You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 40<br />
AYAS HAN: Soğuk Tanrısı.<br />
Eşdeğer: AYAZ HAN<br />
Ay Işığından yaratılmıştır. Soğuk havaya neden olur. “Ak Ayas” olarak adı geçer. Ülker burcunun altı<br />
yıldızı göğün altı deliğidir ve oradan soğuk hava üfler. Böylece kış gelir. Kimi görüşlere göre Ayaz Ata<br />
ile aynı kişidir. Ayaz tüm Türk coğrafyasında yakıcı soğuk anlamına gelir ki, Ayın gökte rahtalıkla<br />
görüldüğü açık havalarda meydana geldiği için Ay Tanrısının (veya ona bağlı Ayas Han’ın) gönderdiği<br />
düşünülmüştür. Ayaz Ata ile karıştırılmamalıdır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Ayaz: (Ay). Soğuk, zemheri, karakış anlamlarına gelir. Ayas aynı zamanda mehtap (ayışığı)<br />
demektir. Açık ve bultsuz havada ay göründüğü zaman çıkan soğuk demektir. Eski Altaycada<br />
Ayas/Hacas kelimesi açık gökyüzü manası taşır.<br />
(Karşıt: ALAZ HAN)<br />
(Karıştırılan, Benzer: AYAZ ATA)<br />
AYAZ ATA: Noel Baba.<br />
Bir tür Noel Baba olarak düşünülebilir. Hatta Kazaklarda birebir Noel Baba ile özdeşleşmiştir. Kışın<br />
soğukta ortaya çıkan ve kimsesizlere, açlara yardım eden bir evliyadır. Hıristiyan Azizi olduğu yönünde<br />
görüşler de vardır. Fakat dilbilim ve kültürel olarak Türk kültüründe zaten var bulunan bir kişilik<br />
olduğu kesindir. Kimi görüşlere göre Ayas Han ile aynı kişidir. Kazaklarda kışın karşılanması ile ilgili<br />
olarak Soğumbası isimli bir eğlence bulunmaktadır. İlk karın yağması ve ilk soğuğun vurması ile<br />
kutlanan bayramdır. Bu bayramla bir ilgisi olması muhtemeldir. Ayaz Han ile karıştırılmamalıdır.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Ayaz: (Ay). Soğuk ve ayışığı anlamı vardır.<br />
(Karıştırılan, Benzer: AYAZ HAN)<br />
AYDIN ATA: Söylencesel Ozan.<br />
Aşık Aydın olarak da bilinir. Müzisyenlerin, şairlerin, aşıkların, ozanların atasıdır. İnsanların rüyalarına<br />
girip şairlik ve ozanlık yeteneği verir. Rüyasına girdiği kişiler onu aydınlık bir ışık huzmesi içinde<br />
görürler. Kutsal ışık (nur) şeklindeki bu aydınlık suyu ve saflığı simgeler. Sıradışı güçleri vardır.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Aydın: (Ay). Işıklı, nurlu demektir. Ayrıca bilgeliği, bilinci ve içsel anlamda aydınlanmışlığı ifade<br />
eder. Moğolca Aya sözcüğü müzik ve ezgi anlamlarına gelir. Ayıtmak sözcüğü ise hitap etmek,<br />
konuşmak demektir.<br />
AYI ATA: Ayı Tanrı.<br />
Eşdeğer: AZIĞ (ADIĞ, AZI, ACU) EDE<br />
Moğolca: BAVGAY ECEGE<br />
Bazı Türk boyları ayıdan türediklerine inanırlar. “Aba Tös” adlı ongun da ayıyı betimler. Aba (Ebe,<br />
Ebüge) bazı boylarda ayı anlamına gelmektedir. Ayının isminin açıkça söylenmemesi gerektiği inancı<br />
özellikle Altaylarda, Yakutlarda ve Dolganlarda da vardır. Onun için Abay veya Dayı denir. İnanca göre<br />
ayı isminin söylendiğini topraktan işitir. Çünkü “Er Kulaktu”/“Çir Kulaktı” (Yer Kulağı) onu duyar.<br />
Anadoluda yerin kulağı vardır deyimi de bunu ifade eder. Ayının yaşadığı yer de toprak ve yeraltıdır.<br />
Yer sadece ayı ile değil, kurt, yılan ve benzeri tabu oluşturmuş canlılar hatta insan ile de iletişim<br />
kurabilir. Bu inanç yılan, kurt ve benzerleri için de geçerlidir. Ayı isminin “dayı” ile eşdeğer tutulması<br />
“Köprüyü geçene kadar ayıya dayı demek” sınakası (atasözü) ile de bağlantılıdır. Moğollardaki<br />
Abgalday (Avgalday) ise Ayı Ata anlamına gelir ve şamanın giydiği ayı biçimli bakır bir maskedir. Ayı<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language