TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ Deniz Karakurt

S a y f a | 11
ADAMAK: Nezretmek.
Eşdeğer: ETEMEK, EDEMEK
Herhangi bir şeyi kendi kendine ve Tanrıya karşı yükümlü kılmak. Bir dileğin gerçekleşmesi için kutsal
varlıklardan ve güçlerden yardım dilemek. Ayrıca kendisini bir işe bütünüyle vermek veya o uğurda
feda etmek anlamında da kullanılır. Adak kavramı hemen hemen bütün dinlerde mevcuttur. Türk
kültüründe en yaygın olan uygulama adak kurbanı ve adak sadakasıdır. Bir dilek yerine geldiğinde,
önceden adandığı biçime uygun olarak ya kurban kesilir ya da yoksullara para verilir. (Kaynak: Türk
Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Adamak: (Ad/At). Adını ortaya koymak anlamı vardır. Kendi adı üzerine ant içmek demektir.
(Bakınız: ADAK)
ADAPA HAN: İlk Kral.
Sümer krallar listesinde Sümer ulusunun ilk hükümdarıdır ve bazı söylencelerde yaratılmış ilk insandır.
Adapa/Adama dönüşümüne uğramış ve Adam/Adem şeklinde söylenir hale gelmiştir. Evrenin tüm
bilgisinin üçte birine sahip olduğu ve bunun Tanrı tarafından kendisine öğretildiğine inanılır.
Sümerlerdeki bu inanışa benzer bir biçimde Hz. Adem’e eşyanın bilgisinin öğretildiği Kuran-ı Kerim’de
de belirtilir. Kral olmanın yanı sıra aynı zamanda Kam (şaman)’dır. Bir gün Adapa Tanrı’nın huzuruna
çağrılır ve önüne ölümsüzlük içeceği getirilir. Adapa bunları almak istemeyince Tanrı şaşırıp nedenini
sorar. Adapa şöyle yanıtlar: "Bir başkası yemeyeceksin, içmeyeceksin, dedi". Bunun üzerine Tanrı
kızarak onun yeryüzüne atılması emrini verir. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Adapa: (Ad/At). Ad (isim) sözcüğü ve Ata kavramı ile bağlantılıdır. İbranice Adamah şeklinde
ifade edilen biçiminde çamur, balçık, kil gibi anlamlar vardır.
ADSIZ: İsimsiz Çocuk.
Henüz kahramanlık yapmadığı için adı koyulmamış çocuk. Türk geleneğinde çocuk büyüyüp de bir
kahramanlık veya önemli bir iş yapana kadar kendisine isim verilmez, ya da o zamana kadar geçici bir
ad verilir. Dikkate değer bir olay gerçekleştirdiğinde ise o bölgenin ulu kişisi (ozan, şaman, hoca vs.)
gelir bu yaptığı kahramanlığı çağrıştıran bir ad koyar. Genelde küçük bir şölen yapılır veya yemek
verilir. Örneğin; Dede Korkut öykülerinde anlatılan ve boğayı boynuzlarından tutup yere vurarak
yenen çocuğa Korkut Ata’nın gelerek Boğaç adını vermesi gibi. Adsız olmak bir eksiklik sayılır ve bu
nedenle olumsuz anlamlar içerir. Örneğin Sibirler’de Adsız Hanım adlı kötücül bir ruh bulunmaktadır.
Ad nesnenin bir anlamda ruhudur, onun bir parçasıdır ve aralarında bir bağ vardır. Sümerlerin
İnanışına göre Su Tanrısı Enki, her şeye bir ad vermiş ve böylece yaratılış başlamıştır. (Kaynak: Türk
Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt)
� Ad: (Ad/At). Bir kişiyi niteleyen ve ona ait olan söz. Bir kimseyi, nesneyi, varlığı ya da olguyu
anlatmaya, akla getirmeye yarayan kelime. Ün, şöhret.
(Bakınız: AD, ADSIZ HANIM)
ADSIZ HANIM: Kötülük Tanrıçası.
Eşdeğer: ATSIZ HANIM
Kötülükler yapar, adı olmadığı için bu kötülükleri kimin yaptığı bilinmez. Adı olmayan kötülük, bu
aleme değil farklı bir evrene, başka bir boyuta aittir. Adsız Hatun’un, henüz kahramanlık
gösteremediği için ad alamayan çocuklara ilişeceğinden korkulur. (Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü,
Deniz Karakurt)
D e n i z K A R A K U R T TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