Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 51<br />
BAYRAM: Kutlu Gün.<br />
Eşdeğer: BEYREM, MAYRAM, MEYREM<br />
Ulusal, geleneksel ve dinsel bakımdan önemi olan ve kutlanan gün. Türklerde İslam öncesi genel<br />
kabul görmüş iki bayram vardır.<br />
1. Koçagan: Bahar Gündönümü. (Koça ve Saya)<br />
2. Paktıgan: Güz Gündönümü. (Paktı ve Paynı)<br />
Koçagan baharda yapılır ve nevruz bayramıdır, bahar gündönümüne denk gelir. Gece ve gündüz<br />
eşitlenmiştir. Koça Han adına yapılır. Kosa ile aynı bayramdır. Paktıgan ise güz gündönümüne denk<br />
gelir ve Baktı Han adına yapılır. Yakutlar güz bayramına Abası Isıyah/Isıga (Kötüruh Serpmesi/Saçısı),<br />
bahar bayramına ise Ayıhı Isıyah/Isıga (İyiruh Serpmesi/Saçısı) derler. Isıyah (Isıga) sözcüğünün<br />
mevsimsel sıcaklık değişiklikleriyle bağlantıyı akla getirecek biçimde ısı kökünden türemiş olması ve<br />
Is/Es/Ez (sahip) sözcüğüyle bağlantısı da dikkate değerdir. Daire şeklinde yapılan bu şenlikler hem<br />
halayı hem de Kazaklardaki Kımız Murunduk denilen ölenleri de çağrıştırmaktadır. Ayrıca değişik<br />
mevsim ve dönemlerde yapılan törenler vardır ve bunlar da günümüzde de pek çok yörede isim<br />
değiştirmiş olarak devam eder. Saya bayramı Koçagan’ın (Kosa’nın) öncesinde yapıldığı için aynı<br />
ritüelin uzantısı olarak görülebilir. Kosa bayramı yaklaşık olarak kuzuların yüz günlük olduğu<br />
dönemde, nevruzdam bir hafta önce başlar ve nevruzu simgeler. Payna ise Paktıgan’dan sonra Aralık<br />
gündönümüne denk gelir. Yakut Takviminde Payna adlı bir ay vardır. Bu dört bayram dört ayrı yaratıcı<br />
gücü simgeler. Koça Han, Saya Han, Paktı Han, Bayanay Han. Ayrıca kimi yörelerde iki bayram<br />
kutlanır. İslamiyet sonrasında ise iki tane önemli bayram kutlanmaya başlamıştır. Kurban Bayramı ve<br />
Ramazan Bayramı. Dünyadaki hemen her kültürde özel gün, şölen, bayram, şenlik gibi uygulamalara<br />
mutlaka rastlanır. Bu durum tekdüzelikten kurtulma isteğinin bir sonucudur. (Kaynak: Türk Söylence<br />
Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Bayram: (Bay). Zenginlik ve yücelik ve kutluluk bildirir.<br />
BAYRIM ANA: Meryem Ana.<br />
“Bayrım Biyçe” olarak da adlandırılır. (Biyçe, Kafkaslarda Prenses demektir.) Bayrım kavramı ilk<br />
önceleri kadın evliya ve hatta daha geniş olarak “Pir” anlamına gelirken, sonraları Karaçay ve Balkar<br />
bölgesinde Meryem Ana’yı nitelemekte kullanılmıştır. Yarı Tanrıça konumundadır. Bazen Kadın ve<br />
Çocuk Tanrıçası olarak da görünür. Nartlarda Umay Biyçe ve Bayrım Biyçe üzerine kurulu ikili Tanrıça<br />
kültü oluşturulmuştur. Umay Biyçe, Türklerin Ana Tanrıçası Umay Hanım’dan başkası değildir ve onun<br />
tüm özelliklerini taşır. Bayrım Ana (Meryem Ana) ise Hıristiyanlığın etkisiyle gelmiştir. Moğolların<br />
Alankova Hanımı ile benzer bir biçimde erkek eli değmeden gebe kalmıştır. Alankova ayışığından gebe<br />
kalmış, Meryem Ana’nın ise Baş Meleğin Tanrı’dan aldığı emirle kendisine verdiği mucize (rahmine<br />
koyduğu ruh) sonucu, babasız olarak çocuğu olmuştur. Meryem ismi İbranice Miriam, Arapça<br />
Meryem sözcüklerinden dilimize geçmiştir. Bayrım Öy, Bayrım Ana’dan dilek dilenen yer, Bayrım Gün<br />
ise kendisinden dilek dilenen gündür ve bazen Cuma gününe bu ad verilir. Bayrım Ay ise Nevruz yani<br />
Mart ayıdır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Bayrım: (Bay). Kutluluk anlamı vardır. Bayram kelimesiyle kökteştir.<br />
BEDİK: Eğlence Cini.<br />
İlk başlarda kötü bir ruh olduğu halde, insanlara ve hayvanlara zarar verdiği için evlerden kovulmak<br />
istenmiş, bunun içinde kendisi adına törenler düzenlenmiş ve törenler eğlenceli bir hal alınca Bedik<br />
de eğlenmeye başlamıştır. Törenlerde kendisinden gitmesi rica edilir, bunun için uyaklı dualar okunur.<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language