You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
� Yelpin: (Yel/Yil/İl). Ruh, can, gizem gibi anlamlarla aynı kökten kaynaklanır.<br />
(Bakınız: YELPİN)<br />
S a y f a | 239<br />
YER: Arz.<br />
Eşdeğer: CER, ÇER, CİR<br />
Moğolca: GAZAR<br />
Yeryüzü de denir. Türk-Moğol ve Sümer söylencelerinde Dişil gücü simgeler. Doğurgandır. Sami<br />
(günümüzde İbrani-Arap) kültüründe ise tam tersidir. Havva sözcüğü göğü ve havayı çağrıştırır (Ava:<br />
Hava demektir. Adem sözcüğü ise yeri ve toprağı içerir (Adama: Balçık, çamur demektir.) (Kaynak:<br />
Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yer: (Yer). Üzerinde yerleşilen (ikamet edilen, yaşanılan) anlamı vardır. Dünya, toprak gibi yan<br />
anlamları da bulunur. Moğolcada Dünyaya Yertönt denilir.<br />
(Karşıt: GÖK)<br />
YERALTI: Aşağı Dünya.<br />
Yeraltına atlama yoluyla gidilir. Atlamada bu dünya ile diğer dünya arasındaki sınırlar ortadan kalkar.<br />
Aslında yerin bir parçası olarak da düşünülür. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yeraltı: Yer + Alt<br />
(Bakınız: YER)<br />
YEREH HAN: Aile Tanrısı.<br />
Aileyi ve evi korur. Soğanı sevdiği için soğanların yanına kendisine kurban aşı bırakılır. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yereh: (Yer). Yerleşmek fiili ile aynı köktendir. Moğolcada Yeröh dilek anlamına gelir.<br />
YER İYESİ: Arazi Ruhu.<br />
Eşdeğer: CER (ÇER, CİR) ISI<br />
Eşanlam: 1. ORUN (ORIN, URUN, URIN) İYESİ 2. DOYDU İYESİ<br />
Moğolca: GAZAR EZEN<br />
Toprağın koruyucu ruhu. Her arazinin, her tarlanın farklı bir İye’si vardır. Oldukça iri cüsseli, uzun<br />
boylu ve geniş adımlar atan orta yaşlı bir kadın olarak betimlenir. Ekili tarlaları korur. Tarla İyesi adlı<br />
başka bir iye de benzer niteliklere sahiptir. Her yıl hasattan önce kurban verilir. Toprağın her karışında<br />
yaşar. Yılan kılığında toprağı korur. İnanca göre ayı isminin söylendiğini topraktan işitir. Çünkü “Er<br />
Kulaktu”/“Çir Kulaktı” (Yer Kulağı) onu duyar. Anadoluda yerin kulağı vardır deyimi de bunu ifade<br />
eder. Ayının yaşadığı yer de toprak ve yeraltıdır. Yer sadece ayı ile değil, kurt, yılan ve benzeri tabu<br />
oluşturmuş canlılar hatta insan ile de iletişim kurabilir. Bu inanç yılan, kurt ve benzerleri için de<br />
geçerlidir. Sümerlerde de fısıldanan sözü rüzgarın işttiği ve alıp götürdüğü inancı vardır. Toprağın<br />
içinde hiçbirşeyi gizli tutmayacağı yönünde bir andı bulunduğu söylenir, bu nedenle gizlice öldürülüp<br />
toprağa gömülen herkesin bir biçimde yerinin bulunmasını sağlayacağı da ifade edilir. Bosna<br />
Hersek’de 20. Yüzyılda Avrupanın göbeğinde yaşanan soykırımda saklanan toplu mezarlar, mavi<br />
kelebekler sayesinde bulunmuştur. Mavi kelebeklerin beklenmedik sayıda çok görüldüğü yerlerde<br />
kazı yapıldığında mutlaka mezarlar çıkmıştır. Çünkü bu kelebekler Yavşan otu üzerine konmakta ve<br />
ondan beslenmekte, Yavşan ise mezarların toprağa saldığı organik maddelerin bol bulunduğu<br />
yerlerde büyümektedir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language