You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 91<br />
(Türkçe: OCAK)<br />
- Tılsım (Arapça, Tilsim): Büyü veya büyülü nesne. Tılsımlı nesneler görünmezlik veya şekil<br />
değiştirme gibi yetenekler sağlarlar. Gagavuz Türklerinde şekil değiştiren varlık.<br />
(Bakınız: BÜYÜ)<br />
- Türbe (Arapça, Turba): Kutsal mezar. İçinde ulu ve kutlu kişilerin yattığı dikkat çekici<br />
gömüt. Eski Türk geleneklerinde genellikle yığma tepeler ve höyükler şeklindedir.<br />
(Bkz. Türkçe: KURGAN)<br />
- Vezir (Farsça, Vezir): Padişah yardımcısı. Bakan. Masallarda ve söylencelerde bilge kişiler<br />
olarak yer alırlar. Başvezir ise deneyimi simgeler. Türkler Hakana yardımcı olan kişiyi<br />
Kurmay olarak ifade ederler. Moğollarda Noyan adı verilir. Fakat bu sözcüğün nitelidiği<br />
kişilerde aynı zamanda asker olma vasfı vardır.<br />
(Türkçe: KURMAY, NOYAN)<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
ETÜGEN HANIM: Yeryüzü Tanrıçası.<br />
Eşdeğer: ÜTÜGEN HANIM<br />
Moğolca: İTÜGEN (ÜTİGİN) HANIM<br />
Toprak ve yeri temsil eder. Devleti ve egemenliği korur. Toprağı ve toprakla ilgili tüm unsurları,<br />
bitkileri ve hayvanları korur. Konur (kahverengi) saçları vardır. Toprağa dayalı üretimi, tarımı ve<br />
hasadı korur. İnsanların bilmediği, ulaşamadığı bir yerde topraktan (kerpiçten) yapılmış evinde yaşar.<br />
Son derece alçakgönüllüdür. Mecazen emeği ve helal kazancı simgeler. Ötügen (Ötüken) aynı<br />
zamanda Türklerin yeryüzünde ilk var olduğu ve oradan Dünya’ya dağıldığı yerin adı olarak da kabul<br />
edilmektedir. Orhun nehri kaynaklarını bu bölgeden alır ve Göktürk Devleti’nin de başkenti yine bu<br />
yörede kurulmuştur. İnanca göre bütün büyük devletlerin başkenti burada kurulmalı idi. Bazı<br />
kaynaklarda Toprak (Yer) Tanrıçasının oğlunun adının Kılan olduğundan bahsedilir. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Etügen: (Et/Ed) ve (Öt). Ötümek (dua etmek), etmek (gücü yetmek) ve utağan (döl yatağı)<br />
anlamlarını içerir. Etene ise plasenta demektir. Etki gücü anlamını da taşır. Moğolca Udaga<br />
fiili zamanın geçişini ifade eder.<br />
(Bakınız: ÖTÜKEN)<br />
EV İYESİ: Ev Ruhu.<br />
Eşanlam: ÜY (UY, OY, ÖY) ISI<br />
Moğolca: GER (KER) EZEN<br />
Evin koruyucu ruhu. Her ev için farklı bir İye vardır. Bazen bir yılan olarak betimlenir. Evde görülen<br />
yılanın bereket getireceğine inanılır. Onu öldürmeden dışarı çıkarmak gerekir. Böylece o da kimseye<br />
zarar vermemiş olur. Aksi takdirde evin bereketi kaçar. Kısa boylu bir erkek şeklinde betimlenir. Eve<br />
girildiğinde ona selam vermek gerekir. Yoksa küsüp gider ve evin bereketini de götürür. Ev bir süre<br />
sonra örene döner. Aileyi korur. Bazen eşyaların yerini değiştirir. Bazen bağırarak insanları korkutur.<br />
Ev İyesi insanlarla aynı evde birlikte yaşar. Ev Bekçisi olarak da bilinir. Bazen yılan kılığında olan ya da<br />
gözleri kor gibi yanan, saçları dağınık esmer vücutlu bir yaratık olarak anlatılır. Daha çok terk edilmiş<br />
evlerde rastlanır. İnsan kılığında ve ocak başında bulunan bir ruhtur. Uzun saçlı ve orta boylu bir<br />
ihtiyar olan bu İye, evi kara ruhlardan ve hastalıklardan korur. Çuvaşlarda, bahçesiyle, ahırıyla ve<br />
avlusuyla bir bütün oluşturan evin sahibi olan Ev İyesi’nin iki yardımcısı vardır. Dam (ev) bekçisi olan<br />
Kilti Tura ile hayvanların yaşadığı Damız (ahır) bekçisi Karta Tura. Ayrıca evin temelini koruyan Nigez<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language