi<br />

30 Eylül Komünizm tahrikatı hakkında<br />

Maarif Vekaleti'ne<br />

sunulan yazı.<br />

30 Eylül 1940 yılında yapılacak<br />

umumi nüfus sayımı için<br />

sokaklara isim veya numara<br />

ve bütün<br />

binalara numara konulmasına<br />

dair yönetmeliğin yürürlüğe<br />

konulması.<br />

2 Ekim Sergi ve Fuarlara Mahsus<br />

Telefon Ücret Tarifesi yayımlanmaktadır.<br />

3 Ekim Rahmi Yağız tarafından<br />

yazılan, "İtalya'ya Açık<br />

Mektup" adlı broşürün toplattınlması<br />

ile satışın yasaklanması.<br />

Balıkesir'in Susurluk Kazasının Sultançayırı Köyündeki<br />

borasit madeni imtiyazı fesh edilmiştir.<br />

Ereğli Kömür havzasında kain 194 numaralı kömür<br />

ocağı ruhsatı iptal edilmiştir.<br />

Açık bulunan 80 lira maaşlı Tapu Kadastro Umum<br />

Müdürlüğü muavinliğine Teftiş Heyeti Reisi Ahmet<br />

Salih Korur naklen tayin kılınmıştır. (Ahmet Salih<br />

Korur 1944-45'te Toprak Reformu Genel Müdürü,<br />

1950-1960 arasında kesintisiz olarak başbakanlık<br />

müsteşarı olacaktır)<br />

Bu kararla, sikke ve külçe halinde olduğu gibi kıymetli<br />

madenlerin hurda ve masnu halde de memleket<br />

dışına çıkanlması yasaklanmaktadır. (Kıymetli madenlerden<br />

kasdedilen platin, altın ve gümüştür.)<br />

Ereğli havzai fahmiyesinin Alacaağzı-Teflenli mevkiinde<br />

bulunan kömür istismar mıntıkasına aid imtiyaz<br />

feshedilmiştir.<br />

Dahiliye Vekaleti tarafından Matbuat Umum Müdürlüğü'ne<br />

de gönderilen yazıda, komünistlerin en çok<br />

haftalık dergilere komünizmi telkin eden fikirleri gizleyen<br />

yazılar yazdırmak suretiyle faaliyet gösterdikleri<br />

ve bu dergilerin lise son sınıf ve üniversite öğrencileri<br />

arasında okunması için her türlü önleme<br />

başvurulduğu belirtilmektedir.<br />

T, 24 Eylül<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.95..2.<br />

/56<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

201.372..<br />

18./24019<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

209.425..<br />

19./253-<br />

247<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.95..17.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.96..18./<br />

86-368<br />

1939 Yılı 1061

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Ekim Muvazene-i Umumiye Kanunu'na<br />

bağlı D ve E cetvellerine<br />

dahil kadrolardaki<br />

memuriyetlerden Nafıa<br />

Vekaleti'ne ait olanların ihtisas<br />

mevkii olarak tayini.<br />

5 Ekim Mazbut Vakıflara Aid<br />

Akarların Tamir ve İhyaları<br />

İçin 2578 sayılı Kanun<br />

Mucibince Tavizen Alınan<br />

150 000 Liranın Ödenmesi<br />

Hakkında 3725 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

5 Ekim Arazi Vergisi Kanununun 2<br />

nci Maddesine Bir Fıkra<br />

İlavesine Dair 3726 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

5 Ekim Anasonun Gümrük Resmi<br />

Hakkında Hükümetçe İttihaz<br />

Olunan Kararın Tasdikine<br />

dair 3727 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

6 Ekim Türkiye ve Fransa Arasında<br />

29 Ağustos 1929 Tarihli<br />

Ticaret ve Seyrüsefain Mukavelenamesine<br />

Müzeyyel<br />

Anlaşma yayımlandı.<br />

7 Ekim Sokaklara isim veya numara<br />

ve bütün binalara numara<br />

konulması hakkında talimatname<br />

yayımlandı.<br />

Talimatname 1940 yılında yapılacak genel nüfus sayımı<br />

hazırlıkları kapsamındadır.<br />

9 Ekim Sanayi odalarının kuruluşu İktisat vekaletine gönderilen raporda ticaret odalarının<br />

dışında sanayi odalarının da kurulması gereğinden<br />

bahsedilmekte.<br />

11 Ekim Matbuat Kanunu Uygulamaları<br />

13 Ekim Mütehassıs Tabiplerle<br />

Kimyagerlere ve Diğer<br />

Sıhhiye Mensupları ile<br />

Fenni Gözlükçülere ve Hususi<br />

Hastahane Açacaklara<br />

Verilecek İhtisas Vesikası,<br />

Şahadetname ve Ruhsatnamelerden<br />

Alınacak Harçlar<br />

Hakkında 3728 Sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

13 Ekim Ecnebi Devletlerden Temin<br />

Edilen ve Edilecek Olan<br />

1062 Yöneim Zamandizini<br />

İstanbul'da Çıkan Fransızca İstanbul Gazetesinin<br />

4.10.1939 tarihli Nüshasında Memleketin Umumi<br />

Siyasetine Dokunacak Neşriyatta Bulunduğu Görüldüğünden<br />

1 gün müddetle tatili kararlaştırılmıştır.<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

88.97..8./<br />

156-11<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

T, 9<br />

llkteşrin<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Kredilere Mahsuben<br />

Celbolunan Harp Teçhizat<br />

ve Levazımının Gümrük<br />

Resmile sair Vergi ve Resimlerden<br />

İstisnası Hakkında<br />

3729 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

13 Ekim Göçmenlerle Nakledilenlere,<br />

Muhtaç Çiftçilere Tohumluk<br />

ve Yemeklik Dağıtılması<br />

Hakkındaki 3242<br />

Sayılı Kanuna Ek 3730 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

13 Ekim Etibank Genel Müdürlüğüne<br />

atama<br />

13 Ekim Yabancı profesörlerin ayrılışı<br />

14 Ekim Demiryolları Umum Müdürlüğüne<br />

atama<br />

Etibank Genel Direktörlüğü'ne 600 lira aylık ücretle<br />

Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Direktörü Reşit<br />

Gençer atanmıştır.<br />

Prof. Nissen'den sonra Prof. Hanik ve Prof. Mives de<br />

ayrıldı.<br />

Açık bulunan Devlet Demiryolları İşletme Umum<br />

Müdürlüğü'ne adı geçen vazifeyi vekaleten ifa etmekte<br />

olan Umum Müdür Muavini Cemal Serter asaleten<br />

tayin edilmiştir.<br />

14 Ekim Tayyare Piyangosu Tayyare piyangosu yerini Milli Piyango İdaresi'ne bırakıyor.<br />

Hava Kurumuna bağlı olan tayyare piyangosu<br />

13 sene 9 ay çalışmış ve 171 keşide yapmıştır.<br />

16 Ekim Milletler Cemiyeti tarafından<br />

yapılması uygun görülen<br />

ve Türkiye'nin de katılması<br />

istenen "Köy Hayatına<br />

Ait Avrupa Konferansıma<br />

katılmanın Başvekaletçe<br />

uygun görülmediğine<br />

ilişkin yazı.<br />

17 Ekim Sıhhat ve İçtimai Muavenet<br />

Vekaletinden Yapılan<br />

Atamalar<br />

18 Ekim Ülkemizde örnek uçak yapımı<br />

üzerinde çalışmalar ve<br />

Hava Kuvvetlerinden Vecihi<br />

Bey'in antrenman ve<br />

av uçağı projesinin tetkiki.<br />

Dahiliye Vekaleti tarafından Başvekalet makamına,<br />

13.10.1939 tarihinde Konferans için yapılan hazırlıklara<br />

ilişkin bir yazı gönderilmiştir. Bu amaçla Maarif,<br />

İktisat, Sıhhat ve İçtimai Muavenet ve Ziraat Vekaletleri<br />

üyelerinden oluşan bir komisyonun çalışmalarını<br />

tamamladığı, konferans tarafından istenilen ulusal<br />

monografinin de komisyon kararı ile Ziraat Vekaleti<br />

Neşriyat Müdürü ve üye Nusret Köymen tarafından<br />

hazırlandığı belirtilmiştir. Köymen'in, çeşitli<br />

bölgelerde ayn ayn köyler üzerinde inceleme yaparak<br />

hazırladığı çalışma, komisyon tarafından kabul<br />

edilmiştir. Dahiliye Vekili, Faik Öztrak, bu konferansa<br />

katılımın "büyük köy davamızın halli hususunda<br />

faydalı intibalar ve bilgiler sağlayacağı" görüşünde<br />

olduğunu belirtmiştir. BCA'da konuya ilişkin çok sayıda<br />

yazışma (Milletler Cemiyeti-Hariciye Vekaleti,<br />

Hariciye vekaleti-diğer vekaletler) bulunmaktadır.<br />

Hudut ve Sahiller Sıhhat Umum Müdürlüğü'ne,<br />

Umum Müdür Muavini Selahattin Emil terfian tayin<br />

edilmiştir.<br />

RG<br />

RG<br />

T, 13<br />

llkteşrin<br />

1939<br />

RG<br />

T, 14<br />

llkteşrin<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

229.539..<br />

10./4089<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

59.399..22.<br />

/6155<br />

1939 Yılı 1063

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

19 Ekim Devlet ihalelerinde müteahhitlerce<br />

yurtdışından getirtilen<br />

tesisat malzemesinin<br />

harb nedeniyle imkansız<br />

hale geldiğinden bu durumu<br />

çözmek üzere<br />

bakanlıklararası bir komisyon<br />

teşkili.<br />

19 Ekim Devlet memurları ile bankalar<br />

ve Devlet müesseseleri<br />

memurlarından yabancı<br />

dil bilenlerin imtihanlarını<br />

yapmak üzere <strong>Ankara</strong> ve<br />

İstanbul'da birer komisyon<br />

kurulması.<br />

19 Ekim 1938 tarihli Türkiye-<br />

Ingiltere ek ticaret ve kliring<br />

anlaşmasına göre Türkiye'ye<br />

gelecek kitap ve<br />

gazeteler için her üç ayda<br />

6000 lira ek kontenjan verilmesini<br />

sağlayan notaların<br />

tasdikine ilişkin BKK.<br />

19 Ekim Vakıflar Umum Müdürlüğü<br />

ücretli daimi memurları<br />

hakkında kanun layihası.<br />

19 Ekim Devlet Memurları Aylıklarının<br />

Tevhid ve Teadülüne<br />

Dair Olan 3656 Sayılı Kanuna<br />

Bağlı 3 Numaralı<br />

Cetvelin Tadiline Dair<br />

3731 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

19 Ekim Hatay Vilayeti Teşkiline<br />

Dair Olan 3711 Sayılı Kanuna<br />

Ek 3732 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

19 Ekim Vakıflar Nizamnamesine<br />

Ek 23.12.1937 Tarihli Nizamnameye<br />

Bazı Maddeler<br />

İlavesine Dair Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

20 Ekim Türk-lngiliz-Fransız Anlaşması<br />

imzalandı<br />

26 Ekim Maliye Vekaletinde atamalar<br />

1064 Yöneim Zamandizini<br />

Karşılıklı yardım muahedesine göre, Türkiye Akdeniz'de<br />

doğrudan doğruya bir tecavüze maruz kalırsa<br />

bu ülkeler fiilen yardım edecekler.<br />

Açık bulunan Muhasebat Umum Müdürlüğü'ne<br />

Darphane ve Damga Umum Müdürü Fuat Erciyeş,<br />

Darphane ve Damga Umum Müdürlüğü'ne de Nakit<br />

İşleri Umum Müdür Muavini Rüştü Umul tayin<br />

edilmişlerdir.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

134.960..<br />

18./12118<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

88.101..17.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2<br />

/89.102..7.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.102..10.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

T, 20<br />

llkteşrin<br />

1939<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Ekim Maarif Vekaletinde atamalar<br />

27 Ekim Trabzon ve Erzurum şehir<br />

imar planlarının pazarlıkla<br />

yaptırılması.<br />

27 Ekim Bazı illerin özel idarelerine<br />

ait teşkilat kadrolarının tasdiki.<br />

28 Ekim Türkiye'nin, İngiltere ve<br />

Fransa ile yaptığı 1939 Askeri<br />

İttifak Anlaşması'nın<br />

metni.<br />

28 Ekim MTA Genel Müdürlüğüne<br />

atama<br />

31 Ekim Konya kız Öğretmen okulu<br />

doktorluğuna bir kadın<br />

doktorun tayinine Konya<br />

Valisinin itiraz etmesi üzerine<br />

yapılan yazışmalar<br />

1 Kasım CHP Gurubunda riyaset divanı<br />

namzetleri ve parti gurubu<br />

reis vekilleri seçildi<br />

2 Kasım 1.12.1939 tarihinde süresi<br />

biten Brezilya Kahve Şirketi<br />

sözleşmesinin yenilenmemesine<br />

ve kahve ithalinin<br />

tamamen serbest bırakılmasına<br />

karar verilmiştir.<br />

2 Kasım TBMM'nin Altıncı Döneminin<br />

Birinci İçtima Senesi<br />

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün<br />

nutkuyla açıldı.<br />

3 Kasım 3. Umumi Müfettişlik bölgesinde<br />

yapılan inşaata ve<br />

Trabzon'un su meselesinin<br />

çözümü için belediyeye<br />

yapılacak yardım.<br />

3 Kasım Çocuk Esirgeme Kurumu<br />

adına Amerika'dan gönderilen<br />

hediyelerin gümrük<br />

vergisinden muaf tutulamayacağı.<br />

Okul Müzesi Müdürü olup İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü<br />

vekaletinde bulunan İsmail Hakkı Tonguç<br />

açık bulunan Talim ve Terbiye Azalığına naklen ve<br />

terfian tayin edilmiştir.<br />

Açık bulunan MTA Genel Direktörlüğü'ne Maden<br />

Mühendisi Hadi Yener tayin edilmiştir.<br />

Parti idare heyetinin de seçildiği toplantıda, meclis<br />

reisliğine Abdulhalik Renda ve vekilliğine de Dr.<br />

Mazhar Germen, Refet Canıtez ve Şemsettin Günaltay<br />

namzed gösterildi.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.103..8./<br />

83-84<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.104..9;<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.104.16<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

235.582..<br />

16./422-<br />

155<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

143.24..16.<br />

/14335<br />

U, 1<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

34.204..1./<br />

A33<br />

RG<br />

BCA:<br />

30-10.0.0/<br />

71.468..8./<br />

77B112<br />

BCA:<br />

30.10.0.0/<br />

178.234-4.<br />

/20345<br />

1939 Yılı 1065

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

3 Kasım Belediye yasası değişiklik<br />

hazırlıkları<br />

4 Kasım Dikili, Bergama ve Ayvalık<br />

depreminin hasar raporları<br />

ve Kızılay'ın yaptığı yardımlar.<br />

Yeni kanun için görüşler soruluyor. İçişleri Bakanlığı'na<br />

gönderilen görüşlerde genel kanaat belediye işlemlerinin<br />

sadeleştirilmesi ve mali işlere karşılık gelen<br />

formalitelerin basitleştirilmesidir. Görüşlerde en<br />

dikkati çeken taraf belediye icraatının aşın merkezileştiği<br />

yönündedir.<br />

5 Kasım Muhtaç köylüye yardım. Ziraat Bankası buğday ve pamuk dağıttı. Bankanın<br />

bu şekilde bir politika izlemesinin nedeni Adana'da<br />

son günlerde görülen fiyat düşüklükleridir.<br />

5 Kasım İnhisar idaresinin teşkilat<br />

projesi.<br />

6 Kasım Vilayetlerde çıkan gazeteler<br />

ve mahalli teşekküller<br />

hakkında<br />

6 Kasım Çerkez Ahmet Nami'nin<br />

hakkında alınan bilgi ve hal<br />

tercümesi.<br />

6 Kasım Amerika Birleşik Devletleri'nin<br />

polis teşkilatı ile temaslarda<br />

bulunmak ve polis<br />

mesleğindeki teknik tatbikatı<br />

öğrenmek üzere<br />

gönderilen Dr. Salih Adil<br />

Başer'in ilmi tetkikler için<br />

gönderildiğine ilişkin<br />

BKK.<br />

6 Kasım Manisa, Ordu, Hakkari,<br />

Hatay illeri özel İdarelerinin<br />

maaşlı ve ücretli, Bursa<br />

Özel tdaresi'nin ücretli<br />

memurlarına ait teşkilat<br />

kadrolarının tasdiki.<br />

6 Kasım Fazla Çalışma Nizamnamesi<br />

yayımlandı.<br />

1066 Yöneim Zamandizini<br />

Hazırlanan yeni projeye göre iki genel müdür yardımcılığı<br />

kurulmaktadır. Ayrıca, hukuk müşavirliği,<br />

genel muhasebe, inşaat, levazım ve mubayaa, memurin,<br />

nakliye ve personel gibi servisler de genel müdürlüğe<br />

bağlanmıştır.<br />

Ahmet Nami Şapsıh Çerkezlerinden olup Kavalalı<br />

Mehmet Ali Paşa'nın maliye nazırlığı ile sonra yedi<br />

sene kadar da Beyrut hakimliği yapan Emir Mahmut<br />

Nami'nin torunu, 16 sene Beyrut belediye reisliğinde<br />

bulunan Fahir Nami'nin oğludur. 1926 yılında Şam-<br />

Cebeli Dürüz isyanı sırasında Suriye devlet reisliğine<br />

atanmış, 1928'de çekilmiştir. 1938'de Avrupa'ya giderken<br />

Dolmabahçe sarayında hasta yatan Atatürk'e<br />

kartını bırakmıştır. Suriye'ye kral olarak atanması durumunda,<br />

Türkiye ile iyi bir komşuluk izleyeceğini<br />

bildirmiştir.<br />

Başer, <strong>Ankara</strong> Polis Enstitüsü Müdürü'dür. Karar,<br />

Dahiliye Vekilliği'nin teklifi üzerine verilmiştir.<br />

Nizamname 3008 sayılı İş Kanununun 37 inci maddesi<br />

göre İktisat Vekaletince hazırlanmıştır.<br />

C, 3<br />

îkinciteşrin<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.843..1/<br />

99B129<br />

C, 5<br />

Îkinciteşrin<br />

1939<br />

C, 5<br />

tkinciteşrin<br />

1939<br />

BCA:<br />

490.. 1.0.0/<br />

20.103..1/<br />

1. Büro<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

106.694..<br />

41./92B43<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.106.. 19.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.107..2.<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

6 Kasım Hatay'da mebus seçimi U, 6<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

7 Kasım Avrupa'da devlet kurumlan<br />

adına tahsilde bulunan öğrencilerin<br />

memlekete çağrılması<br />

hakkında BKK.<br />

7 Kasım Hükümetin mühim bir kararı.<br />

"Kendi nam ve hesaplarına tahsilde bulunanlar, hiçbir<br />

kayda tabi değildir."<br />

İhracat üzerine konan sınırlandırma kaldırılıyor.<br />

7 Kasım Köylerimizin kalkınması. Köy kanunundan olumlu sonuçlar alınabilmesi için<br />

köy sınırlannın belirlenmesi, köy katiplerinin eğitimlerinin<br />

arttırılması, köylerin sağlık sorunlarının çözülmesi<br />

ve köy sandıklarının gelirlerinin arttırılması<br />

gibi önlemler düşünülmektedir.<br />

7 Kasım Jandarma Teşkilat ve Vazife<br />

Nizamnamesinin Bazı<br />

Maddelerini Değiştiren Nizamname<br />

yayımlandı.<br />

9 Kasım Hoffherr-Schrantz-Clayton<br />

Schuttlevvort Şirketi'nin İstanbul<br />

Şubesine ait bazı<br />

acil işleri görmek üzere<br />

Şirketin Genel Md.Eugene<br />

Erdös'ün 15 günlüğüne İstanbul'a<br />

gelmesine izin verilmesi.<br />

9 Kasım Umumi ve Mülhak bütçeli<br />

dairelerin 1939 yılı posta<br />

ve telgraf ücretlerinin toptan<br />

ödenmek üzere dairelerle<br />

yapılan sözleşmelerin<br />

tasdiki.<br />

9 Kasım Hükümetin yeni bir karan. Silah altına alınan asker terhis ediliyor. Memleketimize<br />

çağnlan talebe de tahsillerine devam etmek<br />

üzere Avrupa'ya gönderilecektir.<br />

9 Kasım Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Fransa Cumhuriyeti ve İngiltere<br />

Krallığı<br />

Arasında <strong>Ankara</strong>'da İmzalanan<br />

Üç Taraflı Yardım<br />

Muahedesile Merbutlannm<br />

Tasdikına Dair 3738 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

9 Kasım Anıtkabir için beynelmilel<br />

müsabaka hazırlanıyor<br />

10 Kasım Atatürk'ün 1. ölüm yıldönümü<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.107..4.<br />

C, 7<br />

İkinciteşrin<br />

1939<br />

C, 7<br />

İkinciteşrin<br />

1939<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

89.108..11.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.109..4.<br />

C, 9<br />

ikinciteşrin<br />

1939<br />

RG<br />

U,9<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

U, 10<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

1939 Yılı 1067

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

10 Kasım 10. Tasarruf ve Yerli Malı<br />

Haftası'nın kutlanma şeklini<br />

gösteren tamim.<br />

11 Kasım Karabük'e son İngiliz mühendis<br />

kafilesi de bugün<br />

geliyor<br />

16 Kasım Halk Fırkası'nın teşekkülü<br />

hakkında tamim.<br />

18 Kasım Çocuklarının parasız yatılı<br />

okullara alınmasını isteyen<br />

vatandaşlardan gelen mektuplar.<br />

20 Kasım 61 vilayete ait belediye teşkilat<br />

kadrolarının tasdiki.<br />

20 Kasım Türkiye, Fransa ve İngiltere<br />

arasında 19.10.1939 tarihinde<br />

yapılan yardımlaşma<br />

anlaşmasının uygulanmasına<br />

ait anlaşmaları imza etmek<br />

üzere Paris ve Londra'ya<br />

gidecek olan heyetin<br />

masraflarının karşılanması.<br />

21 Kasım Dahiliye Vekaleti İdari<br />

Teşkilatı'nın yükseköğrenimli<br />

elemanlarla güçlendirilmesi<br />

21 Kasım Atatürk'ün ölüm yıldönümü<br />

nedeniyle Bulgar basınında<br />

çıkan yazının<br />

Başbakanlık'a sunulduğu.<br />

24 Kasım Fransız uyruklu Le<br />

Corbusier'in İzmir'in yukarı<br />

mahallelerine ait İmar planının<br />

tanzimi işlerinde çalıştırılmasına<br />

izin verilmesi.<br />

24 Kasım Gaziantep, Urfa, Malatya<br />

ve Maraş illerini kapsamak<br />

üzere Gaziantep Fıstığı İhracatçıları<br />

Birliği'nin kurulması<br />

ile buna ait statülerin<br />

tesbiti hususunda Ticaret<br />

Vekaletine yetki verilmesi.<br />

24 Kasım Hususi idare müdürlerinin<br />

alacakları maaş barem kanununa<br />

uyduruldu.<br />

1068 Yöneim Zamandizini<br />

Bu amaçla, öğrencilerin Siyasal Bilgiler Okulu'nda<br />

Dahiliye Vekaleti hesabına burslu olarak öğrenim<br />

görmeleri gündeme gelmiştir.<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

4.21. .58./<br />

1. Büro<br />

U, 11<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

BCA:<br />

490..1.0.0/<br />

11.60..3./<br />

1. Büro<br />

BCA:<br />

30..1.0.0/<br />

33.195.. 10.<br />

/A25<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

89.110.. 14/<br />

52-201.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.110..15/<br />

422-25<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

142.14..1./<br />

13850<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

1.5..1./188<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.111..9./<br />

243-464<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.111..4./<br />

179-146<br />

U, 24<br />

Sonteşrin<br />

1939

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

25 Kasım Mardin Vali Yardımcılığına<br />

İslam Ferit Öztürk'ün,<br />

Seyhan (Adana) 11 İdare<br />

Kurulu üyeliğine Sim<br />

Aras'ın tayini.<br />

25 Kasım Adli Evrakın PTT İdaresi<br />

Vasıtasıle Tebliğine Dair<br />

Nizamname yayımlandı.<br />

BCA:<br />

30-11.1.0/<br />

135.42..15.<br />

28 Kasım Köy enstitüleri kuruluyor Şubeleri de olacak U, 28<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

28 Kasım Ziraat Bankası'nın 1938 senesine<br />

ait bilanço, kar ve<br />

zarar hesabı ile İdare Meclisi<br />

ve murakıplar raporu.<br />

29 Kasım CHP İstanbul'da 100 yataklı<br />

bir kız yurdu açtı<br />

30 Kasım Dahiliye Vekaletinden Yapılan<br />

Atamalar<br />

30 Kasım Dahiliye Vekaletine bağlı<br />

olan imar heyeti Nafıa Vekaletine<br />

bağlanıyor<br />

1 Aralık 3667 Sayılı Kanunun 1 inci<br />

Maddesinin B Fıkrasının<br />

Sureti Tatbikına Aid Talimatname<br />

Yayımlandı.<br />

1 Aralık Sovyet Finlandiya harbi<br />

bağladı<br />

4 Aralık Merkezi istanbul'da olmak<br />

üzere kurulacak olan Tiftik<br />

ve Yapağı İhracatçıları Birliği'ne<br />

ait hazırlanan statünün<br />

tasdiki<br />

4 Aralık Çanakkale'ye bağlı Yenice<br />

İlçesi Belediye Başkanlığının<br />

Kaymakam'a verilmesi.<br />

4 Aralık Merkezi Adana olmak üzere<br />

kurulacak olan Çukurova<br />

Pamuk İhracatçıları Birliğine<br />

ait hazırlanan statünün<br />

tasdiki.<br />

Memurlar Sicil ve Muamelat Umum Müdürlüğü'ne<br />

Bilecik Valisi Ali Seyfi Tülümen atanmıştır.<br />

Öteden beri 1 numaralı iskan mıntıkasında oturan<br />

aşiret ferdlerile,yine bu mıntıkanın ahali asliyesinden<br />

olan veya herhangi bir suretle yerleşmek maksadıle<br />

evvelce bu mıntıkaya gelmiş bulunan topraksız veya<br />

az topraklı çiftçilerin Hazineye aid topraklardan verilmek<br />

suretile toprağa bağlanmaları işinin sureti tatbiki<br />

ve bu toprağın nerelerde meccanen verileceği bu<br />

nizamnamede belirlenmektedir.<br />

Birliğin faaliyet alanı Çukurova ile Hatay'ı kapsamaktadır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

211.435..2.<br />

/25481<br />

U, 29<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

RG<br />

U, 30<br />

Sonteşrin<br />

1939<br />

RG<br />

U, 1<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

89.114..6./<br />

184-164<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

89.114..7./<br />

82-79<br />

BCA:<br />

30-18.1.2/<br />

89.114-10.<br />

1939 Yılı 1069

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

5 Aralık Bina Vergisi Nizamnamesinin<br />

22 inci Maddesini<br />

Değiştiren Nizamname yayımlandı.<br />

6 Aralık Üçüncü Umum Müfettiş<br />

Tahsin Uzer'in cenaze töreni<br />

dün yapıldı<br />

7 Aralık Komünistlerin öğrenciler<br />

arasında yeniden komünizm<br />

fikirlerini yaymaya<br />

çalıştıklarına ilişkin yazı.<br />

7 Aralık Seçim işlerinde askeri ve<br />

adli hariç, bütün bakanlık<br />

memurlarının yardımcı olmasına<br />

dair tamim.<br />

8 Aralık Erzincan'da meydana gelen<br />

deprem hakkında valiliğin<br />

raporu.<br />

8 Aralık Julius Berger Consorsium<br />

ile meydana gelen anlaşmazlık<br />

sonunda hakemler<br />

tarafından verilen kararın<br />

temyizinden vazgeçilmesi.<br />

9 Aralık Bekçilerin idaresi hakkında<br />

layiha.<br />

13 Aralık Etibank'ın, Sümerbank'ın<br />

ve Devlet Ziraat İşletmeleri'nin<br />

1938 yılına ait bilanço,<br />

kar ve zarar hesabı ile<br />

İdare Meclisi raporlarının<br />

incelenmesi.<br />

1070 Yöneim Zamandizini<br />

RG<br />

U, 6<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

Maarif Vekaleti'nden Başvekalete gönderilen yazıda BCA:<br />

"komünistlerin mekteplerde yeniden komünizm fikir- 30.. 10.0.0/<br />

lerini yaymaya çalıştıkları ve bilhassa bu meselede<br />

209.425..<br />

19./253matbuatı<br />

(özellikle haftalık dergiler) vasıta olarak 247<br />

kullandıkları" hakkında Dahiliye Vekilliği'nden alınan<br />

30.11.1939 tarihli ve 2944 sayılı tezkerenin bir<br />

örneği sunulmaktadır. Yazıda, bazı gazetelerde öğretmenlerin<br />

maddi durumlarının bozuk olduğu hakkında<br />

yayınlara rastlandığı ve bunlar arasında büyük<br />

puntolu harflerle "muallimlerin hali berbat" başlığı<br />

altında öğretmen kitlesini heyecana sevkedecek yazılar<br />

görüldüğü belirtilmektedir. Maarif Vekaleti'ne göre<br />

bu yazılar, öğretmenlerin mesleklerine karşı bağlılıklarını<br />

sarsacak ve aralannda sendikalar kurulmasına,<br />

grevler yapılmasına yol açacak ve komünizm<br />

propagandasını körükleyecektir. Vekalet, matbuat<br />

hakkında esaslı tedbirler alınmasını istemektedir.<br />

8.12.1939 tarihinde alınan rapor, 29.11.1939 gün ve<br />

2000/280 sayılıdır. 21.11.1939 tarihinde vilayetin<br />

merkez, Kemah, Tercan kazalannda duyulan sarsıntı<br />

merkez kazasına bağlı Başköy ve Tercan kazasına<br />

bağlı Karakulan ve Mans nahiyeleri merkez ve köylerinde<br />

nüfusça, evce, eşya ve iaşece önemli hasara<br />

neden olmuştur. Raporda can ve mal kayıpları, yaralıların<br />

durumu, alınan önlemler ve alınması gereken<br />

acil tedbirler hakkında bilgi verilmektedir.<br />

Tasanda bekçilerin görevleri ve mali haklarının netliğe<br />

kavuşturulması planlanmaktadır.<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

75.497..15.<br />

/78260<br />

BCA:<br />

30..10.0.0/<br />

118.827..<br />

33./<br />

99A257<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.117..3./<br />

250-76<br />

C, 9<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

214.450..3.<br />

/2613

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

13 Aralık Elektrik Tesisat İşlerinde<br />

Serbest ve Müstakil Olarak<br />

Çalışmak İsteyenlere Nafıa<br />

Vekaletince Verilecek Ehliyetnameler<br />

Hakkında Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

14 Aralık Nazilli'de özel ve resmi<br />

müesseselere "Adolf Hitler"<br />

adlı bir broşürün gönderildiği.<br />

14 Aralık Antakya ve İskenderun<br />

elektrik kurumlarının mahalli<br />

belediyelere devri<br />

hakkında kanun layihası.<br />

15 Aralık Sadabat Paktı, Filistin ve<br />

Suriye'nin Bağımsızlığı<br />

meseleleri hakkında rapor.<br />

19 Aralık Devlet Sanayii ve Maadin<br />

Kuruluşları hakkında kanun<br />

layihası<br />

19 Aralık Yüksek teknik mektebi açılıyor.<br />

20 Aralık Devlet Sanayi ve Maden<br />

İşletmelerinin kredi işlemlerini<br />

yapmakla görevlendirilecek<br />

Sümerbank'ın kurulması.<br />

Endüstri kuruluşlarının ihtiyaç duyduğu teknisyenleri<br />

yetiştirmek üzere <strong>Ankara</strong>'da bir okul açılması planlanmaktadır.<br />

21 Aralık Teşrii Masuniyet meselesi Kamutay'da bazı sulh mahkemelerine verilen salahiyet<br />

konusu üzerinde münakaşalar oldu, Adliye Vekili<br />

izahat verdi.<br />

21 Aralık Türkiye-Estonya Ticaret ve<br />

Kliring Anlaşmasına<br />

Müzeyyel... 3744 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

21 Aralık Sivas-Erzurum Hattının<br />

Uzunahmedler İstasyonuna<br />

Kadar Temdidine Dair 3745<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

21 Aralık Sanayide Kullanılan<br />

İptidai Maddelerle Makine,<br />

Alat ve Edevat ve Bunların<br />

Türkiye-Estonya Ticaret ve Kliring Anlaşmasına<br />

Müzeyyel 29 Ağustos 1938 Tarihli Protokole İlişik B<br />

Listesinde Yazılı Pamuklu Mensucat Kontenjanının<br />

İndirilmesine ve Pamuk İpliği,Ham Deri ve Hayvani<br />

Tutkal Kontenjanlarının Arttırılmasına Mütedair<br />

Tallinde Estonya Hükümetile Teati Olunan Mektupların<br />

Kabul ve Tasdiki Hakkında 3744 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

RG<br />

490..1.0.0/<br />

609.112..8.<br />

/3. Büro<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

89.117..13.<br />

BCA:<br />

30..10.0.0 /<br />

265.788..<br />

31./438-<br />

885<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.120..10.<br />

/19<br />

C, 19<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

BCA:<br />

30.. 18.1.2/<br />

89.120..12.<br />

/19-5088<br />

U, 21<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

1939 Yılı 1071

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

Yedek Parçalarının Gümrük<br />

Resimleri Hakkında<br />

Hükümetçe İttihaz Olunan<br />

Kararların Tasdikına Dair<br />

3746 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

23 Aralık İngiltere ile yapılacak yeni<br />

ticaret anlaşmasının yapılması<br />

için Tevfik Rüştü<br />

Aras'ın baştemsilci,<br />

Dr.Burhan Zihni Sanus'un<br />

temsilci sıfatıyla toplantılara<br />

katılıp imza yetkisi verilmesi.<br />

23 Aralık 2/7814 sayılı Kararname ile<br />

kurulan Abideler jürisi üyeliğine<br />

Fransız Dekoratörleri<br />

Cemiyeti Başkanı Marie<br />

Luis Sue'nin ilaveten alınması.<br />

23 Aralık Türkiye'de üretilen ve ithal<br />

edilen çimentoların kalitesini<br />

kontrol için Ticarette<br />

Tağşiş'in yasaklanmasına<br />

dair 2/5826 sayılı kararnamenin<br />

yürürlükten kaldırılması.<br />

25 Aralık Çimento Nizamnamesine<br />

Göre Çimento Tecrübelerini<br />

Tayin Eden Talimatname<br />

yayımlandı.<br />

26 Aralık Ceza Kanunun Mevkii<br />

Mer'iyete Vaz'ına Müteallik<br />

825 Numaralı Kanunun<br />

29 uncu Maddesine Bir<br />

Fıkra İlavesi Hakkında 3747<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

26 Aralık Mehakimin Teşkilatına Aid<br />

Ahkamı Muaddil Kanunun<br />

5 inci Maddesile Maddei<br />

Muvakkatesine Birer Fıkra<br />

İlavesine Mütedair 981<br />

numaralı Kanunun 2 inci<br />

Maddesinin Tadili Hakkında<br />

3748 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

26 Aralık Meşhud Suçlann Muhakeme<br />

Usulüne Dair 3005 Sayılı<br />

Kanunun 3498 sayılı<br />

Kanunda Değiştirilen 4 üncü<br />

Maddesini Değiştiren 3749<br />

sayılı Kanun yayımlandı.<br />

1072 Yöneim Zamandizini<br />

19.6.1930 tarihinde yayımlanan ve iç ve dış ticarette<br />

devlet denetimi getirmeyi amaçlayan 1705 sayılı Ticarette<br />

Tağşişin Men'i ve İhracatın Murakabesi ve<br />

Korunması Hakkında Kanunun birinci maddesi gereğince<br />

çıkarılan 9.1.1937 tarihli kararname yürürlükten<br />

kaldırılmıştır.<br />

Asliye Teşkilatı bulunmayan yerlerde Sulh Hakimlerinin<br />

bakacağı TCK maddelerine müteallik cürümler<br />

ve davalar ile ilgili düzenlemedir.<br />

Asliye ve Sulh mahkemelerinin görevleri ile hukuk<br />

ve ceza davaları konusunda yaşanan karışıklıkları önlemeye<br />

yönelik düzenlemedir.<br />

Kanun "Ağır cezalı cürümler dışında meşhud bir suç<br />

işlendiği zaman zabıta yakalanan şahsı tanzim edeceği<br />

zabıt varakası ve elde edeceği maddi sübut<br />

delillerde birlikte vakit geçirmeksizin ayni günde<br />

Cumhuriyet Müddeiumumiliğine teslim eder" diyerek<br />

konu ile ilgili diğer usul düzenlemelerini yapmaktadır.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.121..3.<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.119..3/<br />

