You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 32<br />
ARAH HAN: Ruh Tanrısı.<br />
İnsan ruhları hakkında karar verir. İnsanın geleceğini belirler. Yer altı aleminde yaşar. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Arah: (Ar/Er). Aramak ve er kökünden türemiş bir kelimedir. Arayan veya aranan demektir.<br />
Fakat bu konuda kesin bir kanıya varmak zordur. Türkçede araklamak (gizlice alıp kaçırmak)<br />
şeklinde bir fiil vardır. Moğolcada Arılah fiili görünmezliği, Ereh ise aramayı belirtir. Arapça<br />
Ruh sözcüğünün çoğulu olan Arvah (Ervah) ile alakalı olduğu iddiası pek mantıklı değildir<br />
çünkü bu kelime aslında Tunguz-Mançu, Moğol-Buryat ve Türk-Altay dillerinde yer alan ve<br />
kötü ruhlarla ve öteki alamla iletişime geçmeyi ifade eden Ar kökünden türemiştir ve<br />
Arbamak/Arvamak fiilinin çekimli halidir.<br />
ARAN İYESİ: Ahır Ruhu.<br />
Eşanlam: 1. DAMIZ, 2. AĞIL, 3. KİTRE, 4. HOTON İyeleri<br />
Evin ahırında yaşar. İnsanların gözüne ancak uzaktan uzağa ve değişik hayvan kılıklarına girerek<br />
görünür. Evcil hayvanları sever. Örneğin atların kuyruğunu örmekten çok hoşlanır. Genelde ahırda ve<br />
avluda yaşar ve orada yaşayan canlılara sahip çıkar. Bazen bir hayvan kılığında, gözükür. Ahır İyesi<br />
ahırda yaşayan hayvanların bazılarını sever, bazılarını çekemez. Sevdiği hayvanın (genelde atın)<br />
yelesini örer. İnsanlar görmediği sırada onun önüne kuru ot atar. Sevdiği ineğin kuyruk ucunu tarar.<br />
Sevmediği atı gece boyu koşturur, ter içinde bırakır, yorar. Otu sevdiği atın önüne koyar, sevmediği atı<br />
aç bırakır. Damız (Tamız) sözcüğü sığır ahırı anlamında kullanılan başka bir sözcüktür ve Dam/Tam<br />
kökünden gelir. Sümer Tanrısı Tammuz (Tamıs, Dumuz) da bereket ruhu olarak görülür. Temmuz<br />
ayına adı verilmiştir. Damızlık sözcüğü hem ahırda beslenen hem de Tammuz için ayrılan hayvan<br />
demektir aynı zamanda. Damız İyesi ile Tammuz bu anlamda özdeşleşmiştir. Ağıl ise koyun ahırlarını<br />
tanımlar. Çoğu zaman dağlarda kerpiçten yapılmış yerlerdir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong><br />
<strong>Karakurt</strong>)<br />
� Aran: (Ar). Kökte arka içeriği bulunur, evin arkası anlamına gelebilir. Ahır demektir.<br />
Anadoluda bu söz üstü kapalı yer ifade eder.<br />
ARANK: Su Cini.<br />
Eşdeğer: ARANG, ANANK<br />
“Aranklar” şeklinde çoğul olarak anılırlar. Sayıları çok fazladır. Her taraf onlarla doludur. Suların<br />
akışına hükmederler. İyicil varlıklardır, nadiren kötü davranırlar. İnsanları korurlar. Bazı kutlu kişiler<br />
onları egemenlikleri altına alabilirler. Çölde susuz kalıp ölme noktasına gelen kişilere yardım ederler.<br />
“Eren” sözcüğü ile bağlantılı görünmektedir. Türk halk kültüründe çölde susuz yolculuk yapan veya<br />
suya ihtiyaç duymadan çölde yaşayan evliya kıssaları anlatılır. Suların akışına hükmederler. (Kaynak:<br />
Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Arank: (Ar/Er). Aramak ve ermek fiilleriyle bağlantılıdır. Anank biçimi ise An köküyle ilgili olup<br />
zihin gücünü ifade etmektedir. Tunguz-Mançu, Moğol-Buryat ve Türk-Altay dillerinde yer alan<br />
ve kötü ruhlarla ve öteki alamla iletişime geçmeyi ifade eden Ar kökünden türemiştir.<br />
ARAT: Ölüm Balığı.<br />
Eşdeğer: ARAĞIT, ARAĞUT, ARAVUT<br />
Moğolca: ARAĞATAN<br />
Dev Balık. Baykal gölünde veya yeraltındaki büyük denizde yaşadığına inanılan efsanevi devasa balık.<br />
Zaman zaman yeryüzünde yaşayan insanlardan kurban ister. Ağzı gırtlağının altında, gözü ise<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language