27. araştırma sonuçları toplantısı 3. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

inen bölgedeki maden kaynaklarının zenginliğini de eklemek gerekmektedir
Tüm bu zenginlikler, Roma için vazgeçilemez değerler olarak görülmüş
olmalı ki bölgeye özel bir önem vermiştir. Bölgenin bu kaynakları, Roma’nın
bütçesine önemli katkılarda bulunurken, kentlerindeki ticarî faaliyetler, burada
yaşayan halka da bir zenginlik sağlamıştır. Alım gücünün yükselmesiyle o
dönemde Hindistan’dan Batı Avrupa’ya kadar uzanan coğrafyalarda üretilen
ve pazarlanan ağırlıklı olarak süs ve dinsel amaçlı çeşitli cam kaplar, camdan
boncuk, bilezik ve parfüm şişeleri, pişmiş topraktan kandiller, kaplar vb. gibi
dayanıklı malların bu bölgede de alıcı bulduğunu göstermektedir. Dolayısı ile
araştırma kapsamındaki müzelerde bölgesel üretilen ticarî malların yanında
değişik coğrafyalarda üretilen çeşitli ticaret mallarının da ele geçirilmesi çok
olasıdır.
Araştırmaya konu olan eserlerin önemli bölümünü cam eserler
oluşturmuştur. Camın ilk kullanımı M.Ö. 3. binyıla kadar inmektedir4 . Bu
dönemde cam, silindir mühür ve bazı küçük objelerin yapımında kakma
olarak uygulansa da daha çok boncuk yapımında kullanılmıştır. Cam vazo
üretiminde en erken yöntem olan iç kalıp tekniği ile yapıldığı bilinen en erken
vazo parçası M.Ö. 2. binyılın ikinci yarısında Tell Açana (Allakh) kazılarında
bulunmuş5 . Cam vazo yapımında kullanılan bir diğer yöntem ise mozaik
tekniği olarak bilinen yöntemdir. Bu yöntemle özellikle Hurri-Mitanni kültür
bölgesi alanındaki Nuzi’de6 , Assur’da ve Güney Mezopotamya’daki Dur
Karigalzu ile İran’daki Marlik’te çeşitli örnekleri ele geçirilmiştir. M.Ö. 12 ve
8. yüzyıllar arasında cam kullanımında bir azalma görülür. M.Ö. 8. yüzyılda
Fenike etkisi ile cam kullanımı yaygınlaşmaya başlar7 . Eskinin kalıplama
ve iç kalıp yöntemi devam eder fakat üretim merkezleri değişmiştir. Fenike
ticareti aracılığı ile cam kaplar Mısır’dan İspanya’ya ve Güney İtalya’ya kadar
ulaşmıştır. Batı Anadolu’daki birçok merkezde de bu döneme ait örnekler
görülmektedir. M.Ö. 6.yüzyılda iç kalıplama tekniği ile üretilen alabastronları
ile Rodos ön plana geçmekte. M.Ö. 5.yüzyılda balmumu tekniği kullanan
4 Atik 1998: 369.
5 Barag 1985: 36.
6 Atik 1998: 367.
7 Newman 1977: 78.
291