259<br />

BCA:<br />

30..18.1.2/<br />

89.120..7.<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

26 Aralık Yasama Dokunulmazlığı<br />

Hakkında TBMM Kararlan<br />

Yayımlandı.<br />

İstanbul Mebusu Ali Kami Akyüz, İstanbul Mebusu<br />

Galip Bahtiyar Göker, Muğla Mebusu Yunus Nadi,<br />

Trabzon Mebusu Şerif Bilge, Urfa Mebuslan Sami<br />

İşbay ile Şeref Uluğ'un Teşrii Masuniyeti Hakkındaki<br />

Takip ve Muhakemelerinin Devre Sonuna Bırakılmasına<br />

Dair TBMM Karartandır.<br />

26 Aralık Kızılırmak vapuru battı 21 mürettebat öldü. U, 26<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

27 Aralık Merkezi Paris'te Olmak<br />

Üzere Beynelmilel Şarap<br />

Ofisi Teşkiline Dair 29 Kasım<br />

1924 Tarihli Uzlaşmaya<br />

Hükümetimizin de İltihakı<br />

Hakkında 3752 sayılı<br />

Kanun yayımlandı.<br />

27 Aralık Türkiye Cumhuriyetile<br />

Macaristan Krallığı Arasında<br />

Akid ve İmza Olunan<br />

Konsolosluk Mukavelesile<br />

Merbutatmın Tasdiki Hakkında<br />

3753 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

27 Aralık Türkiye Cumhuriyetile<br />

Macaristan Krallığı Arasında<br />

Akid ve İmza Olunan<br />

Hukuki ve Ticari Mevaddı<br />

Adliyeye Müteallik Münasebetlere<br />

Dair Mukavelenamenin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3754 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Aralık Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Yunanistan Arasında<br />

7.3.1939 tarihinde <strong>Ankara</strong>'da<br />

İmza Edilen Muahedenin<br />

Tasdiki Hakkında<br />

3755 sayılı Kanun yayımlandı.<br />

27 Aralık Birçok orman işletmeye<br />

açıldı<br />

28 Aralık Şiddetli zelzele neticesinde<br />

Erzincan tamamen enkaz<br />

yığını haline geldi.<br />

Anlaşma iki ülke arasında suçlulann geri verilmesi<br />

ve cezai sahada karşılıklı adli yardım hakkındadır.<br />

Gazetede çıkan haberlere göre yurtta daha önceden<br />

bu kadar büyük bir deprem olmamıştır. "Erzincan<br />

baştan başa harap oldu, Tokat'ta mühim hasar var, felakete<br />

uğrayanlara yardım etmek için BMM reisliğinde<br />

bir Milli Yardım Komitesi kuruldu. Bütün vilayet<br />

ve kazalarda da milli yardım komiteleri kuruluyor."<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

RG<br />

U, 1<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

C, 28<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939;<br />

U, 28<br />

Birinci<br />

kanun<br />

1939<br />

1939 Yılı 1073

G. A. Olay/Mevzuat Açıklamalar Kaynak<br />

29 Aralık Belediye Vergi ve Resimleri<br />

Hakkındaki 26 Şubat<br />

1340 Tarihli ve 423 sayılı<br />

Kanuna ek 3756 sayılı Kanun<br />

yayımlandı.<br />

29 Aralık Depremzedelere yardım<br />

amacıyla il, ilçe ve nahiyelerde<br />

komiteler kurulmasına<br />

dair TBMM ve Milli<br />

Yardım Komitesi Reisi'nin<br />

tamimi.<br />

29 Aralık Depremzedelere yardım<br />

amacıyla Erzurum Valisi<br />

Haşim Işcan'ın 3. Umum<br />

Müfettişlik Vekaletine tayini.<br />

30 Aralık Askeri Fabrikaların İptidai<br />

Madde Muafiyet Cetveli<br />

yayımlandı.<br />

1074 Yönelim Zamandizini<br />

Yabancı devletlere ait olan sefarethane ve konsoloshane<br />

bina ve müştemilatı ve bunların siyasi ve konsolosluk<br />

memurlan belediye vergi ve resimlerinden<br />

mütekabiliyet şartıile, müstesnadırlar.<br />

TBMM reisi, aynı zamanda Milli Yardım Komitesi<br />

reisidir. "Misli bu memlekette hatırlanmayan bir zelzele,<br />

bir kısım vilayetlerimizde korkunç tahribat<br />

yapmıştır. Erzincan'da yıkılmadık bina kalmamıştır.<br />

Şehir dümdüz bir harabe halini almıştır.. .Milli komitenin<br />

ve şubelerinin etrafında toplanınız. Vatandaşlık<br />

vazifenizi yapınız."<br />

Bu cetveldekiler gümrük ve buna bağlı munzam resimlerden<br />

muaftır.<br />

RG<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.843..7.<br />

/99B136<br />

BCA:<br />

30.. 10.0.0/<br />

119.844..2.<br />

/99B145<br />

RG

GENEL KAYNAKLAR<br />

AFETİNAN, A., Medenî Bilgiler, TTK Yayını, <strong>Ankara</strong> 1969.<br />

AHMAD, Feroz, "Türkiye'de Sınıf Bilincinin Oluşması: 1923-40", Osmanlı'dan<br />

Cumhuriyet Türkiye'sine İşçiler 1839-1950, (Der.) Donald Quataert, Erik Jan<br />

Zürcher, Çev. Cahide Ekiz, İletişim Yayınlan, 1 .baskı, İstanbul 1998, s.123-153.<br />

AKŞİN, Aptülahat, Atatürk'ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, TTK Basımevi,<br />

<strong>Ankara</strong> 1991.<br />

AKŞİN, Sina, Türkiye'nin Yakın Tarihi, İmaj Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1996.<br />

ALADA, Adalet Bayramoğlu, 'Türkiye'de Belediyenin Yetmiş Yıllık Tarihine<br />

Kronolojik Bir Yaklaşım: 1930-2000', Cevat Geray'a Armağan, Mülkiyeliler<br />

Birliği Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 2001, s. 125-208.<br />

Âlî İktisat Meclisi (1927-1935), Ekonomik Yaklaşım, Cilt 7, Sayı 23, (1996), s.47-64.<br />

ALPAY, İsmail Hakkı, "İl Özel İdaresi Tarihçesi", Türk İdare Dergisi, Sayı 295,<br />

Temmuz-Ağustos 1965, s.4-31.<br />

Anadolu Ajansı, Türkiye Cumhuriyeti 80. Yıl Kronolojisi, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

APAK, Kemalettin (vd), Türkiye'de Devlet Sanayi ve Maadin İşletmeleri, Selüloz<br />

Basımevi, İzmit, 1952.<br />

ARAS, Tevfik Rüştü, Atatürk'ün Dış Politikası, Kaynak Yayınlan, İstanbul 2003.<br />

ARI, Kemal, "Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar",<br />

Atatürk Araştırma Dergisi, c.VIII, s.23 Mart 1992'den ayn basım, s.409-420.<br />

ARIKAN, Zeki, "Cumhuriyet Döneminde Hümanizma Akımı", Bilanço 1923-1998,<br />

Tarih Vakfı Yayınlan, l.c, İstanbul, 1999, s.83-94.<br />

ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1990), Cilt I, Türkiye İş Bankası<br />

Kültür Yayınlan, 10. Baskı, <strong>Ankara</strong> 1994.<br />

Atatürk Ansiklopedisi, (Haz.) Kemal Zeki Gençosman, May Yayınlan, Cilt 10.<br />

Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri 1-111, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu<br />

Atatürk Araştırma Merkezi, TTK Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1997.<br />

Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek<br />

Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, TTK Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1991.<br />

Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisini Açış Konuşmaları, TBMM Kültür Sanat<br />

Yayın Kurulu Yayınlan, TBMM Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1987.<br />

AVCIOĞLU, Doğan, Türkiye'nin Düzeni: Dün, Bugün, Yarın, Birinci Kitap, <strong>Tekin</strong>,<br />

İstanbul 1998.<br />

AYDEMİR, Şevket Süreyya, İkinci Adam I, Remzi Kitabevi, İstanbul 1968.<br />

AYDEMİR, Şevket Süreyya, İnkılap ve Kadro, Remzi Kitabevi, İstanbul 1986.<br />

AYDEMİR, Şevket Süreyya, İnkılâp ve Kadro, Remzi Kitabevi, İstanbul 2003.<br />

Balya Karaaydın Madenleri TAŞ, 17 Nisan 1935 Tarihinde Toplanan Ortaklar Genel<br />

Kurumunda Okunan İdare Meclisi Raporu ve Murakıp Raporu, İstanbul 1935.<br />

BASKICI, M. Murat, "Lozan Barış Antlaşmasının Ekonomik ve Mali Hükümleri",<br />

Yaşayan Lozan, (Ed. Çağn Erhan), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, <strong>Ankara</strong><br />

2003, s. 263-385.<br />

1075

BAYDAR, Oya (Ed.), "Devletçi Sanayi Politikaları ve Ali İktisat Meclisi", 75 Yılda<br />

Çarklardan Chip'lere, Tarih Vakfı Yayınlan, İstanbul 1999, s.63-69.<br />

BAYRAK, Orhan, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Sözlüğü, Milenyum Yayınlan, İstanbul<br />

2000.<br />

BAYRAK, Orhan, Türkiye'yi Kimler Yönetti? 1920-1992 Cumhuriyet'in 72 Yıllık<br />

Üstdüzey Yönetim Kadroları, Yılmaz yayınlan, İstanbul 1992<br />

Belediyeler Bankası, 1935 Senesine Ait İdare Meclisi ve Murakıplar Raporu, Ulus<br />

Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1936.<br />

BİLA, Hikmet, CHP ve Sonrası, Milliyet Yayınlan, 2. Baskı, İstanbul 1987.<br />

BİLA, Hikmet, CHP: 1919-1999, Doğan Kitap, Temmuz 1999.<br />

BİRGEN, Muhittin, "Türkiye 1938 Senesinde Niçin Geçen Seneden Daha Mes'ud<br />

Olacaktır?", 01.01.1938 tarihli Son Posta Gazetesi.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Yayınevi, <strong>Ankara</strong> 2003.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi: 1908-1985, 6. Baskı, Gerçek Yayınevi,<br />

İstanbul 1998.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik 1923-1950 (İktisadi Düşünceler ve İktisadi<br />

Mevzuat), SBF Maliye Enstitüsü, <strong>Ankara</strong> 1962.<br />

BORATAV, Korkut, Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1982.<br />

CARR, Edvvard Hallet, Tarih Nedir? İletişim Yayınlan, İstanbul 2002.<br />

CEM, İsmail, Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi, Cem, İstanbul 1989.<br />

COŞAR, Nevin, Türkiye'de Devletçilik, Bağlam Yayınlan, İstanbul 1995.<br />

ÇANKAYA, Necati (Der.), Atatürk'ün Hayatı, Konuşmaları ve Yurt Gezileri, Tifdruk<br />

Matbaacılık Sanayi, İstanbul 1985.<br />

ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi, 1900-1960, İmge Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

2003.<br />

DERİN, Haldun, Çankaya Özel Kalemini Anımsarken (1933-1951), Yay. Haz. Cemil<br />

Koçak, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, İstanbul, Ocak 1995.<br />

DERİNGİL, Selim, Denge Oyunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, 3.basım, İstanbul 2003.<br />

Devlet İstatistik Enstitüsü, İstatistik Göstergeler: 1923-2002, <strong>Ankara</strong> 2003.<br />

DUMAN, Doğan, Ulusal Ekonominin Yapılanmasında Yerli Malı Haftaları, Dokuz<br />

Eylül Yayınlan, İzmir 2001.<br />

DURAL, Baran, Atatürk'ün Liderlik Sırları, 2.baskı, Okumuş Adam, İstanbul, Şubat<br />

2002.<br />

ERDİLEK, Neşe, "Hükümetler ve Programlan", Cumhuriyet Dönemi Türkiye<br />

Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, 4. Cilt.<br />

ERHAN, Çağn (Ed.), Yaşayan Lozan, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, <strong>Ankara</strong><br />

2003.<br />

ERÜRETEN, Bahir Mahzar, Türkiye Cumhuriyeti Devrim Yasaları, Cumhuriyet<br />

Gazetesi Eki, İstanbul 1999.<br />

FEYZİOĞLU, Turhan, "Atatürk Yolu " adlı Kitabın Giriş Yazısı ve Atatürk Kronolojisi,<br />

Ün Matbaası, İstanbul 1981.<br />

FİŞEK, Kurthan, "Uçun Kuşlar Uçun Davos'a Doğru", Hürriyetim 27 Ocak 2000.<br />

GENÇOSMAN, Kemal Zeki, Altın Yıllar, Hürriyet Yayınlan, İstanbul 1981.<br />

1076

GOLOGLU, Mahmut, Devrimler ve Tepkileri (1924-1930), Goloğlu Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1972.<br />

GOLOĞLU, Mahmut, Tek Partili Cumhuriyet (1931-1938), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi<br />

İkinci Kitap, Kalite Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

GÖKMEN, Muzaffer, 50 Yılın Tutanağı: 1923-1973, Hürriyet Yayınlan, Ekim 1973.<br />

GÜLER, Birgül A., Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

GÜLER, Birgül A., Yerel Yönetimler: Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, İmge<br />

Kitabevi, <strong>Ankara</strong> 2006.<br />

GÜLER, Birgül A., "Yönetimde Özerklik Sorunu: Duyunu Umumiyei Osmanlı Meclisi<br />

İdaresi 1881-1948", Memleket Siyaset Yönetim, Mayıs 2006/1, s. 97-119.<br />

GÜVEN, H. Sami, Türkiye 'de Ulaşım Sistemi ve Karayolu Ulaştırma Kooperatifleri,<br />

TODAİE, <strong>Ankara</strong> 1982.<br />

HANYAL, Ragıp, Türkiye ve Yabancı Memleketlerde Barem Rejimi, Maliye Tetkik<br />

Kurulu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1951.<br />

HOBSBAWM, Eric, Kısa 20. Yüzyıl: Aşırılıklar Çağı (1914-1991), (Çev. Yavuz<br />

Alogan), Sarmal, İstanbul 1996.<br />

IŞIKLI, Alpaslan, İş Hukuku, 4. Baskı, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2002.<br />

İçişleri Bakanlığı, Yayın Kataloğu (1928-1983), A.Ü. SBF ve Basın Yayın Yüksek<br />

Okulu Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1983.<br />

İNAN, Afet, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Başbakanlık Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1973.<br />

JAESCHKE, Gotthard, Türkiye Kronolojisi 1938-1945, (Çev. G. Koçak), TTK Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong> 1990.<br />

KANTARCIOĞLU, Selçuk, Devlet Personel Rejimi, DP D Yayını, <strong>Ankara</strong> 1977.<br />

KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, Bilgi, İstanbul 1968.<br />

KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa<br />

Yayınlan, İstanbul 1996.<br />

KAZAN, Feyzullah, "1938 Yılı Ne Getirecek?", 01.01.1938 tarihli Akşam Gazetesi.<br />

KAZGAN, Gülten, Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001) (Ekonomi Politik<br />

Açısından Bir İrdeleme), İstanbul Bilgi <strong>Üniversitesi</strong> Yayınlan, İstanbul 2005.<br />

KESKİN, Nuray E., Cumhuriyet Döneminde Devletin Toprağa Dayalı Örgütlenme Tarzı<br />

ve Yönetsel Kademelenme, Yayımlanmamış Çalışma Notu, <strong>Ankara</strong> 2006.<br />

KEYDER, Çağlar, Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye (1923-1929), Yurt Yayınlan,<br />

İstanbul 1975.<br />

KEYDER, Çağlar, Türkiye 'de Devlet ve Sınıflar, 11. Baskı, İstanbul 2005.<br />

KİLİ, Suna, Türk Devrim Tarihi, Kültür Yayınlan, İstanbul 2005.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi 1918-1938, Türk İnkılap<br />

Tarihi Enstitüsü Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1973.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938,<br />

Türk Tarih Kurumu Yayını, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü,<br />

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

KOÇAK, Cemil, Umumi Müfettişlikler (1927-1952), İletişim Yayınlan, İstanbul 2003.<br />

KONGAR, Emre, Türkiye'nin Toplumsal Yapısı, C.2, Remzi Kitabevi, İstanbul 1985.<br />

1077

KONGAR, Emre, İmparatorluktan Günümüze Türkiye'nin Toplumsal Yapısı, lO.basım),<br />

Remzi Kitabevi, İstanbul, 1997.<br />

KORKUD, Refik ve Sevim Yiğitbaş, Cumhuriyet Takvimi, Türk Fikir Ajansı Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong>, 1966.<br />

KORKUT, Refik, Cumhuriyet Kronolojisi, Türkiye Fikir Ajansı, <strong>Ankara</strong> 1964.<br />

Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimi Kısa Kronoloji, Türk Tarih Kurumu Basımevi,<br />

<strong>Ankara</strong> 1972.<br />

KURU, Baki, Ramazan Arslan ve Ejder Yılmaz, İcra ve İflas Hukuku, Yetkin Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong> 2004.<br />

KURUÇ, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 1. Cilt (1929-1932), AÜSBF<br />

Yayını, No: 569, <strong>Ankara</strong> 1988.<br />

KURUÇ, Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 2. Cilt (1933-1935), AÜSBF<br />

Yayını, No: 580, <strong>Ankara</strong> 1993.<br />

KURUÇ, Bilsay, İktisat Politikasının Resmi Belgeleri (Söylev, Demeç ve Yazılar),<br />

No: 15, Türk İktisadi Gelişmesi Araştırma Projesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Maliye Enstitüsü, <strong>Ankara</strong> 1963.<br />

KURUÇ, Bilsay. Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong> 1987.<br />

KÜÇÜK, Yalçın, Türkiye Üzerine Tezleri: 1908-1978, <strong>Tekin</strong>, İstanbul 1980.<br />

LEVENTOĞLU, Mazhar, Atatürk'ün Vasiyeti, Bahar Matbaası, İstanbul 1968.<br />

MAKAL, Ahmet, Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri 1920-1946, İmge<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1999.<br />

MELEK, Abdurrahman, Hatay Nasıl Kurtuldu?, TTK Yayını, <strong>Ankara</strong> 1991.<br />

METİN, İsmail, "Polis Örgütünün Görevleri ve Yapısı", Cumhuriyet Dönemi Türkiye<br />

Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul.<br />

MİNİBAŞ, Türkel, Çağ Atlatma Serüveni: 1453-1980, Bağlam Yayınlan, İstanbul 1994.<br />

NEUMARK, Fritz. "Türk Üniversitelerine Alman Beyin Göçü: 1933-1945", Cumhuriyet<br />

Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınlan, İstanbul.<br />

OKUTAN, M. Çağatay, Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları, İstanbul Bilgi<br />

<strong>Üniversitesi</strong> Yayınlan, İstanbul 2004.<br />

ONAR, Sıddık Sami, Devletçilik ve İdare Hukuku, Hukuk İlmini Yayma Kurumu,<br />

Konferanslar Serisi 14, Hapisane Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1937.<br />

ORTAÇ, Yusuf Ziya, "Herkes Muhalif', Akbaba, 21 Ağustos 1930.<br />

ORTAÇ, Yusuf Ziya, "Gazete Salgını", Akbaba, 11 Aralık 1930.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz ve Ahmet R. Ökçün, Türk Anlaşmaları Rehberi (1920-1973), A.Ü<br />

SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1974.<br />

ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye'nin Taraf Olduğu Milletlerarası Anlaşmalar Rehberi<br />

(1920-1961), Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, <strong>Ankara</strong> 1962.<br />

ÖLÇER, Cüneyt, 50 Yılın Türk Kağıt Paraları, İş Bankası Kültür Yayınlan, İstanbul, ty.<br />

ÖNDER, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong> 1998.<br />

ÖNER, Erdoğan, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Döneminde Mali İdare, Maliye<br />

Bakanlığı, APK Kurulu Başkanlığı, 2.baskı, Ağustos 2005.<br />

1078

ÖZ, Esat, Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım (1923-45), Gündoğan Yayınlan, <strong>Ankara</strong><br />

1992.<br />

ÖZAKMAN, Turgut, Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi 1881-1938,<br />

Bilgi Yayınevi, <strong>Ankara</strong> 1999.<br />

ÖZALP, Kazım, Teoman Özalp, Atatürk'ten Anılar, İş Bankası, <strong>Ankara</strong> 1992.<br />

ÖZERDİM, Sami N., Atatürkçünün Elkitabı, Türk Dil Kurumu Yayınlan, AÜ Basımevi,<br />

<strong>Ankara</strong> 1981.<br />

ÖZKAN, M. Ş., İdare Hukuku Ders Notları, <strong>Ankara</strong>, <strong>Ankara</strong> Hukuk Fakültesi Talebe<br />

Cemiyeti Neşriyatı 1935.<br />

ÖZŞEN, Tayfur, BULMAÇ: Mevzuat Kılavuzu, Cilt: 1-2, TAKAV Matbaacılık, <strong>Ankara</strong><br />

1996.<br />

POSTACIOĞLU, İlhan E., İcra Hukuku Esasları, İstanbul <strong>Üniversitesi</strong> Yayınlan,<br />

Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.<br />

Son Günlerinde Atatürk (Dr.Asım Arar'ın Hatıraları), İstanbul, Selek Yayınlan, 1958.<br />

SOYSAL, İsmail, Türk Dış Politikası İncelemeleri İçin Kılavuz 1919-1993, Eren<br />

Yayıncılık, İstanbul 1993.<br />

SOYSAL, İsmail, Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, 1. Cilt 1920-1945, TTK Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong> 1989.<br />

ŞAHİNGİRAY, Özel, Atatürk'ün Nöbet Defteri: 1931-1938, Türk Tarih Kurumu<br />

Basımevi, <strong>Ankara</strong> 1955.<br />

ŞİMŞİR, Bilal N., Atatürk'ün Hastalığı, TTK Yayını, <strong>Ankara</strong> 1989.<br />

TANYELİ, Uğur (Ed.), Üç Kuşak Cumhuriyet, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul 1998.<br />

TEKELİ, İlhan ve Selim İlkin, "Kurtuluş Savaşı sırasında, Avrupa'daki bir Türk<br />

Gencinin Kalkınma Sorunlanyla İlgili Çalışmalan", Armağan: Kanuni Esasinin<br />

100. Yılı, AÜ SBF Yayını, <strong>Ankara</strong> 1978, s. 257-305.<br />

TEKELİ, İlhan ve Selim İlkin, Uygulamaya Geçerken Türkiye 'de Devletçiliğin Oluşumu,<br />

ODTÜ, <strong>Ankara</strong> 1982.<br />

TEZEL, Yahya Sezai, "1934 Sanayi Programı ve Türkiye'de İktisadi Devletçilik'in<br />

Tarihindeki Yeri", TÜSİAD, Görüş Dergisi, Kasım 1993, S. 12.<br />

TEZEL, Yahya Sezai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, Yurt Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong> 1986.<br />

TEZEL, Yahya Sezai, " '1934 Sanayi Programı' ve Türkiye'de 'İktisadi Devletçilik'in<br />

Tarihindeki Yeri" Görüş Dergisi, Sayı 12, 1993<br />

(http://www.geocities.com/ystezel/ articles/tusiad.html.)<br />

TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, 5. Baskı, İmge Kitabevi, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

TOPRAK, Zafer, Milli İktisat-Milli Burjuvazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, İstanbul 1995.<br />

TOPUZ, Hıfzı, 100 Soruda Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınlan, İstanbul 1996.<br />

TÖNÜK, Vecihi, Türkiye'de İdare Teşkilatı, İçişleri Bakanlığı Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1945.<br />

TUNÇAY, Mete, "Heyet-i Mahsusalar: Cumhuriyete Geçişte Osmanlı Asker Sivil<br />

Bürokrasinin Ayıklanması, 1923-1938", Armağan Kanun-u Esası'nin 100.Yılı,<br />

AÜ SBF Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 1978, s. 307-329.<br />

TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931,<br />

Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınlan, 4 Baskı, İstanbul 2005.<br />

1079

TURAN, Şerafettin, "Etkin Bir Eğitim, Kültür ve Sosyal Dayanışma Kurumu Olarak<br />

Halkevleri", Bilanço 1923-1998, Tarih Vakfı Yayınları, i. Cilt, İstanbul, 1999,<br />

s.205-224.<br />

TUTKUN, Akbaş, (Der) Türkiye'nin 77 Yılı: Gün Gün Cumhuriyet Tarihi 1923-2000,<br />

Tempo Doğan Yayınevi, İstanbul 2000.<br />

TUTUM, Cahit, Personel Yönetimi, TODAİE, <strong>Ankara</strong> 1979.<br />

TÜMERKAN, Sıddık, Türkiye'de Belediyeler: Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum,<br />

İçişleri Bakanlığı Yayınlan, R. Zelliç Basımevi, İstanbul 1946.<br />

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı; Matbuat Umum Müdürlüğü 1929-1930 .İstanbul,<br />

Devlet Matbaası,1930.<br />

Türkiye Büyük Millet Meclisi 'nin Kuruluşundan Günümüze Hükümetler, T.C.<br />

Başbakanlık Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, <strong>Ankara</strong> 1998.<br />

ULUATAM, Özhan, Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi<br />

Olaylar Kronolojisi: 1920-2000, İmaj Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Kitaplan, İstanbul<br />

1999.<br />

WHITTON, John B„ "The Briand Plan for European Union", Current History, Eylül<br />

1930, http://www.fdrlibrary.marist.edu/psf/box51 (Erişim Tarihi: 22.9.2005).<br />

YAVUZ, Ahmet (Der.), Türkiye Cumhuriyeti'nin Akdettiği Milletlerarası Anlaşmalar,<br />

(20 Nisan 1920-1 Temmuz 1976), Dışişleri Bakanlığı, <strong>Ankara</strong> 1976.<br />

YETKİN, Çetin, Türkiye'de Tek Parti Yönetimi, Altın <strong>Kitaplar</strong> Yayınevi, İstanbul 1983.<br />

YKY, Cumhuriyetin 75 Yılı, 1923-1940, (Yayın Yönetmeni) Feridun Ansın, İstanbul<br />

1999.<br />

YKY, Cumhuriyetin 75 Yılı, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 1999.<br />

Arşiv Belgeleri<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü Kataloğu (1924-1949), <strong>Ankara</strong><br />

1999.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Bayındırlık Bakanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi<br />

Başkanlığı, Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden Dairesi Başkanlığı<br />

Kataloğu 1870-1951, <strong>Ankara</strong> 2001.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Müşterek Kararnameler Kataloğu.<br />

T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire<br />

Başkanlığı, Toprak İskan Müdürlüğü Kataloğu.<br />

1080

Günlük Gazeteler<br />

Akşam Gazetesi<br />

Cumhuriyet Gazetesi<br />

Son Posta Gazetesi<br />

Vakit Gazetesi<br />

Yarın Gazetesi<br />

Mizah Gazeteleri<br />

Akbaba<br />

Karagöz<br />

Dergiler<br />

Belediyeler Dergisi<br />

Jandarma Emirler Mecmuası<br />

Resimli Uyanış<br />

TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi)<br />

Türk İdare Dergisi<br />

Türk Kooperatifçisi<br />

Ülkü Halkevleri Dergisi<br />

İnternet Adresleri<br />

Başbakanlık, http://www.basbakanlik.gov.tr<br />

Boğaziçi <strong>Üniversitesi</strong> Kronolojisi,<br />

http://www.ata.boun.edu.tr/chronology/kronoloji/1938.htm<br />

Cumhuriyet Tarihi Ekonomi Kronolojisi, http://www.kronoloji.gen.tr/ekonomi/eko-<br />

lhtml.<br />

Genelkurmay Başkanlığı, http://www.tsk.mil.tr<br />

Milli Eğitim Bakanlığı, Hasan Ali Yücel Kronolojisi<br />

http://www.meb.gov.tr/meb/hasanali/kronoloji/kronoloji.htm<br />

Modern Türkiye Tarihi Kronolojisi,<br />

http://www.ata.boun.edu.tr/cronology/kronoloji/1937.htm<br />

Mustafa Kemal Kronolojisi, http://www.ada.net.tr/ataturk/kronoloji.html<br />

Sakarya <strong>Üniversitesi</strong> Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi<br />

http://www.atamer.sakarya.edu.tr/kro-38htm.<br />

Yüksek Denetleme Kurulu, http://www.ydk.gov.tr<br />

1081

ARAŞTIRMACILAR HAKKINDA<br />

Prof. Dr. Birgül Ayman Güler<br />

1961 Bergama doğumlu. <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Kamu Yönetimi Bölümü'nde öğretim üyesidir. 2002 yılından bu yana SBF<br />

Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü görevini<br />

yürütmektedir. 1986-2002 yıllan arasında Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi<br />

Enstitüsü'nde öğretim üyesi ve 1996-2002 yıllan arasında Yerel Yönetimler<br />

Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürü olarak görev yapmıştır.<br />

> Yerel Yönetimler: Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, İmge<br />

Kitabevi, Üçüncü Baskı, <strong>Ankara</strong> 2006. (Birinci Baskı 1992, İkinci baskı<br />

1998)<br />

> Yeni Sağ ve Devletin Değişimi: Yapısal Uyarlama Politikaları 1980-<br />

1995, İmge Kitabevi, İkinci Baskı, <strong>Ankara</strong> 2005. (Birinci Baskı, 1996)<br />

> Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, Birinci Baskı,<br />

<strong>Ankara</strong> 2005.<br />

> Devlette Reform Yazıları, Paragraf - YAYED Yayını, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

> Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, (ed.), AÜ SBF KAYAUM Yayını,<br />

<strong>Ankara</strong> 2004.<br />

> Makale ve diğer çalışmalanna şu adresten erişilebilir:<br />

http://politics.ankara.edu.tr/~bguler<br />

Yrd. Doç. Dr. Sonay Bayramoğlu Özuğurlu<br />

1970 Ardeşen doğumlu. <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

İktisat Bölümü'nden mezun oldu. Yüksek lisans ve doktora çalışmalanm AÜ<br />

Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Anabilim Dalı Siyaset<br />

Bilimi programında tamamladı. Halen Akdeniz <strong>Üniversitesi</strong> İktisadi ve İdari<br />

Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nde öğretim üyesidir.<br />

> Bayramoğlu, Sonay, Yönetişim Zihniyeti: Türkiye'de Üst Kurullar ve<br />

Siyasal İktidarın Dönüşümü, İstanbul: İletişim Yay. 2005.<br />

> Bayramoğlu, Sonay, "Türkiye'de Bölgesel Politikalann Gelişimi",<br />

Bölge Kalkınma Ajansları, (Derleyen Menaf Turan), Paragraf Yay.,<br />

<strong>Ankara</strong>, (35-120). 2005<br />

> Çitçi, Oya (Ed.), 0. Akbulut, S. Bayramoğlu, M.Şener ve H. Yayman,<br />

Yerel Seçimler Panoraması 1963-1999, <strong>Ankara</strong>: TODAİE Yayını No:<br />

306, 2001.<br />

> Özuğurlu, Sonay Bayramoğlu, "Türkiye'de Devletin Değişen Karakteri",<br />

Toplum ve Hekim, Cilt:20, Sayı:l, 2005 (41-52).<br />

> Bayramoğlu, Sonay, "Özelleştirme Döneminde Tekelleşme Eğilimi:<br />

Rekabet Kurulu Kararlarına Dayalı Bir Çözümleme", SBF Tartışma<br />

Metinleri, No.61, Aralık 2003, A.Ü. SBF. (1-21)<br />

1083

Bayramoğlu, Sonay, "Düzenleyici Devlet Düzenlenirken: OECD<br />

Türkiye Raporunun Eleştirel Bir Çözümlemesi", Praksis, 9. 2003. (143-<br />

162)<br />

> Bayramoğlu, Sonay, "Küreselleşmenin Yeni Siyasal İktidar Modeli:<br />

Yönetişim", Praksis, Sayı 7, Yaz , 2002, (85-117).<br />

> Bayramoğlu, Sonay, "OECD ve Kamu Yönetimi", Kamu Yönetimi<br />

Dünyası, 2003, Yıl.4, Sayı.4 (43-47)<br />

Ar. Gör. Nuray Ertürk Keskin<br />

1975 Çorum doğumlu. Lisans öğrenimini AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Kamu Yönetimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans derecesini AÜ Sosyal<br />

Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı'ndan aldı.<br />

Halen aynı anabilim dalında doktora öğrencisi ve araştırma görevlisidir. Taşra<br />

örgütlenmesi, devlet reformu ve yönetim düşünü üzerine çalışmaktadır. Başlıca<br />

akademik çalışmaları şunlardır:<br />

> "Türkiye'de Kamu Yönetimi Disiplininin 'Köken' Sorunu", Amme<br />

İdaresi Dergisi, Cilt 39, Sayı 2, Haziran 2006, s. 1-28.<br />

> "Devlet Reformunu Tarihten Çalışmak: Araştırmalara Hazırlık<br />

Kılavuzu", (Prof. Dr. Birgül A. Güler ile birlikte), AÜ SBF GETA<br />

Tartışma Metinleri, No. 88, Kasım 2005.<br />

> "Eğitim Hizmetinde Yerelleşme: Okul Aile İşletmeleri", Kamu Yönetimi<br />

Dünyası, Yıl 6, Sayı 21, Ocak-Mart 2005, s. 8-11.<br />

> "Eğitimde Reform", Mülkiye, Cilt XXVIII, Sayı 245, Kış 2004, s. 125-<br />

148.<br />

> "Rusya Federasyonu", Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, (Yrd. Doç.<br />

Dr. Erel Tellal ile birlikte), AÜ SBF KAYAUM Yayını, <strong>Ankara</strong> Aralık<br />

2004, s. 264-294.<br />

> Eğitimde Çürüyüş, KİGEM Özelleştirme Değerlendirmeleri-1, (Aytül G.<br />

Demirci ile birlikte), KİGEM, <strong>Ankara</strong> 2003.<br />

Dr. Bülent Duru<br />

1971 <strong>Ankara</strong> doğumlu. Lisans öğrenimini AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Kamu Yönetimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans ve doktora derecesini<br />

AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim<br />

Dalı'ndan aldı. Halen aynı anabilim dalında öğretim elemanıdır. Kentleşme ve<br />

çevre politikaları üzerine çalışmaktadır. Başlıca akademik çalışmaları şunlardır:<br />

1084<br />

> 20. Yüzyıl Kenti, İmge, <strong>Ankara</strong>, 2002. (Ayten Alkan ile birlikte,<br />

derleme-çeviri)<br />

> Kıyı Politikası, Mülkiyeliler Birliği Vakfı, <strong>Ankara</strong>, 2003.<br />

> "Viyana'dan Kyoto'ya İklim Değişikliği Serüveni", Mülkiye, Eylül-Ekim<br />

2001, C.XXV, s.301-333.

