You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 211<br />
TÖZ: Totem.<br />
Eşdeğer: TÖS<br />
1. Bir topluluğu simgeleyen hayvanın sembolize edilmiş heykeli veya ikonu. Her oymağı koruyan bir<br />
hayvan vardır. Gul İyesi ile bağlantılı bir kavramdır. O soyun ulu atası sayılan bir varlığı sembolize<br />
eder. Bu varlıkların ruhları ezelden beri vardırlar. Kimi zaman dağlar da töz olarak kabul edilir.<br />
2. Cevher. Değişmeden kalan, aslında değişkenlerin bile içinde sabit olan kısım. Esas, temel, asıl.<br />
Moğolca Töv, merkez demektir. Felsefede bir varlığın gerçek mahiyetinin onun görüntüsünden farklı<br />
olup olmadığı tartışmaları daima varolmuştur.<br />
Tözler ikiye ayrılır:<br />
1. Aruğ (Arı) Töz: İyi ruhların temsil edildiği tözler.<br />
2. Karuğ (Kara) Töz: Kötü ruhların temsil edildiği tözler.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Töz: (Töz/Tös). Öz, cevher gibi anlamlar taşır. Köken, başlangıç manalarını barındırır. Tüze<br />
kelimesi yasa anlamı da içerir. Tös kökü Moğolcada şekil ve görünüm anlamları da içerir.<br />
(Bakınız: ONGUN)<br />
TÖZ HAN: Ced Tanrısı.<br />
Eşdeğer: TÖS HAN<br />
İnsanlığın ata ve analarını temsil eder. Göklerde yaşar. Töz Ruhlarının önderi olarak kabul edilir.<br />
Elinde oku ve yayı olan bir avcı görünümündedir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Töz: (Töz/Tös). Öz, cevher gibi anlamlar taşır. Köken, başlangıç manalarını barındırır.<br />
TUĞ: Hükümranlık Sembolü.<br />
Eşdeğer: TOĞ, TUK<br />
Moğolca: TUG<br />
Sancağın tepesine takılan at kuyruğu, kıldan yapılan flama. Uğur ve Kut işareti olarak kullanılır. Bazen<br />
savaş isteği, başkaldırı ve isyan sembolü olarak kullanılmıştır. Daha sonraları dokuz kollu bir değnek<br />
şeklinde özel olarak tasarlanmış ve uçlarına dokuz kutlu hayvanın kuyruğu asılmıştır. İlerleyen zaman<br />
içinde ise bu kuyrukların yerine renkli püsküller geçmiştir. Toğ/Tok tavuk demektir ve hakanların<br />
direğin üzerine diktirdiği Altın Tavuk ile ilgili görünmektedir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong><br />
<strong>Karakurt</strong>)<br />
� Tuğ: (Tuğ/Doğ). İşaret, alamet anlamları taşır. Tuğra (padişah mührü) sözcüğü de bu kökten<br />
türemedir.<br />
TULPAR: Kanatlı At.<br />
Uçan At. Kanatları vardır. Genelde beyaz veya kara (tek renk) bir at olarak betimlenir. Beyaz kanatları<br />
vardır ve Kuday (Tanrı) tarafından yiğitlere yardımcı olması için yaratılmıştır. dünyanın en uzun<br />
destanı olan kırgızların manas destanında, manas'ın ünlü savaşçılarının sürdüğü kanatlarıyla<br />
rüzgardan hızlı koştuğu söylenen efsanevi atlar. Başkurt nançlarına göre kanatlarını hiç kimse<br />
göremez. Tulpar kanatlarını yalnız karanlıkta, büyük engelleri ve mesafeleri aşarken açar. Eğer birisi<br />
tarafından tulpar’ın kanatları görülürse, Tulpar’ın kaybolacağına inanılır. Tulpar adı yalnızca Türklerde<br />
değil komşu Avar, Lak, Andı, Dargı ve Tabasaran dillerinde de yaşamaktadır. Osetlerde Tolpar,<br />
Çeçemlerde Turpal olarak yer alır. Bir Kumuk atasözünde şöyle der.<br />
Tulpar yerün birevü buççağunda bulsa da, öz yılkısın tabar.<br />
(Tulpar dünyanın bibaşka köşesinde olsa da, kendi sürüsünü bulur.)<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language