You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
-D-<br />
S a y f a | 73<br />
DAĞ HAN: Dağ Kağanı.<br />
Eşdeğer: TAV (TAĞ, TAK, DAK) HAN<br />
Oğuz Kağan’ın ilk eşinden olan oğullarından biri. Türk Devleti’nin ululuğunu ve büyüklüğünü simgeler.<br />
Bazı dağlar Türklerce kutsal kabul edilir. Altay Dağı, Tanrı Dağı vs. Ayrıca mitolojik dağ motifleri<br />
mevcuttur. Demir Dağ, Bakır Dağ, Buz Dağ, Kil Dağ, Or Dağ, Kuz Dağ, Kur Dağ, Ak Dağ gibi… Mitolojik<br />
dağların en önemli üç tanesi şu şekildedir. Ongunu Uçkuş’dur. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong><br />
<strong>Karakurt</strong>)<br />
1. Altındağ: Gökyüzündedir. Dokuz rüzgarın kesiştiği yerde başlar.<br />
2. Demirdağ: Yeryüzündedir. Dokuz ırmağın kavuştuğu yerdedir.<br />
3. Bakırdağ: Yeraltındadır. Dokuz yer altı denizinin birleştiği yerdedir.<br />
� Dağ: (Dağ/Tağ). Büyük bir yükselti oluşturan toprak ve/veya kaya kitlesi. Kelime kökünde<br />
yükseklik anlamı bulunur. Moğolcada Dah/Dağah saözcüğü dayanıklılık demektir. Eski Türkçe<br />
Daga, Moğolca ve Tunguzca Dağa sözcükleri yakınlaşmak anlamı taşır.<br />
DAĞ İYESİ: Dağ Ruhu.<br />
Eşdeğer: TAV (TAĞ, TAK, DAK, TANDI) ISI<br />
Eşanlam: 1. KAYA (KAYAH, HAYAH, HEYE), 2. YARA (YARAH, CARAH, YERE) İyeleri<br />
Moğolca: UĞUL (ULA) EZEN<br />
Dağın koruyucu ruhu. Her dağ için farklı bir İye vardır. Türklerde kutsal dağların Dünya’nın<br />
merkezinde olduğu kabul edilir. Ortadoğu mitolojilerinin etkisiyle yerleşen Kaf Dağları da yine<br />
Dünyanın merkezi olarak ele alınır. Kaf Dağları büyük olasılıkla Kafkas Dağlarıyla bağlantılıdır. Ancak<br />
Türklerdeki en kutsal dağ Altay’dır. Komşu kavimlerin diğer bir kutsal dağı da Ural’dır. Özellikle Macar<br />
ve Ugor kökenli kavimler için Ural Dağları öne çıkar. Dağ ruhu birinin adını söylediğinde dönüp<br />
bakmamak gerekir. Aksi takdirde o insanı alır götürür veya canını alır. Bir görüşe göre dağlar<br />
canlıdırlar. Yıldan yıla büyürler. Yer değiştirebilirler. Hatta kendi aralarında vuruşabilirler. Sarı saçlı bir<br />
kız görünümüne bürünebilir. Müziği çok sever. Kaya İyesi olarak da adlandırılır. Uçurumluk dağlara ise<br />
Yar adı verilir.<br />
- Kaya İyesi: Kayalık bölgelerin koruyucu ruhu.<br />
- Yara İyesi: Uçurumların koruyucu ruhu.<br />
Dağların daha küçük olanlarının koruyucu ruhları ise Tepe İyeleridir. Dağların insan biçimli veya<br />
insansı vasıflarla düşünülmesi Türklerde her zaman bir biçimde kendisini gösterir. Örneğin modern<br />
müzüik yaklaşımları içerisinde tartışılmaz bir yere sahip olan Barış Manço’nun Dağlar Dağlar adlı<br />
yapıtında “Dağlar Dağlar! Kurban olam yol ver geçem, / Sevdiğimi son bir olsun yakından görem.”<br />
diye seslenilmektedir. Dağ iyeleri bazen ördek bazen kaz şeklinde uçar ve göllerde yüzerler, onlar<br />
öldürülürse dağlar sahipsiz kalır ve günden güne çöker. Köroğlu da dağlara şöyle seslenir:<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language