"Gökdelenler ve Kent", Cevat Geray'a Armağan, Mülkiyeliler Birliği<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 2001, s.331-362.<br />

> "Türkiye'de Çevrenin Siyasallaşması: Yeşiller Partisi Deneyimi",<br />

Mülkiye, Eylül-Ekim 2002, C.XXVI, s. 179-200.<br />

> "Dünya Bankası, GEF ve Küresel Çevre Sorunlan", A.Ü.SBF Dergisi,<br />

S.58/2, (Nisan-Haziran 2003), s.79-96. (Ayrıca, Çevre ve Mühendis,<br />

Mart 2004, S. 26, s.33-42.)<br />

> "Ormanlann Özelleştirilmesi, Kıyılar ve Dünya Bankası: Doğal Değer<br />

mi, Ekonomik Kaynak mı?", Planlama, 2003/1, s.47-51. (Ayrıca,<br />

A.Ü.SBF Tartışma Metinleri: Kamu Yönetimi Reformu İncelemeleri:<br />

Mülkiye'den Perspektifler (2), No: 60, Kasım 2003)<br />

> "Küreselleşme, Avrupa Birliği ve Türkiye Çevresi", Birikim, S.191,<br />

Mart 2005, s. 63-72.<br />

> "Avrupa Birliği Kentsel Politikası ve Türkiye Kentleri Üzerine",<br />

Mülkiye, S.246, Bahar 2005, s.59-76.<br />

> "Küresel Sermaye Birikimi ve Ekolojik Bunalım", Birikim, S.201, Ocak<br />

2006, s. 45-57.<br />

Dr. Tayfun Çınar<br />

1973 yılında İzmir'de doğdu. Lisans öğrenimini A.Ü. Siyasal Bilgiler<br />

Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans ve doktora<br />

derecesini A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi<br />

(Kent ve Çevre Bilimleri) Anabilim Dalı'ndan aldı. <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Siyasal<br />

Bilgiler Fakültesi'nde araştırma görevlisidir. Kentleşme ve yerel yönetimler<br />

üzerine çalışmaktadır. Başlıca akademik çalışmalan şunlardır:<br />

> Su Yönetimi: Küresel Politika ve Uygulamalara Eleştiri, Memleket<br />

Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 2006. (Hülya K. Özdinç ile birlikte Editörlük)<br />

> "Su Yönetimi ve Finansmanında Strateji, Model ve Aktörler", Su<br />

Yönetimi: Küresel Politika ve Uygulamalara Eleştiri (içinde), Tayfun<br />

Çınar, Hülya K. Özdinç (Ed.), Memleket, <strong>Ankara</strong>, 2006, s.43-93.<br />

> "Türkiye'de İçmesuyu ve Kanalizasyon Hizmetleri: Yönetim ve<br />

Finansman", Su Yönetimi: Küresel Politika ve Uygulamalara Eleştiri<br />

(içinde), Tayfun Çınar, Hülya K. Özdinç (Ed.), Memleket, <strong>Ankara</strong>,<br />

2006, s.227-252.<br />

> "Kentsel Altyapı Finansman Modeli Olarak Yerel Kredi Piyasası<br />

Sistemi: Türkiye Örneği", A.Ü.SBF Dergisi, S.60/4, (Ekim-Aralık<br />

2005), s.57-74.<br />

> "Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama ve Performans Yönetimi",<br />

Genel-lş Emek Araştırma Dergisi, Sayı:2, 2005, s.27-39.<br />

> "Yeni Belediye Yasasının Mali Hükümleri Üzerine Bir Değerlendirme",<br />

Genel-İş Emek Araştırma Dergisi, Sayı:l, 2005, s.85-103.<br />

1085

"Belediyeler ve Haciz", Memleket Mevzuat, Sayı:l, Temmuz 2005, s.7-<br />

10.<br />

> Dünyada ve Türkiye'de Başkentlik Sorunu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı<br />

Yayınlan: 32, Tezler Dizisi: 15, <strong>Ankara</strong>, 2004. (Doktora tezinin gözden<br />

geçirilmiş halidir)<br />

> Yerel Maliye Sistemi, TODAİE YYAEM, <strong>Ankara</strong>, 2004. (Birgül A.<br />

Güler ile birlikte)<br />

> "Yerel Kredi Sistemi ve Yerel Yönetimlerin Dış Borçlanması", Kamu<br />

Yönetimi Dünyası, Yıl: 5, Sayı 17-18, Ocak-Haziran 2004, s.22-30.<br />

> "Polonya", Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, (Yayına Hazırlayan<br />

Nuray E. Keskin), AÜ SBF KAYAUM Yayını, <strong>Ankara</strong> Aralık 2004, s.<br />

264-294.<br />

> "Yerel Yönetimler Maliyesine Yönelik Uluslararası Politikalar",<br />

Antalya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiriler<br />

Kitabı, TMMOB MMO, 2001, Antalya, s.77-87.<br />

> "Çevremerkezcilik ve Derin Ekoloji Akımı", Cevat Geray'a Armağan,<br />

Mülkiyeliler Birliği Yayınları, <strong>Ankara</strong>, 2001, s.265-280.<br />

> "Yerel Yönetim Hizmetlerinde Finansman Kaynaklan", Yerel<br />

Yönetimler İçin Bütünsel-Önleyici Çevre Yönetimi Eğitimi Projesi,<br />

(içinde 6. bölüm) G. Demirer, E. Torunoğlu (Ed.), TMMOB ÇMO,<br />

<strong>Ankara</strong>, Aralık 2000, s.1-38.<br />

> "Bahçekent Modelinin Düşünsel Kökenleri ve Kentbilime Katkıları",<br />

A.Ü.SBFDergisi, S.55/1, (Ocak-Mart 2000), s.27-51.<br />

> "Dünya Kenti ve Toplumsal Kutuplaşma: İstanbul Dünya Kenti Olmalı<br />

mı?", A.Ü..İletişim Fakültesi Yıllığı, <strong>Ankara</strong>, 2000, s.73-98.<br />

> Belediye Personel Sistemi, TODAİE YYAEM, <strong>Ankara</strong>, 1999. (Birgül A.<br />

Güler (Ed.) ve diğerleri ile birlikte)<br />

Ar. Gör. Ceren Kalfa<br />

1974 Diyarbakır doğumludur. 1992 yılında Antalya Anadolu Lisesi'nden<br />

mezun oldu. Lisans öğrenimini ODTÜ İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Kamu<br />

Yönetimi ve Siyaset Bilimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans derecesini<br />

AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim<br />

Dalı'ndan aldı. Halen aynı anabilim dalında doktora öğrencisi ve Akdeniz<br />

<strong>Üniversitesi</strong> İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nde<br />

araştırma görevlisidir. Başlıca akademik çalışmaları şunlardır:<br />

1086<br />

> "Küreselleşme: Devlet Eliyle Neo-liberal Dönüşüm", Toplum ve Hekim,<br />

Cilt: 20, Sayı:l, Ocak - Şubat 2005. s: 28-35<br />

> "Kağıt Raporu", 20. Yılında Türkiye'de Özelleştirme Gerçeği<br />

Sempozyum Kitabı, TMMOB Yayını, <strong>Ankara</strong>, Eylül 2005. s: 331-368.

Ar. Gör. Menaf Turan<br />

1974 Van doğumludur. Lisans öğrenimini İnönü <strong>Üniversitesi</strong> İktisadi ve<br />

İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans<br />

derecesini Mersin <strong>Üniversitesi</strong> Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi<br />

Anabilim Dalı'ndan aldı. Halen AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi<br />

ve Siyaset Anabilim Dalı Kent ve Çevre Bilimleri Dalı'nda doktora öğrencisi ve<br />

araştırma görevlisidir. Kentsel siyaset ve yerel yönetimler konularında<br />

çalışmalarını sürdürmektedir.<br />

> "David Harvey'e Göre Yeni Emperyalizm", Mülkiyeliler Birliği Dergisi,<br />

Cilt XXX., Sayı 250, s. 197-203<br />

> "Afet Politikası", Memleket Mevzuat, Sayı 9, Mart 2006, s.4-10.<br />

> "<strong>Ankara</strong>'da Kentsel Dönüşüm Politikaları, Yansımaları ve Sonuçları",<br />

Mimarlar Derneği 1927 Dönem Etkinlikleri 2004-2006 (içinde),<br />

Mimarlar Derneği 1927 Yayınlan, <strong>Ankara</strong>, 2006.<br />

> "Ajanslara Hazırlık: Bölgesel Kalkınma Programlan", Memleket<br />

Mevzuat, Sayı 8, Şubat 2006, s.39-41<br />

> "5393 Sayılı Belediye Kanununda İmar", Memleket Mevzuat, Sayı: 3,<br />

Eylül 2005, s.40-44.<br />

> "Kalkınma Ajanslan ve Belediyeler", Memleket Mevzuat, Sayı: 1,<br />

Temmuz 2005, s.46-50.<br />

> "Tekstil Raporu: Özelleştirme Sürecinde Sümerbank" 20. Yılında<br />

Türkiye'de Özelleştirme Gerçeği Sempozyumu 26-27 Mayıs 2005<br />

(içinde), TMMOB Yayını, <strong>Ankara</strong> 2005, s.369-374.<br />

> "Bölge Kalkınma Ajanslannın Örgütsel Yapısı", Kamu Yönetimi<br />

'Reform 'u, Çevre ve Bölge Kalkınma Ajansları Yasa Tasarısı<br />

Sempozyumu 4 Mart 2005 (içinde), ÇMO-YAYED Yayını, <strong>Ankara</strong><br />

2005, s. 75-81.<br />

> Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir (Der.), Paragraf Yayınlan,<br />

<strong>Ankara</strong> 2005.<br />

> "Bölgesel Kalkınma Programlan", Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne<br />

Değildir (içinde), Paragraf Yayınlan, <strong>Ankara</strong> 2005.<br />

> "Belediye Hizmetlerinde Değişimin Bir Aktörü Olarak GATS", Kamu<br />

Yönetimi Dünyası, Yıl: 4, Sayı: 15, Temmuz-Eylül 2003, s. 26-33.<br />

Ar. Gör. <strong>Tekin</strong> Avaner<br />

1974 yılında Kadirli'de doğdu. Lisans öğretimini Gazi <strong>Üniversitesi</strong> İİBF<br />

Kamu Yönetimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek lisans derecesini AÜ Sosyal<br />

Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı'ndan aldı.<br />

Halen aynı anabilim dalında doktora öğrencisi ve araştırma görevlisidir. İdari<br />

reform, devletin yeniden yapılandınlması, bağımsız düzenleyici kurumlar ve<br />

reform üzerine çalışmaktadır. Başlıca akademik çalışmalan şunlardır:<br />

1087

"Kalkınma Ajansları Bir Bölgeli Devlet Ya Da Federalizm Adımı<br />

mıdır?", Memleket Mevzuat, Yayed, Şubat 2006, sayı 8, s.44-46.<br />

> "Kolonyalist Bir Kavram: İyi Yönetim", Genel-İş Emek Araştırma<br />

Dergisi, 2005/2, s.89-100.<br />

> "Bölge Kalkınma Ajansları ve İstatistiki Bölge Birimi", "Kamu<br />

Yönetimi 'Reform'u, Çevre ve Bölge Kalkınma Ajansları Yasa<br />

Tasarısı" Sempozyumu, TMMOB ÇMO, YAYED, 4 Mart 2005,<br />

<strong>Ankara</strong>, (yay.haz.) Esra Ergüzeloğlu Kilim, Mayıs 2005.<br />

> "Bölge Kalkınma Ajanslan (BKA) Siyasal Rejim Sorunu Yaratır Mı?",<br />

Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir?, der.Menaf Turan,<br />

Paragraf Yayınevi, <strong>Ankara</strong>, 1 .Baskı, Mart 2005, s.239-263.<br />

> Özelleştirilen İstikbal: Türk Hava Yolları (THY), KİGEM Özelleştirme<br />

Değerlendirmeleri no:3, KİGEM, <strong>Ankara</strong>, Ağustos 2004.<br />

Ar. Gör. Ozan Zengin<br />

1980 Kütahya doğumludur. Lisans öğrenimini AÜ Siyasal Bilgiler<br />

Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans derecesini<br />

AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim<br />

Dalı'ndan aldı. Halen aynı anabilim dalında doktora öğrencisi ve Siyasal<br />

Bilgiler Fakültesi'nde araştırma görevlisidir. Yönetim ve devlet olgusu, kamu<br />

yönetimi disiplini, yöntembilim üzerine çalışmaktadır. Başlıca akademik<br />

çalışmalan şunlardır:<br />

1088<br />

> "Türkiye'deki Kamu Yönetimi Disiplininin Özgüllük ve Saflık Sorunu",<br />

Kamu Yönetimi: Yöntem ve Sorunlar (içinde), Şinasi Aksoy ve Yılmaz<br />

Üstüner (Ed.), Nobel Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> (basım aşamasında).<br />

> Yiğit Karahanoğulları'yla birlikte "Asistanlar Bağırıyor: Üniversite<br />

Hocaları Çıplak", Mülkiye, C. 30, S. 251, 2006, s. 101-113.<br />

> "İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanunu Tasan Taslağı Üzerine<br />

Değerlendirme", Memleket Mevzuat, YAYED, C. 2, S. 13, 2006, s. 39-<br />

41.<br />

> "Kapitalist Devletin Son Uğrak Noktası: OECD Düzenleyici Reform<br />

Programı", Genel-İş Araştırma Dergisi, 2005/1.<br />

^ "Düzenleyici Reform Üzerine", Kamu Yönetimi Dünyası, S. 19,<br />

Temmuz-Eylül 2004, s. 12-18.<br />

y "Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasansı'nda Halk Denetçisi", AÜ SBF<br />

Tartışma Metinleri, S. 60, Kasım 2004, s. 44-54.<br />

> "Kronik: Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasansı Neyi İfade Ediyor",<br />

SBF Dergisi, C. 58, S. 4 (2003), s. 12-18.<br />

> "Türkiye Cumhuriyet Kamu Yönetiminde Dönüşüm ve OECD Etkisi",<br />

Mülkiye, C. 27, S. 241 (Güz 2003), s. 233-265.

Ar. Gör. Barış Övgün<br />

1976 İstanbul'da doğdu. Lisans öğrenimini AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi<br />

Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde tamamladı. Yüksek Lisans derecesini AÜ<br />

Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı'ndan<br />

aldı. Halen aynı anabilim dalında doktora öğrencisi ve araştırma görevlisidir.<br />

Kamu iktisadi teşebbüsleri, özelleştirme, bölgeselleşme ve bürokrasi üzerine<br />

çalışmaktadır. Başlıca akademik çalışmalan şunlardır:<br />

> "1980'lerden Günümüze Türkiye'nin Tarım Politikası ve Uygulamaya<br />

Yansımaları", Kamu Yönetimi: Yöntem ve Sorunlar (içinde), Şinasi<br />

Aksoy ve Yılmaz Üstüner (Ed.), Nobel Yayıncılık, <strong>Ankara</strong> (basım<br />

aşamasında).<br />

> Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüsü Olgusu, A.Ü. S.B.E. Basılmamış<br />

Yüksek Lisans Tez Çalışması, <strong>Ankara</strong>, 2003.<br />

> "KİT'lerden Kamu Sermayeli Şirketlere", Kamu Yönetimi Dünyası<br />

Dergisi, Yıl:4, Sayı:15, Temmuz-Eylül 2003, s: 10-15.<br />

> "KİT'lerden Kamu Sermayeli Şirketlere", A.Ü. S.B.F. Tartışma<br />

Metinleri, Özel Sayı Kamu Yönetimi Reformu İncelemeleri: Mülkiye'den<br />

Perspektifler, No:60, Kasım 2003.<br />

> "Geçmişten Günümüze Kamu İktisadi Teşebbüsleri", Genel-İş Emek<br />

Araştırma Dergisi, 2005/1.<br />

Yrd. Doç.Dr. M. Murat Baskıcı<br />

1970 <strong>Ankara</strong> doğumludur. Lisans ve lisansüstü eğitimlerini <strong>Ankara</strong><br />

<strong>Üniversitesi</strong>'nde tamamlamıştır. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü<br />

İktisat Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyesi olan araştırmacının geç Osmanlı ve<br />

erken Cumhuriyet dönemlerinin iktisadi tarihine ilişkin yayınlanmış eserleri<br />

bulunmaktadır. Eserlerinden bazıları şunlardır:<br />

> 1800-1914 Yıllarında Anadolu'da İktisadi Değişim, <strong>Ankara</strong>: Turhan<br />

Kitabevi, 2005.<br />

> "Sevr-Lozan Antlaşmalarının Başlıca İktisadi Hükümlerinin<br />

Karşılaştırılması", Mülkiye, Cilt XXVIII, Kış 2004, Sayı 242, s.109-126.<br />

> "Lozan Barış Antlaşmasının Ekonomik ve Malî Hükümleri", Yaşayan<br />

Lozan (ed. Çağrı Erhan, <strong>Ankara</strong>: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı,<br />

2003) içinde, s.263-391.<br />

> "Lozan Barış Antlaşmasının Ulaşım Yollan ve Sağlık Sorunlanyla İlgili<br />

Hükümleri", Yaşayan Lozan (ed. Çağn Erhan, <strong>Ankara</strong>: T.C. Kültür ve<br />

Turizm Bakanlığı, 2003) içinde, s.391-432.<br />

> "Lozan'da İmzalanan Sözleşme, Protokol ve Anlaşmalar: Ticaret<br />

Sözleşmesi", Yaşayan Lozan (ed. Çağn Erhan, <strong>Ankara</strong>: T.C. Kültür ve<br />

Turizm Bakanlığı, 2003) içinde, s.747-765.<br />

1089

1090<br />

> "Lozan Antlaşması'na Ekli Açıklamalar: Osmanlı İmparatorluğu'nda<br />

Verilmiş Ayrıcalıklara İlişkin Protokol ve Bildiri", Yaşayan Lozan (ed.<br />

Çağrı Erhan, <strong>Ankara</strong>: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2003) içinde,<br />

s.848-853.<br />

> "Osmanlı Anadolusunda Bankacılık: 1880-1919", Prof.Dr. Yüksel Koç<br />

Yalkın'a Armağan (SBF Yayın No:590, TÜRMOB Yayın No:221,<br />

<strong>Ankara</strong>: 2003) içinde, s.73-92.<br />

> "Osmanlı Tarımında Makineleşme: 1870-1914", A.Ü. S.B.F. Dergisi,<br />

Cilt 58 Sayı 1, Ocak-Mart 2003, s.29-53.<br />

> "Osmanlı Ekonomisinde 'Modern' Kredi Kurumlarına Duyulan İhtiyaç:<br />

1840-1880", Ekonomik Yaklaşım, Kış 2003, Cilt 14 Sayı 44-46, s.41-55.<br />

> "Osmanlı Anadolusunda Sigorta Piyasası: 1860-1918", A.Ü.S.B.F.<br />

Dergisi, Cilt 57 Sayı 4, Ekim-Aralık 2002, s.1-33.

