You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 16<br />
AK ATA: <strong>Deniz</strong> Tanrı.<br />
Eşdeğer: AĞ ATA<br />
Eşanlam: 1. ÜRÜNG EDE 2. SOR (SURA, ŞURA) EDE<br />
Moğolca: SAJ (SAGAN, SAGAĞAN) ECEGE<br />
<strong>Deniz</strong> İlahı. Dünya’nın diğer ucunda yer alan kutsal okyanusta yani Akdeniz’de yaşar. Demir Yaylı<br />
olarak betimlenir. Demir Yay gücü simgeler. Balık kılığına girebilir. Su ezeli başlangıcı ve yaratıcı<br />
karmaşıklığı simgeler. Dünyanın yaratılışı doğrudan su ile bağlantılıdır. Ayrıca insan vücudunun ve<br />
dünyanın dörtte üçü sudur. <strong>Deniz</strong>ler sonsuzluğu ve Tanrısal kapsayıcılığı sembolize eder. Kısır kadınlar<br />
mağaralarda duvarlardan damlayan suları içtiklerinde ve nisan yağmurlarını bir kapta biriktirip<br />
içtiklerinde çocuk sahibi olacaklarına inanırlar. Suyun şekilsiz ve yapısız oluşu onu bir madde olarak<br />
algılamaktan ziyade kut kavramı ile ilişkilendirilmesine sebep olmuştur. Aynı şekilsizlik ve enerji olarak<br />
algılama durumu ateş için de geçerlidir. Su bir sınırdır, burada uygarlık biter; ötesi farklı bir algıya<br />
açıktır. Yüzeyi ayna gibi ters görüntü verir. Ruh da su gibi akışkan ve biçimsizdir. Sulardaki varlıklar<br />
yaşlanmazlar, hastalanmaz ve çirkinleşmezler. Sümer Su Tanrısının adı Enki’dir ve Türkçe Engin<br />
sözcüğüyle bağlantılı görünmektedir. Ürüng sözcüğü değişik Türk lehçelerinde şaman, üfürükçü gibi<br />
anlamlara da gelir. Moğollarda pek çok Tanrıya sıfat olarak Sagan (Sagağan) yani beyaz sıfatı verilmesi<br />
bu Tanrı ile bağlantılıdır. Sura, Çuvaşçada beyaz demektir. Çeçen ve İnguş dillerinde ise Sura sözcüğü<br />
Süt anlamına gelir. Moğolcada Sara ise Ay demektir ve kavramlar dilbilimsel olarak da hep<br />
birbirleriyle bağlı veya bağlantılıdır. Yakutçadaki Ürüng sözcüğü beyaz ve gümüş demektir. Ürüng bu<br />
dilde Ayığ Han için bir sıfat olarak da kullanılır. Dolayısıyla Ürüng Ayığ Han; Ak Ata ile Ayığ Han’ın<br />
birleşmiş biçimi olarak düşünülebilir. Akça Han ile karıştırılmamalıdır. (Kaynak: Türk Söylence<br />
Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Ak: (Ağ/Ak). Ağmak, akmak, beyazlamak, ışımak, yükselmek, yukarı çıkmak veya aşağı inmek,<br />
yaratmak gibi anlamlar taşır. Kirlenmemişlik, eldeğmemişlik ve günahsızlık mecazen anlamın<br />
içeriğinde yer alır.<br />
(Yansı: AK ANA)<br />
(Karıştırılan: AK HAN)<br />
(Benzer: SU ATA)<br />
AKÇA HAN: Söylencesel Hakan.<br />
Eşdeğer: AK (AĞ) HAN<br />
İyiliği temsil eder. İnsanlığı korumakla görevlidir. Ak Dağ’da yaşar. Ak bir atı vardır. Dokuz memleketi<br />
(kıtayı) idare eder. Soylu olan insanları ve hakanları simgeler. Aksoylu tabiri bu anlamda kullanılan bir<br />
sözcüktür. Anadolu’da kızı sularda boğulan Ağca Bey adlı kişinin söylenceleri anlatılır. Bu kişinin Ak<br />
Han ile aynı kişi olma ihtimali yüksektir çünkü motifler birebir örtüşmektedir. Ağca Bey yazlarını<br />
Akdağ (Ağ/Ak Kayalar) yaylalarında geçirir. Çok istediği halde bir erkek çocuğu olmamıştır. Çok güzel<br />
olan tek kızının isteyeni çoktur fakat Ağca Bey kimseyi kızına layık görmez ve bakar ki kızını beylerden<br />
kurtarmanın yolu yoktur onu erkek kılığına sokar. Cirit, güreş, at koşturmada erkekleri geçer. Bahar<br />
gelince günün birinde sürülerini Akdağa çıkaran bir çoban herkesin uykuya daldığı dolunaylı bir<br />
gecede kavalını öyle bir üflerki, kız sese uyanır. Sese doğru gider ve görünce çobana sevdalanır ama<br />
atına atlayıp gider. Çoban il il gezer ama kızı bulamaz. Ertesi yıl yine Akdağ'a gelir. Kız Çobanın kavalını<br />
duyar duymaz atına atlayıp kaval sesine doğru gider ve çobanın yanına varır. Yıllarca bu böyle devam<br />
ederken fırtınalı bir günde kavalın sesini duyar atına atlayıp sese doğru gider ama ses her defasında<br />
değişik yerden gelmektedir. Rüzgarın oyunundan şaşıran kız atını bir sağa bir sola sürer. Kaval sesi<br />
gitgide uzaklaşmaktadır. Kız deliye döner ve Akdağın tepesine yönelir. Bir uçuruma geldiğinin farkına<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language