Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 206<br />
doğudaki iyilik veren tanrıya Kara Demirci ise batıdaki kötülük veren tanrıya bağlıdır. Demirci Debek<br />
(Debeç/Debet), Karaçay ve Malkarlar (Alanlar ve Tavlular) ile iç içe geçmiş olan Nart destanlarında<br />
mitolojik bir kahraman olarak tasvir edilir. O çıplak elleriyle kızgın demiri dövebilir, ona istediği şekli<br />
verebilir. Kuşların ve bütün hayvanların dillerini bilir ve onlarla konuşabilir. Nart kahramanları için<br />
demirden kılıçları, kalkanları ve zırhları ilk defa o yapmıştır. İlk at nalını o icat etmiştir, böylece Nart<br />
savaşçıları atları ile uzak ülkeleri fethe gidebilmişlerdir. Demircilik sanatını insanlara bu Tanrı<br />
öğretmiştir. Erlik Han’ın oğludur. Sokor (tek gözlü) olarak anılır. Tolga/Tulga: Miğfer, Çukal/Çokal:<br />
Zırh gibi araçlar önemli bir yere sahiptir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Temür: (Tem/Töm). Demir demektir. Moğolcada Tömür sözcüğü de aynı anlama gelir.<br />
Sağlamlık, dayanıklılık bildiren bir kökten türemiştir.<br />
TEPEGÖZ: Tekgözlü Dev.<br />
Eşdeğer: TÖPEKÖS, TÜBEGÖZ, TÖBÖKÖZ<br />
Kaf dağında yaşar. Annesi alageyik donuna girebilen bir peridir. Bu perinin bir çobanla birleşmesinden<br />
doğmuştur. Bazen dişi, bazen de erkek Tepegöz’lere rastlanabilir. Parmağında büyülü bir yüzük<br />
takılıdır. Yalnızca gözünden vurularak öldürülebilir. Bedeninin diğer kısımlarına silah işlemez. Kaf<br />
Dağında yaşar. Türklerle iç içe geçmiş olan Nart mitolojisinde olaylarda dahil birebir aynı özellikleri<br />
taşıyan bu deve rastlanır. Ayrıca Sokur (Sokor) “Kör” adıyla biten dev adları da mevcuttur. Sokur<br />
sözcüğü Anadolu da Köstebek anlamında da kullanılır. Yaztırnak bazen onun karısı olarak gösterilir.<br />
İnsan eti yer. İnsan kemiklerinden örülmüş bir kalede yaşar. Çobanlık yapar ve bir tılsımlı nesnesi<br />
vardır. Bazen baştan aşağı demir giyimli olarak anlatılır. Bir tas büyüklüğünde gözü vardır. Kayalık<br />
dağlardaki düzlüklerde yaşarlar. Bazen aileleri olduğu söylenir. Bazıları karnı şişen dağlardan doğar.<br />
Kirgis adını taşıyan bir Tepegöz çok tehlikelidir. Çok bilinen iki türü vardır.<br />
1. Eğegöz<br />
2. Yalgızgöz<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Tepegöz: Tepe + Göz<br />
(Bakınız: EĞEGÖZ, YALGIZGÖZ)<br />
TEYREN: İblis.<br />
Eşdeğer: TAYRAN<br />
Tek ayaklı, tek kollu, tek elli, tek bacaklı ve tek ayaklıdır. Tek gözlüdür ve o gözünü de uzun kirpikler<br />
örter. Gözüne göründüğü kişinin sahibi olur ve o ne istiyorsa yapar fakat karşılığında onun ruhuna<br />
sahip olur. Bu yönüyle Faust’taki Mefisto’yu (İblisi) andırır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong><br />
<strong>Karakurt</strong>)<br />
� Teyren: Tanrı sözüyle bağlantılı olduğu iddia edilir. Fakat Tey/Tez veya Tay/Day kökleriyle<br />
bağlantılı olması daha muhtemeldir. Arapça Tayran (Kuşlar) ile hiçbir ilgisi yoktur. Çünkü bu<br />
varlığın yer aldığı Vugur Türkleri’nin İslam veya Arap Dünyası ile hiçbir bağı olmamıştır.<br />
(Bakınız: ÇAK, YEK)<br />
TİKİ: Gizemli Ses.<br />
Geceleri işitilen ve kaynağı bilinmeyen ses. Ruhlar sağ iken yaşadıkları illerde her yıl bir kez toplanırlar<br />
ve halkı ziyaret ederler. İşte bu ses onlara aittir. Geceleyin bu sesi kim işitirse ölür. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Tiki: (Tik/Tık). Yansıma sestir. Tıkırtı demektir.<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language