A. Agache, 531,535<br />

Abbas Hilmi Paşa, 382, 391, 914<br />

ABD, 113, 156, 212, 238, 247, 303 , 320,<br />

323, 332, 340, 402, 414, 416, 420, 522,<br />

604, 622, 657, 818, 902, 974, 990, 1025,<br />

1038<br />

Abdurrahman Melek, 960, 961<br />

Abdülhalik Renda, 4, 24, 234, 235, 647,<br />

695, 799, 883, 897, 959, 966, 968, 1016<br />

Abdüihamit, 880<br />

Abideleri Koruma Heyeti, 545<br />

Abidin Özmen, 235, 676, 805, 845<br />

Açıksöz, 816, 829<br />

Adalet Bakanlığı, 4, 77,103,310,325,409<br />

Adana, 15, 26, 30, 33, 37, 38, 39, 42, 43, 47,<br />

76, 81, 87, 92, 96, 108, 116, 124, 126,<br />

136, 137, 143, 148, 159, 164, 168, 170,<br />

179, 197, 201, 206, 208, 211, 212, 219,<br />

220, 222, 224, 234, 235, 240, 241, 246,<br />

248, 251, 252, 277, 288, 311, 315, 326,<br />

329, 342, 357, 360, 361, 363, 366, 370,<br />

376, 385, 410, 417, 422, 432, 436, 440,<br />

446, 453, 458, 498, 562, 591, 606, 633,<br />

648, 652, 718, 725, 734, 752, 760, 787,<br />

805, 806, 880, 896, 897, 917, 925, 932,<br />

933, 972, 973, 984, 996, 999, 1009,<br />

1011, 1037, 1045, 1046, 1051, 1052,<br />

1066, 1069, 1070<br />

Adapazarı, 49, 62, 159, 195, 226, 322, 331,<br />

334, 436, 532, 542, 690<br />

Adıyaman, 33, 81, 199, 448, 505, 513, 674,<br />

726, 742, 786<br />

adli ıslahat, 310, 311<br />

Adli İhtisas Mahkemeleri, 326, 653<br />

adli tesviye, 70, 72, 258, 263<br />

adliye, 35, 83, 175, 400, 511, 540, 548, 574,<br />

588, 643, 740, 828, 928, 950, 970,1033<br />

Adliye Vekaleti, 4, 27, 89, 125, 131, 144,<br />

180, 183, 232, 275, 297, 309, 311, 326,<br />

339, 348, 384, 424, 453, 506, 540, 558,<br />

576, 612, 639, 710, 711, 717, 733, 755,<br />

830, 871, 899, 900, 908, 915, 917, 921,<br />

924, 928, 934, 950, 955, 970, 977, 1000,<br />

1022, 1029, 1034, 1038, 1048, 1061<br />

af, 18, 36, 185, 244, 288, 527, 530, 548,<br />

598, 599, 696, 904, 943, 963, 1041<br />

TİDATA DİZİN 1929-1939<br />

Af Kanunu, 204, 504, 655, 904, 943, 952<br />

afet, 587<br />

Afet İnan, 147,233,249,251, 967<br />

Afgan, 37, 145, 166, 485, 507, 549, 647,<br />

718, 798, 971<br />

Afganistan, 37, 522, 687, 870, 902, 910, 948<br />

afyon, 466,488, 758,1028<br />

Afyon, 116, 137, 163, 192, 241, 246, 287,<br />

315, 329, 331, 349, 350, 368, 374, 380,<br />

387, 391, 404, 410, 417, 432, 436, 449,<br />

486, 522, 532, 542, 543, 548, 570, 594,<br />

604, 606, 626, 674, 698, 722, 744, 790,<br />

804, 830, 835, 987, 996, 1027, 1039,<br />

1040, 1050<br />

ağa, 892<br />

Ağır Ceza Mahkemesi, 41, 78, 80, 360, 437,<br />

441,608,719, 1016<br />

Ağrı, 14, 152, 180, 315, 360, 397, 486, 568,<br />

596, 661, 685, 686, 687, 716, 738, 741,<br />

746, 795, 845, 1029<br />

Ahali Cumhuriyet Fırkası, 108, 126, 201,<br />

219<br />

Ahlat, 101, 127, 336, 458, 603, 716, 786<br />

Ahmet Ağaoğlu, 108, 116, 191, 193, 214,<br />

1027<br />

Ahmet Emin Yalman, 905, 957, 1005, 1015<br />

Ahmet Hamdi, 214,330, 337,440, 513, 539,<br />

606<br />

Akay, 580, 891, 1014<br />

Akbaba Gazetesi, 688, 699<br />

Akil Muhtar Özden, 919<br />

Aksaray, 11, 12, 14, 81, 144, 150, 210, 216,<br />

219, 242, 251, 270, 315, 352, 366, 387,<br />

393, 408, 421, 436, 443, 446, 464, 467,<br />

659, 751,786, 881,928<br />

Alanya, 482,484, 795, 877<br />

Albert Malche, 312, 327,422<br />

Alfred Paluka, 119, 190<br />

Ali Bey, 99, 132, 184, 191, 252, 331, 434,<br />

440, 459, 466, 476, 493, 513, 522, 543,<br />

548, 587, 593, 594, 597<br />

Ali Canip, 556, 752<br />

Ali Çetinkaya, 818, 859, 882, 897, 919, 933,<br />

963,973, 981, 1016, 1017<br />

Ali İktisat Meclisi, 8, 9, 23, 64, 103, 221,<br />

358, 432,480, 662, 665, 1076<br />

Ali Saib, 693, 1046<br />

Ali Türkgeldi, 723, 731, 808, 915<br />

1091

Alişar, 87, 143<br />

Alman, 25, 33, 36, 66, 77, 87, 93, 111, 129,<br />

182, 188, 190, 195, 248, 249, 288, 304,<br />

323, 326, 334, 344, 386, 392, 413, 422,<br />

423, 433, 438, 443, 483, 490, 501, 513,<br />

518, 531, 534, 540, 541, 595, 611, 618,<br />

646, 753, 760, 786, 792, 802, 870, 920,<br />

954, 964, 1011, 1013, 1020, 1036, 1037,<br />

1051, 1078<br />

Almanya, 25, 42, 65, 67, 74, 77, 82, 101,<br />

113, 132, 149, 153, 167, 168, 172, 173,<br />

175, 180, 182, 188, 195, 197, 207, 255,<br />

258, 303, 304, 305, 307, 323, 326, 329,<br />

330, 333, 342, 347, 348, 362, 364, 369,<br />

371, 378, 385, 387, 394, 399, 402, 404,<br />

406, 413, 422, 429, 432, 433, 437, 448,<br />

471, 493, 500, 509, 521, 522, 534, 536,<br />

541, 562, 585, 618, 646, 649, 651, 654,<br />

671, 705, 738, 740, 742, 748, 760, 779,<br />

796, 818, 842, 875, 887, 896, 902, 903,<br />

954, 956, 957, 964, 979, 989, 990, 1001,<br />

1004, 1007, 1011, 1013, 1017, 1024,<br />

1036, 1046, 1053, 1057<br />

Alpullu, 112, 156, 165, 189, 192, 214, 222,<br />

336, 636<br />

altı ok, 812<br />

Amanullah Han, 145<br />

Amasra, 973, 1049<br />

Amasya, 11, 186, 198, 211, 214, 220, 240,<br />

273, 348, 363, 386, 391, 398, 446, 483,<br />

490, 510, 569, 574, 581, 587, 599, 600,<br />

606, 651, 734, 784, 788, 795, 800, 973,<br />

995<br />

amele, 194, 211, 261, 348, 456, 521, 527,<br />

545, 607, 734<br />

Amele Bayramı, 159<br />

amele birliği, 456<br />

amenajman, 101, 130, 217, 1032<br />

Amerika, 42, 86, 143, 144, 156, 194, 238,<br />

256, 293, 320, 339, 393, 436, 452, 459,<br />

475, 521, 525, 535, 536, 560, 585, 589,<br />

647, 757, 761, 988, 1013, 1014, 1015,<br />

1017, 1021, 1066, 1067<br />

amme, 226, 451, 477, 525, 559, 608, 675,<br />

748, 753, 831<br />

Amortisman Sandığı, 674, 1011<br />

Amyant, 365, 376<br />

Anadolu, 15, 30, 33, 37, 39, 49, 72, 81, 84,<br />

96, 105, 129, 137, 151, 152, 157, 166,<br />

172, 180, 188, 196, 227, 249, 251, 313,<br />

315, 317, 321, 327, 380, 387, 389, 412,<br />

426, 436, 481, 518, 569, 580, 611, 617,<br />

1092<br />

626, 630, 696, 705, 714, 716, 750, 782,<br />

809, 816, 830, 831, 838, 849, 894, 904,<br />

906, 926, 943, 978, 979, 1039, 1075,<br />

1086, 1089<br />

Anadolu Ajansı, 105, 180, 188, 227, 412,<br />

518, 611, 617, 705, 809, 894, 978, 1075<br />

Anıtkabir, 1068<br />

<strong>Ankara</strong>, 1,4, 7, 9, 11, 13, 17, 18, 22, 24, 28,<br />

35, 36, 38, 40 41,44, 50,51,54, 59,61,<br />

62, 63, 65, 67 69, 72, 74, 76, 78, 79, 80,<br />

82, 84, 85, 86, 87 90, 94, 96, 98, 99,<br />

100, 103 104 105 107 109 İLİ 113,<br />

114, 115 116 119 120 128 129 131,<br />

137, 139 141 145 146 148 149 150,<br />

152, 153 154 156 158 159 161 163,<br />

164, 168 169 170 172 173 175 177,<br />

178, 179 180 181 182 185 188 189,<br />

193, 194 195 196 198 207 209 210,<br />

212, 213 214 215 219 225 227 228,<br />

229, 231 233 236 237 241 245 246,<br />

249, 253 255 257 258 261 262 267,<br />

268, 273 275 276 278 281 284 285,<br />

286, 287 292 293 294 296 297 300,<br />

303, 308 312 313 315 317 320 321,<br />

323, 324 328 329 330 331 332 334,<br />

336, 338 339 340 343 344 345 346,<br />

347, 348 349 352 353 360 363 364,<br />

365, 366 367 368 372 375 380 381,<br />

382, 384 385 387 388 390 397 399,<br />

401, 403 406 409 410 411 412 413,<br />

414, 415 416 423 425 428 429 430,<br />

431, 432 433 435 436 438 440 446,<br />

450, 451 453 454 456 460 463 467,<br />

470, 471 473 474 475 476 481 485,<br />

487, 488 489 491 495 498 501 502,<br />

503, 504 508 509 510 512 513 515,<br />

518, 519 521 522 528 532 534 536,<br />

538, 539 542 545 547 549 552 555,<br />

556, 558 560 561 562 565 566 567,<br />

568, 569 570 573 575 576 577 578,<br />

579, 580 582 584 585 586 587 589,<br />

590, 591 593 595 596 598 599 600,<br />

602, 603 604 610 612 613 615 617,<br />

619, 626 627 629 630 631 635 636,<br />

638, 639 640 646 647 649 650 651,<br />

652, 655 656 659 662 663 664 665,<br />

667, 668 669 670 672 674 675 677,<br />

678, 680 681 683 684 687 690 692,<br />

693, 696 699 700 702 703 704 705,<br />

706, 707 708 710 716 717 719 722,<br />

724, 725 728 733 736 740 748 753,<br />

757, 759 760 762 764 765 766 769,

773, 775, 777, 778, 782, 784, 785, 789,<br />

790, 793, 795, 798, 799, 800, 801, 802,<br />

803, 805, 807, 809, 810, 811, 812, 813,<br />

821, 825, 826, 827, 830, 831, 833, 834,<br />

835, 836, 837, 840, 841, 846, 848, 849,<br />

850, 852, 853, 854, 857, 858, 859, 861,<br />

862, 863, 873, 880, 882, 883, 884, 889,<br />

891, 893, 894, 895, 896, 897, 898, 900,<br />

901, 903, 906, 911, 912, 914, 916, 917,<br />

918, 919, 922, 923, 924, 926, 929, 931,<br />

932, 933, 938, 943, 944, 945, 948, 950,<br />

957, 959, 960, 961, 963, 964, 965, 966,<br />

967, 970, 971, 972, 973, 974, 976, 977,<br />

978, 982, 984, 987, 989, 990, 991, 993,<br />

995, 996, 997, 999, 1002, 1003, 1007,<br />

1011, 1012, 1014, 1017, 1018, 1021,<br />

1022, 1025, 1026, 1027, 1029, 1032,<br />

1037, 1038, 1039, 1043, 1044, 1045,<br />

1047, 1048, 1051, 1056, 1064, 1067,<br />

1068, 1072, 1074, 1075, 1076, 1077,<br />

1078, 1079, 1080, 1083, 1084, 1085,<br />

1086, 1087, 1088,1089, 1090<br />

<strong>Ankara</strong> Belediyesi, 59, 137, 209, 215, 237,<br />

249, 324, 330, 446, 547, 677, 849, 850,<br />

861, 896, 931, 1025<br />

<strong>Ankara</strong> Elektrik Türk Anonim Şirketi, 547<br />

<strong>Ankara</strong> İmar Komisyonu, 346<br />

<strong>Ankara</strong> İmar Müdürlüğü, 154, 159, 425,<br />

503, 539, 582, 849<br />

<strong>Ankara</strong> imar planı, 346, 538<br />

<strong>Ankara</strong> Memurlar Kooperatifi, 610<br />

<strong>Ankara</strong> Palas, 411, 589<br />

Anneler Birliği, 119, 122, 149<br />

Anonim Şirket, 44, 130, 137, 152, 158, 206,<br />

270, 320, 339, 341, 381, 418, 455, 464,<br />

492, 497, 498, 557, 635, 681, 743, 773,<br />

796, 849, 850, 858, 881, 933, 1045, 1046<br />

Antakya, 709, 793, 797, 799, 800, 802, 804,<br />

808, 827, 877, 925, 930, 937, 944, 955,<br />

1071<br />

Antalya, 92, 96, 147, 164, 206, 219, 225,<br />

237, 241, 244, 246, 250, 251, 260, 269,<br />

288, 311, 326, 337, 358, 363, 370, 371,<br />

417, 431, 432, 440, 447, 449, 452, 479,<br />

482, 484, 494, 502, 513, 535, 564, 565,<br />

568, 586, 588, 593, 594, 601, 606, 608,<br />

613, 626, 643, 666, 726, 734, 751, 760,<br />

767, 769, 795, 807, 824, 877, 923, 954,<br />

958, 972, 977, 993, 995, 998, 999, 1013,<br />

1024, 1027, 1086<br />

Antant, 766, 956<br />

Antimon, 47, 128, 326<br />

Antrasit, 700, 806<br />

Apoyevmatini, 905, 957<br />

Arapça, 49, 84, 204, 239, 259, 266, 313,<br />

314,389,423,437,445,494, 699, 1013<br />

Aravelik, 905<br />

arıcılık, 754<br />

Arif Baytı, 995, 996<br />

Arif Oruç, 108, 154, 240, 245, 274, 285<br />

Arsenik, 1022<br />

Artüvan, 94<br />

Artvin, 11, 12, 14, 39, 87, 211, 220, 371,<br />

391, 398, 421, 440, 445, 446, 464, 467,<br />

538, 564, 685, 716, 724, 751, 883, 920,<br />

972, 1045<br />

asayiş, 44, 404, 442, 529, 550, 723, 805,<br />

843, 844, 863, 945, 1026, 1050, 1059<br />

Asım Arar, 918, 919, 1079<br />

Asım Gündüz, 875, 937, 1017<br />

Asım Uz, 828<br />

Askeri Ceza Kanunu, 119, 175, 345, 375,<br />

463, 491, 615, 701, 732, 950, 1049<br />

askeri fabrikalar, 231, 367, 370, 424, 468,<br />

536, 579, 657, 892<br />

Askeri İhtisas Mahkemesi, 365, 498<br />

askeri memur, 63, 69, 74, 79, 102, 174, 280,<br />

347, 373, 456, 463, 629, 668, 677, 747,<br />

803, 826, 889, 909, 933, 975, 982, 998,<br />

1005, 1026, 1031, 1040, 1042<br />

askeri rütbe, 608, 631<br />

askeri tatbikat, 709, 763<br />

Askeri Temyiz Mahkemesi, 175, 320, 508,<br />

922, 936, 940<br />

Askeri Yargıtay, 119,175, 342,359<br />

Askerlik Mükellefiyeti Kanunu, 151, 358,<br />

363,376, 451,469, 699, 1058<br />

Aspendos, 147<br />

aşiretler, 37, 648<br />

atanmış belediye başkanı, 115, 193, 207,<br />

1050<br />

Atina, 31, 45, 57, 68, 90, 203, 410, 452,<br />

457, 459, 545, 547, 553, 554, 556, 585,<br />

601, 602, 625, 640, 688, 731, 752, 857,<br />

928, 938, 971,974, 1000<br />

Avarız, 372<br />

avcılık, 854<br />

Avrupa, 41,51,61, 112, 129, 131, 132, 133,<br />

149, 164, 177, 182, 196, 197, 204, 236,<br />

237, 238, 245, 247, 255, 257, 261, 262,<br />

264, 268, 271, 274, 281, 297, 300, 304,<br />

323, 326, 347, 360, 380, 391, 394, 396,<br />

399, 413, 452, 472, 489, 499, 500, 516,<br />

521, 551, 560, 592, 618, 625, 650, 658,<br />

1093

669, 673, 678, 679, 682, 698, 705, 716,<br />

757, 778, 822, 830, 849, 879, 896, 902,<br />

903, 988, 991, 1024, 1027, 1058, 1060,<br />

1063, 1066, 1067, 1068, 1079, 1085<br />

Avrupa Birliği, 112, 164, 182, 196, 238,<br />

247, 391, 1085<br />

Avrupa İttihadı, 164, 182, 197<br />

Avusturya, 113, 168, 177, 179, 185, 256,<br />

281, 327, 360, 390, 394, 430, 521, 560,<br />

595, 740, 777, 782, 897, 903, 920, 954,<br />

1004<br />

Ayakkabıcılar Cemiyeti, 224<br />

ayaklanma, 360<br />

Ayasofya, 333, 394, 595, 641<br />

Aydın, 11, 77, 87, 97, 116, 126, 137, 144,<br />

146, 183, 186, 207, 223, 235, 241, 242,<br />

249, 254, 277, 315, 329, 350, 365, 367,<br />

368, 376, 391, 398, 410, 426, 437, 439,<br />

474, 495, 508, 522, 544, 552, 553, 571,<br />

582, 597, 606, 631, 633, 644, 652, 654,<br />

657, 664, 666, 667, 673, 676, 681, 734,<br />

766, 783, 786, 795, 977, 992, 993, 996,<br />

999, 1001, 1016, 1040<br />

Aydın Demiryolları Şirketi, 631, 644, 657<br />

Aydın Ürünleri Satış Koop., 654<br />

aydınlatma, 188<br />

Ayvacık, 352, 751, 797, 911, 948<br />

Ayvalık, 499, 501, 592, 831,1066<br />

Aztarar, 816, 829<br />

I B — I<br />

Babaeski, 197, 322, 337<br />

Bafra, 98, 144, 240, 322, 337, 436, 440,<br />

719, 797, 798, 888, 955<br />

Bağdat, 37, 39, 85, 99, 135, 151, 183, 462,<br />

583, 703, 879, 914, 935<br />

bakanlar kurulu, 117,127, 647, 896,1005<br />

bakanlık, 4, 5, 6, 7, 10, 19, 77, 93, 101, 117,<br />

327, 337, 345, 348, 366, 402, 414, 465,<br />

629, 642, 756, 845, 850, 854, 862, 875,<br />

884,915, 979, 984, 985, 1070<br />

bakanlık emrine alınma, 19, 327, 850, 854,<br />

862,915<br />

bakır, 91, 144, 149, 201, 268, 339, 340, 385,<br />

429, 453, 459, 506, 537, 626, 705, 753,<br />

818, 864, 883,887, 967<br />

Bakırköy, 40, 86, 129, 199, 210, 211, 363,<br />

458, 591, 607, 729, 777, 975, 996, 1003<br />

Balıbey, 975<br />

Balıkçılar Cemiyeti, 804<br />

1094<br />

balıkçılık, 622, 842<br />

Balıkesir, 47, 57, 116, 121, 128, 136, 160,<br />

161, 164, 170, 186, 192, 196, 206, 220,<br />

225, 226, 241, 242, 244, 249, 250, 252,<br />

253, 265, 285, 311, 315, 326, 330, 337,<br />

342, 348, 350, 351, 352, 353, 363, 367,<br />

371, 380, 385, 387, 397, 432, 436, 447,<br />

454, 455, 458, 499, 515, 516, 528, 532,<br />

538, 542, 545, 548, 551, 578, 579, 581,<br />

592, 594, 597, 600, 602, 603, 607, 610,<br />

633, 638, 684, 742, 743, 751, 760, 766,<br />

769, 778, 781, 783, 785, 795, 829, 912,<br />

963, 972, 986, 992, 1002, 1020, 1036,<br />

1061<br />

Balkan, 30, 203, 205, 262, 284, 291, 292,<br />

304, 330, 357, 426, 507, 516, 522, 545,<br />

552, 556, 575, 601, 602, 625, 647, 655,<br />

719, 721, 734, 752, 753, 754, 764, 766,<br />

789, 797, 902, 917, 918, 924, 938, 956,<br />

958, 971,997, 1000, 1011, 1016<br />

Balkan Andlaşma Misakı, 545<br />

Balkan Ekonomi Konseyi, 721, 764<br />

Balkan Konferansı, 203, 262, 284, 291, 292,<br />

330, 507<br />

Balkan Ülkeleri Ekonomi Konseyi, 655<br />

Balkanlar, 625, 990<br />

balo, 296, 564, 967<br />

Balya, 160, 298, 320, 399, 431, 438, 444,<br />

507, 597, 635, 672, 704, 833, 951, 955,<br />

1075<br />

Balya Karaaydın Şirketi, 635<br />

Bandırma, 186, 206, 269, 285, 330, 432,<br />

455, 508, 563,586, 751,953<br />

banka, 25, 134, 156, 180, 188, 200, 263,<br />

306, 318, 320, 360, 375, 381, 430, 474,<br />

551, 620, 747, 757, 773, 804, 851, 858,<br />

933, 996,1053<br />

bankacılık, 129,416,471, 1055<br />

Bankalar Kanunu, 768<br />

banknot, 180<br />

baraj, 577, 884, 903<br />

Barem, 9, 231, 561, 628, 629, 646, 661, 696,<br />

697, 699, 704, 826, 848, 982, 983, 1003,<br />

1031, 1077<br />

Barem kanunu, 561<br />

barış, 89, 112, 213, 413, 665, 666, 708, 896,<br />

909<br />

basın, 31, 82, 122, 123, 229, 239, 240, 317,<br />

525, 628, 631, 663, 714, 817, 835, 875,<br />

896, 950, 951<br />

Basın Kurultayı, 663<br />

Baskil, 322,948, 1019

Başbakan, 25, 36, 78, 224, 251, 292, 351,<br />

361, 365, 408, 504, 509, 522, 590, 630,<br />

636, 647, 669, 684, 689, 719, 761, 772,<br />

779, 798, 805, 807, 818, 882, 884, 895,<br />

897, 918, 928, 931, 936, 938, 951, 959,<br />

961, 963, 966, 967, 968, 973, 979, 981,<br />

982, 984, 987, 991, 1004, 1005, 1007,<br />

1009, 1010, 1011, 1017, 1021, 1022,<br />

1025, 1030, 1038<br />

Başbakanlık, 4, 71, 79, 87, 100, 105, 228,<br />

237, 240, 246, 250, 251, 268, 303, 316,<br />

317, 319, 351, 360, 412, 413, 519, 528,<br />

532, 617, 622, 624, 632, 643, 646, 661,<br />

682, 683, 700, 705, 710, 757, 810, 811,<br />

813, 814, 815, 817, 819, 822, 823, 824,<br />

825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832,<br />

835, 838, 840, 842, 847, 857, 862, 869,<br />

871, 873, 878, 881, 888, 893, 894, 897,<br />

905, 910, 944, 960, 961, 962, 964, 966,<br />

969, 970, 972, 973, 978, 979, 990, 1001,<br />

1005, 1007, 1029, 1051, 1052, 1069,<br />

1077, 1080, 1081<br />

başhekim, 319<br />

başkent, 693<br />

başkonsolos, 381<br />

Başvekalet (Başbakanlık), 711<br />

Bayburt, 91, 328, 436, 786, 967<br />

bayındırlık, 70, 79, 95, 112, 231, 304, 368,<br />

689, 693, 707, 735, 749, 805, 818, 863,<br />

907, 980, 1032<br />

Bayındırlık Bakanlığı, 5, 7, 70, 84, 228, 303,<br />

310, 339, 343, 355, 413, 519, 652, 656,<br />

667, 810, 811, 830, 833, 844, 852, 882,<br />

894, 933, 973, 996, 1080<br />

bayram, 185,413, 504, 665, 939<br />

becayiş, 187, 349, 382, 439, 586, 643, 754,<br />

985<br />

Beden Terbiyesi, 669, 943, 952, 974, 984,<br />

1058<br />

Bedii Güven, 976, 995<br />

Beğlevan, 974<br />

Behçet Kutertan, 934<br />

Bekarlık Vergisi, 54, 239, 297, 350<br />

bekçi, 281,681,827<br />

Belçika, 42, 170, 238, 263, 281, 343, 385,<br />

394, 435, 522, 536, 585, 586, 675, 916,<br />

987, 1034, 1037<br />

belediye, 8, 13, 15, 16, 17, 36, 37, 54, 56,<br />

82, 107, 113, 114, 115, 116, 126, 130,<br />

131, 154, 155, 170, 173, 174, 189, 193,<br />

194, 201, 205, 206, 207, 211, 212, 213,<br />

214, 215, 217, 219, 220, 221, 223, 231,<br />

235, 237, 242, 244, 245, 248, 253, 257,<br />

258, 260, 261, 262, 263, 264, 266, 268,<br />

269, 271, 284, 287, 292, 293, 294, 298,<br />

299, 300, 317, 318, 321, 322, 323, 324,<br />

329, 330, 334, 336, 338, 340, 341, 344,<br />

346, 356, 359, 363, 394, 398, 400, 404,<br />

405, 406, 410, 425, 426, 428, 431, 466,<br />

467, 475, 479, 488, 490, 515, 525, 526,<br />

527, 528, 534, 535, 542, 546, 548, 549,<br />

554, 555, 563, 564, 565, 567, 572, 574,<br />

576, 578, 586, 587, 590, 593, 600, 602,<br />

603, 605, 606, 607, 608, 609, 611, 612,<br />

630, 631, 635, 652, 664, 677, 681, 684,<br />

715, 719, 736, 737, 743, 747, 756, 768,<br />

775, 776, 778, 780, 793, 796, 802, 814,<br />

815, 824, 826, 831, 832, 834, 842, 844,<br />

848, 851, 861, 873, 875, 879, 880, 882,<br />

886, 887, 888, 904, 907, 916, 920, 924,<br />

948, 950, 955, 960, 964, 965, 971, 972,<br />

973, 974, 975, 977, 985, 996, 998, 999,<br />

1001, 1009, 1010, 1012, 1013, 1015,<br />

1019, 1026, 1027, 1028, 1030, 1037,<br />

1040,1050, 1051,1066, 1068, 1074<br />

belediye başkanı, 13, 82,114,193, 194, 329,<br />

479, 528, 824, 1013, 1027, 1028, 1037,<br />

1040<br />

belediye başkanlığı, 13, 16, 115, 116, 207,<br />

217, 490, 528, 815, 842, 848, 851, 873,<br />

875, 880, 887, 920, 924, 950, 971<br />

belediye encümeni, 264<br />

belediye gelirleri, 17, 131<br />

Belediye İşleri Kılavuzu, 776<br />

Belediye Kanunu, 1, 50, 107, 114, 115, 116,<br />

131, 155, 162, 173, 189, 191, 193, 194,<br />

197, 206, 207, 212, 214, 215, 217, 219,<br />

235, 236, 248, 253, 257, 262, 284, 338,<br />

341, 359, 372, 502, 528, 547, 548, 549,<br />

553, 574, 583, 605, 606, 607, 608, 630,<br />

661, 669, 686, 700, 1021, 1049, 1050,<br />

1087<br />

belediye meclisi, 115, 194, 214, 317, 528,<br />

564, 567, 606, 607, 609, 611, 612, 1009<br />

belediye memur ve müstahdemleri, 201<br />

belediye memuru, 201,406<br />

Belediye Muhasebe Usulleri Nizamnamesi,<br />

318<br />

belediye reisi, 56, 244, 394, 426, 488, 542,<br />

549, 564, 586, 602, 607, 631, 861, 1012<br />

belediye seçimleri, 114, 115, 116, 126, 154,<br />

201, 205, 206, 212, 217, 528, 564, 600,<br />

603, 904, 964, 965<br />

belediye zabıtası, 189, 215, 548<br />

1095

elediyecilik, 17, 114,138, 576,757, 851<br />

Belediyeler Bankası, 17, 477, 489, 507, 528,<br />

541, 568, 595, 630, 650, 653, 669, 687,<br />

693, 704, 725, 773, 884, 890, 1012,<br />

1020,1031,1052,1076<br />

Belediyeler Dergisi, 572, 704, 705, 1081<br />

Belgrad, 43, 653, 700, 752, 931<br />

Belling, 973<br />

Benneth Williams, 535<br />

benzin, 102, 393,812, 862,901<br />

Bergama, 95, 223, 486, 499, 503, 742, 825,<br />

963, 1019, 1066, 1083<br />

Bergmann, 956<br />

Berlin, 47, 88, 172, 195, 223, 337, 351, 358,<br />

368, 371, 476, 514, 549, 566, 576, 577,<br />

592, 613, 644, 654, 660, 800, 839, 850,<br />

852, 874, 879, 954, 988, 990, 1004,<br />

1007, 1011, 1013, 1024, 1035, 1036<br />

Beş Yıllık Sanayi Planı, 387, 416, 471, 511,<br />

536, 688, 705, 724, 962<br />

Beyazıt, 86, 87, 115, 116, 152, 207, 226,<br />

381, 398, 442, 528, 568, 576, 602, 1032<br />

Beynelmilel, 64, 66, 85, 96, 169, 172, 186,<br />

257, 302, 326, 335, 386, 390, 436, 461,<br />

471, 472, 634, 668, 672, 778, 946, 968,<br />

1008, 1050, 1059, 1073<br />

Beynelmilel Daimi Adalet Divanı, 85, 96,<br />

672<br />

Beynelminel Belediyeler Kongresi, 582<br />

Beyoğlu, 86, 136, 137, 199, 206, 242, 284,<br />

292, 372, 496, 498, 541, 547, 601, 616,<br />

640, 721, 734, 741, 905, 931, 957, 975,<br />

996, 1037<br />

Beyrut, 48, 109, 201, 664, 988, 1020, 1024,<br />

1028, 1056, 1066<br />

Bilecik, 44, 87, 96, 116, 128, 137, 163, 184,<br />

211, 219, 242, 244, 253, 269, 278, 290,<br />

315, 334, 342, 346, 349, 363, 371, 391,<br />

403, 452, 479, 480, 502, 582, 587, 593,<br />

595, 596, 599, 606, 690, 696, 795, 972,<br />

1020, 1069<br />

bina ve arazi vergisi, 762<br />

Bingöl, 12, 14, 15, 580, 587, 591, 597, 603,<br />

698, 716, 718, 729, 733, 739, 740, 742,<br />

743, 746, 749, 750, 861, 862, 948, 954,<br />

979<br />

bira, 297, 307, 310, 313, 523, 722, 900, 901,<br />

927, 929<br />

Birinci Umumi Müfettişi, 744, 805<br />

Birinci Umumi Müfettişlik, 14, 38, 53, 72,<br />

135, 264, 458, 557, 562, 566, 568, 570,<br />

593, 595, 638, 716, 718, 723, 726, 735,<br />

737, 794, 946<br />

1096<br />

Birleşmiş Milletler, 224, 499<br />

Bitik, 278, 587, 963<br />

Bitlis, 12, 14, 30,45, 53, 56, 72, 86, 92, 345,<br />

393, 565, 698, 716, 732, 733, 738, 740,<br />

741, 742, 743, 746, 747, 794, 845, 847,<br />

851, 865, 933, 956, 975, 996, 1050<br />

Bodrum, 144, 321, 436, 438, 445, 603, 973<br />

Boğaziçi, 104, 135, 227, 324, 518, 617, 809,<br />

948, 979, 1081<br />

Boğazlar, 688, 708, 748, 757, 774, 779, 781,<br />

785, 902, 971<br />

Bolşevik, 566, 1022<br />

Bolu, 85, 138, 140, 192, 220, 357, 378, 380,<br />

439, 532, 542, 546, 551, 567, 578, 580,<br />

582, 584, 587, 588, 595, 603, 606, 643,<br />

659, 733, 747, 751, 781, 785, 822, 924,<br />

972, 977, 993, 995, 1013, 1027, 1029<br />

Borçka, 459, 491, 716, 741, 974<br />

borçlanma, 55,180, 257,419,420, 433, 932<br />

borçlar, 59, 73, 111, 135, 222, 323, 418,<br />

449, 622, 765<br />

borsa, 139,185,456, 573, 801, 802,911<br />

Borsa Ünitürk, 782<br />

Bottin, 213<br />

Boyabat, 132, 144, 341, 397, 440, 833, 908<br />

bölge, 11, 15, 33, 43, 46, 76, 78, 81, 129,<br />

170, 250, 316, 541, 660, 836, 842, 865,<br />

945, 998<br />

Bölge Sanat Okulları, 669<br />

Brezilya, 427,432, 479, 589, 759, 1066<br />

Briand Projesi, 112<br />

British Oil Development Şirketi, 703<br />

Brüksel, 102, 127, 132, 137, 493, 669, 681,<br />

916, 1037<br />

bucak, 12, 13, 14, 29, 87, 88, 627<br />

buğday, 38, 55, 91, 191, 306, 379, 385, 387,<br />

482, 488, 562, 619, 625, 701, 773, 779,<br />

834, 950, 1033, 1053, 1066<br />

buhran, 17, 54, 107, 161, 169, 233, 308,<br />

309, 310, 353, 364, 435, 452, 533, 550,<br />

565, 566, 621, 629, 664, 671, 843, 881,<br />

885, 889, 900, 901,935, 984<br />

bulaşıcı hastalıklarla mücadele, 33, 77, 118<br />

Bulgaristan, 72, 88, 100, 113, 136, 159, 168,<br />

177, 197, 204, 249, 273, 281, 332, 336,<br />

338, 341, 344, 351, 358, 362, 383, 391,<br />

392, 395, 408, 426, 452, 496, 500, 515,<br />

521, 522, 575, 598, 605, 618, 624, 625,<br />

647, 660, 663, 768, 841, 911, 956, 958,<br />

976, 997, 1000, 1014, 1020,1031<br />

Bulgaristan Türkleri, 624

Burdur, 7, 92, 94, 124, 192, 200, 204, 218,<br />

223, 234, 235, 242, 329, 344, 363, 387,<br />

438, 544, 566, 579, 588, 594, 606, 608,<br />

613, 633, 651, 652, 741, 747, 751, 769,<br />

793, 808, 961, 973, 977, 981, 984, 995,<br />

996, 1020, 1057<br />

Burhaniye, 322, 393,497, 543, 725, 831<br />

Bursa, 4, 37, 41, 48, 64, 92, 94, 96, 124,<br />

136, 139, 162, 166, 184, 192, 194, 200,<br />

203, 216, 218, 219, 234, 235, 240, 242,<br />

246, 270, 271, 277, 278, 288, 315, 322,<br />

339, 340, 343, 346, 347, 355, 359, 365,<br />

368, 371, 383, 387, 400, 426, 432, 437,<br />

438, 439, 441, 450, 452, 455, 459, 476,<br />

477, 479, 494, 501, 532, 536, 539, 540,<br />

542, 545, 549, 551, 558, 570, 573, 578,<br />

582, 584, 587, 590, 591, 592, 601, 606,<br />

633, 638, 641, 682, 696, 698, 702, 718,<br />

725, 736, 751, 757, 760, 766, 789, 799,<br />

807, 820, 821, 831, 838, 847, 856, 876,<br />

887, 896, 903, 916, 923, 933, 954, 956,<br />

958, 972, 977, 992, 993, 995, 996, 1001,<br />

1002, 1033, 1036, 1046, 1067<br />

Bükreş, 42, 49, 98, 183, 268, 338, 342, 407,<br />

408, 500, 591, 624, 625, 721, 800, 850,<br />

875,907, 938, 1011,1032, 1034<br />

bürokrasi, 122,231,316,317,1089<br />

Büyükada, 48, 152,384<br />

Büyükdere, 82,318<br />

büyükelçi, 360, 543, 981, 990, 1001<br />

cam, 523,537, 551,705,719<br />

cami, 432, 872, 882,919<br />

Cebelibereket, 135, 150, 159, 218, 220, 246,<br />

326, 368, 391, 422,439,446, 468<br />

Celal Bayar, 3, 5, 9, 10, 16, 235, 390, 415,<br />

419, 522, 649, 682, 690, 801, 812, 818,<br />

833, 840, 841, 878, 882, 883, 884, 887,<br />

888, 895, 897, 904, 918, 928, 931, 936,<br />

938, 943, 959, 963, 966, 967. 968, 970,<br />

973, 976, 977, 979, 985, 1004, 1005,<br />

1006, 1021, 1032, 1054<br />

Celal Bey, 25, 96, 99, 138, 220, 244, 306,<br />

307, 323, 387, 390, 394, 396, 402, 416,<br />

432, 433, 438, 468, 472, 495, 503, 529,<br />

536, 544, 555,560,585,610<br />

Cemal Bardakçı, 977, 1012<br />

Cemil Bey, 40, 47, 183, 243, 265, 281, 285,<br />

370, 485, 515, 529, 547, 582, 597, 601<br />

cemiyet, 17,134, 177, 296, 338,736<br />

Cemiyeti Akvam, 163, 188, 303, 331, 332,<br />

334, 376, 380,382,511<br />

Cenevre, 60, 81, 84, 85, 172, 187, 303, 312,<br />

323, 327, 333, 335, 340, 343, 350, 351,<br />

366, 422, 436, 449, 486, 500, 536, 562,<br />

655, 731, 757, 779, 798, 827, 859, 860,<br />

864, 913, 925, 937, 943, 990, 998, 1026,<br />

1051, 1059<br />

cetvel, 295, 560, 574, 602, 609, 628, 663,<br />

717, 768, 866, 936, 939, 942, 946<br />

Cevat Çobanlı, 920<br />

ceza, 30, 37, 49, 82, 140, 197, 259, 311,<br />

325, 352, 367, 376, 382, 384, 388, 394,<br />

600, 605, 610, 639, 680, 681, 701, 768,<br />

816, 859, 861, 876, 950, 1021, 1022,<br />

1029,1040, 1073<br />

Ceza Kanunu, 140, 279, 283, 382, 475, 768,<br />

776, 952, 1048,1049, 1073<br />

Cezayir, 159<br />

Charles E. Bell, 535<br />

Charles Sherrill, 339<br />

CHF, 141, 150, 158, 205, 229, 233, 236,<br />

242, 243, 244, 246, 248, 249, 251, 252,<br />

253, 256, 259, 261, 265, 267, 268, 274,<br />

289, 299, 413, 423, 429, 430, 436, 445,<br />

487, 496, 522, 528, 530, 536, 544, 561,<br />

564, 574, 586, 600, 602, 610, 613, 616,<br />

626, 627<br />

CHF Umumi Katipliği, 544, 610, 616<br />

CHP, 189, 552, 626, 627, 660, 700, 704,<br />

705, 707, 709, 734, 772, 778, 790, 795,<br />

808, 809, 812, 820, 836, 841, 849, 855,<br />

861, 872, 883, 884, 898, 924, 931, 954,<br />

955, 956, 958, 960, 965, 971, 976, 979,<br />

980, 981, 995, 999, 1011, 1013, 1015,<br />

1019, 1028, 1029, 1030, 1031, 1032,<br />

1038,1040, 1065, 1069, 1076<br />

Cizre, 88, 187, 337,489, 497, 605, 690, 744,<br />

751,873,885<br />

Credit Lyonnais, 369<br />

Cumhurbaşkanı, 3, 4, 36, 81, 118, 190, 193,<br />

217, 224, 241, 251, 293; 307, 314, 315,<br />

327, 332, 341, 355, 356, 372, 385, 400,<br />

430, 489, 496, 522, 608, 647, 686, 844,<br />

897, 967, 969, 980, 1005, 1017, 1033,<br />

1038, 1051, 1066<br />

Cumhurbaşkanına hakaret, 53<br />

Cumhurbaşkanlığı, 4, 251, 338, 342, 345,<br />

348, 462, 583, 629, 656, 673, 711, 774,<br />

895, 903, 921, 922, 935, 966, 969, 990,<br />

996, 1051<br />

1097

Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, 345,<br />

895, 922, 966, 969, 996<br />

Cumhuriyet Halk Fırkası, 31, 191, 196, 229,<br />

257, 331,426,612, 626<br />

Current History, 113, 228, 523, 584, 1080<br />

