You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 237<br />
Rüzgarın koruyucu ruhu. Her rüzgar için farklı bir İye vardır. Rüzgarla bağlantılı olarak şu iyeler de yer<br />
almaktadır. Türklerde rüzgar hızı ve doğaüstü güçleri anımsattığı için daima ilgi çekici bir konu<br />
olmuştur. Belli başlı rüzgar adları şu şekildedir.<br />
1. Akyel (Akçayel): Doğudan eser.<br />
2. Bozyel (Bozcayel): Doğudan eser.<br />
3. Gökyel (Gökçeyel): Batıdan eser.<br />
4. Kıryel (Kırcayel): Batıdan eser.<br />
5. Kızılyel: Güneyden eser.<br />
6. Alyel: Güneyden eser.<br />
7. Karayel: Kuzeyden eser.<br />
8. Kuzyel: Kuzeyden eser.<br />
9. Günyeli (Künyeli): Güneyden / Gündüz eser.<br />
10. Tünyeli (Dünyeli): Kuzeyden / Gece eser.<br />
11. Alakyel: Kuzeydoğudan eser.<br />
12. Azakyel: Kuzeydoğudan eser.<br />
13. Korumyel: Güneydoğudan eser.<br />
14. Çakmakyel: Güneydoğudan eser.<br />
15. Tersyel: Sıcak eser.<br />
16. Çölyeli: Samyeli. Çöllerden eser.<br />
17. Uluyel: Fırtına demektir.<br />
18. Ilıyel: <strong>Deniz</strong>den eser.<br />
19. Isıyel: <strong>Deniz</strong>den eser.<br />
20. Tanyeli: Sabah eser.<br />
21. Yağaryel: Yağmur rüzgarıdır.<br />
22. Kanyel: Kasırga demektir.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yel: (Yel/Yil/İl). Esinti anlamı vardır. Havanın yer değiştirmesi nedeniyle meydana gelen akım.<br />
Ruh, can, gizem gibi anlamlarla aynı kökten kaynaklanır. Rüzgar, esinti demektir. Ayrıca, can,<br />
ruh, cin gibi anlamları kök içinde taşır. Yel girmesi kavramı bu anlayışın en belirgin<br />
göstergesidir. Örneğin şamanın, trans halindeki ruhuna “Yelgen” adı verilir. Yeleğen ise yel<br />
gibi hızlı, süratli anlamına gelir.<br />
(Bakınız: İYE)<br />
YELBEĞEN: Dev.<br />
Eşdeğer: CELBEĞEN, YEGEN<br />
“Yeken” biçimiyle kısaltılmış olarak da kullanılır. Çok büyük masal yaratığı. İnsan biçimlidir. Üç, yedi<br />
veya 12 başı vardır. Siyah yada sarı renklidir. Güneş ve ayın tutulması Yelbeğen’in bu gökcisimlerini<br />
yemesi olarak anlatılır. Devler, atlara düşmandır. Ayrıca insanları yerler. Büyük kulaklı, büyük dişli,<br />
büyük ağızlı değişik türleri vardır. Büyük kulaklı devler yeraltında yaşarlar. Temir Kulak, Ay Kulak, Kan<br />
Kulak, Kün Kulak, Çoğın Kulak gibi isimler mevcuttur. Ana Yelbeğen denilen dişi devler de bulunur.<br />
Kimi zaman alt dudağı yerde, üst dudağı gökte bir zenci olarak tanımlanırlar. Demir, Bakır gibi değişik<br />
madenlerle nitelenen türleri olabilir. Örneğin Demir Yalmavuz, karaçam boylu, kara atlı, kara<br />
çokmarlıdır. Elinde çoğu zaman hayvan başlı bir sopası veya topuzu bulunur. Bu topuza çokmar denir.<br />
Ayrıca renklerine göre de değişik Yelbeğenler vardır. Örneğin Sarı Yelbeğen. Macar efsanelerine<br />
Moroğut adlı dev ile onun soyundan gelen Manumoroğut adlı deve rastlanır. Yelbeğen, ormanda<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language