You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 232<br />
YARUK: Nur.<br />
Eşdeğer: YARUĞ, CARIK, CARUK, CORUK, CORU, ZARIK<br />
Kutsal Işık. Yaşamı simgeler. Yaşamı yaratan Tanrı’nın nurudur. Aslında İslamdaki Nur, Türklerdeki kut<br />
kavramı ile de kısmen benzerlik gösterir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yaruk: (Yar). Işık saçma anlamı taşır. Modern fizikteki ışık demeti elde etmeye yarayan Yarık<br />
kavramı ile bağlantısı ilgi çekicidir. Yaratmak kavramı ile de ilgisi bulunmaktadır. Moğolca<br />
Yaruğ sözcüğü asalet anlamına gelir, aynı zamanda sözcüğün ezgi anlamı taşıması da ilgi<br />
çekicidir. Yıragu (eski Moğolca Yara) ve eski Türkçe Yar parlamak demektir.<br />
(Karşıt: KARANUK)<br />
YAŞIL HAN: Doğa Tanrısı.<br />
Eşdeğer: CECİL (ÇECİL, YEŞİL) HAN<br />
Doğayı korur, bitkilere can verir. Yedi Altay boyundan birisinin koruyucusudur. Doğanın yeşillenmesini<br />
ve doğumunu (baharı) yönetir. Tanrı Ülgen’in oğludur. Türk kültürü doğayla bütünleşik ve onu kendi<br />
parçası gibi gören bir yaklaşıma sahiptir. Doğayı tüketmeyi ve onu cansız bir nesne görmeyi hiçbir<br />
zaman kabul etmemiştir. Bunun en somut örneği Yaşıl Han’dır. Bahar aylarında derelere ve göllere<br />
dökülen sütler, çökelekleri peynirler, ekmekler hem bir Saçı (Kansız Kurban) hem de buralardaki<br />
canlılar için bir besin niteliğindedir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yaşıl: (Yaş/Yeş). Yeşil demektir. Yaşam, yaşamak sözcükleri ile aynı köktendir. Canlılık bildirir.<br />
Aynı ışık anlamına gelen Yaşuk/Yaşık/Yaşı/Yaşu sözcükleriyle de bağlantılıdır.<br />
YATIR: Evliya Mezarı.<br />
Kutlu kişilerin mezarlarıdır. Türklerde türbe ve evliya kavramları özdeştir. Burada yatan kişiden<br />
doğrudan yardım istemekten veya onu aracı kılmaktan veya o kişinin ruhuna dua okumaya kadar pek<br />
çok uygulamanın öznesi konumundadır. İslam inancı yalnızca sonuncusuna (çok dikkatli bir biçimde<br />
yapılmasına, ölümü anımsamak amacıyla) kısıtlı olarak izin vermektedir. (Kaynak: Türk Söylence<br />
Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Yatır: (Yat). Yunanca iatros kelimesinden geldiği söylense de doğru değildir. Türkçe Yatmak<br />
fiilinden türemiştir. Ayrıca Yada kelimesi ile de bağı bulunabilir.<br />
YATLAMAK: Simyacılık Yapmak.<br />
Eşdeğer: YADALAMAK<br />
Yada Taşı ile sihir yapmak. Maddenin niteliklerine hükmetmek, meteorolojik olayları yönetmek.<br />
Avrupadaki sıradam madenleri altına çevirme (veya daha genel bir tabirle maddeyi başka bir<br />
maddeye dönüştürme) girişimleri Simyanın asıl konusunu oluştururken, Türklerde Yada işlemi doğal<br />
olaylara müdahale etme çabasıdır. Yağmur veya kar yağdırmak bu çabanın en çok denenen kısmını<br />
oluşturur. İslam sonrası Yağmur Duası bu uygulamanın kısmen yerini almıştır. Marco Polo, Türkler'le<br />
karışan Keşmir halklarında da Yada Taşı ve yağmur yağdırma sanatının bulunduğunu yazar. Moğol<br />
döneminde Farsçaya geçen Yadamışı/Cadamışı deyimleri sihirli güçlerle yağmur yağdırmak anlamına<br />
gelmektedir. Türkler'in Yada Taşı'nı kullanmaları üzerine kaynaklarda ayrıntılı kayıtlar vardır. Örneğin<br />
bir eserde şöyle denilmektedir: ''Türkler arasında, türlü renk ve cinsleri olan Yat Taşı (Yada Taşı) vardır<br />
ki onun madeni Hıtay ve Tavgaç Dağları'ndan çıkar. Bu taş aracılığı ile yağmur, kar, dolu çekilir.<br />
Türkler, bu sanatı bilip uygulayanlara ''Yatçı'' derler. Bu işte yetenekli olanlar, köyün bir yanına<br />
yağmur ve kar getirdiklerinde, köyün öbür yanında Güneş açar. Türkler bu taşı yanlarında taşırlar ve<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language