[ c ]<br />

Çanakkale, 14, 41, 87, 92, 94, 116, 137,<br />

143, 144, 147, 160, 164, 192, 220, 242,<br />

246, 268, 315, 319, 329, 330, 338, 342,<br />

387, 392, 494, 507, 528, 532, 542, 545,<br />

548, 550, 590, 602, 606, 616, 618, 638,<br />

643, 656, 662, 734, 742, 751, 754, 755,<br />

766, 769, 781, 782, 795, 823, 861, 920,<br />

973, 996, 1070<br />

Çankaya, 94, 102, 203, 338, 343, 360, 398,<br />

399, 450, 537, 547, 548, 549, 556, 562,<br />

572, 589, 600, 601, 603, 607, 616, 618,<br />

663, 704, 718, 758, 759, 768, 769, 785,<br />

786, 790, 798, 799, 802, 808, 842, 848,<br />

881, 882, 918, 919, 922, 932, 955, 971,<br />

975, 996, 1076<br />

Çankırı, 47, 86, 90, 93, 124, 126, 128, 163,<br />

200, 219, 234, 235, 253, 265, 431, 436,<br />

439, 482, 515, 535, 545, 587, 590, 593,<br />

596, 597, 606, 626, 633, 647, 689, 695,<br />

747, 781, 799, 804, 950, 967, 973, 977,<br />

986, 987, 995, 996, 1015, 1016, 1033,<br />

1046,1053<br />

Çekoslovakya, 42, 151, 192, 238, 258, 281,<br />

536, 852,911,924<br />

çelik, 195, 392, 705, 709, 719, 819, 844,<br />

1024<br />

çeltik, 776, 797<br />

Çerkez Ethem, 693<br />

Çınar, 34, 51, 249, 251, 532, 595, 866, 873,<br />

974, 975, 995, 1085<br />

Çınarcık, 95, 383<br />

çiftçi, 22, 136, 194, 625, 734, 813, 844, 870,<br />

980<br />

çiftlik, 159,204<br />

çimento, 152, 210, 248, 647, 820, 824, 1028<br />

Çin, 128, 303, 331, 332, 333, 334, 428, 429,<br />

522, 548, 558, 575,818, 885<br />

Çin Askeri Heyeti, 548<br />

çocuk gazetesi, 36<br />

Çorlu, 214, 482, 499, 501, 598, 725, 890,<br />

908, 955, 958<br />

Çoruh, 12, 14, 421, 446, 482, 528, 576, 588,<br />

594, 602, 685, 686, 687, 698, 716, 724,<br />

1098<br />

733, 734, 736, 742, 744, 750, 765, 781,<br />

787, 807, 933, 967, 972, 1025, 1045<br />

Çorum, 36, 63, 90, 92, 93, 116, 128, 137,<br />

143, 163, 168, 192, 210, 212, 220, 273,<br />

276, 342, 363, 376, 391, 434, 436, 454,<br />

457, 487, 495, 538, 545, 547, 600, 606,<br />

614, 640, 662, 722, 733, 736, 740, 743,<br />

870, 971, 972, 987, 996, 1010, 1033,<br />

1046,1084<br />

çöp, 275,631,684, 689, 822<br />

Çubuk, 197, 434, 477, 502, 541, 547, 566,<br />

573, 577, 678, 751, 799, 802, 831, 930<br />

Çubuk Barajı, 477, 573, 577, 678, 799, 831,<br />

930<br />

Çukurova, 489, 718, 1070<br />

Daday, 186, 220, 512, 920, 955, 973<br />

Dahili İhracat, 326<br />

dahili istihlak, 984<br />

dahiliye, 28, 117, 177, 395, 400, 406, 515,<br />

569, 602, 672, 1003, 1006<br />

dahiliye memurlan, 117, 177<br />

Dahiliye Vekaleti, 4, 5, 12, 21, 27, 38, 39,<br />

42, 55, 59, 77, 90, 103, 115, 117, 125,<br />

127, 128, 131, 132, 136, 142, 147, 150,<br />

152, 153, 166, 167, 169, 170, 185, 193,<br />

207, 211, 217, 219, 230, 232, 244, 248,<br />

259, 266, 276, 309, 322, 323, 334, 336,<br />

337, 352, 354, 368, 377, 390, 394, 401,<br />

424, 425, 431, 433, 447, 465, 471, 514,<br />

534, 538, 540, 542, 548, 549, 550, 551,<br />

556, 557, 558, 561, 566, 567, 570, 576,<br />

579, 580, 582, 590, 593, 596, 598, 599,<br />

602, 606, 607, 608, 610, 613, 640, 651,<br />

673, 720, 721, 723, 726, 729, 742, 752,<br />

756, 759, 762, 766, 768, 771, 774, 779,<br />

787, 791, 796, 833, 859, 899, 901, 908,<br />

909, 911, 913, 914, 918, 920, 924, 926,<br />

928, 930, 934, 936, 942, 948, 950, 954,<br />

955, 956, 958, 962, 963, 964, 966, 967,<br />

969, 972, 973, 974, 975, 976, 977, 990,<br />

996, 1000, 1004, 1006, 1007, 1008,<br />

1016, 1017, 1021, 1027, 1028, 1029,<br />

1030, 1036, 1041, 1042, 1051, 1052,<br />

1057, 1060, 1061, 1063, 1069<br />

Dahiliye Vekili, 34, 42, 114, 124, 138, 141,<br />

147, 169, 200, 201, 212, 214, 218, 234,<br />

235, 307, 332, 333, 345, 390, 431, 489,<br />

547, 562, 563, 600, 606, 633, 709, 710,

772, 779, 805, 897, 898, 919, 963, 984,<br />

992, 993, 1026,1040, 1063<br />

Daily Express, 587, 609<br />

Daily Mail, 535<br />

Damga Resmi, 102, 405, 572, 693, 712, 948<br />

Danıştay, 18, 54, 84, 91, 101, 141, 151, 284,<br />

299, 319, 327, 400, 405, 413, 459, 484,<br />

535, 550, 569, 573, 579, 595, 631, 646,<br />

656, 661, 681, 711, 820, 843, 856, 876,<br />

882, 884<br />

Danimarka, 113, 170, 179, 340, 536, 556,<br />

671<br />

Darphane Müdürlüğü, 110,143<br />

Darülaceze, 333,953,1048<br />

Darülfünun, 49, 128, 131, 132, 146, 157,<br />

160, 183, 184, 187, 195, 204, 208, 243,<br />

258, 265, 269, 277, 287, 289, 299, 312,<br />

313, 327, 331, 337, 364, 380, 383, 410,<br />

413, 420, 422, 423, 433, 434, 439, 462,<br />

470<br />

dayinler vekili, 150, 158<br />

Dazkırı, 410<br />

defterdar, 715, 904,915, 999<br />

Dekloyze, 113,158<br />

demir, 175, 190, 251, 268, 339, 459, 479,<br />

499, 534, 536, 537, 559, 580, 591, 630,<br />

686, 696, 703, 705, 709, 718, 719, 757,<br />

818, 819, 845, 855, 864, 868, 869, 887,<br />

1014<br />

demiryolları, 26, 37, 39, 71, 159, 209, 365,<br />

480, 499, 536, 628, 629, 681, 697, 699,<br />

843, 849, 852, 862, 863, 869, 890, 891,<br />

946, 983,1023, 1030<br />

demiryolları işletmesi, 26, 499, 681<br />

demiryolu, 23, 26, 37, 68, 71, 79, 84, 92, 95,<br />

139, 147, 181, 191, 194, 202, 210, 222,<br />

251, 252, 257, 265, 271, 332, 351, 365,<br />

379, 389, 408, 417, 420, 446, 453, 455,<br />

480, 492, 524, 526, 550, 563, 572, 630,<br />

660, 667, 688, 689, 696, 698, 701, 706,<br />

723, 744, 749, 760, 763, 799, 802, 830,<br />

843, 849, 862, 874, 885, 890, 900, 903,<br />

964, 1039<br />

Demokrat Parti, 312, 335, 382, 402<br />

denetleme, 114, 314, 377, 557, 825<br />

Deniz Yollan İşletme İdaresi, 639, 727<br />

Denizbank, 759, 892, 912, 999, 1006, 1007,<br />

1013, 1014, 1015, 1018, 1037<br />

denizcilik, 61, 856<br />

Denizli, 11, 39, 51, 87, 116, 137, 144, 159,<br />

160, 163, 192, 207, 219, 222, 241, 244,<br />

249, 254, 276, 315, 326, 329, 346, 355,<br />

368, 369, 382, 387, 438, 453, 461, 486,<br />

487, 503, 558, 588, 604, 616, 626, 640,<br />

732, 783, 900, 909, 977, 996, 1001, 1053<br />

denizyolları, 728<br />

deprem, 66, 161, 587, 589, 638, 926, 937,<br />

979, 987, 1061, 1071, 1074<br />

derece, 102, 117, 148, 161, 163, 177, 184,<br />

198, 209, 259, 299, 314, 338, 348, 365,<br />

366, 377, 422, 497, 554, 561, 566, 569,<br />

581, 587, 599, 628, 629, 634, 655, 659,<br />

662, 663, 673, 730, 731, 733, 735, 751,<br />

753, 768, 820, 863, 872, 883, 919, 982,<br />

983, 998, 1005,1007, 1031, 1041<br />

dergi, 31, 123, 126, 146, 239, 473, 644, 649,<br />

742, 951,988<br />

Derince, 381,397,432,913<br />

dernek, 17, 99,634<br />

Dersim, 15, 43, 483, 630, 693, 715, 718, 843<br />

Derviş Mehmet, 121, 223<br />

Deutsche Allemaigne Zeitung, 329<br />

Devlet Bankası, 91,166, 181,188, 199<br />

Devlet Demiryollan İşletme İdaresi, 535<br />

devlet kitapları, 672<br />

devlet memuru, 194, 307, 538<br />

Devlet Su İşleri, 643<br />

Devlet Ziraat İşletmeleri, 910, 987, 997,<br />

999, 1000, 1003, 1071<br />

devletçilik, 4, 5, 7, 9, 10, 13, 18, 20, 23,<br />

109, 110, 128, 158, 305, 306, 377, 378,<br />

379, 381, 414, 415, 416, 504, 522, 523,<br />

527, 589, 617, 619, 627, 632, 685, 705,<br />

706,811,812,813,819, 901,980<br />

devletleştirme, 21, 812<br />

devrim, 768, 895, 980<br />

dış borç, 23, 111, 418, 419, 421, 430, 452,<br />

542, 900<br />

dış ilişkiler, 304, 688, 818, 829, 904<br />

dış ticaret, 7, 22, 23, 39, 70, 177, 298, 304,<br />

305, 326, 420, 571, 654, 705, 813, 833,<br />

980, 1009, 1019, 1030, 1072<br />

Dışişleri, 4, 34, 41,61, 78, 82, 83, 105, 112,<br />

113, 164, 209, 228, 303, 317, 361, 367,<br />

380, 381, 382, 391, 399, 408, 413, 421,<br />

437, 471, 472, 500, 518, 522, 545, 556,<br />

616, 617, 648, 705, 711, 714, 752, 810,<br />

818, 828, 832, 842, 845, 882, 887, 889,<br />

894, 898, 924, 938, 959, 967, 990, 1032,<br />

1051,1080<br />

Dikili, 400, 551, 833, 987, 1051, 1061, 1066<br />

Dil Devrimi, 688<br />

Dil Encümeni, 40<br />

Dil Kurultayı, 314, 379, 389, 496, 530, 707,<br />

790, 792<br />

1099

Dil Mektebi, 548<br />

Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, 1007<br />

din, 267, 387, 609, 615, 640, 645, 905<br />

Dinar, 134, 410, 439, 440, 489, 566, 751,<br />

948, 969<br />

disiplin, 314, 377, 815, 876<br />

Divanı Harb, 226, 242, 244, 248, 249<br />

Divriği, 50, 571, 787, 855, 890, 932, 1014,<br />

1015<br />

Diyanet İşleri, 27, 125, 148, 157, 207, 228,<br />

232, 250, 280, 303, 309, 368, 382, 413,<br />

424, 495, 519, 533, 621, 629, 669, 675,<br />

711, 810, 846, 885, 894, 899, 984, 994,<br />

1042, 1058, 1080<br />

Diyanet İşleri Reisliği, 125, 148, 157, 207,<br />

250, 280, 495, 533, 629, 669, 675, 846,<br />

899, 1042<br />

Diyarbakır, 14, 53, 95, 96, 124, 200, 202,<br />

218, 234, 235, 311, 313, 315, 326, 337,<br />

341, 343, 353, 380, 395, 407, 417, 485,<br />

528, 547, 606, 633, 643, 676, 681, 698,<br />

738, 739, 795, 816, 821, 861, 866, 868,<br />

871, 885, 890, 928, 974, 975, 995, 996,<br />

1012, 1086<br />

Doğrusöz, 874<br />

Doğu, 12, 14, 15, 72, 115, 116, 157, 207,<br />

303, 462, 592, 630, 661, 685, 686, 698,<br />

718, 723, 733, 749, 750, 752, 757, 786,<br />

793, 809, 893, 959, 979, 1013, 1055,<br />

1078<br />

doğum ve çocuk bakımevleri, 168, 221<br />

doktor, 31, 52, 79, 332, 529, 634, 667, 723,<br />

724, 732, 735, 737, 850, 852, 895<br />

dokuma, 129, 380, 483, 536, 607, 620, 777,<br />

811,872<br />

Dolmabahçe, 170, 325, 326, 327, 328, 331,<br />

332, 385, 386, 387, 389, 393, 396, 485,<br />

496, 497, 592, 790, 878, 879, 896, 934,<br />

935, 954, 956, 958, 960, 963, 964, 966,<br />

968, 969, 970, 1034, 1066<br />

donanma, 184<br />

Dorr, 437<br />

Dörtyol, 182, 370, 398, 422, 446, 479, 494,<br />

498, 754, 755<br />

döviz, 23, 24, 25, 157, 184, 185, 306, 364,<br />

377, 452, 499, 527, 589, 647, 664, 684,<br />

705, 719, 737, 820, 829, 837, 843, 851,<br />

900, 902, 1020, 1035<br />

Döviz Cetvelleri Nizamnamesi, 654<br />

Duyun-u Umumiye, 324, 826, 984<br />

Dünya Barış Konferansı, 389<br />

Düyun-u Umumiye, 418, 430, 452, 491,<br />

622,742, 804,817, 899<br />

1100<br />

eczacılık, 451<br />

edebiyat, 98, 335, 544<br />

Edirne, 14, 67, 86, 94, 108, 116, 124, 137,<br />

143, 170, 192, 194, 205, 211, 214, 220,<br />

240, 242, 246, 296, 315, 333, 339, 347,<br />

348, 349, 365, 368, 371, 390, 437, 455,<br />

502, 528, 545, 550, 584, 587, 588, 590,<br />

591, 597, 599, 604, 612, 616, 624, 638,<br />

656, 660, 687, 700, 734, 742, 762, 765,<br />

788, 795, 800, 820, 861, 873, 879, 903,<br />

954, 958, 965, 967, 972, 1016, 1036,<br />

1059<br />

Edmund Ciuntu, 549<br />

Ege, 251, 523, 651, 660, 705, 798, 963,<br />

1056<br />

Eğirdir, 186,479, 631,664, 975<br />

eğitim, 21, 34, 35, 74, 89, 112, 116, 122,<br />

165, 237, 314, 317, 377, 380, 408, 410,<br />

423, 432, 468, 498, 501, 504, 631, 644,<br />

659, 707, 781, 818, 825, 852, 853, 885,<br />

886, 901,982<br />

eğitmen, 813, 816, 863<br />

ekmek, 51, 55, 148, 289, 298, 703<br />

ekonomi, 26, 241, 306, 378, 414, 415, 603,<br />

619, 637, 647, 702, 791, 812, 819, 833,<br />

841,878, 888, 894, 1015, 1081<br />

Ekonomi Bakanlığı, 5, 623, 629, 637, 662,<br />

688, 695<br />

Ekrem Sevencan, 973<br />

Elazığ, i 1, 14, 53, 67, 90, 92, 222, 235, 248,<br />

313, 327, 367, 380, 398, 446, 607, 633,<br />

749, 764, 888, 932, 959, 960, 972, 975,<br />

979, 992, 993, 1011, 1016<br />

Elaziz, 30, 43, 58, 72, 87, 92, 93, 94, 97,<br />

198, 218, 220, 244, 246, 258, 391, 426,<br />

431, 438, 440, 441, 442, 447, 449, 484,<br />

488, 495, 513, 543, 547, 558, 593, 606,<br />

616, 624, 625, 716, 718, 729, 736, 739,<br />

744, 746, 795, 796, 802, 846, 847, 861,<br />

888<br />

elektrik, 17, 47, 51, 152, 153, 166, 187, 188,<br />

195, 215, 237, 241, 250, 252, 263, 283,<br />

292, 297, 347, 394, 457, 525, 537, 559,<br />

561, 567, 578, 581, 676, 678, 683, 726,<br />

727, 762, 782, 793, 812, 821, 844, 849,<br />

856, 859, 863, 870, 881, 882, 886, 888,<br />

903,946, 948, 977, 1036, 1071<br />

Elektrik İşleri Etüt İdaresi, 678<br />

elektrik şirketi, 187, 215,237, 292, 347

Elenikon Melon, 575<br />

Elhamra Sineması, 219, 333<br />

Elmalı, 188, 288, 337, 513, 614, 786<br />

emeklilik, 17, 18, 122, 169, 204, 373, 391,<br />

460, 505, 527, 707, 717, 775, 828, 834,<br />

875, 888<br />

Eminönü, 162, 166, 199, 292, 372, 742, 915<br />

emlak, 54, 59, 62, 309, 399, 424, 430, 433,<br />

533, 540, 560, 621, 640, 765, 880, 994<br />

Emlak Bankası, 757, 858<br />

Emniyet, 58, 132, 187, 195, 204, 215, 232,<br />

277, 291, 309, 324, 329, 360, 387, 388,<br />

397, 398, 399, 401, 404, 413, 424, 438,<br />

458, 479, 494, 499, 501, 506, 513, 533,<br />

541, 543, 558, 559, 561, 566, 568, 570,<br />

584, 585, 591, 594, 596, 597, 604, 615,<br />

621, 656, 659, 670, 681, 707, 711, 722,<br />

723, 726, 727, 736, 742, 790, 805, 828,<br />

840, 843, 857, 872, 874, 880, 884, 892,<br />

899, 901, 909, 918, 919, 934, 942, 943,<br />

948, 952, 981, 990, 994, 1026, 1043,<br />

1050, 1051, 1052, 1060<br />

Emniyet Teşkilatı, 413,499, 901, 919, 943<br />

Encümen, 28, 133, 245, 266, 354<br />

Endonezya, 862<br />

Eppinger, 956<br />

Erbaa, 291,410,439, 547, 607, 821, 958<br />

Erciş, 182, 281, 336, 506, 746, 798<br />

Erdek, 330, 513, 597, 638, 786, 939<br />

Ereğli, 90, 93, 128, 130, 153, 158, 164, 175,<br />

181, 192, 214, 260, 398, 426, 465, 479,<br />

484, 524, 556, 557, 565, 607, 723, 741,<br />

752, 776, 798, 803, 813, 821, 823, 840,<br />

845, 849, 907, 986, 1015,1023, 1061<br />

Ermeni, 52, 79, 89, 594, 648, 754, 778, 794,<br />

931,988, 1024, 1052<br />

Ermeni vakıfları, 794<br />

Ermenice, 286, 298, 300, 459, 829, 905,<br />

957, 988, 1024, 1056<br />

eroin, 450<br />

Erzincan, 15, 30, 33, 58, 81, 116, 137, 146,<br />

148, 186, 192, 197, 205, 220, 341, 349,<br />

367, 403, 436, 441, 461, 483, 495, 515,<br />

568, 606, 613, 633, 685, 686, 687, 716,<br />

718, 741, 743, 750, 790, 804, 843, 903,<br />

932, 959, 964, 971, 973, 987, 988, 992,<br />

993, 1001, 1016, 1071, 1074<br />

Erzurum, 14, 26, 48, 87, 93, 95, 157, 158,<br />

168, 220, 242, 246, 253, 285, 334, 341,<br />

363, 398, 400, 409, 417, 438, 440, 448,<br />

449, 464, 476, 489, 493, 503, 544, 549,<br />

568, 576, 580, 592, 594, 599, 601, 602,<br />

606, 609, 611, 647, 681, 685, 686, 687,<br />

690, 696, 716, 723, 733, 743, 744, 749,<br />

750, 753, 760, 763, 783, 785, 794, 795,<br />

800, 804, 805, 832, 838, 856, 865, 866,<br />

868, 871, 872, 876, 883, 903, 954, 958,<br />

964, 979, 988, 993, 1002, 1032, 1050,<br />

1052, 1056, 1065, 1072, 1074<br />

Esad Sagay, 933<br />

Eskişehir, 82, 87, 96, 98, 128, 138, 152,<br />

155, 190, 191, 192, 193, 219, 226, 238,<br />

244, 246, 249, 278, 290, 296, 315, 330,<br />

338, 339, 357, 365, 376, 385, 388, 397,<br />

403, 432, 439, 450, 452, 458, 461, 490,<br />

501, 508, 512, 532, 542, 545, 559, 562,<br />

599, 606, 614, 626, 636, 644, 751, 767,<br />

783, 784, 788, 790, 795, 853, 857, 863,<br />

871, 933, 951, 977, 986, 987, 996, 1001,<br />

1015<br />

esnaf, 129, 400, 474, 598, 734, 876<br />

Esnaf Bankası, 530, 561, 563, 599<br />

Estonya, 57, 85, 178, 592, 649, 862, 870,<br />

959, 1049, 1072<br />

et, 35, 224, 235, 295, 296, 300, 312, 317,<br />

319, 322, 333, 394, 402, 443, 455, 456,<br />

476, 493, 525, 526, 561, 565, 568, 576,<br />

578, 596, 599, 612, 613, 638, 664, 679,<br />

691, 703, 815, 817, 821, 825, 835, 901,<br />

916, 918, 947, 979, 1002, 1020, 1029,<br />

1051, 1060<br />

Et Meselesi, 296<br />

Etibank, 9, 130, 622, 676, 693, 735, 764,<br />

823, 840, 903, 907, 921, 933, 967, 981,<br />

986, 999, 1015, 1020, 1022, 1053, 1055,<br />

1063,1071<br />

Etibba (Tabib) Odaları, 56<br />

Etimesut, 919<br />

Etnografya, 185, 289, 970<br />

Etnografya Müzesi, 264<br />

Evening Standard, 548<br />

evkaf, 432, 434, 439, 581, 643, 736, 751<br />

Evkaf Bankası, 795<br />

Evkaf Umum Müdürlüğü, 170, 202, 209,<br />

250, 276, 376, 467, 486, 515, 538, 549,<br />

588, 657, 674, 717, 746, 775, 795, 857<br />

evlenme, 72, 721,915, 937, 953<br />

evrak, 35, 45, 117, 142, 167, 203, 318, 334,<br />

348, 377, 389, 462, 529, 550, 567, 577,<br />

579, 642, 715, 720, 765, 769, 835, 845,<br />

859, 958, 985, 1002, 1019, 1021<br />

Excelsior, 829<br />

eytam, 73<br />

Eyüp, 334, 434, 484, 614, 637, 769, 783,<br />

845, 873, 1000<br />

1101

I l 3<br />

Fabrika ve Havuzlar İdaresi, 541, 639<br />

Faik Kurdoğlu, 897, 924, 925, 980, 1005<br />

faşizm, 523<br />

Fenerbahçe, 272, 366, 370<br />

Fenerler İdaresi, 813, 909<br />

Feridun Fikri Düşünsel, 979<br />

Ferik, 99, 508, 656<br />

Fethi (Okyar) Bey, 108, 176, 189, 214, 557<br />

Fethiye, 89, 119, 186, 222, 246, 320, 322,<br />

442, 597,614,743, 751,833, 1015<br />

Fevzi Çakmak, 786, 788, 939, 960, 961,<br />

965, 966, 971, 1033,1057<br />

Fevzi Paşa, 353, 1055<br />

fındık, 118, 170, 801,874<br />

fırın, 254, 824, 844<br />

Fırka, 108, 126, 150, 191, 194, 201, 214,<br />

230, 238, 249, 267, 459, 461, 478, 528,<br />

550, 555,568, 660, 691<br />

Fırka Divanı, 550<br />

Filibe, 273,955<br />

film, 35, 219, 256, 297, 400, 407, 562, 700,<br />

724<br />

Filyos-Karabük hattı, 534<br />

Finike, 55,513,786,956, 1051<br />

Finlandiya, 82, 179, 427, 515, 536, 600,<br />

667, 773, 931, 972, 1004, 1044, 1070<br />

Firengi, 669<br />

Firuz Kesim, 877, 925<br />

Fiskobirlik, 954<br />

fizik, 765<br />

Florya, 777, 935, 936<br />

Ford Motör, 46<br />

Fouchet, 534<br />

Fox Brothers, 152<br />

Frank, 920<br />

Fransa, 12, 42, 78, 84, 112, 113, 140, 143,<br />

149, 153, 164, 172, 175, 184, 187, 199,<br />

213, 255, 303, 304, 323, 326, 327, 347,<br />

355, 356, 369, 378, 380, 396, 399, 431,<br />

433, 449, 464, 471, 485, 501, 521, 522,<br />

536, 560, 562, 585, 618, 619, 637, 640,<br />

645, 647, 651, 671, 679, 691, 709, 717,<br />

740, 757, 760, 779, 793, 796, 797, 827,<br />

828, 830, 859, 865, 866, 882, 887, 895,<br />

897, 900, 902, 903, 944, 971, 979, 987,<br />

989, 990, 991, 1006, 1007, 1021, 1031,<br />

1034, 1038, 1039, 1043, 1050, 1052,<br />

1057, 1062, 1065, 1068<br />

1102<br />

Fransız, 24, 42, 61, 66, 111, 113, 139, 150,<br />

158, 181, 199, 250, 326, 352, 354, 355,<br />

386, 391, 392, 418, 445, 461, 472, 484,<br />

490, 497, 516, 521, 526, 527, 531, 535,<br />

546, 571, 575, 579, 588, 599, 635, 637,<br />

647, 652, 664, 679, 694, 709, 759, 796,<br />

800, 802, 804, 824, 857, 925, 929, 937,<br />

944, 953, 996, 1038, 1039, 1065, 1069,<br />

1072<br />

frengi, 33,77,81, 143, 669<br />

fuar, 789, 1020<br />

Fuat Ağralı, 235, 818, 882, 897, 923, 938,<br />

1016<br />

Fuat Bey, 253, 322, 324, 331, 359, 382, 470,<br />

496, 522, 543, 595<br />

Galatasaray, 245, 539, 695, 1002<br />

Gandhi, 321,409<br />

Garsonlar Cemiyeti, 323<br />

gayrimenkul, 39, 73, 189, 220, 381, 616,<br />

640, 766, 846, 951<br />

gayrimübadil, 361<br />

gayrimüslim, 64<br />

gaz, 393, 469, 642<br />

gazete, 21,31,33, 35,41,82, 108, 120, 121,<br />

122, 123, 126, 136, 137, 167, 192, 204,<br />

219, 230, 233, 237, 241, 245, 246, 247,<br />

279, 285, 286, 287, 288, 289, 293, 317,<br />

321, 323, 358, 423, 427, 445, 473, 525,<br />

530, 532, 606, 629, 679, 686, 710, 719,<br />

730, 740, 750, 819, 831, 835, 839, 905,<br />

906, 951, 965, 988, 989, 991, 1011,<br />

1019,1035<br />

Gazi, 88, 146, 147, 160, 210, 213, 219, 224,<br />

242, 245, 246, 251, 254, 265, 275, 302,<br />

307, 313, 314, 315, 321, 324, 326, 327,<br />

328, 329, 331, 332, 333, 338, 341, 343,<br />

370, 384, 395, 399, 400, 402, 446, 475,<br />

485, 496, 497, 505, 534, 543, 545, 600,<br />

604, 608, 669,741,896, 1087<br />

Gazi Çiftliği, 213,219<br />

Gaziantep, 15, 33, 40, 81, 100, 143, 155,<br />

186, 220, 246, 311, 320, 326, 329, 338,<br />

365, 368, 371, 382, 399, 422, 430, 432,<br />

446, 447, 455, 460, 498, 573, 586, 600,<br />

601, 606, 734, 751, 782, 795, 799, 824,<br />

845, 958, 961, 973, 1011, 1036, 1059,<br />

1069

Gebze, 81, 127, 147, 440, 600, 725, 794,<br />

877, 966, 967<br />

Gelendost, 162, 975<br />

Gelibolu, 322, 558, 587, 590, 725, 751, 968<br />

gemi, 708, 718, 733, 750, 781, 832, 874,<br />

1027<br />

gemi adamları, 718, 750, 832<br />

Gemlik, 93, 144, 330, 440, 698, 742,916<br />

genel müdürlük, 4, 46, 61, 69, 117, 321,<br />

661, 706, 825, 851, 853, 872, 887, 889,<br />

979, 981,985, 1018, 1019<br />

genel müfettişlik, 404, 776<br />

Genelkurmay, 37, 292, 293, 677, 683, 700,<br />

941, 960, 962, 965, 966, 971, 979, 1033,<br />

1057, 1081<br />

general, 875, 1002,1010<br />

General Nuri, 616<br />

Gerede, 211, 352, 485, 643, 725, 903, 920,<br />

964<br />

gıda, 46, 160, 275, 715, 847, 856, 877,1058<br />

Giresun, 11, 91, 118, 144, 169, 170, 191,<br />

201, 206, 220, 253, 349, 371, 389, 422,<br />

440, 446, 479, 545, 546, 558, 568, 576,<br />

580, 588, 592, 595, 606, 613, 643, 652,<br />

722, 723, 731, 733, 734, 751, 778, 787,<br />

806, 903, 923,996, 1000<br />

Goldberg, 129<br />

göç, 38, 76, 88, 325, 612, 624, 625, 626,<br />

693, 753,754, 778,817, 823<br />

göçebelerin yerleştirilmesi, 513<br />

göçmen, 624, 625, 642,698, 729, 778<br />

Gölbaşı, 84,210, 251,257,347<br />

Gölcük, 147, 337, 460, 532, 542, 558, 741,<br />

769, 786, 922, 1060<br />

görevden alma, 121, 122, 183, 315, 393,<br />

437, 505, 543, 819, 850, 854, 862, 984<br />

gösteri, 437,442,452<br />

Göztepe, 318<br />

grev, 348, 429, 489, 521, 527, 541, 545,<br />

707, 728,815<br />

Guido Walcher, 224<br />

gübre, 822, 1020<br />

gümrük, 8, 15, 22, 23, 46, 51, 55, 67, 70,<br />

102, 127, 133, 165, 255, 298, 311, 313,<br />

321, 324, 353, 359, 444, 453, 466, 471,<br />

472, 491, 538, 636, 651, 654, 672, 716,<br />

719, 821, 824, 828, 830, 840, 841, 843,<br />

850, 854, 866, 883, 901, 922, 951, 952,<br />

974, 984, 987, 1017, 1028, 1034, 1066,<br />

1074<br />

gümrük muhafaza, 15, 313, 353, 716, 719,<br />

883<br />

Gümrük Muhafaza Genel Komutanlığı, 325,<br />

387, 392,717, 769, 866<br />

Gümrük Muhafaza Teşkilatı, 492, 649<br />

gümrük resmi, 51, 255, 298, 472, 840, 843,<br />

922<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti, 533, 621,<br />

994<br />

Gümrük ve İnhisarlar Vekilliği, 301, 1029<br />

Gümülcine, 492, 731<br />

Gümüşhane, 15, 115, 116, 124, 137, 150,<br />

160, 163, 186, 212, 219, 220, 226, 328,<br />

334, 342, 357, 391, 408, 434, 436, 455,<br />

489, 578, 606, 685, 686, 687, 733, 741,<br />

794, 861,865, 880, 909, 973<br />

Güneş-Dil Teorisi, 707<br />

H II<br />

Habeşistan, 443, 618, 632, 689, 691, 705,<br />

726<br />

haciz, 215,634, 885,931,951<br />

Hafız Yaşar, 329, 970<br />

Hafta Tatili, 688<br />

hakaret, 31, 53, 80, 85, 88, 120, 133, 145,<br />

199, 243, 245, 614, 636, 722, 817, 825,<br />

904, 920, 1018, 1026<br />

hakem, 65, 72, 74, 258, 263, 404, 498, 618,<br />

741<br />

hakim, 42, 45, 49, 79, 83, 84, 85, 89, 92,<br />

109, 117, 128, 226, 282, 316, 325, 329,<br />

338, 339, 388, 415, 439, 440, 506, 546,<br />

604, 609, 630, 706, 737, 751, 772, 812,<br />

815, 838, 908, 915, 917, 921, 924, 928,<br />

934, 941,950, 970, 977, 1000<br />

hakim ve savcılar, 85<br />

Hakimiyeti Milliye, 312, 383, 579, 608<br />

Hakkari, 12, 14, 53, 93, 115, 116, 161,207,<br />

208, 209, 210, 216, 315, 375, 397, 421,<br />

446, 464, 467, 698, 733, 738, 740, 845,<br />

933,948, 955, 956, 1016, 1067<br />

Halit Ferit, 570<br />

Halk Bankası, 474, 915, 933, 960, 974<br />

Halk Fırkası, 129, 214, 264, 329, 402, 406,<br />

538, 1068<br />

Halkevi, 312, 335, 346, 371, 436, 693, 718,<br />

719, 723, 730, 738, 740, 776, 800, 917,<br />

919, 959, 966, 973, 1001<br />

Halkın Sesi, 730, 967<br />

halkoylaması, 115,206<br />

Hamburg, 45, 391, 514, 800, 921, 988, 1027<br />

Hamdullah Suphi, 268<br />

1103

hapishane, 180, 372,426<br />

harcırah, 145, 157, 191, 256, 294, 477, 592,<br />

797, 940, 1005<br />

harç, 27, 65,469, 554, 642, 826, 930, 949<br />

Harici Ticaret Dairesi, 39<br />

hariciye, 130, 136, 323, 380, 400, 408, 581,<br />

615,714<br />

Hariciye Vekaleti, 4, 27,42, 71, 75, 95, 117,<br />

125, 127, 129, 135, 150, 154, 164, 166,<br />

183, 190, 197, 201, 203, 222, 223, 224,<br />

230, 232, 252, 272, 280, 281, 285, 307,<br />

309, 327, 329, 331, 337, 338, 351, 353,<br />

381, 424, 437, 444, 467, 483, 527, 535,<br />

556, 585, 588, 589, 596, 609, 654, 655,<br />

681, 694, 710, 731, 733, 744, 754, 762,<br />

772, 791, 800, 808, 869, 887, 899, 905,<br />

913, 915, 917, 925, 934, 935, 948, 955,<br />

957, 963, 968, 973, 989, 1003, 1019,<br />

1021, 1044, 1052, 1057, 1063<br />

harita, 185, 207, 237, 291, 373, 488, 490,<br />

586, 630, 667, 669, 834, 988, 989<br />

Harita Umum Müdürlüğü, 125, 149, 156,<br />

217, 380,450, 545, 621, 711, 899, 994<br />

harp, 69,282, 331, 500, 672,696, 892, 908<br />

Harp Okulu, 795, 922, 924, 959<br />

Hasan Âli Yücel, 898, 927, 976<br />

Hasan Fehmi, 43, 83, 160, 328, 442, 501,<br />

538, 733<br />

hastabakıcı, 700<br />

hastalık, 81, 116, 140, 158, 844, 896<br />

hastane, 180, 221, 554, 683, 715, 753, 884,<br />

1009<br />

Hatay, 13, 14, 15, 708, 709, 793, 796, 799,<br />

808, 818, 819, 824, 827, 828, 830, 859,<br />

864, 887, 895, 896, 897, 904, 918, 932,<br />

939, 943, 944, 945, 956, 958, 960, 961,<br />

963, 978, 979, 989, 991, 995, 996, 998,<br />

1008, 1011, 1012, 1016, 1020, 1035,<br />

1037, 1038, 1039, 1043, 1050, 1052,<br />

1058, 1065, 1067, 1070, 1078<br />

Hava Kuvvetleri, 153, 293, 702, 713, 715,<br />

1000, 1043, 1064<br />

hava tehlikesi, 665, 724<br />

havagazı, 283, 394, 525, 559, 561, 567, 755,<br />

813,948, 954<br />

havayolları, 417, 888<br />

Havayolları Devlet İşletme İdaresi, 464, 666<br />

Hayatı Ucuzlatma İşleri, 703<br />

hayvan, 57, 112, 125, 138, 260, 319, 382,<br />

431, 450, 524, 554, 572, 622, 637, 715,<br />

801, 813, 847, 853, 864, 987, 1003<br />

hayvan borsası, 801<br />

1104<br />

Hayvan Sağlık Zabıtası, 175, 289, 344, 385,<br />

452, 541, 636, 638, 642, 712, 920, 1051<br />

hayvancılık, 155, 156, 496, 689, 881, 987,<br />

1003<br />

hayvanlar vergisi, 622, 734, 984<br />

Hazine, 62, 146, 204, 329, 346, 375, 386,<br />

420, 433, 454, 463, 468, 469, 470, 482,<br />

534, 539, 630, 637, 646, 656, 666, 674,<br />

676, 677, 761, 764, 765, 882, 951, 1026<br />

Hazine-i Evrak, 204, 666, 1026<br />

Hazo, 934, 954<br />

hediye, 87, 128, 143, 263, 697, 863, 902,<br />

916, 931,959, 965<br />

hekimlik, 717<br />

Herberi İnkılap, 216<br />

Herman Spirer, 119, 151<br />

Herriot, 391,543<br />

heyet, 9, 129, 321, 336, 388, 416, 472, 478,<br />

488, 491, 499, 503, 509, 544, 559, 573,<br />

630, 652, 656, 661, 748, 921, 1012,<br />

1015, 1027<br />

Heyet-i Mahsusa, 18, 606,1079<br />

Heyeti Umumiye Kararı, 46, 47, 49, 51, 56,<br />

58, 65, 68, 69, 71, 74, 75, 102, 280, 323,<br />

340, 344, 348, 350, 355, 356, 357, 374,<br />

376, 378, 379, 409, 431, 449, 451, 452,<br />

457, 463, 473, 476, 503, 512, 554, 561,<br />

692, 696, 721,747, 765, 968<br />

Heyeti Vekile, 41, 154, 254, 274, 324, 331,<br />

342, 354, 364, 382, 384, 409, 537, 545,<br />

559, 580, 598<br />

heykel, 327<br />

Hıfzısıhha Kanunu, 118, 119, 160, 208,210,<br />

218,483,562, 684<br />

Hicaz, 82, 169, 183, 190,225, 367,402<br />

Hikmet Bey, 48, 65, 136, 137, 141, 205,<br />

220, 226, 345, 446, 454, 457, 506, 522,<br />

582, 594,610<br />

Hikmet Kıvılcımlı, 959<br />

hilafet, 1005<br />

Hilali Ahmer, 33, 122, 169, 638<br />

Hilmi Bey, 90, 205, 220, 222, 224, 327, 371,<br />

383, 433, 489, 495, 500, 540, 549, 569,<br />

584,610<br />

Hindenburg, 342, 348<br />

hisse, 76, 151, 257, 261, 375, 461, 479, 484,<br />

487, 538, 539, 548, 773, 820, 838, 851,<br />

912, 1037<br />

Hitit, 143, 640, 659<br />

Hitler, 304, 342, 348, 387, 413, 437, 438,<br />

500, 521, 587, 593, 595, 618, 896, 948,<br />

1009, 1017, 1071

Hollanda, 24, 76, 149, 522, 596, 641, 807,<br />

835, 842, 1003, 1052<br />

Holzmeister, 338, 603, 973<br />

Hopa, 144, 160, 186, 217, 322, 438, 491,<br />

555,716, 753,967, 974<br />

Hoybun Cemiyeti, 596<br />

Hronika davası, 31<br />

hudut, 15, 48, 94, 258, 273, 329, 443, 588,<br />

625, 716, 719, 848, 858, 871, 1043<br />

Hukuk Fakültesi, 7, 33, 96, 138, 187, 203,<br />

284, 294, 297, 421, 471, 483, 493, 529,<br />

543, 557, 582, 594, 610, 652, 716, 717,<br />

852, 859, 961, 1079<br />

Hukuk İşleri, 86, 348, 505<br />

Hulusi Alataş, 818, 882, 897, 966<br />

Hususi İdare ve Belediyeler Kefalet Sandığı,<br />

644<br />

Hususi İdareler Tekaüt Sandığı, 576<br />

Hükümete hakaret, 80, 120, 133, 243, 614,<br />

687, 778<br />

Hümanizma, 704, 1075<br />

Hüsamettin Kural, 919<br />

Hüseyin Rauf, 696<br />

Hüsnü Çakır, 651,898, 976<br />

I. Umumi Müfettişlik, 442,462<br />

İğdır Pamuk Birliği, 996<br />

Ihlamur Köşkü, 328<br />

Irak, 12, 30, 88, 102, 113, 135, 194, 203,<br />

304, 323, 324, 341, 394, 572, 616, 697,<br />

703, 806, 848, 863, 868, 870, 876, 885,<br />

910,914<br />

İsparta, 116, 137, 158, 162, 183, 186, 192,<br />

203, 208, 213, 220, 315, 329, 343, 344,<br />

346, 347, 371, 398, 401, 404, 436, 492,<br />

503, 544, 594, 606, 698, 734, 744, 781,<br />

