You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 158<br />
simgeler ve albayrak kavramıyla da bağlantılıdır. Ateş temizleyici bir unsur olarak görülür. Halay<br />
kelimesinin Ateş töreniyle bağlantılı olarak Ateş Dansı anlamını içerdiğini öne süren görüşler vardır.<br />
Sonraları vatan koruyucusu imgesini de içermeye başlamıştır. Ateşin şekilsiz ve yapısız oluşu onu bir<br />
madde olarak algılamaktan ziyade kut kavramı ile ilişkilendirilmesine sebep olmuştur. Aynı şekilsizlik<br />
ve enerji olarak algılama durumu su için de geçerlidir. Öt Han ile karıştırılmamalıdır. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Od: Ateş demektir. Odak, Oda, Odun gibi kelimeler bu kökten gelir.<br />
(Yansı: OD ANA)<br />
ODDENİZ: Ateş <strong>Deniz</strong>i.<br />
Eşdeğer: ODTENGİZ<br />
Eşanlam: ODTALAY<br />
Dünyanın çevresinde yer alan Akdeniz’in ötesinde yer alır. Ateşten bir deniz şeklindedir. Ateş<br />
ırmakları buraya dökülür. İlginç bir biçimde yeraltındaki Mağma Katmanını anımsatır. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Oddeniz: Ateş + <strong>Deniz</strong>.<br />
OD İYESİ: Ateş Ruhu.<br />
Eşdeğer: VOT (VUT, UĞOT) ISI<br />
Eşanlam: 1. ÇULAM, 2. YALKIN (YALGIN, YALIN) 3. ALAV İyeleri.<br />
Moğolca: GAL EZEN<br />
Ateşin koruyucu ruhu. Her ateş için farklı bir İye vardır. Türk kültüründe ateş çok önemli bir yere<br />
sahiptir. Ateşe saygı gösterilmesi gerekir. Onun yatağı yağlı kurum ve kara istir; soluğu dumandır, aşı<br />
kuru odundur. Köz yastığı, kül yorganıdır. Ateşle bağlantılı olarak Duman ve Kor, Köz, Kül, Alav,<br />
Kıvılcım için dahi ayrı İyeleri olduğuna inanılır. Ateşe koyulan Sac üç ayaklıdır bunlar: geçmişi bugünü<br />
ve geleceği simgelerler. Ateşi insanlara Tanrı vermiştir. İlk ocağı Ülgen Han kurup insanlara<br />
bırakmıştır. Bazı söylencelerde Güneş, Ay ve Od kardeştirler. Ve hepsi de Yıldırımın oğludurlar. Ateş<br />
yıldırımdan yaratılmıştır. Ateş mecazen farklı içerikleri barındırır, örneğin Aşk Ateşi kavramı, aşk ile<br />
insanın vücudunda meydana gelen enerjiyi ve yeniden doğuşu ifade eder. Eski Türk inançlarına göre<br />
“Ülgen tarafından gökten indirilen biri kara, biri ak iki taş arasına kuru otlar konması ve taşları<br />
birbirine vurması sonucu otların yanmasıyla elde edilmiştir”. Bu ruhun dünyanın yaratılmasından beri<br />
var olduğuna inanılır. O, kiri, kini, pisliği, kötülüğü sevmez. Yer üstündeki bütün ruhlara dua<br />
edebilmek için ilkin ateşin ruhuna adak vermek gerekir. İnanca göre ateş insanoğluna her şeyi<br />
söyleyebilir, onları uyarabilir, onlara öğretebilir. İyilik isteyen insanları koruması, onlara yardımcı<br />
olması, mümkündür. Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te hiç sönmeden yanan bir ateşin bulunduğu<br />
“Sönmez Od Anıtı” yer alır. Sönmez Ateş kavramının Pers Ateşperestliğiyle bağlantılı olduğu öne<br />
sürülür. Gerçi bu tür anıtlar dünyanın pek çok yerinde bulunmakla beraber Türklerde ateş özel bir<br />
öneme sahiptir. Ancak İran ateşe tapma anlayışı (Mecusilik) ile ilişkilendirme mantığı çoğu zaman<br />
yanlış bir yaklaşımdır. Mecusiler, ateşi İyilik Tanrısı Hürmüz’ün bir sembolü kabul ettiklerinden, her<br />
tapınakta Ateşgede denilen ve devamlı ateş yanan bir yer yapmışlardır. Bu ateş hiç sönmemek üzere<br />
yanardı. Mecusilik aslında hem tektanrıcı hem de düalist bir inanç sistemidir ancak ateş kültü o kadar<br />
ön plana çıkmıştır ki bir sünre sonra ateşe tapma şekline dönüşmüştür. Ateş üçe ayrılır:<br />
- Ayıhı Od: İyi ruhlara aittir. Yıldırım düşmesiyle elde edilen ve tanrının gönderdiği kabul<br />
edilen ateştir.<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language