Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S a y f a | 157<br />
OCAK İYESİ: Ocak Ruhu.<br />
Eşdeğer: OÇAK (OÇIR, OCAG, OŞAK, OÇOK, USAK, ÖCEK) ISI<br />
Moğolca: GULAMTA (GOLUMTA, HULUMTA, KOLOMTA) EZEN<br />
Ocağın koruyucu ruhu. Her ocak için farklı bir İye vardır. Türk kültüründe ocak çok önemli bir yere<br />
sahiptir. Ocak evin en önemli unsuru olduğu gibi mecazen ev anlamına da gelir. Ateşe saygı<br />
gösterilmesi gerekir. Ocak ve ateşi kutlu kabul edilir. Aynı şekilde ocağın üzerine koyulan üç ayaklı<br />
kazanlar da önemli bir yere sahiptir. “Korkma, sönmez bu şafaklarda tüten en son ocak.” (İstiklal<br />
Marşı - M. Akif ERSOY) Ocak farklı anlamlarda kullanılabilir; Sağlık Ocağı, Türk Ocağı, Kömür Ocağı,<br />
Ergene Ocağı, Çeri Ocağı… Azeriler ocağa su dökmeyip kendiliğinden sönmesini beklerler. Çünkü bu<br />
ocağın ruhunu kızdırabilir. Eski Türkler evdeki yemekten bir parçayı ocağa atarak ona verirler. Bazen<br />
beyaz bazen kızıl saçlı bir kadın olarak belirir. Ateşin yakıldığı yer kutsaldır. Ancak bu Eski Fars<br />
ülkesindeki gibi ateşe tapma şeklindeki bir putperestlik değildir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü,<br />
<strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Ocak: (Oc/Od). Ateş yakılan yer. Pişirme, ısıtma gibi amaçlarla kullanılır. Mecazen ev, aile<br />
demektir. Öcermek, ateşi söndürmemek için karıştırmak manalarını ihtiva eder. Moğocada<br />
Oç sözcüğü kıvılcım anlamına gelir.<br />
(Bakınız: İYE)<br />
OD ANA: Ateş Tanrıçası.<br />
Eşdeğer: VOT (VUT, UĞOT) ENE<br />
Eşanlam: TEP (TIP) ANA<br />
Moğolca: GAL ECE<br />
Ocağı ve içindeki ateşi korur. Kırmızılar giymiş yaşlı bir kadındır. Ateşin yalımıyla dalgalanan kırmızı<br />
ipekten bir kaftanı vardır. Genç al bir kısrak üzerinde gezinir. Uzun kırmızı saçları vardır, saçları<br />
örülüdür ve ateşin yalımlarını simgeler. Kırık Baştu Kıs Ene, Odus Baştu Ot Ene olarak tanımlanır.<br />
Göğüsleri çok büyüktür. Ocak evin tam ortası ve kalbidir. Od Ana, genel olarak evlerdeki ve<br />
çadırlardaki ocakları ve ateşini korur. Her ocağa bir İye (koruyucu ruh) gönderir. Yedi oğlu vardır ve<br />
yedisi de Ateş Tanrısıdır. Yeryüzündeki ilk ocağı Ülgen’in kızları yakmıştır. Sonra da Od Ana’ya emanet<br />
etmiştir. Od Ana herbir ateşe ve ocağa birer tane İye (koruyucu ruh) gönderir. Dokuz ateş ırmağının<br />
kavşağında dokuz köşeli bakır bir evde yaşar. Evin, ülkenin koruyuculuğunu da simgeler. Kendi<br />
çocuğunu yediği söylenir. Bu durum ateşin alçalıp azalan yalımlı tabiatını çağrıştırır. Gök yerden<br />
ayrılırken yaratılmıştır. Moğollarda evliliği simgeler. Karaçaylarda Teb Ana biçimi kullanılmaktadır ve<br />
Tabıtı adlı İskit Ocak Tanrısı ile bağlantılıdır. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Od: (Od). Ateş demektir. Moğolcada Od sözcüğünün yıldız anlamına gelmesi ise dikkat<br />
çekicidir. Dagur dilinde Hod sözcüğü de yine yıldız demektir.<br />
(Yansı: OD ATA)<br />
OD ATA: Ateş Tanrısı.<br />
Eşdeğer: VOT (VUT, UĞOT) EDE<br />
Eşanlam: TEP (TIP) ATA<br />
Moğolca: GAL ECEGE<br />
Odkan biçimiyle Moğolcada yer alır. Türkler Odhan da derler. Ocak ve ateşi kutlu kabul edilir. Aynı<br />
şekilde ocağın üzerine koyulan üç ayaklı kazanlar da önemli bir yere sahiptir. Od Ana, genel olarak<br />
evlerdeki ve çadırlardaki ocakları ve ateşini korur. Her ocağa bir İye (koruyucu ruh) gönderir. Od Ana<br />
herbir ateşe ve ocağa birer tane İye (koruyucu ruh) gönderir. Ateş kurbanı göğe iletir. Al renk ateşi<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language