795, 934, 954, 972, 975, 1018, 1027<br />

•<br />

İbrahim Tali Bey, 406, 528, 556<br />

İbrahim Tali Öngören, 129,528, 639, 684<br />

icra, 28, 55, 60, 70, 101, 120, 133, 161, 168,<br />

200, 313, 316, 374, 388, 478, 514, 547,<br />

551, 581, 603, 674, 802, 847, 924, 977,<br />

997, 1022<br />

İcra Vekilleri Heyeti, 36, 40, 41, 43, 45, 58,<br />

68, 76, 89, 91, 97, 127, 130, 152, 153,<br />

169, 173, 185, 188, 191, 198, 208, 209,<br />

211, 243, 245, 248, 250, 256, 258, 259,<br />

263, 264, 266, 267, 268, 269, 272, 273,<br />

274, 275, 276, 279, 281, 283, 285, 288,<br />

289, 293, 294, 299, 328, 336, 345, 476,<br />

477, 538, 540, 541, 546, 550, 551, 554,<br />

556, 558, 559, 561, 571, 576, 579, 581,<br />

594, 596, 598, 599, 608, 613, 634, 635,<br />

648, 697, 716, 721, 726, 731, 738, 739,<br />

759, 769, 770, 771, 804, 882, 907, 908,<br />

911, 912, 916, 917, 920, 921, 925, 927,<br />

929, 933, 942, 945, 954, 957, 960, 961,<br />

962, 964, 966, 967, 971, 972, 976, 977,<br />

996, 999, 1002, 1014, 1015, 1025, 1038,<br />

1042, 1045, 1057, 1060<br />

İçel, 12, 14, 15, 116, 186, 207, 211, 220,<br />

242, 244, 264, 334, 339, 341, 352, 357,<br />

363, 367, 371, 391, 421, 431, 446, 464,<br />

482, 495, 503, 507, 515, 535, 565, 605,<br />

606, 613, 651, 662, 664, 736, 740, 795,<br />

804, 828, 855, 1025, 1027<br />

içişleri, 112<br />

İçişleri Bakanlığı, 4, 12, 14, 63, 103, 116,<br />

117, 122, 170, 227, 277, 318, 345, 354,<br />

358, 360, 387, 413, 421, 436, 442, 446,<br />

449, 461, 462, 468, 516, 609, 611, 630,<br />

640, 645, 649, 656, 661, 669, 673, 676,<br />

683, 700, 814, 815, 823, 824, 827, 828,<br />

834, 838, 844, 846, 848, 851, 852, 853,<br />

861, 863, 889, 891, 911, 922, 973, 1007,<br />

1055, 1066, 1077, 1079, 1080<br />

içki, 852<br />

içme suyu, 237, 281, 286, 293, 513, 598,<br />

678, 687, 752, 831<br />

içtimai, 128, 147, 158, 247, 445, 524, 544,<br />

555, 566, 571, 572, 624, 775, 821, 861,<br />

904,1028<br />

idare heyeti, 67, 329, 466, 496, 529, 544,<br />

573, 588, 592, 604, 609, 640, 661, 769,<br />

771, 777, 779, 801, 805, 879, 936, 942,<br />

996, 1031, 1039, 1065<br />

İdare heyetleri, 570<br />

İdare Meclisi Reisliği, 571, 575<br />

İdarei Hususiyeler, 70, 558<br />

İdari İlimler Kongresi, 421, 461, 471, 483<br />

idari taksimat, 12, 117, 121, 123, 150, 317,<br />

339, 340, 342, 343, 346, 347, 348, 350,<br />

352, 366, 371, 392, 397, 404, 410, 439,<br />

446, 447, 448, 454, 455, 457, 460, 461,<br />

465, 481, 484, 485, 486, 487, 488, 489,<br />

498, 499, 504, 505, 506, 514, 532, 553,<br />

554, 558, 738, 739, 740, 794, 796, 797,<br />

803, 904, 908, 913, 920, 932, 954, 955,<br />

958, 962, 966, 974, 975, 976<br />

1105

idari teşkilat, 12, 28, 397, 438, 445, 524,<br />

609, 642<br />

idari yapılanma, 319, 413<br />

ihale, 67, 91, 119, 139, 149, 192, 195, 268,<br />

452, 557, 569, 573, 677, 747, 752, 759,<br />

776, 835,884,912<br />

ihracat, 9, 22, 23, 56, 84, 151, 221, 229,<br />

298, 300, 326, 364, 377, 389, 650, 666,<br />

700, 705, 737, 761, 763, 770, 812, 814,<br />

840, 844, 847, 853, 860, 870, 874, 1053<br />

ihracatçı birlikleri, 770<br />

ihraç, 22, 23, 30, 128, 161, 345, 394, 407,<br />

438, 463, 737, 763, 801, 807, 813, 829,<br />

830, 841, 870, 884, 904, 942, 980, 1057,<br />

1059<br />

ihtilal, 521,555<br />

İhtisas Mahkemeleri, 326, 329<br />

İhtiyat Zabitleri ve İhtiyat Askeri<br />

Memurları, 141,343, 345, 671<br />

ikamet, 30, 89, 238, 293, 341, 351, 354,<br />

435, 589, 836, 841, 845, 852, 858, 953<br />

İkinci Türk Dil Kurultayı, 532, 542, 592<br />

ikramiye, 43, 54, 70, 80, 160, 318, 473, 656,<br />

657, 756, 784, 868, 1021<br />

ikraz, 195,389,477, 1020<br />

ikrazat, 879<br />

İktisadi Buhran Vergisi, 296, 364, 565, 658,<br />

664, 703,713<br />

iktisadi program, 138, 166, 537<br />

İktisat Vekaleti, 5, 6, 7, 8, 9, 17, 27, 48, 50,<br />

68, 96, 101, 112, 125, 128, 130, 131,<br />

155, 156, 157, 161, 188, 194, 203, 204,<br />

232, 255, 277, 284, 301, 309, 340, 372,<br />

388, 401, 408, 425, 428, 429, 432, 447,<br />

464, 469, 487, 499, 511, 512, 536, 537,<br />

541, 565, 571, 572, 582, 584, 596, 611,<br />

639, 653, 720, 790, 804, 829, 859, 899,<br />

912, 924, 962, 967, 984, 986, 1015,<br />

1018, 1022, 1028, 1030, 1033, 1034,<br />

1054, 1057, 1067<br />

il genel meclisi, 115<br />

il özel idaresi, 16, 115, 194, 287<br />

İlahiyat Fakültesi, 184, 269, 439<br />

ilan, 21, 36, 40, 98, 107, 121, 126, 167, 185,<br />

219, 223, 225, 226, 235, 242, 244, 249,<br />

303, 307, 331, 334, 350, 413, 448, 504,<br />

507, 521, 649, 665, 769, 842, 896, 958,<br />

963, 969, 1003, 1005, 1016,1054, 1057<br />

ilçe, 12, 13, 14, 16, 28, 29, 56, 107, 115,<br />

122, 193, 217, 312, 397, 422, 478, 557,<br />

566, 600, 627, 683, 846, 847, 865, 880,<br />

904, 926, 954, 963, 988, 1074<br />

1106<br />

ilçe kurma, 14<br />

ilkokul, 16, 32, 231, 236, 258, 287, 398,<br />

527, 529,816, 824, 890<br />

İller Bankası, 477, 890<br />

iltizam, 17, 88, 114, 119, 123, 131, 143, 647<br />

imar, 17, 23, 35, 110, 123, 236, 244, 251,<br />

264, 296, 353, 356, 420, 425, 426, 429,<br />

433, 474, 475, 481, 488, 529, 531, 532,<br />

535, 538, 539, 542, 545, 546, 569, 571,<br />

573, 577, 578, 630, 647, 669, 707, 716,<br />

735, 782, 783, 799, 800, 805, 811, 831,<br />

834, 847, 850, 861, 862, 864, 903, 925,<br />

936, 956, 972, 973, 981, 1012, 1015,<br />

1033, 1034, 1037, 1054, 1058, 1065,<br />

1069<br />

imar planı, 264, 296, 353, 425, 474, 539,<br />

546, 647, 783, 811, 847, 850, 925, 956,<br />

972, 973, 1033, 1034, 1037<br />

İmpeks, 1005, 1006, 1009<br />

imtiyaz, 90, 110, 137, 147, 152, 180, 196,<br />

222, 239, 251, 268, 324, 340, 442, 458,<br />

473, 477, 510, 526, 540, 547, 551, 570,<br />

582, 587, 590, 594, 604, 616, 658, 692,<br />

738, 815, 830, 912, 996, 1025, 1061<br />

İnebolu, 186, 399, 434, 436, 725, 749, 751,<br />

794, 923, 955, 958, 973<br />

İngiliz, 24, 30, 38, 41, 42, 44, 49, 61, 72,<br />

113, 138, 148, 156, 158, 195, 250, 271,<br />

320, 321, 409, 476, 585, 667, 684, 709,<br />

754, 759, 796, 811, 827, 838, 839, 844,<br />

876, 896, 986, 990, 997, 1009, 1011,<br />

1015, 1019, 1022, 1025, 1031, 1038,<br />

1051, 1057, 1065, 1068<br />

İngiltere, 30, 42, 49, 69, 87, 113, 132, 149,<br />

156, 182, 190, 203, 225, 238, 296, 303,<br />

304, 323, 332, 347, 369, 380, 431, 471,<br />

547, 561, 585, 619, 620, 637, 666, 676,<br />

708, 709, 775, 779, 789, 792, 793, 796,<br />

806, 818, 820, 848, 858, 870, 903, 921,<br />

934, 938, 979, 986, 989, 990, 991, 1006,<br />

1014, 1021, 1027, 1031, 1036, 1041,<br />

1054, 1055, 1057, 1058, 1064, 1065,<br />

1068,1072<br />

İnhisarlar İdaresi, 189, 455, 456, 463, 479,<br />

484, 527, 534, 541, 579, 741, 753, 755,<br />

760, 937<br />

İnhisarlar Umum Müdürlüğü, 488, 745, 753,<br />

755, 826, 858,910, 1017,1047<br />

İnhisarlar Vekaleti, 5, 6, 229, 301, 309, 319,<br />

321, 413, 424, 444, 463, 466, 488, 564,<br />

628, 650, 651, 692, 699, 798, 830, 869,<br />

899, 940, 957, 977, 1029,1033

inkılap, 315, 555, 566, 577, 608<br />

intikal, 72, 102, 125, 353, 376, 526, 530,<br />

554, 560, 574, 576, 577, 580, 608, 743,<br />

823, 841,912, 928, 953, 1048<br />

ipek, 523, 537, 705, 788, 811, 872<br />

İpekiş, 200<br />

iplik, 9, 523, 524, 556, 607, 669, 854<br />

İran, 12, 30, 58, 88, 304, 328, 329, 344, 350,<br />

351, 358, 398, 399, 401, 402, 522, 532,<br />

537, 542, 561, 575, 588, 605, 647, 648,<br />

685, 687, 723, 758, 761, 763, 830, 841,<br />

847, 858, 863, 868, 870, 883, 885, 890,<br />

910,915, 1032<br />

İran Şahı, 532, 542, 561,575<br />

İrfan Taş, 948<br />

İrlanda, 100,113,247, 536, 797<br />

iskan, 35, 53, 117, 131, 132, 159, 167, 170,<br />

215, 257, 322, 352, 354, 357, 436, 506,<br />

550, 608, 609, 625, 656, 698, 699, 741,<br />

926, 1028, 1039, 1070<br />

iskan işleri, 53, 132, 170, 215, 550, 1028<br />

İskan Kanunu, 74, 100, 283, 286, 471, 483,<br />

577, 697, 826, 930,1039,1042, 1045<br />

İskan Muafiyetleri, 636<br />

İskenderun, 709, 793, 797, 799, 802, 804,<br />

869, 879, 945, 955, 965, 1003, 1043,<br />

1071<br />

İslam Kongresi, 421, 462<br />

İsmail Bey, 44, 162, 383, 393, 482, 487<br />

İsmail Müştak Mayakon, 965<br />

İsmet İnönü, 3, 4, 109, 194, 234, 235, 239,<br />

420, 500, 504, 522, 572, 590, 630, 647,<br />

669, 684, 700, 706, 709, 753, 772, 779,<br />

786, 792, 798, 805, 806, 807, 808, 841,<br />

868, 874, 878, 882, 897, 898, 959, 969,<br />

971, 972, 973, 976, 980, 981, 1017,<br />

1018, 1030, 1033,1043,1055,1066<br />

İsmet Paşa, 24, 25, 34, 53, 61, 75, 91, 97,<br />

109, 150, 154, 189, 190, 200, 201, 219,<br />

224, 234, 251, 255, 266, 268, 292, 296,<br />

305, 307, 332, 351, 361, 365, 384, 387,<br />

395, 408, 409, 430, 507, 509, 513, 524,<br />

529, 542, 543, 549, 560, 568, 569, 581,<br />

607, 608, 609, 613,1020<br />

İspanya, 54, 158, 181, 337, 390, 398, 512,<br />

521, 522, 536, 714, 719, 729, 818, 840,<br />

885, 902, 903, 945, 950, 1007<br />

ispirto, 62, 125,853,907,984<br />

İstanbul, 4, 7, 8, 13, 16, 17, 22, 23, 31, 32,<br />

33, 36, 37, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46,<br />

47, 48, 50, 52, 53, 54, 55, 56, 58, 61, 62,<br />

64, 66, 72, 78, 79, 80, 82, 85, 86, 87, 88,<br />

89, 90, 92, 93, 94, 95, 96, 104, 105 107,<br />

108, 109 111 113 114 115 119 122,<br />

124, 128 130 134 135 137 141 142,<br />

143, 144 145 146 147 148 149 150,<br />

152, 154 158 159 162 163 164 165,<br />

166, 168 170 173 174 176 185 186,<br />

189, 191 192 194 195 196 198 199,<br />

200, 204 206 211 214 216 218 222,<br />

223, 224 225 227 228 229 233 234,<br />

235, 236 237 240 241 242 243 244,<br />

245, 246 247 248 249 250 251 253,<br />

254, 256 257 258 260 261 262 263,<br />

264, 265 266 267 268 269 271 272,<br />

273, 275 276 277 278 280 284 285,<br />

286, 287 288 289 290 291 292 293,<br />

294, 295 296 297 300 301 303 307,<br />

308, 311 312 313 314 315 316 318,<br />

319, 320 321 322 323 324 325 326,<br />

327, 328 329 330 331 332 333 334,<br />

335, 337 338 340 341 342 344 346,<br />

348, 352 353 355 357 359 361 363,<br />

364, 367 369 371 373 375 380 382,<br />

383, 384 385 386 388 389 392 393,<br />

394, 395 396 397 398 400 401 402,<br />

403, 404 405 406 408 410 412 413,<br />

415, 418 422 423 425 428 430 431,<br />

432, 434 436 438 439 440 441 442,<br />

450, 452 453 454 455 458 461 462,<br />

464, 467 469 470 471 473 475 481,<br />

484, 487 488 491 492 493 496 497,<br />

498, 500 501 502 504 506 508 510,<br />

511, 515 516 518 521 523 525 526,<br />

528, 529 530 531 532 534 535 536,<br />

538, 540 541 542 543 544 545 546,<br />

547, 548 549 551 553 554 555 556,<br />

557, 558 559 560 561 562 563 564,<br />

567, 568 570 572 576 578 580 581,<br />

582, 584 585 586 587 588 589 590,<br />

595, 596 599 601 602 604 605 607,<br />

608, 610 613 614 615 616 617 618,<br />

619, 621 622 624 625 626 631 633,<br />

634, 635 636 638 640 641 643 646,<br />

647, 650 652 653 655 656 662 664,<br />

665, 666 672 678 679 680 682 684,<br />

685, 686 688 689 693 697 698 699,<br />

700, 703 704 705 706 707 709 710,<br />

713, 714 715 716 719 720 721 723,<br />

724, 725 726 727 732 733 734 735,<br />

736, 738 739 740 741 742 745 746,<br />

747, 753 754 756 759 760 761 762,<br />

764, 765 766 767 768 769 771 772,<br />

774, 776 777 778 779 780 781 782,<br />

1107

783, 784, 785, 789, 790, 793, 794, 795,<br />

797, 800, 802, 807, 808, 809, 810, 811,<br />

816, 821, 822, 824, 826, 827, 828, 829,<br />

830, 832, 836, 837, 839, 840, 844, 846,<br />

848, 849, 850, 853, 854, 855, 857, 858,<br />

860, 861, 862, 865, 869, 870, 871, 872,<br />

873, 874, 875, 876, 877, 878, 879, 881,<br />

884, 886, 888, 893, 894, 895, 898, 901,<br />

902, 903, 904, 906, 907, 911, 915, 916,<br />

917, 918, 919, 920, 921, 923, 924, 925,<br />

926, 927, 928, 929, 931, 933, 934, 935,<br />

936, 938, 939, 943, 945, 946, 954, 956,<br />

957, 959, 960, 961, 962, 964, 965, 967,<br />

968, 969, 971, 972, 974, 976, 977, 978,<br />

979, 981, 988, 989, 990, 992, 993, 995,<br />

996, 997, 1002, 1005, 1006, 1010, 1011,<br />

1012, 1013, 1014, 1015, 1017, 1022,<br />

1023, 1026, 1027, 1028, 1029, 1032,<br />

1033, 1035, 1037, 1039, 1040, 1046,<br />

1047, 1048, 1053, 1057, 1060, 1063,<br />

1064, 1067, 1069, 1070, 1073, 1075,<br />

1076, 1077, 1078, 1079, 1080, 1083,<br />

1086, 1089<br />

İstanbul Belediyesi, 17, 37, 38, 55, 86, 114,<br />

142, 147, 191, 235, 240, 254, 258, 262,<br />

263, 277, 278, 291, 294, 318, 321, 324,<br />

334, 338, 361, 386, 394, 410, 428, 430,<br />

461, 467, 469, 516, 526, 530, 538, 542,<br />

554, 555, 558, 613, 698, 714, 734, 739,<br />

753, 759, 764, 766, 777, 794, 850, 924,<br />

936, 969, 996, 1027,1037<br />

İstanbul Defterdarlığı, 135, 431, 782<br />

İstanbul Haliç Şirketi, 698<br />

İstanbul Liman Şirketi, 164, 214, 580<br />

İstanbul Radyosu, 793<br />

İstanbul rıhtımları, 506<br />

İstanbul Şehir Meclisi, 337, 553, 563, 929,<br />

969<br />

İstanbul Şehir Planı, 646<br />

İstanbul Şehremaneti, 146, 147, 152, 163<br />

İstanbul Telefon Şirketi, 394, 526, 544, 607,<br />

686, 747<br />

İstanbul Ticaret Odası, 54, 96, 327, 396,<br />

793, 935<br />

İstanbul Tramvay Şirketi, 534, 555, 605,<br />

646, 656,915, 1002, 1037<br />

İstanbul <strong>Üniversitesi</strong>, 413, 422, 423, 470,<br />

475, 508, 510, 529, 534, 548, 551, 557,<br />

559, 572, 582, 601, 610, 621, 624, 652,<br />

655, 665, 666, 700, 713, 738, 746, 753,<br />

765, 778, 832, 869, 1047, 1053, 1079<br />

1108<br />

İstatistik Genel Müdürlüğü, 295, 638, 816,<br />

824, 1009<br />

İstatistik Umum Müdürlüğü, 41, 125, 133,<br />

141, 162, 168, 215, 232, 275, 309, 424,<br />

462, 465, 533, 587, 621, 711, 767, 792,<br />

841, 847, 864, 888, 899, 983, 994, 1022,<br />

1023, 1027, 1034<br />

istifa, 9, 36, 43, 51, 54, 67, 109, 117, 177,<br />

191, 200, 222, 223, 234, 250, 266, 275,<br />

278, 294, 306, 313, 314, 319, 326, 332,<br />

336, 360, 364, 376, 377, 390, 392, 394,<br />

403, 404, 429, 434, 462, 489, 521, 522,<br />

529, 543, 546, 564, 580, 582, 587, 594,<br />

603, 608, 614, 637, 652, 676, 684, 696,<br />

751, 762, 818, 833, 863, 882, 897, 949,<br />

953, 979, 980, 996, 997, 1001, 1002,<br />

1004, 1005, 1006, 1007, 1029<br />

istihdam, 44, 50, 51, 56, 117, 122, 142, 153,<br />

168, 172, 179, 256, 275, 298, 308, 317,<br />

325, 432, 490, 502, 509, 512, 513, 562,<br />

567, 568, 572, 747, 762, 763, 767, 775,<br />

872, 903,907, 1019<br />

istihkak, 677, 803, 863, 935, 951<br />

istihlak, 67, 102, 125, 525, 550, 578, 581,<br />

642, 668, 740, 828, 868, 909, 946, 984<br />

İstihlak Vergisi, 167, 214, 283, 364, 374,<br />

531,570, 665,675, 952<br />

istihsal, 88, 91, 110, 552, 570, 695<br />

istiklal mahkemeleri, 292<br />

istikraz (borç), 725<br />

istimlak, 91, 134, 142, 209, 249, 268, 276,<br />

300, 406, 431, 474, 506, 546, 584, 656,<br />

831,836,915<br />

istisna, 16,376, 550, 623, 664, 885<br />

İsveç, 40, 54, 86, 128, 149, 173, 335, 341,<br />

394, 522, 559, 607, 740, 823, 892, 903,<br />

926, 955, 969, 974, 1004, 1012, 1014,<br />

1026, 1036, 1044<br />

İsviçre, 70, 113, 131, 163, 221, 310, 369,<br />

427, 467, 468, 517, 522, 536, 580, 636,<br />

640, 650, 708, 717, 774, 795, 796, 847,<br />

903,919, 923, 1040<br />

isyan, 37, 200, 489<br />

İş Bankası, 5, 7, 9, 24, 25, 44, 59, 104, 108,<br />

113, 130, 144, 208, 227, 303, 323, 363,<br />

390, 412, 415, 452, 487, 510, 518, 551,<br />

591, 592, 617, 649, 681, 704, 710, 754,<br />

791, 809, 858, 880, 893, 921, 924, 933,<br />

978, 1075, 1077, 1078, 1079<br />

İş Kanunu, 10, 388, 657, 706, 769, 800, 815,<br />

876, 920, 951, 1067<br />

İş Konferansı, 486

işçi, 8, 276, 278, 318, 340, 529, 581, 627,<br />

634, 657, 707, 723, 734, 742, 752, 769,<br />

782, 793, 814, 815, 856, 870, 883, 903,<br />

943, 1013, 1050<br />

işsizlik, 304<br />

iştirak hisseleri, 558, 573<br />

İtalya, 25, 42, 49, 61, 69, 84, 88, 90, 96,<br />

113, 149, 173, 182, 197, 303, 304, 305,<br />

321, 347, 361, 362, 382, 394, 396, 398,<br />

436, 471, 506, 521, 522, 536, 541, 566,<br />

575, 585, 618, 632, 656, 666, 686, 689,<br />

691, 692, 697, 705, 721, 726, 749, 808,<br />

818, 902, 903, 965, 970, 989, 990, 1031,<br />

1044, 1051, 1052, 1062<br />

itfaiye, 631, 818, 823, 846, 859, 885, 887<br />

itfaiye teşkilatı, 818, 885, 887<br />

ithalat, 23, 84, 95, 151, 159, 295, 298, 324,<br />

377, 436, 761, 813, 814, 820, 862, 869,<br />

1041<br />

itilafiıame, 329, 399, 433, 436, 560, 594,<br />

878<br />

ittifak, 305,471,902, 990, 991<br />

izcilik, 888<br />

İzmir, 35, 48, 62, 67, 75, 77, 78, 80, 83, 87,<br />

89, 92, 110, 124, 133, 134, 138, 140,<br />

144, 147, 148, 155, 162, 170, 183, 187,<br />

192, 196, 199, 200, 201, 205, 207, 208,<br />

210, 216, 218, 219, 220, 226, 227, 234,<br />

235, 240, 241, 244, 247, 248, 249, 250,<br />

251, 253, 258, 269, 289, 294, 296, 311,<br />

315, 318, 324, 326, 328, 330, 331, 333,<br />

334, 335, 339, 342, 344, 346, 348, 350,<br />

355, 357, 360, 363, 365, 366, 367, 368,<br />

369, 370, 380, 383, 384, 385, 388, 389,<br />

392, 394, 418, 430, 432, 436, 437, 438,<br />

439, 440, 441, 450, 458, 472, 473, 478,<br />

484, 485, 486, 489, 491, 494, 499, 503,<br />

507, 526, 532, 536, 538, 542, 544, 545,<br />

547, 550, 556, 557, 559, 560, 561, 562,<br />

570, 571, 573, 579, 580, 586, 588, 592,<br />

597, 600, 601, 603, 604, 605, 606, 608,<br />

610, 615, 626, 631, 633, 634, 636, 638,<br />

639, 640, 645, 649, 651, 656, 662, 664,<br />

668, 680, 684, 692, 693, 694, 696, 700,<br />

703, 709, 714, 726, 736, 738, 742, 760,<br />

761, 771, 780, 789, 790, 792, 797, 812,<br />

826, 830, 834, 838, 839, 844, 863, 871,<br />

882, 883, 884, 886, 887, 901, 902, 903,<br />

911, 914, 923, 924, 927, 930, 932, 941,<br />

947, 954, 955, 958, 959, 960, 963, 964,<br />

967, 972, 977, 981, 989, 992, 993, 995,<br />

999, 1001, 1005, 1008, 1009, 1016,<br />

1020, 1051, 1053, 1055, 1059, 1061,<br />

1069, 1076, 1085<br />

İzmir Enternasyonel Fuarı, 789<br />

İzmir Havagazı Şirketi, 631, 645, 692, 738<br />

İzmir İşçi ve Esnaf Kurumlan Birliği, 634<br />

İzmir Liman ve Körfez Şirketi, 550<br />

İzmir Rıhtım Şirketi, 324, 328, 330, 334,<br />

346, 355, 380, 384, 389, 394, 418, 473,<br />

478, 550, 586, 694<br />

İzmir Sergisi, 789, 792<br />

İzmir Ticaret Odası, 148<br />

İzmir Valisi, 134, 207, 324, 536, 603<br />

İzmir-Kasaba Demiryolu Şirketi, 550<br />

İzmit, 89, 207, 226, 331, 426, 428, 452, 532,<br />

536, 542, 551, 582, 587, 590, 591, 734,<br />

794, 800, 824, 825, 913, 948, 966, 970,<br />

978, 996, 1010, 1011, 1075<br />

İzmit Kağıt Fabrikası, 536, 591<br />

1<br />

Jamanak, 905, 957<br />

JanDeskofî, 119, 192,459,912<br />

Jandarma, 27, 54, 87, 93, 94, 95, 117, 119,<br />

125, 132, 136, 144, 146, 150, 153, 168,<br />

171, 178, 186, 187, 205, 207, 211, 212,<br />

216, 218, 225, 232, 258, 280, 282, 283,<br />

309, 310, 319, 331, 333, 334, 335, 345,<br />

355, 413, 424, 467, 471, 495, 496, 499,<br />

533, 550, 621, 636, 685, 686, 704, 711,<br />

805, 840, 888, 899, 901, 918, 954, 985,<br />

994, 1067, 1081<br />

Jandarma Genel Komutanlığı, 187, 686,<br />

901,985<br />

Jandarma Teşkilatı, 413,499<br />

jandarma zabitleri, 68, 129,174<br />

Jansen, 237, 346, 350, 353, 384, 396, 566,<br />

575, 585, 684, 780, 973<br />

Japonya, 42, 113, 205, 303, 331, 332, 333,<br />

334, 336, 428, 429, 501, 521, 536, 625,<br />

818, 839, 882, 902, 928, 957<br />

•<br />

jeoloji, 453, 537, 623<br />

Kabahaydar, 202, 913<br />

Kabine, 97,307,326, 1006<br />

kabotaj, 236, 244, 402<br />

Kabotaj Hakkı, 680<br />

kabzımal, 902, 930<br />

K<br />

1109

kaçakçılık, 70, 120, 123, 132, 139, 164, 311,<br />

322, 325, 605, 670, 716, 846<br />

kadastro, 45, 48, 57, 268, 586, 640, 723,<br />

766, 853, 1055<br />

Kadıköy, 44, 144, 162, 166, 199, 293, 322,<br />

327, 372, 387, 481, 554, 580, 595, 638,<br />

714, 721, 813, 860, 902, 914, 926, 972,<br />

1048<br />

Kadıköy Su Şirketi, 44, 293, 638, 813, 860,<br />

902<br />

kadın, 32, 88, 97, 119, 131, 150, 153, 154,<br />

155, 158, 298, 318, 334, 403, 408, 426,<br />

462, 508, 529, 537, 610, 611, 612, 615,<br />

616, 626, 642, 643, 655, 734, 740, 782,<br />

824, 890, 942, 1065<br />

Kadın Birliği Kongresi, 173, 368<br />

kadın hakim, 158<br />

Kadın İktisat Sergisi, 409<br />

kadın mitingi, 154<br />

kadın müdür, 155<br />

kadınlar birliği, 296<br />

kadınlara seçme ve seçilme hakkı, 114, 155,<br />

522,531,612,614<br />

Kadri Özkazanç, 956<br />

kadro, 41, 46, 50, 51, 56, 143, 153, 179,<br />

216, 217, 274, 311, 318, 325, 365, 380,<br />

422, 450, 527, 545, 562, 574, 703, 779,<br />

789, 829, 866, 936, 947, 1006, 1013,<br />

1027<br />

kadro cetveli, 574,1006<br />

Kadro Dergisi, 8,318, 504, 522<br />

kağıt, 73, 130, 272, 496, 582, 587, 591, 665,<br />

705, 742, 800, 825, 881, 929, 933<br />

Kahire, 31, 43, 45, 59, 80, 81, 183, 252,<br />

267, 391,402, 441,611,924<br />

Kahta, 36,44, 199, 337,505,674<br />

Kalacık, 913<br />

kalkınma planı, 821<br />

kambiyo, 22, 24, 110, 130, 145, 192, 196,<br />

305, 365, 647, 739, 758<br />

kamulaştırma, 235<br />

kamuya yararlı dernek, 32, 103, 134, 139,<br />

153, 167, 182<br />

Kandıra, 393, 398, 958, 967<br />

Kara Müsteşarlığı, 64, 232, 309, 310, 325,<br />

328, 533<br />

Karaaydın, 298, 320, 431, 444, 672, 704,<br />

951, 1075<br />

Karabük, 620, 705, 709, 719, 757, 775, 811,<br />

838, 844, 874, 888, 903, 964, 973, 974,<br />

977, 986, 997, 999, 1009, 1014, 1021,<br />

1024, 1035, 1068<br />

1110<br />

Karadeniz, 66, 120,'132, 255, 417, 492, 508,<br />

696, 750, 752, 753, 795, 991, 1020,<br />

1029, 1033, 1045<br />

Karahan, 98, 601, 1022<br />

Karlıova, 954<br />

Karol, 938<br />

Kars, 11, 14, 38, 39, 45, 96, 98, 116, 137,<br />

157, 163, 168, 170, 202, 218, 220, 242,<br />

246, 288, 311, 315, 326, 334, 337, 346,<br />

363, 387, 436, 461, 506, 572, 576, 594,<br />

606, 609, 611, 653, 661, 685, 686, 687,<br />

741, 743, 744, 751, 763, 797, 801, 826,<br />

846, 956, 972, 986, 1022<br />

Kastamonu, 33, 48, 81, 89, 97, 116, 129,<br />

137, 138, 163, 184, 205, 220, 244, 246,<br />

315, 329, 338, 339, 341, 346, 366, 371,<br />

403, 439, 458, 470, 482, 491, 501, 502,<br />

512, 538, 544, 546, 547, 556, 582, 584,<br />

587, 588, 593, 595, 606, 613, 614, 626,<br />

682, 742, 769, 778, 783, 787, 794, 796,<br />

842, 864, 909, 920, 924, 955, 972, 973,<br />

979, 1033<br />

Kaval, 578, 955<br />

kaymakam, 13, 117, 128, 169, 207, 211,<br />

212, 216, 218, 248, 285, 315, 322, 324,<br />

345, 354, 393, 479, 527, 528, 545, 631,<br />

638, 640, 646, 653, 662, 686, 710, 725,<br />

742, 815, 833, 840, 854, 873, 875, 881,<br />

904, 995, 996<br />

kaymakam uhdesine verilme, 686<br />

kaymakamlık, 36, 55, 83, 117, 299, 479,<br />

638, 670, 874, 1021<br />

Kaymakamlık atama, 57, 438, 457, 458,<br />

459, 467, 479, 482, 490, 494, 497, 501,<br />

503,506,513, 638<br />

Kayseri, 36, 48, 50, 78, 81, 92, 116, 128,<br />

137, 139, 148, 152, 192, 208, 209, 214,<br />

216, 219, 240, 244, 246, 277, 286, 327,<br />

355, 366, 371, 382, 391, 422, 438, 440,<br />

446, 492, 498, 499, 502, 510, 524, 528,<br />

532, 536, 538, 542, 549, 556, 565, 569,<br />

602, 607, 650, 688, 716, 733, 743, 778,<br />

781, 783, 785, 794, 795, 796, 803, 825,<br />

845, 869, 951, 962, 975, 977, 984, 995,<br />

996, 1025, 1053<br />

Kayseri Dokuma Fabrikası, 536<br />

kaza, 11, 30, 47, 56, 59, 93, 95, 99, 132,<br />

160, 162, 166, 199, 265, 291, 299, 318,<br />

349, 421, 432, 446, 466, 498, 555, 563,<br />

564, 584, 594, 698, 720, 771, 803, 821,<br />

830, 843, 844, 854, 866, 883, 904, 934,<br />

942, 975, 1026, 1030

Kazanç Vergisi, 46, 557, 664, 667, 712, 752,<br />

929, 947<br />

Kazım (Özalp) Paşa, 210<br />

Kazım Dirik, 684, 689, 805<br />

Kazım Hüsnü, 551<br />

Kazım İnanç, 963<br />

Kazım Karabekir Paşa, 543<br />

Kazım Özalp, 4, 603, 710, 818, 882, 897,<br />

979, 1001, 1002<br />

Keban, 94, 186,624, 876, 932, 975<br />

Kefalet Sandığı, 642, 644, 685, 804, 805<br />

Kelkit, 186, 370, 501, 603, 607, 955<br />

Kemah, 182, 205, 404, 444, 458, 786, 959,<br />

987, 1071<br />

Kemal Sonad, 911<br />

Kemal Zaim, 150, 921<br />

Kemalettin Şükrü Bey, 54<br />

Kemalpaşa, 67, 182, 184, 370, 385, 485,<br />

590, 751,948, 974<br />

Kemmerer, 526, 527, 565, 589<br />

kent, 17, 32,229,312, 938<br />

kereste, 139, 288, 407, 537, 589, 591, 929,<br />

963<br />

Kessler, 529, 534, 555,716<br />

Kıbrıs, 605, 754, 886, 1011<br />

kıdem, 183, 213, 477, 600, 628, 696, 697,<br />

836, 848, 874, 875, 884, 928, 942<br />

Kırıkkale, 182, 195, 256, 454, 509, 683, 840<br />

Kırklareli, 14, 186, 203, 214, 216, 218, 220,<br />

240, 243, 244, 349, 371, 392, 528, 542,<br />

545, 550, 588, 594, 599, 606, 614, 616,<br />

656, 721, 724, 734, 740, 751, 788, 791,<br />

794, 802, 977, 996, 1001,1029<br />

Kırşehir, 87, 96, 100, 164, 219, 242, 315,<br />

346, 363, 366, 386, 404, 440, 465, 502,<br />

504, 532, 542, 545, 595, 597, 600, 606,<br />

613, 636, 643, 651, 795, 804, 869, 909,<br />

926, 929, 937, 977, 987, 996, 1001<br />

kırtasiye, 264, 288,429<br />

kırtasiyecilik, 1004<br />

Kız Muallim Mektebi, 647<br />

Kız Teknik Öğretmen Okulu, 641<br />

kızıl hastalığı, 118<br />

Kızılay, 32, 587, 600, 623, 656, 684, 694,<br />

697, 715, 718, 748, 773, 806, 938, 1001,<br />

1066<br />

Kızılcahamam, 51, 198, 489, 592, 726, 795,<br />

803, 948, 963<br />

Kızıltepe, 274, 322, 393, 448, 958<br />

kibrit, 125,318<br />

Kibrit şirketi, 525, 536<br />

Kibrit ve Çakmak İnhisarı, 71, 82, 110, 180<br />

Kilis, 37, 40, 61, 136, 240, 285, 323<br />

430,458, 562<br />

Kilis Gazetesi, 136, 323<br />

kilise, 512, 589<br />

kimyager, 278, 660, 671, 775, 803<br />

kinin, 267, 271,623,861<br />

Kisve, 676<br />

Klayn, 113,212<br />

kliring, 427, 654, 686, 691, 709, 76 l ,<br />

823,862, 873,892, 902, 1064<br />

klüp, 366<br />

Koç, 800, 858,915,917,1090<br />

Kolordu, 77, 344, 365, 962, 1033<br />

kombina, 821, 837<br />

komiser, 39, 365, 384, 730<br />

komünist, 250, 335, 562, 687<br />

komünizm, 82, 422, 922, 1022, 1051, 1070<br />

konferans, 114, 131, 138, 151, 153, 303,<br />

323, 327, 333, 347, 509, 753, 795, 858,<br />

917, 1063<br />

kongre, 421,987,1034,1061<br />

konjonktür, 304, 618, 628, 888<br />

Konsey, 1011<br />

Konsolos, 41, 43, 79, 83, 149, 183, 377,<br />

384, 440, 539, 567, 731<br />

konsolosluk, 45, 75, 84, 117, 137, 173, 183,<br />

184, 194, 222, 331, 444, 492, 549, 550,<br />

587, 591,647, 731, 1074<br />

kontrol, 15, 16, 22, 37, 38, 231, 248, 257,<br />

266, 322, 346, 387, 402, 463, 522, 548,<br />

662, 669, 705, 719, 737, 765, 769, 812,<br />

819, 828, 856, 860, 965, 1059,1072<br />

kontrolör, 825<br />

Konya, 53, 54, 62, 68, 76, 88, 92, 93, 99,<br />

116, 132, 136, 137, 148, 150, 153, 155,<br />

158, 163, 164, 170, 183, 187, 205, 210,<br />

220, 221, 241, 242, 247, 252, 253, 254,<br />

260, 264, 276, 277, 278, 286, 315, 329,<br />

340, 355, 357, 362, 368, 370, 372, 376,<br />

385, 397, 432, 442, 447, 448, 453, 455,<br />

457, 458, 461, 473, 486, 489, 500, 524,<br />

532, 536, 542, 551, 553, 555, 556, 558,<br />

562, 565, 566, 570, 588, 590, 592, 600,<br />

604, 606, 626, 643, 662, 713, 730, 734,<br />

736, 742, 746, 764, 782, 787, 799, 800,<br />

822, 825, 879, 903, 939, 952, 954, 958,<br />

973, 977, 987, 992, 993, 995, 996, 997,<br />

1007, 1012, 1016, 1017, 1029, 1053,<br />

1065<br />

Konya Ovası Sulama İdaresi, 340, 362, 432,<br />

442,713,764, 939, 952<br />

kooperatif, 88, 664<br />

1111

Kopenhag, 47, 188<br />

korsanlık, 878<br />

kömür, 90, 93, 128, 130, 158, 166, 191, 192,<br />

214, 450, 479, 484, 509, 510, 516, 523,<br />

537, 547, 548, 557, 591, 623, 626, 635,<br />

644, 647, 689, 705, 722, 723, 776, 802,<br />

821, 823, 827, 848, 849, 856, 869, 870,<br />

875, 880, 881,890, 952, 1061<br />

kömür havzası, 128, 723, 776, 821, 849<br />

köprü, 142, 170, 294, 571, 698, 843, 883,<br />

903,1024<br />

Köprülüzade Fuat Bey, 327<br />

köşk, 916<br />

kötü muamele, 39, 852<br />

köy kalkınması, 987<br />

Köy Kanunu, 13, 14, 322, 504, 574, 608,<br />

648, 679, 1042<br />

köylü, 72, 133, 155, 166, 218, 679, 695,<br />

699, 855, 863, 880, 886, 1028<br />

Köylü Bayramı, 650<br />

kredi, 9, 110, 111, 129, 156, 166, 180, 199,<br />

200, 288, 305, 355, 362, 381, 416, 420,<br />

469, 474, 477, 523, 539, 611, 689, 693,<br />

709, 720, 728, 734, 780, 813, 835, 842,<br />

851, 870, 902, 909, 933, 935, 947, 960,<br />

964, 990, 991, 1001, 1019, 1034, 1053,<br />

1072<br />

Kripel, 327<br />

krom, 190, 191, 193, 222, 246, 250, 268,<br />

320, 332, 338, 339, 351, 431, 442, 450,<br />

452, 453, 458, 459, 507, 538, 548, 559,<br />

573, 626, 726, 735, 740, 743, 764, 776,<br />

825<br />

Kubilay, 121,223,516<br />

Kudüs, 363, 366,452, 553, 955<br />

Kuleli, 968<br />

kuraklık, 570, 867<br />

Kurmay, 5, 393, 845, 928, 941, 945<br />

