Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 84<br />
EREK HAN: Söylencesel Şaman.<br />
Ülgen’in kızlarından biriyle evlenmiştir. Son derece güçlü ve sıra dışı yetenekleri vardır. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Erek: (Er). Amaç, hedef bildirir. Güçlülük anlamı da bulunur. Moğolcada Ereh, aramak;<br />
Eregtey ise erkek anlamına gelir. Moğol, Mançu ve Türk dillerinde er kökü erkek anlamına<br />
gelen çeşitli sözcükleri türetmiştir.<br />
EREN: Evliya.<br />
Eşdeğer: İREN, YİREN<br />
Ermiş olarak da adlandırılır. Kendini Tanrıya ve onun yoluna adamış kişi. Sıradışı işler başaran ve Tanrı<br />
tarafından korunan, yardım edilen kutlu kişi. Olağanüstü sezgileri ve yetileri vardır. İstedikleri<br />
zamanda istedikleri mekanda bulunabilirler. Tanrı onların dualarını kabul eder. Dua ederlerse bol<br />
yağmur yağar ve bereket gelir. Dağ eteklerinde dolaşır, dağlarda ve mağaralarda yaşar. Eliklerle<br />
(dağkeçileriyle) ve geyiklerle dolaşır. Verdiği öğütlerin dinlenmesini ister. Bazı erenler savaşçıdır ki,<br />
Tanrı’nın dinini yaymak ve vatanı korumak için vuruşurlar. Bunlara Alp Eren denir. Böylesi erenlerin<br />
atları da kendileri gibi kutludur ve bir dağdan başka bir dağa atlar, uçurumlardan aşağıya atlayarak<br />
iner. Atladığı dağlarda, bir taşın veya kayanın üzerinde bu atların ayak izleri kalır. Erenlerin<br />
kurganlarında veya türbelerinde kılıçları saklanır ve bu kılıçların üzerine yemin edilir. Bazen iki tür<br />
eren olduğu anlatılır. Biri yerde diğeri gökte yaşar. Ağ (Ak) Eren denilen ruhlar daha önemli bir yere<br />
sahiptir. Bazen olacak şeyleri önceden bilirler. “Yitik Erenler” gözle görülemeyen, gözlerden ırak<br />
evliyaları ifade eder. Hastalıkları iyileştirebilir, ateşte yanmaz. Onlara karşı saygı gösterilmelidir. Tüm<br />
bilimlerin kapıları onlara açıktır. Tüm alemin sırlarını anlarlar. Bir pencerenin perdesini hafifçe<br />
aralayıp bir müride gizli alemlerden bir parçayı gösterebilirler. Ona kılıç, ok, zehir etki etmez. Zehiri<br />
içtiğinde bal olur. Devişlere verilen bir diğer isim ise Ayıkşa’dır.<br />
� Eren: (Er). Ermek fiilinden gelir. Olgunluk, mükemmellik, yükselme anlamlarına sahiptir.<br />
Mançu dilinde İren sözcüğünün geyik anlamına gelmesi ise tesadüften öte bir durumdur.<br />
Moğolca Aran/Haran ise insan demektir. Yakutçadaki Eren sözcüğünün umut anlamına<br />
gelmesi de dikkat çekicidir. Gerçekte Türk inanışında erenler insanlığın umudu olarak<br />
görülürler ve dünyanın onların hürmetine yokolmadığı düşünülür.<br />
(Karşıt: DİREN)<br />
ERGENE İYESİ: Maden Ruhu<br />
Eşanlam: 1. ŞAHTA (ÇAHTA), 2. URKA (URKAY, URHAY) İyeleri.<br />
Maden ocağının koruyucu ruhu. Her maden ocağı için farklı bir İye vardır. Bu iye, insan gözüne<br />
gözükmez, fakat ıslık çalar, kedi gibi miyavlaması ve bebek ağlaması, köpek uluması gibi sesler çıkarır.<br />
Çalışan işçilere yardım eder, mesela maden ocağı çökeceği zaman işçilere “Gidin” diye seslenerek<br />
onları kazadan korur. Türk işçilerin Ukrayna, Rusya gibi ülkelerdemaden işçiliğine gittiklerinde dahi<br />
buralarda bu İyeye dua ederek yardım diledikleri anlatılır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong><br />
<strong>Karakurt</strong>)<br />
� Ergene: (Er/Erk/Erh). Güçlük, zorluk anlamlarını barındırır. Maden ocağı demektir. Türklerde<br />
gizemli yerlerdendir. Erge sözcüğü Türkçenin bazı lehçelerinde kapı, eşik veya basamak<br />
demektir. Korumak anlamını da taşır. Moğolcanın değişik lehçelerindeki<br />
Ergenek/Erginek/Hergeneh/Ergeneg sözcükleri de bir şeyi korumaya yarayan dolap veya<br />
sandık demektir.<br />
(Bakınız: İYE)<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language