27. araştırma sonuçları toplantısı 3. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

208
SONUÇLAR
Doğu Akdeniz’deki pekçok kırsal alan gibi, Güneydoğu Isaura’daki
tarımsal açıdan marjinal bu bölge, dördüncü ve yedinci yüzyıllar arasında
yüksek bir refaha ulaşmıştır. Yerleşim dokusu, toprak kullanımı ve
ekonomi yedinci yüzyılın ikinci yarısında önemli bir dönüşüm geçirmiştir.
Bunda Halifelik ordularının Kilikya’daki yayılımı önemli rol oynamıştır.
Lamus (Limonlu) deresi Bizans ile Halifelik arasındaki sınır çizgisi olmuş,
dokuzuncu yüzyıl ve onuncu yüzyılın ilk yarısında tutsak değişimi burada
gerçekleşmiştir. Yüzey araştırmamı yürüttüğüm bölge işte bu sınırın arka
bölgesine dönüşmüştür. Bunun yönetim, ekonomi ve yerleşim üzerindeki
etkisini ve yol açtığı değişimleri anlamak için henüz elimizde yeterince veri
bulunmamaktadır. Ancak bu dönüşümün ekonomik etkinliğin kesintiye
uğradığı bu dönemde bölgeye canlılık getirmiş olduğu düşünülebilir. Seleucia
ad Calcyadnum hiçbir zaman terk edilmemiştir, tersine devlet depolarının
yer aldığı önemli bir merkez hâline gelmiştir. Dolayısıyla, yedinci yüzyılda
Akdeniz ticaretinin gerileme göstermesi sonucu beliren ekonomik boşluğu
devlet ya da bölgesel yöneticilerin denetimindeki yeni bir ticaret yapısı
doldurmuş olabilir. Bu değişimlerin niteliğini, kırsal yerleşimler üzerindeki
etkisini ve kırsal bölgenin yedinci yüzyıl ve sonrasında geçirdiği dönüşümleri
ileriki yıllarda yürütülecek çalışmalar aydınlatacaktır.