Kurultay, 393, 592, 626, 627, 660, 1028,<br />

1029<br />

kuruluş kanunu, 30, 814<br />

kurum, 5, 6, 99, 130, 307, 310, 394, 416,<br />

422, 464, 471, 617, 630, 632, 675, 676,<br />

677, 815, 835, 849, 888, 926, 979, 983,<br />

997, 1020<br />

Kuşadası, 56, 367, 438, 440, 532, 542, 742,<br />

786<br />

Küba, 489, 521<br />

küçük sanat, 573, 856, 876<br />

kükürt fabrikası, 598<br />

Kültür Bakanlığı, 7, 609, 629, 652, 661,<br />

669, 670, 673, 695, 722, 725, 731, 771,<br />

1112<br />

781, 821, 854, 866, 867, 890, 910, 916,<br />

923, 934, 937, 942, 997<br />

Kürdistan, 701, 764, 945, 988, 1014, 1056<br />

Kürt, 15, 180, 188, 204, 283, 483, 506, 508,<br />

594, 599, 801,988<br />

Kürt eşkiyast, 180<br />

Kütahya, 64, 84, 124, 143, 154, 191, 193,<br />

219, 235, 252, 265, 267, 275, 276, 277,<br />

278, 301, 315, 322, 338, 351, 353, 371,<br />

390, 392, 398, 407, 432, 436, 440, 441,<br />

444, 452, 455, 458, 487, 503, 505, 545,<br />

556, 601, 606, 610, 613, 626, 633, 652,<br />

659, 690, 794, 800, 863, 870, 933, 972,<br />

977, 986, 992, 993, 995, 1018, 1020,<br />

1022, 1028, 1053, 1088<br />

Kütüphane, 335, 853, 854, 916<br />

I<br />

L<br />

Lahey, 386, 880<br />

laiklik, 267, 640, 646<br />

Laval, 327<br />

layiha, 29, 54, 254, 257, 270, 295, 297, 334,<br />

347, 360, 402, 406, 546, 628, 658, 661,<br />

733, 759, 883, 885, 886, 1071<br />

Layiha, 347, 356, 733<br />

Leipzig, 340, 921,988, 1056<br />

Leon Farraci, 526, 578<br />

Letonya, 57, 76, 113, 139, 592, 902, 910,<br />

917<br />

Liman İnhisarı Meclisi, 324<br />

liman işletmesi, 849<br />

Limited Şirket, 338, 339, 534, 726, 766,<br />

1054<br />

linyit, 90, 144, 192, 268, 409, 449, 458,480,<br />

487, 762, 948<br />

Litvanya, 113, 199, 360, 1060<br />

Litvinof ve Karahan, 182<br />

Londra, 69, 79, 85, 168, 252, 257, 272, 304,<br />

342, 347, 361, 391, 472, 542, 556, 557,<br />

564, 591, 613, 637, 792, 800, 841, 879,<br />

921,934, 981, 1001, 1019, 1068<br />

LordLoyd, 113, 156<br />

Lozan, 7, 22, 23, 70, 96, 111, 159, i60, i66,<br />

168, 227, 303, 323, 369, 371, 386, 418,<br />

548, 560, 600, 625, 680, 683, 688, 708,<br />

774, 785, 891, 900, 902, 958, 978, 1075,<br />

1076, 1089, 1090<br />

Lozan Andlaşması, 683<br />

Lüleburgaz, 37, 40, 311, 326, 513, 653, 787,<br />

879, 948, 966<br />

Lütfı Kırdar, 794, 971,972, 1027

M. Alfons, 527, 588<br />

M. Dudley Heathcote, 589<br />

M. Lambert, 531, 535<br />

maarif, 28, 54, 65, 70, 74, 136, 400, 408,<br />

524, 529, 581, 584, 593, 601, 609, 644,<br />

648, 683, 823, 866<br />

Maarif Vekaleti, 5, 27, 39, 53, 58, 62, 70,<br />

125, 130, 131, 150, 166, 172, 178, 186,<br />

187, 213, 218, 231, 232, 245, 248, 259,<br />

267, 279, 282, 287, 288, 290, 309, 373,<br />

423, 424, 445, 454, 470, 475, 476, 477,<br />

481, 483, 484, 490, 494, 513, 539, 540,<br />

544, 546, 559, 562, 566, 572, 573, 580,<br />

582, 584, 594, 612, 644, 672, 673, 725,<br />

783, 825, 866, 899, 900, 936, 937, 944,<br />

946, 997, 1016, 1019, 1029, 1051, 1059,<br />

1061,1065, 1070<br />

Maarif Vekili, 34, 51, 58, 124, 200, 234,<br />

235, 307, 422, 489, 522, 582, 586, 633,<br />

897, 898, 933, 976, 992, 993, 1019<br />

maaş, 36, 65, 67, 69, 77, 96, 114, 118, 145,<br />

157, 174, 183, 190, 198, 200, 211, 217,<br />

219, 230, 233, 248, 250, 259, 272, 274,<br />

282, 286, 328, 334, 338, 477, 527, 534,<br />

541, 544, 557, 561, 582, 592, 628, 696,<br />

697, 699, 702, 717, 731, 733, 746, 748,<br />

749, 761, 762, 842, 849, 863, 866, 872,<br />

877, 891, 901, 907, 937, 950, 980, 982,<br />

983, 1007, 1023, 1027, 1034, 1040, 1069<br />

Macar, 149, 196, 209, 394, 395, 483, 537,<br />

548, 800, 823, 1053<br />

Macar Danyal Gamboş, 548<br />

Macaristan, 38, 113, 166, 179, 197, 281,<br />

363, 426, 487, 501, 502, 522, 552, 691,<br />

698, 748, 903, 938, 1073,1074<br />

madalya, 498<br />

maden, 7, 44, 47, 48, 119, 140, 149, 166,<br />

190, 192, 193, 246, 332, 341, 350, 351,<br />

352, 389, 413, 417, 450, 453, 455, 458,<br />

459, 460, 461, 479, 480, 484, 488, 508,<br />

510, 516, 548, 559, 623, 664, 672, 675,<br />

676, 723, 735, 766, 811, 815, 821, 825,<br />

827, 832, 833, 849, 867, 871, 872, 887,<br />

890, 943, 948, 986, 1013, 1015, 1016,<br />

1018, 1020, 1022, 1023, 1028, 1053,<br />

1061<br />

maden arama ruhsatı, 47, 190, 193, 341, 871<br />

maden imtiyazı, 246, 352, 559, 815, 825,<br />

986, 1015, 1018, 1020, 1022, 1023,<br />

1028,1061<br />

I<br />

maden işletme ruhsatı, 44, 140, 735<br />

Maden Kömürü İşleri TAŞ, 590<br />

Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, 622,<br />

675, 771, 822, 855, 865<br />

madencilik, 413, 488, 622, 676, 705, 818,<br />

884<br />

mahalle, 14, 133, 291, 317, 334, 425, 426,<br />

432,475, 515, 570, 716, 846, 848, 852<br />

mahalli idareler, 117, 167, 406, 669, 859,<br />

916, 985<br />

mahkum, 65, 74, 75, 78, 95, 109, 147, 164,<br />

171, 240, 244, 245, 248, 250, 285, 286,<br />

288, 336, 389, 491, 542, 608, 696, 804,<br />

808, 816, 896, 904, 943, 952, 1035, 1040<br />

Mahmatlar, 975<br />

Mahmut Esat, 34, 124, 126, 219, 526, 605,<br />

646, 652<br />

mahrukat, 570, 625, 674,696<br />

Makinist Mektebi, 36, 350<br />

Maksim, 333<br />

Malatya, 11, 33, 39, 44, 45, 46, 76, 81, 92,<br />

94, 96, 124, 136, 137, 168, 179, 192,<br />

199, 201, 205, 218, 219, 234, 235, 241,<br />

250, 251, 257, 265, 285, 290, 311, 326,<br />

332, 334, 366, 391, 395, 446, 464, 485,<br />

495, 498, 502, 505, 506, 509, 514, 558,<br />

565, 588, 589, 598, 606, 607, 633, 643,<br />

674, 680, 734, 741, 743, 760, 763, 765,<br />

787, 796, 813, 841, 855, 857, 862, 875,<br />

882, 897, 903, 954, 977, 996, 1069<br />

maliye, 28, 75, 118, 130, 150, 265, 316,<br />

327, 365, 368, 405, 408, 497, 526, 543,<br />

544, 569, 577, 584, 589, 603, 726, 737,<br />

765, 889, 1002,1066<br />

Maliye Bakanlığı, 4, 6, 17, 24, 25, 310, 364,<br />

383, 387, 393, 430, 463, 468, 487, 507,<br />

611, 622, 628, 629, 637, 658, 660, 661,<br />

663, 667, 670, 676, 684, 692, 702, 705,<br />

737, 765, 766, 811, 826, 827, 831, 838,<br />

841, 845, 850, 851, 870, 872, 877, 881,<br />

936, 978, 1054,1078<br />

Maliye müfettişi, 39, 366, 730<br />

Maliye Teftiş Heyeti, 252, 319, 385, 457,<br />

507, 783<br />

Maliye Vekaleti, 4, 27, 39, 40, 62, 125, 127,<br />

130, 131, 133, 135, 139, 146, 150, 151,<br />

158, 162, 171, 173, 181, 183, 185, 194,<br />

200, 204, 207, 215, 225, 232, 309, 321,<br />

339, 364, 383, 396, 413, 424, 433, 436,<br />

447, 449, 475, 487, 489, 495, 499, 500,<br />

501, 540, 543, 550, 559, 571, 574, 578,<br />

582, 597, 598, 608, 613, 650, 694, 711,<br />

1113

721, 730, 733, 739, 765, 771, 780, 781,<br />

789, 873, 899, 900, 912, 915, 933, 942,<br />

949, 955, 956, 958, 962, 983, 999, 1001,<br />

1002, 1010, 1021, 1031, 1043, 1048,<br />

1053, 1056, 1058, 1060, 1065<br />

Malkara, 490, 742, 957, 962<br />

malûl, 69<br />

Mançurya, 336, 429<br />

Manisa, 61, 91, 98, 116, 121, 133, 137, 138,<br />

154, 171, 186, 187, 198, 203, 206, 211,<br />

213, 220, 223, 225, 226, 235, 242, 244,<br />

246, 249, 253, 315, 335, 346, 369, 371,<br />

436, 440, 470, 480, 486, 491, 501, 510,<br />

553, 554, 555, 563, 586, 589, 591, 594,<br />

602, 603, 604, 610, 611, 623, 633, 638,<br />

641, 644, 659, 722, 738, 742, 744, 787,<br />

794, 852, 903, 917, 924, 941, 959, 971,<br />

972, 986, 992, 993, 1015, 1017, 1022,<br />

1038, 1051, 1067<br />

Maraş, 43, 47, 92, 116, 132, 138, 183, 211,<br />

213, 220, 242, 246, 275, 348, 382, 387,<br />

391, 398, 431, 463, 484, 486, 495, 502,<br />

528, 594, 597, 599, 602, 604, 605, 637,<br />

781, 783, 785, 790, 794, 816, 823, 861,<br />

875, 928, 972, 1016, 1069<br />

Mardin, 14, 45, 53, 63, 81, 87, 88, 89, 115,<br />

116, 137, 148, 152, 155, 186, 187, 217,<br />

218, 220, 226, 244, 246, 274, 311, 319,<br />

326, 329, 337, 341, 343, 365, 368, 439,<br />

440, 442, 484, 488, 489, 502, 547, 587,<br />

591, 597, 605, 606, 610, 616, 651, 668,<br />

743, 744, 751, 758, 791, 866, 903, 933,<br />

935, 955, 958, 993, 1017,1059, 1069<br />

Mariç, 932<br />

Marmara, 120, 132, 371,384,441, 638,757,<br />

843, 869, 948<br />

Marsilya, 391, 459, 462, 597<br />

marş, 504<br />

matbuat, 31, 285, 286, 298, 345, 465, 570,<br />

1070<br />

Matbuat Umum Müdürlüğü, 105, 252, 280,<br />

531, 533, 571, 621, 663, 711, 788, 899,<br />

927, 994,1027, 1030, 1061,1080<br />

Mavi Yıldırım, 367<br />

mayın, 922<br />

Mc Donald, 156<br />

mebus, 234, 265, 266, 268, 403, 610, 612,<br />

615, 616, 749, 831, 855, 1001, 1004,<br />

1007, 1067<br />

Meclis, 10, 24, 88, 116, 133, 190, 210, 212,<br />

224, 234, 240, 246, 251, 254, 261, 266,<br />

306, 322, 331, 338, 347, 351, 354, 355,<br />

1114<br />

356, 360, 362, 371, 372, 403, 461, 497,<br />

517, 524, 536, 575, 581, 595, 609, 614,<br />

615, 626, 630, 636, 640, 647, 658, 661,<br />

662, 665, 689, 695, 697, 722, 733, 757,<br />

768, 783 , 799, 883 , 904, 908, 920, 926,<br />

929, 958, 971, 996, 997, 1006, 1009,<br />

1017, 1018, 1025, 1031, 1038, 1039,<br />

1050<br />

Meclis Başkanlığı, 210, 695<br />

Meclise ve kanunlara, 133<br />

mecmua, 186, 296, 299, 473, 639, 745, 905,<br />

951<br />

medeni, 73, 155, 459, 580, 630, 677, 678,<br />

748, 766, 849, 853, 900, 1049<br />

Mehmet Kamil Berk, 968<br />

Mehmet Rauf, 300<br />

Meis Adası, 321,436<br />

Meksiko, 472, 563<br />

mektep, 58, 63, 122, 197, 286, 345, 348,<br />

368, 398, 424, 426, 436, 463, 466, 471,<br />

472, 500, 508, 530, 535, 544, 554, 670,<br />

807, 824, 873,914<br />

mektup, 163, 189, 214, 296, 382, 390, 400,<br />

477, 586, 595, 600, 749, 859, 882, 1011,<br />

1012, 1015, 1020, 1021, 1022, 1051<br />

memleket, 28, 82, 110, 204, 250, 326, 416,<br />

436, 438, 459, 471, 546, 561, 579, 619,<br />

640, 654, 679, 685, 691, 693, 737, 755,<br />

763, 796, 804, 812, 907, 912, 941, 953,<br />

996, 997, 1012, 1025, 1040, 1061<br />

memur, 28, 50, 61, 65, 70, 80, 110, 114,<br />

127, 128, 130, 134, 135, 140, 149, 179,<br />

230, 231, 233, 244, 248, 253, 255, 276,<br />

285, 289, 295, 298, 307, 308, 314, 326,<br />

334, 345, 364, 365, 377, 384, 387, 437,<br />

453, 548, 556, 567, 570, 571, 574, 579,<br />

581, 584, 585, 589, 594, 605, 608, 613,<br />

614, 628, 629, 631, 634, 641, 644, 652,<br />

656, 658, 663, 666, 670, 697, 715, 717,<br />

718, 729, 731, 733, 735, 745, 773, 780,<br />

797, 801, 805, 815, 824, 826, 832, 833,<br />

843, 851, 852, 875, 886, 889, 907, 913,<br />

936, 937, 950, 963, 982, 983, 985, 998,<br />

1007, 1021, 1023, 1027, 1050<br />

memur maaşları, 230,295,1007<br />

memurin, 50, 63, 167, 254, 259, 266, 286,<br />

289, 298, 549, 588, 759, 826, 856, 1066<br />

Memurin Kanunu, 19, 42, 45, 48, 50, 51, 55,<br />

71, 96, 129, 140, 149, 150, 155, 160,<br />

163, 164, 171, 182, 184, 198, 203, 205,<br />

211, 216, 222, 253, 259, 260, 264, 288,<br />

378, 422, 446, 505, 535, 634, 725, 744,

749, 762, 765, 767, 770, 775, 815, 820,<br />

831, 876, 907, 920, 931, 982, 1018,1028<br />

memurlar, 28, 42, 56, 67, 140, 164, 222,<br />

226, 254, 255, 259, 274, 280, 288, 311,<br />

325, 334, 373, 389, 435, 527, 548, 558,<br />

567, 570, 574, 609, 628, 629, 631, 634,<br />

649, 663, 670, 720, 723, 747, 764, 815,<br />

816, 820, 826, 832, 849, 854, 856, 865,<br />

872, 892, 943, 972, 983, 985, 1002,<br />

1007, 1023<br />

memurluk, 37<br />

memurluk sınavı, 37<br />

Menemen, 107, 121, 187, 223, 225, 226,<br />

229, 233, 239, 242, 244, 247, 248, 249,<br />

252, 253, 255, 361, 516, 532, 542, 563,<br />

659, 686, 751,786,916<br />

Merinos, 101, 177, 257, 698,916<br />

Merkez Bankası, 8, 22, 24, 25, 77, 109, 110,<br />

166, 180, 201, 208, 229, 269, 270, 278,<br />

289, 290, 375, 386, 430, 478, 510, 571,<br />

575, 592, 597, 599, 605, 661, 666, 685,<br />

720, 737, 758, 764, 769, 820, 835, 837,<br />

848, 851, 873, 875, 886, 915, 921, 932,<br />

950, 1001, 1055<br />

merkeze alma, 459, 480, 494, 495, 681, 968,<br />

1025<br />

Mersin, 26, 30, 37, 39, 42, 81, 116, 132,<br />

159, 186, 192, 197, 208, 211, 219, 241,<br />

244, 246, 250, 251, 269, 273, 349, 355,<br />

363, 387, 391, 421, 432, 436, 442, 443,<br />

446, 454, 458, 508, 564, 588, 639, 641,<br />

716, 740, 752, 798, 801, 840, 896, 897,<br />

903, 911, 918, 923, 932, 933, 996, 1046,<br />

1087<br />

Merzop, 534<br />

mesai, 112, 135, 260, 422, 433, 599, 647,<br />

779, 780, 797, 812, 823, 868, 892, 1000<br />

meslek okulları, 117, 143, 179, 873<br />

Metaxas, 918<br />

meteoroloji, 413, 666<br />

Metr Salem, 526, 578<br />

mevduat, 180, 676, 706, 1020<br />

Mevduatı Koruma Kanunu, 468, 571, 676,<br />

779<br />

mevzuat, 114, 121, 123, 183, 499, 906<br />

Mısır, 59, 95, 113, 156, 189, 313, 333, 522,<br />

590, 641, 657, 702, 845, 872, 902, 914,<br />

924, 925, 1003, 1031, 1057<br />

Michel Yungerth-Arnöthy, 537<br />

Mihalıççık, 152, 190,334, 398, 559, 833<br />

millet mektepleri, 21, 32, 35, 37, 85, 377<br />

Milletler Cemiyeti, 305, 379, 382, 394, 413,<br />

500, 521, 522, 596, 600, 618, 691, 709,<br />

797, 827, 830, 859, 902, 939, 1063<br />

Milletler Cemiyeti Konseyi, 521, 522, 596,<br />

797, 859<br />

milli bayram, 986<br />

milli eğitim, 35, 858<br />

Milli Eğitim Bakanlığı, 5, 32, 79, 313, 348,<br />

364, 368, 377, 511, 512, 552, 579, 675,<br />

828, 836, 853, 857, 869, 872, 873, 874,<br />

879, 887, 888, 889, 973, 979, 1051,<br />

1060,1081<br />

Milli Ekaliyetler Kongresi, 196<br />

Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, 99, 102,<br />

110, 131, 139, 156, 238, 265,540<br />

Milli Musiki ve Temsil Akademisi, 580, 635<br />

Milli Müdafaa Vekâleti, 621, 994<br />

milli para, 110, 198<br />

Milli Sanayi Birliği, 333<br />

Milli Türk Talebe Birliği, 591, 604<br />

millileştirme, 26, 71,419,619, 706, 902<br />

Mim Kemal Öke, 961,963<br />

Mimar Sinan, 925<br />

mimarlık, 42, 538, 807, 827, 942<br />

Miralay, 87, 212, 216, 319, 324, 656<br />

Mirliva, 325<br />

Misan Ventura, 604<br />

miting, 196,410, 969<br />

Modüs Vivendi, 113, 128, 139, 475, 485,<br />

694, 945, 950, 1060<br />

Montreux Antlaşması, 708, 781, 783, 784,<br />

800<br />

Montrö, 930, 971<br />

Morf, 166, 181<br />

Moskova, 11, 48, 49, 51, 57, 85, 98, 149,<br />

182, 199, 252, 257, 346, 353, 355, 407,<br />

408, 459, 500, 588, 592, 595, 605, 681,<br />

687, 714, 731, 752, 767, 798, 800, 854,<br />

869, 917, 939, 988, 991, 1014, 1045,<br />

1054<br />

Mösyö Alphand, 543<br />

Muafiyet, 658,951,1074<br />

muallim, 58, 121, 160, 179, 279, 313, 364,<br />

406, 435, 436, 529, 580, 675, 689, 715,<br />

850, 883<br />

Muallimler Birliği Kongresi, 327<br />

Muamele Vergisi, 154, 176, 283, 298, 302,<br />

324, 364, 568, 635, 678, 691, 712, 947,<br />

953<br />

1115

Muammer Kocabaş, 957<br />

muavenet, 605, 660, 821, 861, 904<br />

Mudanya, 186, 270, 271, 363, 370, 426,<br />

432, 590,916<br />

Muğla, 101, 124, 139, 200, 210, 223, 234,<br />

235, 241, 242, 246, 311, 315, 320, 326,<br />

332, 349, 350, 351, 368, 382, 404, 434,<br />

436, 439, 442, 489, 512, 536, 568, 579,<br />

594, 598, 599, 606, 626, 633, 735, 736,<br />

740, 743, 760, 787, 806, 973, 977, 986,<br />

995, 1015, 1025, 1046, 1073<br />

muhacir, 55, 349, 536, 599, 605, 625, 636,<br />

760, 1039<br />

muhasebat, 27,45, 50,145,565, 584, 765<br />

muhasebe, 17, 321, 577, 607, 651, 702, 759,<br />

765, 843, 866, 983, 1012, 1056,1066<br />

Muhittin Bey, 195,236, 244,442,613<br />

Muhittin Birgen, 814, 1004, 1007, 1010<br />

Muhittin Üstündağ, 919, 936, 971, 1012,<br />

1013,1028, 1037,1040<br />

Muhsin Ertuğrul, 35, 333,407<br />

muhtar, 426,508, 563<br />

muhtarlık, 242, 534<br />

muhtarlık işleri, 534<br />

Muhtelit Mübadele Komisyonu, 266, 347,<br />

443, 600, 697<br />

Murahhas, 1050<br />

Murgul, 797, 864<br />

Musa Kazım, 162, 221<br />

Musevi, 134,185,242,923<br />

Mustafa Kemal, 3, 9, 26, 28, 35, 36, 52, 61,<br />

81, 82, 86, 87, 88, 94, 96, 98, 99, 102,<br />

107, 108, 109, 121, 147, 153, 156, 158,<br />

160, 176, 186, 189, 190, 201, 203, 209,<br />

212, 213, 214, 216, 219, 222, 224, 229,<br />

233, 239, 240, 245, 248, 250, 251, 265,<br />

266, 293, 307, 313, 314, 315, 321, 324,<br />

325, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333,<br />

334, 338, 340, 341, 343, 346, 360, 365,<br />

367, 370, 379, 381, 382, 383, 384, 385,<br />

386, 387, 389, 390, 393, 395, 396, 397,<br />

398, 399, 400, 401, 409, 410, 411, 414,<br />

415, 439, 445, 450, 475, 485, 496, 504,<br />

505, 518, 537, 547, 548, 549, 562, 572,<br />

575, 590, 592, 600, 601, 603, 607, 608,<br />

609, 618, 687, 706, 742, 897, 969, 979,<br />

1078, 1081<br />

Mustafa Sabri, 204,484,744<br />

Mustafa Şeref Bey, 200, 204, 306, 332, 353,<br />

388, 390,415,416<br />

Mustafa Şeref Özkan, 5, 7, 9, 13, 234, 235,<br />

961,995<br />

1116<br />

Muş, 12, 30, 53, 56, 72, i 16, 137, 206, 210,<br />

222, 223, 242, 244, 246, 264, 315, 346,<br />

352, 363, 367, 371, 375, 404, 434, 442,<br />

447, 450, 480, 485, 486, 502, 503, 528,<br />

564, 565, 576, 578, 580, 588, 602, 605,<br />

606, 613, 616, 716, 733, 794, 804, 845,<br />

861,956<br />

Muvazene Vergisi, 363, 460, 565, 655, 658,<br />

713,935, 1009<br />

Muzaffer Bey, 132, 208, 289, 327, 479, 500,<br />

578<br />

muzır teşkilat, 606<br />

mübadele, 35, 436, 600, 697<br />

Mübadil, 134, 376, 958, 966<br />

Müddeiumumi, 245, 650, 741, 1021<br />

Müderris Muzaffer, 556<br />

müdür, 33, 58, 253, 351,402,404, 429,432,<br />

507, 526, 536, 538, 567, 578, 591, 727,<br />

757, 770, 815, 913, 985, 1007, 1066<br />

müdürlük, 243, 462, 465, 573, 612, 660,<br />

721,751,774, 783, 853,999<br />

müfettiş, 57, 214, 327, 365, 457, 528, 548,<br />

572, 599, 739, 815, 823, 845, 878, 1040<br />

müfredat, 644<br />

Mülhak, 176, 280, 290, 340, 362, 751, 857,<br />

942, 952, 1068<br />

Mülkiye, 4, 10, 12, 19, 47, 136, 137, 149,<br />

153, 187, 215, 216, 231, 245, 267, 268,<br />

281, 286, 289, 294, 295, 327, 349, 361,<br />

363, 371, 393, 398, 399, 431, 460, 478,<br />

503, 530, 535, 540, 541, 581, 610, 613,<br />

631, 640, 656, 659, 667, 670, 689, 707,<br />

717, 723, 724, 725, 740, 742, 750, 805,<br />

806, 808, 852, 873, 940, 966, 974, 1007,<br />

1015, 1084, 1085,1088, 1089<br />

Mülkiye mecmuası, 581<br />

Mülkiye Mektebi, 231, 245, 267, 289, 295,<br />

530, 610, 631, 656, 667, 670, 852<br />

Mülkiye müfettişliği, 503, 808<br />

Mülier, 25, 77, 111, 188, 420, 484, 487<br />

Mülier Raporu, 188<br />

Münir (Ertegün) Bey, 574<br />

Münir Hüsrev Göle, 979<br />

müskirat, 573, 927<br />

müstafi, 117,208, 209,637<br />

müstahdem, 76, 148, 167, 179, 201, 337,<br />

359, 560, 570, 596, 629, 658, 851, 881,<br />

886<br />

müstehcen yayın, 256, 286<br />

müze, 147, 335, 435, 505, 544, 595, 641,<br />

965<br />

müzik, 80, 765

Naci Cevdet, 572<br />

Nafıa Bakanlığı, 637<br />

nafıa, 524, 550, 565,570, 581, 607, 904<br />

Nafıa İşleri Mecmuası, 584<br />

Nafıa Vekaleti, 26, 27, 69, 70, 79, 83, 232,<br />

257, 291, 297, 309, 354, 425, 434, 472,<br />

541, 543, 548, 555, 557, 562, 567, 569,<br />

570, 571, 580, 584, 598, 601, 605, 643,<br />

828, 900, 909, 939, 952, 970<br />

Nafıa Vekili, 34, 58, 307, 489, 543, 585<br />

nahiye, 11, 14, 15, 29, 72, 92, 93, 99, 116,<br />

122, 136, 137, 140, 145, 152, 153, 155,<br />

159, 162, 163, 166, 167, 182, 192, 199,<br />

203, 205, 206, 207, 218, 243, 246, 248,<br />

254, 260, 270, 273, 276, 277, 278, 282,<br />

285, 288, 291, 292, 342, 366, 397, 410,<br />

426, 447, 455, 457, 486, 565, 566, 568,<br />

578, 587, 593, 600, 615, 640, 643, 660,<br />

662, 670, 674, 680, 690, 691, 719, 729,<br />

732, 739, 741, 744, 746, 754, 762, 767,<br />

768, 771, 794, 797, 803, 814, 830, 840,<br />

845, 846, 847, 855, 876, 883, 904, 908,<br />

913, 942, 955, 964, 975, 985, 1035, 1051<br />

Nahiye Müdürleri, 167,431, 472,535,1036<br />

Nakliyat Vergisi, 365, 712<br />

Nakşibendi şeyhi, 223<br />

nalbant, 889<br />

Namık Pekergin, 962<br />

Namrun, 928<br />

namzed, 740, 999,1016, 1017,1065<br />

Nankin, 331<br />

narh, 114,155,295,297,319, 321,337<br />

Nazım Hikmet, 100, 187, 455, 465, 491,<br />

542, 922, 959, 988<br />

Naziler, 385,402, 521<br />

Nazilli, 186, 385, 438, 524, 553, 556, 565,<br />

685, 751,813,880, 903, 1071<br />

Neo Kozmos, 541<br />

Nermin Okyar, 820<br />

Neşet Hakkı, 556<br />

Neşet Ömer İrdelp, 913, 919, 935<br />

Neuilly, 522,971<br />

Nevşehir, 57, 208, 614, 790,903, 948, 954<br />

Nezih Kandemir, 958<br />

Nice, 927<br />

Niğde, 81, 116, 137, 150, 153, 182, 183,<br />

192, 220, 244, 246, 260, 327, 371, 379,<br />

387, 391, 422, 436, 446, 455, 470, 482,<br />

495, 532, 542, 558, 565, 606, 626, 644,<br />

736, 740, 741, 743, 744, 751, 765, 804,<br />

869, 903, 921, 928, 959, 972, 986, 987,<br />

996, 1022,1040<br />

Nihat Reşat Belger, 913, 916<br />

Norveç, 238, 257, 427, 432, 522, 536, 566,<br />

722<br />

nota, 748, 793, 797, 848, 957, 1052<br />

noter, 52, 325<br />

Nou-lur, 905, 957<br />

Numan Menemencioğlu, 752, 887, 890, 948<br />

Nuri Conker, 799, 824<br />

Nuri Sait Paşa, 113, 194<br />

nutuk, 371, 549, 560, 569, 590, 592, 883,<br />

997, 1025, 1049<br />

nüfus, 32, 33, 72, 73, 81, 117, 118, 119,<br />

148, 157, 167, 238, 259, 268, 282, 296,<br />

368, 370, 371, 383, 403, 462, 471, 567,<br />

572, 577, 581, 594, 603, 616, 624, 626,<br />

632, 636, 642, 662, 664, 679, 692, 693,<br />

697, 715, 721, 816, 859, 909, 930, 936,<br />

958, 985, 1035,1047, 1062<br />

o I<br />

Of, 80, 91,92, 131, 182, 220, 370, 725,962<br />

Okşoho, 962<br />

oktruva resmi, 605<br />

Oniki Ada, 321<br />

opera, 829, 887<br />

Opera Sineması, 329<br />

Ordu, 11, 70, 72, 137, 161, 171, 186, 209,<br />

215, 216, 219, 242, 246, 251, 254, 263,<br />

275, 288, 290, 354, 371, 374, 389, 440,<br />

449, 453, 456, 459, 460, 463, 471, 480,<br />

483, 489, 493, 502, 540, 556, 558, 567,<br />

576, 593, 595, 596, 606, 610, 645, 657,<br />

669, 672, 685, 708, 722, 728, 734, 743,<br />

769, 783, 794, 795, 801, 923, 927, 928,<br />

929, 933, 941, 973, 1023, 1027, 1033,<br />

1042, 1047, 1067<br />

orkestra, 161, 660<br />

orman, 56, 101, 155, 298, 321, 343, 403,<br />

413, 524, 572, 580, 674, 727, 831, 853,<br />

864, 867, 885, 940, 1074<br />

Orman Talimatnamesi, 288, 321, 674<br />

ormancılık, 255, 927<br />

Orta Mektep ve Lise, 637<br />

Orta Orman Mektebi, 580<br />

1117

Oryantal Monopolis Şirketi, 195<br />

Osman Nuri Baykal, 921<br />

Osmanlı, 7, 13, 15, 18, 23, 24, 25, 34, 37,<br />

39, 61, 65, 95, 111, 112, 126, 127, 134,<br />

158, 181, 204, 219, 225, 227, 301, 307,<br />

328, 336, 344, 345, 369, 400, 408, 413,<br />

418, 419, 420, 421, 430, 431, 449, 452,<br />

468, 471, 477, 481, 487, 488, 525, 544,<br />

552, 619, 629, 634, 666, 679, 704, 705,<br />

707, 760, 775, 797, 858, 880, 900, 902,<br />

904, 921, 953, 978, 1001, 1041, 1075,<br />

1077, 1078, 1079,1089, 1090<br />

Osmanlı Bankası, 24, 301, 369, 431, 449,<br />

468,477, 552, 760, 858, 921, 1001<br />

Osmanlı Hükümeti, 61, 225<br />

otobüs imtiyazı, 294, 320, 324, 329, 334,<br />

526, 540, 559<br />

Oymaağaç, 963<br />

Ödemiş, 326, 426, 439, 445, 738, 766, 834,<br />

1030<br />

ödenek, 68, 130, 132, 146, 166, 180, 185,<br />

286, 348, 350, 363, 750, 813, 829, 831<br />

öğrenci ödenekleri, 181<br />

öğretim, 135, 143, 239, 266, 299, 313, 364,<br />

420, 422, 423, 470, 483, 873, 875, 1083,<br />

1084,1089<br />

öğretim görevlileri, 420<br />

öğretmen, 32, 118, 170, 218, 236, 239, 247,<br />

262, 266, 500, 566, 572, 627, 660, 816,<br />

824, 834, 836, 837, 839, 853, 857, 863,<br />

869, 874, 877, 879, 890, 934, 936, 1070<br />

öğretmen maaşları, 118, 170, 236, 247, 566,<br />

572, 834<br />

ölçü, 499, 732, 734,911<br />

Ölçüler Nizamnamesi, 491, 645, 911, 954,<br />

1038<br />

Ömer Fevzi, 137,216<br />

örfi idare, 249,253, 255<br />

örnek köy, 159<br />

özel idare, 16, 114, 118, 127, 151, 176, 185,<br />

231, 236, 285, 361, 367, 368, 371, 435,<br />

527, 528, 529, 590, 630, 703, 715, 814,<br />

822, 826, 834, 843, 846, 848, 850, 851,<br />

857, 859, 882, 889, 916, 921, 922, 923,<br />

951,985, 1065<br />

özel okullar, 530, 725<br />

Özelli, 988, 997<br />

1118<br />

ı - 1<br />

pahalılık, 112<br />

Palu, 101, 566, 624, 729, 739, 869, 959<br />

pamuk, 537, 556, 650, 654, 665, 705, 730,<br />

734, 782, 798, 880, 957, 1066<br />

pancar, 482<br />

Panço Doref, 204<br />

Para Departmanı, 637<br />

para yardımı, 136, 285, 500, 587, 589<br />

paralı mükafat, 210<br />

Paris, 7, 42, 85, 99, 108, 135, 137, 140, 141,<br />

148, 151, 169, 172, 176, 184, 189, 191,<br />

200, 216, 284, 308, 310, 324, 345, 354,<br />

362, 365, 418, 421, 430, 436, 452, 461,<br />

471, 491, 492, 494, 501, 507, 543, 556,<br />

576, 584, 593, 597, 599, 604, 609, 644,<br />

651, 657, 666, 679, 688, 691, 701, 719,<br />

731, 752, 753, 760, 824, 829, 852, 872,<br />

877, 887, 922, 929, 953, 965, 968, 971,<br />

988, 989, 1035, 1041, 1056, 1057, 1068,<br />

1073<br />

Parti-Devlet, 709, 710<br />

Paşabahçe Cam Fabrikası, 591<br />

Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası, 664, 698<br />

Paul Hindemith, 660<br />

Pazar, 184, 340, 440, 597, 665, 716, 725,<br />

750, 771,914, 963<br />

Pehlevi, 402, 532, 542,575, 648<br />

Percy Loraine, 547<br />

Periye Bankası, 605<br />

personel, 4, 9, 17, 19, 236, 365, 377, 491,<br />

612, 793,815,859, 982, 1066<br />

Pertek, 322,440, 497, 624, 716, 786<br />

petrol, 102, 172, 176, 326, 445, 453, 537,<br />

675, 703, 812, 818, 862, 876, 884, 947,<br />

948, 1046, 1052<br />

Peyami Safa, 721<br />

pilot, 375, 709, 841<br />

Polatlı, 145, 159,164, 385, 766, 928<br />

polis, 68, 170, 195, 215, 244, 297, 298, 314,<br />

315, 322, 329, 334, 336, 344, 352, 357,<br />

360, 370, 377, 387, 389, 406, 425, 515,<br />

534, 535, 553, 564, 566, 670, 673, 681,<br />

730, 758, 767, 768, 839, 843, 849, 857,<br />

872, 884, 885, 904, 919, 942, 946, 1067<br />

Polis Teşkilatı, 314, 315, 372, 377, 515,<br />

730, 768, 782<br />

Polonya, 57, 151, 207, 238, 287, 536, 625,<br />

768, 874, 912, 979, 1055, 1057, 1086<br />

Portekiz, 376, 563, 587, 647

Posledinya Novosti, 609<br />

Posta İdaresi, 783<br />

Posta, Telgraf ve Telefon İdaresi, 467, 629,<br />

660, 679, 684, 809, 1002, 1031, 1034<br />

Potemkin, 971<br />

Prag, 183, 192, 252, 567, 722, 731, 758, 800<br />

Preston Lock, 119, 193<br />

Preveze, 964<br />

Prof. Malche, 312, 337, 364,422,433, 554<br />

Prof. Orlof, 387<br />

Prof.Ehlgötz, 646<br />

Profesör Riter, 652<br />

propaganda, 141, 147, 234, 571, 595, 650,<br />

657, 905, 1022, 1043, 1059<br />

Prost, 647, 760, 811, 829, 925, 926, 929,<br />

943, 956, 972, 1033, 1034, 1035<br />

protesto, 80, 225,437,452, 500, 939<br />

Proust, 878, 929<br />

PTT, 125, 203, 351, 462, 560, 578, 640,<br />

643, 679, 692, 903, 909, 970, 1020,<br />

1027, 1069<br />

Ragıp Kökeş, 955<br />

Rauf Orbay, 696,979<br />

Recep Bey, 34, 58, 229, 256, 329, 331, 585,<br />

611<br />

Recep Peker, 9, 233, 611, 627, 652, 710,<br />

761, 767, 770, 772<br />

Refik Saydam, 3, 234, 235, 689, 753, 799,<br />

898, 969, 979, 980, 981, 982, 989, 991,<br />

1004, 1005, 1006, 1012, 1015, 1017,<br />

1018, 1021, 1022, 1025, 1032, 1055,<br />

1057<br />

Reichstag, 413,438, 500<br />

Reisicumhur, 212, 224, 251, 323, 328, 336,<br />

438, 547, 548, 566, 568, 582, 603, 606,<br />

647, 759, 771, 1017<br />

Resimli Ay, 31, 36, 80, 82, 100, 102, 147,<br />

663<br />

Reşit Galip, 235, 251, 307, 313, 364, 398,<br />

422, 489, 552<br />

Rist, 111, 181, 189, 199, 420<br />

Riyaseticumhur Umumi Katipliği, 606<br />

Rize, 14, 39, 47, 116, 137, 138, 163, 184,<br />

186, 192, 211, 220, 226, 242, 246, 272,<br />

315, 330, 340, 361, 366, 371, 408, 421,<br />

439, 443, 446, 455, 466, 553, 555, 685,<br />

698, 716, 732, 742, 743, 750, 751, 771,<br />

787, 794, 861, 865, 934, 954, 984, 996,<br />

1016, 1025, 1045,1060<br />

I<br />

Rodos, 252, 452, 589, 965<br />

Rofoz Leyn, 222<br />

Roma, 84, 96, 353, 360, 361, 365, 441, 492,<br />

588, 597, 604, 634, 666, 686, 731, 808,<br />

850, 869, 929, 988, 1034<br />

Romanya, 30, 57, 76, 88, 178, 196, 249,<br />

332, 336, 338, 341, 344, 351, 358, 383,<br />

391, 392, 395, 408, 474, 500, 501, 521,<br />

536, 545, 549, 552, 598, 601, 603, 605,<br />

624, 625, 653, 690, 693, 719, 753, 778,<br />

785, 808, 842, 852, 882, 891, 902, 907,<br />

912, 918, 926, 938, 997, 1013, 1031,<br />

1032<br />

ruhsat, 192, 770,912<br />

Rum, 42, 44, 86, 512, 594, 625, 697, 754<br />

Rumca, 33, 52, 286, 575, 905, 957<br />

Rumlar, 292, 625, 886<br />

Rusya, 39, 53, 88, 89, 99, 182, 247, 257,<br />

293, 325, 332, 380, 382, 399, 427, 431,<br />

478, 498, 566, 605, 618, 644, 645, 650,<br />

675, 682, 687, 690, 723, 744, 779, 903,<br />

905, 1022, 1043, 1084<br />

Rüsumu Sıhhiye Kanunu, 677<br />

rüşvet, 94, 99, 164, 219, 334, 335, 389, 511,<br />

526, 578, 1010<br />

s'" 1<br />

Sabiha Gökçen, 938<br />

Sabit Sağıroğlu, 979, 1016<br />

Sabri Toprak, 623, 917<br />

Sadabad, 910<br />

Sağlık Bakanlığı, 8, 160, 332, 387, 388, 501,<br />

