You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 24<br />
çıktıktan sonra Aldaçı’nın emrindeki ölümcül ruhlar o evde yedi gün kalırlar. Yönettiği ölüm ruhlarına<br />
da Aldaçılar adı verilir. Bu nedenle o evden yedi gün boyunca bir şey çıkmaz ve girmez. İslam sonrası<br />
Azrail ile özdeşleşmiştir ve tüm özellikleri ona aktarılmıştır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong><br />
<strong>Karakurt</strong>)<br />
� Aldaçı: (Al). Almak veya aldamak (kandırmak) kökünden gelir. Altaçu kandıran, hile yapan<br />
demektir. Aldah fiili Moğolcada kayebetmeyi belirtir. Alda sözcüğü Eski Altay ve Moğol<br />
dillerinde anlamak, kavramak (Tunguz dillerinde ise Aldan biçimiyle derinlik) anlamları içerir.<br />
ALIGAN HAN: Güney Tanrısı.<br />
Moğollarda 99 Güney Tanrısının başıdır. Moğollarda Budizmin etkisiyle birincil yön Doğu olarak değil<br />
Güney olarak yer almış olmalıdır. Alığ Han ile de bağlantılı olması muhtemeldir. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Alıgan: (Al). Almak ve körlük anlamı içeriyor olabilir. Moğolcada Alh ve Aluka sözcükleri çekiç<br />
anlamı taşır ve bu kelimelerle bağlantılı olması muhtemeldir.<br />
(Bakınız: ALIĞ HAN)<br />
ALIĞ HAN: Körler Tanrısı.<br />
Eşdeğer: ALI HAN, ALU HAN<br />
Bir dağ ruhudur. Kör bir ihtiyardır. Köroğlu destanındaki Kör Ata motifinin arkaik varyasyonudur.<br />
Dağlardaki at sürülerini korur. Kanatlı atlar yüzünden kör olmuştur. Köroğlu’nun babası da bir at<br />
nedeniyle bulunduğu yörenin beyi tarafından kör edilmektedir. Beye hediye edilen bu at kötü<br />
görünümü nedeniyle babanın gözlerine mal olur. Fakat daha sonra bir ahırda güneş görmeden kırk<br />
gün bekleyince, sıra dışılığı ortaya çıkar. Çünkü bu aygır Sudan Çıkma’dır. Baba rüyasında oğlunun<br />
kordan (ateşten) doğacağını görür. Bu bir sınavı simgelemektedir. Köroğlu’na ozanlık yeteneğini,<br />
savaşçılığını ve atını veren de odur. Dağlarda yaşar. Koşabulak’ı (İkiz Pınar’ı) korur. Bu pınar’ın suları<br />
kutsal ve gençlik (veya ölümsüzlük) vericidir. Bu ölümsüzlük en azından mecazen geçerli olmuş ve<br />
Köroğlu adı hep yaşamıştır. Bir görüşe göre, İslam sonrası Türk toplumunda Hz. Ali’nin önemli bir yer<br />
edinmesi bu ad benzerliğinin bir sonucudur. İslam öncesi Türklerde zaten yaygın olarak kullanılan<br />
Alı/Alu şeklindeki bir isim mevcuttur. Örneğin Alu Beşe (Ali Paşa) adlı ozan her iki isimle de<br />
tanınmaktadır. Hz. Ali’nin yiğitliği, savaşçılığı, iki dilli kılıcı Türk kültüründe büyük ilgi çekmiştir.<br />
Gerçekten de Köroğlu’nun adı Ali’dir. Moğolların 99 Güney Tanrısı Alıgan ile de bağlantılı olması<br />
muhtemeldir. Sokor/Sokur/Sohar/Hokar sözleri kör demektir ve masallarda bu adla başlayan<br />
varlıklara rastlanır. Sümerlerde ise Alu adlı ölümcül bir varlık bulunur. Moğolcada Alı fiili bilmeyi<br />
anlatır. Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı yapıtında yer alan ve dört kitabın sonunda da benzer<br />
cümlelerle yamacındaki çakırdikenliğin üç gün üç gece yanışı, yanan dikenlerden çığlığa benzer<br />
seslerin gelişi anlatılan dağın adı Ali Dağı’dır. Bu olay şu cümleyle ifade edilmektedir kitapta: "Bu<br />
ateşle birlikte de Alidağın doruğunda bir top ışık patlar. Dağın başı üç gece ağarır, gündüz gibi olur."<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Alığ: (Al). Alev ve alınmış (gözleri alınmış) anlamları içerir. Çünkü eskiden gözler ateşle<br />
dağlanarak kör edilirdi. Gözün alazlanması da aynı anlama gelir. Gerçekten de Köroğlu’nun<br />
babasının gözleri böyle kör edilmiştir. Moğolcada Alı/Ali “kim?” demektir ve bilinmeyen<br />
tehlikeli varlıkları çağrıştırır. Alı/Ala kökü Eski Moğol ve Altay dilleriyle Tunguz dillerinde<br />
bilmek, bilgili olmak anlamı taşır.<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language