You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S a y f a | 131<br />
sonra mevlit ve Kuran okunur. Musa Peygamber, Tanrı’nın buyruklarını Turdağı'nda kırk gün kırk<br />
gecede almıştır. Kırk erenlerin sonsuza kadar yaşayacağına inanılır. Göze görünmezler, Tanrı<br />
tarafından seçilmişlerdir. Bektaşilerde dört kapı kırk makam anlayışı yer alır. Kırk sayısının<br />
Çuvaşçadaki söyleyiş biçimi olan Hereh’in kurban anlamıyla bağlılığı dikkat çekicidir. (Kaynak: Türk<br />
Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Kırk: (Kır). Çokluk ifade eder. Kırkmak fiili ile aynı köke sahiptir.<br />
KIRKLAR: Kırk Evliya.<br />
Eşanlam: KIRKAVLAN<br />
Derviş motifiyle yakından bağlantılıdır. Kimi görüşlere göre her çağda kimliği bilinmeyen (bazen bunu<br />
kendileri bile bilmeyen) kırk kutlu kişi vardır. Ve kötülüklerle dolu Dünya onların yüzü hürmetine<br />
ayakta durur. Hıristiyan Türklerde 40 Aziz kavramı vardır. Onlar için 40 mum yakılır. Kırklara karışan<br />
erenler veya yiğitler de bir daha görünmezler. Örneğin Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı kahramanı<br />
için dört kitabın sonunda da şu cümle yer alır. "İnce Memed'den bir daha haber alınamadı. İmi timi<br />
bellisiz oldu.” Çiltenler yılda bir kez toplanıp yeryüzünde olup bitenleri görüşürler, değerlendirirler.<br />
Hastaların şifa için gittiği “Çilten Ocağı” Asyada farklı yörelerde mevcuttur. Kırk Çilten veya Kırk Eren<br />
adıyla da anılırlar. Kışın ardından baharda yeniden dirilmeye hazırlık süreci olarak kışın doğadaki üç<br />
kez ölüp dirilmeyi ifade eden ve ilki kırk gün süren üç dönemin adı Çille şeklinde geçer. Büyük Çille 40,<br />
Küçük Çille 20, Boz Çille ise Nevruz’a kadar gider. Nevruzda nihai diriliş gerçekleşir. Şiltenler dağlarda<br />
yaşar ve canlıları da korurlar. Ava çıkmadan kendilerine dua edilerek yardım istenir. Yine bu kavramla<br />
bağlantılı olan ve Kazaklarda Temmuz ayını ifade eden Şilde isminin nerden geldiği hususunda iki<br />
farklı görüş bulunmaktadır. Bunlardan ilki eski Türkçedeki ‘‘Şolde’’ (Susamak, Çölde Kalmak)<br />
kelimesinden geldiği yönündedir. İkinci görüş ise, bu ayın isminin Farsça ‘‘çilla’’ (kırk) kelimesinden<br />
geldiği hakkındadır. Kırklı sözcüğü, kırk ünlü ata ruhunun koruyuculuğu altında olan kişi demektir.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Kırk: (Kır). Çokluk ifade eder. Kırkmak fiili ile aynı köke sahiptir.<br />
� Çilten: (Şil/Çil). Çilemek, yağmur yğması, sepelemesi demektir. Çileğ de serpinti anlamına<br />
gelir. Farsça kırk anlamına gelen Çille ile de alakalıdır.<br />
KIRSUT İYESİ: Koruyucu Ruh.<br />
Eşdeğer: KIRZIT ISI<br />
İnsanın kendi iyesidir, yanında bulunduğu o insanı korur. Bu nedenle İnsan İyesi bile denebilir. Bir<br />
köylü kadını şöyle söyler:<br />
Benim Kırsut’um çok akıllıdır. Misafirliğe giderken derim ki; “Kırsut’um, beni üç saat sonra<br />
gelip al.” Tam üç saat geçince Kırsut’umun geldiğini anlarım, artık misafirlikte kalamayacak<br />
kadar eve gitmeyi isterim. Evde semaver ile çay koyunca da Kırsut’u yanımda ağırlarım.<br />
Kırsut’suz olmaz, onsuz ev soğuk olur.<br />
(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Kırsut: (Kır). Kutsallık anlamı vardır.<br />
KISIL HAN: Öfke Tanrısı.<br />
Eşdeğer: KIZIL HAN<br />
İnsanlara öfke duygusu verir. Yeryüzündeki kin ve nefret kendisinden kaynaklanır. Kızıl bir kılıcı ve kızıl<br />
bir topuzu vardır. Sürekli kızgın bir görünümü vardır. Öfkelendiğinde gök gürültüsüne benzer güçlü bir<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language