661,844, 869, 877, 878<br />

Sağlık memurları, 31<br />

Sağlık Sosyal Yardım Müdürü, 319<br />

Sağlık Vekaleti, 319<br />

Sakarya, 82, 508, 859, 894, 1081<br />

Salih Kılıç, 971<br />

Samsun, 45, 76, 117, 170, 206, 214, 216,<br />

218, 220, 240, 246, 269, 327, 329, 331,<br />

334, 336, 342, 349, 368, 376, 389, 391,<br />

403, 408, 417, 426, 440, 441, 458, 466,<br />

480, 481, 491, 495, 510, 547, 560, 580,<br />

601, 602, 606, 616, 637, 639, 680, 728,<br />

733, 742, 743, 744, 761, 787, 789, 795,<br />

797, 911, 923, 977, 993, 995, 996<br />

sanat okulları, 65, 558, 562, 836<br />

sanat ve hizmetler, 470, 527, 569<br />

Sanayi Kredi Bankası, 8, 47, 306, 381, 415,<br />

416, 442,447, 471<br />

1119

Sanayi Ofisi, 8, 9, 47, 305, 415, 416, 442,<br />

471<br />

sanayi planı, 380, 523, 524, 537, 626, 632,<br />

856, 1014, 1024<br />

Sanayi ve Maadin, 47, 129, 156, 178, 207,<br />

213, 217, 223, 306, 378, 381, 416, 442,<br />

471,978, 1075<br />

Sancak, 729, 786, 793, 801, 824, 830<br />

sansür, 336, 989, 1019<br />

Santelgraf, 855<br />

Saraçoğlu Şükrü, 30, 34, 39, 345, 418, 430,<br />

614<br />

Sarayburnu, 970<br />

Sarıidris, 975<br />

Sarraut, 971<br />

Sason, 48, 86,446, 716, 798,954<br />

Savarona, 896, 903, 921, 934, 935, 936,<br />

937, 938, 939, 945, 953, 954<br />

savunma sanayii, 3<br />

Saylav, 611,730<br />

seçim, 1, 126, 140, 187, 193, 198, 203, 206,<br />

219, 234, 254, 265, 266, 268, 272, 275,<br />

281, 342, 385, 406, 524, 542, 565, 602,<br />

607, 612, 642, 778, 924, 977, 979, 980,<br />

1001,1006, 1016<br />

seferberlik, 32, 98, 451, 536, 579, 666, 859,<br />

871,985, 1019, 1061<br />

sefir, 44<br />

sekreter, 627, 976,1031<br />

sel, 80, 131, 469, 587, 867, 916, 959, 972,<br />

1055<br />

Selanik, 505, 507, 551, 564, 835, 902, 938,<br />

956, 958, 965, 997, 1000<br />

Serbest Bölge, 43<br />

Serbest Cumhuriyet Fırkası, 8, 107, 108,<br />

176, 189, 191, 196, 214, 233, 240, 276<br />

Serbest Fırka, 108, 115, 205, 206, 212, 249,<br />

250, 267, 277, 420<br />

Seyrisefain İdaresi, 77, 157, 168, 195, 433,<br />

468, 557<br />

Seyrüsefer, 163, 223, 335, 506, 880<br />

seyyah, 50, 553,716, 753<br />

Shangay, 331<br />

Sıddık Sami Bey, 529, 594<br />

Sığır Vebası, 319<br />

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Bakanlığı, 662,<br />

861<br />

Sıhhat Vekili, 200, 326, 799<br />

Sıhhi Memur, 641<br />

sıkıyönetim, 107, 121, 225, 226, 242, 521,<br />

945<br />

sınai mülkiyet, 844<br />

1120<br />

Sınai Mülkiyet Bürosu, 321<br />

Sırp Kralı, 40<br />

Sırrı Yılmaz, 920<br />

sıtma, 33, 77, 118, 148, 623, 666, 669<br />

sicil, 213, 369, 545, 642, 649, 756, 759, 783,<br />

815,835, 985, 1033<br />

sicil defteri, 756, 759<br />

sicil muhafızlığı, 783<br />

Siirt, 14, 53, 72, 87, 150, 186, 203, 216,<br />

219, 246, 311, 315, 326, 336, 337, 346,<br />

380, 402, 434, 448, 462, 468, 470, 482,<br />

506, 515, 528, 554, 564, 590, 602, 605,<br />

653, 659, 716, 744, 751, 794, 800, 804,<br />

806, 845, 928, 934, 954, 965, 975, 977,<br />

999, 1016, 1021, 1038<br />

silahlı kuvvetler, 502, 863<br />

Silivri, 199, 513, 587, 597, 650, 725, 754,<br />

755, 807, 808, 932, 964<br />

sinema, 35, 167, 247, 256, 359, 387, 453,<br />

553,612, 778, 788, 901<br />

Sinop, 124, 198, 199, 200, 223, 234, 235,<br />

242, 311, 315, 326, 335, 341, 371, 387,<br />

388, 431, 452, 479, 482, 494, 565, 568,<br />

582, 587, 597, 599, 606, 610, 633, 653,<br />

870, 908, 915, 924, 933, 977, 993, 996,<br />

1021<br />

Sir Percy Loraine, 986,1009<br />

Sirkeci, 318, 820, 1047<br />

Sivas, 11, 40, 48, 50, 78, 81, 108, 109, 152,<br />

194, 204, 209, 211, 213, 214, 220, 240,<br />

244, 253, 273, 292, 311, 315, 326, 337,<br />

347, 363, 366, 370, 371, 385, 387, 404,<br />

408, 417, 436, 440, 457, 458, 464, 484,<br />

493, 498, 510, 514, 562, 565, 571, 588,<br />

602, 626, 639, 653, 701, 725, 734, 736,<br />

741, 751, 760, 781, 785, 787, 806, 807,<br />

820, 838, 855, 862, 868, 871, 890, 903,<br />

959, 967, 973, 975, 986, 987, 996, 998,<br />

1015,1025, 1072<br />

Sivrihisar, 137, 144, 152, 160, 180, 363,<br />

393,439, 458, 461,508<br />

Siyasal Bilgiler Okulu, 530, 610, 631, 670,<br />

707, 800, 805, 827, 873, 943, 1052, 1069<br />

siyasi müsteşar, 811, 813, 814, 832, 833,<br />

845, 849, 864, 882, 890<br />

siyasi müsteşarlık, 811, 814, 833, 849, 864,<br />

882, 890<br />

Sofya, 136, 183, 204, 252, 287, 500, 556,<br />

560, 564, 567, 660, 714, 726, 763, 925,<br />

931,938, 971,976, 988, 1056<br />

sol milliyetçi, 126,219<br />

Soma, 44, 144, 171,513,571,589, 660, 870

Son Posta, 107, 108, 111, 112, 113, 122,<br />

126, 186, 188, 189, 192, 199, 200, 209,<br />

210, 219, 228, 237, 238, 239, 240, 248,<br />

265, 276, 287, 303, 316, 413, 426, 427,<br />

438, 439, 482, 485, 488, 489, 496, 498,<br />

505, 511, 519, 522, 524, 525, 531, 532,<br />

559, 602, 617, 628, 692, 705, 710, 810,<br />

814, 816, 819, 823, 824, 832, 838, 844,<br />

857, 858, 862, 872, 893, 894, 906, 979,<br />

1004, 1005, 1007,1010, 1076, 1081<br />

Sovyetler Birliği, 8, 30, 305, 355, 362, 380,<br />

522, 523, 539, 560, 574, 596, 647, 682,<br />

687, 871<br />

Söğütlü, 325<br />

spor, 126, 167, 544, 731, 779, 869, 872,<br />

889, 943, 952, 1002,1030<br />

Spor Bayramı, 932, 939<br />

stadyum, 120, 145,261,294<br />

Sterlin, 93<br />

Stoyadinoviç, 799,918<br />

su, 17, 26, 42, 44, 59, 68, 73, 80, 118, 120,<br />

129, 131, 142, 151, 178, 179, 195, 199,<br />

215, 237, 241, 257, 259, 261, 262, 263,<br />

266, 273, 291, 292, 293, 294, 311, 318,<br />

326, 330, 341, 347, 361, 366, 392, 394,<br />

395, 410, 420, 426, 428, 429, 431, 490,<br />

506, 513, 516, 524, 557, 561, 572, 573,<br />

582, 589, 590, 623, 635, 638, 642, 643,<br />

647, 678, 683, 714, 725, 731, 752, 755,<br />

770, 780, 801, 804, 806, 813, 833, 836,<br />

837, 842, 859, 865, 868, 872, 884, 886,<br />

890, 892, 907, 930, 935, 954, 980, 1002,<br />

1025, 1030, 1031, 1032, 1038, 1066,<br />

1070<br />

su işleri, 26,68, 80, 118, 179, 326, 395, 420,<br />

429, 524, 572, 752, 837, 842, 980, 1032<br />

Su Tarifesi, 638<br />

suikast, 52, 81, 355, 543, 693, 719, 736<br />

sulama, 432, 678, 837, 880, 884<br />

Sular Kanunu, 17, 341,635<br />

Sular Umum Müdürü, 184, 598, 643, 756<br />

Sulh Hakimlikleri, 342,440, 751, 766<br />

Suni Antrasit Fabrikası, 592<br />

Suriye, 30, 39, 59, 78, 88, 188, 396, 399,<br />

408, 430, 433, 443, 522, 560, 605, 658,<br />

693, 709, 745, 784, 793, 797, 801, 818,<br />

830, 859, 882, 887, 966, 991, 1038,<br />

1039, 1040, 1050, 1066, 1071<br />

Susurluk, 128, 206, 547, 953, 1061<br />

susuzluk, 187, 291<br />

Süleymaniye Camii, 333, 925<br />

Sümerbank, 9, 47, 378, 381, 415, 416, 471,<br />

476, 481, 486, 524, 525, 537, 554, 556,<br />

561, 564, 568, 580, 582, 583, 591, 604,<br />

607, 611, 676, 681, 683, 687, 789, 820,<br />

835, 852, 867, 883, 901, 903, 907, 943,<br />

984, 998, 999, 1010, 1024, 1040, 1049,<br />

1053, 1054, 1055, 1071, 1072, 1087<br />

Sürmene, 80, 131, 182, 370, 404, 439, 751,<br />

914, 948, 962<br />

Sütçüler, 38, 934, 954, 967, 975<br />

süvari, 165,275, 566,613, 667, 909<br />

1<br />

Şakir Bey, 34, 67, 112, 150, 192, 226, 444,<br />

476, 539<br />

Şakir Kesebir, 222, 818, 864, 882, 897, 925,<br />

948, 954, 960, 964, 974<br />

Şam, 178, 204, 764, 1013, 1066<br />

şarap, 133, 139,927, 946<br />

Şark, 29, 38, 47, 68, 69, 71, 72, 75, 135,<br />

177, 200, 220, 244, 248, 320, 328, 380,<br />

526, 552, 575, 592, 676, 706, 723, 808,<br />

813, 820, 847, 850, 851,911<br />

Şark demiryolları, 71, 813, 820<br />

Şark Misakı, 592<br />

Şarki Kürdistan Cemiyeti, 177<br />

Şarkikaraağaç, 914, 975, 976, 995<br />

Şavşat, 55, 716, 744, 755, 955, 975<br />

Şebinkarahisar, 78, 135, 141, 210, 216, 220,<br />

361, 366, 371, 404, 467, 545, 558, 669,<br />

749<br />

Şefkat Pulu, 350<br />

şehir meclisi, 318, 406, 410, 530, 543, 561,<br />

563,607, 631,681,853,926<br />

şehir planı, 264, 469, 531, 546, 596, 829,<br />

882, 926, 954<br />

şehircilik, 531, 535, 546, 757, 929, 956,<br />

973,1061<br />

şehremaneti, 162<br />

şehremini, 261, 264, 265<br />

şeker, 22, 45, 102, 112, 172, 177, 189, 192,<br />

222, 306, 336, 364, 383, 394, 413, 452,<br />

498, 499, 510, 550, 556, 604, 636, 658,<br />

665, 671, 705, 734, 779, 792, 797, 813,<br />

828, 852, 857, 888, 901, 907, 929, 1010<br />

Şemsettin Yazıcı, 966<br />

Şerafettin Yaltkaya, 970<br />

Şevket Süreyya, 107, 108, 227, 318, 522,<br />

523,617,742, 809, 1075<br />

Şirket-i Hayriye, 119<br />

1121

Şirvan, 186,742,975<br />

Şişli, 97,318, 537<br />

şoför, 396, 573, 836, 847<br />

şuabatı, 245, 775<br />

Şurayı Devlet, 63, 91, 125, 139, 153, 178,<br />

188, 219, 232, 259, 269, 281, 283, 284,<br />

309, 327, 424, 484, 533, 534, 547, 566,<br />

599, 610, 621, 631, 639, 681, 711, 738,<br />

821,899,914<br />

Şükrü Kanatlı, 945<br />

Şükrü Kaya, 10, 34, 42, 78, 114, 116, 138,<br />

141, 147, 169, 200, 212, 234, 235, 251,<br />

307, 326, 332, 333, 361, 371, 380, 390,<br />

396, 489, 563, 600, 673, 701, 772, 779,<br />

818, 882, 897, 898, 917, 918, 936, 938,<br />

963, 965, 977<br />

Şükrü Saraçoğlu, 199, 200, 222, 235, 613,<br />

762, 818, 882, 897, 898, 997, 1011<br />

Ta Hronika gazetesi, 52, 80<br />

Tahdidi Teslihat Konferansı, 323, 383<br />

Tahran, 58, 172, 224, 323, 329, 400, 401,<br />

537, 575,585, 800, 850,910,915<br />

Tahsin Üzer, 685, 686, 687, 696, 719, 723,<br />

749, 750, 753, 761, 763, 786, 797, 845,<br />

883, 1020,1032, 1070<br />

Takrir-i Sükun, 21<br />

taksimat, 12, 236, 247, 339, 543, 544, 555,<br />

563, 565, 566, 568, 571, 576, 578, 579,<br />

581, 586, 587, 590, 591, 592, 593, 597,<br />

600, 603, 605,616<br />

Talebe Bayramı, 354<br />

Tan, 301, 619, 663, 705, 816, 879, 905, 957,<br />

1017<br />

Tarık Mümtaz, 178<br />

tarım, 7, 22, 112, 129, 260, 305, 423, 487,<br />

504, 620, 689, 734, 805, 811, 813, 816,<br />

821,863<br />

Tarih Kongresi, 314, 372, 379<br />

Tarsus, 30, 37, 39, 42, 159, 197, 208, 253,<br />

391, 393, 440, 489, 565, 651, 751, 752,<br />

807, 808, 903, 908,918, 928<br />

tasarruf, 8, 14, 17, 24, 99, 110, 112, 114,<br />

129, 130, 139, 143, 144, 156, 161, 176,<br />

184, 189, 192, 229, 230, 231, 236, 238,<br />

243, 248, 262, 267, 268, 269, 272, 273,<br />

279, 287, 296, 307, 308, 332, 338, 350,<br />

352, 353, 361, 379, 405, 432, 657, 660,<br />

664, 706, 813, 815, 823, 824, 826, 1020<br />

1122<br />

tasarruf sandıkları, 17,114, 176, 664<br />

taş ocakları, 17,63, 118, 207, 846<br />

Taşköprü, 95, 339, 397, 440, 468, 495, 566,<br />

787, 794, 873, 973<br />

Tatavla yangını, 44, 46<br />

Tatbikat, 195<br />

Taut, 973<br />

Tavşancıl, 794, 966<br />

Tayfur Sökmen, 958, 960<br />

Tayın, 261,694<br />

Tayyare Cemiyeti, 33, 36, 134, 275, 638,<br />

665<br />

TBMM, 4, 5, 8, 11, 18, 24, 25, 26, 28, 29,<br />

30, 37, 38, 42, 49, 50, 51, 52, 53, 57, 58,<br />

59, 60, 61, 62, 65, 66, 67, 68, 70, 71, 72,<br />

76, 77, 79, 82, 85, 86, 88, 91, 96, 97, 99,<br />

100, 102, 105, 110, 116, 120, 121, 133,<br />

139, 140, 154, 156, 160, 171, 180, 198,<br />

199, 210, 224, 228, 234, 247, 253, 257,<br />

265, 281, 287, 293, 303, 307, 322, 348,<br />

400, 403, 412, 423, 427, 468, 472, 497,<br />

505, 519, 528, 532, 539, 545, 550, 554,<br />

558, 576, 581, 582, 590, 596, 603, 608,<br />

609, 610, 616, 617, 626, 628, 630, 631,<br />

632, 636, 638, 643, 647, 648, 650, 651,<br />

654, 658, 659, 660, 661, 664, 666, 669,<br />

672, 690, 692, 693, 695, 702, 705, 710,<br />

722, 745, 783, 784, 795, 799, 817, 825,<br />

828, 833, 837, 850, 856, 861, 862, 864,<br />

884, 897, 904, 908, 910, 912, 923, 926,<br />

927, 930, 937, 939, 941, 943, 959, 963,<br />

966, 967, 968, 969, 970, 974, 976, 979,<br />

980, 981, 982, 988, 991, 997, 998, 1003,<br />

1004, 1005, 1006, 1009, 1017, 1025,<br />

1026, 1031, 1038, 1046, 1066, 1073,<br />

1074, 1075, 1081<br />

teavün sandığı, 716, 731<br />

tekaüd, 634, 717, 729, 745, 747, 749, 768,<br />

832, 834, 909, 985<br />

Tekel, 6, 110, 171, 271, 284, 301, 307, 311,<br />

325, 386, 492, 661, 711, 832, 843, 845,<br />

865, 869<br />

Tekirdağ, 14, 65, 75, 141, 150, 186, 198,<br />

199, 204, 205, 210, 220, 332, 338, 367,<br />

371, 431, 434, 458, 484, 494, 505, 545,<br />

550, 551, 567, 588, 596, 597, 606, 633,<br />

656, 734, 741, 790, 800, 864, 968, 975,<br />

992, 993, 1036<br />

Telgraf ve Telefon Kanunu, 300, 663<br />

Temyiz İkinci Reisliği, 538, 539<br />

Temyiz Mahkemesi, 42, 89, 92, 140, 210,<br />

225, 259, 284, 368, 371, 374, 434, 436,

437, 454, 478, 497, 498, 500, 505, 548,<br />

551,553, 562, 591,670, 751,772<br />

Terakkiperver, 979<br />

Tercan, 144, 592, 607, 876, 932, 987, 1052,<br />

1071<br />

Terkos, 42, 44, 46, 50, 119, 142, 237, 266,<br />

271, 289, 291, 292, 311, 321, 345, 389,<br />

395, 399, 400, 401, 410, 418, 428, 516<br />

Terkos Kumpanyası, 291<br />

Terkos Su İşletmesi, 428<br />

Teşkilatı Esasiye, 29, 75, 281, 298, 484,<br />

561,612, 628, 836, 1004<br />

Tevfık Bey, 41, 42, 137, 154, 201, 205, 218,<br />

220, 254, 258, 284, 323, 340, 444, 566,<br />

587, 596, 607,610<br />

Tevfık Rüştü, 34, 61, 124, 156, 200, 234,<br />

235, 307, 323, 334, 380, 382, 433, 472,<br />

489, 522, 545, 575, 618, 633, 656, 688,<br />

704, 714, 734, 797, 897, 898, 913, 924,<br />

928, 931, 959, 981, 1001, 1072, 1075<br />

Tevfık Rüştü Aras, 234, 235, 323, 522, 618,<br />

656, 688, 714, 734, 797, 897, 898, 913,<br />

924, 928, 931,959, 981, 1001, 1072<br />

Tezkiye Varakaları, 563, 641, 919, 943<br />

The Financial News, 542<br />

tıp fakültesi, 862<br />

Ticaret Anlaşması, 324, 432, 479, 498, 515,<br />

663, 667, 758, 923, 931, 954, 959, 973,<br />

974, 1003,1004,1025,1038, 1044<br />

Ticaret Odası, 191, 262, 355, 396, 430, 444,<br />

586,718, 858, 974<br />

Ticaret Vekaleti, 5, 6, 124, 979, 1030, 1033,<br />

1053, 1059, 1060, 1069<br />

tiftik, 407, 719, 729, 923<br />

Times, 30, 190,585,687, 833<br />

Tirotil Fabrikası, 535<br />

Tohum Islah Kongresi, 336<br />

Tokat, 11, 42, 59, 140, 186, 198, 214, 218,<br />

220, 240, 242, 245, 266, 291, 315, 345,<br />

371, 376, 410, 436, 439, 448, 455, 482,<br />

495, 506, 509, 510, 517, 544, 569, 597,<br />

602, 606, 626, 643, 734, 736, 740, 741,<br />

751, 794, 804, 975, 984, 1001, 1025,<br />

1074<br />

Tokyo, 42, 45, 339, 351, 366, 381, 649, 725,<br />

731<br />

toprak, 16, 88, 91, 101, 112, 155, 166, 523,<br />

546, 624, 679, 727, 730, 741, 779, 811,<br />

824, 836, 856, 863, 872, 1042<br />

Toprak Kanunu, 799<br />

topraksız çifti, 818, 884<br />

Trabzon, 15, 90, 92, 93, 96, 97, 98, 116,<br />

118, 126, 137, 163, 182, 187, 192, 197,<br />

203, 205, 211, 212, 214, 219, 226, 240,<br />

242, 244, 246, 269, 272, 311, 326, 334,<br />

335, 355, 363, 384, 398, 400, 403, 440,<br />

476, 479, 494, 505, 560, 606, 609, 644,<br />

685, 686, 687, 723, 734, 751, 760, 777,<br />

790, 806, 830, 832, 833, 848, 861, 863,<br />

890, 903, 911, 923, 933, 954, 993, 1000,<br />

1019, 1020, 1029, 1050, 1065, 1066,<br />

1073<br />

trafik, 880, 930<br />

Trahom, 702<br />

Trakya Cemiyeti, 500<br />

Trakya Umum Müfettişlik, 608, 639, 642<br />

tramvay, 84, 295, 318, 394, 525, 553, 559,<br />

585, 646, 651,821,886, 943, 977<br />

tren, 108, 167, 194, 230, 241, 247, 429, 589,<br />

820<br />

Troçki, 48, 53<br />

Tunceli, 12, 14, 15, 715, 718, 720, 721, 736,<br />

748, 794, 795, 843, 866, 868, 886, 909,<br />

915, 1006, 1016, 1017, 1033, 1040, 1048<br />

Turgutlu, 61, 458, 510, 604, 738, 911, 958<br />

Turhal Şeker Fabrikası, 606, 849<br />

turizm, 714,716,718,1019<br />

tuz, 73, 125, 139, 225,435, 807, 846, 984<br />

tümen, 955,1049<br />

Tümgeneral, 319, 875<br />

Türk Dil Kurumu, 312, 379, 413, 798, 1079<br />

Türk dili, 379, 400, 765<br />

Türk Eserleri Sergisi, 327<br />

Türk Gazeteciler Birliği, 143<br />

Türk Hava Kurumu, 36, 665, 709, 753, 868,<br />

892, 951,976, 1023, 1050<br />

Türk Hava Yollan, 739, 875, 1088<br />

Türk İnkılap Enstitüsü, 498, 551<br />

Türk Kuşu Kurumu, 638<br />

Türk Ocağı, 60,217, 242, 321<br />

Türk Ocakları, 8, 33, 146, 153, 158, 179,<br />

229, 233, 251, 259, 263, 268, 496, 610,<br />

780<br />

Türk Spor Kurumu, 790<br />

Türk Tarih Kongresi, 795<br />

Türk Tarih Kurumu, 227, 413, 518, 617,<br />

689, 704, 809, 845, 893, 927, 1077,<br />

1078,1079<br />

Türk Tüberküloz Cemiyeti, 719<br />

Türkçe, 33, 119, 239, 251, 287, 297, 313,<br />

314, 329, 331, 333, 379, 382, 389, 398,<br />

422, 423, 429, 432, 433, 437, 440, 442,<br />

1123

445, 530, 566, 574, 606, 637, 640, 642,<br />

663, 670, 718, 830, 839, 905, 1036<br />

Türkçe ezan, 331,382,437<br />

Türkçeleştirme, 49<br />

Türkiye Şeker Fabrikaları, 636, 681, 849,<br />

857, 1010<br />

Türkkuşu, 657, 709, 753, 760, 882, 921<br />

Türklüğe hakaret, 33, 80, 82, 120, 133, 145,<br />

214, 243, 614, 636, 720, 817, 825, 917<br />

tütün, 119, 139, 151, 180, 262, 336, 358,<br />

364, 365, 402, 444, 527, 534, 541, 573,<br />

694, 705, 728, 748, 754, 760, 761, 802,<br />

838, 877, 901,941,984, 1055<br />

Tütün Kongresi, 332, 357, 560, 911<br />

tütün ofisi, 761<br />

uçak, 36, 88, 149, 438, 502, 665, 875, 924,<br />

1054, 1064<br />

uçak yapımı, 502, 1064<br />

ulaşım, 38, 306, 382, 417, 632, 706, 816,<br />

904, 1039<br />

ulaştırma, 7, 23, 79, 113, 238, 373, 841,<br />

847, 901<br />

Ulukışla, 48, 379, 417, 492, 501, 547, 565,<br />

751,948, 959, 967, 1022<br />

Ulus, 240, 608, 628, 680, 704, 705, 777,<br />

931,961,984, 1076<br />

ulusal bünye, 734<br />

uluslararası antlaşma, 257, 258, 261, 281,<br />

293, 296<br />

Uluslararası Kentler Birliği, 54<br />

umumi ev, 158, 734<br />

umumi muvazene, 529, 628, 662, 663, 674,<br />

720<br />

Umumi müfettişlik, 15, 29, 53, 90, 129, 719,<br />

723, 733, 735, 737, 762, 845, 885<br />

Umumi Müfettişlik, 10, 12, 14, 29, 76, 227,<br />

322, 357, 442, 458, 460, 462, 506, 528,<br />

557, 561, 567, 617, 624, 625, 630, 656,<br />

685, 687, 702, 710, 714, 718, 722, 725,<br />

726, 727, 728, 730, 731, 732, 733, 735,<br />

736, 737, 740, 741, 742, 744, 755, 765,<br />

778, 783, 786, 793, 794, 797, 802, 805,<br />

809, 841, 916, 918, 945, 977, 1033,<br />

1056, 1066, 1077<br />

Umumi Nüfus Sayımı, 572, 662,1047<br />

Uray, 681,684, 689<br />

Urfa, 14, 45, 48, 53, 75, 81, 116, 137, 148,<br />

155, 187, 202, 206, 220, 242, 246, 259,<br />

1124<br />

277, 311, 315, 326, 329, 338, 348, 387,<br />

398, 404, 431, 445, 447, 455, 486, 494,<br />

495, 501, 567, 578, 591, 599, 606, 609,<br />

616, 644, 693, 74i, 743, 758, 790, 795,<br />

804, 847, 861, 913, 958, 972, 996, 1001,<br />

1046, 1069, 1073<br />

Uşak, 112, 165, 189, 220, 225, 247, 276,<br />

444, 503, 603, 604, 636, 786, 849, 911,<br />

948<br />

Uşak Şeker Fabrikası, 165, 247<br />

Uşaklıgil, 890<br />

Uzunköprü, 192, 347, 351, 440, 482, 624,<br />

750, 822, 833, 923<br />

Ülkü, 542, 627, 705, 879, 979, 987, 1034,<br />

1081<br />

Üsküdar, 44, 84, 86, 135, 199, 342, 372,<br />

387, 392, 440, 496, 498, 526, 545, 551,<br />

554, 559, 595, 714, 737, 860, 902, 926,<br />

955, 972<br />

üzüm, 430, 782, 841, 874, 882, 911<br />

vakıf, 17, 18, 209, 221, 324, 341, 669, 784,<br />

831, 843, 867, 949, 958, 982, 1051<br />

vakıf malları, 209, 784<br />

vakıflar, 17, 669, 751, 845, 867, 885<br />

Vakıflar Kanunu, 669, 751, 950, 1042<br />

Vali, 60, 85, 94, 234, 253, 254, 265, 273,<br />

287, 289, 315, 327, 331, 343, 349, 353,<br />

382, 405, 431, 438, 462, 470, 515, 528,<br />

549, 580, 592, 595, 602, 608, 613, 614,<br />

638, 640, 648, 673, 693, 715, 726, 735,<br />

740, 742, 776, 781, 783, 784, 785, 787,<br />

815, 823, 861, 904, 972, 984, 1013,<br />

1025, 1026, 1027, 1057, 1060, 1069<br />

Vali Muavini, 287, 431, 608, 614, 638, 673,<br />

740, 1060<br />

Vali uhdesine verilme, 549<br />

Valko, 113,149<br />

Van, 14, 53, 72, 92, 203, 208, 211, 222, 223,<br />

242, 253, 311, 313, 315, 326, 331, 336,<br />

337, 353, 363, 368, 370, 371, 380, 391,<br />

395, 397, 404, 422, 431, 442, 445, 446,<br />

450, 476, 484, 506, 528, 548, 557, 564,<br />

578, 593, 602, 606, 614, 616, 637, 653,<br />

659, 661, 716, 738, 740, 741, 746, 767,<br />

1

771, 794, 845, 861, 880, 883, 956, 996,<br />

1087<br />

Van Gölü, 431,548, 557,771<br />

vapur, 49, 135, 184, 508, 698, 701, 714,<br />

835, 977<br />

vapurculuk, 402<br />

Varidat kanunları, 550<br />

Varidat Umum Müdürlüğü, 162, 507, 540,<br />

737, 789, 793<br />

Varşova, 337, 360, 492, 493, 591, 639, 731,<br />

988, 1035<br />

Veli Han, 971<br />

Venizelos, 113, 174, 209, 285, 360, 496,<br />

615, 699<br />

Veraset, 175, 279, 353, 376, 712, 1054<br />

Veraset ve İntikal Vergisi, 175, 279, 353,<br />

376,712, 1054<br />

verem, 276, 277, 319<br />

Versay Anlaşması, 618,649<br />

vesika, 225, 383, 697, 761<br />

veteriner, 132, 1029<br />

vilayet, 11, 13, 130, 139, 140, 145, 148,<br />

151, 162, 163, 193, 206, 230, 235, 236,<br />

245, 253, 265, 266, 284, 287, 326, 335,<br />

336, 349, 421, 432, 439, 440, 446, 466,<br />

514, 534, 540, 544, 554, 564, 574, 579,<br />

582, 590, 594, 598, 601, 602, 609, 640,<br />

661, 679, 698, 715, 716, 724, 759, 769,<br />

771, 775, 780, 843, 889, 942, 960, 996,<br />

1000, 1008, 1030, 1074<br />

Vilayet İdare Heyeti, 401, 775, 776<br />

Vilayet İdaresi, 21, 60, 237, 281, 360, 363,<br />

562, 584, 593, 597, 769, 771, 942<br />

Vilayet İdaresi Kanunu, 21, 60, 237, 281,<br />

360, 562, 584, 593, 597, 769, 771, 942<br />

Vilayet Kongreleri, 487, 536, 540, 544, 551<br />

vilayetler, 11, 29, 60, 117, 166, 167, 218,<br />

248, 254, 266, 282, 286, 289, 325, 422,<br />

438, 446, 564, 581, 679, 770, 771, 772,<br />

780, 965, 1028, 1031<br />

Vinter, 607<br />

Viyana, 42, 89, 136, 183, 185, 281, 294,<br />

327, 331, 389, 461, 471, 483, 506, 521,<br />

566, 576, 587, 603, 852, 956, 1084<br />

Von Papen, 990, 1051<br />

Walther Funk, 964<br />

White, 113, 148, 158<br />

w 1<br />

Yabancı Devlet Tebaası, 635, 694<br />

yabancı firma, 757<br />

yabancı mühendis, 63, 118, 142, 168, 195,<br />

207, 541<br />

yabancı sermaye, 7, 108, 111, 191, 199,419<br />

yabancı şirket, 17, 37, 77, 119, 134, 237,<br />

239,311,388,419, 527<br />

yabancı uzman, 9, 60, 62, 92, 101, 111, 112,<br />

117, 122, 123, 130, 133, 143, 153, 159,<br />

172, 179, 195, 207, 237, 256, 278, 293,<br />

294, 317, 326, 336, 350, 367, 391, 401,<br />

420, 421, 450, 468, 471, 475, 483, 484,<br />

487, 490, 501, 502, 506, 509, 512, 513,<br />

515, 526, 534, 539, 541, 543, 561, 622,<br />

668, 698, 700, 720, 763, 767, 790, 796,<br />

811, 829, 903, 907, 997, 1011, 1020<br />

yabancı uzmanlar, 60, 62, 92, 101, 112, 122,<br />

159, 172, 179, 195, 207, 237, 317, 367,<br />

401, 420, 421, 468, 490, 526, 534, 543,<br />

622, 668, 698, 700, 720, 767, 790, 796,<br />

811,903, 997, 1011<br />

Yahudi, 15, 54, 448, 586, 955, 988, 997,<br />

1006, 1020<br />

Yahudi Katliamı, 54<br />

Yahudiler, 224, 592, 903, 1006<br />

Yahya Kemal, 556, 721<br />

Yalova, 30, 64, 93, 95, 96, 97, 98, 142, 176,<br />

192, 199, 307, 330, 381, 382, 384, 385,<br />

386, 387, 388, 389, 481, 528, 580, 586,<br />

605, 647, 786, 891, 912, 913, 914, 916,<br />

963, 1033, 1039<br />

Yalova Kaplıcaları, 647, 1039<br />

yangın, 40, 185, 242, 276, 366, 383, 553,<br />

587, 683<br />

Yansen (Jansen), 131<br />

Yapı Kooperatifleri, 637<br />

Yarbay, 335, 353,391,656<br />

yardım sandığı, 445, 707, 816, 823, 857<br />

Yargıtay, 41, 119, 175, 337, 342, 359, 496,<br />

538, 631,838, 959, 970<br />

Yarın, 31, 105, 107, 108, 122, 134, 135,<br />

136, 142, 148, 150, 154, 228, 240, 245,<br />

248, 276, 285, 307, 412, 1075, 1081<br />

yasaklama, 239, 905<br />

Yavuz, 109, 227, 317, 518, 924, 932, 970,<br />

1077<br />

Yazı İşleri, 465, 808, 987, 1003, 1034<br />

Yeni Adam, 905,917<br />

Yeni Adana, 88, 246, 336, 905, 917<br />

1125

Yeni Adana Gazetesi, 88, 336, 905<br />

Yeni Asır, 107, 199, 239,240,247, 967<br />

yeni harfler, 35, 40, 72, 130, 142, 881, 937<br />

Yenice, 42, 196, 203, 206, 769, 786, 826,<br />

1070<br />

Yerebatan Camii, 329<br />

yerel yönetim, 8, 13, 16, 18, 118, 230, 236,<br />

425, 528, 630, 632, 814, 817, 895, 979,<br />

1085, 1087<br />

yerel yönetimler, 8, 13, 118, 230, 236, 425,<br />

528, 630, 632, 814, 817, 979, 1085,1087<br />

yerli mallar, 110, 221, 230, 238, 295, 481,<br />

680, 754<br />

Yeşilay, 456, 599<br />

Yeşilay Cemiyeti, 599<br />

Yıldız Sarayı, 330, 797, 924<br />

Yozgat, 50, 54, 87, 100, 128, 151, 162, 192,<br />

202, 203, 219, 226, 297, 344, 368, 371,<br />

380, 382, 383, 408, 426, 431, 440, 481,<br />

484, 489, 499, 508, 538, 539, 545, 547,<br />

556, 588, 591, 600, 606, 610, 626, 666,<br />

671, 691, 734, 804, 861, 929, 977, 987,<br />

995, 996, 1003, 1022<br />

Yugoslavya, 86, 88, 207, 249, 332, 336,<br />

341, 344, 349, 351, 358, 383, 391, 392,<br />

395, 398, 408, 426, 497, 510, 521, 536,<br />

545, 552, 601, 605, 625, 653, 674, 700,<br />

719, 799, 835, 852, 903, 918, 926, 932,<br />

937, 938, 1003, 1028, 1050<br />

Yunan, 33, 62, 94, 95, 100, 134, 139, 164,<br />

174, 209, 250, 272, 285, 297, 350, 410,<br />

430, 600, 625, 645, 660, 687, 714, 825,<br />

854, 881, 891, 902, 918, 928, 958, 965,<br />

1000<br />

Yunanistan, 113, 164, 174, 197, 209, 210,<br />

238, 249, 283, 304, 305, 307, 321, 350,<br />

360, 457, 495, 496, 522, 536, 541, 545,<br />

552, 576, 600, 613, 625, 645, 653, 660,<br />

688, 691, 699, 719, 728, 752, 802, 836,<br />

852, 854, 889, 902, 903, 911, 918, 926,<br />

928, 951, 974, 1031,1033, 1044, 1074<br />

Yunus Nadi, 45, 46, 51, 523, 529, 568,<br />

1017, 1025, 1046, 1073<br />

yurtdışı eğitim, 123<br />

yurtdışı görev, 95<br />

Yücel Dergisi, 645<br />

Yüksek Askeri Şura, 656<br />

Yüksek iktisat Meclisi, 544<br />

1126<br />

Yüksek Muallim Mektebi, 647<br />

Yüksek Müdafaa Meclisi, 525, 536<br />

Yüksek Mühendis Mektebi, 82, 95, 143,<br />

169, 197, 271, 541, 655, 662, 667, 764<br />

Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğü, 67, 512,<br />

647<br />

yün, 705, 801<br />

zabıta, 57, 114, 115, 215, 317, 366, 377,<br />

534, 543, 648, 652, 821, 995, 1010, 1073<br />

Zabit, 70, 135, 144, 173, 274, 275, 290, 443,<br />

472, 477, 661<br />

zehirli gaz, 683,737,818,991, 1057<br />

Zeynel Abidin Bey, 522, 582<br />

Zihni Sanay, 956<br />

Zilan, 281,455<br />

ziraat, 5, 6, 89, 118, 155, 237, 298, 319,<br />

343, 364, 375, 396, 402, 403, 405, 413,<br />

420, 453, 496, 524, 556, 572, 580, 581,<br />

600, 624, 644, 715, 730, 754, 767, 786,<br />

821, 844, 846, 851, 853, 864, 892, 910,<br />

928, 987, 996, 1000, 1022, 1033, 1034<br />

Ziraat Bankası, 68, 112, 156, 162, 166, 173,<br />

176, 178, 215, 273, 306, 318, 379, 385,<br />

387, 476, 482, 488, 551, 610, 669, 677,<br />

682, 716, 773, 778, 786, 794, 813, 830,<br />

834, 841, 844, 851, 858, 863, 867, 888,<br />

921, 930, 933, 947, 970, 974, 996, 997,<br />

999, 1012, 1066, 1069<br />

Ziraat Vekaleti, 5, 6, 7, 229, 301, 309, 362,<br />

403, 425, 432, 473, 488, 635, 651, 711,<br />

721, 731, 757, 759, 762, 766, 786, 789,<br />

842, 853, 864, 888, 899, 910, 915, 920,<br />

930, 940, 1002, 1006, 1028, 1032, 1034,<br />

1061,1063<br />

ZiyaNaki Yaltırım, 919<br />

Zonguldak, 130, 143, 150, 153, 186, 192,<br />

194, 203, 206, 220, 242, 269, 277, 315,<br />

346, 357, 368, 371, 382, 389, 402, 438,<br />

456, 479, 482, 483, 494, 495, 509, 534,<br />

544, 546, 551, 557, 568, 582, 583, 585,<br />

587, 590, 592, 594, 606, 644, 687, 700,<br />

722, 726, 742, 751, 762, 806, 849, 870,<br />

874, 909, 911, 973, 975, 976, 986, 1013,<br />

1015, 1023

Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması: 1929-1939<br />

çalışına, ülkemizin otuzlu yıllarında kamunun yönetimini i<br />

yılında tasarlanmıştı. Araştırma <strong>Ankara</strong> <strong>Üniversitesi</strong> Biliı<br />

Müdürlüğü ne önerildi. İlgili birimin öneriyi uygun görır<br />

Haziran 2005 günü başlamış oldu. Çalışma Siyasal Bilgi,<br />

kurulu bulunan Kamu Yönelimi Araştırma ve Uygulama<br />

alınarak yürütüldü ve öngörüldüğü gibi bir yıl içinde taıııaı<br />

Bıı kitapta yer alan zanıan sıralı olaylar, yönetsel nitelik<br />

deyişle yapılan iş 'iktisadi', 'siyasi', 'mali'.'dış ilişkiler' değil, j<br />

Araştırmanın kapsamını belirleme bakımından yönetsel ok<br />

genel-sivil. askeri, adli. akademik yönetim akınlarına ait <<br />

Sayılan alanlarda alınan kararların özelliği, sayılabilecel<br />

boyutları ya ııedeıı ya sonuç olarak içermeleridir.<br />

Yönetim zaınandiziniııde toplumsal boyutlar kendilerini ya:<br />

araçlarda, seçim bildirgeleri, hükümet programları t.<br />

raporlarla göriiş-inceleme gibi bürokratik kurumsal me<br />

politikasının unsurları olarak yer alırlar. Çoğu zaman yöıu<br />

örgütsel olaylar, çalışmanın görüş alanı içinde önemli bir<br />

kurumları, yönetsel kadeıııelenme müdahaleleri, personel,<br />

kararlan, devlet bütçesi, vargı kararları olarak belirir. Yön

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!