Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 26<br />
ALGIŞ: Hayırdua.<br />
Eşdeğer: ALKIŞ, ALGUŞ<br />
1. Bir insan için iyi temennilerde bulunma ve bu amaçla Tanrı’ya yakarma. Sözün etkileyici gücüne<br />
olan inancı içerir. Eski Türk anlayışına göre söz pek çok şeyi değiştirmeye yetebilecek güce sahiptir. İyi<br />
dilekte bulunmak.<br />
2. Beğendiğini göstermek için el çırpmak. Bu davranışın iyi ruhları çağırmak anlamında unutulmuş ve<br />
yitmiş bir içeriği vardır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Alkış: (Al). Alkımak fiilinden türemiştir. Yakarmak, övmek anlamları vardır.<br />
(Bakınız: ALKIMAK)<br />
(Karşıt: KARGIŞ)<br />
ALMA: Kutlu Meyve.<br />
Eşdeğer: ELMA, OLMA, ULMA, ULMO<br />
Moğolca: ALIMA (ALIMAH)<br />
Meyvelerin anası ve atası olarak kabul edilir. Ağacının çiçekleri pembe veya beyaz açar. Çekirdekli<br />
türlü renklerde meyvası olan bir ağaçtır. Kadınla erkeğin birbirine duyduğu tensel sevginin simgesidir.<br />
Aksakallı kocanın elinden aldığı elmanın kabuğunu yiyen kısır kadın ikiz doğurur. Kızılelma için<br />
ordulara kıtalar aşmıştır. Masallarda hep büyülü elmalar vardır. Gizemli bahçelerden hep o çalınmış,<br />
üzerine türküler yakılmış, yavuklunun yanağı ona benzetilmiştir. Yunan mitolojisinde Altın Elma için<br />
kadınlar birbirlerine düşman olmuşlardır. Dünyada en çok türü olan ağaç elmadır. En çok yetiştirilen<br />
ve en çok yenen meyve de odur. Olgunlaşmayı temsil eder. Türün tamamı, yeryüzüne Orta Asya'dan<br />
yayılmış olup Altay ve Kafkas kökenlidir. İklim ve çeşit özellikleri göz önüne alındığında yetişme alanı<br />
çok geniş olan ağacın ilk olarak K. Anadolu, G. Kafkaslar, GB. Rusya ve D. Kazakistan dolaylarında<br />
üretildiği sanılmaktadır. Tüm dünyada tarih boyunca çaprazlamalar da dâhil olmak üzere 6100’ün<br />
üzerinde farklı elma çeşidi üretildiği ve yetiştirildiği tahmin edilmektedir. Meyvesinin besin değeri çok<br />
yüksektir. Kazakistan’ın başkenti Almatı’nın esi adı Alma Ata’dır ve elmanın dünyaya buradan<br />
yayıldığına inanılır. Adem ile Havva’nın cennette yedikleri yasak meyvanın elma olduğu, yasağın ise<br />
aslında cinselliği içerdiği, bu nedenle de elmanın cinselliği sembolize ettiği iddia edilir. Yeryüzünde<br />
neredeyse her coğrafyada yetişmesi bir simgeye dönüştürmüştür ve pek çok uygarlıkta elma ile ilgili<br />
söylence ve masallara rastlanır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Alma: (Al). Orta Asya Türkçesi’nden hemen hemen tüm lehçe ve şivelere aynı kökten geçerek<br />
kullanılan ad Türkiye Türkçesi’nde, Alma -> Elma dönüşümüne uğramıştır. Kelimenin<br />
kökeninde; “almak” fiilinin ve meyvenin rengini simgesel olarak ifade eden "al" (kırmızı)<br />
sıfatının olduğu bilinmektedir.<br />
(Bakınız: ALMA ATA, KIZILALMA)<br />
ALMA ATA: Söylencesel Evliya.<br />
Bir rivayete göre yeryüzünde ilk elma ağacını yeryüzünde o dikmiştir. Kazakistan’ın başkenti<br />
Almatı’nın adı buradan gelir ve Elmalı veya Elma’nın yayıldığı yer demektir. Yakın bir zamana kadar da<br />
bu şehrin adı resmi olarak da Alma Ata idi. Elmanın varlığı ilk insana kadar uzandığı için Alma Ata’nın<br />
nerdeyse ilk insan ile ortak bir geçmişin ürünü olduğu öne sürülebilir. Alma sözcüğü emir kipinde<br />
olumsuz yapıda “Alma!” şeklinde de ele alınırsa, Elma’nın yasak bir meyva olduğu bir kez daha<br />
anlaşılacaktır. Fakat bu yasak öteki dünyaya ait olduğu, bu dünyada ise öte alemin tam tersi bir<br />
mantık geçerli bulunduğu için en kutsal ve en yaygın ağaç ile meyvesi elmadır. (Kaynak: Türk Söylence<br />
Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language