Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 230<br />
YALVAÇ: Resul.<br />
Peygamber. Tanrının habercisi. Kitap getirmiş olan elçi. Türkler tarih boyunca değişik dinlere ve<br />
bunların farklı mezheplerine tabi olmuşlardır. Ama başlıca; Budizm ve onun Lamaizm mezhebi,<br />
Maniheizm, Hristiyanlık, Musevilik ve İslam (Sünni ve Alevi mezhepleri) en fazla rağbet görmüş dinler<br />
olarak sayılabilir. Bunun sonucunda her birinden değişik unsurlar alınarak Türk kültürüne katılmış ve<br />
her dinin kurucusu / yalvacı değişik anlatılarda yer almıştır. Elbette ki, kültürel anlamda benzer<br />
kavramlar daha büyük bir hızla yerleşmiş ve bütünleşmiştir. Örneğin Mani dinindeki Aydınlık ve<br />
Karanlığın ezeli ve ebedi savaşı (Türkçe’de Yaruk ve Karanuk adlı iki güç olarak yer bulmuştur,)<br />
kültürümüzün diğer öğeleriyle hızla uyum sağlamıştır. Türkler en son olarak İslam dinini kabul<br />
etmişler ve bu din tüm Türk Dünyasının ortak değerlerinden birisi haline gelmiştir. Elbette ki başka<br />
dinler de değişik yoğunluklarda ve farklı Türk toplulukları içerisinde varlığını sürdürmektedir. Ancak şu<br />
an için ortak kültürel payda olarak İslam dininin varlığı yadsınamaz bir gerçektir. İslama göre Allah’ın<br />
varlığına ve birliğine inanmak birincil ve en önemli koşuldur. Bundan sonra da Hz. Muhammed’in<br />
onun elçisi olduğuna, ardından da Tanrının gönderdiği (Kuran-ı Kerim’de adı ister sayılmış olsun<br />
isterse olmasın) diğer tüm elçilere iman etmek gerekir. Kelime-i Şehadet “Tanıklık Sözü” şu şekildedir:<br />
“Tanıklık ederim ki Allah’tan başka tanrı yoktur. Ve yine tanıklık ederim ki Muhammed onun<br />
kulu ve yalvacıdır.”<br />
İslam ile birlikte bu dinin yoğun bir biçimde kültürümüze etkisi olmuş ve tüm kavramları yerleşmeye<br />
düşünce dünyasına hakim olmaya başlamıştır. Fakat geçmişteki birikimlere uygun ve uyumlu olan her<br />
şey daha hızlı kabul görmüştür. Bu bağlamda İslam dinindeki bazı Peygamber kıssaları diğerlerine<br />
nazaran halk kültürünü daha fazla etkilemiştir. Çünkü bu kıssalardaki bazı özellikler zaten geçmişten<br />
beri var olan başka anlatı öğelerini çağrıştırmaktadır. Kısaca değinilecek olursa, bazı Peygamberlerin<br />
hayatlarında yer alan halk kültürümüzdeki anlatılarla bütünleşen olaylar şunlardır.<br />
- Hz.Muhammed (Arapça Muhammad, ayrıca Mahmud ismiyle de bağlantılıdır): Özellikle<br />
Miraç kavramı halk ve tasavvuf edebiyatında geniş yer tutar. Miraç, bazen yanlış veya<br />
eksik olarak salt göğe yükselme olarak ele alınmıştır. Yükselirken kullandığı Burak adlı<br />
binek önemli bir yer tutar halk edebiyatımızda.<br />
- Hz. Musa (İbranice, Mose; Arapça Musa): <strong>Deniz</strong>i, asası ile yere vurarak ikiye yarması.<br />
Ayrıca asasının bir ejderhaya dönüşmesi ilgi çekicidir.<br />
- Hz. İsa (İbranice, Yeşu; Arapça Isa): Körlerin gözlerini açması, daha beşikteyken<br />
konuşması, ayrıca annesinin kendisine babasız hamile kalması önemlidir. Anadolu’da Ese<br />
olarak da söylenir.<br />
- Hz.Nuh (İbranice Noah): Tufan ve insanlığın atası olarak ortaya çıkışı. Büyük Tufan,<br />
Anadolu, Mezopotamya ve Ortadoğu’da Sümerlerden beri yaygın ve ortak bir anlatıdır.<br />
950 yıl yaşadığı söylenir. Tufan’da dev bir gemi inşa etmiştir.<br />
- Hz.İbrahim (Asurca ve Akkadça Abraham, İbranice Avraham): Ateşe atılması ve ateşin<br />
onu yakmaması. İbrahim Peygamber ayrıca Sümer kökenli olarak kabul edilir ve Türklerin<br />
ataları arasında sayılır. İlk adı Avram (Abram)’dır. Kabe’yi inşa etmiştir. Ayrıca eşinin<br />
ayağını yere vurarak kutsal suyu (Zemzem) çıkartması da yine Türk kültürü açısından çok<br />
ilgi çekici bir konu olmuştur.<br />
- Hz.Süleyman (İbranice Şalomo. Batı dillerine ise Salomon olarak geçmiştir): Kuşlara ve<br />
rüzgarlara hükmetmesi. Hayvanlardan oluşan orduları vardır. Hayvanlarla konuşması da<br />
yine diğer ilgi çekici bir kavram olarak yer alır.<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>