TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ Deniz Karakurt

� Söğök: (Söğ/Sök). Mezarlık. Yakmak, ocak anlamlarıyla da bağlantılıdır.
� Gömüt: (Göm). Ölünün gömüldüğü yer demektir. Yine yanmak anlamını da içerir.
S a y f a | 183
SÖYLENÇ: Efsane.
Eşdeğer: SÖYLEN, SÖYLENCE
Nesilden nesile aktarılan ve insanüstü varlıkların öykülerinin doğayla bütünleşik ve gerçekçi bir yapı
içerisinde anlatılmasıyla oluşan anlatılar toplamı. Eskiçağlardan bu yana anlatılageleni olağanüstü olay
ve varlıkları konu edinen imgesel öykülerdir.
Önemli Masal ve Söylence Kişileri: Aduçak Hanım, Agay Han, Akbökö Hanım, Akkübek Han,
Akçenem Hanım, Alamcı Han, Alday Han, Algazar Han, Alıp Han, Altınak Han, Anşıbay Han, Aralçın
Han, Aranay Han, Argaçı Hanım, Argo Hanım, Aybüke Hanım, Aydar Han, Aytana Hanım, Bağar Han,
Babsak Han, Banı Hanım, Barçın Han, Basat Han, Begil Han, Begis Han, Bıyansu Hanım, Boğaç Han,
Bolot Han, Buğuçay Han, Buhan Han, Burla Hanım, Cantar Han, Cılamaş Hanım, Coğonoy Han, Contay
Han, Cüstükey Hanım, Çekpergen Han, Çaga Han, Dirse Han, Dotan Han, Dudar Hanım, Dülek Han,
Emren Han, Engeş Han, Erkeş Han, Erkin Han, Göne Han, Inal Han, Kadış Han, Kapçıkay Han, Karalday
Hanım, Karamay Hanım, Karapar Han, Kartaga Han, Kartkocak Han, Kaspak Hanım, Katan Han, Kazan
Han, Kençeke Hanım, Kerede Han, Kerünçek Han, Kılış Han, Kıpçakay Han, Kırıktay Han, Kırım Han,
Kiden Han, Kobılandı Han, Koşay Han, Ködön Han, Kögüdey Han, Kökem Han, Kökin Han, Kölömbet
Han, Körpöş Han, Köstö Han, Közüyke Han, Kubayko Hanım, Kurgulday Han, Kurtka Han, Kuskun Han,
Kuyuk Han, Kübür Han, Kükül Han, Künker Han, Küzençük Han, Mağday Han, Malçı Han, Mamay Han,
Mengli Han, Mişek Han, Monay Han, Oçıbala Hanım, Orak Han, Oturgış Hanım, Ötken Han, Püdey
Han, Samır Han, Salur Han, Sayın Han, Selcen Hanım, Seğrek Han, Sokor Han, Sulutay Han, Suluv
Hanım, Şagay Han, Şaranay Han, Şentey Han, Şulgan Han, Tangzı Han, Tapdık Han, Tarakay Han,
Targın Han, Tayşık Han, Teben Hanım, Temeliken Hanım, Toksurmuş Han, Torgoyok Hanım, Töştük
Han, Uhır Han, Ulaş Han, Uruz Han, Uşun Han, Ülgerçi Hanım, Yeğenek Han, Yegey Han, Yestey Han.
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Söylenç: (Söy/Söz). Konuşmak, anlatmak, söz vermek, kelime anlamları içeren kökten
türemiştir.
SÖYLENTİ: Rivayet.
Herhangi bir olayın olduğuna dair, toplumda anlatılagelen ama kesin olarak doğrulanmamış haber.
Yazılı olmayan çağlara ait anlatıların korunma ve aktarılma biçimidir. Toplumun ortak hafızasında
kulaktan kulağa, ağızdan ağza anlatılan hikaye, destan ve efsaneler yeterli sayıda insanın belleğinde
korunur. Elbetteki bu arada ekleme ve çıkarmalar ile farklılaşmalar meydana gelir. Öyküde eksilmeler
ortaya çıkabilir çünkü anlatıcı unutabilir veya fazlalıklar oluşabilir çünkü anlatıcının hayalgücü devreye
girebilir veya başka hikayelerle veya parçalarla birleştirilebilir. Söylentilerin aktarılış biçimleri ise farklı
farklıdır. Erteği (Masal), Olongu (Destan), Söylence (Efsane), Öykü (Hikaye) gibi… Türk kültüründe bu
anlatılar daha çok köy odalarında veya otağlarda insanların toplanıp özellikle kışın güçlü belleğe sahip
kimselerin günlerce, haftalarca hatta aylarca süren topluma ve kuşaktan kuşağa aktarılır. Günümüzde
dahi devam eden bu gelenek maalesef yok olmaya yüz tutmaktadır. Söylentiler ikiye ayrılabilir.
1. Ortak Söylentiler: Bunlar bir ulusun veya çok daha geniş bir coğrafyanın örneğin tüm Türk
Dünyasının ortak hafızasında yer. Söylenceler olarak nesilden nesile aktarılır. Örneğin Oğuz
Kağan, Beyrek Han, Deli Dumrul gibi…
2. Yöresel Söylentiler: Daha çok belirli yöreye, köye veya şehre ait rivayetlerdir. Geçmişteki
gerçek olaylarla bağlantılı olabilirler. Örneğin; Sivas’ın Şarkışla İlçesi’ne bağlı Akçakışla
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